Czynniki rozwoju przemysłu spożywczego ;

• Strategie nakierowane na rozwój produktu, penetracje i rozbudowę rynku

• Przedsięwzięcia pro jakościowe

• Pogłębianie pionowej relacji przetwórstwa z rolnictwem

• Wprowadzenie systemów zapewnienia jakości i dobrych praktyk (HACCP, GHP, GMP ISO)

• Dostosowanie zakładów do wymogów sanitarnych, weterynaryjnych, ekologicznych UE

Segmenty rynku żywnościowego o wysokiej dynamice wzrostu :

• Soki napoje bezalkoholowe

• Napoje alkoholowe

• Czekolada i wyroby czekoladowe

• Mleczne desery , napoje, lody, sery topione i dojrzewające

• Mięso drobiowe i przetwory z drobiu

• Ryby i przetwory z ryb

• Koncentraty spożywcze

• Makarony

• Chipsy frytki

• Kawa herbata

Czynniki kształtujące nowoczesny rynek żywnościowy

• Zmniejszający się przyrost naturalny

• Wydłużenie średniej życia , wzrost liczby konsumentów powyżej 65 roku życia, zwracającej uwagę na zdrową żywność i jednocześnie wymagającej niskiej zawartości tłuszczu

• Zmniejszenie średniej liczby osób w gospodarstwie domowym , i wzrost liczby gospodarstw prowadzonych przez osoby samotne , co wiąże się z zapotrzebowaniem na produkty żywnościowe w mniejszych porcjach opakowaniach, oraz na żywność konsumowana poza domem

• Zrost tempa życia, aktywności zawodowej kobiet, zamożności sprzyjających rozwoju produktów żywnościowych gotowych do użycia.

• Zmniejszenie liczby konsumentów uczestniczących w tradycyjnym posiłku w ciągu dnia, na skutek wzrostu obowiązków związanych z praca , jak i rozwiniecie indywidualnych gustów poszczególnych członków rodziny , rozpowszechnienie zwyczaju pojadania , co wieże się ze wzrostem spożycia produktów jak przekąski

• Wzrost zainteresowani kuchnią regionalna, produktami etnicznymi spowodowane przemieszaniem rasowym

Rynek żywności w Unii Europejskiej:

Trend 1-zapotrzebowanie na produkty autentyczne pod względem smaku zapachu i konsystencji

Trend 2-zapotrzebowanie na żywność zdrowotną , te wymagania spełnia grupa żywności funkcjonalnej ponad to trend dotyczy zjawisk nie stosowania GMO do produktów żywnościowych , prebiotyki , symbiotyki, probiotyki niepopularność czerwonego mięsa

• Dyscyplinowanie kosztów w różnych fazach przetwórstwa

• Skracanie cyklu życia produktów

• Wzrost rynków napojów wzbogacanych w składniki odżywcze, soków naturalnych i wzbogacanych w białka mleka, wód i napojów na bazie wody, jogurty, napoje energetyczne.

• Wzrost popytu na artykułu luksusowe i delikatesy (lody, desery, ciastka)

• Wzrost popytu na mięso drobiowe i produkty drobiowe

• Wzrost popularności żywności da specyficznych grup :niemowlęta ,dzieci osoby starze, osoby z różnymi chorobami.

Program PDŻ- poznaj dobrą żywność

• Celem promocji jest poznanie żywności wysokiej jakości potwierdzonej certyfikatem

• To także pomoc konsumentowi w dokonaniu świadomego wyboru produktów żywnościowych podnoszenie zaufania do produktów wytwarzanych masowo o wysokiej stabilnej jakości i promocja zdrowego trybu życia

PDŻ przyznawany w kategoriach :

1. mięso i przetwory mięsne

2. jaj i przetwory jajczarskie

3. mleko i jego przetwory

4. owoce warzywa i grzyby i ich przetwory

5. zboża i ich przetwory

6. ryby i ich przetwory

7. napoje bez alkoholowe

8. napoje alkoholowe

9. wody mineralne

10. miód

11. wyroby cukiernicze i ciastka

12. zioła i przyprawy

13. tłuszcze spożywcze

14. wyroby mieszane wyżej wymienionych.

Spożycie podstawowych artykułów żywnościowych w kg/l/szt na os na rok

		2000	2008
1	Ziarno 4 zbóż na przetwory	120	113
2	Ziemniaki	134	119
3	Warzywa	121	115
4	owoce	51,6	54,5
5	Mięso i podroby	66,1	75,4
6	Tłuszcze jadalne zwierzęce	62	72
7	Masło	6,7	6,3
8	mleko	4,2	4,2
9	Jaja kurze	188	205
10	cukier	42	45

1. security- zapewnianie dostępności do żywności dla realizacji co najmniej dostatecznego wyżywienia ludności w różnych warunkach bytowania

2. safety- przestrzeganie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności zgodnie z e stanem współczesnej nauki i legislacji oraz wykorzystaniem systemów (HACCP, GHP ,GMP, GAP, GLP ,TQM)

3. sutainability- stosowanie zasad systemu w produkcji, przetwórstwie i użytkowaniu żywności chroniących przed zniszczeniem bioróżnorodnosci.

4. suitability- przestrzeganie zasad uczciwości i etyki zawodowej we wszystkich ogniwach gospodarki żywnościowej w zaspokajaniu różnorodnych potrzeb żywnościowych różnych grup społeczno ekonomicznych konsumentów.

5. servicing- rozwój rożnych form usług żywienia poza domem lub dostarczanych bezp. Do domu konsumenta

6. schooling- promowanie rzetelnej wiedzy żywieniowo-zdrowotnej z godnie z aktualnym stanem nauki o żywieniu człowieka i kształtowanie świadomości konsumenta produktach spożywczych w celu realizacji zdrowego żywienia

7. supporting- wspomaganie nauki i badań w zakresie problematyki obejmującej wszystkie ogniwa gospodarki żywieniowej od rolnictwa do konsumpcji .

Ważniejsze publikacje zawierające statystykę międzynarodową zawiązaną z produkcja i użytkowaniem żywności

• FAO -wiwatowa organizacja do spraw wyżywienia i rolnictwa:

• FAO production yearbook\

• Foods balance sheets

• Fao staat database

• The state of food insecurity in the world- roczne raporty regionów zagrożonych brakiem bezpieczeństwa żywności

• UNDP- program rozwoju

• UE -euro staat

• Roczniki statystyczne

Przegląd badań spożycia żywności na poziomie krajowym gospodarstw domowych, i indywidualnym

1. poziom krajowy badanie bilansów żywnościowych

2. poziom gosp. domowych - badanie bilansów budżetów domowych

3. poziom indywidualny -badanie żywieniowe

Metoda bilansowa jest wykorzystywana w statystyce międzynarodowej :

• w każdym kraju świata prowadzi się sprawozdawczość resortową i w podobny sposób zestawia bilanse żywnościowe.

• Dane uzyskiwane z poszczególnych krajów stanowią podstawę działania organizacji międzynarodowych zajmujących się poprawą wyżywienia

• Najwięcej z nich skupionych jest w ONZ wiodącą role odgrywa FAO zbierająca dane z bilansów ponad 200 krajów i po dop korekcie publikująca w swoich danych statystycznych

Wady metody bilansowej :

1. metoda szacunkowa podaje orientacyjny poziom spożycia

2. przedstawia spożycie brutto na poziomie hurtu nieuzwględnia strat żywności w handlu detalicznym i gosp domowym

3. nie uwzglednia zróżnicowania spożycia w zależności od przynależności gospodarstwa do określonej grupy społeczno-zwodowej struktury rodziny demograficznej wahań sezonowych.

Zalety metody bilansowej :

1. umożliwia łatwe wykazanie braku równowagi rynkowej pomiędzy popytem i podażem

2. ułatwia porozumienie specjalistom i instytucjom z różnych dziedzin

3. relatywnie tanie zr. Informacji

4. najlepsza do porównań międzynarodowych

5. szybko można uzyskać informacje o całości gospodarowania danym produktem żywnościowym

Metoda badań budżetów gospodarstw domowych

Pierwsze badanie budżetowe w Polsce

Prowadzone od roku 1926/27 do wybuchu wojny przez Główny Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach metodą ankietową

• 1950 Instytut Ekonomiki rolnej - metoda celowego doboru gospodarstw

• 1957- GUS określenie warunków bytu ludności

• 58-71- badanie rodziny podzielone wg pracowników fizycznych umysłowych i mieszane.

• W 1973 p[odział gospodarstw domowych na :

• Pracownicze

• Rolników indywidualnych

• Emerytów i rencistów

• Robotniczo chłopskie

Kryteriu podziału gospodarstw domowych wg źródła utrzymania rodziny:

• Pracownicze - pracy najemnej

• Pracowników użytkujących gospodarstwo rolne -praca najemne i własne gospodarstwo

• Rolników- własne gospodarstwo

• Emerytów rencistów- renta emerytura

• Pracujących na własny rachunek poza rolnictwem

• Utrzymujących się za nie zarobionych środków utrzymania -bezrobotni

Badania są reprezentowane dla ponad 90% ludności Polski

Polegają na zapisywaniu przez losowo wybranych uczestników badań w książeczkach budżetowych inf o przychodach i rozchodach.

Co miesięczne rotacja gospodarstw rolnych -w każdym miesiącu inne gospodarstwo domowe

Zapisy w książeczkach dotyczą równiej rodzaju i ilości produktów żywnościowych które trafiły do gospodarstw domowych .

• Zostały zakupione

• Otrzymane nie odpłatnie

• Pochodzą z samo zaopatrzenia

• Pochodzą z prowadzonej działalności gospodarczej

W badaniach budżetów nie uwzględnia się :

• Strat powstałych w obrębie gospodarstw domowego

• Żywności wykorzystanej na skarmianie zwierząt domowych

• Żywności spożytej w zakładach żywienia zbiorowego

• Żywności spożytej przez osoby spoza gospodarstwa domowego

Metody badań wykorzystywane w ocenie indywidualnego spożycia żywności

Podział żywności :

1. pierwotna- produkty roślinne i ryby

wtórna produkty pochodzenia zwierzęcego

2. podstawowa

Charakterystyka żywności podstawowej ;

• produkty regularnie spożywane przez dana grupę

• w ościach stanowiących dominujący cześć danego spożycia

• zaspokajają znaczny odsetek zapotrzebowania na energię składniki odżywcze

Przykłady żywności podstawowej :

Pochodzenia roślinnego: ryż pszenica, kukurydza, proso, sorgo bulwy ziemniaki

Pochodzenia zwierzęcego : mięso, mleko , jaja ser ryby

Światowa produkcja żywności

Zależy od wielu czynników:

• obszaru ziemi uprawnej

• technicznych środków produkcji

• wyposażenia pracy w rolnictwie

• ilości siły roboczej w danym sektorze gospodarki

• wody, ilości opadów, klimatu temperatury otoczenia

Wykorzystanie powierzchni ziemi %

• grunty orne 11

• lasy 32

• nieużytki 26

• pozostałe 30

w tym 50% tereny zurbanizowane.

Udział gruntów ornych w powierzchni ogółem 10,5 w rozwiniętych i rozwijających się

Wskaźnik dostępności ziemi w przeliczeniu na ha na osobę

Świat/region	1995	2007
Świat	0,27	0,24
Afryka	0,3	0,26
Azja	0,16	0,14
Ameryka	0,51	0,44
północna	0,79	0,67
Europa	0,43	0,4
Oceania	1,5	1,39
Kraje rozwinięte	0,51	0,47
Rozwijające się	0,21	0,18

Zdolność produkcyjną gleby oznacza się ilości wyprodukowanej masy roślinnej

• najwydatniejsze są lasy tropikalne 1km^2 45 tys ton

• tereny uprawne 1 km^2 1 tys ton masy

Techniczne uzbrojenie rolnictwa (szt/1000 ha) 2009

Świat/region	traktory	Kombajny
Świat	18,3	2,6
Afryka	2,4	0,2
Azja	16,8	4,2
Ameryka	18,3	1,7
północna
Europa	36,5	3,2
Oceania	7,9	1,2
Kraje rozwinięte	32,3	4,3
Rozwijające się	10,2	1,7

Poziom nawożenia w kg/NPK/ha 2007

Świat/region	2007
Świat	127
Afryka	16
Azja	194
Ameryka	141
północna	151
Europa	84
Oceania	60
Kraje rozwinięte	110
Rozwijające się	137
Bliski wschód	72
Bliski wschód Afryka PN	62
Afryka subsacharyjska	5
Wsch i pd-wsch Azja	115
Ameryka łacińska i Karaib	128

Głowni producenci nawozów i ich wykorzystanie

	Prod mln ton	Udział %		Wykorzystanie mln ton	Udział %^
Chiny	43	22	Chiny	44	22
USA	20	10	USA	28	15
Indie	15	8	Indie	20	10
Rosja	13	7	Brazylia	8	4
Kanada	11	6	Pakistan	4	2
Pozostali	91	47	Pozostali	93	46

Istnieją grani użyteczności gleby i granice jej wydajności

• Stałe nawożenie szkodliwe dla środowiska zdrowia człowieka

• 30% masy nawozów spływa do rzek powodując zatrucia

ludność rolnicza 2006

• świat 2617,8 mln

• średnio roczne tempo wzrostu :

• 1995-2000 0,4%

• 2000-2006 0,2%

Świat/region / %	2006		1995-2000	2000-2006
Świat	2617,8		0,4	0,2
Afryka	482,8		1,5	1,4
Azja	1972,1		0,4	0,1
Ameryka	106,3		0,4	0,1
północna	6,3		-1	1,1
Europa	49,7		-3,6	3,6
Oceania	6,9		1,2	1,1
Kraje rozwinięte	60,6		-3,6	-3,5
Rozwijające się	2557,2		0,6	0,3
Bliski wschód	119,3		0,22	0,7
Bliski wschód Afryka PN	138,3		0,2	0,1
Afryka subsacharyjska	433,1	1,8		1,6
Wsch i pd-wsch Azja	271,2	0,1		-0,1
Ameryka łacińska i Karaib	100	-0,9		-1,2

Struktura ludności rolniczej w 2006 wg regionów

• Afryka 18,4

• Azja 75,3 %

• Ameryka 4,1

• Europa 0,3

• Oceania 18,4

Kraje rozwijające się 97,7 % rozwinięte 2,3%

Top ten krajów z udziałem rolników % :

Buthan	93
Burkina faso	92
Nepal	92
Burundii	90
Rwanda	90
Niger	87
Etiopia	82
Gwinea biusau	82
Malai	80
Uganda	80

Światowe zasoby wody :

• Woda ogółem 100%

• Woda słona 97,47 %

• Woda słodka 2,52%

2,5% wody ma zaspokoić potrzeby:

• Gospodarstw domowych

• Przemysłu

• Rolnictwa- nawodnienia

• Środowiska

1 litr wody = 1 kcal żywności 2500-300

litrów = dzienne zapotrzebowanie na energię

wykorzystanie wody słodkiej :

• Kraje rozwijające się 84,6% rozwinięte 15,4%

Kryzys wody jako efekt:

• Efekt obecnego kryzysu finansowego, wzr cen paliw i energii

• Procesów urbanizacji

• Zmian we wzorcach konsumpcji

• Zmian klimatycznych

• Wzrostu produkcji rolniczej na rzecz biopaliw

• Złego zarządzania zasobami wody

Udział regionów w światowej produkcji żywności : 2007 %

• Afryka 18,4

• Azja 16,1

• Ameryka 24,1

• Europa 8

• Oceania 1

Kraje rozwijające się 69,9% rozwinięte 30,1 %

Żywność dostępna na rynku

Zakup żywności w gospodartswa domowych

Żywność dostępna poza domem

Spożycie w gosp domowym

Restauracje, stołówki sklepy

Szpitale i inne instytucje

Indywidualne spożycie żywności

Badanie indywidualnego spożycia

Spożycie przeszłe

wywiad

historia

Spożycie bieżące

Zapis wg

Metody wagowe

częstotliwość

Dań porcji

Miar domowych

inwentarzowe

Miara chemiczna

---