1. Koncepcja rozporządzenia w Konstytucji RP.

Art.87 K stanowi, że „źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.”

Art.88 K „warunkiem wejścia w życie umów, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie”.

Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenia wydawane są na podstawie upoważnień ustawowych o charakterze specjalnym bądź generalnym. W hierarchii źródeł prawa rozporządzenia zajmują pozycję niższą niż ustawa i podobnie jak ustawy zawierają normy powszechnie obowiązujące.

Rozporządzenie nie ma zastępować ustawy (wyjątek rozporządzenie z mocą ustawy).

Odciąża ustawę od szczegółów technicznych, uregulowań zmiennych w czasie. Dlatego K stwarza ustawodawcy możliwość przeniesienia w części władzy prawodawczej na organy władzy wykonawczej, które to organy wykorzystują przyznane im uprawnienie poprzez wydawanie rozporządzeń.

Organy uprawnione do wydawania rozporządzeń.

2. Konstrukcja upoważnień do wydawania rozporządzeń.

Art.92 ust.1 K stanowi, że rozporządzenia wydawane są przez organy wskazane w K. K przewiduje, że rozporządzenia wydają: Prezydent RP, RM, Prezes RM, minister kierujący działem administracji rządowej, przewodniczący komitetu wchodzącego w skład RM, KRRiT. Ustawy zwykłe np.: ustawa Prawo atomowe, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii zawierają upoważnienia ustawowe do wydawania rozporządzeń przez wojewodów. Ustawa Prawo wodne- przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej.

Upoważnienie do wydawania rozporządzeń.

Konstytucja w art.92 ust.1 stawia wymogi upoważnieniu ustawowemu do wydania rozporządzeń. Upoważnienie to ma być szczegółowo zawarte w ustawie a rozporządzenie wydane na podstawie tego upoważnienia ma służyć wykonaniu ustawy. Szczegółowość upoważnienia polega na tym, że powinno ono minimalnie określać organ upoważniony do wydania rozporządzenia.

Art.92 ust.2 K zawiera zakaz subdelegacji kompetencji do wydawania rozporządzeń innemu organowi. Zakaz subdelegacji dotyczy zarówno organów wskazanych w K jako upoważnionych do wydawania rozporządzeń jak i w odniesieniu do pozostałych organów.

Szczegółowość upoważnień do wydawania rozporządzeń polega również na tym, że upoważnienie takie musi określać „zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu”.

Wytyczne wg TK to:

-wytyczne muszą dotyczyć materialnego kształtu regulacji wykonawczej,

-wytyczne mogą przybierać różną postać redakcyjną, zawierać pewne wskazania- kierunki rozwiązań,

-wytyczne nie muszą być zawarte w przepisie upoważniającym.

Z dniem 1.08.2002r. weszło w życie rozporządzenie Prezesa RM w sprawie zasad techniki prawodawczej (ZTP).

Wg ZTP organ właściwy do wydania rozporządzenia określa się w upoważnieniu ustawowym pełną jego nazwą, zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu określa się w sposób precyzyjny a nie ogólnikowy.

ZTP ustalają, że upoważnieniu do wydania rozporządzenia może być nadany charakter obligatoryjny albo fakultatywny.

Ustawa upoważniająca może przewidywać, że przy wydawaniu rozporządzenia mogą współuczestniczyć różne podmioty. Wówczas należy wskazać w upoważnieniu organ upoważniony do współuczestniczenia oraz formę tego współuczestnictwa. Współuczestnictwo może polegać na:

-wspólnym wydaniu rozporządzenia,

-wydaniu rozporządzenia w porozumieniu z innym organem,

-wydaniu rozporządzenia za uprzednią zgodą innego organu,

-zainicjowaniu wydania rozporządzenia przez inny organ.

Rozporządzenia podlegają ogłoszeniu w DZ.U.

Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia następuje, gdy rozporządzenie zostało na czas określony albo rozporządzenie zostaje w sposób wyraźny uchylone. Rozporządzenie co do zasady traci swą moc gdy zostaje uchylona ustawa na podstawie, której wydano rozporządzenie.

3. Typy rozporządzeń w praktyce legislacyjnej po wejściu w życie Konstytucji RP.

Art.146 ust.4 pkt.2 K- RM w zakresie i na zasadach określonych w K i w ustawach ma kompetencje do wydawania rozporządzeń. Są to tzw. rozporządzenia wykonawcze, bowiem mogą być one wydawane „ na podstawie i w celu wykonania ustaw”.

Art.234 K- rozporządzenie z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP na wniosek RM w sytuacji szczególnego zagrożenia, kiedy zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, podlegające zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.

4. Kontrola zgodności rozporządzeń z Konstytucją i ustawami.

Rozporządzenia są poddawane kontroli wewnątrz administracyjnej i kontroli sądowej. Kontrolę wewnątrz administracyjną rozporządzeń sprawuje RM, która na wniosek Prezesa RM może uchylić rozporządzenie ministra (art.149 ust.2 K). Chodzi o kontrolę pod względem legalności i celowości rozporządzenia. Kontrola wewnątrz administracyjna dotyczy rozporządzeń stanowionych przez niektóre organy. Wszystkie rozporządzenia mogą być poddane kontroli abstrakcyjnej TK. Art.188 K- TK orzeka m.in. w sprawach zgodności przepisów prawa wydanych przez centralne organy państwowe a więc rozporządzeń z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami. Z wnioskiem o taką kontrolę mogą wystąpić podmioty wymienione w art.191 K m.in. Prezydent RP, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes RM, 50 posłów, 30 senatorów, I Prezes SN, Prezes NSA i inni wymienieni w art.191 K. Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają ogłoszeniu w Dz.U. Uruchomienie kontroli TK w stosunku do rozporządzeń może nastąpić przez wniesienie skargi konstytucyjnej po wyczerpaniu innych czynności np.: ostatecznego orzeczenia sadu lub organu administracji publicznej.

Akty prawa miejscowego.

Prawo miejscowe- termin nie jest jednoznaczny i może być rozpatrywany w różnych aspektach tzn..: zakresu jego terytorialnego obowiązywania, podmiotu stanowiącego prawo miejscowe, charakteru prawnego tych aktów.

Uwzględniając te kryteria prawo miejscowe to:

- akty normatywne, których zakres obowiązywania ogranicza się do części terytorium państwa( niezależnie od charakteru organu, który je ustanowił),

- akty stanowione przez organy lokalne- akty o charakterze powszechnie obowiązującym, wewnętrznie obowiązujące,

- tylko stanowione przez organy lokalne akty o charakterze powszechnie obowiązującym.

Definicja „legalna- akty prawa miejscowego”.

Formułują ją 3 płaszczyzny- konstrukcyjna, ustrojowa, materialna.

Zgodnie z regułą konstytucyjną akty prawa miejscowego( a.p.m.) to ustanowione przez organy samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej na podstawie i w granicach ustaw, źródła prawa w RP powszechnie obowiązujące na obszarze działania organów, które je ustanowiły.

Treść K pozwala wyodrębnić elementy a.p.m.

- jest to podstawowe źródło prawa powszechnie obowiązującego,

- obowiązuje na obszarze działania organów, które go ustanowiły

- jest stanowiony przez organy jed. sam. teryt. lub terenowe organy adm. Rządowej

- został ogłoszony (wejście w życie aktu).

Płaszczyzna ustrojowa- odwrotnie do wielu przepisów dotyczących kreowania organów adm. publ., samorządu gminnego, powiatowego, województwa ustawa o adm. rządowej w województwie itp.

Elementy ustrojowe:

- musi istnieć wyraźne upoważnienie ustawowe do wydania a.p.m.,

- adresatem kompetencji prawotwórczych są w odniesieniu do aktów samorządowych wspólnoty samorządowe, w odniesieniu do aktów adm. rządowej- wojewoda i org. adm. niezespolonej,

- warunkiem wejścia w życie a.p.m. jest jego stosowne ogłoszenie w wojewódzkim dzienniku urzędowym, niekiedy przez obwieszczenia, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie,

- samorządowy a.p.m. jest wydawany w formie uchwały (co do zasady), a.p.m. adm. rządowej ma formę rozporządzenia,

- prawo miejscowe podlega kontroli sprawowanej przez organy nadzoru i sąd administracyjny.

Płaszczyzna pr. materialnego.

Płaszczyznę tę stanowią przepisy prawa materialnego, które zawierają delegacje ustawowe do regulowania określonych kwestii w drodze lokalnego aktu prawa.

I Kompetencja i delegacja do stanowienia prawa miejscowego.

Kompetencja do tworzenia prawa musi wynikać przede wszystkim z K .- w przypadku ustawodawstwa. W przypadku aktów podstawowych rekonstrukcja obejmuje zarówno K jak i ustawy delegujące bezpośrednio kompetencją do ustanowienia danego aktu podstawowego.

2. Wyraźne upoważnienie ustawowe

A.p.m.jako akty podstawowe muszą być wydawane na podst. Wyraźnego upoważnienia ustawowego. A.p.m. muszą byćniesprzeczne zarówno z ustawą na podst. Której zostały ustanowione, ale także z K i innymi aktami ustawodawczymi.

III. Powszechny charakter a.p.m.

A.p.m. mogą regulować postępowanie wszystkich kategorii adresatów obywateli org. państwowych, instytucji. Adresatami a.p.m. mogą być zarówno wszystkie podmioty jak i też niektóre kategorie podmiotów np. właściciele nieruchomości, turyści. Dany akt może być kierowany do wszystkich podmiotów lub też do niektórych z nich.

IV. Terytorialny zasięg działania organów, które je ustanowiły np. terytorialny zasięg ograniczony jest do obszaru działania poszczególnych jedn. sam. terytorialnego lub poszczególnych województw - akty wydawane przez terenowe org. adm. Rządowej. Terytorialny zasięg działania a.p.m. może dotyczyć również obszarów mniejszych niż danego organu np. ustawa o adm. Rządowej, ustawa o samorządzie województwa. Granice terytorialnego zasięgu obowiązywania a.p.m. mogą nie pokrywać się z granicami jedn. sam. Teryt. także w razie stanowienia Pr.miejscowego w związku z zawartymi porozumieniami np. przez związek gmin.

V. Normatywny charakter a.p.m.

A.p.m. jako pr. powszechnie obowiązujące muszą mieć charakter normatywny tzn. wyznaczać adresatom sposób rokowania- nakazy, zakazy uprawnienia. Niezbędnymi elementami są określenie adresata, okoliczności zastosowania normy, rodzaj działania (nakaz,zakaz)

VI. Abstrakcyjny i generalny charakter a.p.m

Charakter generalny mają te normy które określają adresata poprzez wskazanie cech.Abstrakcyjność wyraża się tym, że nakazywane, zakazywane lub dozwalające postępowanie ma mieć miejsce w pewnych, powtarzających się okolicznościach nie w jednej konkretnej sytuacji.

VII. Lokalny charakter a.p.m.

Pomimo, że adm. nie może zastępować prawodawcy - władzy ustawodawczej to z preambuły K wynika zasada pomocniczości a więc zapewnienie sam. teryt. udziału w wykonywaniu zadań pub, także poprzez stanowienie prawa miejscowego.

VIII. Wykonawczy charakter aktów pr. miejscowego

A.p.m. są aktami podstawowymi wydawanymi na podst. Konstytucji i ustaw, które umożliwiają działanie „na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie”- (art. 94 Konstytucji). Należy przyjąć ża wszystkie a.p.m. maja wykonawczy charakter tzn. A.p.m. muszą być zgodne z celami ustawowych upoważnień i nie mogą przekraczać wyznaczonych przez ustawy granic.

IX. Brak możliwości samodzielnego regulowania A.p.m. do spraw należących do „materii ustawowej”

Istota „materii ustawowej” polega na tym, że nie można spraw objętych ustawą regulować aktem prawnym podstawowym, a takim aktem jest akt prawa miejscowego. Co do zasady niedopuszczalne jest wkraczanie w drodze aktu normatywnego podstawowego w materię ustawową ponieważ prowadzić to może do niedopuszczalnego naruszania hierarchi źródeł prawa. Istnienie „materii ustawowej” nie oznacza całkowitego zakazu władczej ingerencji administracji. Ingerencja taka jest dopuszczalna ale tylko przypadku wyraźnego upoważnienia przez ustawę i na tyle szczegółowego aby organ wydający a.p.m. nie wykraczał poza upoważnienie. Wymóg szczegółowego upoważnienia ustawowego do wydawania a.p.m. odnosić powinien się przede wszystkim do terenowych organów adm. rządowej. Wobec aktów samorządowych dopuszczalne jest nieco mniej rygorystyczne podejście bo organy samorządowe należą do demokratycznych struktur przedstawicielskich podlegających odpowiedzialności politycznej dla wzmocnienia których zasada zwierzchnictwa ustawy została stworzona.

X. Związanie aktów Pr. miejscowego ramami stworzonymi przez ustawy

Co do zasady w stanowieniu prawa organy samorządu terytorialnego i terenowe organy adm. rządowej związane są ramami stworzonymi przez ustawy. Miejscowe przepisy prawa nie mogą wykraczać poza unormowania ustawowe.

Akty Prawa Miejscowego

II podstawa prawna stanowienia aktów prawa miejscowego

1 - upoważnienie konstytucyjne i ustawowe

Cechą aktów prawa miejscowego jest to, że w hierarchii źródeł prawa zajmują pozycję zależną. Normy wyższego rzędu określają przesłanki ich tworzenia, ich przedmiot, zakres i sposób regulacji prawnej. Treść art. 94 Konstytucji stanowi, że podstawą prawną stanowienia aktów prawa miejscowego jest upoważnienie zawarte w ustawie. Tak więc w akcie rangi ustawowej każdorazowo zawarte musi być upoważnienie czyli delegacja do stanowienia aktów prawa miejscowego.

Konstytucja nie wymaga aby akty prawa miejscowego były stanowione w „celu wykonania ustawy” i na podstawie zawartego w niej „szczegółowego” upoważnienia - pozostawia lokalnemu prawodawcy swobodę co do stanowienia prawa. Zakres swobody jest zróżnicowany - znacznie większy zakres w odniesieniu do stanowienia przepisów prawa miejscowego o charakterze porządkowym.

1. Upoważnienie zawarte w umowach międzynarodowych.

Zgodnie z przyjętym w konstytucji hierarchicznym uporządkowaniem systemu źródeł prawa umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie zajmują pozycję wyższą niż ustawy. Należy więc domniemywać, że ratyfikowane umowy międzynarodowe mogą zawierać upoważnienie do stanowienia prawa międzynarodowego. Analogiczne uwagi można odnieść do możliwości zawarcia upoważnienia do stanowienia aktów prawa miejscowego w prawie stanowionym przez organizację międzynarodową (art. 92 ust 3 konstytucji) jeżeli z ratyfikowanej przez Polske umowy międzynarodowej wynika, że prawo stanowione przez tę organizację ma być stosowane bezpośrednio i z pierwszeństwem przed ustawami.

Upoważnienie do stanowienia aktów prawa miejscowego może wynikać również z art. 90 ust 1 konstytucji czyli możliwość przekazania przez Polskę na podstawie umowy międzynarodowej kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach na rzecz

Organizacji międzynarodowych lub organu międzynarodowego. Umowy międzynarodowe ratyfikowane bez zgody wyrażonej w ustawie nie mogą stanowić podstawy do wydania aktu prawa miejscowego.

Zakaz upoważnień państwowych

Konstytucja wymaga opierania aktów prawa miejscowego na podstawie rangi ustawowej - nie można zastępować aktem prawnym niższej rangi kompetencji do stanowienia aktów prawa miejscowego. Nie jest też możliwe działanie „pośrednia” przenoszenia kompetencji do upoważnienia do stanowienia prawa np. stanowienia aktów prawa miejscowego na podstawie rozporządzenia (akt podstawowy) art. 94 konstytucji

Zakaz subdelegacji kompetencji prawotwórczych

Konstytucja (art. 92 ust2) wprowadza wyraźny zakaz subdelegacji kompetencji prawotwórczych w odniesieniu do rozporządzeń stanowiących, że organ upoważniony do wydania rozporządzenia musi działać sam, nie może otrzymanych kompetencji w ustawowym upoważnieniu przekazać innemu organowi. Konstytucja milczy w kwestii subdelegacji kompetencji do stanowienia prawa miejscowego. Zarówno doktryna jak i orzecznictwo sądowe wyraźnie zakazuje subdelegacji kompetencji prawotwórczych. Zakaz subdelegacji kompetencji do prawotwórstwa lokalnego wynika także z przepisów w ustawach samorządowych np. stanowienie prawa miejscowego należy do wyłącznej właściwości rady gminy, powiatu lub sejmiku województwa

Upoważnienie do stanowienia prawa miejscowego a upoważnienie do stanowienia rozporządzenia

Konstytucja wymaga aby rozporządzenia wydawane były na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

W odniesieniu do aktów prawa miejscowego wymagane jest tylko działanie na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Czyli zakres swobody lokalnego prawodawcy jest znacznie szerszy niż organów wydających rozporządzenia.

Zróżnicowanie zasad konstrukcji upoważnienia do stanowienia rozporządzeń i aktów prawa miejscowego i wynikającego niego większa swoboda w stanowieniu aktów prawa miejscowego są uzasadnione szczególną pozycją ustrojową samorządu terytorialnego zwłaszcza zasadę samodzielności samorządu terytorialnego.

Rodzaje upoważnień ustawowych

Upoważnienia szczegółowe stanowiące podstawę do wydawania aktów prawa miejscowego wymusza także sformułowanie tak przepisów by między aktami prawa miejscowego a ustawą możliwe było stwierdzenie istnienia podwójne j więzi formalnej i materialnej. Istnienie więzi formalnej będzie zapewnione gdy istnieć będzie zapis a akcie rangi ustawowej upoważniający do uregulowania danej sprawy w drodze aktu prawa miejscowego.

Stwierdzenie istnienia więzi materialnej - więź materialna istnieć będzie wtedy gdy dany akt stanowi swoiste dopełnienie treści ustawy, gdy akt prawa miejscowego będzie w swej treści zgodny z treścią aktu z upoważnienia którego został wydany.

Szczegółowe upoważnienie ustawowe określa materię (minimalna treść), która może być przedmiotem regulacji w drodze aktu prawa miejscowego i organy kompetentne do jego wydania oraz inne sprawy związane z wydaniem i wejściem w życie przepisów prawa.

Z upoważnienia szczegółowego wynikać musi jednoznacznie komu udziela się kompetencję do stanowienia prawa miejscowego. Określenie to powinno być wyraźne i precyzyjne (organ kompetencyjny)

Upoważnienie o charakterze generalnym

Upoważnienie generalne daje jedynie prawną możliwość wydania aktu prawa miejscowego z określeniem w sposób ogólny zakresu regulacji lub warunków jakie muszą być spełnione. Pomiędzy wydanym na podstawie takie upoważnienia aktu prawa miejscowego a ustawą istnieje wyłącznie więź formalna.

(minimalna treść) - upoważnienie generalne zawierać musi określenie organu kompetencyjnego do wydania aktu i materii będącej przedmiotem regulacji (ogólne wskazanie zakresu regulacji)

Przykłady aktów prawa miejscowego na podstawie upoważnień generalnych - upoważnienie do stanowienia przepisów porządkowych, upoważnienie do stanowienia samorządowych aktów ustrojowo - organizacyjnych

Uprawnienia prawodawcze organów stanowiących - gminy, powiatu, województwa

Wśród aktów prawa miejscowego możemy wyróżnić dwie kategorie: akty prawa miejscowego stanowione przez organy jednostek samorządu terytorialnego oraz aktu prawa miejscowego stanowione przez terenowe organy władzy rządowej.

Wśród aktów prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego możemy wyróżnić akty wydawane przez organy gminy, powiatu, samorządu województwa szczegółowiej dzieląc akty wydawane przez organy stanowiące tych jednostek (rada Gminy, Rada Powiatu, Samorząd Województwa) i akty wydawane przez organy wykonawcze (wójt, burmistrz, prezydent, zarząd powiatu, wojewoda)

Gmina - wg. Art. 11 A ustawy o samorządzie gminnym organami gminy są: Rada Gminy, wójt, burmistrz, Prezydent

Radę Gminy możemy określić jako organ uchwałodawczy (stanowiący) i kontrolny. Do Rady Gminy należą podstawowe kompetencje stanowiące, które mogą mieć różny charakter prawny. Mogą to być akty prawa miejscowego, budżet gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, uchwały o wyborze członków komisji Rady Gminy. Zgodnie z art. 40 ust 1 ustawy o samorządzie gminnym „Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Art. 40 ust 2 ustawy „ Organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:

- wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych

- organizacji: urzędów i instytucji gminnych,

- zasad zarządu mieniem gminy,

- zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

W zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących Rada Gminy może wydawać przepisy porządkowe jeżeli jest to niezbędne dla ochrony zdrowia lub życia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju, bezpieczeństwa publicznego.

Akty prawa miejscowego ustanawia Rada Gminy w formie uchwały

Statut - podstawa prawna, treść, miejsce w hierarchii aktów prawa miejscowego

Wśród samorządowych aktów prawa miejscowego można obok aktów o charakterze wykonawczym i porządkowym wyróżnić akty o charakterze ustrojowo - organizacyjnym (statutowym). Przepisy stanowione na podstawie art. 40 ust 2 ustawy o samorządzie gminnym, art. 40 ust 2 pkt 1,3,4 ustawy o samorządzie powiatowym, art. 18 pkt 1 ustawy o samorządzie województwa.

Statuty są to swego rodzaju „konstytucje” danych jednostek samorządu terytorialnego stanowiące o ich ustroju. Statut to akt prawa miejscowego, w którym sam samorząd terytorialny swobodnie w granicach ustaw określa swój ustrój. Statut służy swobodnemu dostosowanemu do specyfiki miejscowej kształtowaniu struktur samorządowych i zasad funkcjonowania jego organów. Statuty wydawane są na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego przy wykorzystaniu kompetencji do samodzielnego regulowania stosunków prawnych.

Treść statutu - statut ma regulować ustrój jednostki samorządu terytorialnego a w szczególności:

- zagadnienia struktur organów jednostek samorządu terytorialnego i trybu ich pracy

- zagadnienia dotyczące jednostek organizacyjnych, zakresu ich działania i wzajemnych relacji

- zasady zarządu mieniem komunalnym,

- zasady korzystania z gminnych obiektów i użyteczności publicznej,

- wewnętrzne zasady działania urzędów.

Samorząd terytorialny może regulować w statucie wszystkie zagadnienia dotyczące swego ustroju pod warunkiem, że nie jest to sprzeczne z przepisami ustawowymi.

Uprawnienia do tworzenia statutów podlegają ograniczeniom. Pod względem rzeczowym uprawnienia te każdorazowo ogranicza zakres ustawowo przekazanych zadań i kompetencji danej jednostki samorządu terytorialnego, pod względem podmiotowym uprawnienia te ograniczone są do członków danej wspólnoty.

Ograniczenie sam istotności statutu

- statuty gmin liczących powyżej 300 tys. Mieszkańców - projekt wymaga uprzedniego uzgodnienia z Prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

- art. 7 ust 1 ustawy o samorządzie województwa - statut województwa wymaga uprzedniego uzgodnienia treści z Prezesem Rady Ministrów.

Miejsce w hierarchii

W samorządowych ustawach ustrojowych brak jest przesłanek do ustalenia hierarchii aktów prawa miejscowego samorządu terytorialnego, w szczególności do przyznania statutem rangi nadrzędnej. Uchwały zawierające statut nie zostały przez ustawodawcę potraktowane odmiennie od pozostałych uchwał. Ani przepisy Konstytucji ani ustrojowych ustaw samorządowych nie zawierają unormowań pozwalających postawić tezę o nadrzędności statutu wobec innych aktów prawa miejscowego. O pewnej nadrzędności statutu można mówić wyłącznie z punktu widzenia treści i zakresu regulowanej materii przez statut.

Ogłoszenie aktów prawa miejscowego

Warunkiem wejścia w życie źródeł powszechnie obowiązującego prawa, w tym także aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie - art. 88 ust 1 konstytucji. Jest to warunek obowiązywania aktu. Konstytucyjny wymóg publikacji aktów normatywnych powszechnie obowiązujących wprowadza obowiązek ich niezwłocznego ogłoszenia w dzienniku urzędowym. Akty prawa miejscowego wydawane są na podstawie ustawy więc można je ogłaszać w okresie od dnia ogłoszenia danej ustawy a przed dniem jej wejścia w życie. Wszystkie akty prawa miejscowego są publikowane w wojewódzkim dzienniku urzędowym. W przypadku aktów prawa miejscowego o charakterze porządkowym przewidziano dodatkową publikację w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danym terminie lub w środkach masowego przekazu. Chwila ogłoszenia aktu prawa miejscowego (wejście w życie) wynosi 14 dni. Chwilą ogłoszenia aktu w wojewódzkim dzienniku urzędowym jest dzień jego wydania, chwilą ogłoszenia aktów publikowanych w inny sposób - dzień wskazany w obwieszczeniu. Wojewódzki dziennik urzędowy wydaje wojewoda. Akty prawa miejscowego o charakterze wykonawczym i ustrojowo organizacyjnym wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Termin ten może być dłuższy jeżeli sam akt prawa miejscowego przewiduje termin dłuższy. Wejście w życie aktu prawa miejscowego może nastąpić wcześniej niż po upływie 14 dni w uzasadnionych przypadkach. Zasadą jest, że przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie 3 dni od dnia ogłoszenia. W uzasadnionych przypadkach przepisy porządkowe mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 3 dni.

Wymogi techniki prawodawczej dotyczącej aktów prawa miejscowego

Najistotniejszym aktem podstawowym regulującym wymogi formalne wobec aktów prawa miejscowego jest rozporządzenie prezesa Rady Ministrów w sprawie „zasad techniki prawodawczej” Z przepisów tych wynikają określone wymogi co do tytułu, budowy, oznaczenia przepisów i ich systematyzacji, układu i postanowień przepisów merytorycznych, układu i postanowień przepisów przejściowych, dostosowujących i końcowych. Tekst aktów prawa miejscowego powinien rozpoczynać się od przytoczenia przepisu ustawy zawierającego upoważnienie ustawowe, podstawową jednostką redakcyjną powinien być paragraf, następnie ustęp, punkt, litera, tiret.

W przepisach ogólnych aktu prawa miejscowego powinno być zamieszczone określenie jego przedmiotu. Do projektu aktu prawa miejscowego powinno być dołączone uzasadnienie. Na oryginalnym egzemplarzu zamieszczony winien być podpis organu wydającego akt.

Oprócz przepisów dotyczących zasad technik prawodawczych w stosunku do aktu prawa miejscowego pod uwagę należy wziąć inne akty podstawowe w tym przepisy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów zawierające instrukcje kancelaryjne - wprowadzają one wspólne dla wszystkich 3 szczebli samorządu terytorialnego regułę, że akyt prawa miejscowego wydawane przez organy stanowiące sporządza się wg zasad ustalonych przez organy stanowiące.

Kontrola zgodności aktów prawa miejscowego z konstytucją i ustawami i kontrolą sądową i w ramach nadzoru

Istota nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych polega na wykonywaniu przez organy nadzoru czynności kontrolnych oraz podejmowanie czynności prawnych umożliwiających zmianę lub eliminację działań nieprawidłowych i wadliwych. Nadzór jest inaczej uregulowany co do organów administracji rządowej a inaczej wobec jednostek samorządu terytorialnego.

Nadzór nad aktami prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę oraz organy rządowej administracji nie zespolonej sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Prezes Rady Ministrów uchyla w trybie nadzoru akty prawa miejscowego jeżeli są one niezgodne z ustawami lub aktami wydawanymi w celu ich wykonania czyli rozporządzeniami.

Ponadto Prezes R.M ma uprawnienia do uchylenia aktów prawa miejscowego z powodu niezgodności takiego akty z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności czy gospodarności. Ustawa o Administracji Rządowej w województwie stanowi że Prezes R.M ustala o drodze rozporządzenia , tryb kontroli a.p.m ustanowionych przez wojewodę i organy administracji niezespolonej .Zaznaczyć należy że każdy czyj interes prawny lub uprawnienia zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego wydanym w sprawie i z zakresu adm.publ. może po bezskutecznym wezwaniu organu ,który przepis wydał lub organu uprawnionego do uchylenia przepisu w trybie nadzoru zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego.

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu , którego działanie lub czynność jest przedmiotem skargi .Sąd administracyjny. uwzględniając skargę na uchwałę lub akt prawa miejscowego stwierdza nieważność aktu lub uchwały w całości lub w części albo stwierdza że zostały wydane z naruszeniem prawa. Wyroki sądu admin. Uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionych przez organy admin. rządowej , organy samorządu wojewódzkiego , powiatu i gminy podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym .

Nadzór nad aktami prawa miejscowego stanowionymi przez jednostki samorządu terytorialnego

Podjęte przez organy jedn.sam.teryt. uchwały będące a.p.m są przez właściwego wójta, burmistrz, prezydenta, zarząd powiatu, starostę, zarząd województwa, marszałka przedstawione wojewodzie, a uchwały w zakresie spraw finansowych Regionalnej Izbie Obrachunkowej. Termin przekazania tych uchwał co do zasady wynosi 7 dni, akty porządkowe 2 dni.

Jedynym dopuszczalnym kryterium kontroli nad działalnością sam. terytor. jest kryterium legalności.

Ustawodawstwo samorządowe uzależnia treść i skutki rozstrzygnięć nadzorczych wydawanych w stosunku do a.p.m od stopnia wadliwości a.p.m - istotne lub nie istotne naruszenia prawa. Ustawa przewiduje że akt sprzeczny z prawem jest nieważny. Drugi rodzaj rozstrzygnięcia nadzorczego - stwierdzenie że akt wydano z naruszeniem prawa. Roztrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o odpowiedzialności wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Kontrola sądowa

Ustrojowe ustawy samorządowe przewidują właściwość sądu administracyjnego w zakresie rozpoznania i rozstrzygnięcia skarg na rozstrzygnięcia organów nadzorczych dotyczących a.p.m .

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zakłada że kontrola sądowa uruchamiana jest na wniosek właściwego podmiotu. Wyodrębniono 3 grupy podmiotow uprawnionych do wniesienia skargi .I podmioty mające intres prawny, II podmioty powołane do obrony interesu publicznego np. prokurator ,RPO.III podmioty którym ustawa szczególna takie uprawnienie przyznaje.Skargę wnosi się za pośrednictwem organu , którego działania lub bezczynność są przedmiotem skargi . W ciągu 30 dni od dnia otrzymania skargi organy te mają obowiązek dostarczyć skargę sądowi..

Wobec a.p.m terenowych org. adm. rządowej możliwe jest zastosowanie przez sąd admin. tzw. skargi powszechnej .

W odniesieniu do samorządowych a.p.m możliwe SA dwa tryby postępowań przed sądami adm.

I -bezpośrednie badanie przez sąd legalności a.p.m ( są to skargi powszechne , skargi organów nadzoru)

II-skargi na akty nadzoru nad działalnością organów administracji publicznej.

Skarga powszechna - może ją wnieść każdy czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone aktem prawa miejscowego.Skargę można wnieść w imieniu własnym lub grupy mieszkańców.

W wyniku przeprowadzonej przez sąd administracyjny kontroli legalności a.p.m mogą zapaść różnego rodzaju rozstrzygnięcia tzn. kontrola pośrednia legalności a.p.m może zakończyć się orzeczeniem o uchyleniu aktu nadzoru .W przypadku bezpośredniej kontroli a.p.m sąd admin. może stwierdzić nieważność aktu w całości lub w części .Drugim rozstrzygnięciem może być stwierdzenie że akt wydano z naruszeniem prawa.

Kontrola konstytucyjności

Kompetencje do rozstrzygnięcia w sprawie konstytucyjności a.p.m należą do Trybunału Konstytucyjnego.

Sad admin. nie może samodzielnie dokonywać kontroli konstytucyjności a.p.m

Kontrola TK w sprawie konstytucyjności prawa miejscowego sprawowana jest w trybie kontroli konkretnej. Jest realizowana w związku z konkretnym , indywidualnym aktem stosowania prawa poprzez instytucję skargi konstytucyjnej lub przez instytucję pytania prawnego

Art.79 wprowadza instytucję skargi konstytucyjnej. Jej istotą jest uprawnienie każdego czyje konstytucyjne wolności i prawa zostały naruszone do wniesienia skargi do TK w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego na podstawie , którego sąd lub org.adm.publ. orzekł o jego wolności lub prawach.

W trybie skargi konstytucyjnej TK rozstrzygać będzie jedynie zarzut niekonstytucyjności aktu normatywnego .W wyniku rozstrzygnięcia TK o niekonstytucyjności aktu normatywnego TK stwierdza o niezgodności z prawem czego skutkiem jest utrata mocy obowiązującej aktu z dniem ogłoszenia wyrokiem TK lub terminem innym wskazanym w wyroku.

Pytania prawne-przepisy Konstytucji oraz ustawy o TK przewiduja że każdy sąd rozpoznający konkretną sprawę może przedstawić TK pytania prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją ,Ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi , ustawami.

Skutki orzeczenia TK wydanego na skutek pytania prawnego są identyczne jak skutki orzeczenia wydanego w wyniku rozstrzygnięci skargi konstytucyjnej.

Akty prawa wewnętrznego

Konstrukcja aktów prawa wewnętrznego -ukształtowanie w K.RP

Zakres podmiotowy ,przedmiotowy, zakres o charakterze otwartym

W przeciwieństwie do źródeł prawa powszechnie obowiązującego ,których katalog jest zamknięty ,K nie wylicza źródeł prawa wewnętrznego .W K wymieniono jedynie 2 rodzaje - uchwały i zarządzenia .

Uchwały stanowić mogą -Rada Ministrów , Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji ,Zarządzenia Prezes Rady Minin. i ministrowie oraz Prezydent RP.Poza katalogiem konstytucyjnym pozostają liczne uchwały i rozporządzenia organów centralnych np. Prezes NBP, a także różnorodne akty wewnętrzne organów admin.

Akty wewnętrzne regulują różnorodną materię .Mogą one w szczególności nakładać na podporządkowane organy i jednostki organizacyjne określone obowiązki , akty interpretacyjne ( obowiązki stosowania określonych sposobów wykładni prawa)

Przedmiot regulacji i adresaci norm aktów prawa wewnętrznego

Źródło prawa wewnętrznego administracji wiąże tylko organy do których są adresowane nie mają mocy powszechnego obowiązywania .Źródła te mogą mieć zastosowanie tylko do kształtowania stosunków między podmiotami powiązanymi węzami podległości .Aktami tymi nie można regulować praw i obowiązków obywateli , osób prawnych i ich organizacji.

Podstawa prawna aktów prawa wewnętrznego

Akty wewnętrzne wydawane są bądź na podstawie przepisów kompetencyjnych bądź na podstawie szczególnych upoważnień ustawowych .Akty wewnętrzne mają charakter poleceń służbowych , wydawane są na podstawie przepisów regulujących zależność służbową .

K art.93 ust.2 stanowi że zarządzenia Prezesa RM i ministrów wydawane są na podstawie ustawy.

Kontrola zgodności aktów prawa wewnętrznego z powszechnie obowiązującym prawem

Art.93 ust.3 K- stanowi że uchwały i rozporządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem . Akty wewnętrzne poddawane są kontroli organu nadzorującego dana jednostkę organizacyjną .Może również być wymagane zatwierdzenie aktu wewnętrznego przez organ nadzoru np.; zatwierdzenie statutu urzędu wojewódzkiego przez Prezesa RM.

Ogłaszanie aktów prawa wewnętrznego

Przepisy wewnętrzne nie regulują praw i obowiązków obywateli więc nie ma do nich zastosowania domniemania powszechnej znajomości prawa ani też obowiązku publikacji w prasach promulgacyjnych. Wystarczy aby dotarły one do wiadomości adresatów.

Formy aktów prawa wewnętrznego

Źródłami prawa wewnętrznego mogą być uchwały organów kolegialnych oraz zarządzenia organów monokratycznych .Akty wewnętrzne mogą nosić rożne nazwy np: regulamin , instrukcja, pismo ogólne .O treści a.p.w decyduje materia aktu np.:regulamin organizacyjny urzędu gminy okresla organizację i zasoby funkcjonowania tego urzędu .W zkładach publicznych występują akty zawierające przepisy prawa zakładowego które obowiązuja użytkowników i pracowników .Akty te mogą nosić nazwę statutów i regulaminów.

---