POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

1. POJĘCIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

Postęp. Administracyjne - administracyjne pr. procesowe, czyli procedura administracyjna.

Postęp. adm. to zespół przepisów, które:

• normują tryb powstawania zewnętrznych indywidualnych aktów administracyjnych ustalających lub tworzących pewne uprawnienia (np. pozwolenie wodnoprawne) czy obowiązki (np. nakaz sanitarny);

• normują nakładanie pewnych kar w trybie adm.(np. nakładanie grzywny w drodze mandatu karnego);

• regulują przymusowe wykonanie indywidualnych aktów adm. lub obowiązków wynikających wprost z ust. lub innego aktu normatywnego (np. obowiązek poddania się pewnym szczepieniom ochronnym).

2. ZAKRES OBOWIĄZYWANIA K.P.A.

Zakres obowiązywania KPA w postęp. jurysdykcyjnym mają zastosowanie, gdy przepisy pr. materialnego przewidują formę decyzji dla rozstrzygnięcia sprawy adm. dot. interesu pr. lub obowiązku strony. Decyzja adm. jest szczególną formą indywidualnego zewn. aktu adm., u którego podstaw leży jednostronne władcze działanie organu wydającego akt. Jej istotą jest wywołanie określ. skutków pr., a także powstanie określonych pr. lub obowiązków imiennie oznaczonego adresata w konkretnej sprawie.

K.p.a. o postęp. jurysdykcyjnym mają zastosowanie przed:

• Org. służb, inspekcji i straży, gdy działają w im. wojewody bądź starosty, wójta, burmistrza bądź we własnym;

• inne organy państwowe, oraz inne podmioty, gdy są z mocy pr. powołane do załatwienia spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji adm.;

• organy samorządów specjalnych (np. adwokackiego czy lekarskiego), gdy są z mocy pr. powołane do załatwienia spraw indywidualnych w drodze decyzji adm.;

• organy adm. publicznej w znaczeniu ustrojowym, a więc organy adm. rządowej (zespolonej i niezespolonej);

• organy jedn. samorządu terytorialnego;

• inne organy państwowe jak i inne podmioty.

Upoważnienie tych organów do prowadzenia postęp. jurysdykcyjnego musi wynikać bezpośrednio z przepisów ustawowych. Przepisy k.p.a. mają zastosowanie do wszelkich postępowań adm., chyba że zostały one wyraźnie wyłączone spod zakresu obowiązywania k.p.a.

Zakres stosowania przepisów k.p.a. w sprawach wydawania zaświadczeń. zostały zamieszczone w k.p.a. w dziale VII (art. 217-220).

Organ adm. publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie os. ubiegającej się o to. Zaświadczenie należy wydać, jeżeli (art.217):

• urzędowego potwierdzenia określ. faktów lub stanu pr. wymaga przepis praw,

• os. ubiega się o zaświadcz. ze wzgl. na swój interes pr. w urzędowym potwierdzeniu określ. faktów lub stanu pr.

Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 7 dni.

Organ adm. obowiąz. jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu pr., wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Przed wydaniem zaświadczenia można przeprowadzić w koniecznym zakresie postęp. wyjaśniające (art.218).

Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez os. ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

K.p.a. ustalił, że organ adm. publ. nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu pr., znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia perzez organ na podst. posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podst. przedstawianych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych). Organ adm. publ. żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu pr. jest obowiązany wskazać przepis pr. wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu pr. w drodze zaświadczenia.

Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub pr. w dniu jego wydania. Zaświadczenie wydaje organ adm. zgodnie z jego właściwością rzeczową i miejscową.

Zakres stosowania przepisów k.p.a. w sprawach skarg i wniosków. (dział VIII) jest znacznie szerszy niż przepisów o postęp. jurysdykcyjnym.

KPA normuje postęp. w sprawach skarg i wniosków przed organami państw., organami jedn. samorządu terytorialnego, oraz przed organami organizacji społecznych.

Przepisy k.p.a. o skargach i wnioskach mają zastosowanie również w postęp. wyłączonych. Nie mają jednak zastosowania w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi (organy przedsiębiorstw państwowych) i innymi państwowymi jedn. organizacyjnymi.

Skargi i wnioski mogą być składane w interesie własnym skarżącego, innych osób, a także w interesie społ..

Konstytucja RP stanowi, że ,,Każdy ma pr. składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej os. za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społ. w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu adm. publicznej Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa” (art.63).

Przedmiotem skargi- może być zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności i lepszego zaspakajania potrzeb ludności.

3. ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

Zasada praworządności wynika z art. 6 i 7 k.p.a. stanowiącego, że:

• org. adm. publicznej działają na podstawie przepisów prawa,

• org. adm. publicznej stoją na straży praworządności.

Zasada ta jest zasadą konstytucyjną (art. 7 Konstytucji) i dlatego jest powszechnie znana.

,,Organy władzy publicznej działają na podst. i w granicach pr.”. Podstawą pr. decyzji adm. mogą być jedynie akty normatywne zaliczane do źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

Źródłami takiego prawa są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane um. międzynarodowe oraz rozporządzenia, a nadto na obszarze działania organów, które je ustanowiły akty pr. miejsc. (np. przepisy gminne, rozporządzenia wojewodów). Pr. miejscowe stanowione jest na podst. ustaw i w celu ich wykonania, bądź jest wydawane, w określ. przez ustawę sytuacjach, na podst. generalnego upoważnienia ustawowego. Konstytucja RP (art. 93) stwierdza, że „Uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jedn. organiz. podległe organowi wydającemu te akty”.

Zasada ta zobowiązuje organ do dbania o to, aby inni uczestnicy postęp. działali zgodnie z pr. Organ powinien zawiadomić prokuratora o toczącym się postęp., jeżeli uzna potrzebę i konieczność jego uczestnictwa. Org. ma działać na podst. przepisów pr. powszechnie obowiązującego-podstawa działania org. na zewnątrz, czyli w stosunku do podmiotów niezwiązanych z administracją.

Naruszenie tej zasady- istnieje obowiązek stwierdzenia nieważności decyzji, która zawiera naruszenie tej zasady. Sankcja polega na stwierdzeniu nieważności decyzji

Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli - wynika z art.7, zdania końcowego, gdzie:

• nakazuje organom adm., aby w toku postęp. miały na wzgl. interes społ. i słuszny interes obywateli.

Z zasadą tą wiąże się dylemat praworządności i celowości działania. Celowość nigdy nie może stanowić pretekstu do naruszania pr.; w imię celowości nie wolno działać wbrew prawu. Nigdy wzgląd na interes społ. nie może być podstawą działania adm., gdyż taką podstawą może być tylko przepis pr.. K.p.a. nie zna żadnych wyjątków lub odstępstw od zasady praworządności w imię celowości.

Zasada ta ma ścisły związek z zasada praworządności. Interes społ. i słuszny interes obywateli powinny być uwzględniane przy wykładni stosowanych norm pr., o ile jest to możliwe i dopuszczalne w myśl ogólnych zasad wykładni prawa, zwłaszcza gdy organ adm. stosuje pojęcia oceniające lub nieokreślone, albo gdy decyzja zależy od jego uznania.

Zasada prawdy obiektywnej (wynika również z art.7) - zobowiązuje organy adm. do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia spraw.

Zasada ta oznacza odejście od reguły inicjatywy i dyspozycji dowodami przez strony. Oczywiście nie każda czynność organu adm. może być przedsiębrana z urzędu. Organ ten musi z urzędu zmierzać do pełnego wyświetlenia stanu faktycznego sprawy w zakresie potrzebnym do jej załatwienia i nie jest pod tym wzgl. ograniczony wnioskami stron. Może zbierać z urzędu materiały dowodowe, określać okoliczności faktyczne, jakie uważa za istotne do załatwienia sprawy, oraz dopuszczać dowody na powyższe okoliczności. Organ prowadzący postęp. nie jest związany wnioskami stron tylko o tyle, o ile ustawa nakazuje mu działać z urzędu, albo gdy pozwala na to charakter sprawy.

Realizacji zasady prawdy obiektywnej służą takie instytucje procesowe jak:

• wyłączenia pracownika od załatwienia sprawy (art. 24-27)- z powodu bliskości wobec strony oraz zainteresowania w sprawie- bliskość wobec sprawy.

• wyłączenie organu adm. od załatwienia sprawy- jeżeli dotyczy spraw majątkowych osób wyższego stopnia zajmujących stanowiska kierownicze.

• przepisy o dowodach i postępowaniu dowodowym (art. 75-88) i inne.

Zasada udzielania informacji prawnej stronom - zawarta w art. 9, zobowiązuje organy adm. publicznej do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i pr., które mogą mieć wpływ na ustalenie ich pr. i obowiązków będących przedmiotem postęp. adm. Organy te czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postęp. nie poniosły szkody z powodu nieznajomości pr. i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Zasada ta przełamuje działanie tradycyjnej zasady, iż nieznajomość pr. szkodzi (ignorantia iuris nocet). Org. adm. zostały zobowiązane do tego, aby nieznajomość pr. nie szkodziła uczestnikom postęp. adm.

Realizacja tej zasada następuje przede wszystkim przez obligatoryjne pouczenia, np. o skutkach pr. niezastosowania się do wezwania, czy o przysługującym prawie wniesienia odwołania, powództwa do sądu powszechnego albo skargi do sądu adm. Istnieje też obowiązek udzielania niezbędnych wyjaśnień i wskazówek również w innych przypadkach i sytuacjach, np. w czasie pobytu strony w urzędzie adm. czy w czasie rozprawy adm., mimo braku przepisu szczególnego zobowiązującego do pouczenia.

Naruszenie obowiązku pouczenia nie może przynieść stronie szkody. Powstała z powodu braku informacji. Szkoda powinna być naprawiona w dalszym postęp., np. przez przywrócenie terminu, dopuszczenie dowodu umożliwienie dodatkowego wypowiedzenia się, rozpoznanie wniosku złożonego po terminie itd.

Zasada czynnego udziału strony w postęp. adm.- wynika z art. 10§1, który stanowi, że, organy adm. publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postęp., a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań”.

Pr. strony do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań powinno być realizowane przez instytucje uregulowane w k.p.a., i tak np. organ jest zobowiązany do zawiadomienia wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęciu postęp. z urzędu lub na żądanie jednej ze stron, czy o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin, o terminie rozprawy adm.

Z. ta odnosi się do wszelkich dowodów i materiałów bez wzgl. na to, z czyjej inicjatywy są one zgromadzone: czy z urzędu, czy na żądanie którejkolwiek ze stron. Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postęp. pociąga za sobą kwalifikowaną wadliwość tegoż postęp. Na żądanie strony, która bez własnej winy nie brała udziału w postęp. adm., postęp. to będzie wznowione, gdy zostało nawet zakończone decyzją ostateczną.

Od z. czynnego udziału strony w postęp. organy adm. mogą odstępować tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze wzgl. na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia albo ze wzgl. na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przyp. org. obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady czynnego udziału strony (art.10§2 i3).

Zasada przekonywania (art.11)- wymaga, aby organy adm. publicznej wyjaśniały stronom zgodność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środka przymusu.

Zasada ta wyraża postulat pierwszeństwa przekonywania przed stosowaniem środka przymusu.

Realizacja zasada przekonywania powinna następować za pośrednictwem instytucji k.p.a. Z. ta powinna przenikać całokształt działań adm. w toku całego postęp. Konkretnym zaś przejawem zastosowania tej zasady przez jedną z instytucji k.p.a. jest uzasadnienie decyzji. Motywy decyzji, powinny być tak ujęte, aby strona mogła zrozumieć przesłanki faktyczne i pr., którymi kierował się organ przy załatwieniu sprawy wydaną decyzją. Uzasadnieniem decyzji powinno być sporządzone przede wszystkim dla stron.

Zasadą tą organ powinien się kierować w toku całego postęp., nawet wtedy gdy nie jest wymagane formalne uzasadnienie jego działania, zwłaszcza przy wszelkich kontaktach ze stronami w toku postęp., w czasie rozpatrywania rozprawy adm.

Zasady szybkości i prostoty postępowania - wynika z art. 12 i nakazuje, aby organy adm. publicznej działały wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy. Zaś sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.

W imię szybkości działania nie wolno jednak naruszać przepisów o postęp. adm. Zasada szybkości nie pozwala na żadne odstępstwa od norm prawnych zawartych w kodeksie.

Z zasadą ta powiązane są przepisy dot. terminów załatwiania spraw w postęp. jurysdykcyjnym (art.35-38) oraz przepisy o terminach załatwiania sprzeciwu prokuratora (art.185), skarg (art.244), jak i wydania zaświadczeń (art. 217 § 3).

Zasada ugodowego załatwiania spraw - ujęta jest w art. 13 w następujący sposób:

• § 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą by załatwione w drodze ugody sporządzonej przed org. adm. publicznej (ugoda adm.).

• § 2. Organ adm. publicznej, przed którym toczy się postęp. w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.

Zawarcie ugody adm. jest możliwe tylko w takich sprawach adm., w których uczestniczą strony o spornych interesach, oraz że obowiązkiem organu prowadzącego postęp. jest nakłanianie stron do zawarcia ugody. Zawarcie ugody i zatwierdzenie jej przez organ adm. czyni zbędnym wydanie decyzji adm., gdyż zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postęp. adm.

Zasada pisemności - wymaga, aby sprawy załatwiać w formie pisemnej. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis pr. nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwiania powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji (art. 14).

Z. ta jest wprowadzona w interesie pewności i jasności stosunków pr. Wyjątkiem od tej zasady jest ustne załatwienie sprawy, ale również w takiej sytuacji treść i motywy załatwienia zostają utrwalone na piśmie, jednakże w formie znacznie uproszczonej (protokół lub adnotacja podpisana również przez stronę).

Zasada dwuinstancyjności postęp. adm. - wynika z art. 15, który brzmi: „Postęp. adm. jest dwuinstancyjne” Zasada ta stanowi przejaw pogłębiania praworządności, a jej umieszczanie w części ogólnej postęp. nadaje jej walor normy ustrojowo-politycznej. Rozumiana jest jako środek kontroli prawidłowości rozstrzygnięć org. adm. państwowej realizowanej zarówno w interesie strony, jak i ogólnym interesie społ.

• znacz. formalne dwuinstancyjności- od decyzji organu I instancji służy odwołanie do organu II instancji.

• materialne rozum. dwuinstancyjności-(istota) pr. każdej strony do dwukrotnego- merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Organ II instancji musi rozpatrzyć sprawę merytorycznie.

Zasada trwałości decyzji ostatecznych- wynika z art. 16 § 1, w którym stanowi się:

Decyzje, od których nie służy odwołanie w adm. toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postęp. może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych.

Celem tej z. jest ochrona pr. nabytych przez strony na mocy decyzji ostatecznych. Decyzją ostateczną jest decyzja:

• wydana przez organ I instancji, od której strony nie złożyły w terminie ustawowym odwołania;

• wydana przez organ odwoławczy, a więc po wyczerpaniu adm. toku instancji

• wydana w I instancji przez ministra bądź przez SKO, gdyż od niej nie służy odwołanie

• decyzja od której z mocy prawa nie przysługuje odwołanie.

Takie decyzje mogą być uchylane bądź zmieniane tylko na podst. przepisów k.p.a.

Decyzja adm., która dot. sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, jest nieważna; istnieje więc sankcja dla zasady trwałości decyzji ostatecznej.

Zasada sądowej kontroli decyzji adm. zawarta jest w art. 16 § 2, który brzmi:

Decyzje mogą być zaskarżane do sądu adm. z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonym w odrębnych ustawach.

Dla jej realizacji utworzono NSA, a następnie jego ośrodki zamiejscowe. NSA jest właściwy w sprawach skarg na wszelkie decyzje adm. Ust. o NSA reguluje tryb zaskarżania decyzji adm. do sądu adm.

Stwierdzając naruszenie pr. sąd adm. ogranicza się do uchylenia niezgodnej z pr. decyzji, pozostawiając naprawienie błędu organowi adm. do którego w wyniku orzeczenia sądu wraca sprawa celem jej ponownego rozpatrzenia. Kontrola sądowa decyzji adm. przyczynia się do podniesienia jakości pracy organów adm. publicznej, ujednolicenia wykładni pr. adm. i wzmocnienia przestrzegania pr. przez aparat adm.

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa - sformułowana jest w art. 8:

Organy adm. publicznej obowiązane są prowadzić postęp. w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli.

Zasada ta ma szeroki zakres i dużą doniosłość polityczną. Zasada ta stanowi postulat pod adresem aparatu adm. publicznej dot. kultury administrowania, a więc kultury samej adm. Ten, kto ma pogłębiać „świadomość i kulturę pr. obywateli”, sam musi najpierw prezentować wysoki stopień kultury pr., jak i w ogóle kultury administrowania. Działania administracji powinny być prawidłowe, obiektywne, zgodne z pr. i prezentować wysoki poziom etyczny, gdyż tylko takie działania mogą budzić zaufanie obywateli do organów Państwa. Działalność wadliwa, arogancka, nieetyczna, lekceważąca obywateli i ich sprawy nie tylko nie pogłębia zaufania obywateli do organów Państwa, ale przynosi niewątpliwe szkody polityczne. Postęp. adm. nie toczy się w próżni społ., że jego przebieg i wynik są komentowane oraz oceniane nie tylko przez same strony, ale również przez ich krewnych i znajomych, a więc środowisko w którym żyją strony.

4. ORGANY PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE.

Organy prowadzące postęp. adm.- to organy, które posiadają ogólną kompetencję, czyli zdolność pr. do załatwiania spraw adm. (art. 1 §1 pkt1 i 2 k.p.a.)

Organy adm. publicznej (art.5§1pkt3)- to ministrowie, centralne organy adm. rządowej, wojewodowie, działający w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy adm. rządowej (zespolonej- np. wojewodowie i niezespolonej- np. dyrektorzy urzędów: górniczych, miar, morskich, pobierczych czy celnych), organy jedn. samorządu terytorialnego, oraz organy i podmioty powołane z mocy pr. lub na podst. porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji adm.;

Minister (art.5§1pkt4)- to Prezes i wiceprezes RM, którzy pełnią funkcję ministra kierującego określ. działem adm. rządowej, ministrów kierujących określ. działem adm. rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM, kierowników centralnych urzędów adm. rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa RM lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy indywidualne w drodze decyzji adm. oraz wydających zaświadczenia.

Organy jedn. samorządu terytorialnego (art.5§1pkt6)- to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa, oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka wojew., a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze.

Organizacja społ.(art.5§1pkt5)-to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społ.

K.p.a. określa jakie organy są w rozumieniu kodeksu org. wyższego stopnia oraz org. naczelnymi.

Organami naczelnymi (art.18) w rozumieniu kodeksu są:

• w stosunku do organów adm. rządowej, organów jedn. samorządu terytorialnego, z wyjątkiem SKO, oraz organów państwowych i samorządowych jedn. organizacyjnych- Prezes RM lub właściwi ministrowie,

• w stosunku do organów państw. innych niż wyżej określ.- odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania;

w stosunku do organów organizacji społ.- naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu- Prezes RM lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

5. WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA OD UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Wyłączenie pracownika z załatwienia sprawy może być dokonane z mocy pr. i w drodze postanowienia

K.p.a. przewiduje 2kategorie przyczyn powodujących lub uzasadniających wyłączenie pracownika. Są to:

• przyczyny, które powodują wyłączenie z mocy prawa wyłączenie pracownika (art.24§1);

• inne przyczyny, które mogą wywoływać wątpliwości, co do bezstronności pracownika (art.24§3).

Wyłączenie pracownika z powodu „innych przyczyn” następuje, jeśli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności, które mogą wywoływać wątpliwości, co do bezstronności pracownika.

Z mocy pr. pracownik organu adm. publ. podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

• w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku pr., że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki (np. pracownik jest najemcą lokalu położonego na terenie nieruchomości objętej postępowaniem wywłaszczeniowym);

• swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;

• osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

• w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jego współmałżonek, krewny i powinowaty do drugiego stopnia bądź osoba związana z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

• w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji;

• z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postęp. dyscyplinarne lub karne;

• w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej, tzn. że pracownik nie może załatwiać spraw swoich przełożonych.

Gdy zaistnieją okoliczności inne niż wymienione wyżej, mogące wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika, następuje wyłączenie pracownika na jego żądanie, na żądanie strony albo z urzędu, o ile istnienie takich okoliczności zostanie uprawdopodobnione.

Powody wyłączenia pracownika od udziału w postęp. trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki i kurateli.

W przypadku wyłączenia pracownika od udziału w postęp. jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. Do czasu takiego wyznaczenia pracownik podlegający wyłączeniu powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze wzgl. na interes społ. lub ważny interes stron.

6. WYŁĄCZENIE ORGANU OD ZAŁATWIENIA SPRAWY.

Wyłączenie organu oznacza wyłączenie od załatwiania sprawy całej instytucji. W takiej sytuacji organ jako całość, to jest osoba piastująca funkcje organu oraz osoby będące pracownikami organu i jego urzędu nie mogą załatwiać sprawy.

(art.25)- organ adm. publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dot. interesów majątkowych:

- kierownika organu lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki, kurateli;

- os. zajmujących stanowiska kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach wymienionych wyżej.

Wyłączenie organu adm. publicznej od udziału w postępowaniu następuje z mocy prawa.

Wyłączony organ powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze wzgl. na interes społ. lub ważny interes stron.

W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia (art.26§2):

• organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę w normalnym toku instancji, gdy sprawa dot. interesów majątkowych kierownika organu, jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki i kurateli;

• organ wyższego stopnia nad organem, w którym wymienione osoby zajmują stanowiska kierownicze.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie gdy osoba zajmująca stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, Prezes RM wyznacza organ właściwy do załatwienia sprawy.

Jeżeli wskutek wyłączenia pracowników organu adm. publicznej organ ten stał się niezdolny do załatwienia sprawy, sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może jednak do jej załatwienia wyznaczyć inny podległy sobie organ.

Wyłączenie członków organu kolegialnego (art.27 k.p.a.)

Wyłączenie członka organu kolegialnego następuje z tych samych przyczyn, co wyłączenie pracownika. W przypadku zaistnienia innych okoliczności mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika o wyłączeniu członka organu kolegialnego , decyduje przewodniczący tego organu lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka organu kolegialnego albo z urzędu.

Jeżeli wskutek wyłączenia członków organu kolegialnego. Organ stał się niezdolny do podjęcia uchwały z braku wymaganego quorum, sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może też do jej załatwienia wyznaczyć inny podległy sobie organ.

Jeżeli SKO wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, minister właściwy do spraw adm. publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne SKO. Taka sytuacja zaistnieje tylko wtedy, gdy z powodu wyłączeń członków samorządu kolegium odwoławczego nie będzie można wyznaczyć trzyosobowego składu orzekającego tego kolegium.

7. STRONY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Definicja strony (art. 28)-,,Stroną jest każdy, czyjego interesu pr. lub obowiązku dotyczy postęp. albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Pod pojęciem, interes prawny” należy rozumieć interes zgodny z pr. i interes chroniony przez prawo. Za interes pr. można uznać tylko taki interes, który stwarza korzystną sytuację pr. dla danego podmiotu.

Pojęcie (art.29)-,,Stronami w postęp. adm. mogą być os. fizyczne i os. prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jedn. organizacyjne i organizacje społ.- również jednostki nie mające osobowości pr.”.

Dlatego stroną w postęp. może być zakład adm. nie mający osobowości pr.

Znaczenie strony:

- Strona w znaczeniu subiektywnym (procesowym)-stroną jest każdy, kto twierdzi wobec organu adm., że postęp. adm. dot. jego interesu pr. (obowiązku lub uprawnienia) albo żąda czynności organu, powołując się na swój istniejący, zdaniem jego, interes pr. lub obowiązek.

- Strona w znaczeniu obiektywnym- stroną może być tylko taki podmiot, którego interes pr. wynika z norm pr. materialnego.

Zdolność pr. i zdolność do czynności pr. stron ocenia się wg przepisów pr. cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Wg art.8 k.c., każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność pr.” i dlatego każda os. fizyczna od chwili urodzenia może być stroną w postęp. adm.

Art.11 k.c. -,,Pełną zdolność do czynności pr. nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności” (od ukończenia- 18 lat lub wcześniejszego zawarcia związku małżeńskiego).

Os. fizyczne nie mające zdolności do czynności pr. występują w postęp. przez swych przedstawicieli reprezentujących daną osobę z mocy samej ustawy (np. w przypadku reprezentowania dzieci przez swych rodziców) bądź wyznaczonych przez sąd w postęp. nieprocesowym (np. w przypadku, gdy os. pozostającą pod czyjąś opieką reprezentuje opiekun).

O ile przedstawiciel dla os. niezdolnej do czynności pr. nie został już uprzednio wyznaczony, organ adm. prowadzący postęp. występuje do sądu z wnioskiem o jego wyznaczenie. Tak samo postępuje się, gdy chodzi o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej.

Strony nie będące os. fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

W sprawach dot. praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia pr. lub śmierci strony w toku postęp. na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni, a więc os., które nabyły dane pr. na skutek czynności pr. między żyjącymi bądź w skutek czynności na wypadek śmierci (dziedziczenie testamentowe) albo dziedziczenia ustawowego.

W sprawach dot. spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku -kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu adm. publicznej.

W większości przyp. strona nie musi działać osobiście, lecz może działać przez pełnomocnika. Jedynie gdy charakter czynności tego wymaga, jest zobowiązana do osobistego działania; np. do stawienia się w celu przesłuchania.

Pełnomocnikiem strony (art. 33k.p.a)- może być os. fizyczne posiadająca zdolność do czynności pr. Strona udziela pełnomocnictwa na piśmie lub zgłasza je ustnie do protokołu.

Pełnomocnik dołącza do akt oryginał albo urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat lub radca pr. oraz rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.

W sprawach mniejszej wagi organ adm. publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości, co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

8. PODMIOTY NA PRAWACH STRONY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

9. TERMINY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Termin- można rozumieć jako ściśle określoną datę, bądź jako pewien okres. Interesują nas terminy jako okresy. Te terminy można podzielić na:

• ustawowe- wynikające z k.p.a. i innych ustaw. Terminy ustawowe są przewidziane zarówno dla czynności dokonywanych przez organy adm. (np. terminy załatwienia spraw, termin zawiadamia o miejscu i terminie przeprowadzeniu dowodu) jak i dla czynności dokonywanych przez strony i innych uczestników postęp. (np. terminy wniesienia odwołania, zażalenia, skargi do sądu adm. itd.). Terminy te nie mogą być przez organ prowadzący postęp. ani skracane, ani przedłużane. W pewnych warunkach terminy te mogą być przywracane. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym powoduje, że czynność ta może być już skutecznie dokonana.

• wyznaczone przez organ prowadzący postęp.; terminy te zwane są również terminami urzędowymi. Terminy wyznaczone przez organ adm. mogą być przed ich upływem przedłużone bądź skracane z ważnych przyczyn. Czynność dokonana przez stronę po upływie wyznaczonego terminu może być przez organ z ważnych powodów, zwłaszcza w interesie prawdy obiektywnej, uznana za ważną, ponieważ organ adm. jest pełnym dysponentem udzielonego terminu.

Skutki nie zachowania terminów kształtują się w zależności od rodzaju terminu. Instytucją mającą na celu złagodzenie skutków niezachowania terminów ustawowych jest instytucja przywrócenia terminu.

Sposób obliczania terminów- ustala art. 57 wskazując, jak oblicza się terminy określ. w dniach, tygodniach i miesiącach.

• termin określ. w dniach- upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu - z tym, że jeżeli początkiem term. jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

• terminy określ. w tygodniach- kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi tego terminu. (Jeśli np. bieg terminu dwutygodniowego rozpoczął się w piątek 1 września, to końcowym dniem będzie tego terminu będzie piątek 15 września).

• terminy określ. w miesiącach- kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było- w ostatnim dniu tego miesiąca. (I tak, jednomiesięczny termin którego bieg rozpoczął się 29, 30 i 31 stycznia, kończy się 28, a w latach przestępnych 29 lutego).

Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowy wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.

Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej albo złożono w polskim urzędzie konsularnym. Termin jest też zachowany, gdy przed jego upływem żołnierz lub jego członek załogi statku morskiego złożył pismo w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku, a także gdy osoba pozbaw. wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego. W zasadzie o dochowaniu terminu decyduje data stempla pocztowego.

Przywrócenie terminu.

Niedochowanie terminu pociąga za sobą ujemne skutki procesowe, ponieważ czynność dokonana po upływie terminu jest w zasadzie prawnie nieskuteczna. Wyjątkowo jednak termin może być przywrócony, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy os. zainteresowanej. W tym przypadku korzysta się z instytucji przywrócenia terminu.

Wg art.58- w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobniono, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, dopełniając jednocześnie czynności, dla której określ. był termin.

Dla przywrócenia terminu wymaga się zatem:

• braku winy po stronie zainteresowanego; nie chodzi tu o przeszkody nie do przezwyciężenia, ale o brak winy zainteresowanego;

• uprawdopodobnienia, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego; uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, a więc środkiem nie dającym pewności, lecz jedynie wiarygodność twierdzenia o danym fakcie;

• wniesienie podania o przywrócenie terminu w ciągu 7dni od dnia ustania przyczyny uchybienia; przyczyna uchybienia musi wystąpić przed upływem określ. terminu, zaś złożenie podania o przywrócenie terminu w okresie 7dni od ustania tej przyczyny- przywrócenie siedmiodniowego terminu jest niedopuszczalne, tzn., że nie można przywracać terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu;

• równocześnie dopełnienia czynności, dla której termin był określony (np. należy wnieść odwołanie, gdy nastąpiło uchybienie terminu do wniesienia tego środka prawnego).

Właściwy w sprawie organ w wyniku rozpatrzenia prośby o przywrócenie terminu wydaje postanowienie o przywrócenie terminu bądź o odmowie przywrócenia terminu. W przypadku odmowy przywrócenia terminu służy zainteresowanemu zażalenie.

O przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia. W tym przypadku na postanowienie organu odwoław. nie przysługuje zażalenie (postanowienie ostateczne). Na postanowienie to jako kończące postępowanie przysługuje jednak skarga do sądu adm.

Skutkiem pr. przywrócenia terminu jest traktowanie czynności, dla której termin był określony, jako dokonanej w terminie.

Przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia właściwy organ adm. publicznej na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia (art. 60).

Terminy załatwiania spraw.

Organy adm. powinny załatwiać sprawy szybko, bez zbędnej zwłoki, a gdy sprawy nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień-niezwłocznie.

K.p.a. (art. 35) zobowiązuje organy adm. publicznej do załatwiania sprawy bez zbędnej zwłoki.

Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrywane w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postęp. lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postęp., bądź możliwe do ustalenia na podst. danych, którymi rozporządza ten organ

Załatwienie sprawy wymagającej postęp. wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególniej skomplikowanej - nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postęp., zaś w postęp. odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

Kwalifikacji spr. do kategorii szczg. skomplikowanej dokonuje organ adm., przed którym toczy się postęp. w I inst.

Organy wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które mają być załatwiane w terminach krótszych niż miesiąc bądź dwa. Należy przyjąć, iż zarządzenie organu wyższego stopnia o terminach załatwiania spraw, podane do publicznej wiadomości, nie tylko wiąże zainteresowane organy adm. w układzie wewnętrznym, ale stwarza również uprawnienia dla stron do żądania, aby ich sprawy były załatwiane w terminach skróconych.

Do terminów załatwiania sprawy, o których była mowa, nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach pr. dla dokonania określ. czynności, okresów zawieszenia postęp. oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu (art. 35 § 5).

Skutki nie załatwiania sprawy w terminie.

Gdy sprawa nie może być załatwiona w określonym terminie stosuje się tzw. „sygnalizację”.

Organ, który nie załatwił sprawy w terminie, obowiązany jest zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia (t. wyznaczony). Obowiązek sygnalizacji stronom o niezałatwieniu sprawy w terminie ustawowym ciąży na organie adm. również, gdy zwłoka w załatwieniu sprawy nastąpiła z przyczyn niezależnych od organu (art. 36).

Strona, której sprawa nie została załatwiona w terminie ustawowym albo wyznaczonym, ma prawo wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia. Zażalenie to jest jedynym zażaleniem przewidzianym przez k.p.a., które przysługuje nie na postanowienie, ale na milczenie organów.

Organ wyższego stopnia, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienia przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środka zapobiegających naruszeniu terminów załatwienia sprawy w przyszłości.

Istnieje też możliwość wniesienia skargi do sądu adm. na nie załatwienie sprawy w terminie przez organ I instancji lub org. odwoławczy. Wniesienie skargi jest dopuszczalne, po skorzystaniu z pr. wniesienia zażalenia, w każdym czasie po upływie terminu załatwienia sprawy, aż do chwili jej załatwienia.

Pracownik organu adm. publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku sygnalizacji albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie wyznaczonym przez organ wyższego stopnia, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach pr. (art. 38)

10. WEZWANIE W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Cel wezwania (art. 50)- organ adm. publicznej może wzywać osoby (a więc nie tylko stron) do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonania czynności urzędowych.

W przypadkach, w których os. wezwana nie może stawić się z powodu ciężkiej choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody ,organ może dokonać określ. czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać os. wezwaną w miejscu pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

(art. 51)- Do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa, a nadto gdy zamieszkuje lub przebywa w sąsiedniej gminie lub mieście. W pozostałych przypadkach organ prowadzący postęp. powinien skorzystać z pomocy pr. innego organu administracji.

Pomoc pr. (art.52)-polega na tym, iż organ prowadzący postęp. zwraca się do właściwego terenowego organu adm. rządowej lub organu samorządu terytorialnego, o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postęp. Organ prowadzący postęp. powinien dokładnie oznaczyć okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

Treść wezwania (art. 54)- w wezwaniu należy wskazać:

• nazwę i adres organu wzywającego,

• imię i nazwisko wzywanego,

• w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany (należy podać dokładnie przedmiot postęp., czy wzywany ma wystąpić w charakterze strony, świadka, biegłego i co ma być celem stawienia się),

• czy wezwany powinien stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie

• termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika,

• skutki prawne niezastosowania się do wezwania,

• podpis pracownika organu wzywającego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służb. podpisującego.

Forma wezwania (art. 55)- zwykle stosuje się wezwanie pisemne.

W sprawach nie cierpiących zwłoki wezwania można dokonać również telegraficznie lub telefonicznie albo przy użyciu innych środka łączności (np. dalekopisu).

Wezwanie dokonane przy użyciu ostatnio wymienionych środków łączności musi zawierać te same elementy jak wezwanie pisemne. Powoduje ono skutki prawne tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.

Koszty stawiennictwa (art. 56)- osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności według przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Dot. to również kosztów osobistego stawiennictwa stron, gdy postęp. zostało wszczęte z urzędu albo gdy strona została bez swojej winy błędnie wezwana do stawienia się.

Żądanie przyznania należności należy zgłosić organowi adm., przed którym toczy się postępowanie, przed wydaniem decyzji, pod rygorem utraty roszczenia.

Os., która mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się bez uzasadnionej przyczyny, może być ukarana przez organ wzywający grzywną do 50 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania- grzywną do 200 zł. Na postanowienie o ukaraniu służy zażalenie. Ukaranie grzywną nie wyklucza możności zastosowania do opornego świadka środka przymusu, przewidzianych w przepisach szczególnych. Wobec opornego świadka można zastosować środki egzekucyjne.

11. DORĘCZANIA WEDŁUG K.P.A.

Przepisy k.p.a. o doręczeniach są ważne z tego względu, że o skutkach pr. wielu czynności procesowych można mówić tylko wtedy, gdy nastąpiło prawidłowe doręczenie pisma.

Sposoby doręczenia (art. 39)- organy adm. publicznej doręczają pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.

Pozycja przedstawiciela (art. 40)- pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela- temu przedstawicielowi. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej stron pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały one jedną ze stron jako upoważnioną do odbioru pism.

Zmiana adresu (art. 41)-w toku postęp. strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ adm. publicznej o każdej zmianie swego adresu. Zaniedbanie tego obowiązku pociąga za sobą ujemne konsekwencje procesowe dla strony, gdyż doręczenie pism pod dotychczasowym adresem ma skutek pr., a więc jest traktowane jako doręczenie prawidłowe.

Miejsce (art. 42)- pisma doręcza się os. fizycznym w ich mieszkaniu albo w miejscu pracy. Pisma mogą być doręczane również w lokalu organu administracji publicznej, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W razie nie możności doręczenia pisma w sposób wyżej wymieniony, a także w razie koniecznej potrzeby, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie.

Nieobecność adresata (art.43)- w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pismo doręcza się, za pokwitowaniem, do rąk dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w skrzynce na korespondencję albo w drzwiach mieszkania.

Doręczenie zastępcze (art. 44)- w razie niemożności doręczania pisma bezpośrednio do rąk adresata ani też doręczenia zastępczego pismo składa się na okres 7dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję lub na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postęp. dotyczy. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia tego okresu.

Miejsce (art. 45)- jedn. organizacyjnym i organizacjom społ. doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism.

Potwierdzenie odbioru (art. 46)- odbierający pismo potwierdza doręczenie mu pisma swym podpisem ze wskazaniem daty doręczenia. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje os., która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu

Odmowa przyjęcia (art. 47)- jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma przesłanego mu przez pocztę lub inny organ albo w inny sposób, pismo zwraca się nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy. W takim przypadku uznaje się, że pismo doręczone zostało w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

Pisma skierowane do osób nie znanych z miejsca pobytu, dla których sąd nie wyznaczył przedstawiciela, doręcza się przedstawicielowi wyznaczonemu przez organ adm. państw (art.48).

Ogłoszenie publiczne (art. 49)- strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów adm. publicznej przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W tych przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia publicznego.

12. PROTOKOŁY I ADNOTACJE.

Zasada ogólna pisemności wymaga, aby mające znaczenie dla postępowania czynności były utrwalane na piśmie. Realizacji zasady tej służą między innymi protokoły i adnotacje.

Czynności protokołowane (art. 67)- Organ adm. publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postęp., mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie. Obowiązek sporządzania protokołu istnieje w przypadkach:

• przyjęcia wniesionego ustnie podania,

• przesłuchania strony, świadka i biegłego,

• oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu adm. publicznej,

• rozprawy,

• ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.

Treść (art.68)- Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

Protokół odczytuje się wszystkim os. obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek os. należy omówić w protokole.

Adnotacje urzędowe (art. 72)- czynności organu adm. publicznej , z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postęp., utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał czynności.

13. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

Postęp. adm. może być wszczęte na żądanie strony, jak i z urzędu, a więc przez organ adm. bez żądania strony.

Postęp. to może być też wszczęte na żądanie prokuratora, który żądanie takie może zgłosić w celu usunięcia stanu niezgodnego z pr. oraz wskutek żądania organizacji społ., jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

Rzecznik Praw Obywatelskich może żądać wszczęcia postęp. z tej samej przyczyny co prokurator.

Organ adm. publicznej może jednak ze wzgl. na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postęp. także w sprawie, w której przepis pr. wymaga wniosku strony. W takim przypadku organ obowiązany jest uzyskać zgodę strony w toku postępowania, a w razie nie uzyskania zgody- postęp. umorzyć.

Art. 62- W sprawach, w których pr. lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy pr. i w których właściwy jest ten sam organ adm. publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dot. więcej niż jednej strony.

O wszczęciu postęp. z urzędu lub na żądanie jednej z stron należy zawiadomić wszystkie os. będące stronami w sprawie.

Datą wszczęcia postęp.(art.61§3) na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi adm. publicznej”. Kodeks nie reguluje expressis verbis daty wszczęcia postęp. adm. z urzędu. W tej sytuacji należy przyjąć, że wszczęcie postęp. z urzędu następuje z chwilą podjęcia pierwszej czynności procesowej organu adm. wobec strony. Zwykle będzie to zawiadomienie wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęcie postęp. Zawiadomienie takie jest wymagane również w przypadku wszczęcia postęp. na żądanie jednej ze stron w odniesieniu do pozostałych stron.

Z. ogólna udziału strony w postęp. wymaga, aby każda ze stron wiedziała o tym, że postęp. adm. w jej sprawie zostało wszczęte i jest w toku.

14. PODANIA W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Żądanie wszczęcia postęp. oraz inne żądania, wyjaśnienia, odwołania i zażalenia kodeks nazywa podaniami. Podaniami nie są więc skargi do sądu adm. oraz skargi i wnioski z działu VIII k.p.a.

Forma (art. 63)- Podania mogą być wnoszone na piśmie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektron, a także ustnie do protokołu. Nie przewiduje się natomiast wnoszenia podań w drodze telefonicznej.

Podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.

Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy podanie wnosi os, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.

Organ adm. publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania, jeżeli wnoszący je tego zażąda.(art. 64)- Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.

Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach pr., należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7dni z pouczeniem, że nie usunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.

Skutki pr. wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie (art. 65)- Jeżeli organ adm. publ., do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać podanie organowi właściwemu, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie.

Wniesienie podania do organu niewłaściwego nie pociąga za sobą ujemnych konsekwencji, gdyż podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesione z dochowaniem terminu.

(art. 66)- Jeżeli podanie dot. kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, organ adm. publ., do którego podanie wniesiono, jest obowiązany rozpoznać sprawy należące do jego właściwości, a nadto zawiadomić wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.

Wnoszącego podanie należy poinformować, że wniesienie podania do właściwego organu w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożenie go w dniu wniesienia pierwszego podania.

Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwy w sprawie jest sąd, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu z odpowiednim pouczeniem.

15. UDOSTĘPNIANIE AKT.

Zasada udziału strony w postęp. adm. wymaga, aby strona mogła zapoznać się z aktami sprawy.

Dlatego w art. 73 stanowi, że w każdym stadium postęp. organ adm. publ. obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów. Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.

Udostępnienie akt sprawy doznaje ograniczeń w dwóch przypadkach, oto one:

• wyłączone od wglądu strony są akta sprawy objęte tajemnicą państwową

• inne akta wyłączone przez organ adm. publ. ze względu na ważny interes państwowy.

Ważny interes państw. zachodzić będzie w przypadkach nadzwyczajnych i wyjątkowych. Na postanowienie organu adm. odmawiające stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelnienia takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów przysługuje zażalenie.

Akta sprawy stanowią poszczególne pisma, plany obliczenia itp. dokumenty, które znajdują się w całości materiałów dot. danej sprawy.

16. ZASADY POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO.

Celem postęp. dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, aby jej załatwienie oparte było na udowodnionych faktach i aby właściwe normy pr. zostały zastosowane do stanu faktycznego odpowiadającego stanowi rzeczywistemu zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej.

Realizacji zasady prawdy obiektywnej służy art. 77§ 1 k.p.a., który stanowi, że, organ adm. publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy”.

Postęp. dowodowe powinno doprowadzić do uzyskania jasnego obrazu wszystkich okoliczności, które mają znaczenie dla załatwienia sprawy. Ażeby organ adm. mógł zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, nie jest on związany własnymi postanowieniami w sprawie. przeprowadzenia dowodów, gdyż art. 77§2 pozwala organowi w każdym stadium postęp. zmieniać, uzupełniać lub uchylać swoje postanowienia dot. przeprowadzania dowodów. Nawet organ udzielający pomocy pr. „może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać również nowych świadków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem tego postęp”(art. 77 § 3)W postęp. dowodowym znajduje zastosowanie również zasada udziału strony. Dlatego strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodów ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem ich przeprowadzenia. Strona ma też pr. brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i innym stronom oraz składać wyjaśnienia (art. 79 § 1i 2).

K.p.a. przyjął z. swobodnej oceny dowodów, stanowiąc, że organ adm. publicznej ocenia na podst. całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80).

Przeciwieństwem zaś. swobodnej oceny dowodów jest legalna teoria dowodów, która zobowiązywała organ prowadzący postęp. do podporządkowania się przy ocenie dowodów pewnych ustalonym w ustawie regułom (np. że zeznania 2 wiarygodnych świadków stanowią pełny dowód, gdy są ze sobą zgodne). Legalna teoria dowodów znika z chwilą dopuszczenia w procesie zasady swobodnej oceny dowodów.

17. ŚRODKI DOWODOWE W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Pojęcie (art. 75)-Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z pr. W szczególnym dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

Dowodem nazywamy środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postęp., a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń o pewnych faktach, będących właśnie przedmiotem dowodu.

Teoria dzieli dowody na:

• dowody rzeczowe- przez te dowody rozumie się oględziny wszelkich przedmiotów, jakie sąd poddaje badaniu celem stwierdzenia prawdziwości pewnych twierdzeń o faktach. Do dowodów rzeczowych należy także dowód z dokumentu o tyle, o ile sam dokument jest przedmiotem badania sądu, a nie jego treść.

• dowody osobowe- są to inne dowody niż dowody rzeczowe, przy których sąd bada fakty za pomocą zeznań osób, jak świadków, biegłych i samych stron procesowych oraz za pomocą ich pisemnych oświadczeń zawartych w dokumentach. (w postęp. adm. bada fakty- organ adm. publicznej, a nie sąd).

Dowód z dokumentów stanowi najważniejszy i powszechnie występujący śr. dowodowy w postęp. adm. K.p.a. mówi o dokumentach i dokumentach urzędowych. Dokumenty dzielą się na dokumenty urzędowe i prywatne.

Dokumenty urzędowe (art. 76)- sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państw. w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Dot. to również dokumentów urzędowych sporządzanych przez organy jedn. organizacyjnych lub podmioty, w zakresie poruczonych im z mocy pr. lub porozumienia spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji adm. albo wydawania zaświadczeń.

Wszystkie inne dokumenty są dokumentami prywatnymi, którymi k.p.a. nie zajmuje się. Według k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokumenty urzędowe korzystają z większej mocy dowodowej niż dokumenty prywatne.

Dokumenty urzędowe korzystają z większej mocy dowodowej niż dokumenty prywatne, o ile zostały sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy. Przysługuje im nie tylko domniemanie prawdziwości, tj. że dokument pochodzi od organu, który go wystawił, ale także domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi.

Dowód ze świadków nie jest w postęp. adm., tak częstym dowodem, jak dowód z dokumentu. Świadek ma zeznawać obiektywną prawdę na podst. własnych spostrzeżeń co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

K.p.a. wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków ze wzgl. na osobę, które polegają na:

• wyłączeniu z mocy ustawy,

• prawie odmowy zeznań,

• prawie odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania.

Wg art. 82 k.p.a. świadkami nie mogą być:

• osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń,

• os. obowiązane do zachowania tajemnicy państw. i służb. na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określ. obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy

• duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

Pr. odmowy zeznań (art.83§1)- nikt nie ma pr. odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Pr. odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Pr. odmowy odpowiedzi na pyt.zadawane świadkowi(art83§2)-należy odróżnić od pr.odmowy zeznań. I tak, świadek składający zeznania może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich(małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, powinowatych pierwszego stopnia oraz os. pozostające z nim w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli) na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Przed odebraniem zeznania organ adm. publ. uprzedza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania (art.83§3).

Dowód z oględzin i z opinii biegłego (art.84)- przeprowadza się wówczas, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, których nie mają pracownicy organu załatwiającego sprawę.

Opinią biegłego (rzeczoznawcy, eksperta) jest zapatrywanie wyrażone przez osobę nie zainteresowaną w postęp. adm., która może udzielić organowi specjalnych wiadomości dla ustalenia okoliczności sprawy. Gdy świadkowie podają swoje spostrzeżenia o okolicznościach faktycz. sprawy, to biegli wypowiadają co do tych okoliczności, opinię na podst. posiadanych przez siebie wiadomości faktycznych i na podst. swego doświadczenia zawodowego. Biegli w postęp. formułują swoje sądy i komunikują je org. Przez wiadomości należy rozumieć wiadomości z zakresu różnych dziedzin nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, z wyłączeniem zagadnień z dziedziny pr., które organ powinien znać.

Biegły powinien być bezstronny. Dlatego biegły podlega wyłączeniu z tych samych przyczyn jak pracownik organu adm. publicznej od udziału w postęp. w sprawie. Poza tym do biegłych stosuje się przepisy dot. przesłuchania świadków.

Oględziny- to bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ adm. publ. celem, dokonania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach. Przedmiotem oględzin mogą być rzeczy ruchome, jak i nieruchomości (np. samochód, maszyny, budynek, lokal, uprawy). Oględziny wymagają często pewnych wiadomości specjalnych, np. z zakresu techniki, medycyny, rolnictwa itd. Wówczas oględziny można przeprowadzić z udziałem biegłego czy biegłych, aby swym fachowym doświadczeniem i wiedzą uzupełniali znajomość rzeczy przez organ adm. publ.

Organ adm. publ. może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny. Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u os. trzecich, osoby te są obowiązane na wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin (art.85). Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia oględzin, podobnie jak i o przeprowadzeniu dowodu ze świadków i biegłych, przynajmniej na 7dni przed terminem. Z przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.

Dowód z przesłuchania stron (art.86)- Jeżeli po wyczerpaniu środka dowodowego lub z powodu ich braku pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, organ adm. publ. dla ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę. Do przesłuchania stron stosuje się przepisy dot. świadków.

W celu zapewnienia sprawnego przeprowadzenia postęp. dowodowe organy adm. publ. zostały wyposażone w śr. przymusu. I tak, kto będąc obowiąz. do osobistego stawienia się, mimo prawidłowego wezwania nie stawił się bez uzasadnionej przyczyny jako strona, świadek lub biegły albo bezzasadnie odmówił złożenia zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin albo udziału w innej czynności urzędowej, może być ukarany przez organ przeprowadzający dowód grzywną do 50zł,a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania- grzywną do 200zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

Organ, który nałożył karę grzywny, może na wniosek ukaranego, złożony w ciągu 7dni od daty otrzymania zawiadomienia o ukaraniu, uznać za usprawiedliwioną nieobecność lub odmowę zeznania, wydania opinii albo okazania przedmiotu oględzin i zwolnić od kary grzywny. Na odmowę zwolnienia od kary służy zażalenie.

Ukaranie grzywną nie wyklucza możności zastosowania do opornego świadka śr. przymus, przewidzianych w przepisach szczególnych.

18. ROZPRAWA ADMINISTRACYJNA.

K.p.a. przywiązuje dużą wagę do rozprawy jako instytucji.

(art.89)- organ adm. publ. ma obowiązek w toku postęp. przeprowadzić rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postęp. bądź osiągnięcie celu wychowawczego, albo gdy wymaga tego przepis pr. Ponadto organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

Podst. funkcją rozprawy jest koncentracja postęp. w określ. miejscu i czasie, a w szczególności zebranie przedstawicieli zainteresowanych w sprawie organów państw., państwowych i samorz. jedn. organiz., organizacji społ., a zwłaszcza stron, świadków i biegłych w celu dokonania niezbędnych ustaleń pod kierunkiem pracownika organu, przed którym toczy się postęp. Rozprawa może być zarządzana z urzędu, jak i na wniosek strony.

Rozprawa powinna być należycie przygotowana. Organ wzywa strony do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów. Do stawienia się na rozprawie należy wezwać strony osobiście lub przedstawicieli albo pełnomocników, świadków, biegłych. Ponadto organ zawiadamia o rozprawie państw. i samorz. jedn. organiz., organizacje społ., a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze wzgl. na jej przedmiot. Ostatnio wymienione podmioty mogą być wezwane do wzięcia udziału w rozprawie albo do złożenia przed rozprawą oświadczeń i dowodów na ich poparcie (art.90).

Jeżeli zachodzi prawdopodobnie, że oprócz wezwanych stron, uczestniczących w postęp., mogą być jeszcze w sprawie inne strony, nie znane organowi adm. publ., należy ponadto o terminie, miejscu i przedm. rozprawy ogłosić w drodze obwieszczeń albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.

Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiło przynajmniej na 7dni przed rozprawą (art.92).

Nie zawiadomienie strony o terminie rozprawy stanowi istotną wadliwość postęp. Brak udziału strony w rozprawie bez własnej winy może stanowić przyczynę wznowienia postęp. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.

Nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia rozprawy. Kierujący rozprawą powinien ją odroczyć, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, albo gdy niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny (art.94).

Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu adm. publ., przed którym toczy się postęp. Gdy postęp. toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego (art.93).

Ustny charakter rozprawy wymaga, aby kierujący rozprawą przedstawił na jej wstępie wszystkie wyjaśnienia i dokumenty złożone przed rozprawą przez strony, a także oświadczenia złożone przez podmioty faktycznie zainteresowane w przedmiocie rozprawy, gdyż tylko wtedy strony będą miały pełną możliwość zrealizowania swych uprawnień do zgłaszania na rozprawie żądań, propozycji i zarzutów oraz przedstawienia dowodów na ich poparcie, składania wyjaśnień i wypowiadania się co do wyników postęp. dowodowego.

Obowiązkiem kierującego rozprawą jest dążenie do wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycz. danej sprawy, ustalenie prawdy obiektywnej oraz -w miarę możliwości -uzgodnienie sprzecznych interesów stron. W tym ostatnim przypadku może dojść do zawarcia ugody adm. Zachowanie pracownika kierującego rozprawą winna cechować powaga i bezstronność, aby pozyskać albo pogłębić zaufanie obywateli do organów państwa. Winien on natomiast unikać przedwczesnego zajmowania stanowiska i wypowiadania się co do zagadnień spornych dla stron czy drażliwych. Z rozprawy spisuje się protokół.

Kierujący rozpr. sprawuje tzw. polisę sesyjną, dzięki której ma możność zapewnienia porządku na rozpr. Za niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100zł.Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie(art.96).

19. WSPÓŁDZIAŁANIE ORGANU PROWADZĄCEGO POSTĘPOWANIE Z INNYM ORGANEM.

Współdziałanie organu prowadzącego postęp. z innym organem- stanowi art. 106 k.p.a.

Jeżeli przepis pr. uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ.

Organ prowadzący postęp. zwraca się do innego organu o zajęcie stanowiska i zawiadamia o tym stronę. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 2 tyg. od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis pr. przewiduje inny termin.

W przypadku nie zajęcia stanowiska w terminie określ., organ obow. do jego zajęcia powinien postąpić tak samo jak w przypadku nie załatwienia sprawy w terminie ustawowym, a więc jest obow. zawiadomić o tym strony i organ prowadzący postęp., podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin zajęcia stanowiska. Za niedopełnienie tego obowiązku grozi odpowiedzialność porządkowa, dyscyplinarna lub inna przewidziana w przepisach pr.

Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postęp. wyjaśniające, a więc zebrać niezbędne informacje i przeprowadzić dowody.

Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postęp., na które służy stronie zażalenie.

20. ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

W przypadku wystąpienia przeszkód w prowadzeniu postęp. następuje, w zależności od okoliczności, zawieszenie bądź umorzenie postęp.

W pewnych okolicznościach zawieszenie postęp. jest obligatoryjne, w innych - fakultatywne.

Przyczyny obligatoryjnego zawieszenia postęp.- ujęte są w art.97- Organ adm. publ. zawiesza postęp.:

• w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postęp. nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30§5, a postęp. nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art.105).

(wg art. 30§5-,,w sprawach dot. spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku-kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu adm.publ.”; postanowienie podlega zaś umorzeniu, gdy sprawa dot. osobistych pr. lub obowiązków zmarłej strony, które nie przechodzą na spadkobierców- np. sprawa o wydanie paszportu bądź pozwolenia na broń),

• w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,

• w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności pr.,

• gdy rozpatrzenie spr. i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzyg. zagadnienia wstępn. przez organ lub sąd.

Gdy ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postęp., organ adm. publ. podejmuje postęp. z urzędu lub na żądanie strony.

Organ adm. publ., który z przyczyn określ. w art. 97§1 pkt 1-3 (wyżej) zawiesił postęp. wszczęte z urzędu, jest zobowiąz. poczynić równocześnie niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postęp. Tak samo powinien postąpić organ w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postęp. wszczętego na żądanie strony, jeżeli interes społ. przemawia za załatwieniem sprawy (art.99).

Gdy postęp. zostało zawieszone z powodu konieczności uprzedniego rozstrzygnięcia zagadn. wstępnego (97§1pkt4), organ adm. publ. powinien wystąpić równocześnie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadn.wstępnego, albo wezwać stronę do wystąpienia o to w oznacz. terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu.

Jeżeli zawieszenie postęp. z powodu konieczności rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną szkodę dla interesu społ., organ adm. publ. załatwia sprawę, rozstrzygając zagadnienie wstępne we własnym interesie.

Tak samo postąpi organ, gdy strona mimo wezwania nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadn. wstępnego albo gdy zawieszenie postęp. mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony. W tym ostatnim przypadku organ może uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego zabezpieczenia (art. 100).

Fakultatywne zawieszenie postęp. (art.98)- organ adm. publ. może zawiesić postęp., jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postęp. zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społ. Jeżeli w okresie 3 lat od daty zawieszenia postęp. żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postęp., żądanie wszczęcia postęp. uważa się za wycofane.

Strona musi być o tym pouczona o tym, że niezwrócenie się o podjęcie zawieszonego postęp. w terminie 3lat spowoduje uznanie żądania wszczęcia postęp. za wycofane. Na postanow. w spr. zawieszenia służy stronie zażalenie.

Zawieszenie postęp. wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kodeksie(art. 103). Należy przyjąć, że wstrzymanie biegu terminów następuje z dniem zdarzenia stanowiącego przyczynę zawieszenia postęp. Zawieszenie to trwa do dnia podjęcia zawieszonego postęp.

W czasie zawiesz. postęp. organ adm. publ. może podejmować czynności niezbędne w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społ. (art.102).

21. UMORZENIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

Umorzenie postęp. kończy sprawę w danej instancji i dlatego następuje w formie decyzji adm. ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie kontroli takiej decyzji w admin. toku instancji i kontroli sądu adm.

K.p.a. (art.105) przewiduje umorzenie postępowania w 2 przypadkach:

• gdy z jakiejkolwiek przyczyny postęp. stało się bezprzedmiotowe;

• jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postęp. zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony, oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społ.

Postęp. może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycz. (np. śmierć strony ubiegającej się o zmianę nazwiska czy też paszport), jak i prawnych (np. zmiana przepisów pr. i zniesienie obowiązku uzyskiwania zezwoleń na podjęcie określonej działalności czy czynności).

Jeżeli zaś postęp. zostało wszczęte na żądanie strony- to może ona uznać, iż dalsze postęp. stało się dla niej bezprzedmiotowe i wystąpić o jej umorzenie. Organ prowadzący postęp. nie jest związany tym wystąpieniem. Może on podanie strony załatwić pozytywnie, wówczas wyda decyzję o umorzeniu postęp, bądź negatywnie, wtedy powinien wydać postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie. Strona będzie mogła je zaskarżyć dopiero w odwołaniu od decyzji rozstrzygającej sprawę co do jej istoty, tj. decyzji merytorycznej.

K.p.a. nie zawiera przepisu co do tego, czy dopuszczalne jest ponowne wszczęcie postęp. w sprawie, w której nastąpiło umorzenie postęp. Należy przyjąć, iż decydują o tym charakter sprawy i okoliczności umorzenia postęp. Gdy umorzenie nastąpiło na skutek wystąpienia strony, ponowne wszczęcie postęp. w sprawie będzie z pewnością możliwe.

22. DECYZJA ADMINISTRACYJNA.

Załatwienie sprawy adm. następuje przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Przykładem załatwienia w inny sposób niż wydanie decyzji jest ugoda, zawarta przez strony i zatwierdzona przez organ adm. przed którym została zawarta. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki pr. jak decyzja wydana w toku postęp.

Decyzja jest oświadczeniem woli organu adm. publ., i to oświadczeniem woli w imieniu państwa. Decyzja jest kwalifikowanym aktem adm.(każda decyzja jest aktem adm., ale nie każdy akt adm. jest decyzją; może być np. postęp.). Decyzja jest aktem jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy; tak jest nawet wówczas, gdy strona i organ w drodze wzajemnego przekonywania uzgodniły treść decyzji. Również gdy postęp. z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ ma obowiązek wydać decyzję o umorzeniu postęp.

Rodzaje decyzji.

Ze względu na tok instancji adm. można wyróżnić:

• decyzje wydane w I instancji;

• decyzje wydane w II instancji.

Rozróżnienie to jest wynikiem dwuinstancyjności postęp. adm.

Z pkt. widzenia możliwości pr. zaskarżenia decyzji w drodze zwycz.śr. pr.(odwołania) decyzje dzieli się na:

• nieostateczne (gdy służy prawo odwołania od danej decyzji albo gdy odwołanie zostało wniesione i nie jest jeszcze rozpatrzone- nie ma decyzji organu odwoławczego);

• ostateczne (decyzje wydane przez organ II instancji, decyzje ministra i SKO, decyzje nie zaskarżone przez wniesienie odwołania i decyzje, od których z mocy pr. nie przysługuje odwołanie).

K.p.a. wyróżnia też decyzje:

• tworzące prawa dla stron

• nie tworzące takich praw.

Można też wyróżnić:

• decyzje pozytywne- to decyzje, uwzględniające w całości żądanie stron;

• decyzje negatywne- to decyzje, które w całości lub w części nie uwzględniają żądania stron lub nakładają na strony obowiązek prawny.

Można też mówić o decyzjach:

• niewadliwych, a więc zgodnych z prawem,

• wadliwych, niezgodnych z prawem,

• nieważnych, dotkniętych szczególnie ciężkimi wadami.

Elementy decyzji.

Decyzja adm. powinna zawierać następujące elementy decyzji (art.107§1):

• oznaczenie organu adm. publ.- dzięki czemu wiadomo, kto wydał decyzję i czy był to organ właściwy;

• datę wydania - data ma znaczenie porządkowe;

• oznaczenie strony lub stron- dzięki czemu możliwa jest ocena, czy decyzja została skierowana do osób będących stronami w sprawie;

• powołanie podstawy pr. -podst. może być tylko przepis ustawy lub przepis pr. wydany z upoważnienia ustawy przez organ adm. rządowej bądź organ jedn. samorządu teryt.;

• rozstrzygnięcie, stanowiące odpowiednik sentencji w orzeczeniu sądowym, rozstrzygnięcie o istocie sprawy, o jej meritum;

• pouczenie o środkach pr.,a więc, czy i w jakim trybie służy od decyzji odwołanie (decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu adm., powinna zawierać pouczenie o dopuszczalności wniesienia takiego powództwa lub skargi);

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służb. osoby upoważnionej do wydania decyzji.

Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.

Z art.108wynika,że decyzja może zawierać klauzulę o nadaniu jej rygoru natychmiastowej wykonalności

Uzasadnienie faktyczne decyzji (art.107 § 3)- powinno zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Uzasadnienie prawne decyzji- powinno zawierać,,wyjaśnienie podstawy pr. decyzji, z przytoczeniem przepisów pr.”. Uzasadnienie to powinno wskazywać, jaki jest związek między oceną stanu faktycz. a rozstrzygnięciem sprawy. Rozstrzyg. sprawy powinno być logicznym wnioskiem, wyprowadzonym z ustalonych faktów (uzasadnienie fakt.) i ich prawnej oceny wg obowiązujących przepisów pr. (uzasadnienie pr.).

Wg art.107§4-,,można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony. Nie dot. to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydawanych na skutek odwołania”.

W tej sytuacji uzasadnienia fakt. i pr. muszą mieć wszystkie decyzje wydane w I instancji, które są całkowicie odmowne lub tylko w części uwzględniają żądanie strony, bądź- gdy decyzja nakłada na stronę obowiązek lub stwierdza ciążący na stronie obowiązek pr. Uzasadnienia wymagają również wszystkie decyzje wydawane przez organ odwoławczy.

Od omówionej zas. co do uzasadnienia decyzji istnieje wyjątek, o którym mowa w art. 107§5. I tak,,,organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji w przypadkach, w których z dotychczasowych przepisów ustawow. wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze wzgl.na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publ.”

Rygor natychmiastowej wykonalności.

Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, gdy został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Poza tym decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, a więc gdy jest dla wszystkich stron pozytywna.

Rygor natychmiastowej wykonalności (art.108) może być nadany decyzji, od której przysługuje odwołanie, gdy to jest niezbędne:

• ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego;

• dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami;

• ze względu na inny interes społeczny;

• ze wzgl. na wyjątkowo ważny interes strony (w tym przypadku organ adm. publ. może w drodze postanow. żądać od strony stosownego zabezpieczenia, np. wpłacenia określ. kwoty pieniężnej do depozytu w celu zapewnienia pokrycia ewentualnych roszczeń, gdyby decyzja z rygorem natychmiastowej wykonalności została uchylona przez organ odwoławczy).

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji przez zamieszczenie w niej stosownej klauzuli bądź też już po wydaniu decyzji- w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje natychmiastowej wykonalności decyzji.

Forma decyzji.

Zgodnie z zasadą pisemności- decyzję doręcza się stronom na piśmie (art.109).

Decyzja może być ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis pr. nie stoi temu na przeszkodzie. Ale nawet wówczas, gdy wydanie decyzji ustnej jest dopuszczalne- treść oraz istotne motywy decyzji ustnej muszą być utrwalone w protokóle lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Organ adm. publ., który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej (art.110). Organ nie może, poza przypadkami wyraźnie wymienionymi w kodeksie, zamienić albo uchylać swej decyzji, chyba, że strona wniosła odwołanie, a w przypadku decyzji ostatecznej skargę do sądu adm. Termin do wniesienia odwołania i termin do wniesienia skargi jest otwarty dla strony, a nie dla organu adm.

Uzupełnienie decyzji.

Decyzje adm. mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki.

Dlatego kodeks (art.111) przyznaje stronie, w terminie 14dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, pr. żądania jej uzupełnienia co do dwóch składników tj. rozstrzygnięcia i pouczenia o śr. prawnych (o pr. odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszech. lub skargi do sądu adm.) albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.

Gdy strona skorzysta z tego praw, termin dla strony do wniesienia odwołania, powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia jej odpowiedzi przez organ adm.

Sprostowanie decyzji.

Decyzje adm. mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki.

Dlatego kodeks (art.111) przyznaje stronie, w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, pr. żądania jej uzupełnienia co do dwóch składników tj. rozstrzygnięcia i pouczenia o śr. prawnych (o pr. odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszech.lub skargi do sądu adm.) albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.

Gdy strona skorzysta z tego praw, termin dla strony do wniesienia odwołania, powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia jej odpowiedzi przez organ adm.

Błędne pouczenie w decyzji co do śr. prawnego (odwołania, wniesienia powództwa do sądu powszech. lub skargi do sądu adm.) nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia (art.112). Odwołanie, powództwo do sądu powszech.lub skarga do sądu adm., wniesione zgodnie z pouczeniem zamieszczonym w decyzji, będą więc traktowane jako wniesione zgod. z obowiązującymi przepisami pr.

Organ adm. publ. ma prawo z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe (np. błędy w maszynopisie decyzji czy w działaniach matematycznych) oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez siebie decyzjach adm. (art.113§1).

Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich żądanie organ, który wydał decyzję, powinien wyjaśnić w drodze postanowienia wątpliwości co do treści decyzji.

Na postanowienie w sprawie sprostowania i wyjaśnienia treści decyzji służy zażalenie.

Decyzja musi być wykonywana po zakończeniu terminu służącemu na wniesienie odwołania.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji. Taka jest zasada. Od niej kodeks przewiduje wyjątki.

I tak, decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy, tj. gdy przepis ustawy przewiduje natychmiastową wykonalność określ. kategorii decyzji adm.(np.art.9 ust.3 ust., Pr. o zgromadzeniach ,,Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji”).

Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, gdy został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji, gdy jest to niezbędne ze wzgl. na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego, albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami, ze wzgl. na inny interes społ. lub wyjątkowo na ważny interes strony.

Poza tym decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, a więc gdy jest dla wszystkich stron pozytywna.

23. UGODA ADMINISTRACYJNA.

Wg zasady ogólnej ugodowego załatwiania spraw, sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem adm.Ugoda adm. jest instytucją wprowadzoną do k.p.a. dopiero w 1980 r. Zawarcie przez strony ugody i jej zatwierdzenie przez organ prowadzący postęp. eliminuje potrzebę wydawania decyzji, gdyż zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki jak decyzja adm.

(art.114)-W sprawie, w której toczy się postęp. przed organem adm. publ., strony mogą zawrzeć ugodę.

Zawarcie ugody jest dopuszczalne a nawet wskazane, jeżeli:

• przemawia za tym charakter sprawy;

• przyczyni się to do uproszczenia lub przyśpieszenia postanowienia;

• nie sprzeciwia się temu przepis prawa.

Wymienione przesłanki powinny występować łącznie, aby zawarcie ugody mogło nastąpić, bo przecież nie można dopuścić do zawarcia ugody, gdy sprzeciwia się temu obowiązujący przepis prawa.

(art.115)-Ugoda może być zawarta przed organem adm. publ., przed którym toczy się postęp. w I instan. lub postęp. odwoławcze przed organem II instancji, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie.

(art.116)- Organ, przed którym toczy się postęp., ma obowiązek odroczyć wydanie decyzji i wyznaczyć stronom termin do zawarcia ugody, jeżeli strony złożą zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia.
W przypadku zawiadomienia przez strony bądź jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub gdy strony nie dotrzymują terminu wyznaczonego przez organ adm. do zawarcia ugody, tenże organ załatwia sprawę przez wydanie decyzji.

Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Powinna ona zawierać:

• oznaczenie organu, przed którym ugoda została zawarta,

• data sporządzenia;

• oznaczenie stron,

• przedmiot i treść ugody,

• wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu,

• podpisy stron,

• podpis pracownika organu adm., upoważnionego do sporządzania ugody.

Organ adm. publ. utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzania ugody (art.117).

Tryb zawierania i zatwierdzania ugody adm.

art.118)- Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ adm. publ., przed którym została zawarta.

Jeżeli ugoda dot. kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ, zatwierdzenie ugody może nastąpić dopiero po zajęciu stanowiska (wyrażeniu opinii, zgody lub zajęcia stanowiska w innej formie) przez ten organ.

Organ adm. publ. ma obowiązek odmówić zatwierdzenia ugody, gdy:

• została zawarta z naruszeniem prawa;

• nie uwzględnia stanowiska organu uprawnionego do jego wyrażenia wg obowiązujących przepisów pr.

• narusza interes społ. bądź słuszny interes strony.

(art.119)- Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu 7dni od zawarcia ugody.

W przypadku gdy ugoda zawarta została w toku postęp. odwoławczego, z dniem, w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu I instancji. Postanow. zatwierdzające ugodę powinno ten fakt stwierdzić we wzmiance. Łącznie z postanow. zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom odpis ugody.Wykonalność ugody (art.120)- ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Organ adm. publ., przed którym zosta zawarta ugoda, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody.

Skutki (a121)- Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postęp. adm.

24. POSTANOWIENIA.

W toku postęp. organ adm. publ. wydaje postanow. Postanowienia to akty adm. które dot. poszczególnych kwestii wynikających w toku postęp., lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy stanowią inaczej (art.123).

W drodze postanow. organ prowadzący postęp. załatwia wiele kwestii o różnym charakterze. Adresatami postanowień mogą być nie tylko strony postęp. adm., ale również świadkowie, biegli i inne osoby, np. postęp. o ukaraniu grzywną świadka, biegłego lub inne os. uczestniczące w rozprawie za niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy, czy też postanowienia o ukaraniu grzywną za niestawienie się na wezwanie.

Składniki postanowienia (art.124)- postanowienie powinno zawierać::

• oznaczenie organu adm. publ.,

• datę wydania postanowienia,

• oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postęp.,

• powołanie podstawy prawnej,

• rozstrzygnięcie,

• pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu adm.,

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego os. upoważnionej do jego wydania.

Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i pr., jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga sądu adm. oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.

(art.125)-Postanowienia, od których służy stronom zażalenie lub skarga do sądu adm., doręcza się na piśmie. Co prawda, mogą być one ogłaszane ustnie, ale tylko wówczas, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis pr. nie stoi temu na przeszkodzie. W tym ostatnim przypadku treść postanowienia musi być utrwalona w aktach sprawy w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Postanowienie, które może być zaskarżone do sądu adm., doręcza się stronie wraz z pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi oraz uzasadnieniem faktycznym i prawnym.

Decyzja, a postanowienie.

Decyzja jako akt adm. jest aktem jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy.

Postanowienia to akty adm. które dot. poszczególnych kwestii wynikających z toku postęp. lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba, że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

25. POJĘCIE I RODZAJE ŚRODKÓW PRAWNYCH W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM.

Środki prawne (w najogólniejszym znaczeniu)- są to instytucje proceduralne, których zadaniem jest spowodowanie zmiany lub uchylenia aktu adm.( decyzji, postanowienia).

Środki prawne ( w ścisłym znaczeniu)- są to środki służące stronie do spowodowania skorygowania decyzji lub postanowienia. Jest to prawna możliwość zaskarżenia decyzji oraz innego aktu adm. przez stronę w celu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany.

Środkami pr. można klasyfikować wg różnych kryteriów.

Wyróżnia się środki prawne:

• zwyczajne- skierowane są przeciwko decyzjom i postanowieniom nieostatecznym, nieprawomocnym,

• nadzwyczajne- to śr., które można wnosić już po ,,uwstatecznieniu się” decyzji adm. w razie zajścia szczeg. warunków i okoliczności, wskazujących na wadliwą podst. decyzji lub uzasadniających przywrócenie pr. procesowego stronie.

Podział środków prawnych na:

• samoistne- mogą być wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych,

• niesamoistne- nie występują samodzielnie, ale są wnoszone przy okazji i łącznie z inną czynnością procesową, jak np. zaskarżenie postanowienia, na które nie służy zażalenie, w odwołaniu od decyzji.

Środki prawne można podzielić na:

• formalne- mogą być wnoszone tylko przez podmioty korzystające z legitymacji skargowej, w określonym terminie i w przepisanym trybie,

• nieformalne- nie wymagają zachowania ani terminu, ani też specjalnego trybu.

Środki prawne:

• doskonałe- tj. środki takie, które dają osobie legitymowanej pr. żądania rozpatrzenia jej skargi (odwołania, zażalenia) i stwarzają obowiązek wydania przez właściwy organ orzeczenia,

• niedoskonałe- środki, których rozpatrzenie zależy od woli (uznania) organu.

Można mówić o środkach prawnych:

• rozpatrywanych przez organy adm.

• rozpatrywanych przez sądy.

W świetle przepisów k.p.a. do środków prawnych zaliczyć należy:

• odwołanie,

• zażalenie,

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ministra bądź samorządowe kolegia odwoławcze,

• żądanie wznowienia postępowania,

• żądanie stwierdzenia nieważności decyzji,

• żądanie zmiany lub uchylenia decyzji,

• skargę do sądu adm.

26. ODWOŁANIE I POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE.

Odwołanie- jest śr. pr. zwyczajnym, samoistnym, formalnym i doskonałym.

Podst. skutkiem doręczenia (ogłoszenia) decyzji wydanej stronie w I instan. jest powstanie pr. do wniesienia odwołania oraz rozpoczęcia biegu terminu do realizacji tego pr. Termin ten wynosi 14dni licząc od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie. Przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy do wniesienia odwołania,
tj. termin krótszy niż 14dni, bądź dłuższy (np. odwołanie od decyzji o zakazie gromadzenia publ. wnosi się w terminie 3dni od dnia doręczenia decyzji; natomiast odwołanie od decyzji oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społ. wnosi się w terminie m-ca od dnia doręczenia).

Niezbędnym elementem każdej decyzji adm. jest pouczenie o tym, czy i w jakim terminie oraz trybie można wnieść od niej odwołanie. W przypadku braku takiego pouczenia strona ma pr. żądania uzupełnienia decyzji tym pouczeniem. Błędne pouczenie o terminie i trybie wnoszenia odwołania nie może szkodzić stronie. Podobnie wniesienie odwołania do organu niewłaściwego nie szkodzi interesom strony, gdyż odwołanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Pr. wniesienia odwołania przysługuje każdej stronie bez wzgl. na jej zachowanie w toku postęp.przed organem I inst.

Odwołanie nie wymaga uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalić inne wymogi co do treści odwołania. Organem II instancji (odwoławczym) jest organ adm. wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra oraz SKO odwołanie nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dot. odwołań od decyzji.

Czynności organu I instancji w postęp. odwoławczym.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję,
tj. organu I instancji. To pośrednictwo organu I inst. w przekazaniu odwołania do organu II inst. jest obowiązkowe. Jest to szczególna kompetencja organu I instancji, którą powinny respektować wszystkie inne organy adm., tzn. w przypadku wpłynięcia do nich odwołania przekazać je niezwłocznie organowi I inst., aby ten mógł dopełnić ciążący na nim obowiązek.

Wniesienie odwołania stwarza dla organu I inst. obowiązek zawiadomienia o tym innych stron uczestniczących w danej sprawie. Chodzi tu o te strony, którym organ doręczył swoją decyzję, Które odwołania nie wniosły. Gdyby po wydaniu decyzji do toczącego się postęp. włączyły się dalsze podmioty jako strony czy też jako działające na pr. strony- to wówczas należałoby zawiadomić je o wniesieniu odwołania przez stronę.

Obowiązek zawiadomienia stron o wniesionym odwołaniu jest konsekwencją z. ogólnej czynnego udziału strony w postęp. ,skoro bowiem strona ma prawnie zagwarant. możność zapoznania się ze wszystkimi materiałami postęp., a w szczególn.z oświadczeniami innych stron, to należy dać jej możność zajęcia stanowiska co do odwołania innej strony złożonego w tej samej sprawie. Taki sam obowiązek ciąży na organie I inst. w przypadku wniesienia zażalenia.

Organ I inst. zawiadamiając o wniesieniu odwołania może zwrócić uwagę stronom na przepis stanowiący o tym, iż wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji. Organ I instancji jest związany wydaną przez siebie decyzją z wyjątkiem kiedy wszystkie strony biorące udział w postęp. wniosły odwołanie od decyzji lub gdy jedna strona wniosła odwołanie a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania

Postęp. odwoławcze przed organem II instancji.

Postęp. odwoławcze rozpoczyna się od badania przez organ II inst. dopuszczalności odwołania i zachowania terminu do jego wniesienia. Niedopuszczalność odwołania zachodzi wówczas, gdy odwołanie wniesiono od decyzji, od której odwołanie nie przysługuje, gdy odwołanie wniosła osoba nie będąca stroną w sprawie, czy też nie mająca zdolności do czynności pr. W razie wniesienia odwołania przez stronę, która utraciła zdolność do czynności pr., jej odwołanie nie może wywołać skutku pr.; skutecznie może dokonać tej czynności działając przez przedstawiciela ustawowego.

Niedopuszczalność odwołania i uchybienie terminu do jego wniesienia organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie (postanowienie ostateczne).

Co do decyzji podlegającej natychmiast. wykonaniu, organ odwoławczy powinien rozważyć, czy nie należy wstrzymać jej natychmiast. wykonania, zwłaszcza gdy istnieje prawdopod., iż zaskarżona decyzja nie zostanie utrzymana w mocy.

Celem postęp. jest nie tylko rozpoznanie odwołania strony, lecz ponowne rozpatrzenie sprawy i jej rozstrzygnięcie.

Jeżeli znajdujące się w aktach sprawy dowody, wyjaśnienia i inne materiały organ odwoławczy oceni jako wystarczające do wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie do rozstrzygnięcia sprawy, a strona nie zwraca się o uzupełnienie tych dowodów, albo gdy żądanie strony dot. przeprowadzenia nowych dowodów nie zasługuje na uwzględnienie, to wówczas organ odwoławczy wydaje decyzję bez przeprowadzania postęp. wyjaśniającego. Gdy tak nie jest to wówczas organ odwoławczy obowiązany jest przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu postęp. wyjaśniające celem uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów.

Kodeks przewiduje dwie metody przeprowadzenia uzupełniającego postęp. wyjaśniającego w postęp. odwoławczym. Organ może przeprowadzić je we własnym zakresie, albo zlecić przeprowadzenie organowi I inst. Wybór metody należy do organu odwoławczego.

Cofnięcie odwołania (art.137)- Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

Inaczej mówiąc, cofnięcie odwołania przez stronę wymaga rozpatrzenia przez organ II instancji, czy wzgląd na zasadę praworządności i interes społ. nie wymagają jednak rozpatrzenia sprawy w II instancji.

W k.p.a. instytucja zakazu reformationis in peius opiera się na zasadzie, iż organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza pr. lub interes społ. (art.139). Ustawodawca wprowadza więc zakaz ten z istotnymi ograniczeniami ze wzgl. na zasadę praworządności. Z tej przyczyny zakaz ten nie obowiązuje, gdy decyzja organu I instancji rażąco narusza pr. Nie wydaje się potrzebny drugi wyjątek od zakazu reformationis in peius (rażące naruszenie interesu społ.), gdyż przecież pr. powinno być wyrazicielem interesu społ.

Orzeczenia organu odwoławczego.

Zadaniem decyzji organu II instancji jest ponowne rozstrzygnięcie danej sprawy jako całości.

Z chwilą otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy organ II instancji powinien przystąpić do rozpatrzenia sprawy tak, jak gdyby w sprawie nie zapadło żadne rozstrzygnięcie, jak gdyby nie było decyzji organu I instancji. A więc nowa decyzja będzie oparta na wszechstronnym rozważaniu całokształtu sprawy. Zadaniem organu odwoław. jest rozważanie, jak należy rozstrzygnąć daną sprawę zgodnie z zasadą praworządności i zasadą prawdy obiektywnej, a nie tylko to, czy utrzymać lub zmienić bądź utrzymać w mocy, stanowi dopiero konsekwencję stanowiska zajętego przez organ odwoławczy.

Utrzymanie z mocy zaskarżonej decyzji ozn. tylko to, że organ odwoław. rozstrzygnął sprawę w sposób identyczny jak organ I instancji. Gdy natomiast organ odwoław. rozstrzyga sprawę w sposób odmienny od decyzji organu I instancji, zachodzi potrzeba odpowiedniej jej zmiany bądź całkowitego uchylenia.

Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której (art. 138):

• utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję,

• uchyla zaskarżona decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję- umarza postęp. I instancji,

• umarza postęp. odwoławcze.

Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia do I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postęp. wyjaśniającego w całości lub znacznej części, a więc może wydać decyzję kasacyjną. Przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia organ odwoławczy może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy jej ponownym rozpatrzeniu.

Trzeba jednak wskazać,że k.p.a. ogranicza kompetencje organu odwoław.do merytorycznego orzekania, a tym samym poszerza zakres kasacyjnego orzekania w określ. w tym przepisie kategorii spraw.
I tak w sprawach należących do właściwości organów jedn. samorządu teryt. organ odwoławczy uprawniony jest do wydania decyzji uchylającej i rozstrzygającej sprawę co do istoty jedynie w przypadku, gdy przepisy pr. nie pozostawiają sposobu jej rozstrzygnięcia uznaniu organu samorządowego. W pozostałych przypadkach organ odwoławczy, uwzględniając odwołanie, ogranicza się do uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, więc wydaje decyzję kasacyjną.

27. WNIOSEK O PONOWNE ROZPATRZENIE SPRAWY.

Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra oraz SKO odwołanie nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dot. odwołań od decyzji.

Wniosek nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z wniosku wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.

Wniosek wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, tj. organu I instancji. Wniosek wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie- od dnia jej ogłoszenia stronie.

Patrz pyt.77- Org. odwoław. może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać spr. do ponownego rozpatrz..

28. ZAŻALENIE NA POSTĘPOWANIE.

Zażalenie- jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym i formalnym.

Środek ten przysługuje tylko na niektóre postanowienia. Art.141§1k.p.a. stanowi, że, na wydane w toku postanow. służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi”. Ozn. to, iż zażalenie może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywne wyliczone w kodeksie. Jest to rozwiązanie procesowe odmienne niż w przypadku odwołania, które przysługuje w zasadzie od wszystkich decyzji wydanych w I instancji. Postanowienia zaskarżalne w drodze zażalenia mogą być wydawane zarówno przez organ I instancji, jak i przez organ odwoławczy w danej sprawie adm.

Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia może być nie tylko strona, ale również podmiot działający na pr. strony (organizacja społ., prokurator), jak w pewnych sytuacjach świadek, biegły, os. wezwana do osobistego stawienia się w urzędzie, os. zobowiązana do okazania przedmiotu oględzin bądź os. uczestnicząca w rozprawie, ale tylko wówczas, gdy postanowienie dot. jej praw i obowiązków.

Termin wniesienia zażalenia wynosi 7dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie- od dnia jego ogłoszenia stronie (art.141§2).

W przeciwieństwie do odwołania wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ adm.publ., który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione (art.143). Może to też uczynić organ właściwy do rozpoznania zażalenia, którym jest wyższego stopnia.

Postanowienia, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć w odwołaniu od decyzji (art.142). W tym przypadku chodzi o postanowienia wydawane przez organ I instancji.

Odwołanie, a zażalenie

Odwołanie przysługuje w zasadzie od wszystkich decyzji wydanych w I instancji.

Zażalenie może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywne wyliczone w kodeksie.

29. WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.

Przyczyny wznowienia postęp. wynikają z art. 145§1 i art. 145a k.p.a.

(art.145) W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postęp., jeżeli:

• dowody, na których podst. ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

• decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

• d. wydana została przez pracown. lub organ adm. publ., który podlega wyłączeniu stosownie do artykułu 24,25 i 27

• strona bez własnej winy nie brała udziału w postęp.,

• wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

• decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

• zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art.100§2),

• d. została wydana o oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

Z 2 pierwszych przyczyn (fałsz dowodów i wydanie decyzji w wyniku przestępstwa) postęp. może być wznowione przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postęp. jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społ.

Z tych 2 przyczyn można wznowić postęp. także w przypadku, gdy postęp. przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub innych przyczyn określ.w przepisach pr. (przedawnienie ścigania, amnestia, abolicja).

(art.145a) Można żądać wznowienia postęp. również w przypadku, gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konst., um. międzynar. lub ustawą, na podstawie którego do wydana została decyzja.

Organem właśc. w spr. o wznowienie postęp. (art.150)- jest organ adm. publ., który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji.

Jeżeli przyczyną wznowienia postęp. jest działalność organu, który wydal decyzję w ostatniej instancji, o wznowieniu postęp. rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postęp. po jego wznowieniu.

Nie dot. to przypadku, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a w sprawach należących do zadań jedn. samorządu teryt. -samorządowe kolegia odwoławcze. W tym przypadku o wznowieniu postęp. rozstrzyga minister, a w sprawach należących do zadań jedn. samorządu teryt.- SKO.

Wznowienie postęp. następuje z urzędu lub na żądanie strony. Gdy strona nie brała udziału w postęp. bez własnej winy bądź gdy żądanie wznowienia postęp. ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą. Wznowienie postęp. może nastąpić tylko na żądanie strony. Z pozostałych przyczyn wznowienia postęp. może nastąpić zarówno z urzędu jak i na żądanie strony. Również prokurator może w swoim sprzeciwie żądać wznowienia postęp.

Podanie o wznowienie wnosi się do organu adm., który wydał decyzję w I instancji.

Termin do wniesienia takiego podania wynosi m-c od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podst. wznowienia postęp., a gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postęp.- m-c od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji. Zaś w przypadku, gdy żądanie wznowienia postęp. oparte jest na orzeczeniu TK o niezgodności aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu podanie o wznowienie wnosi się w terminie m-ca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.

Wznowienie postęp. następuje w drodze postanowienia. Odmowa wznowienia postęp. następuje w drodze decyzji. Na postanowienie o wznowieniu postęp. nie przysługuje zażalenie. Natomiast od decyzji odmawiającej wznowienia postęp. przysługuje odwołanie.

Organem właściwym jest organ adm., który wydał w spr. decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli przyczyną wznowienia postęp. jest działalność organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji, o wznowieniu postęp. rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadz.postęp.po jego wznowieniu.Nie dot. to przypadku,gdy decyzję w ostatniej instanc. wydał minister,a w sprawach należących do zadań jedn. samorz.teryt.-SKO. W tym ostatnim przypadku o wznowieniu postęp. rozstrzyga minister, a w sprawach należących do zadań jedn. samorządu teryt.- SKO.

Orzeczenia we wznowionym postęp. Po przeprowadzeniu postęp. organ adm., który je przeprowadził, wydaje decyzję, w której:

• odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia,

• uchyla dotychczas. decyzję, gdy stwierdzi istnienie podst. do jej uchylenia i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

W przypadku, gdy w wyniku wznowienia postęp.nie można uchylić decyzji na skutek upływu czasu
(5 lub 10 lat) bądź gdy w wyniku wznowienia mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca swej w istocie decyzji dotychczasowej, organ adm. ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem pr. oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

Organ adm. właściwy w sprawie o wznowienie postęp. ma obowiązek wstrzymać z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postęp. Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy za zażalenie, chyba że postanowienie wydał minister lub SKO.

Roszczenia odszkodowawcze w związku z naruszeniem art. 145§1

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art.145§1 albo uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postęp., służy roszczenie o odszkodowanie w zakresie i na zasadach określonych w przepisach K.c. Dochodzenie tego odszkodowania następuje w postęp. przed sądem powszechnym.

30. STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI.

K.p.a. wymienia (w art.156) 7 przyczyn nieważności decyzji.

Organ adm. publ. stwierdza nieważność decyzji, która:

• wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (przep o właściwości rzeczowej, instancyjnej i miejscowej);

• wydana została bez podstawy pr. lub z rażącym naruszeniem pr.

Wydanie decyzji bez podstawy pr. nie budzi raczej wątpliwości interpretacyjnych, gdyż w tym przypadku chodzi o decyzję, do której wydania nie było żadnych podstaw pr. Natomiast rażące naruszenie pr. wymaga oceny, czy w danym przypadku naruszenie pr. jest czy nie jest rażące.

• dot. sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną.

Przepis ten jest swoistą sankcją dla z. ogólnej trwałości decyzji ostatecznych. Gdy spr. raz rozstrzygnięto decyzją ostateczna, to dalsze decyzje w tej samej spr. przy nie zmienionym stanie pr. i fakt. nie są ważne. Nie dot. to przypad, gdy kodeks dopuszcza ponowne rozpatrywanie spr.,

• została skierowana do os. nie będącej stroną w sprawie, (np. w przypadku omyłkowego skierowania decyzji do Jana Kowalskiego, który nie jest stroną, zamiast do Józefa Kowalskiego, który jest stroną),

• była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalności ma charakter trwały.

Chodzi o niewykonalność z przyczyn natury pr., jak i fakt. oraz o taką niewykonalność, która ma charakter stały, a nie jedynie przejściowy, a więc trwający tylko przez pewien czas. Decyzja niewykonalna z przyczyn natury pr. będzie z reguły pozbawiona podstawy pr. lub wydana z rażącym naruszeniem pr.

• w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą.

Tutaj chodzi zarówno o karę sądową, jak i karę orzekaną przez inny upoważniony organ, oraz karę dyscyplinarną.

• zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy praw.

Stwierdzenie nieważności z przyczyn określ. w k.p.a. jest obligatoryjne. Ta reguła doznaje istotnych ograniczeń ze wzgl. na znaczny upływ czasu bądź też na wywołanie nieodwracalnych skutków pr. Ograniczenia te dot. tylko 4 przyczyn nieważności decyzji.

I tak, wg art. 156§2 Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych wyżej:

• 1 (naruszenie przepisów o właściwości),

• 3 (uprzednie rozstrzygnięcie sprawy inną decyzją ostateczną),

• 4 (skierowanie decyzji do osoby nie będącej stroną w sprawie)

• 7 (wada powodująca nieważność z mocy prawa),

jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki pr.

Wszczęcie postęp. w sprawie nieważności decyzji.

Postęp. w spr. stwierdzenia nieważn. decyzji jest postęp. w nowej spr. adm. Postęp. to może być wszczęte:

• na żądanie strony lub z urzędu

• na skutek sprzeciwu prokuratora.

Odmowa wszczęcia postęp. w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub SKO -ten organ (art.157).

Orzeczenia wydawane w sprawie nieważności decyzji.

Załatwienie spr. dot. stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez wydanie decyzji, odmownej albo pozytyw, tj. stwierdzającej nieważność decyzji. Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek upływu czasu (10lat) bądź wywołania nieodwracalnych skutków pr., organ adm. ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem pr. oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji (art.157).

Organ właściwy w spr. stwierdzenia nieważności decyzji ma obowiązek wstrzymać z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad. Na postanowienie wstrzymujące służy stronie zażalenie(art.159).

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji nieważnej, służy roszczenie o odszkod. za poniesioną rzeczywistą szkodę. Odszkod. przysługuje od organu, który wydał decyzję nieważną, chyba że winę za powstanie okoliczności ponosi inna strona postęp., w którym zapadła decyzja nieważna. Roszczenie o odszkod. służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności. O odszkod. przysługującym od organu, który wydał decyzję nieważną, orzeka organ adm., który stwierdził nieważność decyzji. Strona niezadowolona z przyznanego jej odszkod. przez organ adm. może-w terminie 30dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej spr.- wnieść powództwo do sądu powsz.

Roszczenie o odszkodow. przedawnia się z upływem 3lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji, albo stwierdzająca, że zaskarżona decyzja została dotknięta wadą.

Roszczenia odszkodowawcze w związku z nieważnością decyzji. (art.160)- Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji nieważnej, albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w art. 156§1.

Odszkod. przysługuje od organu, który wydał decyzję nieważną, chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w art. 156§1 ponosi inna strona postęp., w którym zapadła decyzja nieważna. W tym ostatnim przypadku roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności.

O odszkodow. przysługującym od organu, który wydał decyzję nieważną, orzeka organ adm. publ., który stwierdził nieważność decyzji. Strona niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania przez organ adm. może - w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie - wnieść powództwo do sądu powszechnego.

Roszcz. o odszkod. przedawnia się z upływem 3lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja albo stwierdzająca nieważność decyzji, albo stwierdzająca, że zaskarżona decyzja została dotknięta wadą, wymienioną w art. 156§1 k.p.a.

Do odszkodowania stosuje przepisy k.c., z wyłączeniem art.418k.c.

31. ZMIANA LUB UCHYLENIE DECYZJI TWORZĄCEJ PRAWA DLA STRONY.

Strona ma pr. zrezygnować z przyznanych jej mocą decyzji praw. Wychodząc z tego założenia kodeks dopuszcza uchylenie lub zmianę decyzji za zgodą strony.

Wgart.155- decyzja ostatecz., na mocy której strona nabyła pr, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ adm. publ., który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczeg. nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społ. lub słuszny interes strony.

W sprawach należących do zadań własnych jedn. samorządu teryt. do zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej za zgodą strony właściwe są organy tych jedn.

W tym przypadku uchylenie lub zmiana decyzji, następuje przez wydanie decyzji adm., którą należy traktować jako decyzję wydaną w I instancji. Od takiej decyzji strona może wnieść odwołanie na ogólnych zmianach. I tak, np. strona wniesie odwołanie, gdy jej zgoda na zmianę decyzji została przez organ adm. niewłaściwie,, zinterpretowana”.

32. ZMIANA LUB UCHYLENIE DECYZJI NIE TWORZĄCEJ PRAWA DLA STRON.

Decyzja adm. może być uchylona, gdy na jej podst. żadna ze stron nie nabyła pr. W tym przyp. zasada trwałości decyzji ostateczn. nie ma zastosowania, ponieważ nie ma przedmiotu ochrony, tzn. nie ma żadnego pr. nabytego przez stronę, którego ochronę ma na celu zasad trwałości decyzji

Zg. z art.154- decyzja ostat., na mocy której żadna ze stron nie nabyła pr., może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ adm. publ., który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społ. lub słuszny interes strony.

W spr. należących do zadań własnych jedn. samorz. teryt. do zmiany lub uchylenia decyzji, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, właściwe są organy tych jedn.

Uchylenie decyzji, na mocy której żadna ze stron nie nabyła pr., następuje przez wydanie decyzji w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Taką decyzję należy traktować jako decyzję wydaną w I inst., a więc decyzję, od której przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

33. UCHYLENIE LUB ZMIANA DECYZJI OSTATECZNEJ W SYTUACJACH NADZWYCZAJNYCH.

W toku działalności adm. mogą zdarzyć się takie sytuacje, iż zachodzi potrzeba cofnięcia lub ograniczenia prawidłowo przyznanych, tj. na mocy niewadliwej decyzji, uprawnień stronie, która nie godzi się na takie cofnięcie lub ograniczenie jej pr. Względy ogólnospołeczne powodują, że ustawodawca stwarza organom adm. możliwość cofnięcia prawidłowo przyznanych uprawnień w sytuacjach wyjątkowych, a więc z powodu nadzwyczajnych okoliczności. Z uprawnienia takiego mogą korzystać tylko niektóre organy adm. publ. Uchylenie decyzji następuje w takich przypadkach za odszkodowaniem i dlatego można taki przypadek uchylenia decyzji określić jako wywłaszczenie prawa.

Art. 161§1 k.p.a.- stanowi, że minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa.

Wg art.161§2 k.p.a.- uprawnienia wyżej wymienione w stosunku do decyzji wydanych przez organy jedn. samorządu teryt. w sprawach należących do zadań z zakresu adm. rządowej przysługują również wojewodzie.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji w omawianym trybie, przysługuje odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję. Organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu (art. 161§3).

Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.(art. 161 §4).

Strona niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania przez organ adm. publ. może, w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, wnieść powództwo do sądu powszechnego (art. 161§5).

34. UCHYLENIE LUB ZMIANA DECYZJI NA PODSTAWIE PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH.

35. STWIERDZENIE WYGAŚNIĘCIA DECYZJI.

Decyzje adm. mogą tracić ważność z różnych przyczyn. Decyzja taka może niekiedy stać się bezprzedmiotowa. Ustawodawca bierze te okoliczności pod uwagę i umożliwia albo nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji albo jej uchylenia, gdy strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji.

(art.162)- Organ adm. publ., który wydał decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeśli decyzja:

• stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis pr. albo gdy leży to w interesie społ. lub w interesie strony. Organ właściwy do wydania pozwolenia stwierdza w drodze decyzji wygaśnięcia pozwolenia.

• została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez strony określ. warunku, a strona nie dopełniła tego warunku. Moment rozpoczęcia obowiązywania decyzji adm. jest uzależniony od przyszłego niepewnego zdarzenia, a więc od warunku zawieszającego. Niespełnienie tego warunku w określ. terminie pociąga za sobą stwierdzenie wygaśnięcia decyzji z tego powodu.

36. WYDANIE ZAŚWIADCZEŃ.

Zaświadczenie- nie jest decyzją adm. Przepisy o w wydaniu zaświadczeń zostały zamieszczone w art. 217-220 k.p.a. Organ adm. publ. wydaje zaświadczenie, gdy zachodzi potrzeba stwierdzenia określ. stanu fakt. lub pr., zwykle na podst. dokonanych uprzednio ustaleń.

Zaświadcz. mogą nosić różne nazwy jak np. świadectwo, wyciąg z protokołu, poświadczenie itp. Akty te nie mają charakteru prawotwórczego; nie tworzą, nie zmieniają ani też nie znoszą stosunków pr. Dlatego nie mogą być one zaskarżane w postęp. adm. przez wnoszenie śr. pr. Można natomiast przeprowadzić dowód ich nieprawdziwości.

Art. 217- Organ adm. publ. wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o to zaświadczenie.

Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

• urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu pr. wymaga przepis pr.,

• os. ubiega się o zaświadczenie ze wzgl. na swój interes pr. w urzędowym potwierdzeniu określ. faktów lub stanu pr.

Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 7 dni.

(art. 218)- Organ adm. publ. obowiąz. jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu pr., wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Organ adm. publ., przed wydaniem zaświadczenia, można przeprowadzić w koniecznym zakresie postęp. wyjaśniające.

Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (art.219).

K.p.a. (art.220) ustalił, że organ adm. publ. nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu pr., znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na podst. posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podst. przedstawionych przez zainteres. do wglądu dokum. urzędowych (dowodu osobistego, rejestracyjnego i inne). Organ adm. publ. żądający od strony zaświadcz. na potwierdzenie faktów lub stanu pr. jest obowiąz. wskazać przepis pr. wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu pr. w drodze zaświadcz.

Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny w dniu jego wydania. Zaświadczenie wydaje organ adm. zgodnie z jego właściwością rzeczową i miejscową.

37. SKARGI I WNIOSKU WEDŁUG K.P.A.

Skargi i wnioski- są instytucją konst. Konst. stanowi, że ,,Każdy ma pr. składać petycje, wnioski i skargi w interesie publ., własnym lub innej os. za jej zgodą do organów władzy publ. oraz do organizacji i instytucji społ. w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu adm. publ. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa”.

O tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna. W żadnym przypadku o tym, czym jest pismo, nie decyduje nazwa nadana mu przez wnoszącego.

Przedmiotem skargi (art.227)- może być zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

Skarga zawierać ma krytykę działalności określ. organów i ich pracowników bądź krytykę niepodejmowania przez nich działań, które powinny być podjęte.

Przedmiotem wniosku mogą być sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy, zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspakajania potrzeb ludności.

Wniosek ma stanowić przejaw inicjatywy obywatelskiej, zmierzającej do poprawy, ulepszenia czy usprawnienia działalności organów adm. publ. bądź organizacji społ.

Wnoszenie, rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków.

Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektron., a także ustnie do protokołu. W razie zgłoszenia ich ustnie, przyjmujący zgłoszenie sporządza protokół, który podpisują wnoszący skargę lub wniosek i przyjmujący zgłoszenia.

Powinny one zawierać imię i nazwisko (nazwę) oraz adres wnoszącego. Skarga i wniosek bez imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresu, a więc anonimowe, pozostawia się bez rozpoznania.

Jeżeli z treści sk. lub wn.nie można należycie ustalić ich przedmiotu, należy wezwać wnoszącego skargę lub wniosek do złożenia, w terminie 7dni od otrzymania wezwania, wyjaśnienia lub uzupełnienia, z pouczeniem, że usunięcie tych braków spowoduje pozostawienie sk. lub wn. bez rozpoznania.

Skargi i wnios .powinny być rozpatrywane i załatwiane z należytą starannością, wnikliwie i terminowo. Załatwienie ich powinno być poprzedzone rozpatrzeniem wszystkich okoliczności sprawy.

Załatwienie skargi lub wniosku polega na rozstrzygnięciu, wydaniu poleceń lub podjęciu innych stosownych śr., usunięciu stwierdzonych uchybień i w miarę możności przyczyn ich powstawania oraz zawiadomienie w sposób wyczerpujący skarżącego (zgłaszającego wniosek) o wynikach rozpatrzenia, dokonywanych rozstrzygnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych innych stosownych śr. i działaniach. Jeżeli rozpatrzenie skargi lub wniosku wymaga uprzedniego zbadania i wyjaśnienia spr., niezbędne materiały zbiera organ właściwy do rozpatrzenia i załatwienia skargi lub wniosku. W tym celu może się zwracać do innych organów o przekazanie niezbędnych materiałów i wyjaśnień. Jeżeli skarga lub wniosek dot. Kilku spraw podlegających rozpatrzeniu przez różne organy, organ do którego wniesiono skargę lub wniosek, rozpatruje sprawy należące do jego właściwości, a pozostałe przekazuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7dni od otrzymania, właściwym organom, przesyłając odpis skargi lub wniosku, i zawiadamia o tym równocześnie wnoszącego skargę lub wniosek.

Skarga dot. określ. osoby nie może być przekazana do rozpatrzenia tej osobie. Nie można też przekazać skargi na określ. os.do rozpatrzenia osobie jej podporządkowanej, tj.os. pozostającej w zależności służbowej.

Sk. i wn. powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu m-ca. Posłowie na Sejm, senatorowie i radni, którzy wnieśli skargę we własnym imieniu lub przekazali do załatwienia skargę innej osoby, powinni być zawiadomieni o spos. załatwienia skargi, a gdy jej załatwienie wymaga zebrania dowodów, inform.lub wyjaśnień- także o stanie rozpatrzenia skargi- najpóźniej w term.4dni od dnia jej wniesienia lub przekazania (art.237).

W przypadku niezałatwienia skargi lub wniosku w terminie m-ca od daty otrzymania należy zawiadomić skarżącego o przyczynach zwłoki i podać nowy termin załatwienia skargi, a w razie niemożności załatwienia wniosku w wymienionym terminie należy zawiadomić wnioskodawcę o czynnościach podjętych w celu rozpatrzenia wniosku oraz o przewidywanym terminie załatwienia wniosku.

Właściwy organ obow. jest zawiadomić wnoszącego skargę lub wniosek pisemnie o sposobie załatwienia sk. lub wn.

Zawiadom.o sposobie załatwienia skargi powinno zawierać: oznaczenie organu od którego pochodzi, wskazanie, w jaki sposób skarga została załatwiona oraz podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego os. upoważnionej do załatwienia sprawy. Zawiadomienie o odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne (art. 238).

Przyjmowanie i załatwianie skarg i wniosków poddane jest kontroli i nadzorowi. Nadzór zwierzchni nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków składanych do sądów sprawuje Krajowa Rada Sądownictwa, a do innych organów i jedn. organizacyjnych- Prezes RM.

---