PEDIATRIA

1. Charakterystyka i uwarunkowania rozwoju fizycznego i psychospołecznego w poszczególnych okresach rozwojowych u dzieci i młodzieży.

Okresy rozwoju: noworodkowy, pierwsze 28 dni; niemowlęcy od pierwszego miesiąca życia do pierwszego roku; wczesnego dzieciństwa czyli poniemowlęcy od 2 do 3 lat; przedszkolny od 4 do 6 roku życia; szkolny od 7 do 15 roku życia; faza obojętno płciowa u dziewczynek od ósmego roku życia , u chłopców do 9 roku życia; faz dojrzewania płciowego od 8 9 do 15 17 roku życia; młodzieńcza 16 do 20 roku życia; dojrzałości od 20 25 do 40 50 roku życia; starzenia się od 40 50 roku życia.

CZYNNIKI wpływające na rozwój - ENDOGENNE. GENETYCZNE: dziedzicznie od rodziców w informacji genetycznej zwanej genotypem (D N A); determinują: natężenie procesów metabolicznych, działanie poszczególnych gruczołów dokrewnych, przebieg procesów różnicowania i dojrzewania tkanek, konstrukcję psychiczną, skłonność do pewnych chorób, proces dojrzewania płciowego, sposób reagowania organizmu na bodźce środowiskowe, tępo i kolejność rozwoju uzębienia mlecznego i stałego, kształt i wymiary ciała. WŁAŚCIWOŚCI ŚRÓDMACICZNE MATKI i jej metabolizm wywierają wpływ na płud w okresie prenatalnym być może rzutują na dalszy rozwój postprenatalny; może być modyfikowany: wiekiem i liczbą przebytych ciąż, stanem zdrowia, trybem życia, sposobem odżywiania, przyjmowanymi lekami i używkami. HORMONALNE zapewniają zachowanie homeostazy, wywierają wpływ na: wzrastanie, różnicowanie, dojrzewanie; przebieg procesów metabolicznych, odpornościowych i adaptacyjnych. Ważne hormony: wzrostu (somatotropina, somatomedyna, insulina) wpływa na podziały komórkowe i biosyntezę białka, głównie tkanki kostnej, niezbędne do tworzenia się nowej chrząstki. Tarczycy (tyreotropina, tyroksyna, trijodotyronina) wpływają na rozrost i uwalnianie chrząstek przynasadowych, na procesy kostnienia, rozwój uzębienia, rozwój układu nerwowego, wpływają na biosyntezę i wydalenie hormonu wzrostu. Płciowe (androgeny nadnerczy, testosteron, estrogeny) wpływają na choneogenezę i osteogenezę, testosteron i estrogeny wpływają na rozwój kośćca - optymalne stężenie wpływa na bardzo szybki wzrost zwany „skokiem pokwitaniowym”, nadmiar powoduje wapnienie chrząstek nasadowych i zahamowanie wzrastania. CZYNNIKI EGZOGENNE: ŚRODOWISKOWE modyfikują genetycznie zdeterminowany przebieg rozwoju i w ostateczny sposób kształtują fenotyp człowieka. Wpływ: biologiczny (modyfikatory naturalne) - klimat, ukształtowanie terenu, zasoby wodno-mineralne, świat zwierząt i roślin; społeczno-ekonomiczny - poziom wykształcenia i kultury rodziców i opiekunów, wysokość zarobków, warunki mieszkaniowe, atmosfera w domu, tradycja i zwyczaje; styl życia i zachowania zdrowotne - żywienie, aktywność fizyczna; wpływ chorób przewlekłych.

Pierwszy rok życia charakteryzuje się bardzo intensywnym wzrostem, ale malejącym stopniowo tempem wzrastania; średnie miesięczne przyrosty masy ciała wynoszą w pierwszym półroczu 600gram, a w drugim 500gram, w pierwszym roku życia następuje podwojenie (w 4 do 5 miesiąca życia), i potrojenie (8 do 9 miesiąca życia) masy ciała. Długość ciała w ciągu pierwszego roku życia średnio 25 centy metrów w tym w pierwszym kwartale o 10 centymetrów. Obwód głowy około 10 centymetrów, obwód klatki piersiowej o około 12 centymetrów. Od trzeciego miesiąca życia następuje wyrównanie obwodu głowy i klatki piersiowej. Od tego okresu obwód klatki piersiowej jest stale większy. Ciemię tylnie (małe) zarasta, a ciemię przednie (duże) do piętnastego, osiemnastego miesiąca. Os trzeciego miesiąca życia obserwuje się intensywne tępo wzrastania kośćca i przekształcanie się proporcji ciała w wyniku intensywnego rozrostu kości długich. W trzecim kwartale życia następuje rozwój uzębienia mlecznego. Dziecko dwunasto miesięczne powinno mieć 6 zębów (4 siekacze górne i 2 dolne). Do trzeciego czwartego miesiąca życia niemowlę jest odporne na choroby zakaźne dzięki przeciw ciał nabytym od matki. Niemowlęta są skłonne do zapalenia płuc, zakażeń jelitowych (biegunki), krzywicy i drgawek czynnościowych.

2 do 3 roku życia (okres poniemowlęcy): następuje zmniejszenie dynamiki rozwoju. Średnie przyrosty w drugim życiu 2 i pół kilograma, 10 centymetrów; w trzecim roku 2 i pół roku, 8 centymetrów. Rozwija się układ mięśniowy, kościec ulega rozrostowi i pogrubieniu. Umacniają się fizyczne krzywizny kręgosłupa. Rosną kończyny i zmienia się klatka piersiowa jej kształt. Do końca 2 roku życia wyżynają się wszystkie zęby mleczne. Zmniejsza się zapadalność na choroby przewodu pokarmowego. Wzrasta zapadalność na choroby górnych dróg oddechowych i zakaźne. Rozwój psychoruchowy, intelektualny i społeczny dziecka tworzą integralną całość. Bardzo intensywny jest rozwój mowy biernej i czynnej. Następuje doskonalenie czynności samodzielności chodzenia, sprawności manualnej, samoobsługi i procesów poznawczych. Opanowuje kontrolę oddawania moczu i Stolca. Następuje umiejętność wyodrębnienia siebie ze swojego otoczenia, pojawiają się początki orientacji w płci, wzrasta egocentryzm, negatywizm i upór. Nawiązywane są pierwsze kontakty rówieśnicze.

Okres przedszkolny: roczne przyrosty wysokości 5 do 7 centymetrów, masa ciała 2 do 2 i pół kilogramów (smuklenie sylwetki). Następuje głód ruchu. Skłonność do urazów i wad postawy. Około szóstego roku życia następuje zmiana uzębienia. Postępuje rozwój układu limfatycznego, krwionośnego, oddechowego. Nasila się zachorowalność na choroby zakaźne. Rozwija się wyobraźnia i bezkrytyczna fantazja. W szóstym roku życia obserwuje się myślenie konkretno-wyobrażeniowe, swobodne posługiwanie się mową potoczną, podporządkowanie się wymogom życia zbiorowego i naśladownictwo rodziców. W wieku od 6 do 7 lat dziecko osiąga dojrzałość szkolną.

Wiek wczesnoszkolny 7 do 10 lat: tępo wzrostu rocznie wynosi 5 centymetrów, masa ciała 3 kilogramy. Wzrasta siła mięśni i sprawność ruchowa. Utrzymuje się skłonność wad postawy. Dominującą formą aktywności staje się nauka. Wyrabia się poczucie odpowiedzialności. Wzrasta potrzeba obcowania z rówieśnikami.

Okres dojrzewania- faza dojrzewania płciowego: charakteryzuje się burzliwymi przemianami morfologicznymi i funkcjonalnymi. Intensywne przyrosty wysokości ciała około 10 centymetrów rocznie. Rozwój drugo i trzecio rzędnych cech płciowych. wzrastanie kończy się z chwilą zespolenia nasad kości długich z ich trzonami, u dziewczynek średnio około 16 roku życia, u chłopców około 18 roku życia.

2. Choroby i stany zagrażające życiu i zdrowiu dziecka w okresie noworodkowym.

3. Etiopatogeneza, symptomatologia oraz zasady diagnostyki i terapii wybranych chorób wieku rozwojowego dotyczących układu: oddechowego, krążenia, moczowego, pokarmowego, krwionośnego, nerwowego i narządu ruchu.

Układ krążenia. Etiologia: choroby wirusowe tj. różyczka, świnka, odra, grypa; zatrucia; cukrzyca; nadużywanie leków, używek i środków chemicznych szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży; promieniowanie rtg; nadużywanie alkoholu; niedobory pokarmowe i witaminowe; podłoże genetyczne. Objawy kliniczne: szmer nad sercem; sinica; niewydolność krążenia; duszność; bladość skóry; potliwość; trudności w ssaniu; tachykardia; brak apetytu; mały przyrost masy ciała; zakażenia dróg oddechowych. Diagnostyka układu krążenia. Badania fizykalne- nieprawidłowe drżenie klatki piersiowej w okolicy przedsercowej lub drżenie na tętnicach płucnych, uwypuklenie powierzchniowych żył klatki piersiowej; pomiary ciśnienia krwi; tętna; e k g; rtg klatki piersiowej; echokardiografia, badanie holtera; cewnikowanie serca dziecko do badania musi być na czczo z założonym wkłuciem dożylnym; angiokardiografia.

Moczowy: Dobowa zbiórka moczu; Mocz na badanie ogólne (analiza mocz); Mocz do badania bakteriologicznego - posiew moczu: pobiera się po bardzo dokładnym podmyciu dziecka, ze środkowego strumienia, bezpośrednio do specjalnie przygotowanego jałowego naczynka. Do zadań pielęgniarki należy szczegółowe pouczenie rodziców i lub dziecka o zasadach obowiązujących przy pobieraniu moczu oraz dokładne oznaczenie i opisanie próbki moczu. Ultrasonografia U S G: pozwala wykryć wymiary nerek, umożliwia wykrycie zburzeń odpływu moczu z układu kielichowo-miedniczkowego oraz zaleganie moczu po mikcji, diagnozowanie procesów nowotworowych, torbielowatości i kamicy. Doppler w diagnostyce U S G uwidacznia przepływ krwi w naczyniach nerek. Przygotowanie Fizyczne: dziecko powinno być na czczo, ale może pić, ponieważ wypełniony pęcherz sprzyja lepszej widoczności układu moczowego. Urografia: dożylne podanie kontrastu umożliwia dokładną ocenę czynności nerek, układu Kielichowo-miedniczkowego oraz przebiegu moczowodów. Przygotowanie Fizyczne: w przeddzień poprzedzający badanie 1 raz środek przeczyszczający np. Bisakodyl w południe, a wieczorem lewatywa oraz 3razy środek pochłaniający gazy np. Espumisan. W dniu badania, rano ponownie lewatywa dziecko pozostaje do czasu badania na czczo i wymaga kaniulacji naczynia w celu podania kontrastu. Cystografia mikcyjna: jest to badanie pęcherza moczowego, polegające na wprowadzeniu przez cewkę moczową cystoskopu z układam optycznym. Umożliwia to ocenę kształtu i wielkości pęcherza oraz cewki moczowej przy wycofywaniu cystoskopu z pęcherza jak również ujawnia obecność wstecznych odpływów moczu. Badanie wykonuje się wypełniając pęcherz moczowy rozcieńczonym środkiem cieniującym w ilości odpowiadającej objętości pęcherza, dziecko wymaga założenia cewnika do pęcherza moczowego. Zdjęcia wykonuje się w czasie mikcji i po jej zakończeniu ujawnia ewentualne zaleganie moczu w pęcherzu. Cystoskopia: umożliwia wykonanie u dzieci w znieczuleniu ogólnym niektórych zabiegów urologicznych np. kruszenie kamieni, cewnikowanie moczowodów. Cystografię mikcyjną należy wykonać 2 tygodnie po opanowaniu infekcji. Przygotowanie Fizyczne: lewatywa wieczorem przed badaniem. W dniu zabiegu dziecko jest na czczo. Wymaga dokładnego podmycia okolicy krocza przed badaniem. Po badaniu często skarży się na uczucie pieczenia w okolicy cewki moczowej czasem parcia na mocz. Dolegliwości te można łagodzić stosując nasiadówki z Azulanu. Badania czynnościowe nerek: Klirens kreatyniny czyli współczynnik oczyszczania. Prawidłowe przesączenie kłębuszkowe u noworodków i niemowląt jest małe i wynosi 30 do50% wartości dorosłego; u zdrowej, dorosłej osoby 120mililitrów na minutę; od pierwszego roku życia zbliża się do wartości u osób dorosłych. Zbiórkę moczu w celu oznaczenia klirensu kreatyniny wykonuje się u dzieci starszych w ciągu 24 godzin, a u niemowląt zależnie od okresu w którym udało się zebrać mocz. W czasie zbiórki moczu pobiera się próbkę krwi w celu oznaczenia kreatyniny w osoczu. Test zagęszczenia: polega na oznaczeniu gęstości względnej moczu po 16 godzinach wstrzymaniu podaży płynów. W warunkach prawidłowych gęstość względna powinna zwiększyć się 1025 do 1030. Próby nie należy wykonywać u dzieci z niewydolnością nerek, w czasie leczenia moczopędnego, u dzieci wymiotujących i z biegunką. Test rozcieńczenia: wykonuje się go po obciążeniu wodnej w ilości 20mililitrów na kilogram masy ciała. Prawidłowo pracujące nerki mogą rozcieńczyć mocz do wartości 1001litrów. Zakażenie układu moczowego ZUM oznacza obecność drobnoustrojów w drogach moczowych, położonych powyżej zwieracza pęcherza moczowego. Główne czynniki etiologiczne ZUM: bakterie gram ujemne pochodzenia jelitowego Escherychia coli; bakterie gram dodatni, drożdżaki, rzęścistek pochwowy. Czynniki uspasabiające: współistnienie wad zaburzenia czynnościowe oddawania moczu, płeć żeńska, brak właściwych nawyków higienicznych (okres nauki toalety ciała), niektóre stany chorobowe (owsica, cukrzyca, stany zapalne sromu i pochwy u dziewczynek, kamica nerkowa), zaparcia, zabiegi w obrębie dróg moczowych (cewnikowanie, badania endoskopowe), zmiana prawidłowej flory bakteryjnej w następstwie antybiotykoterapii, wiek dziecka (wcześniaki, noworodki), dzieci z niedoborami odporności, aktywność seksualna. Do ZUM dochodzi na skutek zaburzenia równowagi między mechanizmami obronnymi organizmu miejscowymi i ogólnymi, które ułatwiają wniknięcie bakterii. Leczenie: nie leczy się bezobjawowej bakteriurii w dzieci powyżej piatego roku życia. Obecność w moczu bakterii stanowi ochronę przed rozwojem zakażenia bakteriami uropatogennymi; u małych dzieci oraz w ciężkim przebiegu zakażenia stosuje się antybiotyki przez 7 do 10 dni pozajelitowo lub doustnie. U starszych dzieci w lżejszych postaciach zakażenia: Nitrofurantoina, Biseptol, Bactrim i lub wyjaławianie dróg moczowych np. Furaginem lub preparatami soku z żurawin 3 tygodni, leczenie wspomagające dawką zapobiegawczą. Po zakończeniu leczenia bez względu na okres jego trwania konieczne jest wykonywanie przez 5 lat od ostatniego rzutu choroby kontrolnych okresowych badań moczu oraz posiew i innych zleconych przez lekarza badań. Kontrola w przypadku nawrotów trwa 5 lat a w przypadku obecności blizn w nerkach do okresu dojrzałości. Patomechanizm zmian w zespole nerczycowym: ujawnia się klinicznie wtedy, gdy ucieczka białka jest tak duża, że przekracza zdolności wyrównawcze organizmu. Obniżony poziom białka, głównie albumin we krwi, wpływa na obniżenie ciśnienia osmotycznego osocza, co pociąga za sobą utratę płynów poza łożysko krwi. Równocześnie wzrasta zawartość ciał tłucznych we krwi. W następstwie powyższych procesów zmniejsza się objętość krwi krążącej. Stanowi to bodziec dla nerek do zatrzymania wody i soli w konsekwencji prowadzi to do powstania obrzęków. Przyczyny: generalnie nieznane. Istnieją poglądy, że jest to choroba z nadwrażliwości. Zdecydowanie najczęstszą przyczyną jest pierwotne kłębuszkowe zapalenie nerek. Chorób na tle immunologicznym. Obserwuje się większa skłonność dzieci z zespół nerczycowy do chorób alergicznych. Zespół nerczycowy może występować również w przebiegu takich chorób jak cukrzyca, nowotwory, zatrucia metalami ciężkimi, grzybami oraz w wyniku przewlekłych zakażeń: malaria, kiła, gruźlica, W Z W. Objawy: uogólnione obrzęki głównie na twarzy, powiekach, okolicach zewnętrznych narządów płciowych (wargi sromowe lub worek mosznowy), okolica kości krzyżowej, nadgarstki dłoni, kostki stóp, obrzęki intensywne manifestują się głównie rano po przebudzeniu się są miękkie i ciastowate. Oddawanie małych ilości moczu. Nadciśnienie. Utrata apetytu związana z niedokrwistością, obecnością płynu w jamie brzusznej. Nudności, wymioty, biegunka. Dziecko jest osłabione, drażliwe. Duszność spowodowana obecnością płynu w jamie opłucnej. Rodzaje stosowanego leczenia: leczenie spoczynkowe: utrzymanie dziecka w łóżku przyczynia się do normalizacji diuretycznej, ale kiedy stan dziecka ulega poprawie należy zachęcić go do wstawania i chodzenia. Leczenie dietetyczne: dieta wysokobiałkowa podaż białka w ilości półtora grama na kilogram masy ciała na + ilość jaką dziecko traci z moczem, niskosodowa, z ograniczeniem płynów, bogato witaminowa, bogata w jarzyny i owoce (przeciwdziałanie hipopotasemi). Leczenie farmakologiczne: dożylne wlewy 20% roztworu albumin, leki moczopędne, witaminy C, B, D; podawanie leków sterydowych tzn. Enkortonu, Predizonu.

Układ nerwowy: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgowe porażenie dziecięce, niedorozwój umysłowy, urazy czaszkowo-mózgowe, wady wrodzone cewy nerwowej, przepuklina oponowo mózgowa i oponowo rdzeniowa. Wykonuje się badania krwi, moczu, rtg, u s g , tomografie, rezonans, badanie scyntygraficzne mózgu, punkcję lędźwiową.

4. Podstawy immunologii i choroby alergiczne u dzieci.

Astma jest przewlekłym schorzeniem dróg oddechowych, charakteryzującym się występującymi okresowo napadami duszności ustępującymi samoistnie lub pod wpływem leków. Osoby chorujące na astmę mogą mieć okresowo trudności z oddychaniem, pojawiają się ataki duszności. Oznaki napadu astmy: uczucie ciasnoty w klatce piersiowej, kaszel, świszczący oddech, niepokój, bladość powłok, nadmierne pocenie się, przyśpieszenie oddechów, niekiedy sinica twarzy i kończyn, po pewnym czasie odksztuszanie lepkiej wydzieliny. Zadania: edukacja chorego i rodziny: na astmę chorują zarówno dzieci, jak i dorośli. Astma oskrzelowa jak każde przewlekłe schorzenie wpływa w pewien sposób na psychikę chorego, jego aktywność życiową oraz postawę rodziny, zwłaszcza rodziców. Codzienne stresy, szybkie tempo życia, zdenerwowanie mogą prowokować napady astmatyczne. Wiedza o chorobie zmniejsza lęk jej towarzyszący oraz wzmacnia motywacje do przewlekłego przyjmowania leków. wśród rodziców dzieci chorych na astmę obserwuje się najczęściej postawę nadopiekuńczości, ale również są przypadki braku akceptacji czy wręcz niechęci do dziecka i jego choroby. Najlepszym sposobem postępowania z chorym dzieckiem jest wyważona opieka i troska, która pozwoliłaby na opanowanie obaw kolejnymi zaostrzeniami choroby, czasem koniecznością hospitalizacji. ocena i monitorowanie za pomocą wskaźników czynności płuc, Unikanie lub kontrolowanie czynników wywołujących zaostrzenie choroby (kurz, usunięcie pierza itp.), podawanie leków w celu odwrócenia i zapobiegania obturacji płuc, Leczenie zaostrzeń astmy jest konieczne, jeśli leczenie profilaktyczne było nieskuteczne albo wystąpiła ekspozycja na czynniki wyzwalające objawy.

5. Stany naglące w pediatrii.

Wypadek jest nagłym, nieprzewidzianym zdarzeniem, powodującym określone uszkodzenie organizmu.

Oparzenia. Pierwszy stopień: skórę należy trzymać pod strumieniem zimnej wody (około 20 stopni cencjusza) przez 10 do 15 minut. Drugi stopień: łagodzenie bólu, tak ja w pierwszym stopniu, dla ochrony przed infekcją należy nałożyć sterylny opatrunek. Trzeci stopień: łagodzenie bólu, ochrona przed infekcją przez nałożenie opatrunku. Oparzenia o dużej powierzchni: paląca się odzież: natychmiast należy ugasić ogień wodą lub poprzez zanurzenie w wodzie, ewentualnie tłumienie mokrymi ścierkami. Gaśnicy nie kierować na twarz dziecka. Ręce i nogi: kończyny natychmiast zanurzyć w wodzie lub trzymać pod strumieniem wody przez 10 do 15 minut. Często w wyniku ciężkich poparzeń występują zaburzenia krążenia i wstrząs - stale należy kontrolować tętno i oddech dziecka. Przy silnych bólach można podać czopek tramalu. Należy podać dziecku do picia małymi łyczkami wodę, ale nie w przypadku utraty przytomności, wstrząsu lub uszkodzeń twarzy.

Oparzenia chemiczne ust, przewodu pokarmowego i żołądka: podawać duże ilości płynów do picia szczególnie herbatę, rozcieńczone soki owocowe. Nie powodować wymiotów. Zasady - 1 sok z jednej cytryny na szklankę wody, kwasy - mleko.

Urazy czaszki: przy złamaniu czaszki ułożyć dziecko tak jakby było nieprzytomne. Ranę przytrzymać sterylnym opatrunkiem.

Ciało obce w drogach oddechowych.

Zatrucia lekami: najczęściej leki uspakajające, nasenne, psychotropowe i przeciwbólowe. Ogólne zasady postępowania: zatrutego należy jak najszybciej usunąć ze skażonego środka; wywoływanie wymiotów; płukanie żołądka; zwiększenie diurezy, stosowanie odtrutek; obserwacja chorego, stała kontrola tętna i oddechu; zatrucie grozi wystąpieniem wstrząsu; zapewnić spokój, ciepło, odpowiednie ułożenie, nawodnienie; czasami zastosowanie dializy pozaustrojowej.

 Zapalenie opon mózgowych: Typowymi objawami są: zły stan ogólny, wysoka gorączka, bóle głowy, wymioty oraz co ważne sztywność karku.

6. Zadania pielęgniarki w wybranych działaniach profilaktycznych wobec populacji wieku rozwojowego.

Przeprowadzanie badań przesiewowych. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku należy skierować dziecko do lekarza. Na skierowaniu należy wypisać przyczynę skierowania, wyniki pomiarów i ich pozycje centylowe.

7. Wpływ choroby na funkcjonowanie dziecka i jego rodziny.

Zainteresowanie własną chorobą zmienia się wraz z wiekiem i możliwościami poznawczymi dziecka. Przyjmuje się, że pierwsze oznaki postrzegania choroby pojawiają się około 2 roku życia, a od 4 roku życia dziecko kieruje swoją aktywność poznawczą ku samej chorobie.

Strat spowodowane chorobą w odczuciu dzieci: ograniczenia w zakresie: decydowania, swobody ruchu, czynności zabawowych, kontaktów rówieśniczych.

„korzyści” wynikające z faktu chorowania w odczuciu dzieci: bycie w centrum zainteresowania (dłuższy i pogłębiony kontakt z matką); oderwanie się od obowiązków. Najkorzystniejszą dla dziecka sytuacją w obliczu choroby jest silna motywacja do zdrowienia połączona z uniezależnieniem się od rodziców. Pozwala na stopniowe wdrożenie dziecka do samoopieki.

Najważniejsze czynniki obciążenia psychicznego w chorobie u dzieci: lęk, ból, ograniczenie aktywności, zmiana rytmu życia, dieta, konieczność przyjmowania leków, zmieniona chorobą atmosfera domowa.

Sposoby reagowania rodziców na chorobę dziecka: zachowania konstruktywne służą dobremu samopoczuciu dziecka; zaprzeczanie chorobie; zachowania depresyjno-pasywne, zamkniecie się w sobie, unikanie kontaktów, badań i zabiegów; zachowania agresywne; szczególne działania, niestrudzona aktywność, rytualizacja czynności, wynikająca z lęku i poczucia winy.

Zasoby wewnętrzne i zewnętrzne, które ułatwiają rodzicom poradzenie sobie z sytuacją choroby dziecka: różne systemy wsparcia społecznego; pozytywne reakcje pomiędzy małżonkami; zdolność rozwiązywania problemów.

8. Wykrywanie objawów krzywdzenia dzieci i młodzieży - kryteria ryzyka, objawy i następstwa różnych form krzywdzenia, pomoc dzieciom krzywdzonym.

Krzywdzeniem dziecka nazywamy każdą działalność dorosłych, która w jakikolwiek sposób zaburza jego rozwój lub uniemożliwia wykorzystywanie jego potencjalnych możliwości. Na istotę krzywdzenia dzieci składają się cztery zjawiska: przemoc fizyczna wobec dziecka powodująca różne obrażenia ciała oraz rozpijanie dziecka; seksualne wykorzystywanie dziecka obejmujące nie tylko sam akt fizycznego gwałtu lub zmuszanie do prostytucji, ale również ekshibicjonizm czy obsceniczne rozmowy z dzieckiem; maltretowanie psychiczne począwszy od wyzwisk, gróźb, zastraszania, poniżania dziecka, aż do emocjonalnego odrzucenia włącznie; zaniedbywanie dziecka obejmować może zarówno sferę psychiczną jak i fizyczną, jest to zaniedbywanie potrzeb związanych z wyżywieniem, opieką medyczną, schronieniem, higieną, obciążenie nadmierną pracą, uniemożliwienie dostępu do nauki.

Kryteria ryzyka występującymi w zespole dziecka maltretowanego są: ze strony rodziców: niski poziom wykształcenia, bezrobocie, nałogi, rozpad rodziny, konkubinat, choroba psychiczna, pobyt w więzieniu. Ze strony dziecka: wady wrodzone, choroby przewlekłe, niepełnosprawność, dziecko niechciane, mała masa urodzeniowa, nadpobudliwość, zaburzenia zachowania. Ze strony rodziny i środowiska: złe warunki mieszkaniowe, brak stałego miejsca zamieszkania, przemoc w rodzinie, wielodzietność.

Objawy sugerujące krzywdzenie można podzielić na: maltretowanie fizyczne, maltretowanie emocjonalne, sugerujące zaniedbanie dziecka, sugerujące maltretowanie seksualne.

Skutki krzywdzenia dzieci: trudności interpersonalne; słabe związki emocjonalne z rówieśnikami; zaniżona samoocena oraz nieprzystosowanie społeczne; łamanie norm obyczajowych, społecznych i prawnych; szukanie wsparcia i akceptacji w grupach rówieśniczych o charakterze przestępczej; opóźniony rozwój fizyczny; dziecko maltretowane ma drobną buzię, zanikające mięśnie pośladkowe ze zwisającą skórą, pająkowate kończyny; opóźniony rozwój psychoruchowy niemowląt i małych dzieci do lat trzech; częste infekcje górnych dróg oddechowych, choroby pasożytnicze, krzywica, gruźlica, ograniczenie umysłowe.

Skrócona symptomatologia w krzywdzeniu: różnego rodzaju urazy ciała; obrażenia cielesne na skutek stosowania kar cielesnych; uszkodzenia przypadkowe, jako skutek nieuwagi, niefrasobliwości dorosłych; objawy niedożywienie, głodzenia - szczególnie niemowląt; zaniedbania opiekuńcze; apatia, brak zainteresowania, reakcje nieadekwatne do sytuacji; wystraszone oczy, głowa schowana w ramiona, zaciśnięte dłonie; buzia smutna, bez uśmiechu, podkrążone oczy; biegunki, wymioty w sytuacjach trudnych dla dziecka; konfabulacje (zmyślanie) w odniesieniu do rodziców i sytuacji domowej.

Postępowanie z dzieckiem podejrzanym o molestowanie: natychmiastowa hospitalizacja; dokładne zebranie wywiadu na temat stanu społeczno moralno ekonomicznego rodziny; dziecko wymaga wielospecjalistycznego badania i pomocy psychologa; dziecko pozostaje tak długo w szpitalu dopóki wywiad środowiskowy potwierdzi istnienie stanu gwarantującego bezpieczny pobyt nieletniego w domu; sytuacja dziecka maltretowanego powinna być szczegółowo rozpoznana przez instytucje do tego powołane; dzieci krzywdzone powinny być otoczone szczególną troską; dziecko powinno być systematycznie konsultowane przez lekarza i pielęgniarkę w celu monitorowania jego rozwoju fizycznego i psychicznego.

9. Uwarunkowania urazowości wśród dzieci i młodzieży oraz zasady profilaktyki przeciwwypadkowej.

Wypadek jest nagłym, nieprzewidzianym zdarzeniem, powodującym określone uszkodzenie organizmu.

Czynniki sprzyjające urazom ze strony dziecka: wiek, niedojrzały system słuchowy, niski wzrosty, wąskie pole widzenia, osobowość.

Wiek: w pierwszych latach dziecka cechuje silny napęd ruchowy, rozwój zręczności, inteligencji, ciekawości a jednocześnie: brak wyobraźni i doświadczenia, niska odpowiedzialność, brak ostrożności, duża impulsywność, brak dłuższej koncentracji, trudności w dokonywaniu syntezy. prowadzi to do niemożności dokonania przez dziecko szybkiej oceny sytuacji.

Niedojrzały system słuchowy: słabo rozpoznaje kierunek skąd płynie dźwięk, chociaż słuch jest bardziej wyostrzony, szybciej reaguje na dźwięki.

Niski wzrost: powoduje, że dziecko jest słabo widoczne dla użytkowników dróg.

Wąskie pole widzenia: do 8 roku życia pole jest o jedną drugą mniejsze niż u dorosłego. Dzieci widzą na wprost. Utrudnia to dziecku postrzeganie tego co dzieje się z boku oraz ocenę ruchu czy pojazd jedzie czy stoi.

Osobowość: częściej urazy dotyczą dzieci bardzo ruchliwych.

Przyczyny wypadków ze strony rodziców i otoczenia: postawa rodziców: brak opieki, nadmierna opieka (utrudnienie zdobycia własnych doświadczeń). Najbardziej pożądana z punktu widzenia profilaktyki jest postawa rodziców czynnie nastawiona na ochronę dziecka, kształtująca u dziecka umiejętność przewidywania wypadków. Atmosfera w rodzinie: kłótnie, rozwód, separacja, zgon. Wszystkie sytuacje powodujące, że rodzice są mniej czujni: zmęczenia, koniec dnia, spotkania towarzyskie, święta, wyjazd, przeprowadzka, żniwa, stanowi potencjalne zagrożenie dla dziecka.

Ogólne zasady profilaktyki przeciwwypadkowej: wypadki nie są zdarzeniami czysto losowymi; wypadkom i ich tragicznym skutkom można zapobiec przez edukację społeczeństwa odnośnie ogólnego podejścia do problemów bezpieczeństwa oraz do konkretnych zagadnień; wychowanie dzieci w duchu bezpieczeństwa, rozsądnego podejmowania ryzyka, stwarzania bezpiecznego środowiska; ważna jest także edukacja społeczeństwa w zakresie udzielanie pierwszej pomocy; niezbędne jest stałe monitorowanie wypadkowości i prowadzenie badań nad uwarunkowaniami wypadków; zapobieganie wypadkom wymaga działań wielodyscyplinarnych na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym; planując działania prewencyjne, należy określić na jaki czynnik pragnie się oddziaływać; wybrany czynnik powinien być modyfikowany w świetle dostępnej wiedzy i zasobów; miarą skuteczności programu może być zmniejszenie umieralności, chorobowości spowodowanej urazem, redukcja niepełnosprawności, zamiany zachowań; do prewencji przeciwypadkowej powinny być włączone różne organizacje rządowe i poza rządowe, a rola służby zdrowia polega zarówno na działaniach własnych oraz inicjowania i wspierania innych jednostek.

10. Obowiązujące standardy i procedury zwalczania i zapobiegania zakażeniom szpitalnym w oddziałach pediatrycznych.

Zakażenie szpitalne to zakażenie występujące podczas hospitalizacji lub bezpośrednio po jej zakończeniu, które nie było w okresie wylęgania ani nie było aktywne przy przyjęciu do szpitala. Większość zakażeń rozwija się co najmniej po 48 do 72 godzin od przyjęcie lub 10 dni od wypisania ze szpitala.

Podział: endogenne: bakteryjna flora nabyta w szpitalu; egzogenne: bakteryjna flora bytująca w organizmie dziecka.

Kliniczne dowody zakażenia: temperatura >38,4 stopni cencjisza lub większe o 1 stopień od normalnej ciepłoty ciała lub zmienna; leukocytoza rzędu 11 razy 10 do dziewiątej na litr lub większa; miejscowe objawy zakażenia związane z określonym układem.

Czynniki sprzyjające zakażeniom: niezależne od personelu: duża liczba zakażeń wirusowych w środowisku poza szpitalnym, konieczność stosowania inwazyjnych metod diagnostyki i leczenia; liczne źródła zakażenia (matka, osoby odwiedzające, zabiegi diagnostyczne i lecznicze). Zależne od personelu: niekompetencja w zakresie chorób zakaźnych; brak ustawicznego szkolenia personelu w zakresie kontroli zakażeń; brak pielęgniarki ds. zakażeń szpitalnych i programów szkoleń; ciasnota pomieszczeń dla chorych i personelu; niepotrzebne wydłużanie okresu hospitalizacji; niewłaściwa gospodarka antybiotykami. Związane z odrębnością anatomii i fizjologii dziecka: złożona niedojrzałość układu odpornościowego; stres okołoporodowy; brak własnej flory bakteryjnej po urodzeniu; wady wrodzone; rosnąca liczba noworodków o niskiej masie urodzeniowej lub urodzonych przedwcześnie; konieczność hospitalizacji ponad 7 do 10 dni; duża liczba zakażeń wirusowych środowisku poza szpitalnym; często bezobjawowy przebieg; dzieci jako grupa najmniej poddająca się rygorom, zasadom postępowania.

Źródła zakażeń szpitalnych: człowiek (inny chory, personel, osoby odwiedzające), materia nieożywiona (przedmioty, sprzęt, kurz zalegający w pomieszczeniach szpitalnych, odzież, żywność, leki), zdrowa osoba która jest nosicielem drobnoustrojów.

Profilaktyka. Pierwsza faza: kształtowanie środowiska naturalnego i społecznego, które zapewniałoby jak najlepsze warunki fizyczne i psychiczne rozwoju dziecka i maksymalnie ograniczałoby wpływ czynników chorobowych. Druga faza: zapobieganie rozwojowi choroby i przejścia schorzenia w stan przewlekły. Trzecia faza: zapobieganie utrwalaniu się skutków choroby, przywrócenia utraconych funkcji fizycznych i psychicznych.

Generalne kierunki profilaktyki. pierwszy kierunek: przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki określonych w formie pisemnych procedur szpitalnych, które reguluje prawidłowość wykonywania procesów o szczególnie istotnym znaczeniu dla szerzenia zakażeń np.: chirurgicznego i higienicznego odkażania rąk; technicznego wykonywania zabiegów medycznych z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa; mycie sprzętu medycznego poddawanego dezynfekcji; techniki wykonywania zabiegów medycznych. Drugi kierunek: przestrzeganie zasad izolacji i segregacji chorych z uwzględnieniem przypadków wymagających izolacji ochronnej np. w stanach immunosupresji. trzeci kierunek: zapewnienie prawidłowości procesów sterylizacyjnych z uwzględnieniem: właściwości doboru aparatury do sterylizacji; regularnej wewnętrznej kontroli skuteczności procesów stylizacji; zapewnienie właściwego postępowania ze sterylizowaniem sprzętem (mycie ręczne lub maszynowe oraz końcowego. czwarty kierunek: monitorowanie zakażeń szpitalnych w sposób mogący: określić rozmiary zjawiska; ukierunkować i zracjonalizować zastosowanie antybiotyków; możliwość epidemiologiczną ocenę wdrażanych procesów szpitalnych.

11. Pielęgnowanie dziecka z chorobą nowotworową.

Struktura nowotworów u dzieci: Nowotwory układu krwiotwórczego tj. białaczka głównie ostra białaczka limfoblastyczna, chłonniaki i ziarnica złośliwa. Guzy ośrodkowego układu nerwowego. Guzy różnych narządów i tkanek.

Swoiste problemy w opiece nad dzieckiem z chorobą nowotworową: Leczenie i pielęgnacja dziecka wymaga specjalnej wiedzy od pielęgniarek (szkolenie trwa 1 rok). Umożliwia to powadzenie bardzo intensywnego leczenia w sposób bezpieczny dla dziecka. Chemioterapia wymaga stałego i pewnego dostępu do żył obwodowych lub założenia cewnika centralnego. Jest to podstawa do bezpiecznego, dożylnego podawania leków cytostatycznych i jonicznych, często dużych ilości płynów. W czasie wszystkich zabiegów związane z uruchomieniem wkłucia dożylnego lub centralnego niezbędne jest zachowanie zasad aseptyki (kontrola miejsca wkłucia). Niektóre cytostatyki po wynaczynieniu powodują martwicę. Przestrzeganie zasad obowiązujących przy podawaniu cytostatyków (przygotowanie leku w specjalnej komorze z laminarnym przepływem powietrza).

Swoiste problemy w opiece: Nudności i wymioty (zofram, gumy do żucia). Utrata włosów. Owrzodzenia w jamie ustnej po kilku dniach stosowania cytostatyków jako efekt zmniejszonej odporności i toksycznego działania leków, bardzo bolesne; dbać o higienę jamy ustnej, płukać płynami dezynfekcyjnymi, używać miękkich szczoteczek. Zmiany na skórze - stan zapalny, przebarwienia, złuszczanie się, bąble pokrzywkowe. Biegunka, zmiany w śluzówce jelit. Objawy skazy krwotocznej - przeciwwskazane są zabiegi, które mogą doprowadzić do wylewów podskórnych (iniekcji domięśniowych, ucisku na kończyny, oklepywanie klatki piersiowej, nacieranie). Dziecko powinno pozostać w łóżku, aby zapobiec przypadkowym urazom. Ze względu na niebezpieczeństwo wylewów do Centralnego Układu Nerwowego należy zapobiegać wszelkim wysiłkom np. związanym z oddaniem zapartego stolca. W okresie neuropatii (spadku zdolności obronnej organizmu) dzieci wymagają specjalnych warunków tzn. reżim sanitarny (sala izolowane ze śluzą). Dodatkowo obserwacja skóry, miejsc układania, pach, krocza, okolicy paznokci, temperatury ciała. Dieta lekkostrawna (w okresie neuropatii warzywa i owoce tylko gotowane lub parzone. Aby zapobiec lub skrócić czas neuropatii podaje się czynniki wzrostowe granulocytów i makrofagów. Podstawowe znaczenie dla końcowego rezultatu terapii ma stopień zaawansowania choroby nowotworowej w momencie ustalenia rozpoznania i zastosowanie odpowiedniego leczenia.

12. Opieka terminalna nad pacjentem pediatrycznym i jego rodziną.

Nie ma dobrej i jednoznacznej recepty na przygotowanie rodziny do nieuchronnej śmierci dziecka. dom rodzinny i opieka domowa to najlepsze formy opieki nad dzieckiem w każdej chorobie, a szczególnie w chorobie ograniczającej życie. Duszność jest najczęściej występującym objawem, obok bólu i wyczerpania. w zwalczaniu duszności podaje się morfinę, benzodiazepiny lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Stosuje się pozycje z uniesioną górną połową ciała, zmianę pozycji i oklepywanie. Wietrzy się pomieszczenia i utrzymuje odpowiednią temperaturę. Można podać tlen o przepływie 2 do 4 litrów na minutę. U małych i upośledzonych dzieci trudno rozpoznać objawy bólu, który może przejawiać się trudnościami w zasypianiu, brakiem zainteresowania otoczeniem lub zaburzeniami ruchów. Zwalczanie bólu za pomocą farmakoterapii opieramy się na zasadach: zgodnie z drabiną analgetyczną, z zegarem, najlepszą drogą podania, zgodnie z dzieckiem. W bólu umiarkowanego stopnia istotne są formy odwrócenia uwagi dziecka od dolegliwości poprzez czytanie ciekawej książki, gry i zabawy. Zespół przewlekłego wyczerpania objawia się niechęcią do jakichkolwiek działań, niemożności skupienia uwagi, trudnością lub niechęcią do rozmowy, bezsennością, nikłymi reakcjami emocjonalnymi, a czasem agresją przy próbie nawiązania kontaktu. Obserwuje się brak apetytu. Problemy małego dziecka sprowadzają się do tego, żeby nie bolało, żeby był przy nich ktoś bliski, kto zapewni poczucie bezpieczeństwa, i żeby mogło się bawić. Starsze dziecko dodatkowo odczuwa potrzebę obcowania z rówieśnikami oraz potrzeby ruchu i ciekawości. Chore dzieci bardzo szybko dojrzewają psychicznie zadając poważne pytania na temat choroby i śmierci, należy w takich sytuacjach odpowiadać uczciwie i poważnie. Młodociani nie tolerują nadopiekuńczości i zakazów, skupiają się na wyglądzie i odczuwają wielką potrzebę przyjaźni i miłości.

13. Rozwój somatyczny dziecka - czynniki rozwoju, metody oceny rozwoju, akceleracja rozwoju.

ROZWÓJ FIZYCZNY - to całokształt procesów biologicznych charakterystycznych dla organizmów żywych. Wyróżniamy 3 grupy procesów: wzrastanie zwiększanie się wymiarów i masy ciała; określa się: wielkość badanej cechy na podstawie danych somatometrycznych; tępo - wielkość przyrostu danej cechy w określonej jednostce czasu, rytm - zmiany tępa w różnych okresach rozwoju. różnicowanie morfologiczna specjalizacja narządów i kształtowanie typowych proporcji ciała. dojrzewanie doskonalenie się narządów oraz ustroju jako całości prowadzące do osiągnięcia stabilizacji biologicznej organizmu. Metody oceny rozwoju. TABELE LICZBOWE metoda oceny rozwoju fizycznego dziecka, porównanie wyników jego pomiarów z normami rozwojowymi przedstawionymi w formie tabel. SIADKI CENTYLOWE graficzna metoda oceny rozboju fizycznego, która przedstawia pozycję badanej cechy somatometrycznej w odniesieniu do normy i na podstawie kilkuletnich spostrzeżeń ciągłych określa jej tor rozwojowy. METODA MORFOGRAFICZNE metoda graficzna oceny rozwoju fizycznego ilustrująca kształtowanie się proporcji między składnikami i częściami ciała dziecka. Używana zwłaszcza do wykrycia zaburzeń endokrynologicznych, przebiegającą ze znaczną dysharmonią budowy ciała.

AKCELERACJA zjawisko przyśpieszonego rozwoju biologicznego człowieka i osiąganie przez kolejne pokolenia większych wymiarów ciała. Wyróżniamy 3 procesy: przyśpieszenie rozwoju fizyczny i dojrzewania płciowego, zmiany proporcji ciała, późniejsze występowanie procesów inwolucyjnych. Przyczyny akceleracji: zmiany w sposobie odżywiania; polepszenie warunków sanitarnych; usprawnienie opieki lekarskiej poprzez profilaktykę i szczepienia ochronne, spadek częstości, ciężkości i czasu trwania wielu chorób, postęp technologii i poprawa warunków socjalno-bytowych, migracje ludzi. Konsekwencje akceleracji: optymalizacja wpływów środowiska na kształtowanie cech zdeterminowanych genetycznie, osiąganie przez kolejne pokolenia wyższego wzrostu, zwiększenie długości życia, zakłócenie równowagi między procesem dojrzewania biologicznego i emocjonalno-społecznego, konieczność systematycznego uaktualniania norm rozwojowych i parametrów technologicznych wielu gałęzi przemysłu, przystosowanie metod dydaktyczno-wychowawczych do przyśpieszonego procesu dojrzewania biologicznego.

14. Udział pielęgniarki we wczesnej diagnostyce zaburzeń w rozwoju somatycznym - metodologia testu przesiewowego, rejestracja i interpretacja wyników.

TEST PRZESIEWOWY to wstępna identyfikacja nie rozpoznanych dotychczas chorób, zaburzeń lub wad uzyskaną w wyniku zastosowania testów i innych szybkich metod badania. FAZY PROGRAMU PRZESIEWOWEGO: test przesiewowy obejmuje wszystkie osoby danej populacji, postępowanie po przesiewowy do osób z dodatnim wynikiem w celu potwierdzenia lub wykluczenia zaburzeń ujawnionych w teście, leczenie lub inne działania naprawcze w stosunku do osób z potwierdzonym rozpoznaniem zaburzeń. CEL TESTU PRZESIEWOWEGO identyfikacja dzieci i młodzieży z niedoborem długości wysokości ciała oraz z nadmiarem lub niedoborem masy ciała.

Terminy pomiarów: 0 do 4 doby, 3 4 5 6 9 12 miesiąc życia; 2 4 6 rok życia; 10 12 13 16 rok życia; ostatnia klasa szkoły ponad gimnazjalnej tj. 18 do 19 lat.

Warunki pomiarów antropometrycznych: pomiary należy wykonać w godzinach przedpołudniowych, w dobrze ogrzanym i oświetlonym pomieszczeniu, w którym powinien znajdować się parawan, używany w czasie pomiarów dzieci starszych i młodzieży.

Pomiarów wysokości dokonujemy za pomocą: ławeczki Epsteina, taśmy centymetrowej przyklejonej do ściany i ekierki, liberometr Wolańskiego, taśmy centymetrowej przyklejonej do ściany i ekierki, antropometr typu Martina.

15. Rozwój psychomotoryczny w wieku niemowlęcym.

Rozwój psychoruchowy to ścisłe zespolenie rozwoju procesów poznawczych, rozwojem ruchowym charakterystyczny dla okresu niemowlęcego.

Rozwój psychoruchowy przebiega w 2 fazach: cefalokaudalnego (głowowo-ogonowego) tzw. Dużej motoryki są to ruchy związane z utrzymaniem postawy ciała; proksymodystalnego (blisko-daleko) tzw. Małej motoryki czyli umiejętności sięgania, chwytania i manipulacji przedmiotami.

Duża motoryka zmiany: ruch gałek ocznych (umiejętność patrzenia, szyi, rąk, tułowia, nóg - początkowo w pozycji leżącej, później osiąganie zdolności siadania i siedzenia, stawania i stania (związane z utrzymaniem postawy ciała); zdobycie umiejętności chodzenia.

Mała motoryka: poruszając rączkami początkowo używa wyłącznie stawy barkowe, stopniowo włącza łokciowe, nadgarstkowe, śródpaliczkowe pod koniec pierwszego roku życia.

Kamienie milowe w rozwoju: podnoszenie głowy 2 do 3 miesiąca życia; siadanie 5 do 6 miesiąca życia, wstawanie 8 do 9 miesiąca życia, chodzenia 11 do 12miesiąca życia.

pierwszy miesiąc życia: w pozycji na brzuszku na chwilę unosi brodę zgina i wyprostowuje nogi (miednica uniesiona) wykonuje ruchy pełzania; na plecach leży w pozycji asymetrycznej, kręgosłup wygięty wykonuje chaotyczne ruchy kończynami w okresie czuwania. Reaguje na nagły dźwięk zahamowaniem ruchów lub zaciśnięciem powiek, zaciska dłoń przy dotknięciu wypuszcza natychmiast przedmiot włożony mu do ręki. Wydaje pojedyncze dźwięki gardłowe. Skupia przez chwilę wzrok na twarzy ludzkiej (fiksacja).

Trzeci miesiąc życia - w pozycji na brzuszku unosi głowę i utrzymuje przez czas opierając się na przedramionach, leży z nogami zgiętymi, miednica płasko oparta (żabka); podtrzymywane w pozycji siedzącej utrzymuje głowę prosto z lekkim pochyleniem do przodu (podrzucanie głowy); podtrzymywane pod pachy opiera się na nogach zgiętych w stawach kolanowych i biodrowych. Utrzymuje przez moment przedmiot włożony mu do ręki; śledzi przedmiot oddalający się z pola widzenia; szuka źródła dźwięku; przypadkowo trąca zawieszone zabawki. Grucha. Reaguje ogólnym ożywieniem, uśmiechem, wydawaniem dźwięków na kontakt z ludźmi; bawi się rączkami.

szósty miesiąc życia - przewraca się z pleców na brzuch i na odwrót; siada podciągnięte za obie ręce ale siedzi tylko z oparciem; podtrzymywane pod pachy opiera się na nogach wyprostowanych w stawach, podtrzymywane w pozycji siedzącej pewnie trzyma głowę. Siada i chwyta pewnie przedmioty, wykonuje proste manipulacje, przekłada zabawkę z ręki do ręki. Gaworzy śpiewnie. W pozycji na plecach chwyta rączką stopy bawi się palcami u nóg. Odróżnia osoby obce od znajomych (reakcja orientacyjna lub lękowa).

dziewiąty miesiąc życia - staje samo opierając się o pręty łóżeczka siada ciężko z tej pozycji; siada samo swobodnie, z tej pozycji przechodzi do pozycji na brzuszku; trzymane pod pachy wykonuje ruchy chodzenia. Wyrzuca z wózka, łóżeczka przedmioty i obserwuje jak spadają. Gaworzy w celu zwrócenia na siebie uwagi dorosłego, zaczyna wymawiać pierwsze słowo dwu sylabowe początkowo bez znaczenia. Bawi się z dorosłym w „a kuku”; szuka odebranego lub schowanego przedmiotu.

dwunasty miesiąc życia - trzymane za rączkę chodzi, próbuje stawiać pierwsze samodzielne kroki. Próbuje ustawić wieże z dwóch klocków, burzy wieżę ustawioną przez dorosłego; trzymając dwa przedmioty interesuje się trzecim, próbuje go chwytać (próba może być nieudana). Wymawia ze zrozumieniem 2 do 3 słowa (mama, tata, baba). rozumie kilka prostych poleceń znanych sytuacjach (np. „otwórz buzię” przy jedzeniu)

16. Ocena wybranych elementów rozwoju psychospołecznego w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym.

Odruch płaczu, krzyku - wyraża potrzebą, w mniejszym stopniu stan uczuciowy. Zmusza otoczenie , zwłaszcza matkę do odgadnięcia i zaspokojenia tej potrzeby. Noworodki płacze bez łez. U wcześniaków krzyk słaby lub nie występuje.

Odruch ssania i połykania - należy do najbardziej wykształconych odruchów noworodka donoszonego. Jest to odruch złożony (2 odruchy, w którym bierze udział kilka grup mięśni i dlatego wymagający skoordynowania) ośrodek odruchu ssania znajduje się w bezpośredniej bliskości ośrodka odruchu połykania i oddychania. Odruch ssania jest bardzo silnym odruchem, tłumi inne odczucia (także bólu).

Odruch Moro (obejmowania) - wykształca się w piątym miesiącu życia wewnątrzmacicznego, wywołuje go silny bodziec, 1 faza: rozrzucenie rąk, wyprostowanie rąk i pleców, na twarzy może pojawić się zaskoczenie, przestrach przechodzący w płacz; druga faza: zgięcie i przywiedzenie rąk przypominające obejmowanie oraz zgięcie nóg. Cały odruch trwa dwie sekundy zanika w piątym miesiącu życia, brak lub utrzymanie się powyżej szóstego miesiąca życia stanowi objaw patologiczny.

Odruch szukania sutka (ryjkowy) - zwracanie głowy w stronę podrażnienia, otwieranie ust i układnie języka w kształt rynienki w przypadku pobudzenie skóry policzka przez dotknięcie jakimś przedmiotem, jest to odruch związany z szukaniem pokarmu. Zanika około trzeciego miesiąca życia.

Odruch chwytny „małpi” - jeśli noworodkowi włożymy w dłoń jakiś twardy przedmiot to wyzwala się skurcz toniczny palców zaciskający podany przedmiot. Skurcz jest tak silny że powoduje przy podnoszeniu na uniesienie tułowia noworodka. Występuje w podobny sposób w stopach. Zanika około czwartego miesiąca życia.

Odruch cofania - polega na zgięciu nogi po nieznacznym podrażnieniu stopy, utrzymuje się do końca derugiego miesiąca życia.

Odruch skręcania lub wyginania tułowia - drażniąc skórę na bocznej części tułowia następuje skurcz tułowia w stronę drażnioną. Utrzymuje się przez pierwsze półrocze życia.

Odruch stąpania lub podparcia - trzymając dziecko w pozycji pionowej dotykamy jego stopami podłoża, występuje toniczne napięcie prostowników kończyn dolnych oraz naprzemienne ruchy kończyn przypominające chodzenie. Niemowlę nie może samodzielnie utrzymać ciała w tej pozycji. Odruch zanika około czwartego miesiąca życia.

Niepokojące objawy pod koniec pierwszego miesiąca życia: skłonność do odchylania głowy i leżenia w pozycji wygiętej do tyłu; mała ruchliwość i nadmierna senność; zauważalne drżenie rąk i nóg; oczopląs (rytmiczne poruszanie się gałek ocznych w różne strony); mocne napięcie rak i nóg; trudności z ssaniem (krztusi się, wymiotuje, ma kłopoty z połykaniem, ssanie niespokojne , odchyla głowę przy karmieniu).

Niepokojące objawy pod koniec trzeciego miesiąca życia: opadanie głowy do tyłu gdy w pozycji leżącej podciąga się go za ręce; nie zatrzymuje wzroku na osobach i przedmiotach; nadwrażliwość na głos lub dotyk (krzyk, drżenie, wzmożone napięcie); w czasie przytulania nie potrafi utrzymać głowy , która opada na boki; trudności z odwiedzeniem nóżek.

Niepokojące objawy pod koniec szóstego miesiąca życia: nie przekręca się na boki; nie bawi się rączkami, nie chwyta zabawek, mocno zaciska piąstki; ma ubogą mimikę i nie reaguje na głos matki; mięśnie rączek i nóżek na mocno napięte; nadmiernie napina stopy i trzyma je opuszczone jak baletnica.

17. Problemy pielęgnacyjne w opiece nad zdrowym niemowlęciem.

KOLKA JELITOWA - napadowy, nie dający się ukoić płacz (krzyk) niemowlęcia z podkurczaniem nóżek, wzdęciem lub rozdęciem brzuszka i zwiększoną ilością gazów jelitowych.

Dolegliwości pojawiają się pomiędzy trzecim dniem a trzecim tygodniem życia, zazwyczaj pomiędzy godziną osiemnastą a dwudziestą drugą, utrzymują się co najmniej przez 3 godziny, minimum przez 3 dni w tygodniu, ustępują około 3 do 4 miesiąca życia. Niemowlę rozwija się prawidłowo i dobrze przybywa na wadze mimo wielu przepłakanych godzin.

Niektóre z częściej wymienianych przyczyn kolki: Niedojrzałość układu nerwowego; Niedojrzałość układu pokarmowego; Aerofagia - połykanie powietrza podczas płaczu lub karmienia; Nadwrażliwość na białko mleka krowiego; Stan zwiększonego napięcia nerwowego matki, który może być przyczyną niepokoju dziecka, zaburzeń snu i aerofagii.

Objawy kolki - napadowy krzyk (płacz), zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóżek, brzuszek jest rozdęty, obserwuje się nadmierne nagromadzenie ilości gazów, często dochodzi do oddania zielonych i śluzowych stolców z jednoczesnym wydaleniem gazów.

Sposoby łagodzenia kolki gazowej: Zapewnić ciszę i spokój ( uspokoić rodziców, usunąć z otoczenia hałaśliwe bodźce); Ułożenie na brzuszku i masaż pleców dziecka; Położenie ciepłej pieluszki na brzuszek i masowanie go zgodnie z ruchem wskazówek zegara; Noszenie na rękach, kołysanie (jazda samochodem), przytulanie do piersi, podanie smoczka; zapewnienie spokojnej muzyki i monotonnych dźwięków (np. śpiewanie dziecku); przeanalizowanie diety matki karmiącej i techniki karmienia (dziecko powinno uchwycić brodawkę wraz z otoczką - tak by pierś dokładnie wypełniała buzię dziecka, dopilnowanie ,,odbicia" powietrza po karmieniu); podanie dziecku naparu z kopru włoskiego lub taki napar może przyjmować matka karmiąca; podawanie preparatów farmakologicznych np. Esputicon; w warunkach szpitalnych - zakładanie kanki jelitowej.

O Ulewaniu mówimy wtedy gdy po nakarmieniu z ust malucha wypływa strużka pokarmu, którego postać czasami jest niezmieniona, a czasami wygląda jak płynny twarożek. Niektóre niemowlęta ulewają po każdym posiłku inne sporadycznie.

Najczęstsze przyczyny ulewania: niedojrzałość przewodu pokarmowego (niestabilność zwieracza przełyku); łapczywe ssanie co powoduje połykanie dużych ilości powietrza (przy „odbijaniu” powietrza dochodzi do cofania się z nim pokarmu); niewłaściwa technika karmienia sprzyjająca połykaniu powietrza - karmienie w poziomym ułożeniu, w czasie płaczu dziecka, kołysanie dziecka przy karmieniu; częściej ulewają niemowlęta karmione sztucznie oraz karmione o stałych porach.

Ulewanie najczęściej mija około trzeciego miesiąca życia i nie powoduje zaburzeń w przyroście masy ciała. Niektóre niemowlęta ulewają aż do momentu kiedy nie nauczą się siedzieć.

Zapobieganie ulewaniu: Właściwa technika karmienia; Karmienie dziecka na żądanie, gdy jest spokojne; Wysokie ułożenie po karmieniu aż do odbicia powietrza; Przy częstym ulewaniu u niemowląt karmionych sztucznie stosowanie specjalnych mieszanek np. Bebilon A R, Enfamil A R.

ZĄBKOWANIE. W III kwartale życia najczęściej między 6 a 8 miesiącem życia zaczynają wyżynać się, w określonej kolejności zęby mleczne (jako pierwsze zazwyczaj 2 siekacze dolne, następnie 4 siekacze górne).

Często z okresem ząbkowania łączy się występowanie wielu dolegliwości: Dziecko jest niespokojne, wkłada rączki do buzi lub inne przedmioty np. zabawki i pociera nimi dziąsła; Czasem gorączkuje; Miewa wolniejsze stolce i pieluszkowe zapalenie skóry.

Postępowanie z dzieckiem: Stosowanie smoczków i specjalnych gryzaczków wychłodzonych w zimnej wodzie, aby zmniejszyć ból dziąseł; Stosowanie specjalnych żeli na dziąsła łagodzących dolegliwości.

CIEMIENIUCHA - są to tłuste, lepkie i żółte łuski pojawiające się na owłosionej skórze głowy w wyniku złuszczania się suchych fragmentów naskórka w okolicy ciemienia, a czasem i na brwiach. Zmiany te zlewają się często w jedną dużą łuskę.

Przyczyna ciemieniuchy - zaburzenie pracy gruczołów łojowych owłosionej skóry głowy lub brwi oraz zaniedbania higieniczne. Jest to niemowlęca postać łojotokowego zapalenia skóry.

Usuniecie ciemieniuchy - polega na założeniu przed kąpielą dziecka okładu z ciepłej oliwy jadalnej lub oliwki do kąpieli dla niemowląt na główkę dziecka w okolicy ciemienia na okres od pół godziny do jednej godziny. Oliwę zmywamy w kąpieli, a następnie szczotkujemy główkę dziecka szczoteczką niemowlęcą i usuwamy ciemieniuchę. Zabieg powtarzać codziennie tak długo jak długo tworzy się ciemieniucha. Problem ten utrzymuje się do około trzeciego miesiąca, a nawet szóstego miesiąca życia dziecka i częściej dotyczy dzieci alergicznych.

POTÓWKI - mają wygląd czerwonych grudek wielkości główki szpilki lub białych drobniutkich pęcherzyków. Najczęściej umiejscawiają się w fałdach skórnych szyi, krocza i na górnych częściach klatki piersiowej. Powstają wskutek przegrzania.

Zapobieganie - polega na unikani u przegrzania.

Postępowanie z potówkami - nie wymagają z reguły leczenia i goją się szybko same. Dla uniknięcia zakażenia korzystne są w tym czasie kąpiele z rumianku. Czasami pojedyncze krostki mogą ulec zakażeniu - zmieniają się wtedy w maleńkie ropne pęcherzyki wokół zaczerwienione. Wtedy należy przetrzeć je mocno watką nasączoną spirytusem lub gencjaną na spirytusie, by opróżnić w ten sposób ich zawartość.

ODPARZENIA (otarcia naskórka) - powstają w miejscach, gdzie ubranie ociera się o skórę dziecka lub gdzie skóra trze o skórę np. pod pachami, fałdki między pośladkowe.

Zapobieganie otarciom: Dokładnie osuszać skórę po kąpieli szczególnie w miejscach narażenia; Unikać ubrań szorstkich, obcisłych oraz z włókien sztucznych; Stosować puder sypki (dokładnie rozprowadzić, aby nie pozostawiał na skórze grudek) lub oliwkę w celu zmniejszenia tarcia i zapewnienia dziecku dobrego samopoczucia; Unikać przegrzania dziecka.

PIELUSZKOWE ZAPALENIE SKÓRY - jest to podrażnienie skóry okolicy krocza i pośladków w miejscu przylegania pieluszki. Uważa się, że co czwarte dziecko cierpi na Pieluszkowe Zapalenie Skóry w jakimś okresie swego życia.

Główne czynniki predysponujące to: wilgoć ciepło, tarcie o pieluszkę, kontakt skóry z moczem, kałem oraz produktami ich rozpadu (amoniak, enzymy). Dłuższe oddziaływanie wymienionych czynników powoduje zmniejszenie wytrzymałości bariery naskórka. Zwiększa się przepuszczalność oraz zmienia pH skóry, co w efekcie zmniejszaj ej siły obronne i ułatwia przenikanie bakterii i grzybów.

Pośrednie czynniki predysponujące to: Podwyższona temperatura; Zmienione stolce; Przejście z karmienia piersią na karmienie sztuczne; Zmiany diety na pokarmy stałe (zwiększenie objętości stolców); Unieruchomienie dziecka; Infekcje; Antybiotykoterapia; Atopowe zapalenie skóry i rodzinna skłonność do atopii; Okres ząbkowania.

Objawy: zaczerwienienie, wysuszenie i łuszczenie naskórka, grudki i obrzęk. Jeżeli, przyczyny nie zostaną wyeliminowane i nie zostanie wdrożona odpowiednia pielęgnacja powstają głębsze rumienie, nacieki, powierzchnie sączące, nadżerki i owrzodzenia.

Postępowanie: Dokładne i delikatne oczyszczanie pośladków i okolicy krocza po każdym oddaniu moczu i kału; Właściwie używać pieluszek tetrowych i z pochłaniaczem moczu (częsta zmiana, odpowiednie dopasowanie do wieku i potrzeb dziecka pieluszek jednorazowego użytku, aby uniknąć tarcia); Pieluszki tetrowe prać w proszkach przeznaczonych dla dzieci oraz wielokrotnie płukać; Unikać stosowania gąbek (szczególnie na okolicę pośladków), które ścierają ochronną warstwę naskórka; Stosować ekspozycję zmienionej chorobowo okolicy ciała na powietrze (tzw. wietrzenie pośladków 10 do15 minut); Używać do pielęgnacji zmienionych miejsc maści kremów z zawartością tlenku cynku, alantoiny, lanoliny i dpantenolu lub zasypek(dostępne w postaci gotowych preparatów).

PLEŚNIAWKI - jest to grzybicze zakażenie jamy ustnej, najczęściej spowodowane grzybami Candida albicans, objawiające się kremowo - białymi nalotami na błonie śluzowej dziecka. Próba ich starcia kończy się krwawieniem.

Wystąpieniu pleśniawek sprzyjają: antybiotykoterapia, złe warunki higieniczne, obecność grzybów na skórze matki i zakażenie w czasie karmienia (dziecko ssie zainfekowaną drożdżakami pierś mamy, oblizywany przez nią smoczek). Zakażenie nie jest niebezpieczne, ale pleśniawki mogą wywoływać ból, pieczenie, niepokój dziecka i utrudniać mu przyjmowanie pokarmów.

Postępowanie: Przecierać zmiany jałową gazą nasączoną środkiem antyseptycznym Aphtin, jeśli dziecko jest karmione piersią matka powinna smarować preparatem również brodawki; Z preparatów przeciw grzybiczych można stosować np. Nystatynę, Clotrimazol, Pimafucin w postaci płynu; Można również stosować preparaty np. Hextril, Pansoral (chemioterapeutyki o długotrwałym działaniu grzybobójczym)

18. Zasady racjonalnego żywienia dzieci i młodzieży - zalecenia Zespołu Ekspertów.

Żywienie dzieci: Urozmaicenie jadłospisu. Stopniowo wprowadzanie i przyzwyczajanie dziecka do nowych produktów zapewnia optymalne pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze; W żywieniu małych dzieci (do końca drugiego roku życia) nie należy stosować diet z ograniczeniem tłuszczu i cholesterolu gdyż są to składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju Ośrodkowego Układu Nerwowego. Powyżej drugiego roku życia. wskazane jest ograniczenie tłuszczów nienasyconych do maksymalnie 10%; Kierowanie się apetytem dziecka i jego aktywnością fizyczną najlepiej zaspakaja jego przekarmieniu i niedożywieniu. Rozwój dziecka powinien być oceniany na podstawie siatek centylowych. Skłonność do nadwagi należy regulować zwiększoną aktywnością fizyczną w połączeniu z właściwą dietą, ale bez rygorystycznych ograniczeń; Jadłospis dziecka powinien być oparty w zależności od apetytu dziecka o trzech do pięciu posiłków dziennie. Nienależny unikać podjadania między posiłkami i ograniczyć tzw. „posiłki telewizyjne” i produkty z „reklam”, które kształtują nieprawidłowe nawyki żywieniowe; Nadmierne rozdrabnianie produktów chociaż ułatwia i przyśpiesza karmienie dziecka może niekorzystnie wpłynąć na rozwój psychoruchowy; Dieta wegetariańska i inne diety niekonwencjonalne są nieodpowiednie dla dziecka gdyż nie zapewniają pokrycia zapotrzebowania na energię i podstawowe składniki odżywcze; Umiarkowane spożycie sacharozy (cukier i słodycze) zmniejsza ryzyko próchnicy zębów. najlepszym źródłem cukrów prostych są owoce i warzywa; W przypadku dzieci ze stwierdzoną otyłością prostą lub innymi zaburzeniami na tle nieprawidłowego żywienia, zaleca się konsultacje u wyspecjalizowanego lekarza i dietetyka.

19. Profilaktyka krzywicy i niedokrwistości z niedoboru żelaza.

KRZYWICA jest przewlekłą chorobą metaboliczną pojawiającą się w okresie nie zakończonej mineralizacji chrząstek przynasadowych.

Wyróżniamy: krzywicę witamino-D-zależną, witamino-D-oporną.

Krzywica witamino-D- zależna jest ogólnoustrojową chorobą polegającą na upośledzonej mineralizacji kości, która wynika z zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforowej, występujących w stanach niedoboru witaminy D.

Objawy kliniczne krzywicy.

Ogólnoustrojowe: Skłonność do zaparć; Potliwość; Hipotonia mięśniowa (tzw. żabi brzuch); Opóźnienie rozwoju fizycznego; Opóźnione ząbkowanie.

Objawy kostne: Rozmiękanie kości czaszki; Opóźnione zarastanie ciemiączka; „różaniec krzywiczy” czyli zgrubienia na granicy chrzęstnej i kostnej żeber; Czaszka kwadratowa; Zniekształcenie klatki piersiowej; Bruzda Harrisona; Skrzywienie kręgosłupa; Szpotawość i koślawość kończyn.

Witamina D powinna być podawana bezpośrednio do jamy ustnej dziecka przed karmieniem lub po karmieniu ponieważ do swojego wchłaniania wymaga tłuszczu. W porze letniej kiedy skóra dziecka jest eksponowana na promienie słoneczne dawkę Witamina D można zmniejszyć a nawet wyeliminować.

Profilaktyka krzywicy: Kobiety ciężarne 100jednostek międzynarodowych witaminy D od drugiego trymestru ciąży; Noworodki donoszone 400jnostek międzynarodowych na dobę; moment rozpoczęcia podawania preparatów witaminy D należy dobrać indywidualnie. Zależy od tego czy matka przyjmowała Witamine D w ostatnim trymestrze ciąży oraz od sposobu żywienia noworodka: Noworodek i niemowlę karmione piersią którego matka nie przyjmowała witaminy D w ostatnim trymestrze ciąży 400jednostek międzynarodowych na dobę od pierwszych dni życia; Noworodek i niemowlę karmione piersią którego matka przyjmowała witaminę D w ostatnim trymestrze ciąży 400jednostek międzynarodowych na dobę od 3 tygodnia życia; Noworodki i niemowlęta karmione sztucznie mlekiem modyfikowanym (adaptowanym) nie wymagają dodatkowej suplementacji; Przy karmieniu mieszanym lekarz ustala dawkę indywidualnie obliczając zawartość witaminy D w podawanym dziecku mleku modyfikowanym; Mieszanki Mleka początkowego zawierają 40 do 60jednostek międzynarodowych witaminy D w 100milillitrów; mieszanki mleka następnego zawierają 56 do76 jednostek międzynarodowych witaminy D w 100mililitrach; pokarm kobiecy zawiera półtora do 8jednotek międzynarodowych witaminy D w 100mililitrach; Dzieci do ukończenia 18 roku życia 400jednostek międzynarodowych na dobę pochodzącej z żywności wzbogaconej tą witaminą lub z preparatów farmakologicznych; Działanie witaminy D jest skuteczne pod warunkiem stosowania urozmaiconej diety zawierającej odpowiednie ilości wapnia, oraz przestrzegania zasady aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.

Nie ma żadnych podstaw do zmiany zalecanego dawkowania witaminy D jedynie na podstawie stwierdzenia izolowanych objawów takich jak: nieprawidłowa wielkość ciemiączek, nadmierne pocenie się dziecka, opóźnione ząbkowanie i inne.

W razie wątpliwości diagnostycznych należy oznaczyć podstawowe parametry gospodarki wapniowo-fosforowej oraz stężenie Witaminy D.

Stwierdzenie rozmiękania potylicy u dzieci otrzymujących witaminy D profilaktycznie w zalecanej dawce nie upoważnia do rozpoznania niedoboru witaminy D i wymaga wykonania badań diagnostycznych. rozmiękanie potylicy może wskazywać na nadmiar fosforanów, ale zdarza się również u zdrowych szybko rosnących niemowląt.

Niedokrwistość - stan, w którym hemoglobina i erytrocyty wykazują wartości mniejsze od normy dla danego wieku. Rozpoznanie niedokrwistości z niedoboru żelaza przeprowadza się na podstawie badań krwi obwodowej: obniżona hemoglobina poniżej 10 gram na 100 mili litrów, krwinki czerwone mają kształt obrączki, są blade. Przyczyny niedokrwistości: niedostateczna ilość w ustroju żelaza koniecznego do budowy hemoglobiny; uszkodzona czynność krwiotwórcza szpiku kostnego; zwiększony rozpad krwinek czerwonych; nieprawidłowe żywienie; nawracające zakażenia; biegunki; zaburzenia wchłaniania; przewlekłe krwawienia; zaburzenia równowagi hemopoetycznej w okresie pokwitania. Objawy niedokrwistości: brak łaknienia związany z zanikiem błony śluzowej przewodu pokarmowego, obniżeniem wydzielania kwasu solnego i wtórnym upośledzeniem wchłaniania; bladość skóry, częściej bladość błony śluzowej jamy ustnej, paznokci, spojówek oka; zahamowanie przyrostu masy ciała; zawroty głowy, szum w uszach; często towarzyszy chorobie spaczony smak; kołatanie serca; łamliwość włosów i paznokci; nadżerki w kącikach ust; zanik błony śluzowej przełyku z owrzodzeniami powodującymi bóle przy połykaniu; skłonność do zakażeń; duszność, która upośledza sprawność ruchową; niechęć do ruchu; drażliwość; apatia. Leczenie: preparaty żelaza podawane doustnie należy stosować najmniej przez okres trzech miesięcy; po trzech tygodniach stosowania leczenia skontrolować hemoglobinę, która powinna wzrastać co będzie dowodem, że wchłanianie żelaza jest nie upośledzone; jeśli dziecko zachoruje przerywamy kurację, bo wtedy żelazo podawane w preparatach nie jest wbudowywane do krwinek, lecz zalega; w przypadku nietolerancji preparatów żelaza drogą doustną lub upośledzeniu wchłaniania z przewodu pokarmowego stosujemy preparaty żelaza pozajelitowo; oprócz preparatów żelaza stosuje się kwas foliowy, witaminę b6, kwas askorbinowy; przetaczanie krwi w przypadku znacznej niedokrwistości, hemoglobina obniżona poniżej 6 gram na 100 mililitrów.

Profilaktyka niedokrwistości: prawidłowe odżywianie w ciąży; nieprawidłowe odżywianie dziecka(zbyt duże ilości mleka, za mało jarzyn i mięsa); dostarczenie dziecku zabaw na świeżym powietrzu; wprowadzanie do diety jarzyn, żółtka, a przede wszystkim mięsa wg obowiązującego schematu żywienia niemowląt; od 2 miesiąca życia profilaktycznie podawać preparaty żelaza wcześniakom, bliźniakom, dzieciom wieloródek oraz dzieciom narażonym na częste zakażenia w dużych skupiskach dziecięcych; u dziewcząt obficie miesiączkującym profilaktycznie podawać preparaty żelaza.

20. Pielęgnowanie w wybranych chorobach zakaźnych wieku dziecięcego.

CHOROBY ZAKAŹNE SĄ WYNIKIEM DZIAŁaNIA: czynnika zakaźnego, chorobotwórczego. Źródła zakażenia: osoba, zwierzę, przedmiot rozsiewający zakażenie, powietrze, woda, żywność; warunków środowiskowych: podatną na zakażenia populacją. ODRA: choroba zakaźna o dużej zaraźliwości. Przechorowanie pozostawia trwałą odporność. Jeżeli matka przebyła odrę to niemowlę wykazuje odporność na nią 3 do 4 miesiące. Źródło zakażenia: chory człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, kilkuminutowy spacer na świeżym powietrzu powoduje zniszczenie wirusa w organizmie osoby, która się z nim zetknęła. Zaraźliwość jest największa na 4 do 5 dni przed wystąpieniem. Objawy nieżytowe w postaci: gorączki, kataru, zapalenia spojówek, ze światłowstrętem, zaczerwienienie gardła i suchy kaszel. W 2 do 3 dniu choroby pojawiają się na błonach śluzowych policzków na wysokości zębów trzonowych i przedtrzonowych białe plamki tak zwane plamki Fiłatowa-Koplika. Po upływie 1 do 2 dni temperatura często obniża się a następnie znów podnosi do 40 stopni cencjisza. Wysypka w postaci wyniosłych ciemnoróżowych plamek. Wysypka pojawia się najpierw za uszami i na twarzy, a w ciągu 48 godzin obejmuje szyję, tułów i kończyny. Po kilku dniach blednie i ustępuje w takiej kolejności w jakiej się pojawiła, często pozostawiając przez kilka dni brązowe przebarwienia i delikatne łuszczenie. Leczenie: wyłącznie objawowe - przeciw gorączkowe i przeciwzapalne. Pielęgnacja: leżenie w łóżku, wietrzenie pomieszczeń, zaciemnienie pomieszczeń, częste pojenie, dbanie o codzienne wypróżnianie, po upływie objawów choroby dziecko przez 7 do 10 dni powinno przebywać w domu. Zapobieganie: szczepienia ochronne obowiązuje u wszystkich dzieci, podanie gamma globuliny możliwie szybko po kontakcie z chorym, najpóźniej do 5 dni, izolacja chorego dziecka. RÓŻYCZKA: choroba wirusowa o dużej zaraźliwości; jednak mniej niż odra, często przebiega bezobjawowo. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Okres wylęgania wynosi 14 do 21 dni. Okres zakażalności około 7 dni przed i 3 do 5 dni po wystąpieniu wysypki. Odporność pozostaje na całe życie. Objawy: nieżytowe oraz powiększenie węzłów chłonnych karkowych i szyjnych. Po upływie 1 do dwóch dni pojawia się wysypka: bladoróżowa, nie zlewająca się. Na twarzy i tułowiu wysypka jest często podobna do odrowej. Wysypka znika po dwóch do trzech dniach bez śladu. Charakterystyczną cechą tej choroby to oprócz powiększenia węzłów chłonnych zmniejszenie się liczby komórek plazmatycznych we krwi. Leczenie: objawowe. Pielęgnacja: podobna jak w odrze, częste wietrzenie powietrza, w którym przebywa dziecko, zwiększona podaż płynów, pozostawienie dziecka w łóżku. Zapobieganie: dotyczy głównie kobiet w ciąży, podanie gamma globuliny w razie kontaktu z osobą chorą, obowiązują szczepienia u dziewczynek w trzynastym roku życia. OSPA wiatrówka: jest to choroba wirusowa o bardzo dużej zaraźliwości. Obecnie najczęstsza choroba zakaźna u dzieci. Wywołuje ją wirus, który u dzieci daje objawy zakażenia ogólnego z wytworzeniem trwałej ogólnej odporności. Wirus może jednak pozostać w tkance nerwowej w formie utajonej, po kontakcie z chorym na ospę wietrzną lub w wyniku obniżenia odporności uaktywnienia się dając obraz półpaśca. Zakażenie: następuje drogą kropelkową i w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym. Okres wylęgania 14 do 18 dni. Okres zaraźliwości zaczyna się na 1do 2 dni przed wystąpieniem wysypki i utrzymuje się do chwili przyschnięcia wszystkich wykwitów. Objawy: początkowo ból głowy, temperatura, gorsze samopoczucie, wysypka. Wykwity wiatrówkowe mają charakterystyczny wygląd: początkowo mała, różowa plamka, przekształca się w pęcherzyk wypełniony mętnym płynem. W ciągu kilku dni pęcherzyki zasychają w strupki, a po ich odpadnięciu pozostają przebarwienia. Wykwity pojawiają się 2 do 3 rzutach w ciągu kilku dni. Najwięcej wykwitów pojawia się na twarzy, głowie, kończynach, błonie śluzowej jamy ustnej, przewodu pokarmowego i odbytu, również na wargach sromowych. Choroba jest groźna dla chorych na białaczkę. Leczenie: objawowe, podawanie leku przeciwwirusowych np. Heviran, Zovirax, leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne. Pielęgnowanie: wykwity smaruje się 1% wodnym roztworem fioletu goryczki lub pudrem w płynie, pozostała pielęgnacja jak w chorobach wirusowych. ŚWINKA (nagminne zapalenie ślinianek przyusznych): wirus świnki ma małą zdolność zakaźną do którego dochodzi drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z chorym, przez przedmioty oraz zakażone pożywienie. Okres wylegania wynosi 2 do 3 dni, a okres zaraźliwości 2 do 3 dni, przed wystąpieniem objawów i kończy się 7 do 9 dniu po ich wystąpieniu. Może przebiegać bezobjawowo. Objawy: nieżytowe, a potem bolesny obrzęk ślinianek przyusznych. Dziecko skarży się na ból przy otwieraniu ust i gryzieniu. Skóra nad obrzękniętą ślinianką jest napięta, blada, lekko błyszcząca. Obrzęk ustępuje po kilku dniach. Nie dochodzi do zropienia ślinianek. Leczenie: objawowe. Pielęgnowanie: jak w chorobach wirusowych, posiłki lekkostrawne, płynne lub papkowate, podawane częściej i w małych ilościach, zmniejszenie bólu obrzękniętej ślinianki przez podwiązanie opaską, istnieje możliwość szczepienia celem uzyskania odporności. RUMIEŃ NAGŁY (gorączka trzydniowa, wysypka nagła): choroba wirusowa, zakaźna występuje u dzieci, od szóstego miesiąca życia do dwóch lat dzieci zarażają się od osób dorosłych, u których istnieje długotrwałe nosicielstwo wirusa. Rzadko stwierdza się zakażenia pierwszego dziecka od drugiego. Okres wylęgania 7 do 9 dni. Objawy: wysoka temperatura 40 stopni cencjusza przez 3 dni, następnie temperatura gwałtownie obniża się i pojawia się odro podoba wysypka na tułowiu. Ginie po dwóch dniach bez śladu. Charakterystyczny jest obraz morfologiczny krwi, który polega na tym, że w drugim do trzeciego dniu choroby obniża się liczba krwinek białych do 3razy 10 do dziewiątej do 4 razy 10 do dziewiątej i wykazują dużą przewagę limfocytów w rozmazie białko krwinkowym do 90%. Po ustąpieniu wysypki obraz krwi wraca do normy. Leczenie i pielęgnacja: jak w chorobach wirusowych. PŁONNICA (szkarlatyna): wywołują ją paciorkowce beta hemolizujący z grupy A. Paciorkowce wytwarzają miedzy innymi toksyny erytrogenne, powodują wystąpienie wysypki, gorączki i wymioty. Źródło zakażenia człowiek chory lub ozdrowieniec (osoba tuż po chorobie) oraz nosiciel np. dziecko chore na anginę paciorkowcową, które może być odporne na jad erytrogenny, ale zaraża innych; również zakażone przedmioty i pokarmy. Okres wylęgania 2 do5 dni. Przechorowanie pozostawia na ogół trwałą odporność. W przypadku płonicy odgrywają rolę trzy czynniki: toksyna erytrigenna odpowiedzialna za wysypkę, gorączkę, wymioty, uszkodzenie układu krążenia; paciorkowce obecne w jamie nosa i gardła, które powodują powstanie ognisk ropnych w ustach; w późniejszym okresie spowodowane reakcją alergiczną na antygeny paciorkowcowe, następstwem tej reakcji jest choroba reumatyczna lub kłębuszkowe zapaleniem nerek. Płonica charakteryzuje się łagodnym przebiegiem. Choroba rozpoczyna się nagle. Pierwsze objawy to nudności, wymioty, gorączka, czasem biegunka. Zawsze stwierdza się zapalenie gardła i migdałów. Język początkowo obłożony jest białym nalotem a po trzech do pięciu dniach staje się malinowy z obniżonymi brodawkami językowymi. Równocześnie pojawia się drobno plamista wysypka, najobfitsza w pachwinach, pod pachami, na pośladkach, brzuchu i piersiach. Na twarzy pojawia się blady trójkąt miedzy fałdami policzkowymi; trójkąt Fiłatowa. Przy ucisku wysypka blednie pozostawiając białe lub żółte tło. Po uszczypnięciu skóry powstają wybroczyny. Czasami wysypka znika szybko; w ciągu 24 godzin i może być przeoczona. Następnie skóra zaczyna się łuszczyć. W pierwszym 1 tygodniu choroby drobnotrabiaste łuszczenie się skóry na twarzy, w drugim na tułowiu, wreszcie płatowate na dłoniach i stopach w 3 do 4 tygodniLeczenie: penicylina, krystaliczna u dzieci do 1roku życia oraz prokainowa u dzieci powyżej 1 roku życia, przez 7 do10 dni lub leki mikrolityczne + leczenie objawowe. Pielęgnacja: podobna jak w chorobach wirusowych oraz natłuszczanie suchej skóry, dieta lekkostrawna, obserwacja w kierunku powikłań, obfite pojenie, wypłukiwanie toksyny, wietrzenie pomieszczeń. Zapobieganie: jest to trudne ze względu na duże rozpowszechnienie bakterii.

21. Skutki deficytu potrzeb w okresie wczesnego dzieciństwa. Pojęcie, przyczyny, fazy, następstwa zapobieganie chorobie szpitalnej i sierocej.

Choroba sieroca: całokształt zaburzeń psycho-somatycznych występujących u niemowląt i małego dziecka w związku z pozbawieniem go opieki matczynej. Inna definicja: brak pełnowartościowej i stałej opieki matczynej, która umożliwiłaby dziecku monotropiczne, wyłączne powiązanie uczuciowe. Choroba szpitalna, hospitalizm: okresowe przerwanie dotychczas stałego kontaktu fizycznego i emocjonalnego z matką i rodziną, spowodowane chorobą dziecka. Czynniki uszkadzające w chorobie sierocej i szpitalnej, przyczyny: brak pełnowartościowej i stałej opieki matczynej; częste zmiany środowiska przedmiotowego, oddziaływają silnie lekowo - stałość środowiska przedmiotowego jest dla dziecka w szpitalu jednym niemal dostępnym źródłem poczucia bezpieczeństwa; ubóstwo i monotonia bodźców zewnętrznych: stanowi poważne źródło uszkodzeń czynności Ośrodkowego Układu Nerwowego; patologiczna oschłość rodziców i opiekunów; płynność kadr w zakładach opiekuńczych i służbie zdrowia - narażają dziecko na wielokrotne, nawracające uczucia rozpaczy i osierocenia. Fazy choroby szpitalnej, sierocej: protestu: lęk, płacz, nie przyjmuje prób uspokojenia. Towarzyszy temu zachwianie podstawowych funkcji fizjologicznych: zaburzenia snu, łaknienia, wymioty, spadek ogólnej odporności, co powoduje gwałtowne pogorszenie stanu fizycznego dziecka, nierzadko prowadzi do skrajnego wyczerpania, odwodnienia, a w skrajnych przypadkach do ogólnego marazmu, braku życia uczuciowego i śmierci. Rozpaczy: próby aktywności słabną, dziecko jest apatyczne i obojętne, niczego nie oczekuje, płacze monotonnie (pozorny spokój jest interpretowany jako przystosowanie). Włączają się również towarzyszące rozpaczy mechanizmy samoobronne: ssanie palca, masturbacja, spazmy; nasila się potrzeba ucieczki przed powodującymi frustrację kontaktami społecznymi. Jednak potrzeba zaspakajania instynktu społecznego ma jeszcze wciąż przewagę nad instynktami samozachowawczymi. Zobojętnienia albo wyobcowania: powraca zainteresowanie otoczeniem i akceptacja nowych osób. Dzieci są na ogół spokojne, w dobrym stanie somatycznym, stwarzają pozory zdrowia. Pojawiają się w tej fazie mechanizmy ucieczki od kontaktu uczuciowego, które zostają utrwalone, stając się integralną częścią struktury osobowości dziecka. Stan obojętności uczuciowej zagraża szczególnie w wieku krytycznym okresu dojrzewania, tj. dorastaniu i formułowania się pierwszych więzów międzyludzkich. Pierwsze dwie fazy choroby sierocej charakteryzuje nadmierne nasilenie lęku, natomiast w trzeciej fazie lęk przez rozstaniem zdaje się wygasać, ale równocześnie dziecko traci zdolność przywiązywania się do osób bliskich. Przyjmuje się, że zmiany psychosomatyczne spowodowane rozłąką, nie przekraczające 3 miesięcy są jeszcze odwracalne. Natomiast rozłąka trwająca dłużej niż 5 miesięcy powoduje trwałe zmiany charakterologiczne i trudności leczniczo rehabilitacyjne. Następstwa choroby szpitalnej, negatywne skutki hospitalizacji: trwają około pół roku.; lęki nocne i dzienne, drażliwość, zmienność nastroju, brak łaknienia, nadmierne uzależnienie emocjonalne od matki, zachowania regresywne w zakresie zachowań społecznych i opanowania potrzeb fizjologicznych, często uraz psychiczny związany z leczeniem szpitalnym. Następstwa choroby sierocej w przyszłości: egoizm w stosunku do osób bliskich; chęć oszukiwania, konfabulacje; upór, nieracjonalny sposób myślenia; duża lękliwość, nadpobudliwość, nadwrażliwość emocjonalna; brak zdolności do przyjmowania i oddawania uczuć; z trudnością przystosowują się do środowiska; nie potrafią realizować podjętych celów. Zapobieganie chorobie sierocej: zachęcanie i umożliwienie częstych kontaktów dziecku z rodzicami podczas hospitalizacji; pełnienie roli zastępczej matki w opiece nad małym dzieckiem w szpitalu; przeciwdziałanie częstym zmianą środowiska przedmiotowego oraz monotonni bodźców zewnętrznych; staranie się o jak najszybsze umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej w przypadku braku rodziców biologicznych lub patologii.

22. Opieka nad dzieckiem z zapaleniem płuc.

Choroby układu oddechowego stanowią jedne z najczęstszych chorób u dzieci w okresie noworodkowym, niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa. Zasadniczy wpływ na tak częste występowanie chorób układu oddechowego w tym okresie mają pewne czynniki Endo i egzogenne. Czynniki endogenne: Odrębności anatomiczne i czynnościowe w układzie oddechowym u dzieci; Stan immunologiczny ustroju, odporność; Czynniki genetyczne; Wady rozwojowe np. ściany klatki piersiowej, przepony, dróg oddechowych, tkanki płucnej, układu krążenia, układu nerwowego, przewodu pokarmowego. Czynniki egzogenne: Nieprawidłowe żywienie dzieci: karmienie sztuczne od urodzenia; nieprawidłowa dieta zawierająca zbyt dużo potraw mącznych, a za mało białka, witamin i mikroelementów; przekarmianie produktami białkowymi, czynnik uczulający; wczesne tj. przed 6 miesiącem życia, wprowadzenie do jadłospisu dziecka potraw uczulających takich jak: żółtko, mięso, twaróg, ryby; Palenie tytoniu w obecności dzieci; Złe warunki mieszkaniowe, głównie ciasnota pomieszczeń powodująca wilgoć i trudności w sprzątaniu; Brak lub niedostateczna ilość spacerów na świeżym powietrzu, (spacery pozwalają na oddychanie czystym powietrzem, hartowanie dziecka zimnym powietrzem, wykorzystanie działania bakteriobójczego i witaminotwórczego słońca; Przeżywane przez dziecko stresy np. pobyt w żłobku.

Zapalenia płuc występują częściej u wcześniaków, dzieci wyniszczonych, z wadami układu oddechowego i wadami serca. Im młodsze jest dziecko tym cięższy jest przebieg choroby i poważniejsze rokowanie.

Objawy: Przebieg kliniczny charakteryzuje się nagłym początkiem z wysoką temperaturą i dreszczami, u młodszych dzieci mogą wystąpić drgawki. Obserwuje się duszność o różnym nasileniu oraz kaszel, początkowo suchy męczący, który po kilku dniach zmienia charakter na wilgotny, z odkrztuszaniem dużej ilości, czasem podbarwionej krwią, śluzowej wydzieliny. Bóle w klatce piersiowej niekiedy związane są z odczynem zapalnym w opłucnej. Nieraz występują także bóle brzucha, podobne jak w zapaleniu wyrostka robaczkowego. Badaniem fizykalnym klatki piersiowej stwierdza się nadmierną ruchomość oddechową i inne objawy duszności, opukowo: stłumienie odgłosu opukowego ograniczone do zajętego płata. Osłuchowo można stwierdzić zaostrzenie szmeru pęcherzykowego, drobnobańkowe rzężenia oraz trzeszczenia, lub osłabienie szmeru pęcherzykowego, jeśli jest płyn w opłucnej. W morfologii krwi obserwuje się zwiększenie leukocytozy z wyraźną przewagą komórek wielojądrzastych obojętnochłonnych. przyspieszone jest opadanie krwinek, zwiększenie OB. Z plwociny uzyskanej w czasie głębokiego odkasływania można wyhodować chorobotwórcze bakterie. Na zdjęciu radiologicznym klatki piersiowej stwierdza się zacienienia płatowe oraz odczyn ze strony opłucnej z obecnością płynu. Należy podkreślić, że pełne ustąpienie zmian widocznych radiologicznie można uzyskać czasami dopiero po 3 do 4 tygodniach. od ustąpienia wszystkich objawów klinicznych, które zwykle utrzymują się do 10 dni.

Leczenie zapalenia płuc u niemowląt powinno się odbywać w szpitalu, ponieważ łatwo szerzący się proces zapalny stanowić może zagrożenie dla życia dziecka i dlatego wymagana jest hospitalizacja, czasem na oddziale intensywnej opieki medycznej. Dotyczy to również dzieci z zapaleniem płuc o ciężkim przebiegu. Leczenie przyczynowe w infekcjach bakteryjnych polega na podawaniu antybiotyków - dożylnie, doustnie, domięśniowo. U noworodków stosuje się zwykle antybiotyk o szerokim spektrum działania podawany dożylnie. Leczenie objawowe sprowadza się do działań poprawiających wentylację płuc i utlenowanie organizmu. Niezwykle ważne jest utrzymanie drożności dróg oddechowych oraz zapobieganie niedodmie, czyli stanom niedostatecznego rozprężenia płuc. Wskazane jest wysokie ułożenie dziecka, w pozycji półsiedzącej, wietrzenie i nawilżanie pomieszczenia, w którym dziecko przebywa. W szpitalu stosuje się tlenoterapię, podając tlen cewnikiem do nosa lub przez maseczkę twarzową. Ewakuację zalegającej w oskrzelach wydzieliny ułatwiają leki muko i sekretolityczne podawane doustnie, dożylnie lub wziewnie np. Flegamina, ambroksol, acetylocysteina, oraz nawadnianie dziecka drogą doustną dożylną lub poprzez inhalacje nawilżające z soli fizjologicznej. Podawanie tych leków należy połączyć z zabiegami fizykoterapeutycznymi w postaci oklepywania klatki piersiowej w pozycji drenażowej oraz masażu wibracyjnego; należy zachęcać starsze dziecko do kaszlu oraz wykonywania po kilka głębokich oddechów co 1do 2godzin. Wskazane są ćwiczenia oddechowe. Podwyższoną temperaturę ciała obniża się stosując leki przeciwgorączkowe oraz chłodne okłady i kąpiele. Podaje się preparaty wielowitaminowe, zaleca dietę łatwo strawną należną do wieku. Dziecku należy zapewnić spokój.

Ogólne zasady postępowania u dzieci z zapaleniem płuc: Stała kontrola tętna i oddechów; Wyłączenie czynników utrudniających oddychanie, ruchomość przepony; luźne zawijanie, dzieci starsze w pozycji półsiedzącej z podparciem, zwalczanie wzdęć brzucha, odgazowanie, dbałość o wypróżnienia; Udrożnienie dróg oddechowych, ssak; Tlenoterapia; Zapewnienie odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza; Obniżenie ciepłoty chorego w przypadku wysokiej gorączki lub ogrzanie dziecka termoforami, a wcześniaka czy noworodka umieszczenie w cieplarce zapewniającej stałe warunki temperatury, wilgotności i zawartości tlenu; Karmienie dziecka bardzo ostrożnie z obawy przed zachłyśnięciem z powodu zaburzeń połykania i szybkiego męczenia się przez dziecko; Wszystkie czynności przy dziecku powinny być wykonane w sposób jak najmniej je obciążający, aby nie zwiększać zapotrzebowania na tlen i nie pogarszać niedotlenienia krwi; Stosowanie leków w inhalacjach przy użyciu rozpylaczy, najlepiej pneumatycznych lub ultradźwiękowych, powinno zawsze być poprzedzone i zakończone odessaniem zalegającej wydzieliny, celem zwiększenia powierzchni dostępnej dla działania leku; Ilość podawanych płynów powinna być zbilansowana, z uwzględnieniem ich zwiększonego wydalania przez płuca i skórę; Kontrolowanie codziennych wypróżnień; Kąpiel nie może trwać długo, aby nie zmęczyła dziecka, ale spełniła wymogi higieny.

Podczas bezpośredniej obserwacji należy zwrócić uwagę na: zabarwienie skóry i błony śluzowej; pojawianie się lub narastanie sinicy, pocenia się; nasilanie się duszności, obserwacja dziecka wg skali Silvermanna.

23. Problemy pielęgnacyjne w opiece nad dzieckiem z biegunką ostrą.

Ostra biegunka to stan, w którym objętość oddawanych przez niemowlę stolców przekracza 10 gram na kilogram masy ciała na dobę, a u dzieci starszych 200 gram na dobę.

Według W H O jest to stan, w którym niemowlę, karmione sztucznie, oddaje 3 lub więcej wolnych stolców w ciągu doby lub jeden stolec zawierający krew, śluz lub ropę. Biegunka ostra trwa nie dłużej niż 10 dni.

Ze względu na patogenezę biegunki dzielimy na:

Osmotyczne, których istota polega na zaburzeniu równowagi między dostarczonymi do przewodu pokarmowego węglowodanami, a możliwością ich trawienia i wchłaniania.

Sekrecyjne, w których dochodzi do zwiększenia wydzielania do światła jelit elektrolitów i wody.

Stolec dziecka karmionego piersią ma odczyn kwaśny, barwę żółto zieloną, dziecko stolec oddaje 4 do 6 razy na dobę.

Stolec dziecka karmionego sztucznie: ma odczyn obojętny lub zasadowy, barwy jasno żółtej co jest zależne od podawanego pokarmu, jest bardziej uformowany, dziecko oddaje 1 do 3 razy na dobę.

Stolec biegunkowy: ma odczyn kwaśny lub zasadowy, barwy zielonej, konsystencji wodnistej, jest spieniony, oddawany pod ciśnieniem, może występować w nim śluz, krew, ropa.

Podział biegunek ze względu na przebieg kliniczny:

Łagodna: kilka wolnych stolców na dobę, ogólny stan dobry, bez objawów odwodnienia. Średnie: kilka do kilkunastu wolnych stolców na dobę, ze śluzem, o nieprzyjemnym zapachu, wzrost temperatury, występuje apatia, wymioty, bez objawów odwodnienia. Ciężka: narasta ilość stolców nawet do 15 na dobę, pojawia się krew, śluz, ropa, pogarsza się stan dziecka, pojawiają się cechy odwodnienia. Toksyczna: pojawiają się objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, drgawki, niepokój, apatia, śpiączka, pojawia się kwasica, może dojść do zapaści hemodynamicznej, wstrząsu septycznego, objawy odwodnienia.

Rodzaje biegunek:

Izotoniczne, izoosmotyczne: jednakowe straty wody i elektrolitów, są najczęstsze stanowią 70% wszystkich biegunek, stężenie sodu we krwi 132 do 135 mili mola na litr.

Hipertoniczne: większa utrata wody niż elektrolitów, występuje u małych niemowląt karmionych mlekiem krowim i podczas upałów, stężenie sodu mniej niż132 mili mola na litr.

Hipotoniczne: większa utrata elektrolitów niż wody, stężenie sodu więcej niż 160 mili mola na litr.

Miernikiem odwodnienia jest stężenie sodu we krwi.

Profilaktyka biegunek ostrych:

Zapobieganie biegunkom polega przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny przy prawidłowym żywieniu i pielęgnowaniu dziecka.

Poprzez karmienie naturalne. Pokarm matki zawiera immunoglobuliny chroniące przed biegunkami. Lizozym posiadający właściwości bakteriobójcze. Laktoferyna, która wiąże żelazo, kabaltofilina, wiąże witaminę B ₁₂, kwas foliowy. Czynnik bifidogenny powoduje wzrost prawidłowej flory.

Zapewnienie higieny poprzez częste mycie rąk, gotowanie butelek, smoczków, naczyń z których korzysta dziecko, zmiana bielizny, utrzymanie czystości otoczenia, tępienie szkodników np. owadów, posiłki spożyte po przygotowaniu, dopajanie w czasie upałów zwłaszcza przy karmieniu sztucznym, chronienie przed infekcjami i osobami chorymi, zmianę sposobu karmienia nie przeprowadzać w czasie upałów, stosowanie szczepień ochronnych według kalendarza.

Ogólne zasady postępowania terapeutycznego, dietetycznego i pielęgnacyjnego:

Zebranie informacji dotyczących czasu trwania i objawów chorobowych, ocena stopnia odwodnienia, obserwacja bilansu płynowego, w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym stosować nawadnianie płynami doustnymi Saltrol, Gastrolit; u niemowląt karmionych piersią należy kontynuować żywienie naturalne niezależnie od sposobu nawadniania, u dzieci karmionych sztucznie realimentację można zazwyczaj rozpocząć po 4 do maksymalnie 8 godzin nawadniania doustnego, jedynie u niemowląt niedożywionych, u których biegunka nie ustępuje w ciągu kilku dni, należy rozpocząć stosowanie mieszanek nisko lub bezglutenowych i hipoalergicznych.

Etapy postępowania z dzieckiem z ostrą biegunką istotne w leczeniu i pielęgnowaniu:

Nawadnianie doustne i lub dożylne; zasady leczenia dietetycznego, rthydtotacja i alimentacja; stała obserwacja niemowląt otrzymujących kroplówkę; ochrona przed oziębieniem; dbanie o prawidłowy mikroklimat; toaleta pośladków, skóry i błon śluzowych; niwelowanie lęku i bólu.

24. Pielęgnowanie dziecka niedożywionego.

Stopnie niedożywienia:

Dystrofia, hipotrepsja, wychudzenie: jest to stan, w którym masa ciała dziecka jest o około 15 do 20% mniejsza od prawidłowej tj. średniej dla wieku i wzrostu. W tym stanie nie występuje jeszcze głód białkowy a czynność układów i narządów nie jest zmieniona.

Atrofia, atrepsja: jest to stan, w którym niedobór masy ciała wynosi około 30% poniżej średniej. Według autorów to niedobór masy ciała wynosi od 25 do 40%masy ciała zdrowego niemowlęcia w tym samym wieku, a nawet przekracza 40%.

Stopnie niedożywienia, nowa nomenklatura:

Niedożywienie typu marasmus: w którym ograniczenie podaży wszystkich składników pokarmowych doprowadza do wyniszczenia ustroju, zaniku tkanki tłuszczowej, mięśni, objawów niedoboru elektrolitów, pierwiastków śladowych i witamin.

Niedożywienie typu kwashiorkow: jest wynikiem przewlekłego głodu białkowego, obrzęki ciała jako wyraz głodu białkowego.

Objawy niedożywienia dystrofia, hipotrepsja, marmus:

Zanikanie tkanki tłuszczowej: skóra na brzuchu daje się łatwo ująć w fałd, o mniejszej niż w warunkach prawidłowych, grubości, u dobrze odżywionego niemowlęcia grubość ujętej palcami fałdy wynosi 1 do 2 centymetrów; delikatne cienkie kończyny, podskórna tkanka słabo wykształcona; zachowanie dziecka nie ulega zmianie; przyrost masy ciała ustaje całkowicie; długość ciała pozostaje prawidłowa.

Hipotrepsja może przejść w astepsję, może trwać zależnie od przyczyny tygodnie lub miesiące.

Objawy niedożywienia atrofia, atrepsja, kwashiorkor:

Zanik tkanki tłuszczowej, aż do zaniku tkanki tłuszczowej narządów, poduszki tłuszczowe policzków tak zwane poduszki Bichata, są wyraźnie widoczne jak na starczym obliczu; wychudzenie potocznie sama skóra i kości; fałdy skórne wyprostowują się powoli; skóra cienka, marszczy się zwłaszcza na wewnętrznej powierzchni ud i ramion; zabarwienie skóry szaro sine, stopy i dłonie chłodne; kończyny cienkie patykowate z wyraźnym zarysem kości, pośladki małe; skóra okolicy odbytu i pośladków zaczerwieniona; twarz mała o trójkątnym kształcie, widoczne zmarszczki na czole i koło ust, wargi karminowe, gałki oczne zapadnięte, szerokie szpary oczne; niemowlę senne leży zwykle nieruchomo; temperatura ciała zwykle niska, tętno zwolnione.

Przebieg atrepsji często wikłany jest zapaleniem ucha środkowego, biegunką, ropniami.

Niedożywienie w wyniku na przykład przewlekłej biegunki, należy traktować jako chorobę wymagającą specjalnego, intensywnego leczenia żywieniowego. Leczenie żywieniowe ma na celu przywracanie niedoborów metabolicznych, wyrównywanie niedoborów stanu odżywczego i prawidłowy dalszy rozwój organizmu. Jest to proces trwający średnio około 3 miesiące.

Niedożywienie pojawia się w wyniku: Ograniczenia podaży pokarmu, Ograniczenia możliwości jego wykorzystania w wyniku: Zaburzeń trawienia i wchłaniania jelitowego, Zaburzeń komórkowego metabolizmu składników pokarmowych, Zwiększenia potrzeb energetycznych. Problemy pielęgnacyjno-opiekuńcze: .zastosowanie metody i techniki karmienia optymalnej dla danego dziecka (np. z wadą twarzoczaszki - karmienie z płytką podniebienną) - określona porcja, czas, zależnie od wieku, stanu zdrowia, upodobań, wyrobienie nawyku przyjmowania diet eliminacyjnych); działania fizykalne zapewniające utrzymanie odpowiedniej ciepłoty ciała u dzieci i w jego najbliższym otoczeniu (dodatkowe okrycie, masaż, ogrzewanie lampą Solux); pielęgnacja skóry u chorego dziecka (długotrwałe leczenie sprzyja otarciom, odleżynom), chronić przed zakażeniem, dbać, aby dziecko miało sucho i czysto; ochrona przed infekcją - wybitnie obniżona odporność (czystość pomieszczenia i bielizny, higiena posladków, ochrona przed osobami chorymi) Profilaktyka przewlekłych zaburzeń w odżywianiu: propagowanie karmienia naturalnego; zapobieganie infekcjom jelitowym i pozajelitowym; żywienie wg najnowszych wytycznych; rozsądne stosowanie antybiotykoterapii.

25. Postępowanie pielęgnacyjne w alergicznych chorobach skóry u dzieci.

Atopowe zapalenie skóry jest to przewlekła, zapalna choroba skóry uwarunkowana genetycznie. W rozwoju zmian chorobowych biorą udział zarówno reakcje alergiczne i nie alergiczne. Czynniki prowokujące rozwój choroby mogą być: warunki klimatyczne, wzrost temperatury otoczenia wpływa niekorzystnie na przebieg choroby, nasila wydzielanie potu, który drażni skórę, zanieczyszczenie przemysłowe w dużych aglomeracjach miejskich również podrażnia skórę; czynnymi psychologiczne: stres nasila świąt; czynniki drażniące: to przede wszystkim urazy mechaniczne, substancje chemiczne oraz włókna (wełna); drobnoustroje: skóra może być kolonizowana przez bakterie, grzyby, wirusy, których białka nasilają zmiany zapalne; alergeny powietrzno pochodne: kurz domowy, pyłki roślin, sierść zwierząt; alergeny pokarmowe: najczęściej wywołujące reakcję alergiczną to produkty mleczne, jaja, mięso ryb, orzechy, czekolada, cytrusy. Objawy A Z S: Świąd skóry- występuje u wszystkich chorych, ma złożony nie do końca wyjaśniony patomechanizm, jest przyczyną zwiększonej pobudliwości, zaburzeń podczas snu i łaknienia. zmiany na skórze wypryskowe pod postacią zaczerwienienia, sączenie, strup. suchość skóry. Lokalizacje tych zmian uzależniona jest od wieku dziecka: w wieku niemowlęcym dotyczy skóry policzków i owłosionej skóry głowy. w wieku przedszkolnym i szkolnym: okolice zgięć łokciowych i podkolanowych, nadgarstkowych, szyi niekiedy typowe umiejscowienie zmian nie występuje. Proponowany schemat postępowania w Atopowym Zapaleniu Skóry: Kompiel w emulsji „oilatum” 1 do 2 razy dziennie w zależności od stopnia nasilenia objawów. zamiast mydła zwykłego używa się mydła natłuszczającego o właściwościach Zmiękczających które nie naruszają naturalnego płaszcza lipidowego skóry. Dziecko można kąpać w temperaturze wody jaki zapewnia mu komfort. tuż po wyjęciu dziecka z kąpieli delikatnym osuszeniu trzeba zastosować krem nawilżający taki krem stosuje się w razie potrzeby co cztery godziny co najmniej 2 razy dziennie, po zastosowaniu kremu gdyby utrzymywał się świąt stosuje się maść sterydową przesz 2 tygodnie, nie dłużej. Podawanie leków przeciw histaminowych najczęściej na noc, działają uspakajająco. Uzupełnienie leczenia farmakologicznego i pielęgnacja skóry: dobór odzieży zależy od otoczenia (nadmierne przegrzanie powoduje pocenie się) luźna bawełniana odzież najodpowiedniejsza dla dziecka; okrycie nocne-nie za ciepłe; unikanie sytuacji konfliktowych, niekiedy zalecana jest współpraca z psychologiem lub psychiatrą. Staranna i troskliwa pielęgnacja łagodzi frustrację u dziecka, ponieważ funkcje układu immunologicznego są ściśle związane ze stanem psychicznym dziecka, dlatego osiągnięcie równowagi psychicznej powinno być jednym z ważnych osiągnięć rodziców. Kilka wskazówek: samej chorobie poświęcać jak najmniej czasu; nie współczuć i nie litować się; zezwolić dziecku na udział w życiu codziennym; pozwolić dziecku na wspólne zabawy z rówieśnikami; zrezygnować z nadmiernej troski o dziecko i stałego nad nim czuwania; zatroszczyć się o spokojną i miłą atmosferę w domu rodzinnym.

26. Swoiste problemy w opiece nad dzieckiem z astmą oskrzelową.+14

Patrz pyt. 4.

27. Działania usprawniające wobec dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym.

Mózgowe porażenie dziecięce jest to zespół wielu objawów chorobowych u dzieci, u których wystąpiły różnego stopnia i różnej lokalizacji niedowłady kończyn połączone z niedorozwojem kończyn. Dominują zaburzenia ruchowe. Inne objawy: opóźnienie rozwoju umysłowego, padaczka, uszkodzenie narządu wzroku, słuchu, nieprawidłowy rozwój mowy.

Do uszkodzenia układu nerwowego może dojść w okresie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym. Nie jest to choroba dziedziczna, groźna dla zdrowia, zakaźna.

W Mózgowym porażeniu dziecięcym wyróżnia się: postać piramidową, postać pozapiramidową, postać móżdżkową, postać hipotoniczną, postacie mieszane.

Kliniczne formy mózgowego porażenia dziecięcego Charakterystyczne są 3 grupy objawów: wzmożone napięcie mięśniowe, spastyczność: powoduje sztywność ruchów i trudności ich wykonania, przejawia się głównie w próbach chodzenia i wstawania; atetoza: wykonywanie ruchów mimowolnych, niekontrolowanych; ataksja: jest to zaburzenie równowagi, niezborność ruchów, drżenie kończyn przy wykonywaniu bardziej złożonych ruchów.

Leczenie Mózgowego Porażenia Dziecięcego: polega na możliwie wcześnie podjętej kompleksowej rehabilitacji, zapobiegającej powstawaniu i utrwalaniu się nieprawidłowych wzorców ruchowych, przykurczów i zniekształceń. Istnieje wiele metod usprawniania dziecka z mózgowym porażeniem. Najczęściej stosowane są: metoda Bobathów, metoda Vojty oraz metoda kierowanego uczenia Petó, polegająca na prowadzonych grupowo ćwiczeniach o charakterze działań ruchowych, poznawczych i ćwiczeniach mowy. Inne, wspomagające elementy terapii to opieka logopedyczna, zabiegi ortopedyczne, a w przypadkach koniecznych, leki obniżające napięcie mięśniowe. Ponieważ objawy Mózgowe porażenie dziecięce są w pierwszych miesiącach życia dość słabo wyrażone, zaleca się, aby dzieci z ryzyka ciążowego tj. wcześniaki, dzieci z konfliktu serologicznego, z hiperbilirubinemią, dzieci urodzone w zamartwicy wewnątrzmacicznej; były kontrolowane przez neurologa w 3 6 9 12 miesiącu życia.. Metoda Bobatów: celem tej metody usprawniania jest rozwinięcie odruchów prawidłowych oraz hamowanie odruchów patologicznych z jednoczesną normalizacją napięcia mięśniowego. Wszystkie ruchy muszą być kontrolowane rękami terapeuty. Powinny być wprowadzane stopniowo i wolno tak, aby dziecko mogło włączyć się do terapii. Terapeuta ściśle współpracuje z rodzicami dziecka, uczy ich nie tylko sposobów prowadzenia ćwiczeń z dzieckiem, ale uczy zabiegów pielęgnacyjnych, stanowiących nieodłączną część postępowania usprawniającego. Najważniejszym elementem w tej metodzie jest program usprawniania. Musi on być opracowany indywidualnie dla każdego dziecka oraz dostosowany do jego możliwości i potrzeb. Musi zapewniać poczucie bezpieczeństwa, motywować do ćwiczenia, a także ułatwiać utrwalanie nowo nabytych umiejętności. Wraz z postępami rehabilitacyjnymi ćwiczenia są modyfikowane. Metoda Vojty stworzył również metodę terapeutyczną pobudzającą mózg do uruchamiania w programie rozwoju niemowlęcia normalnych, czyli genetycznie zakodowanych wzorców ruchowych. Wzorce te, wielokrotnie powtarzane, stopniowo wypierają patologiczną motorykę dziecka.

Pielęgnacja i rehabilitacja: osoby, które powinny czuć się odpowiedzialne za pielęgnację i rehabilitację to rodzice, dziecko powinno ćwiczyć codziennie według jednej z wybranych metod rehabilitacji; schorzenie ma charakter przewlekły, nie postępujący, utrzymuje się taki sam zespół objawów, które przy cierpliwości i systematyczności rehabilitacji mają szanse się cofnąć lub zmniejszyć.

Wśród zabiegów pielęgnacyjnych na szczególną uwagę zasługuje: sposób układania, noszenia i karmienia dzieci, dzieci z dużą spastycznością krzyżują kończyny dolne, co powoduje przykurcze mięśni nóg, nieprawidłowości ustawienia panewki kości biodrowej w stawie biodrowym, dlatego dzieci powinny mieć w dzień i w nocy wałek z pieluszką między nogami: nosimy w postaci żabki, twarzą do siebie; starsze niemowlęta i dzieci podczas ubierania, karmienia, noszenia i zabawy sadzamy „okrakiem" na swoich kolanach, samodzielnie siedzące dzieci, po turecku. U dzieci siedzących na krześle stopy muszą przylegać do podłoża i być złączone, aby dzieci ich nie krzyżowały; ręce dziecka prostować przez masaż, wkładanie zabawki, ruchy okrężne w stawie barkowym; stymulować rozwój ruchowy i społeczny przez różne bodźce, słowne, zabawy z muzyką, przedmiotami nie mającymi stałej formy, z wodą itp., adekwatnie do wieku rozwojowego i możliwości indywidualnego rozwoju; przed każdym karmieniem układać na brzuchu przez 10 do 15 minut, powoduje to zmniejszenie spastyczności oraz rozmasować szczękę górną i dolną przed jedzeniem; codzienna kąpiel z dodatkiem soli np. Ciechocińskiej obniża spastyczność wzmożone napięcie mięśniowe.

Zasady ułatwiające dziecku z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym umiejętności spożywania posiłków: niemowlę leży przed nami, twarzą do nas, pozycja pół wysoka, głowa w linii środkowej ciała, broda w linii mostka, tułów symetryczny; butelkę trzymany w linii środkowej ciała rączki dziecka ułożone na butelce; jeżeli podajemy pokarm łyżeczką to z równoczesnym naciskiem od góry na język, z małą ilością pożywienia na końcu łyżeczki; po opanowaniu przez dziecko kontroli głowy i tułowia karminy dziecko na siedząco, najlepiej na krzesełku, dziecko zawsze ma rozluźnione rączki, wysunięte do przodu łokcie, podparte na stole, osoba karmiąca i jedzenie zawsze znajduje się przed dzieckiem, w linii środkowej ciała dziecka; karmimy powoli z tą samą prędkością jaką nadaje dziecko; utrzymujemy miła atmosferę, bez pośpiechu, nerwowości; dziecko cały czas zachęcamy do samodzielności, chwalimy, nagradzamy.

28. Opieka nad dzieckiem nieprzytomnym.

29. Najczęściej występujące choroby inwazyjne przewodu pokarmowego u dzieci - problemy pielęgnacyjne i profilaktyka.

Biegunka przewlekła to Stan chorobowy polegający na oddawaniu większej liczby stolców i lub o nieprawidłowym składzie, trwający ponad 2 tygodnie, doprowadzający często do niedożywienia.

Przyczyny biegunki przewlekłej: Czynniki infekcyjne tj. bakterie i ich toksyny, wirusy; leki tj. antybiotyki; pasożyty; niedobory enzymatyczne pierwotne i wtórne; niedobory immunologiczne humoralne i komórkowe doprowadzające do obecności patologicznej flory w jelicie cienkim; wrodzone defekty morfologiczne i czynnościowe błony śluzowej jelita cienkiego tj. biegunka chlorowa, sodowa, wrodzony zanik kosmków; niewłaściwe żywienie, błędy ilościowe i jakościowe; niewłaściwe warunki pielęgnacji prowadzące do biegunek zakażeniowych i alimentacyjnych; niska masa urodzeniowa; wiek poniżej 3 miesięcy; brak karmienia naturalnego; choroby układu pokarmowego i innych układów.

Cele leczenia przewlekłej biegunki, leczenie żywieniowe:

Wyrównanie zaburzeń wodno elektrolitowych, dożylne lub doustne, i równowagi kwasowo zasadowej; leczenie żywieniowe w oparciu o dietę eliminacyjną: bezmleczna, bezglutenowa, bezlaktozowa, bezsacharydowa, ubogo alergiczna, substytutem białkowym w mieszankach bezmlecznych są: hydrolizat kazeiny: Nutramigen, izobat soi: Prosobee, Humana S L, Bebilon sojowy, hydrolizat białka serwatkowego: Alfare, Bebilon Pepti; pokrycie zapotrzebowania energetycznego o 30 do 50%; stymulacja regeneracji jelit, rola żywienia doustnego; zastosowanie chemioterapeutyków na przykład cholestramin, która posiada zdolność absorbowania toksyn bakteryjnych.

Problemy opiekuńcze:

Zastosowanie metody i techniki karmienia optymalnej dla danego dziecka, określenie porcji, czasu, zależnie od wieku, stanu zdrowia, upodobań, wprowadzenie nawyku przyjmowania diety eliminacyjnej; działania fizykalne zapewniające utrzymanie odpowiedniej ciepłoty ciała u dzieci i jego najbliższym otoczeniu; pielęgnacja skóry u chorego dziecka, długotrwałe leżenie sprzyja otarciom, odleżynom, dbać aby dziecko miało sucho i czysto; ochrona przed infekcjami czyli czystość pomieszczenia i bielizny, higiena pośladków, ochrona przed osobami chorymi.

Profilaktyka biegunek przewlekłych i niedożywienia: karmienie naturalne do 6 miesiąca życia; zapobieganie infekcją jelitowym oraz pozajelitowym; racjonalne żywienie według aktualnych zaleceń; rozsądne stosowanie antybiotykoterapii; optymalna diagnostyka i prawidłowe leczenie chorób ogólnoustrojowych.

30. Zasady opieki nad dzieckiem z wadą serca.

Wrodzone wady serca to różne nieprawidłowości rozwojowe układu krążenia powstałe we wczesnym okresie płodowym.

Zakres postępowania pielęgniarskiego u dziecka z wrodzoną wadą serca. Monitorowanie następujących parametrów: saturacji, ciśnienia, tętna, oddechów, zachowania się dziecka i reakcji na bodźce, zabarwienie powłok ciała oraz błon śluzowych, łaknienia, wymiotów ulewań, temperatury, masy ciała w przypadku obrzęków, diurezy u małych dzieci na podstawie ważenia pieluch, u dzieci starszych dobowa zbiórka moczu. Ograniczenie wysiłku fizycznego: umieszczenie dziecka w pobliżu dostępu do tlenu, ułożenie w pozycji półwysokiej lub wysokiej; utrzymanie drożności dróg oddechowych; zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu; zapewnienie spokoju i bezpieczeństwa; ubieranie niekrępujące; dozowanie wysiłku fizycznego do możliwości układu krążenia dziecka; unikanie zaparć; powolne karmienie dziecka; pomoc w wykonywaniu czynności dnia codziennego.

31. Udział pielęgniarki w rozwiązywaniu problemów pielęgnacyjnych u dzieci z chorobami układu moczowego.

Najczęstszymi chorobami układu moczowego u dzieci są choroby: zapalenie układu moczowego oraz zespół nerczycowy.

Postaci klincze ZUM: bezobjawowy bakteriomocz, bezobjawowe ZUM, zakażenie dolnego odcinka układu moczowego pęcherza moczowego i cewki moczowej, ostre odmiedniczkowe zapalenie nerki, przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerki. Objawy kliniczne ZUM: może przebiegać bezobjawowo; u młodszych dzieci objawy mogą być niecharakterystyczne i utrudniają rozpoznanie choroby tj. brak łaknienia, przedłużona żółtaczka, stany gorączkowe lub podgorączkowe, niepokój, brak przyrostu masy ciała, biegunka, wymioty, niedokrwistość. U starszych dzieci, podobnie jak u dorosłych, symptomy choroby są łatwiejsze do interpretacji. Zwłaszcza gdy powodują rozwój odmiedniczkowego zapalenia nerek, ostrego lub przewlekłego. Należą do nich: objawy diuretyczne - ból przy mikcji, parcie na mocz, krwiomocz, ropomocz, ból brzucha i lub okolicy lędźwiowej, hepatosplenomegalia, gorączka lub hipotermia, sinica, wymioty, moczenie nocne i dzienne. Rozpoznanie: badanie ogólne moczu, liczba krwinek białych: wskaźnik ryzyka rozwoju zmian bliznowatych w nerkach w przebiegu ZUM u dziewczynek poniżej 8 w polu widzenia, a u chłopców poniżej 5 oraz krwinek czerwonych więcej niż 2 w polu widzenia. Profilaktyka ZUM postępowanie w czasie zakażenia i po jego zakończeniu: należy dbać o higienę całego ciała, ze szczególnym uwzględnieniem okolic krocza; powinno się pamiętać o codziennej zmianie bielizny osobistej; utrzymanie kwaśnego odczynu moczu poprzez spożycie witaminy C i skoku z żurawin (cytrusy alkalizują mocz); duża podaż płynów (co zapewnia lepsza filtrację nerek, przeciwdziała zaleganiu moczu w pęcherzu i mnożeniu się tam bakterii); wyrabianie nawyku regularnych mikcji; likwidacja stanów zapalnych krocza i okolic odbytu np. leczenie u dzieci owsicy; unikanie kąpieli w wannie z dodatkiem płynów do kąpieli; unikanie zaparć (ponieważ zalegające masy kałowe uciskają na pęcherz i zmniejszają jego pojemność, dodatkowo mogą wywierać ucisk na cewkę moczową powodując utrudnione opróżnianie pęcherza moczowego); wykonywanie kontrolnych analiz moczu w przypadku każdej niedyspozycji dziecka. Dzieci z ZUM nie wymagają żadnych ograniczeń dietetycznych. Mogą prowadzić normalny tryb życia, brać udział w zajęciach sportowych. Należy ubierać je w cieplejszą bieliznę w okresie jesieni i zimy, dbać aby nie przemoczyły nóg. Kąpiele w chłodnej wodzie nie są przeciwwskazaniem: jedynie po kąpieli należy założyć suchy opalacz. Nie należy przegrzewać dziecka, ponieważ spocone rozbierające się w chłodnym miejscu (choćby w celu oddania moczu) jest narażone na niekorzystne zmiany temperatury.

Zespół nerczycowy: nie jest jednorodną jednostką chorobową, ale skutkiem różnych procesów chorobowych, które prowadzą do uszkodzenia błony filtracyjnej kłębuszków nerkowych która staje się przepuszczalna dla białka. Charakteryzuje się zmianami klinicznymi i biochemicznymi wywołanymi białkomoczem przekraczającym możliwości kompensacyjne ustroju, białkomocz przekracza 40miligram na kilogram masy ciała na godzinę lub 50miligram na kilogram masy ciała na 24godzin. Wymienionym objawem laboratoryjnym towarzyszą: obrzęki, hipowolemia, hiperchrtoserolemia, nadkrzepliwość krwi, zwiększona wrażliwość na infekcje. Zakres postępowania pielęgniarskiego wobec dziecka z zespołem nerczycowym w okresie obrzękowym, początkowy okres choroby: ograniczenie aktywności fizycznej; codzienna kontrola następujących parametrów: masa ciała, bilans płynów, ciśnienie, tętno, rozmieszczenie i nasilenie obrzęków (mierzenie obwodu brzucha, obrzęki ich umiejscowienie może się zmieniać), analiza moczu w kierunku białkomoczu i krwinkomoczu (dla oceny czynności nerek); toaleta skóry; konieczność utrzymania określonej diety; przeciwdziałania negatywnym emocjom wynikającym z choroby i procesu leczenia; ochrona przed infekcjami. Postępowanie z dzieckiem z zespołem nerczycowym w okresie remisji: dieta bigatobiałkowa i niskotłuszczowa; zachęcenie do aktywności ruchowej; obserwacja ilości oddawanego moczu i przyjmowanych płynów; systematyczna kontrola masy ciała i ciśnienia; ochrona przed zakażeniem i ukąszeniami owadów; stałe podawanie Enkortonu; systematyczne wykonywanie analizy moczu i zgłaszanie się na wizyty kontrolne do poradni nefrologicznej; kontynuacja szczepień ochronnych po okresie 1 miesiąc od zakończenia leczenia Enkortonem. Objawy hiperkortycyzmu: zaburzenia wzroku i dojrzewania układu kostnego; odwapnienie kości (osteoporoza); nadmierna skłonność do wykrzepiania; rozstępy skórne; otyłość głównie twarzy i obręczy barkowej i biodrowej z zachowaniem szczupłych kończyn; owrzodzenie żołądka; nadciśnienie; nadmierne owłosienie na karku; plackowate łysienie na głowie; zmniejszenie ogólnej odporności organizmu.

32. Zadania pielęgniarki w leczeniu i monitorowaniu opieki nad dzieckiem z cukrzycą.

Cukrzyca typu pierwszego, insulino zależna jest chorobą o nadal niewyjaśnionej do końca etiologii. Rozwija się u osób predysponujących genetycznie przy udziale czynnika lub czynników środowiskowych. Istotą choroby jest deficyt insuliny. Do klinicznego ujawnienia dochodzi gdy zostaje 80% zniszczonych komórek wysp langenchajsa.

Objawy kliniczne cukrzycy (narastają zwykle w czasie trzech do dwunastu tygodni): wzmożone pragnienie - polidypsja; wielomocz - poliuria; częstomocz - polakisuria; nocne mikcje - nycuria; wzmożony apetyt - polidyfagia; zaburzenia widzenia; uczucie zmęczenia; narastająca senność; zaburzenia świadomości.

Objawy charakterystyczne u dzieci: moczenie nocne; utrata chęci do zabawy i nauki; rozdrażnienie i agresja; ból głowy. U niemowląt: łapczywe picie wody z kąpieli, obfite mikcje w stanie odwodnienia; stan zapalny zewnętrznych narządów moczowo płciowych (pieluszkowe zapalenie skóry lub ZUM); suchość skóry; zapalenie kącików warg (zajady); upośledzenie wzroku.

Zadaniem pielęgniarki jest zapobieganie powikłaniom:

Hipoglikemia to Obniżenie glukozy poniżej 60 miligram na decylitr. Wyróżniamy hipoglikemię lekką, umiarkowaną i ciężką. Kliniczne objawy hipoglikemii u dzieci: noworodki: często przebieg bezobjawowy; trudności w ssaniu; wymioty; senność; sinica; bezdechy; pobudzenie ruchowe; krzyk mózgowy; drgawki. Niemowlęta i młodsze dzieci: zaburzenia świadomości; senność; drażliwość; bladość skóry; bóle głowy; drgawki. Dzieci starsze: objawy wegetatywne - pobudzenie układu wegetatywnego; uczucie lęku, niepokoju; bladość skóry; pocenie się; głód; tachykardia; wzrost ciśnienia tętniczego; nudności, wymioty; objawy neuroglikemii - zaburzenia koncentracji; drażliwość; splątanie; bóle i zawroty głowy; zaburzenia widzenia; zaburzenia mowy; drgawki; utrata przytomności.

Zaleca się wykorzystanie reguły 15 gram na 15 minut jako nowej taktyki postępowania w hipoglikemii lekkiej i umiarkowanej.

W przypadku wystąpienia hipoglikemii należy spożyć 15 gram glukozy; następnie poczekać 15 minut i zmierzyć stężenie glukozy we krwi. Jeśli jest to konieczne należy spożyć ponownie 15 gram glukozy. Najczęstsze błędy na tym etapie postępowania z hipoglikemią lekką i umiarkowaną polega na spożyciu zbyt dużej ilości glukozy lub niewłaściwych produktów np. wysokokalorycznej czekolady.

Postępowanie w ciężkiej hipoglikemii: udrożnienie dróg oddechowych, ułożenie w pozycji bezpiecznej na boku; podanie domięśniowo lub podskórnie glukagonu w dawce i 1miliggram u dzieci w wieku > 12 roku życia lub pół miligram u dzieci < 12 roku życia; ewentualne powtórzenie dawki glukagonu jeśli dziecko po 10 minut nie odzyskało przytomności; jeśli dziecko odzyskało przytomność podać mu 15 gram węglowodanów prostych w formie płynnej; odznaczyć stężenie glukozy we krwi po 15 minut i ewentualnie uzupełnić podaż węglowodanów prostych.

Najskuteczniejszym i zalecanym sposobem leczenia hipoglikemii ciężkiej jest dożylne podanie glukozy.

Cukrzycowa kwasica ketonowa: Najczęstsze objawy: poliuria, polidypsja, polifagia, zapach acetonu z ust, przyśpieszony oddech i cechy odwodnienia różnego stopnia. Zaburzenia świadomości występują zazwyczaj późno mimo obecności zaawansowanych zaburzeń metabolicznych (objawy odwodnienia 5% + wymioty + senność, masywna glikozuria > 55 milimol na litr, pH < 8,3; stężenie wodorowęglanów < 15 milimol na litr).

Postępowanie: wykonanie następujących badań: waga ciała, glikemia, ketonuria, ketonemia, stężenie elektrolitów (sód, potas, chlor, wapń, magnez); mocznika i kreatyniny, posiew krwi i moczu, gazometrię, ewentualnie E K G i Rtg klatki piersiowej. Uzupełnienie drogą dożylną niedoboru płynów i elektrolitów, potasu najczęściej przed podaniem insuliny; podanie insuliny krótko działającej lub analogu szybko działającego we wlewie dożylnym; modyfikowanie postępowania w zależności od wyników monitorowania: stężenia glukozy co jedną godzinę, bilansu wodnego co jedną godzinę, stan neurologiczny co jedną godzinę, stężenie elektrolitów w surowicy co dwie godziny po rozpoczęciu leczenia.

Zbyt gwałtowne wyrównanie zaburzeń elektrolitowych może być dla dziecka równie niebezpieczne, jaki ich utrzymywanie się.

Leczenie nadciśnienia u dzieci: niskosolna dieta, utrzymanie aktywności fizycznej i należnej wagi; rewizja wyrównania metabolicznego i stabilizacji glikemii; zaprzestanie palenia w związku z jego naczyniowym działaniem przyśpieszającym i nasilającym zmiany o charakterze mikro i makroangiopatii; farmakoterapia oparta o Enaraplil i Captopril.

Wysiłek fizyczny stwarza zagrożenie niedocukrzenia, ponieważ stężenie insuliny we krwi dziecka leczonego insuliną nie zmniejsza się podczas wysiłku fizycznego. Zapobieganie występowaniu hipoglikemii polega na spożyciu łatwo przyswajalnych węglowodanów bezpośrednio przed i w czasie wysiłku. Duży i długotrwały wysiłek fizyczny powinien być zaplanowany poprzedniego dnia. Przygotowanie polega na: zmniejszeniu lub przesunięciu rannej dawki insuliny 1 do 2 godzin przed wysiłkiem, należy pamiętać że jeśli występuje niedobór insuliny w organizmie dziecka chorego na cukrzycę wysiłek fizyczny w żadnym wypadku nie obniża stężenia glukozy we krwi; wybranie odpowiedniego miejsca iniekcji; obniżeniu glikemii przed i po wysiłku; badanie moczu na zawartość acetonu; dodatkowym spożyciu łatwo przyswajalnych węglowodanów w czasie wysiłku fizycznego; zmniejszeniu nocnej dawki insuliny po forsownym wysiłku fizycznym, efekt obniżenia stężenie glukozy we krwi po wysiłku fizycznym będzie trwał 8 do10 godzin.

Dieta dzieci chorych na cukrzycę: W należnej ilości kalorii węglowodany powinny stanowić 55 do 60 %, w tym jedna trzecia warzywa i owoce, białko 15 do 20 %, w tym dwie trzecie zwierzęce, tłuszcze 25 do 30 %, głównie roślinne. Swoboda w żywieniu możliwa jest jedynie przy wielokrotnym wstrzyknięciu insuliny szybko działającej przed posiłkami, pod warunkiem opanowania zasady tego rodzaju leczenia.

Przerwy między posiłkami nie mogą być dłuższe niż 2 i pół do 3 godzin. Dzieci chore na cukrzycę powinny spożywać 6 do7 posiłków dziennie, w tych samych godzinach i z tą samą ilością węglowodanów. Ułatwieniem realizacji zaleceń dietetycznych są wymienniki węglowodanowe. Wymiennik węglowodanowy jest to ilość produktu zawierająca 12 gram lub 10 gram węglowodanów. Dieta dziecka chorego na cukrzycę, nie powinna zawierać węglowodanów łatwo przyswajalnych, w tym słodzonych posiłków. Dozwolony jest jedynie niewielki dodatek cukru, do 10%, do potraw zawierających tłuszcz np. do mało słodkiego domowego ciasta. Spośród węglowodanów złożonych zaleca się jarzyny bogato resztkowe oraz produkty zbożowe z dużą ilością otręb. Struktura i zawartość błonnika w różnych pokarmach ma wpływ na to jak szybko wchłaniane są zawarte w nich węglowodany. Intensywność przecukrzenia posiłku, czynniki szybciej podwyższające stężenie glukozy we krwi, zwiększają ją: rozgotowanie na miękko, napoje do posiłku, zawartość soli, małe kęsy; zmniejsza, czynniki wolniej podwyższające stężenie glukozy we krwi: dodatek tłuszczu, dietetyczny błonnik, duże kęsy, struktura niektórych pokarmów.

Białko zwierzęce występują na ogół w produktach jednocześnie z tłuszczem i w mięsie, wędlinach, serach, jajach, rybach stąd dieta bogato białkowa staje się dietą bogato tłuszczową. Ponieważ nie istnieje możliwość dokładnego wyliczenia zawartości tłuszczu w produktach zaleca się ograniczenie dodatkowego spożycia tłuszczu do 2 do 3 dag masła lub margaryny i 5 do 10 gram oliwy jako dodatku do potraw beztłuszczowych; po okresie wczesnego dzieciństwa 2 do 3 roku życia.

Zalecenia dotyczące żywienia muszą być opracowane indywidualnie dla każdego dziecka wspólnie z nim i rodzicami. Należy przy tym uwzględnić rodzaj insulinoterapii, tryb życia i rozkład zajęć dziecka i zwyczaje żywieniowe rodziny. Dziecko razem z rodzicami otrzymuje informacje o liczbie wymienników węglowodanowych przypadających na szczególe posiłki i posługując się tabelą wymienników węglowodanowych planuje menu.

33. Opieka nad dzieckiem z wybranymi chorobami metabolicznymi - fenyloketonuria i galaktozemia.

Galaktozemia jest ciężkim schorzeniem spowodowanym zaburzeniem przemiany węglowodanów. Defekt polega na wrodzonym niedoborze transferazy urydylodwufosfogalaktazowej, katalizującej galaktozę, i gromadzeniem się galaktozy we krwi, po urodzeniu, po wprowadzeniu do pożywienia mleka. U niemowlęcia występuje: upośledzone łaknienie, wymioty, biegunki, senność, powiększenie wątroby i śledziony, zaćma, zahamowanie rozwoju umysłowego. Między czwartym a dziesiątym dniem życia nasila się żółtaczka fizjologiczna, często osiągając grożące uszkodzeniem jąder podkorowych mózgu. W ciężkiej postaci pojawiają się wymioty i biegunka, w krótkim czasie prowadząca do śmierci. Badania laboratoryjne wykazują hipoglikemię i zwiększenie stężenia galaktozy. Leczenie polega na wyłączeniu laktozy i galaktozy z pożywienia tj. mleka i jego przetworów, i wprowadzeniu mieszanek zastępczych, Nutramigen, Prosobee. Laktoza, główny węglowodan mleka składa się z glukozy i galaktozy. Wczesne wprowadzenie diety, przed trzecim miesiącem życia, zapobiega uszkodzeniom ośrodkowego układu nerwowego i narządów miąższowych.

Fenyloketonuria jest genetycznie uwarunkowaną chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest niedorozwój umysłowy, jeżeli choroba nie jest rozpoznana i leczona od okresu noworodkowego.

W Polsce występuje z częstością 1 na 1000 noworodków. Przyczyną jest defekt genetyczny, w wyniku którego enzym hydroksylaza fenyloalanin owy jest syntetyzowany w niedostatecznej ilości. Niedobór tego enzymu powoduje zaburzenie przemiany fenyloalaniny do tyrozyny. Gromadząca się w nadmiarze fenyloalanina ulega przemianie na drodze zastępczej, ale powstaje wówczas kwas fenylopirogronowy. Nadmiar fenyloalaniny i kwasu fenylopirogronowego, a także niedobór tyrozyny, mogą być przyczyną upośledzenia umysłowego wskutek ich toksycznego działania na rozwijający się mózg.

Objawy kliniczne: choroby są w pierwszych tygodniach życia dziecka niezbyt typowe. Niekiedy występują wymioty, wzmożona pobudliwość. Prawie wszystkie dzieci jeszcze przed ukończeniem szóstego miesiąca życia mają charakterystyczny mysi zapach. U niektórych występują zmiany skórne o charakterze wyprysku. Dość typowymi cechami chorych na fenyloketonuria są jasne włosy, jasne skóra i niebieskie oczy, prawdopodobnie na skutek zmniejszonego wytwarzania melaniny.

Opóźnienie rozwoju psychosomatycznego narasta stopniowo i często jest zauważalne dopiero pod koniec pierwszego roku życia. Pierwszym sygnalizującym objawem jest opóźnienie poszczególnych etapów motoryki, a więc brak unoszenia głowy, brak możliwości siadania, wstawania i chodzenia w odpowiednim czasie. Od szóstego miesiąca życia zaczyna się opóźnienie rozwoju umysłowego: gorszy kontakt z otoczeniem, osłabienie reakcji na bodźce zewnętrzne. U starszych dzieci stwierdza się na ogół niedorozwój umysłowy znacznego stopnia, iloraz inteligencji wynosi przeciętnie 20 do 40. U chorych dzieci może występować obniżenie napięcia mięśniowego, pojawiają się ruchy bezcelowe, drżenie rąk, drgawki. U wielu z tych dzieci stwierdza się małogłowie, a w badaniu elektroencefalograficznym, nieprawidłowy zapis.

Rozpoznanie fenyloketonurii może się wstępnie opierać na stwierdzeniu podwyższonego stężenia kwasu fenylopirogronowego w moczu. Badania te są jednak niezbyt dokładne, poza tym dodatnio wypadają u chorych dzieci, które ukończyły dwa miesiące życia, gdy zazwyczaj pojawiają się już cechy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Najważniejszą i najbardziej swoistą metodą jest test Guthriego. Umożliwia on oznaczenie zawartości fenyloalaniny we krwi już w pierwszym tygodniu życia noworodka. W teście tym wzrastanie pewnych szczepów bakteryjnych jest proporcjonalne do zawartości fenyloalaniny w badanej krwi. W praktyce można za pomocą tego testu wykonywać masowe badania przesiewowe wszystkich rodzących się dzieci przez pobranie od każdego z nich kropli krwi na krążek bibuły i przesłanie do wyspecjalizowanego laboratorium.

Leczenie polega na ograniczeniu fenyloalaniny w diecie. W tym celu stosuje się specjalne hydrolizaty białkowe ze zmniejszoną zawartością fenyloalaniny. Przygotowuje się z nich odpowiednie mieszanki do karmienia niemowląt. W Polsce dostępne są preparaty Lofenalac, Nofemix i Nofelon.

Fenyloalanina jest aminokwasem niezbędnym w niewielkich ilościach do prawidłowego rozwoju i wzrostu, dlatego całkowicie nie można wyeliminować jej z diety dziecka. Ponieważ zapotrzebowanie na ten aminokwas jest osobniczo różne, u każdego dziecka dietę ustala się indywidualnie tak, aby fenyloalaniny we krwi wahało się w granicach 2 do 8 minigrama na 100 minilitrów w okresie niemowlęcym i 2 do 10 minigram na 100 minilitrów u dzieci starszych. Oprócz specjalistycznych mieszanek w diecie dziecka dozwolone są potrawy z mąki kukurydzianej, warzywa, owoce, cukier, masło. Rezultaty lecznicze uzyskuje się tylko wtedy, gdy leczenie rozpoczyna się w dwóch pierwszych miesiącach życia i jeżeli trwa ono do szóstego, siódmego roku życia; wiek, do którego dieta ma być bezwzględnie stosowana nie został definitywnie określony.

W zapobieganiu fenyloketonuria mogą mieć znaczenie badania pozwalające wykryć heterozygoty, a więc osoby kliniczne zdrowe, mogą jednak przenosić chorobę na swoje potomstwo. Umożliwia to prowadzenie diagnostyki prenatalnej w tych rodzinach. Ogromną rolę w zapobieganiu następstwom fenyloketonuria ma wczesne wykrycie choroby przez prowadzenie masowych badań przesiewowych u wszystkich noworodków.

34. Kompleksowość postępowania pielęgniarskiego w zespole Downa.

Zespół dałna jest najczęściej ogólną anomalią rozwojową. Zespół ten jest wywołany obecnością nadliczbowego chromosomu par 21, czyli trisomią 21. Najbardziej stałą cechą zespołu dałna jest niedorozwój umysłowy. Wskaźnik inteligencji waha się od 20 do 80. Objawy kliniczne: w zespole tym występują charakterystyczne cechy somatyczne tj. mała głowa z płaską twarzą, spłaszczoną nasadą nosa i skośnie ustawionymi powiekami, małżowiny uszne są przeważnie małe, język duży, często wystaje z jamy ustnej. Szyja i kończyny są krótkie. U dzieci z zespołem dałna występuje przeważnie hipotonia mięśniowa. Dość często występuje przepuklina pępkowa, nieprawidłowy rozwój zębów. Wrodzone wady serca. Leczenie polega na korekcji poszczególnych nieprawidłowości oraz leczeniu dodatkowych zakażeń. Istotne znaczeni mają specjalne metody nauczania i szkolenia zawodowego, uwzględniające stopień niedorozwoju umysłowego tych chorych. W zapobieganiu temu zespołowi chorobowemu dużą rolę przypisuje się diagnostyce prenatalnej płodów z rodzin ryzyka genetycznego oraz kobiet ciężarnych powyżej 40 roku życia.

35. Udział pielęgniarki w leczeniu i pielęgnowaniu dziecka z białaczką.

BIAŁACZKA to choroba rozrostowa krwi. Istotą procesu chorobowego jest proliferencja czyli mnożenie się niedojrzałych i nieprawidłowych leukocytów w szpiku i innych narządach doprowadzając do ich uszkodzenia (nacieczenie najbardziej widoczne jest w wątrobie, śledzionie i węzłach chłonnych). Komórki białaczkowe nie potrafią pełnić żadnej funkcji, tylko namnażają się w nie kontrolowany sposób.

Obraz kliniczny: Pojawiają się, gdy liczba komórek białaczkowych przekroczy krytyczną wielkość 10 do dziewiątej na litr wtedy komórki nowotworowe wypierają prawidłowe elementy morfotyczne szpiku, naciekają różne narządy i powodują nieprawidłowości metaboliczne. Dominują objawy niedokrwistości tj. bladość powłok przyśpieszenie czynności serca, skaza krwotoczna małopłytkowa w postaci drobnych wybroczyn, wylewów i podbiegnięć krwawych nosa, jamy ustnej, przewodu pokarmowego, a nawet dróg rodnych. Granulocytopenia objawia się gorączką, anginą ropną, ropniami skórnymi lub posocznicą. Narządy ulegają powiększeniu, zwłaszcza śledziona i wątroba mogą osiągać bardzo duże rozmiary. Niekiedy występuje powiększenie węzłów chłonnych, także śródpiersiowych wskutek ucisku na naczynia występują objawy niewydolności krążenia. Czasem występują nietypowe wysypki skórne. Do częstych objawów należą bóle kostne związane z rozrostem obcej tkanki w szpiku, może dojść do zniszczenia kości, aż do patologicznych złamań włącznie, rzadziej obserwuje się rozrost tkanki nowotworowej w obrębie kości oczodołu i szczęki. Zajęcie ślinianek jest mylnie rozpoznawane jako nagminne zapalenie ślinianek przyusznych.

Rozpoznanie: o rozpoznaniu decydują badania hematologiczne krwi obwodowej i szpiku. We krwi obwodowej stwierdza się: Zmiany w zakresie krwinek białych; Niedokrwistość różnego stopnia, do bardzo ciężkiej włącznie; Małopłytkowość występuje mniej więcej w 90% przypadków, może być bardzo nasilona, czasem liczba płytek jest bliska warności 0; Liczba retykulocytów najczęściej jest zmniejszona. Należy podkreślić, że liczba leukocytów nie decyduje o rozpoznaniu białaczki. Choroba może przebiegać z normalną liczbą leukocytów, leukopenią lub znaczną hiperleukopenią (nawet 10 do dwunastej na litr). Istotną cechą białaczki w obrazie krwi obwodowej jest pojawienie się nowej cechy jakościowej tzn. komórek fizjologicznie w organizmie nie występujących. Komórki te są młode, niezróżnicowane, nie potrafią pełnić żadnej funkcji. Nazywa się je blastami. Badanie krwi obwodowej nie wystarcza do podjęcia tak poważnego rozpoznania. Decyduje o nim badanie szpiku. Niewykonanie badania szpiku w tej chorobie jest błędem w sztuce lekarskiej.

Leczenie: Możliwie szybko należy wyrównać niedokrwistość przez przetaczanie krwi. Zlikwidować ewentualne zakażenia przez podanie antybiotyków, leków przeciwgrzybicznych. Opanowanie skazy krwotocznej poprzez podanie Enkortonu, leków uszczelniających naczynia. Równocześnie należy zapobiegać hyperurykami (nadmiarowi kwasu moczowego w surowicy krwi, który powstaje z rozpadających się blastów); w tym celu stosuje się obfite nawadnianie dożylne i doustne, podaje się leki moczopędne, alkalizuje organizm; działanie to ma na celu uchronienie dziecka od niewydolności nerek i od kamicy nerkowej.

Te zasady wstępnego leczenia obowiązuje w każdej białaczce. Z chwilą ustalenia jej typu rozpoczyna się leczenie celowane. W leczeniu ostrych białaczek u dzieci stosuje się intensywną, skojarzoną, wielolekową chemioterapię, mającą na celu maksymalne zniszczenie komórek nowotworowych i niedopuszczenie do nawrotu choroby. Leczenie to nie jest obojętne dla organizmu i niesie za sobą wiele niebezpieczeństw w postaci: aplazji szpiku, skłonności do ciężkich zakażeń, uszkodzenia narządów. Z tego względu bardzo istotny jest wybór optymalnej dla danego dziecka terapii celowanej. Leczenie każdej białaczki składa się z trzech faz: indukcja remisji ma na celu uzyskanie klinicznej i hematologicznej remisji, w tym okresie stosuje się 3 do 4 leki: winkrystynę, daunorubicynę, Elcorton i ewentualnie L-aspargininę, faza ta trawa około 30 dni. Konsolidacja, wzmocnienie remisji, aby nie doszło do lekooporności, wprowadza się kolejne cytostatyki: arabinozyd cytozyny, cyklofosfamid, 6-merkoptopurynę i inne, konsolidacja trwa około 2 miesięcy. Potrzymanie remisji, która trwa okokoło 2 lata.

Patrz pyt. 11.

---