ZARZĄDZANIE KADRAMI - prof. H.Bieniok
WYKŁAD 1
Książka: „H. Bieniok „System zarządzania zasobami ludzkimi”
WYKŁAD 2
Podział zasobów:
Zasoby ludzkie
Majątek trwały
Środki obrotowe
Zasoby informacyjne
Zasoby organizacyjne [kultura organizacji]
Zarządzanie - efektywne wykorzystanie zasobów w celu zapewnienia firmie ciągłego rozwoju
Zasoby finansowe, zasoby materialne, technologiczne czy informacyjne nie są tak cenne jak ludzie. To poprzez ludzi zarządza się lepiej lub gorzej wszystkimi innymi zasobami.
Zarządzanie zasobami ludzkimi - jest to wyodrębniony podsystem przedsiębiorstwa, którego zadaniem jest stymulujące i proefektywnościowe oddziaływanie na zasoby ludzkie w celu zapewnienia im rozwoju, a dzięki temu także rozwoju całego przedsiębiorstwa.
Uznano, ze polega ono na podejmowaniu decyzji a później działań zmierzających do efektywnego wykorzystania potencjału ludzkiego, a dzięki temu efektywnego wykorzystania pozostałych zasobów w celu zapewnienia przedsiębiorstwu przewagi konkurencyjnej a przez to długookresowego rozwoju przy jednoczesnym zaspokojeniu potrzeb i aspiracji pracowników.
System - to obiekt złożony z elementów tak ze sobą powiązanych logicznie funkcjonalnie, aby każdy z nich współprzyczyniał się do powodzenia całości, a więc do realizacji jego głównego celu.
Tym celem jest w przypadku systemu zarządzania zasobami ludzkimi efektywne wykorzystanie potencjału ludzkiego, a poprzez to także pozostałych zasobów zapewniających trwały rozwój przedsiębiorstwa i pracowników.
Elementy systemu:
cel [przetrwanie i rozwój]
wejścia [zasilenia]
wyjścia [wyroby gotowe, usługi, zwolnienia pracowników]
otoczenie
ludzie
wyposażenie
procesy
efektywność
P.S. Miary licznika i mianownika musza być jednakowe !!! Tzn. wyrażone w jednakowych jednostkach.
WYKŁAD 3
System zarządzania zasobami ludzkimi to obiekt wielowymiarowy obejmujący aspekty [wymiary]:
procesowe - ilustrujące przebieg [etapy, elementy, podsystemy, funkcje rodzajowe] procesu ZZL
funkcjonalne - ukazujące przynajmniej 4 główne funkcje zarządzania, takie jak: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrolowanie, realizowane w każdym etapie - podsystemie
narzędziowe - uwzględniające takie trzy aspekty ZZL jak:
kształtowanie polityki personalnej [kadrowej]
controlling personalny
koszty pracy
Funkcje rodzajowe procesu ZZL to:
Ustalenie potrzeb kadrowych
Rekrutacja
Selekcja
Adaptacja społeczno-zawodowa
Ochrona zdrowia i bezpieczeństwo pracy
Rozwój zawodowy pracowników
Rozwój kariery i sukcesja
Kształtowanie postaw i zachowań pracowników
Kształtowanie stosunków pracy
Ocenianie pracowników
Wynagradzanie pracowników
Zwalnianie i odejścia pracowników
3 znaczenia organizowania:
Czynnościowe
Rzeczowe
Atrybutowe
Formy kontroli:
Bieżąca [lepsza!!!]
Końcowa
WYKŁAD 4
Ustalanie potrzeb kadrowych
Wymówki usprawiedliwiające nadmierne zatrudnienie:
Musimy mieć stale w zespole speców od różnych pojawiających się od czasu do czasu spraw
Musimy mieć ludzi na wypadek okresowego zwiększenia zadań
Planując potrzeby kadrowe musimy wziąć pod uwagę:
Strategię dalszego rozwoju firm - musimy zastanowić się czy chcemy się rozwijać czy wycofywać z ryku
Normy pracy -
Wskaźniki braku reklamacji
Pracochłonność zadań nie podlegających normom
Planowanie substytucji pracy żywej przez uprzedmiotowienie - musimy zastanowić się czy zamiast pracowników nie lepiej wprowadzić maszyny
Efektywność pracy
Wymiar czasu pracy i stopień jego wykorzystania
Procedura działań planistycznych w zakresie ustalania potrzeb kadrowych
Wyznaczanie wielkości zmian zatrudnienia z przyczyn naturalnych [odejścia na emeryturę, zgony…]
Korekta otrzymanych wielkości na podstawie wielkości planowanej produkcji, sprzedaży, strategicznych planów rozwoju przedsiębiorstwa, sytuacji na rynku pracy
Ustalenie realnej wielkości zmian w zatrudnieniu
Opracowanie planu działań w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi
Wdrożenie planu do realizacji
Planowanie potrzeb kadrowych
Aby obliczyć liczbę pracowników niezbędnych firmie wystarczy obliczyć roczna pracochłonność.
WYKŁAD 5
Zalety i wady rekrutacji wewnętrznej i zewnętrznej
Zewnętrzne źródła rekrutacji |
Wewnętrzne źródła rekrutacji |
ZALETY |
ZALETY |
|
|
WADY |
WADY |
|
|
Etapy rekrutacji [procedura naboru kadr]:
określenie potrzeb kadrowych przedsiębiorstwa
stworzenie profilu zawodowego i osobowościowego pożądanych kandydatów
wybór źródeł rekrutacji
wybór adekwatnych do źródła form rekrutacji
przeprowadzenie kampanii rekrutacyjnej
Rekrutacja jest procesem ciągłym
Zadaniem rekrutacji jest pozyskanie odpowiedniej liczby kandydatów o pożądanych cechach.
Źródła rekrutacji:
wewnętrzny rynek pracy - tworzą osoby już zatrudnione w firmie
zewnętrzny rynek pracy - osoby nie zatrudnione w firmie
Rodzaje rekrutacji:
segmentowa - kierowana jest do określonego segmentu rynku, czyli do pewnej grupy kandydatów która posiada określone cechy i umiejętności. W ten sposób poszukuje się specjalistów.
szeroka - kierowanie ofert zatrudnienia na „szeroki” rynek pracy. Firmie zależy aby wiadomość dotarła do jak największej liczy potencjalnych kandydatów. W ten sposób można zatrudniać robotników.
Rekrutacje można prowadzić w sposób:
aktywny - firma we własnym zakresie podejmuje działania w celu pozyskania odpowiednich kandydatów
pasywny - kandydaci sami zgłaszają oferty pracy, które firma może na bieżąco rozpatrywać lub tworzyć z nich banki danych. Stosowana w firmach o dobrej renomie.
Skuteczność w poszukiwaniu pracy wynosi 3%-5% !!!
W przypadku rekrutacji aktywnej do najczęściej stosowanych form należą:
propozycje awansów
ogłoszenia w gazetach, radiu, telewizji
kontakty ze szkołami wyższymi
werbunek przy pomocy własnych pracowników
uczestnictwo w targach pracy
W przypadku rekrutacji pasywnej do najczęściej stosowanych form należą:
osobiste ubieganie się kandydatów o pracę
własna baza danych
oferty leasingu pracowniczego
propozycje samych pracowników dotyczące zmiany stanowiska pracy
Plany sukcesji - kandydaci z kadry rezerwowej wiedzą nijakie stanowiska są przygotowywani [szkoleni] i wiedzą, że kiedyś je obejmą.
Dokumenty żądane od pracownika przy podejmowaniu nowej pracy:
Curriculum Vitae
List motywacyjny
Ankieta personalna
Odpisy świadectw
Zaświadczenia z poprzedniego miejsca pracy
Budowa Curriculum Vitae:
Dane osobowe [imię, nazwisko, adres, nr telefonu]
Informacje o wykształceniu [ukończone szkoły i kursy, stopnie naukowe, tytuł pracy magisterskiej itp.]
Doświadczenie zawodowe [nazwy i adresy firm, stanowiska pracy, zakres odpowiedzialności, staże, praktyki]
Osiągnięcia zawodowe
Szczególne umiejętności
Aspiracje i cele zawodowe
Znajomość języków obcych
Zainteresowania
Referencje
Informacje dodatkowe
List motywacyjny - list w którym przedstawiamy swoją kandydaturę w takim świetle aby pracodawca chciał nas przyjąć. Udowodnienie, ze jest się najlepszym kandydatem na dane stanowisko.
Efekt domina - jeśli w ramach rekrutacji wewnętrznej zaproponujemy jednemu pracownikowi wyższe stanowisko, to musimy awansować więcej ludzi np. aby obsadzić jego poprzednie stanowisko itp. Likwiduje to rutynę i nudę.
WYKŁAD 6
Metody rekrutacji:
Rekrutacja otwarta - informacje o wolnym stanowisku dostępne są wszystkim pracownikom poprzez ogłoszenia na tablicy informacyjnej lub w gazetkach zakładowych. Każdy pracownik może zgłosić swoja kandydaturę.
Rekrutacja zamknięta - informacje o wolnym stanowisku nie SA podawane do wiadomości publicznej w miejscu pracy, lecz kierowane są bezpośrednio do potencjalnych upatrzonych kandydatów
Zalety otwartej i zamkniętej rekrutacji wewnętrznej
Zalety rekrutacji otwartej |
Zalety rekrutacji zamkniętej |
|
|
Ludzi można przenosić:
W pionie [awanse i degradacje]
W poziomie [równorzędne stanowisko]
Czynniki uwzględniane w rekrutacji pracowników za pośrednictwem agencji doradztwa personalnego
Czynniki |
Uwagi |
1. Znaczenie danego stanowiska dla rozwoju przedsiębiorstwa |
Jeśli jest naprawdę duże - jest to argument za współpraca z agencją |
2. Potencjalny stopień trudności i pracochłonność samodzielnych działań rekrutacyjnych w tym zakresie |
Pracochłonność rekrutacji przy relatywnie słabym potencjale komórki personalnej oznacza znaczne wydłużenie procedury pozyskiwania kandydatów |
3. Koszt poszukiwań za pośrednictwem agencji w stosunku do kosztów rekrutacji samodzielnej |
Przy obliczaniu kosztów własnych, oprócz nakładów poniesionych na ogłoszenia, należy uwzględnić koszty pracy pracowników zaangażowanych w rekrutację |
4. Znajomość usług i rezultatów agencji branej pod uwagę |
Należy uwzględnić
|
5. Możliwość określenia bardzo precyzyjnych i zrozumiałych wymagań w odniesieniu do danego stanowiska |
Wymagania powinny być na tyle szczegółowe i jasno sformułowane, aby mogły być przekazane agencji |
6. Możliwość przeprowadzenia rekrutacji w czasie wymaganym przez organizację |
W umowie należy precyzyjnie określić termin oraz zasady „gwarancji na pracownika” |
7. Perspektywy dalszej współpracy z agencją także w innym zakresie |
Agencje oferują:
|
Wymagania osobowe można podzielić na następujące dziedziny:
Kompetencje wszystko to co dana osoba musi wiedzieć i umieć, aby wypełnić założoną rolę
Kwalifikacje i szkolenia
Doświadczenie - kategorie pracy i typy organizacji w jakich kandydat pracował, osiągnięcia
Specjalne wymagania - wszystko, czego przedsiębiorstwo będzie oczekiwało od osoby wypełniającej daną rolę
Dopasowanie organizacyjne - kultura korporacyjna oraz konieczność funkcjonowania kandydatów w jej ramach
Wymagania dodatkowe - podróże służbowe, praca w niedogodnych godzinach, dyspozycyjność
Spełnienie oczekiwań kandydatów - zakres w jakim organizacja może spełnić wymagania kandydatów dotyczące szans kariery, szkoleń itp.
Zalety i wady rekrutacji przez Internet
Zalety |
Wady |
|
|
System klasyfikacji wymagań osobowych - 7 punktowy plan Rodger`a:
cechy fizyczne
Osiągnięcia
Inteligencja ogólna
Specjalne uzdolnienia
Zainteresowania
Skłonności - np. tolerancyjność, wywieranie wpływu na innych
Okoliczności - np. warunki domowe, zajęcia wykonywane przez członków rodziny
Opis stanowiska pracy powinien zawierać:
Identyfikację stanowiska pracy
Ogólną charakterystykę wykonywanej pracy
Zależność służbową
Zakres obowiązków i odpowiedzialności
Wymagane kwalifikacje, umiejętności, predyspozycje
warunki pracy
relacje do innych stanowisk pracy
Tworzenie opisu stanowiska pracy
WYKŁAD 7
Selekcja
Strategie selekcji:
strategia pozytywna - polega na wyborze takich kryteriów i przyjęciu takich metod selekcji, by wybrać kandydatów najlepszych, najbardziej kompetentnych, mających cechy wyróżnione w profilu osobowym pracownika. Trzeba zidentyfikować mocne strony kandydata.
strategia negatywna - polega na wyorze takich kryteriów i przyjęciu takich metod, które pozwolą wyeliminować kandydatów mało przydatnych. Zidentyfikowanie słabych stron potencjalnych kandydatów
Klasyczna procedura selekcji
Procedura ta jest stosowana zazwyczaj na stanowiska kierownicze, oraz w małych kilkuosobowych firmach.
Procedury selekcji:
procedura kompensacyjna - umożliwia ocenę kandydata z punktu widzenia wszystkich działań pojawiających się w procedurze selekcji. Podejście to jest drogie, bo sprawdzamy również kandydatów, którzy nie spełniają warunków wstępnych. Kandydat jest oceniany w sposób wielowymiarowy, co daje szansę kandydatom, którzy nie umieją się umiejętnie „sprzedać”
procedura „biegu przez płotki” - do kolejnych etapów selekcji przechodzą tylko ci kandydaci, którzy zostali pozytywnie ocenieni w poprzednim etapie. Procedura ta jest w stanie ograniczyć koszty selekcji.
Procedura hybrydowa - połączenie dwóch poprzednich procedur. Pozwala na racjonalną ocenę kandydata przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów.
Techniki selekcji:
Analiza dokumentów - selekcja na podstawie aplikacji
Na zachodzie życiorysy dzielone są na 3 grupy:
Pewniaków
Możliwych
Odrzuconych
rozmowa wstępna - to okazja do lepszego poznania się pracodawcy i potencjalnego pracownika.
Rozmowa wstępna ma trzy cele:
kandydatowi pozwala zaprezentować swoje umiejętności związane ze stanowiskiem o jakie się ubiega
przeprowadzającemu rozmowę daje okazję do przedstawienia obsadzanego stanowiska i firmy
przeprowadzającemu rozmowę pozwala zebrać dodatkowe informacje o kandydacie oprócz tych, który są w życiorysie
Siatka selekcyjna
Kandydat
|
wykształcenie |
doświadczenie |
Otwarcie na rozwój |
Szczególne umiejętności |
szczególne predyspozycje |
Cechy osobowościowe |
Inne |
Jan Kowalski |
3 |
1 |
6 |
8 |
7 |
5 |
|
Adam Nowak |
5 |
10 |
5 |
6 |
6 |
8 |
|
Wiesław Żukowski |
8 |
7 |
6 |
7 |
6 |
6 |
|
…………………. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wyniki w skali 1-10 |
||
|
|
|
|
|
10 - najwyższa ocena |
||
|
|
|
|
|
|
WYKŁAD 8
1) Do głównych celów rozmowy wstępnej należą:
- Zredukowanie stresu kandydata
- Ustalenia przyczyn ubiegania się kandydata o pracę
- Ustalenia stopnia przygotowania kandydata do pracy
- Określenie sytuacji życiowej kandydata
- Ocena aktywności życiowej kandydata
- Określenie oczekiwań
2) Głównym celem wywiadu właściwego jest pogłębienie wiedzy o kandydacie, tzn. zadawanie pytań typu:
„Czy wykonywał już pan podobną pracę na danym stanowisku?”
„Jak wykonywał pan te funkcje?”
„Jak rozwiązałby pan konflikt?”
Błędy popełniane w trakcie wywiadu właściwego:
Filtr ostatecznego wrażenia - pierwsze i ostatnie wrażenie wywierane na oceniającym
Błąd podobieństwa ( filtr sympatii i antypatii ) - cechy kandydata podobne do przeprowadzającego wywiad oceniane są wyżej
Dramatyczne zdarzenie - ważne zajście determinujące wyniki oceny, np. rozlanie herbaty na stół
Efekt halo (aureoli ) lub efekt rogu (szatana ) - wyciąganie uogólnionych wniosków na podstawie jednej cechy
Efekt hierarchii - kandydata z wyższym statusem i rangą ocenia się wyżej
Efekt kontaktu - im częściej oceniany i oceniający kontaktują się ze sobą, tym ocena wypada wyżej
Efekt naśladownictwa - ocena poprzedniego kandydata wpływa na ocenę następnego
Efekt skuchy - przyznanie się kandydatów do popełnionych błędów, powoduje że następne nie są brane pod uwagę
Efekt Pigmaliona ( samospełniające się proroctwo ) - osoba przeprowadzająca wywiad skłania kandydata do pożądanych zachowań
Mechanizm stereotypu estetycznego ( filtr uprzedzeń ) - uprzedzenia prowadzącego wywiad w stosunku do kandydata ubiegającego się o pracę
Filtr nastroju - o ocenie kandydata decyduje nastrój, humor prowadzącego wywiad
Uczucia ojcowskie
3) Badania testowe - muszą być one wystandaryzowane.
Często selekcja ma charakter konkursowy, głównie na wysokie stanowiska. Mogą to być:
Otwarte konkursy - dla wszystkich
Częściowo otwarte - są pewne granice, np. mogą uczestniczyć tylko przedstawiciele danego zawodu
Zamknięte, czyli wewnętrzne
Do podstawowych cech konkursów należą:
- jawność
- przejrzystość
- znajomość zasad
- wieloetapowy charakter
Do kryteriów konkursu należą:
- kryteria formalne
- kryteria zawodowe
- kryteria psychologiczne
- kryteria zdrowotne
W komisji powinno się znaleźć 5-6 osób, czyli:
- osoby z najwyższego kierownictwa i kierownictwa działu personalnego
- eksperci wewnętrzni i/lub zewnętrzni
- ewentualnie psycholog
Powinien być ustalony regulamin pracy komisji konkursowej. Określone muszą być:
- daty składania dokumentów
- należy powiadomić kandydatów o konkretnych decyzjach komisji
- należy sporządzić listę rankingową kandydatów
W stosunku do kadry kierowniczej często posługujemy się techniką „Assesment Center”, która polega na tym, że oceny jakości kandydata realizowane są często przez wyspecjalizowaną firmę doradztwa personalnego, a praca ta polega na pracy grupowej
- ważne jest sprawdzenie referencji kandydatów ( pyta się współpracowników kandydata, sąsiadów, przełożonych )
- często sprawdzana jest wiarygodność kandydata
W krajach wysoko -rozwiniętych przyjmuje się kandydata na okres przejściowy- jest to tzw. „Interium managment”. Wynajmuje się z firmy doradztwa personalnego osobę, by wyprowadzić firmę z kryzysu, czy wprowadził zmiany.
WYKŁAD 9
Adaptacja społeczno-zawodowa
Adaptacja - to proces przystosowania jednostki do funkcjonowania w zmienionym środowisku społecznym. Jest to reorganizacja psychologiczna jednostki polegająca na przyjęciu norm obowiązujących w danym środowisku.
Stosunek społeczny jest dwustronny:
człowiek oczekuje czegoś od zakładu pracy
zakład pracy ma wymagania wobec człowieka
Proces adaptacji składa się z następujących etapów:
przystosowanie pracownika do wykonywania określonych zadań
przystosowanie do środowiska pracy [fizycznych i społecznych warunków pracy]
Aby przekonać się, czynowo przyjęty pracownik nadaje się do pracy, niektóre firmy:
zawalają go od razu taka ilością pracy, by miał kłopoty z wychodzeniem do domu przed wieczorem
przydzielają mu do wykonania proste, chociaż uciążliwe zadani, których nie chce wykonywać nikt inny
doprowadzają go do kresu wytrzymałości psychicznej
Jeśli po takim teście nowo przyjęty nie zbuntuje się i nie porzuci pracy, dopiero wtedy dają mu dużą podwyżkę
Skuteczny program adaptacyjny powinien charakteryzować się:
ścisłym powiązaniem z potrzebami biznesowymi przedsiębiorstwa
orientacją na motywowanie kadry kierowniczej do aktywnego uczestnictwa w procesie adaptacyjnym
orientacją na motywowanie nowo zatrudnionych do wydajnej pracy
czynieniem interesantów i klientów punktem odniesienia
koncentracją na jakości oferowanych usług lub produktów
stwarzaniem podstaw do równych możliwości rozwoju pracownika
Programy adaptacyjne nie są kierowane wyłącznie do osób rozpoczynających pracę. Powinny być także przygotowywane dla pracowników zmieniających stanowisko pracy w firmie, oraz dla pracowników po dokonanej fuzji.
Program adaptacyjny powinien obejmować pięć zagadnień:
przedstawieni nowo zatrudnionemu kompleksowej informacji o przedsiębiorstwie
spotkanie i rozmowę nowo zatrudnionego z bezpośrednim przełożonym
przygotowanie miejsca pracy dla nowo zatrudnionego
szczegółowe sprecyzowanie oczekiwań
wyznaczenie opiekuna nowo zatrudnionego
4 etapy wprowadzania nowo zatrudnionego do pracy
Faza 1 - ogólne wprowadzenie do pracy:
przekazanie informacji o przedsiębiorstwie i jego misji
charakterystyka pracy w danej komórce
prezentacja w zespole pracowników
Faza 2 - określenie i przekazanie zadań związanych z danym stanowiskiem:
przygotowanie opisu stanowiska, zakresu obowiązków
przekazanie opisu stanowiska pracy nowo zatrudnionemu i szczegółowe omówienie każdego punktu
Faza 3 - Wdrożenie do konkretnych zadań na stanowisku pracy:
przedstawienie oczekiwań wobec pracownika
przedstawienie standardów dotyczących poszczególnych czynności
pomoc w wykonywaniu najbardziej skomplikowanych czynności
określenie kryteriów oceny pracownika
Faza 4 - wstępna ocena przydatności zawodowej:
Metody adaptacji społeczno-zawodowej
metoda informacyjna - regulaminy, instrukcje, biuletyny, prezentacje komputerowe, projekcje filmowe, poradniki
metoda szkoleniowa
szkolenia wstępne - pracownicy poznają zasady BHP, zasady ochrony danych osobowych, warunki pracy, układ pomieszczeń w firmie, historię firmy i jej misję
szkolenia uzupełniające - przybliżają nowo zatrudnionemu prace w danej komórce organizacyjnej [wydziale]
Dodatkowy typ szkoleń:
indywidualne
grupowe
oparte na doświadczeniach
metoda integracyjna- metoda przydatna w procesie adaptacji społecznej, polega na organizowaniu spotkań oraz wyjazdów poza miejscem i czasem pracy.
Zespół realizujący proces adaptacji może się składać z następujących osób:
doradca ds. adaptacji zawodowej - odpowiada za cały proces adaptacji zawodowej. Osoba ta powinna pomagać w trakcie procesu adaptacji pracownikowi
bezpośredni przełożony nowo zatrudnionego pracownika - odpowiada za wdrożenie pracownika do pracy w danej jednostce, przekazuje mu zakres obowiązków
doświadczony pracownik komórki - pracuje na tym samym szczeblu co nowo zatrudniony i odpowiada za wprowadzenie go do zespołu, udziela szczegółowych informacji o procesie pracy
Na czas trwania procesu adaptacji wpływają czynniki wewnętrzne takie jak:
cechy psychofizyczne
zdolność do adaptacji
inteligencja
wykształcenie
poziom motywacji
Na czas trwania procesu adaptacji wpływają czynniki zewnętrzne takie jak:
doświadczenie zawodowe pracownika
rodzaj obejmowanej pracy i długość okresu nauki
stopień przygotowania organizacji do przyjmowania pracowników z zewnątrz
wielkość i rodzaj działalności organizacji
kultura organizacyjna
Wskaźniki adaptacji pracowniczej:
stopień identyfikacji pracownika z wykonywanym zawodem
stopień zintegrowania z zespołem pracowniczym
poziom i zakres współpracy oraz kultura współpracy
poczucie wspólnoty
podnoszenie lub zdobywanie kwalifikacji zawodowych
WYKŁAD 10
Rozwój zawodowy pracownika
Rozwój pracowników jest uznawany za pozytywne zjawisko, gdyż oznacza on wzrost kwalifikacji, nabywanie nowych umiejętności i kompetencji.
Szkolenia powinny kończyć się egzaminem a nie jedynie wydawaniem zaświadczeń !!!
Kształcenie i rozwój pracownika jest procesem, na który składa się:
ustalenie zapotrzebowania na kształcenie i rozwój
wdrożenie planu kształcenia i rozwój
ocena
„Kto się za młodu nie uczy, temu bieda dokuczy”
Modele rozwoju pracowników [strategie rozwoju]:
działania interwencyjne, awaryjne, uzupełniające w zapewnieniu organizacji pracowników o określonych kompetencjach, wiedzy i umiejętnościach. Dokształcanie już zatrudnionych lub pozyskiwanie nowych pracowników.
kreowanie w organizacji odpowiednich własnych zasobów wiedzy, kompetencji, zdolności i umiejętności. Wychowywanie uczniów i przyjmowanie młodych utalentowanych pracowników.
Zatrudnianie wstępnie przygotowanych i odpowiednio wyselekcjonowanych pracowników z pewnym doświadczeniem zawodowym, a następnie skierowanie ich na dalszy rozwój
Pozyskiwanie wykształconych pracowników z zewnątrz bez angażowania się w politykę szkoleniową, kształcenie
Czynniki wpływające na kształt procesów rozwoju pracownika:
Strategiczne plany rozwoju organizacji
Polityka zarządzania rozwojem zasobów ludzkich
Możliwości rozwoju profesjonalnych kwalifikacji
Antycypowanie i prognozowane potrzeby związane z przygotowaniem wybranych pracowników do obejmowania nowych zadań i ról
Niedostateczne kwalifikacje obecnie zatrudnionych
Potrzeba sprostania konkurencji zewnętrznej i nowym zewnętrznym wymaganiom
Systematyczne szkolenie obejmuje 9 etapów:
Określenie i zdefiniowanie potrzeb szkoleniowych
Określenie niezbędnych kompetencji, wiedzy i umiejętności szkolonych
Wskazanie celów szkolenia, doskonalenia personelu
Określenie rodzajów i form szkolenia
Nabór doświadczonych instruktorów
Organizacja i warunki szkolenia
Przeprowadzenie szkolenia
Ocenę systemu szkolenia
Monitoring systemu szkolenia
Model systemu szkolenia
3 rodzaje szkoleń zawodowych pracowników:
Wprowadzające do nowej pracy
Przystosowawczo-adaptacyjne
Związane z przekwalifikowaniem pracownika
Rodzaje techniki szkolenia zawodowego:
Szkolenia na stanowisku pracy - trening poprzez pracę, przygotowanie pracownika do pełnienia jego obowiązków poprzez przekazanie mu określonej wiedzy i umiejętności. Rozwój pracownika odbywa się poprzez praktyczne wykonywanie zadań z udziałem trenera [coucha] który asystuje i asekuruje swojego podopiecznego przez okres szkolenia. W szkoleniu może też uczestniczyć mentor - osoba godna naśladowania. Np. staże, praktyki, instruktaż na stanowisku pracy, wzorowanie się na doświadczonym koledze
Szkolenie poza stanowiskiem pracy - przekazywanie wiedzy teoretycznej oraz uczenie się nowych kompetencji np. wykłady, seminaria, konferencje
Metody szkolenia i doskonalenia kadr wg Griffin`a
Metoda |
Uwagi |
Zadana lektura
|
Lektury mogą być przygotowane specjalnie dla celów szkoleniowych albo nie. |
Szkolenie poprzez modelowanie zachowań
|
Wykorzystanie nagranego na taśmie wideo modelu pokazującego poprawne zachowanie i następnie odgrywanie ról przez szkolonych i omówienie poprawnego zachowania |
Symulacja działalności gospodarczej
|
Symulacje na papierze oraz komputerowe „gry gospodarcze” przeznaczone do nauki umiejętności kierowniczych |
Omawianie przypadków
|
Dyskusja w małych grupach rzeczywistych lub fikcyjnych przypadków |
Konferencja
|
Dyskusja w małej grupie wybranych tematów, zwykle prowadzona przez szkoleniowca |
Wykład
|
Ustne przedstawienie materiału przez szkolącego, z ograniczonym udziałem słuchaczy lub w ogóle bez udziału. |
Szkolenie na stanowisku pracy
|
Doraźne i luźne prowadzenie przez bardziej doświadczonych pracowników, staranne pozakazywanie i wyjaśnianie |
Programowany instruktaż
|
Metoda w której sam szkolony reguluje tempo przyswajania materiału |
Inscenizacja [odgrywanie ról]
|
Szkolenia mają za zadanie zdobycia doświadczenia w stosunkach międzyludzkich |
Trening wrażliwości
|
Intensywne ćwiczenie w małej grupie, której poszczególni uczestnicy oceniają się wzajemnie. Ma sprzyjać budowie zaufania i otwartej komunikacji. |
Trening „w przedsionku”
|
Nadzorowane ćwiczenia w czynnościach manualnych w wyodrębnionym obszarze roboczym. Główny nacisk kładzie się na naukę a nie na wydajność. |
Interaktywne wideo
|
Nowa technika wykorzystująca komputer oraz wideo. |
Metoda szkolenia „e-learning” - polega na dostarczaniu treści szkolonym głownie poprzez Internet. Ta forma służy pozyskiwaniu i przekazywaniu wiedzy, kompetencji i umiejętności.
Couching - oznacza partnerski sposób dzielenia się wiedzą przez coucha [trenera] z podległymi mu pracownikami mając na celu poprawę wyników i efektów pracy.
Proces couchingu:
Uświadomienie sobie przez ucznia potrzeby zmian
Planowanie i opracowanie dobrego planu rozwoju osobistego
Realizacja planów z wykorzystaniem stylów, technik i umiejętności odpowiadających sytuacji w jakiej jest uczeń
Oceny wyników
Mentoring - metoda polegając na wspieraniu w rozwoju młodszy, mniej doświadczonych pracowników poprzez takie formy jak: promowanie, zachęcanie, udzielanie rad, podpowiedzi. Jest to najbardziej skuteczna metoda rozwoju.
Etapy mentoringu:
Pomoc, doradztwo mentora w wypracowaniu planu osobistego rozwoju
Stymulowanie i inspirowanie do samodzielnego rozwoju ucznia
Wspieranie, udzielanie pomocy, wzmacnianie wiary w siebie
Pomoc w ocenie wyników
Proces mentoringu
WYKŁAD 11
Ocenianie pracowników
System ocen pracowników - to pewien układ celowo dobranych, zorganizowanych wewnętrznie spójnych elementów, uznanych z właściwe dla danej organizacji, podlegających ocenie w zależności od rodzaju funkcji jakie mają spełniać i do jakich celów zostały sklasyfikowane
Oceny pracownicze musza mieć charakter systemowy
Rola procesu oceniania w ZZL
Korzyści z wdrożenia systemu okresowych ocen pracowników
Zasady oceniania pracowników:
Celowości - ocenianie jest działaniem zmierzającym do realizacji wcześniej przyjętych celów długofalowych
Użyteczności - wykorzystanie wyników ocen do bieżącej polityki kadrowej w przedsiębiorstwie
Powszechności - stosowanie jednakowych zasad wobec wszystkich pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie
Kompleksowości - ocena powinna być dokonywana z punktu widzenia różnorodnych aspektów bieżącej i perspektywicznej działalności
System ocen pracowniczych składa się z:
Jasno sformułowanego celu, czyli określenia do czego mają służyć wyniki
Kwestionariuszy osobowych
Procedury oceniania
Postanowienia określającego sposób wykorzystania wyników ocen w danej firmie
Cele systemu ocen pracowniczych:
Produkcyjno-ekonomiczne
Społeczne
Instrumentalne
Funkcje systemu ocen pracowniczych:
Informacyjna
Rozwojowa
Motywacyjna
Kryteria oceniania w systemie ocen pracowniczych:
Kompetencyjne - obejmują kompetencje, cechy i właściwości pracowników, cechy osobowości, podstawy i wartości, wykształcenie, wiedza fachowa, umiejętności praktyczne, znajomość języków obcych
Efektywnościowe - obejmują wyniki pracy osiągane przez indywidualnego pracownika lub zespół [np. ilość opracowanych projektów i wniosków innowacyjnych, ilość wystawionych faktur, ilość wykonanych wyrobów]
Behawioralne- służą do oceniania zachowań pracowników lub zespołów np. takt, dyplomacja, punktualność, współpraca, gotowość do pomocy, umiejętności interpersonalne
Techniki oceniania pracowników:
Rozmowa oceniająca - skuteczna dyskusja kierownika z pracownikiem na temat:
Jego osiągnięć i silnych stron
Jego porażek i słabych stron
Jego możliwości awansu i rozwoju zawodowego
Jego potrzeb i zamierzeń w dziedzinie szkoleń
3 formuły rozmowy oceniającej:
Formule tell and sell - komunikacja ma charakter jednostronny, kierownik poucza pracownika
Formule tell and listen - kierownik informuje, a jednocześnie daje pracownikowi możliwość ustosunkowania się do treści
Formule problem solving - rozmowa przybiera formę dyskusji, poszukuje się wspólnie rozwiązań [najbardziej przydatna formuła!!!]
Ocena opisowa - ocena ta polega n narracyjnym opisie osiągnięć pracownika
Wady i zalety techniki opisowej
Wady |
Zalety |
- brak porównywalności wyników oceny - brak merytorycznych podstaw do wyciągnięcia konsekwencji finansowych z powodu braku kwalifikacji - jakość oceny przy użyciu tej metody w największym stopniu zależy od umiejętności przekazywania myśli przez osobę oceniającą - zakres oceny i nacisk kładziony na poszczególne elementy będące częścią oceny może być różny w zależności od oceniającego |
- metoda ta jest łatwa do wdrożenia i utrzymania, nie wymaga długotrwałego szkolenia, budowy precyzyjnych zasad i procedur - może być źródłem wiarygodnej wiedzy na temat potencjału ocenianego pracownika, oceny kwalifikacji, słabych i silnych stron, potrzeby rozwoju i potrzeb szkoleniowych |
Technika wydarzeń krytycznych - polega na systematycznym notowaniu przez przełożonego tzw. Wydarzeń krytycznych, czuli sukcesów i porażek pracownika. Sporządzanie tego typu notatek jest dość pracochłonne i wymaga od kierownika ciągłej obserwacji działań pracownika. Rejestr porażek i sukcesów stanowi podstawę do oceny pracownika.
Technika porównywania ze standardami - polega na porównaniu ilościowych danych dotyczących efektów pracy danego pracownika z ustalonymi normami
Ranking - rangowanie pracowników polega na ustaleniu kolejności pracowników [od najlepszego do najgorszego] w zakresie cech uznanych za ważne
Technika porównywania parami - uznawana za najbardziej sprawiedliwą metodę oceniania. Porównuje się ze sobą pracowników [wszystkich ze wszystkimi] i następnie oblicza się wskaźnik pozytywnych wyborów dla każdego pracownika.
Listy kontrolne - ocenianie na podstawie list kontrolnych polega na wyborze przez osobę oceniającą, z określonej listy możliwych zachowań pracowników tego zachowania, które najlepiej odpowiada zachowaniu osoby ocenianej. Uzyskane informacje analizowane są przez ekspertów i stanowią podstawę do sformułowania oceny pracownika.
Skale kwalifikowane :
Skale punktowe
Skale przymiotnikowe
Kale graficzne
Skale zachowań
Technika 180 stopni - dane do oceny zbierane są z dwóch źródeł [samooceny i oceny dokonanej przez bezpośredniego przełożonego]
Technika 360 stopni - pracownika powinno oceniać wiele osób [przełożeni, on sam, współpracownicy, klienci]
Wady i zalety oceny pracowniczej metodą 360 stopni
zalety |
Wady |
- dostarcza obszernych informacji o zachowaniach warunkujących efektywność - może być wykorzystywana do zidentyfikowania wzorców zachowań pracownika - pomaga zidentyfikować źródła problemów nieprawidłowo funkcjonujących zespołów - daje szanse poprawy efektywności, wynajduje obszary wymagające zmian - jest doskonałym źródłem danych dla ustalenia wzrostu płac - dzięki niej jest znana pinia klientów przy projektowaniu stanowisk i procesów w działach sprzedaży oraz obsługi Klienta |
- wymaga dużej ilości czasu i wysiłku wielu osób, w związku z czym jest kosztowna - zbyt duża liczba oceniających - istnieje ryzyko, ze wybór przez pracowników grupy oceniającej jest tendencyjny i nie jest ona reprezentatywna - nie widać istotnych różnić w opinii, jeśli chodzi o kompetencje - jest uciążliwa, wymaga zatrudnienia niezależnego administratora - niekoniecznie musi pasować do kultury organizacyjnej |
Assessment center - metoda dobra do oceny przyszłych dokonań kandydatów do pracy. Stosuje się ją przy selekcji, ale także podczas awansowania już pracujących. Pozwala zidentyfikować potrzeby szkoleniowe i planować rozwój pracownika. Bierze w niej udział kilku wyszkolonych oceniających [asesorów], którzy dokonują ostatecznej oceny kandydata.
W trakcie oceny należy wystrzegać się:
Efektu pierwszego wejrzenia - czasem patrząc na człowiek nieświadomie wyrabiamy sobie opinię na jego temat, jeśli nie podoba nam się np. strój osoby ocenianej, jej tembr głosu, spojrzenie.
Efekt halo - jedna pozytywna bądź negatywna cecha pracownika lub jego zachowanie wpływa ba ogólną ocenę jego pracy
Efekt spełniającego się proroctwa - dotyczy reagowania oceniającego wg schematu „a nie mówiłem!”
Efekt samych swoich - polega na tym, że osoby wywodzące się z własnej grupy lub bliższego otoczenia mogą być oceniane pozytywniej niż inni.
Efekt przypodobania się, schlebiania- ma miejsce, gdy oceniający jest w jakiś sposób powiązany z ocenianym. W klasycznej formie jest to protekcja!
WYKŁAD 12
Nie było nic ciekawego, 1,5 godziny była mowa o efektywności
WYKŁAD 13
Wynagrodzenia i świadczenia
Rys. Składniki systemu wynagrodzeń
Wynagrodzenia - świadczenia należne z tytułu wykonywania pracy najemnej, w następstwie uprzedniego zawarcia umowy o pracę.
Ważną cechą wynagrodzeń jest ekwiwalentność względem pracy.
4 podstawowe funkcje wynagrodzeń:
Funkcja dochodowa - wynagrodzenie stanowi podstawowe źródło utrzymania pracowników i ich rodzin
Funkcja motywacyjna - wynagrodzenie powinno wpływać na efektywność wykonywanej pracy
Funkcja kosztowa - wynagrodzenie stanowi koszt organizacji
Funkcja społeczna - poziom płac powinien wpływać na poziom i kierunki kształcenia
Koncepcja systemu motywacji w obszarze nagród
Do najczęściej wyróżnianych wynagrodzeń należą:
Wynagrodzenia stałe - związane z charakterem i wymaganiami stanowiska pracy
Wynagrodzenia ruchome - premie, stanowiące ekwiwalent za dobrze wykonaną pracę
Pozapłacowe kompensaty pracy - samochód służbowy, telefon komórkowy, ubranie służbowe, fundusz reprezentacyjny, ubezpieczenie na życie
Świadczenia socjalne - dodatki służbowe, nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, szkolenia, stypendia, udział w kosztach kształcenia pracowników
Formy wynagrodzeń:
Forma czasowa - system wynagrodzeń związanych z liczbą przepracowanych godzin. System ten nagradza doświadczenie człowieka a nie efektywność.
Forma premiowa - pracownik otrzymuje stałą płacę. Poza płacą zasadniczą pracownik otrzymuje też premię za realizację ustalonych wcześniej Celów np. realizacje planów sprzedaży itp.
Forma akordowa - płaca zależy od liczby wyprodukowanych jednostek
Ogólna systematyka systemów premiowania
Premie indywidualne - wypłacane pracownikom w uznaniu za ich indywidualne wyniki pracy przekraczające realizację zadań przypisanych do danego stanowiska pracy
Premie zespołowe - dotyczą różnej wielkości zespołów roboczych
Premie uznaniowe - polegają na uzyskaniu przez pracownika premii po wykonaniu określonych zadań premiowych.
Premie sformalizowane - polegają na ścisłym powiązaniu wysokości premii z realizacją zadań premiowych na wymaganych poziomie ilościowym i jakościowym przez jednego pracownika lub jego zespół
Premia prowizyjna - udział pracowników w efektach pracy mogącej stanowić prowizję
Premia rozdzielcza - uzależniona od indywidualnych wyników pracy ujmowanych w postaci punktów premiowych
Wynagradzanie kafeteryjne - indywidualizacja wynagrodzenia dzięki stworzeniu pracownikowi możliwości wyboru sposobu zapłaty premii.
Plan kafeteryjny może mieć 2 formy charakterze:
Powszechnym - kafeteria dotyczy wszystkich pracowników firmy
Elitarnym - kafeteria dotyczy jedynie wybranych pracowników firmy
System kafeteryjny może oferować 3 kategorie świadczeń:
Zabezpieczenia socjalnego - ubezpieczenie na życie, na wypadek choroby, wpłaty na fundusz emerytalny itp.
Świadczeń pieniężnych lub rzeczowych - lokaty kapitałowe, akcje, mieszkanie, samochód służbowy
Czasu pracy i możliwości rozwoju - dodatkowy urlop, skrócenie czasu pracy, współdecydowanie o karierze
Udziałowe formy wynagrodzeń - pracownicy nią objęci mają zapewniony udział w zyskach wypracowanych przez organizację
Formy udziału w zyskach
26
POPYT
PODAŻ
PLAN BIZNESOWY BIBIZNESOWYBIZNESOWY
ANALIZA OBECNYCH ZASOBÓW
PLAN ORG.
PROGNOZA DZIAŁALNOŚCI
ANALIZA PODAŻY WEWN.
ANALIZA PODAŻY ZEWN.
PROGNOZOWANY POPYT
PROGNOZOWANA PODAŻ
ANALIZA WYKORZYSTANIA
PROGNOZOWANY NIEDOBÓR/NADWYŻKA
PLAN
Poprawa produktywności
Budżety / standardy
Kontrola
Szkolenia
Rekrutacja
Źródła alternatywne
Przegrupowanie
Wyjazdy, podróże
lokalizacja
Czas pracy
zmianowość
Wykorzystanie języków obcych
Procedury specjalistyczne
Obsługa urządzeń
Zasady i kryteria oceny wywiązania się z zadań
sporadyczne
częste
codzienne
zwierzchność
podległość
Komórka organizacyjna
Opis stanowiska dla celów rekrutacyjnych
Warunki pracy
Zadania i cele
Metody i narzędzia pracy
obowiązki
Usytuowanie
w strukturze
organizacyjnej
Nazwa stanowiska
Tworzenie opisów
od podstaw
Analiza
Gotowe opisy
stanowisk
Życiorys + list motywacyjny
Rozmowa wstępna [wywiad]
Wywiad właściwy
Badanie testowe
Sprawdzenie referencji
Badania medyczne
decyzja
Monitoring, ocena procesu szkolenia i zmiany
Realizacja szkolenia
Kadra szkoleniowa
Miejsce szkoleń
Wyposażenie sal, warunki szkoleń
Formy i techniki szkoleń
Opracowanie programów
Określenie celów szkolenia
Analiza potrzeb szkoleniowych
Strategia szkoleniowa organizacji
ETAP 1
Wypracowanie planu osobistego rozwoju
ETAP 2
Stymulowanie, inspiracja do samodzielnego rozwoju
ETAP 3
Wspieranie w realizacji planu osobistego rozwoju
ETAP 4
Pomoc w cenie wyników
OCENIANIE
Monitorowanie wyników pracy
rozwój, szkolenie, doskonalenie
Planowanie kariery
Wynagradzanie pracowników
Wprowadzanie zmian - restrukturyzacja
Ograniczanie zatrudnienia
Planowanie zatrudnienia
Dobór pracowników
Korzyści dla kierowników:
- pomaga znaleźć możliwości najkorzystniejszych zmian w ramach jednostki
- poprawia skuteczność kierowania
- poprawia produktywność pracy i morale
- daje pewność, ze pracownicy rozumieją wymogi stanowiska
- daje możliwość wpływu na sposób i kierunek rozwoju pracowników
Korzyści dla pracowników:
- umożliwia pracownikom prezentację swoich pomysłów dotyczących własnego rozwoju
- upewnia pracownika, ze jego praca jest na bieżąco kontrolowana
- daje możliwość zmiany niekorzystnych przyzwyczajeń
- daje pracownikowi informację zwrotną na temat zadowolenia kierownika z wyników
Korzyści dla firmy:
- umożliwia planowanie rozwoju firmy
- pozwala na właściwe wykorzystanie potencjału pracowników
- umożliwia planowanie kosztów zatrudnienia w zależności od efektywności firmy i posiadanych przez pracowników kompetencji
- daje przedsiębiorstwu podstawę przyszłych decyzji kadrowych: awansów, zmian w wynagrodzeniu
- podnosi możliwość zasobu ludzkiego firmy
- podnosi morale pracowników
- wartościuje zasoby ludzkie przedsiębiorstw
- poprawia komunikację wewnątrz firmy i wyniki przedsiębiorstwa
System
wynagrodzeń
- Stosowane składniki wynagrodzeń
- wysokość składników
- zasady ich przyznawania i aktualizacji
- taryfikator
Formy płac
Procedury organizacyjno- techniczne, terminy wypłat, sposób naliczania płac itp.
Podział kompetencji, obowiązków i odpowiedzialności w zakresie zarządzani płacami
Zasady kształtowania funduszu płac
Warunki kryteria ocen
SYSTEM WYNAGRODZEŃ
NAGRODY MATERIALNE
NAGRODY NIEMATERIALNE
Nagrody pieniężne
Nagrody niepieniężne
Płaca zasadnicza
Premie i nagrody pieniężne
Dodatki, dopłaty
Partycypacja w wynikach finansowych firmy
deputaty
Szkolenia, konferencje
Opłaty o charakterze socjalnym
akcje
obligacje
Obszar organizacyjny
Obszar społeczno - psychologiczny
Obszar techniczny
Awans pionowy i poziomy
władza
Dostęp do informacji
Treść pracy
Pochwała, wyróżnienie
Możliwość pracy w renomowanej firmie
Praca w zgranym zespole
Silne pozytywne związki nieformalne
samorealizacja
Pewność zatrudnienia
Możliwość pracy na nowoczesnej aparaturze
Wspomaganie komputerowe
SYSTEM PREMIOWANIA
indywidualnego
zespołowego
uznaniowe
sformalizowane
rozdzielcze
prowizyjne
mieszane
Systemu udziału w zyskach
Krótkoterminowe udziały w zyskach
Długoterminowe udziały w zyskach
Płatne w gotówce
Certyfikaty udziałowe bez prawa własności i głosu
Akcje
Programy emerytalne