Model wyceny aktywów bilansowych

[Generalnie to po konsultacjach z kilkoma wykładowcami, nikt nie wiedział o co konkretnie chodzi w tym pytaniu, zaznaczali że jest ono błędnie sformułowane. Można na nie spojrzeć od strony rachunkowości, i wtedy trzeba zajrzeć do pytania K18, albo od strony finansów przedsiębiorstw. Franc Dąbrowska powiedziała że może tu chodzić o model wyceny aktywów kapitałowych (części aktywów bilansowych)]

Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM (Capital Asset Pricing Model) jest to teoria próbująca wyjaśnić wyceny aktywów kapitałowych w kontekście ich ryzyka.

Założenia do modelu:

• inwestorzy są w stanie dokonać wyboru pomiędzy poszczególnymi portfelami na podstawie dwóch charakterystyk: oczekiwanej stopy zwrotu i wariancji.

• Wszyscy inwestorzy posiadają taki sam horyzont inwestycyjny, a ich oczekiwania w stosunku do rozkładu stóp zwrotu z poszczególnych papierów wartościowych są jednorodne.

• Rynek kapitałowy jest rynkiem doskonałym (brak kosztów transakcyjnych, brak podatków nałożonych na dywidendy, dochody odsetkowe i zyski kapitałowe, wszystkie instrumenty mogą być bez przeszkód kupowane i sprzedawane na rynku.

Premię za ryzyko określa iloczyn współczynnika beta oraz tzw. premii za ryzyko rynkowe.

Pełny wzór modelu wyceny aktywów kapitałowych CAPM, który może być użyty do oszacowania kosztu kapitału własnego ma następującą postać:

gdzie:

rE - oczekiwana stopa zwrotu z akcji

Rf - możliwa do osiągnięcia stopa zwrotu wolna od ryzyka (z inwestycji w długoterminowe skarbowe instrumenty finansowe),

Rm - oczekiwana rynkowa stopa zwrotu z inwestycji w aktywa kapitałowe (np. przewidywana stopa zwrotu z inwestycji w akcje spółek na giełdzie lub średnia stopa zwrotu osiągana w gospodarce,

(Rm - Rf) - premia za inwestycyjne ryzyko rynkowe,

β - współczynnik stopnia inwestycyjnego ryzyka rynkowego (systematycznego), który może być definiowany jako miara zależności między stopą zwrotu realizowaną na kapitale własnym konkretnej spółki a przeciętną stopą zwrotu osiąganą z inwestycji na rynku kapitałowym (np. zależność między stopą zwrotu z akcji spółki ABC a stopą zwrotu z portfela rynkowego opisanego indeksem giełdowym).

Współczynnik siły ryzyka beta (β) przyjmuje w praktyce różne wielkości, które interpretuje się następująco:

• jeśli β = 1, to stopa zwrotu z inwestycji w akcje danej spółki zmienia się (tzn. rośnie lub spada) tak samo jak stopa zwrotu z portfela rynkowego; innymi słowy mówiąc, wzrost (lub spadek) indeksów giełdowych o np. 10% powoduje wzrost (lub spadek) wartości akcji danej spółki także o 10%; zatem ryzyko inwestowania w kapitał własny danej spółki jest takie samo jak ryzyko rynkowe,

• jeśli 0 < β < 1, wówczas stopa zwrotu z inwestycji w akcje danej spółki zmienia się wolniej niż stopa zwrotu z portfela rynkowego; zatem ryzyko inwestowania w kapitał własny danej spółki jest mniejsze niż ryzyko inwestowania na rynku kapitałowym,

• jeśli β > 1, wtedy stopa zwrotu z inwestycji w akcje danej spółki zmienia się bardziej niż stopa zwrotu z portfela rynkowego; innymi słowy mówiąc, wzrost (lub spadek) indeksów giełdowych powoduje większy wzrost (lub spadek) wartości akcji danej spółki; zatem ryzyko inwestowania w kapitał własny danej spółki jest większe od ryzyka rynkowego,

• jeśli β < 0, oznacza to, że stopa zwrotu z inwestycji w akcje danej spółki zmienia się odwrotnie w stosunku do zmian sytuacji na rynku kapitałowym; czyli jeśli następuje wzrost wielkości indeksów giełdowych, to w tym samym czasie obniża się wartość akcji danej spółki, i odwrotnie; mamy wówczas do czynienia z najwyższym ryzykiem inwestycyjnym, bowiem w długim okresie indeksy giełdowe cechują się wzrostami, co oznaczałoby, że wartość stopy zwrotu z inwestycji w akcje danej spółki z betą ujemną jest coraz mniejsza.

Wsp. Beta wzór:

• ρEM - współczynnik korelacji stóp zwrotu z inwestycji w kapitał własny konkretnego przedsiębiorstwa i z inwestycji w portfel rynkowy,

• σE = odchylenie standardowe stopy zwrotu z inwestycji w kapitał własny konkretnego przedsiębiorstwa (danej spółki),

• σM = odchylenie standardowe stopy zwrotu z inwestycji w portfel rynkowy (indeks giełdowy)

Model wyceny aktywów kapitałowych jest stosowany głównie do wyznaczania kosztu kapitału własnego spółek, których akcje są notowane w regulowanym obrocie giełdowym lub pozagiełdowym.

Zasady wyceny bieżącej i bilansowej aktywów i pasywów

Wycena bieżąca

• to ustalenie wiarygodnej wartości danego składnika przy wprowadzaniu go do ksiąg rachunkowych. (wycena początkowa to wycena według ceny nabycia, kosztów wytworzenia wartości godziwej)

• zależy od rodzaju składnika oraz sposobu jego pozyskania.

Sposób pozyskania składnika: 

• zakup

• darowizna

• wytworzenie przez jednostkę we własnym zakresie.

Np. . Bieżącą wycenę aktywów obrotowych reguluje art. 34 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem jednostki mogą wyceniać:
- materiały i towary - w cenach zakupu,
- produkty w toku produkcji - w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich,
- albo nie wyceniać ich w ogóle - jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki.

To dodatkowo Parametry wyceny aktywów i pasywów

• cena nabycia (art. 28 ust. 2 Ustawy),

• cena zakupu (art. 34 ust.1 pkt 1 Ustawy),

• koszt wytworzenia (art. 28 ust. 3 i 8 Ustawy),

• cena sprzedaży netto (art. 28 ust. 5 Ustawy),

• wartość godziwa (art. 28 ust. 6 oraz art. 44b ust. 4 Ustawy)

• wartość nominalna (art. 28 ust. 1pkt. 10 Ustawy),

• kwota wymaganej zapłaty (art. 28 ust. 1 pkt 7 Ustawy),

• kwota wymagająca zapłaty (art. 28 ust. 1 pkt 8 Ustawy),

• skorygowana cena nabycia (art.28 ust 1 pkt 8a ustawy)

• trwała utrata wartości (art. 28 ust. 7 Ustawy),

• uzasadniona, wiarygodnie oszacowana wartość

• średni kurs dla danej waluty ustalony przez Narodowy Bank Polski na dzień bilansowy (art. 30 ust. 2 pkt 1 i 2 Ustawy).

Parametr wyceny	Definicja
Cena nabycia	kwota należna sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym (tj. cło, podatek akcyzowy); obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski, koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu.
Cena zakupu	kwota należna sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a wprzypadku importu powiększona o obciążenia ocharakterze publicznoprawnym (tj. cło, podatek akcyzowy); obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski,
Koszt wytworzenia produktu	koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem uzasadniona część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny
Cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych, wartości niemat. i pr.	obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również: - nie podlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, - koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.
Cena sprzedaży netto	możliwa do uzyskania na dzień bilansowy cena sprzedaży składnika aktywów, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszona o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększona o należną dotację przedmiotową
Wartość godziwa	kwota za jaką dany składnik aktywów i pasywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane w warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami
Wartość nominalna	wartość uwidoczniona na środkach pieniężnych, jak np. gotówce, czekach, wekslach, wyemitowanych przez jednostkę papierach wartościowych, wartość wynikająca najczęściej z obliczeń i szacunków przeprowadzanych przez jednostkę we własnym zakresie - dla innych aktywów i pasywów
Kwota wymaganej, wymagająca zapłaty	wartość nominalna plus odsetki
Uzasadniona, wiarygodnie oszacowana wartość	najbardziej prawdopodobny, na dzień bilansowy, szacunek wartości danego składnika pasywów.

WYCENA BILANSOWA AKTYWÓW I PASYWÓW

Aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w sposób następujący:

• środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne - według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości ( art. 28 ust.1 oraz art. 31, art., 32 ust. 1-5 i art. 33. ust. 1),

• nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji - według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej ( art. 28 ust.1a oraz art. 31, art., 32 ust. 1-5 i art. 33. ust. 1),

• środki trwałe w budowie - w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości,

• udziały w innych jednostkach oraz inne niż nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji, inwestycje zaliczone do aktywów trwałych - według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub według wartości godziwej albo skorygowanej ceny nabycia- jeżeli dla danego składnika został określony termin wymagalności; wartość w cenie nabycia można przeszacować do wartości w cenie rynkowej,

• udziały w jednostkach podporządkowanych - tak jak udziały w innych jednostkach, z tym że udziały zaliczane do aktywów trwałych mogą być wycenione metodą praw własności,

• inwestycje krótkoterminowe - według ceny (wartości) rynkowej albo według ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa, albo skorygowanej ceny nabycia- jeżeli dla danego składnika został określony termin wymagalności; a krótkoterminowe inwestycje, dla których nie istnieje aktywny rynek w inny sposób określonej wartości godziwej,

• rzeczowe składniki aktywów obrotowych - według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy,

• należności i udzielone pożyczki - w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem ostrożności,

• zobowiązania - w kwocie wymagającej zapłaty, przy czym zobowiązania finansowe, których uregulowanie zgodnie z umową następuje drogą wydania aktywów finansowych innych niż środki pieniężne lub wymiany na instrumenty finansowe - według wartości godziwej,

• rezerwy - w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości,

• udziały (akcje) własne - według ceny nabycia,

• kapitały (fundusze) własne, z wyjątkiem udziałów (akcji) własnych, oraz pozostałe aktywa i pasywa - w wartości nominalnej.

Pojęcie i elementy globalnego popytu i podaży

Popyt globalny jest to suma, którą przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi przy różnej wielkości dochodu (suma popytu konsumpcyjnego gosp. domowych i popytu inwestycyjnego przedsiębiorstw).

AD = C + I

AD- popyt globalny,
C- popyt konsumpcyjny
I- popyt inwestycyjny

Popyt inwestycyjny

Oznacza zamierzone (planowane) przez przedsiębiorstwa powiększenie zasobów kapitału trwałego (fabryki i maszyny) oraz stanu zapasów.

Popyt konsumpcyjny

Gospodarstwa domowe nabywają różne dobra i usługi, począwszy od samochodów i żywności, a skończywszy biletach do teatru i elektryczności. W praktyce te zakupy konsumpcyjne sięgają ok. 90% rozporządzalnych dochodów osobistych.

Rozporządzalne dochody osobiste są to dochody, jakie gospodarstwa domowe otrzymują od przedsiębiorstw, powiększone o wypłaty transferowe otrzymywane od państwa i zmniejszone o podatki bezpośrednie płacone państwu. Są to inaczej dochody, jakie gospodarstwa mogą przeznaczyć na wydatki lub oszczędności.

Dysponując danym dochodem rozporządzalnym, każde gospodarstwo domowe musi podjąć decyzję o jego podziale na wydatki i oszczędności. Decyzja o jednym jest oczywiście decyzją także o drugim. Jedna rodzina może oszczędzać, aby kupić większy dom; inna może wydawać więcej, niż wynosi jej dochód, czyli zmniejszyć oszczędności, aby odbyć podróż dookoła świata, o której zawsze marzyła.

Na decyzje związane z konsumpcją i oszczędnościami każdego gospodarstwa domowego i, tym samym, na całkowitą wielkość planowanej konsumpcji oraz planowanych oszczędności wpływa wiele czynników.

Globalny popyt konsumpcyjny C gospodarstw domowych jest tym większy, im większe są globalne rozporządzalne dochody osobiste.

Popyt konsumpcyjny i inwestycyjny są określane przez różne grupy podmiotów ekonomicznych i zależą od różnych czynników.

Na łączny popyt składają się:

• wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych

• nakłady inwestycyjne,

• wydatki rządowe,

• eksport netto.

Zatem w gospodarce mamy do czynienia z trzema podmiotami: gospodarstwami domowymi, przedsiębiorcami oraz rządem, które ponoszą wydatki oznaczane w literaturze symbolami

C - Consumption, I - Investition, G- Government .

Osobną kategorią jest eksport netto (NX - Net eXport), który jest różnicą między wydatkami poniesionymi przez krajowe i zagraniczne podmioty

NX = X - Im.

Na popyt globalny wpływają:

• Realne bogactwo społeczeństwa,

• Realne stopy procentowe,

• Oczekiwania ekonomiczne,

• Oczekiwania inflacyjne,

• Zmiany w kursach wymiany walut,

• Dochód państw importujących towary danego państwa.

Krzywa popytu

Krzywa ta pokazuje ile dóbr i usług wszystkie podmioty gospodarki mogą nabyć przy różnym łącznym poziomie cen, oznacza to ruch po krzywej popytu globalnego (przy zachowaniu zasady ceteris paribus).

W innym przypadku, krzywa AD przesuwa się w prawo (zmiany korzystne) lub w lewo (zmiany niekorzystne) w zależności od optymizmu w ocenie przyszłego kształtowania się wielkości popytu (optymizm lub pesymizm), polityki rządu i banku centralnego (podatki, stopy procentowe), jak również sytuacji gospodarczej za granicą (zmiany opłacalności eksportu i importu, wahania kursu walutowego). Wiąże się to z faktem, iż na wielkość zakupów przez poszczególne podmioty gospodarcze wpływają oprócz cen siły egzogeniczne.

Krzywa ma nachylenie ujemne co oznacza, że wielkość popytu globalnego zmienia się odwrotnie do zmian poziomu cen. Kąt nachylenia krzywej popytu globalnego zależy od siły reakcji zmiany stóp procentowych w zależności od zmian podaży pieniądza, siły reakcji zmiany wydatków inwestycyjnych w odpowiedzi na zmiany stóp procentowych, a także od stopnia zmian wydatków konsumpcyjnych w odpowiedzi na zmiany w poziomie zamożności, oraz od stopnia zmiany transakcyjnego popytu na pieniądz w związku ze zmianą dochodu narodowego. Zatem czynnikiem decydującym jest elastyczność globalnego popytu względem stóp procentowych lub poziomu globalnego bogactwa.

Krzywa popytu globalnego AD




Istotną kwestią wiążącą się z popytem globalnym jest określenie równowagi na rynku dóbr. Otóż w krótkim okresie przy stałych cenach i płacach owa równowaga występuje, gdy planowane globalne wydatki (popyt globalny) są równe faktycznie wytworzonej produkcji.

Linia 45 stopni i produkcja w punkcie równowagi




Określenie długookresowej równowagi na rynku dóbr wiąże się z włączeniem do analizy zmian cen i płac. Mechanizm ustalania równowagi w takim wypadku uwzględnia również podaż globalną.

Podaż globalna jest podstawową kategorią ekonomiczną w makroekonomii. Jest to wielkość globalnej produkcji w gospodarce wytworzonej przy danych cenach, kosztach i potencjale wytwórczym dla zaspokojenia globalnego popytu. Składa się z towarów i usług produkcji krajowej oraz importowanej.

W gospodarce rynkowej stale istnieje nierównowaga podażowa. Objawia się ona bądź jako nadwyżka dóbr, których nie można sprzedać, bądź jako nadwyżka mocy produkcyjnych, które z braku popytu nie sposób uruchomić. Ściśle związany z podażą globalną jest poziom cen, który określa średnią ważoną cen wszystkich oferowanych w gospodarce dóbr i usług.

Krzywa podaży

Krzywa podaży AS obrazuje wielkość produkcji, która chciałyby zaoferować przedsiębiorstwa przy każdym poziomie cen. Krzywa AS przesuwa się w prawo lub w lewo jeśli zachodzą zmiany w podaży zasobów produkcyjnych, technologii, wydajności pracy, zmiany stopy inflacji, polityki gospodarczej itp.

Krzywa podaży globalnej AS




Rodzaje podaży globalnej

SAS (eng.: short term aggregate supply)- krótkookresowa krzywa podaży globalnej, pokazuje związek między ilością realnego PKB i poziomem cen kiedy nominalna płaca oraz ceny innych czynników produkcji pozostają bez zmian.




Krótkookresowa krzywa SAS wznosi sie stromo ponieważ wiele kosztów jest w krótkim okresie nieelastyczna.

LAS (eng.: long term aggregate supply) - długookresowa krzywa podaży, pokazuje związek między potencjalnym PKB i poziomem cen.




Nieelastyczne płace i ceny w miarę upływu czasu uelastyczniają się, a więc długookresowa krzywa LAS jest ponowa, a poziom produktu jest wyznaczany przez produkt potencjalny.

Równowaga

W wyniku gry popytu globalnego z podażą globalną w gospodarce rynkowej ustala się poziom równowagi. Oznacza to, iż produkt narodowy i poziom cen kształtują się na takim poziomie, na którym nabywcy są gotowi kupować to co przedsiębiorstwa są w gotowe sprzedać. Taki stan równowagi w realnych gospodarkach jest jednak rzadko spotykany, a znacznie częściej mamy do czynienia z nierównowagą na rynku.

Pojęcie i rachunek produktu krajowego i dochodu narodowego:

Prostsza wersja niż to co wtedy przesłałem

Produkt narodowy (brutto czy netto) jest wielkości zależną od produktu krajowego (brutto / netto). Dlatego najpierw należy zapoznać się z zagadnieniem PKB/PKN.

Produkt Krajowy Brutto (Gross Domestic Product - GDP) jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. (Begg)

Z uwagi na istnienie podatków, które sprawiają, że cena płacona przez nabywcę różni się od ceny jaką otrzymuje sprzedawca, wyróżnia się dwie kategorie PKB:

• PKB w cenach rynkowych - miara produkcji krajowej w kategoriach cen płaconych przez ostatecznych odbiorców, czyli łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi (m.in. VAT, akcyza, cło)

• PKB w cenach czynników produkcji (w cenach bazowych) - miara produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich.

Stąd wniosek, iż: PKB_cr > PKB_cb , a różnicą jest wielkość podatków pośrednich.

PKB można obliczać 3 metodami:

1. Metoda sumowania wartości wytworzonych produktów i usług

Aby uniknąć ponownego sumowania bierzemy pod uwagę wartość produktu finalnego lub sumujemy wartości dodane na poszczególnych etapach produkcji.

Przykład:

Rolnik > zboże 600zł > Młynarz > mąka 800zł > Piekarz > chleb 1000zł > Sklep > chleb 1200zł > Konsument

Wartość prod. finalnego = 1200zł

Sumowanie wartości dodanych = 600 + 200 + 200 + 200 = 1200zł

2. Metoda sumowania dochodów powstających przy wytwarzaniu PKB

3. Metoda sumowania wydatków powstających przy wytwarzaniu PKB

PKB = C_k + I_k + G_k + Ex_k

C_k - wydatki na dobra konsumpcyjne wytwarzane w kraju

I_k - wydatki na krajowe dobra inwestycyjne

G_k - wydatki rządowe na wytworzone w kraju produkty i usługi

Ex_k - wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowe

PKB liczony metodą 1) lub 2) należy skorygować o podatki i subsydia, aby otrzymać identyczny wynik jak w metodzie 3).

Odejmując od PKB amortyzację otrzymamy Produkt Krajowy Netto (inaczej: PKN jest równy całkowitej produkcji finalnej wytworzonej w danym społeczeństwie w ciągu roku, przy czym produkcja obejmuje inwestycje netto lub inwestycje brutto pomniejszone o amortyzację).

Produkt Narodowy Brutto to miara łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności zza granicy

Dochody netto z tytułu własności zza granicy to nadwyżka dochodów z tytułu świadczeń usług czynników produkcji za granicą nad dopływem dochodów pozostałych w wyniku świadczenia przez cudzoziemców usług czynników produkcji w kraju.

PNB - amortyzacja = Dochód narodowy (Produkt Narodowy Netto)

Dochód narodowy to suma wartości dóbr i usług nowo wytworzonych w danym roku w gospodarce narodowej. Oblicza się go sumując produkcję czystą, czyli wartość dodaną poszczególnych działów gospodarki narodowej. Jest on mniejszy od PKN o sumę podatków pośrednich.

Podział dochodu narodowego:

• Pierwotny - dokonuje się w miejscu jego wytworzenia, polega na podziale nowo wytworzonych wartości na wynagrodzenia pracowników oraz akumulację finansową przedsiębiorstwa

• Wtórny - dochody pierwotne pracowników i przedsiębiorstw polegają za pośrednictwem rynku i budżetu państwa dalszemu podziałowi. Odbywa się to przez system cen i system podatkowy

• Ostateczny - podział na konsumpcję i akumulację

Dochód narodowy określa ilość środków, jakie gospodarka może przeznaczyć na wydatki i inwestycje, po odłożeniu odpowiedniej ilości środków na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

PNB w cenach rynkowych	Dochód netto z własności za granicą	Dochód netto z własności za granicą	Amortyzacja
		Wydatki państwa				PKB w cenach rynkowych
		Inwestycje					PNN w cenach rynkowych	Podatki pośrednie
		Ex - Imp					Dochód narodowy = PNN w cenach rynkowych	Dochód z tytułu czynszów
		Konsumpcja							Zyski
										Dochód z pracy na własny rachunek
										Wynagrodzenia i płace
	Struktura PNB od strony wydatków	Definicja PKB	Definicja PNN	Definicja dochodu narodowego	Dochody czynników produkcji




---