SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA

Wykład I z 07.03.2009r.

Art. 11-16 Konstytucji - relacje pomiędzy ustrojem, a całym systemem politycznym

System polityczny - jest wytworem konkretnych ludzi, w konkretnym czasie, uwarunkowany warunkami np. specyfiką społeczeństwa, jego charakterystyką.

System ten warunkuje…

System partyjny - jest efektem specyfiki naszej własnej; nie my wymyślamy partie, formy reprezentacji

System polski oparty jest na różnych rozwiązaniach, głównie niemieckich.

Dwa elementy systemu politycznego:

1. władza,

2. system reprezentacji

System polityczny - odnosimy się do mechanizmu sprawowania władzy, daje to możliwości uporządkowania pewnych spraw

Polityka - wykonywanie władzy. Analiza systemu politycznego, trzeba wyjść od tego - tym jest władza.

We współczesnym ujęciu oznacza to przedstawienie także procesu reprezentacji interesów.

Ponieważ ujęcie władzy (współczesna koncepcja władzy) musi być realizowana w oparciu o interes np. idąc na wybory wybieramy takiego polityka, który spełnia nasze interesy, nie głosujemy za jego wygląd.

Celem władzy musi być stworzenie takich warunków, ażeby był ścisły związek pomiędzy tymi, którzy rządzą, a tymi co są podporządkowani (co wybierają).

Politykę definiujemy jako zdolność do wykonywania władzy, sposób rządzenia.

System polityczny będzie zatem określał nam sposób rządzenia.

Kilka koncepcji polityki i władzy:

Władza - w starożytności polityka w ogóle nie jest pojęciem odrębnym.

Arystoteles - (Stagiryta) - to ojciec politologii; to on jest twórcą pojęcia: „dobro wspólne”. Na wszystkich ludzi wolnych nakładał obowiązek dbania o dobro wspólne. On mówił, że w proporcji umiejętności jakie człowiek posiada i majątku ma obowiązki wobec państwa.

Człowiek ma obowiązki wobec państwa, bo jest to rzecz wspólna. Obywatele są wobec siebie równi i wszyscy ponoszą odpowiedzialności i to proporcjonalnie do wkładu => są odpowiedzialni za ochronę dobra wspólnego.

możliwości mentalne, materialne jakie mają

Arystoteles widział także niebezpieczeństwo grożące demokracji. Mówił, że państwo demokracji może się degenerować.

Ważne tu jest:

- dobro wspólne,

- człowiek jest istotą społeczną tzn. że dąży do życia z innym ludźmi,

- odpowiedzialność za państwo proporcjonalna do możliwości, czyli kwalifikacji człowieka i możliwości materialnych,

Z tego wynikają konsekwencje traktowania władzy. Później pojawia się „władza jako służba” - nie jest to powiedziane przez Arystotelesa.

Święty Tomasz z Akwenu - służba jest podstawą władzy; żył w XII w. zw. Akwinatą. Zaczerpnął wiele z koncepcji Arystotelesa.

Określił władzę jako niezbędny podmiot. Władza istnieje ponieważ człowiek nie potrafi sam….

Władza jest potrzebna żeby wspierać człowieka - zarówno w życiu doczesnym, jak i we wieczności.

Wykonujący władzę są po to by wspierać człowieka; ma spełniać władzę organizatorską.

Władza ma służyć człowiekowi radą, pomocą, ukierunkować go i te jej zadania uzasadniają byt.

Władza nie istnieje zatem sama dla siebie, ale istnieje po to by człowieka wspierać i to legitymizuje jej istnienie (uzasadnia byt władzy).

Taki sposób widzenia władzy jest podstawą myśli tomistycznej.

To jest pewien nurt widzenia władzy - jako obowiązek na rzecz społeczeństwa.

Charakterystyczne jest dla renesansu nieco inne spostrzeganie człowieka. Mianowicie przyjmuje się, że działania władzy nie mają na celu poskromienia złej natury ludzkiej bowiem człowiek z istoty jest dobry. Można mu pozostawić pewien zakres swobody. Jest to uznanie człowieka jako podmiotu samodzielnego.

Pojawia się koncepcja umowy społecznej jako formy uregulowania stosunków pomiędzy ludźmi, a władzą. To oznacza, że władza traci boską moc. Zakres treści takiej umowy jest różny. Chodzi tu przede wszystkim o to czy ludzie oddają całkowicie władzę, tracąc możliwość odebrania uprawnień władczych, czy też źle oceniając działanie władzy mogą te uprawnienia odebrać (tę władzę obalić), Oddając pełen zakres władzy stają się całkiem poddani władzy.

Kiedy pozostawiamy sobie prawo odebrania władzy to jesteśmy nadrzędni, bo możemy pozbawić władzy podmioty. Dzisiejszy schemat władzy jest na tym oparty.

Jeśli jesteśmy niezadowoleni z władzy to możemy ją odwołać - dzisiejsza konstrukcja jest na tym oparta.

Konstytucja jest umową społeczną o pewnym specyficznym charakterze, pewne elementy są zawsze takie same.

Zwierzchnią władzę sprawuje naród - art. 4 Konstytucji - to jest schemat, założenie.

Ilekroć mówimy o współczesnej władzy myślimy => przekazujemy swoje uprawnienia ….

Ten schemat pojawia się głównie oświeceni.

W oświeceniu pojawia się także koncepcja, że władza realizuje interesy. To rozwiązanie typowe dla nowoczesnego państwa, które zakłada, że władza reprezentuje interesy.

Jednocześnie władza dysponuje ogromnym zakresem uprawnień. Może żądać poświęceń ze strony człowieka, aż do poświęcenia życia (to w obronie kraju, państwa).

Szczegółowe koncepcje:

1. Marksistowska

2. Maxa Webera

Koncepcja Marksistowska - ta koncepcja zakłada, że władza jest pojęciem historycznym, ściśle związanym z pojawieniem się instytucji państwa.

Oznacza to, że władza i państwo powstają na określonym etapie rozwoju sił wytwórczych. Oznacza to także powiązanie władzy z własnością.

Marksiści twierdzą, że władza powstaje wtedy kiedy pojawia się nadwyżka produkcyjna => zysk, a to jest zależne od rozwoju sił wytwórczych.

Jeżeli rozwój jest bardziej rozwinięty ….

Państwo powstaje zatem w tym celu ażeby każdy kto taką nadwyżkę posiada mógł chronić swoje interesy, czyli państwo ma charakter klasowy. Służy ochronie interesów klasy posiadającej. Państwo ma charakter historyczny, klasowy, a społeczeństwo ma charakter antagonistyczny. Na bo ta różnica w statusie ekonomicznym powoduje sprzeczności interesów.

Charakterystyczną cechą tej koncepcji jest także to, że nacisk położony jest na antagonizm klasowy. Ten antagonizm jest wynikiem uznania sprzeczności interesów dla których kryterium jest wyłącznie status ekonomiczny. To jest bardzo istotne. Państwo jest zatem instytucją klasową i antagonistyczną, a władza polityczna jest ściśle (genetycznie) powiązana z władzą ekonomiczną. Ten genetyczny charakter jest niezwykle ważny.

Genetycznie związany oznacza, że nie możemy zdobyć władzy politycznej bez zdobycia władzy ekonomicznej (czyli własności, środków produkcji)

Punktem wyjścia dla władzy politycznej jest zmiana stosunków społecznych np. Portugalia.

Występuje tu jedno kryterium …….

Ona wykształtowała naszą mentalność, sposób myślenia o wzajemnych relacjach.

Antagonizm - on wyznacza i bardzo silnie oddziaływuje na sposób myślenia ludzi. Środki produkcji to bardzo wąskie znaczenie.

Dwie klasy społeczne(są to dwie wielkie grupy społeczne)

1. 
   
   właściciele, podział ten w oparciu o środki produkcji

2. ci, którzy właścicielami nie są

To powoduje, że struktura społeczna jest inaczej ukształtowana i inaczej postrzegana.

Powstaje tu pytanie jak klasyfikować ludzi, którzy nie mają środków produkcji, a posiadają nadwyżkę pieniężną np. w czasie PRL'u.

Państwo jest tylko formą istnienia władzy. Nie można twierdzić, że to jest istota zagadnienia. Istotą jest władza.

Marksiści twierdzą, że władza i państwo powstają na etapach rozwoju sił wytwórczych.

Władza jest dostosowana do potrzeb społecznych.

Patrzymy tylko na zjawiska i te zjawiska opisujemy, a nie tworzymy konstrukcji.

Nie możemy państwa traktować klasowo, co do istoty są wynaturzenia.

Myśl Marksistowska miała zakończyć się upadkiem państwa.

Państwo ma służyć :

1. uzewnętrznienie interesów,

2. a następnie ich realizacja na drodze kompromisu

Ono im pomaga, tworzy strukturę organizacyjną.

Jaki system wyborczy wybrać? Ten najbardziej racjonalny prowadzący do …

Nie ma związku genetycznego między władzą polityczną, a władzą ekonomiczną.

Marksizm wykorzystywał założenia antagonizmu klasowego.

Koncepcja Maxa Webera - żył na przełomie XIX i XX wieku, ekonomista, socjolog. Stworzył pojęcie polityki i władzy odidealizowanych.

Jego zdaniem władza i polityka powinny być pozbawione wątku ideologicznego, a więc powinny być postrzegane jako działania techniczne. Powinny być oderwanie od źródeł aksjologicznych.

Mówimy o rządach technokratycznych, który nie jest zaangażowany partyjnie, nie kieruje się konkretną ideologią, ale ma podejście profesjonalne.

Weber uważał, że ideologia prowadzi do sporów, konfliktów, a to prowadzi do destabilizacji, powoduje że władza jest mało konkretna. Zatem najlepiej rozdzielić i potraktować władzę jako działanie techniczne, organizatorskie, nieuwarunkowane ideologicznie.

Nie udało się tego zrealizować. Europa zachodnia w latach '70 pochwyciła tę myśl. Ponieważ poziom ekonomiczny społeczeństw zachodnich najmniej ……

Weber przyjmował, że polityka to działanie, w którym rządzący mogą narzucić swoją wolę rządzonym. Najistotniejsze jest jednak przeanalizowanie jego koncepcji władzy.

Weber kierując się myślą Arystotelesa przyjął, że władza jest stosunkiem społecznym, realnie istniejącym. Polegającym na tym, że jeden podmiot rządzący może narzucić swoją wolę rządzonym. W ostateczności stosując nawet przymus istotną cechą tej koncepcji jest uznanie równorzędności podmiotów tego stosunku.

SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA

Wykład II z 08.03.2009r.

cd. do koncepcji Webera

Władza - zdolność narzucenia swojej woli, także wbrew oporowi

• to realny stosunek, ale nie równorzędny

tzn. że można dokonać praktycznej weryfikacji, bo można się odnieść do rzeczywistości, możemy porównać, wskazać, wyciągnąć wnioski na podstawie doświadczenia i zmieniać

Źródła władzy

Marksiści - twierdzili, że władza jest polityczna, powiązana z władzą ekonomiczną. Związana jest genetycznie. Nie można uzyskać władzy politycznej jeżeli wcześniej nie zdobyło się władzy ekonomicznej =>reforma, racjonalizacja przemysłu, uwłaszczenie chłopów.

Weber - twierdzi, że władza ekonomiczna jest jednym ze źródeł władzy, ale ani nie najważniejszym ani nie można ustalić genetycznego związku między władzą polityczną, a władzą ekonomiczną.

Podmiotem władzy są jednostka i małe grupy.

Wg Webera - jednostka i małe grupy są podmiotami

W Marksizmie - mamy dwie grupy społeczne (2 klasy społeczne) *to ma swoje uzasadnienie w budowie struktury społecznej:

1. ci co mają,

2. ci co nie mają.

Globalne społeczeństwo - możemy dla swoich interesów szukać porozumienia z ludźmi dla nas bardzo odległymi, ponad granicami. To zmienia relację w stosunku dla ojczyzny; zmienia się punkt widzenia, punkt oddziaływania. To jest istotne dla budowania interesów.

Jednostka lub mała grupa wykonuje władze, ale wsparcie wyborców jest niezbędne.

Podmiot władzy jest zależne od okoliczności władza ekonomiczna może ….

Jego osiągnięcia, umiejętności; można wskazać jeszcze różne źródła, ale te są najważniejsze.

Psychologiczny aspekt wykonywania władzy.

- podmiot sprawujący władzę może władze sprawować dla samej przyjemności rządzenia czyli pojawić się zjawisko „władzy dla władzy”. Władza jest postrzegana w kategoriach osobistej satysfakcji. Ona służy dla zaspokojenia potrzeb ambicjonalnych i wtedy nie jest postrzegana jako służba.

Psycholog…..

Napisał, że człowiek który ma już wszystko a w szczególności pieniądze, majątek, karierę chce zamknąć i osiągnąć władzę.

Jak to się dzieje, że jesteśmy władzy posłuszni?

Posłuszeństwo to legitymizacja. Publicznie nie pytamy o legitymizację władzy.

Weber poddał to zagadnienie analizie rozróżniając wstępnie władzę i panowanie.

Władza - potencjalna możliwość narzucenia drugiemu podmiotowi swej woli,

Panowanie - jest już stanem realizacji.

Legitymizowanie jest tylko panowanie (wg Wezera),bo władza jest to stan potencjalny, a nie osiągnięty.

• trzeba mieć ….

Weber wymyślił pojęcie 3 typów prawomocnego panowania.

Weber zaznaczył, że ta jego konstrukcja ma charakter idealny, nie jest zweryfikowana praktycznie, jest teoretycznie.

I typ tradycyjny odpowiadają na pytanie „czym uzasadniamy

II typ charyzmatyczny nasze podporządkowanie władzy”

III typ legalny = racjonalny

I typ tradycyjny oparty jest o założenie, że człowiek podporządkowany jest dla władzy, to tak zawsze było, że jest to władza przechodząca z pokolenia na pokolenie; pozostało w określonym rodzie królewskim.

II typ charyzmatyczny posłuszeństwo wobec władzy jest oparte o uznanie szczególnych cech dla przywódcy. To może być przywódca wojskowy z czasów wojny; przywódcy polityczni (Piłsudski, gen. Degola, Jan Paweł II, Napoleon, Jan XXIII)

III typ legalny posłuszeństwo nasze jest oparte o wyniki wyborów, o procedury wyłonienia władzy

Wielka Brytania, Hiszpania (coś o monarchii) ………………………….

Przykład dynamiczności procesu politycznego i legitymizacji władzy

V Republika Francuska w 1958r. powstała po upadku IV Republiki, która się rozpadła w wyniku chaosu politycznego, destabilizacji, chaos partyjny, trudności polityczne, zwłaszcza wojna w Algierii. IV Republika decyduje się powierzyć Degolowi przebudowę systemu i przeprowadzenie całej reformy, a także rządzenie krajem. Reprezentował pewne wartości bliskie Francuzom: patriotyzm, wierność ojczyźnie, wolność.

……………..

wyrazem tego jest Konstytucja V Republiki. Rządzi za pomocą referendum.

Wałęsa - wychodzenie poza działania ……. - wszystkie te przykłady pokazywały wzmocnienie typu legalnego.

Te wszystkie przykłady świadczą o tym, że koncepcja wg Webera doznaje bardzo wyraźnej weryfikacji i w związku z tym zakres jej wykorzystania jest bardzo ograniczony.

Rozwiązanie formalne => przykład Portugalii, która w połowie lat '70 przeszła rewolucję goździków i w pewnym okresie już wtedy silny był wpływ wojska, armii, a więc w Konstytucji z 1976r. nastąpiła instytucjonalizacja armii; powołano radę rewolucji, która uzyskała szerokie kompetencje np. udział w kontroli konstytucyjnego prawa, miała bowiem czuwać nad zgodnością prawa z celami rewolucji. Mamy tu wyraźne ograniczenie legalnie istniejącej władzy. Skład rady był wojskowy. Występuje tu ograniczenie instytucji powołany przez organ wyborczy. Nie powoduje pozytywnego skutku w postaci legitymizacji, ograniczając kompetencje, zmniejsza znaczenie, to negatywne oddziaływanie tej instytucji.

Wnioski:

Koncepcja Webera nie daje realnie istniejącego zjawiska legitymizacji władzy w wystarczającym stopniu. Musimy zatem szukać innych rozwiązań, ażeby widzieć władzę w całej złożoności. Punktem wyjścia jest teza, że władza jest zjawiskiem wielowymiarowym. A więc trzeba ją postrzegać ze względu na tę cechę i w związku z tym trzeba się odwołać do koncepcji amerykańskiego politologa Dawida Beetham.

Założył on, że należy wyodrębnić 3elementy żeby tę wielowymiarowość dostrzec:

1. stwierdzić zgodność z ustalonymi regułami,

2. ocenić czy te reguły uznaje się za usprawiedliwione zarówno przez sprawujący władzę, jak i tych którzy są jej podporządkowani,

3. istnienie przejawów akceptacji określonych stosunków władzy.

Wychodzimy z założenia, że władza jest wielowymiarowa:

- reguły,

- usprawiedliwienie tych reguł,

- czy są przejawy akceptacji.

Jeżeli takie są płaszczyzny rozwiązań to temu powinny odpowiadać 3 poziomy legitymizacji:

1. poziom reguł,

2. poziom przekonań,

3. poziom czynnego przyzwolenia.

Poziom reguł najbardziej podstawowy - to punkt wyjścia. Reguły pisane (prawne), ale nie tylko, bo także reguły niepisane np. eliminacja przestępców.

Jeśli reguł na tym poziomie nie znajdziemy lub jeżeli nastąpiło złamanie reguł to możemy mówić o nielegalności władzy.

Poziom przekonań znacznie obszerniejszy zakresem, bo zawiera dwie kwestie o kwalifikacje podmiotów sprawujących władze. Struktura władzy ma służyć interesom powszechnym. Władza ma pochodzić z autorytatywnego źródła.

Wyodrębniamy tu dwie sytuacje: kiedy przyjęcie reguły odpowiadają społecznym przekonaniom i gdy sytuacja jest odwrotna np. stosowanie immunitetu w Polsce formalnego. Partie nie były zainteresowane stratą, oddaniem immunitetu, teraz jest to automatycznie robione; zarobki polityków - jawność, składane przez nich oświadczenia majątkowe.

Tam gdzie brak jest tradycji i kultury tam dochodzenie racji jest dłuższe, bardziej uciążliwe.

Źródłem autorytatywnym są wybory.

Władza ma pochodzić od legalnego źródła - ma być legalna.

Zakres społecznej akceptacji - składa się na to: ocena działania władzy reguł, jest to zbiorcze ujęcie, które powoduje, że władzę akceptujemy, gotowi jesteśmy ponownie ją legitymizować.

Będzie to dotyczyć efektywności władzy, skuteczności i w tym przede wszystkim zgodności władzy do zapewnienia odpowiedniego statusu życia.

spostrzeganie w wymiarze możliwości życia materialnego, dostępności kształcenia, dostępność instytucji kultury, ochrony zdrowia, a to wszystko składa się na status życia, a nie jest postrzegane w kategoriach materialnych

Od połowy XIX wieku od władzy oczekuje się aktywności w dziedzinie zaspokojenia potrzeb obywateli. Jeżeli takie prawa konstytucja przyznaje to włada ma je realizować.

Poziom czynnego przyzwolenia podstawowym przejawem akceptacji władzy to udział w wyborach. Im mniejsza jest frekwencja w wyborach, tym większa jest liczba osób które odrzucają system; to dowodzi brakiem zainteresowania , odrzucenia systemu jako całości. Te przejawy to poziom, który w szczególny sposób interesuje polityków i profesjonalistów, którzy interesują się badaniem opinii publicznej. To nie jedyna forma - wybory, bo mamy jeszcze mniej jednoznaczne i nieformalne -> badanie opinii publicznej, zaangażowanie społeczności w projekty publiczne, zainteresowanie różnego rodzaju organizacjach. One dowodzą rzeczywistych relacji między władzą a społeczeństwem. Zaangażowanie w tworzenie instytucji publicznych -> jest to demokracja uczestnictwa (instrumenty z zakresu demokracji uczestnictwa)

- wysłuchanie publiczne - to zmiana regulaminowa, która służy aby każdy podmiot zainteresowany projektem swoje stanowisko przedłożył.

Wykład III 21 marca 2009 r

Poziom reguł ma charakter podstawowy. Reguły są pisane i niepisane, wszystkie, które rządzą sprawowaniem władzy. Współcześnie stopień regulacji jest wysoko posunięty Wielka Brytania poszerza zakres regulacji, nie ma konstytucji formalnej, ma charakter konstytucji, ale ta sytuacja też się zmienia. Jeżeli łamie się reguły to mamy deligitymacje na poziomie reguł i nielegalności władzy (……… w sposób nie zgodny). To jest poziom podstawowy (nielegalność). Jeśli jest legalna to sytuacja ulega zmianie tzn, że współcześnie musimy postawić pytanie, czy ta przesłanka jest wystarczająca do akceptacji władzy czyli legalności.

- nie jest wystarczająca i wtedy ogłaszamy drugi poziom legitymizacji - PRZEKONAN i dotyczy on materialnych przesłanek. Tu pojawia się kwestia ustalenia czy władza pojawia się z autorytatywnego źródła - źródło które jest akceptowane, uważa się za właściwe w danym systemie, źródło które akceptujemy z uwagi na ocenę z konkretnej formy pochodzenia władzy.

Przyglądając się władzy stawiamy pewne wymagania:

Czy reguły stanowią właściwe kwalifikacje władzy? Wobec kwalifikacji: trzeba rozdzielnic funkcje od kwalifikacji czysto politycznych od wiedzy fachowej, wtedy inne kwalifikacje decydują.

Kwalifikacje fachowe: np. minister jest od nadania kierunku, a nie do szczegółowych sytuacji.

Reguły musza zapewnić kwalifikację ale również ochronę pewnych wartości cech szczególnych i przede wszystkim trzeba podkreślić, że na I miejscu stawia się wymagania ażeby reguły zapewniały były podporządkowane realizacji dobra wspólnego, interesu powszechny. Reguły SA oceniane właśnie przez społeczeństwo, te kryteria szczegółowe SA formułowane przez NARÓD.

Oraz POZIOM 3 - to poziom czynnego przyzwolenia, ostatni etap, na tym poziomie dokonujemy głosując za, albo odmawiamy poparcia glosując przeciw. To jest efekt oceny dwóch pierwszych poziomów, to tylko efekt końcowy oceny.

Można wyodrębnić 2 kwestie:

1. ocena wyrażona w wyborach (możemy odmówić, przyznać w sposób formalny………….. poparcie zmienić stanowisko do wcześniejszych wyborów)

- to wywołuje konkretny efekt polityczno-prawny. Zgodnie z założeniami demokratycznymi systemu w wyborach następuję, które mogą być alternatywne i kadencyjne. Alternatywne - muszą być oparte o zasadę konkurencji (rzeczywista), kadencyjne - prawem określonym odstępach czasu a nie odrzucany, takie formy jak plebiscytarne formy działania na rzecz władzy (jest w plebiscycie za i przeciw nie ma konkurencji) .

Nie możemy brać pod uwagę tylko sformalizowanie wyborów, trzeba uwzględniać tez inne sposoby ujawniania opinii. Te wszystkie formy jak manifestacje w miejscach pracy musza być odrzucone dla partii politycznej podstawową formą są wybory.

Chodzi o różne sposoby ujawniania opinii publicznej, jej stanowiska.

Drugi aspekt opinii publicznej związany jest z tzw. Demokracją uczestnictwa i bardzo silne powiązane ze społeczeństwem obywatelskim, Stopień upodmiotowania społeczeństwa jest bardzo wysoki i prawa i obowiązki obywatela , skarga konstytucyjna, odpowiedzialność państwowa za działanie władzy publicznej w tym odpowiedzialność za naruszenie ustawodawcze.

Mając do dyspozycji tak wiele środków mówimy że nie mamy upodmiotowienia, władza sobie rządzi a my tak sobie tylko żyjemy.

W tych państwach gdzie społeczeństwo jest dobrze zorganizowane gdzie może samodzielnie w sposób skuteczny ujawniać swoje stanowisko nie tylko w wyborach, tam oczywiście ta ocena działania władzy nie jest ograniczona tylko do wyborów i opinia publiczna ma szanse skutecznie oddziaływać - to jest społeczeństwo obywatelskie bo ono jest zdolne stanowić swoista przeciwwagę dla władz.

Grupa zorganizowana jest silnym partnerem i stanowi realna siłę przy założeniu że charakteryzuje się wysokim poziomem kultury.

Społeczeństwo obywatelskie wyłania władze na zasadzie „dyskursu społecznego”.

Po II wojnie światowej.

Cechy społeczeństwa:

- wolność człowieka

- wolność od państwa, która umożliwia samodzielne zorganizowanie się z ze względu na rożne cele, także cele polityczne lub powiązane z politycznym.

Działania przez grupy społeczne są niezależne od aktywności władzy nie pochodzi z jej inspiracji, są wynikiem własnej aktywności społecznej.

To pewna aktywność nabyta, przyswojona wynikająca z poczucia wspólnoty interesów. Ta wielkość interesów jest konsekwencja pluralizmu społeczeństwo wolne - pluralistyczne, mamy różne interesy i każde z tych interesów chcemy ochronić , czyli zrealizować w związku z tym powinniśmy się zorganizować.

Stąd pojawia się wielość organizacji, mamy wolność tworzenia organizacji, mamy wolność od państwa.

Stąd pojawia się idea obywatelskości

Obywatelskość - oznacza zdolnośc człowieka do samoograniczenia, rezygnacji z części ambicji na rzecz interesu wspólnego, a dokonuje się to przez samoograniczenie.

To jest pomysł europy zachodniej - obywatelskość, ograniczenie np. oznacza że zamiast dwóch partii mamy jedna, która trwa i mamy jednego prezesa.

Wolność daje mi szanse do tego co robić powinnam a obywatelskośc jest podporządkowaniem dobru wspólnego.

Społeczeństwo obywatelskie - które ma na celu obywateli…………….

Społeczeństwo czy potrafi intensywnie uczestniczyć , stanowić kierunek rozwoju instytucji, skutecznie naciskać na określony kształt i treść?

Np. lobbing - to instytucje służąca interesom społeczeństwa tym bardziej skuteczna będzie …………….. społeczeństwa dobrze zorganizowana a to są instytucje które służą dialogowi pomiędzy władza a społeczeństwem.

O konieczności tworzenia inst.. społ. Obywatelskiego - przesądza nasza obecność w Unii Europejskiej i proces globalizacji. To decyduje o akceptacji władzy, te współczesne procesy zmieniające zorganizowanie państw i władzy również dotyczy Polski . Musi się zadbać o jego udział we władzy.

Na poziomie III wyróżniamy swoje stanowisko akceptacji

- brak udziału, czyli niska frekwencja dowodzi o braku akceptacji systemu w ogóle.

WNIOSKI:

O legitymizacji władzy przesądza legalność i zakres społecznej akceptacji, czynnikiem który ma bardzo ważne znaczenie jest ocena skuteczności działania władzy w dziedzinie ochrony interesów materialnych człowieka.

Od połowy XIX w przez Państwo opiekuńcze są 2 istotne instytucje chroniące go przed upadkiem, gdy następuje naruszenie reguł- (to wszystkie przypadki naruszenia nielegalnego)

Np. władza wydała dokument niezgodny z prawem musi nastąpić sanacja np. sąsiad zabrała mi pół pola).

Istotnym instrumentem sanacji i tych zjawisk działania nielegalnego jest - sadownictwo (dokonuje sanacji nielegalnych rozstrzygnięć) jeśli sądy działają źle to i system. Sądy uzdrawiają system nielegalności pod warunkiem że są sprawne.

Druga gwarancja demokratycznego systemu - jest cywilna kontrola nad armią (Armia musi być podporządkowana władzy cywilnej). W innym przypadku, jeśli tak nie jest to system jest niedemokratyczny.

Podstawa współczesnej demokracji - jest legitymizacja wyborcza , ale mamy inne formy sprawowania władzy np. monarchiczne (Wielka Brytania, Hiszpania) i te dodatkowe formy które mają charakter historyczny wzmacniają system, wzmacniają zasadę suwerenności narodu która jest podstawowa przesłanka LEGITYMIZACJI WŁADZ.

Naród jest władzą najwyższą. W wymienionych przykładach legitymizacja władzy jest wzmocniona przez zasadę monarchiczności tzn. pozytywnie oddziałuje na stopień poparcia.

Zasada suwerenności narodu jest wzmocniona poprzez zasadę Monarchiczności, wzmocnienie poprzez interpretacje emocjonalną.

II przykład oddziaływania deklarowana jest przesłanką suwerenności narodu a defacto duże znaczenie w europie maja rządy wojskowych np. okres międzywojenny rewolucja w portugalii, zasad kierowniczej partii komunistycznej.

- To sa przykłady stosowania zasady suwerenności narodu jako przesłanki legitymizacji władzy. W innych krajach należących do różnej kultury i ogólnej również takim czynnikiem który działa ograniczająco na suwerenność narodu jest podporządkowanie w DOKTRYNIE RELIGIJNEJ. Np. Islam

TYPOLOGIA DEMOKRACJI

1. Niełatwo jest ustalić co to jest demokracja, jak ja badać wg. Jakich kryteriów , wg jakich przesłanek i stawia się pytanie czy mamy zmierzać w takim kierunku, żeby stworzyć sobie pojecie demokracji takie, aby można było porównać demokracje w różnych krajach.

Pojawia się koncepcja ameryk politolog DEAHLE i on zaproponowała aby przyjąć kryteria proceduralne które są porównywalne, maja charakter mierzalny.

KRYTERIA:

1. założył, że rządy wynikają z wolnych wyborów

2. że sa oparte o autentyczna rywalizacje wyborczą

3. wybory są otwarte

ad1. wolne wybory polegają na tym, ze jest szeroki dostęp do kandydowania, choć najczęściej w praktyce pojawiają się partie jako wyłączne podmiotu uprawnionego do zgłaszania kandydatów.

Ad2. autentyczna rywalizacji wyborcza - chodzi o wybory alternatywne oparte o konkurencję

Ad3. otwarte wybory - to takie w których tzw. Bariery uczestnictwa stoją na niskim relatywnie poziomie.

4 typy demokracji:

a) pseudodemokrację

b) demokrację ograniczoną

c) demokracje nieskonsolidowaną

d) demokracje skonsolidowaną

Dodatkowym elementem, ale o bardzo istotnym znaczeniu współcześnie jest kwestia ZINTEGROWANIA ELIT POLITYCZNYCH

Elita - grupy ludzi, które potencjalnie rządzą, obejmuje stanowiska ma dostęp do centrum decyzji i je podejmuje.

Elita dzieli się na istotne znaczenie dla spoistości elity i skuteczność , dlatego wyodrębniamy w systemie demokratycznym 2 typy elit:

- elitę sfragmentyzowaną

- elitę zintegrowaną normatywnie

Natomiast dla systemu niedemokratycznego:

- elitę zintegrowaną ideologicznie

np. Perelarska np. charakteryzuje się istnieniem jednej dominującej frakcji, która narzuca ideologię własną chronioną przymusem państwowym, pozostałe frakcje nie maja żadnej możliwości ujawniania swojego stanowiska.

Elita zfragmentaryzowana dzieli się na:

- relatywnie dużo frakcji, często skłóconych, jedna lub więcej frakcji mogą podważać system jako taki. To znaczy ze dążą do obalenia systemu całkowitej jego likwidacji w związku z tym rządy są mało stabilne mało skuteczne. Charakterystyczny jest niski poziom KONSENSUSU NORMATYWNEGO - dotyczy systemu wartości, rozwiązań

Elita zintegrowana normatywnie - wysoki poziom konsensusu normatywnego (żadna frakcja nie występuje przeciwko założeniom systemu) frakcji jest relatywnie mało, rządy są stabilne.

Jeśli złożymy te założenia elity z definicją demokracji to dostajemy TYPOLOGIE DEMOKRACJI

WYKŁAD IV 04.04.09

Proces demokratyzacji

Jak powstaje demokratyzacja skonsolidowana?

Porozumienie elit jako podstawa demokratyzacji.

1. Porozumienie elit poprzedzające modernizacje ta forma przekształceń jest charakterystyczna dla Wielkiej Brytanii i Szwecji i dotyczy okresu tzw,. Poprzedzającego modernizację.

Model ewolucji historycznej

Porozumienie elit - stabilna demokracja ograniczona→

↨ kooptacja nowych grup - demokracja skonsolidowana

Wykluczenie nowych grup ↨- demokracja nieskonsolidowana

- pseudodemokracja

Porozumienie elit - taka sytuacja społeczna, która stabilizuje grupę społeczna zdolna do porozumienia. Jest punktem wyjścia.

Ograniczona demokracja - charakteryzuje się że tylko cześć społeczeństwa zgodnie z ………………. Prawem wyborczym korzysta z wyborów. Nie dopuszcza wszystkich obywateli wg ……………. Do władzy, ale się przekształca i tworzy ………… nowych grup, poprze reformę prawa wyborczego.

Kooptacja???/// nowych grup - toczy się do momentu wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego.

Demokracja skonsolidowana - musi się charakteryzować - racjonalnością elit, elity są zdolne do porozumienia się to jest podstawa ich działania.

Stabilna demokracja ograniczona - może skrócić w innym kierunku niż ko……… nowych grup i pójść odwrotnie wykluczając nowe grupy ; …………….w demokracje nieskosolidowaną i pseudodemokracje

II przekształcenie systemu autorytarnego w demokratyczny

Nacisk elit i mas na zmianie władzy upadek systemu autorytarnego

porozumienie elit demokratycznej brak porozumienia elit, kontynuacja masowej

w skali masowej mobilizacji

↓ ↓

stabilizacja i instytucjonalizacja polaryzacja elit i mas

↓ ↓ ↓ ↓

demokracja skonsolidowana demokracja pseudodemokracja powrót

nieskonsolidowana do autoretyzmu

Punkt wyjścia to system autorytarny następują w nim zmiany i elita zaczyna naciskać na władze ten nacisk elity może być bardzo skuteczny i ostatecznie prowadzi do upadku systemu autorytarngo.

Możliwość po upadku systemu autorytarnego:

1. Porozumienie elit i demokratyzacji w skali masowej( realne sa możliwości w braniu udziału w sprawowaniu władzy przez człowieka)

2. brak porozumienia elit:

- kontynuacja masowej stabilizacji

- charakterystyczna dla systemu autorytarnego

- powrót do autoratyzmu.

Brak porozumienia elit - system się załamie i sa 2 wyjścia:

- możliwe jest przekształcenie się także systemu w demokracje nieskonsolidowaną pseudodemokrację.

- Jeżeli występuje porozumienie to następuję stabilizacja i instytucjonalizacja

Instytucjonalizacja - powołanie tych instytucji powołanych do sprawowania władzy np. partie polityczne, grupy interesów.

Etapem ostatecznym jest demokracja skonsolidowana, ale nie jest ona końcem zmian - jest tylko punktem wyjścia do dalszych zmian.

Demokracja skonsolidowana - musi uwzględniać różne formy reprezentacji interesów. Tym rozwiązaniem podstawowym jest działanie parlamentu, a w którym to działają partie polityczne. Partie polityczne walczą o władze, obok tego jest cały system różnych interesów, obok tego również jest kształtowane społeczeństwo.

Wnioski:

Zmiany w sposobie funkcjonowania społeczeństwa mówi, że system …………… nie jest wystarczający do reprezentowania interesów. (specyfika bardzo widoczna s Stanach Zjednoczonych sejm i każdy parlament wobec okoliczności zewnętrznych nie jest w stanie być reprezentatywny w każdym zakresie dużej potrzeby. Europa jest poddana podobnym prawom zwłaszcza o charakterze globalnym!

Dawno gdy się tworzyły partie polityczne to na miarę ……………………..

Partie polityczne reprezentują ważne interesy i …………….

Zadaniem państwa jest kształtowanie w taki sposób żeby drogi uregulować ………………. ścieżki , które ujawniają wszystkie interesy.

Pozostają nam partie polityczne ale uzupełniany jest system partyjny o drugi model: zorganizowanych grup interesów.

Reprezentacja interesów:

Analiza modeli teoretycznych:

Najistotniejsze są tzw. Interesy ekonomiczne (są również religijne, narodowościowe, są reprezentowane przez grupy interesów, ich celem nie jest zdobycie władzy. Natomiast partie polityczne z założenia dążą do zdobycia władzy. Partia polityczna działają w parlamencie i to miejsce ich do działania interesów, natomiast grupy interesu oddziaływają na Ośrodki decyzyjne, ale także na partie polityczne.

( Ośrodki decyzyjne - to głównie parlament, oddziaływanie na proces ustawodawczy) .

W konsekwencji wyznacza pewne płaszczyzny interesów i pewne uproszczenie …………………………………………………………….

To parlament stanowi prawo, rząd wykonuje prawo, tu następuje uzewnętrznienie - interesów ostatecznych.

W parlamencie następuje rozstrzygnięcie właśnie w procedurze ustawodawczej. Z drugiej strony istnieją pewne formy podejmowania decyzji bez udziału parlamentu, działają grypy interesów z jednej strony a drugiej państwo.

Mamy tu do czynienia z dwoma modelami:

1. model parlamentarny

2. model komercyjny

Cechy systemu parlamentarnego

- PLURALIZM - jest stanem faktycznym , naturalnym stanem życie społeczeństwa ma swoje konsekwencje .

- WOLNOSĆ TWORZENIA PARTII POLITYCZNYCH - to konsekwencja pluralizmu nie da się go bez tego realizować

- WOLNOSĆ PRZYNALEŻNOSCI PARTYJENEJ - i organizacyjnej

- KONKURENCYJNOSĆ - to podstawa systemu partyjnego, wymaga konkurencyjności, wymaga alternatywności wyborów, system musi być konkurencyjny a to prowadzi do …………………..

- Wolna GRA SIŁ POLITYCZNYCH

- KONFLIKT - zamyka wykaz cech, jest elementem nieuniknionym nie można go pomijać tworząc system musimy mieć świadomość ze konflikt jest nieunikniony, nie możemy go pomijać . Przepisy muszą być przewidziane przez pewne procedury, które uzewnętrzniają konflikt, a po drugie pozwalają go pokojowo rozstrzygnąć. Jest to rzecz szczególnie istotna.

System parlamentarny ma także negatywne cechy:

-pluralizm może być nadmierny - poza pluralizmem nic już nie istnieje bo nie ma ograniczenia np. klauzule zaporowe

- wolność tworzenia partii może prowadzić do nadmiernej ich liczby, co prowadzi do chaosu. Scena polityczna jest wtedy rozdrobniona, słabość takiego gabinetu….?

- nadmierna konkurencyjność - maja podobny charakter w znalezieniu rozwiązań kompromisyjnych .

Nie można zrezygnować z takiego systemu, ale można go poprawić.

Cechy systemu korporacyjnego:

Zbliżona struktura, ale aktywniejsza od prawniczej

1. wyłącznie określonych interesów z zakresu reprezentowania parlamentu

Zrzeszenia korporacyjne sięgają średniowiecza. Model słabnie , w XIX w nie istnieje jako siła ………………… Powrót do korporacji następuje po I Wojnie światowej jeszcze słabszy politycznie. Taka cechę krajów jak Portugalia, Włochy, Hiszpania pojawia się tendencja antypartyjna i na tym gruncie antypartyjnym antyparlament pojawia się myśl o stworzeniu systemu korporacyjnego jako konkurencje parlamentaryzmu.

Próbowano zastąpić system parlamentarny - systemem korporacyjnym zawodu poza korporacje się nie wykonuje, tworzy się tylko korporacje. Wszystko upadło bo nie ma alternatywy, nie ma konkurencji, nie ma wyborów.

Te system nie rozpowszechnia się w Europie, bo jego słabości są widoczne. Parlamentarny jest nieudolny.

Po II wojnie światowej pada pomysł by połączyć parlamentarny z pewnymi elementami korporacynizmu. To koncepcje zwane niekorporacjonalizmem

- ona się rozpowszechnia po całej europie, celem jest zachowanie spokoju społecznego.

Ad 1 one nie mogą podlegać dyskusji w parlamencie i decyzji parlamentu, to oznacza ze nie można robić ………….., żaden …………….. nie jest potrzebny, no bo nie ma ………. określenia ……………., nie ma publiczności.

Komentarze sprawy nie maja charakteru karty przetargowej, nie można wykorzystać pewnych kwestii trudnych w sporze z tego wynika , że w sumie rzecz staje się merytoryczna a nie polityczna. To przestaje być atrakcyjne merytorycznie . W tym sporze dyskusji uczestniczą określone podmioty:

PRACA +Kapitał+ Państwo

2)obligatoryjna przynależność do korporacji - wyłączność na reprezentowanie pewnych interesów. Jeśli stworzymy 2 korporacje to może wystąpić konkurencyjność.

3. Zakaz działania więcej niż jednej korporacji w danej branży czyli wyłączność

4. Rozstrzygnięcie problemów w ramach porozumienia - to cel współczesnej demokracji. Punktem docelowym jest dążenie do przyjęcia porozumienia jako podstawy systemu. Chodzi tu o metodę szukania systemu, nie narzucanie, czy decyzji. Nacisk jest kładziony na porozumienie a nie wymuszenie.

Oparty jest o kwalifikacje podmiotów uczestniczących w podejmowaniu decyzji. Rozstrzygnięcie ma charakter merytoryczny a nie ………………………

Ten system ma wady - zasadnicza - ogranicza wolność, nie daje swobodnego tworzenia organizacji. Może być stosowany jako uzupełnienie modelu parlamentarnego. Najsilniej rozwinięty w krajach nordyckich, Niemczech, Austrii. W Polsce były próby powołania samorządu gospodarczego obligatoryjnego.

Korporacjonizm - jest zorganizowaną forma reprezentacji interesów, on bezpośrednio na parlament nie oddziałuje, dlatego trzeba się przyjrzeć jeszcze jednej formie działania, jakim jest LOBBING

LOBBING - to instytucja właściwie amerykańska, nie jest w Europie popularny nawet dzisiaj, bo jest dziwnie usytuowany, traktowany jako cos obcego w systemie parlamentarnym, jako naruszenie interesów w systemie parlamentarnym.

Specyficzną cechą dla lobbingu jest to że w tej formie reprezentuje się interesy rozproszone. Oznacza to że np. korporacja jest zorganizowana wiadomo kto ja utworzył, w jakim celu, jakie ma interesy. W przypadku lobbingu - jest co to jest lobbing i na jakich zasadach może być wykonywany i spełniając warunki ustawowe mogę lobbing wykonywać na rzecz innego podmiotu, który się da mnie zwrócić. Każdy podmiot może wynająć lobbystę który będzie odpłatnie interesy ……………. Reprezentować. Lobbingiem nie jest wszystko tylko człowiek zarejestrowany i zawsze odpłatnie w procesie stworzenia prawa.

WYKŁAD 5

Pseudodemokracja- typ demokracji, która nie spełnia warunków demokratyczności, nie ma spełnionych warunków wyborów, stracona pozycja demokracji.

ETAPY SYSTEMU TOTALITARNEGO;

- demokracja

-zastraszenie, pozbawienie prawa rozwoju

- prowadzi się indokrywację

Propaganda wykorzystywana maksymalnie, najpierw występuje się z brutalną siłą, pozbawienie własności, wyjazdów zagranicznych w tym pierwszym etapie pazyfikacji, pewne grupy się wyeliminuje, jak się osiągnie pewien stopień ideologiczny, wtedy ten nacisk może być mniejszy. Wszystko musi być pod kontrolą, to wtedy można dać trochę spokoju.

Przeprowadza się wybory jako dowód pewnej demokracji(legitymizacja władzy)

Pseudodemokracja się rozpada poprzez zmiany wewnętrzne. Np. Polska za czasów PRL

Można wspomagać rozpad demokracji(pseudo)

Mamy dwuwarstwowe działanie (dwa światy)

- jeden rzeczywisty, - a drugi w propagandzie

Po rozpadzie pseudodemokracji są trudności radzenia sobie z wolnością.

Przetrwanie jest bardzo trudne, to składa się do niechęci angażowania się do pracy, co przeszkadza w dochodzeniu do wszystkiego, co ogranicza widzenie samego siebie.

Ma też pewien typ elity, ta elita póżniej nie może odnaleźć się w nowej rzeczywistości.

TYPY EILT:

-integrowana ideologicznie- charakterystyczna dla pseudodemokracji

-sfragmatyzowana

-znormatyzowana

ELITA MONOLITYCZNA- zasadniczo jednorodna. Nie dopuszcza się do podziału na frakcję, przede wszystkim przeciwstawna. Ona może być podzielona np. w PRLu była podzielona na kilka partii, a ideologia była jedna. Symbolika w życiu ludzkim jest bardzo ważna, tworzy wartości, które oddziaływująca wszystkich.

PROCES ZBLIŻANIA ELIT jest to proces przeobrażeń prowadzących do powstania DEMOKRACJI SKONSOLIDOWANEJ

Demokr. nieskonsolidowana demokr. Skonsolidowana

Na władzę wpływaja grupy interesu. Po to są powoływane, żeby wpływać różnymi metodami, poprzez partie polityczne, lobbing.

Kiedy partie polityczne powstają?

Jest to związane z rozwojem parlamentaryzmu, bo jak inaczej wykonywać władzę, wybory wykonywane przez wyborców- ludzi posiadających wolność wyboru(prawo wyborcze)

Początki to koniec XVIII w. tzw KOTERIE ARYSTOKRATYCZNE, nie mają żadnej organizacji sformalizowanej, żadnej struktury, programu, a to oznacza że SA to lużne związki arystokratów powiązanych przypadkowo interesami prywatnymi.

W różnych konfiguracjach te grupy mogą skutecznie oddziaływać na monarchę.

WB(tylko) przeszła wszystkie etapy ewolucyjne (poczynając od koterii arystokr., partie notabli, parie masowe- ostatni etap)

Wszystkie inne kraje znają wszystkie te etapy, ale nie można wskazać ewolucyjnego przechodzenia przez nie.

Ma to związek z przeprowadzoną z WB reformą- reforma długiego parlamentu--- 100lat wcześniej umożliwiające budowe wczesnego parlamentaryzmu

II przyczyna—struktura społeczna, rozwoj kapitalizmu

- brak wojen na terytorium WB- walczyli ale na terenie swojego kraju

- bogactwa kolonialne

KOTERIE przekształcają się w PARTIE NOTABLI, działają przy monarsze w parlamencie.

W WB partie tworzą się odgólnie- od struktury parlamentarnej po struktury terenowe- partie notabli to są.

Są małe( partie kanapowe) najważniejsi na danym terenie ludzie ( decydenci, szefowie)

Cechy:

1. powstawanie odgórne

2. powstawanie w sposób ewolucyjny, spokojny, bez gwałtownych zmian, bez wstrząsów

III etap powstanie partii masowych- członkostwo opiera się o wspólny program, ideologie—nie one są podstawą tworzenia partii( tzw. Więzi osobiste), tylko program wspólnota ideowa.

PARTIE KONTYNENTALNE rozwijają się inaczej niż brytyjskie:

1)to nie jest ewolucyjna formuła, robią to w sposób gwałtowny, skokowo, nie ma ciągłości

2)są wynikiem zmian ustrojowych i zmian w prawie wyborczym

3)partie powstają ODDOLNIE- nie ma stabilnego parlamentu

4)w modelu europejskim wszystko musi się zmieniać, wszystko się tworzy

System brytyjski- jest w sposób wyrażny stabilniejszy

USA - nie ma długiej historii, start z pozycji zero bardzo charakterystyczne - tworzenie grup interesu—współcześnie organiz. Jest ogromnie duzo > dwa sposoby org. Interesów działają równolegle > dwie partie REPUBLIKANIE, DEMOKRACI

(różnice nie są duże, niewielki stopień formalizacji, ogólny charakter programowy, brak dyscypliny partyjnej -- różnica w porównaniu z partiami europejskimi.

Partie masowe- połowa Xix, rozwój nowych grup społecznych, pojawia się klasa robotnicza ludzi pracujących, utrwala się klasa średnia, partie robotnicze o ideologii lewicowej

Partie powstają oddolnie, równe prawa dla wszystkich klas, dwa nurty: komunistyczny i socjaldemokratyczny.

W XX w. ten podział się stabilizuje i utrwala.

Partia ma 3 cechy:

• organizacja - brak wzorca do stosowania

pewne minimum struktury organizacyjnej, minimalny podział ról i funkcji. Partie amerykańskie mają zupełnie lużną strukturę, nie ma to znaczenia przy realizacji władzy

w europie rzecz wygląda zupełnie inaczej

• ideologia lub program

Na ogół występuje ideologia i program. Ideologia była cechą podkreślaną do lat 70.80 XX wieku, partie były wiązane z konkretną ideologią.

Ten podział wyznaczał program, określał elektorat, partie miały charakter klasowy, stąd można było wyodrębnić partie chłopskie, robotnicze, partia reprezentująca konkretne interesy klasowe.

W latach 70-80 zmiana , uznano, że skoro nastąpił postęp to nie ma uzasadnienia, aby nadal utrzymywać podział na partie klasowe.

Różnice w statucie ekonomicznym ludzi przestały być drastyczne, poziom życia podniósł się wyrażnie, podział klasowy przestał istnieć.

Pojawia się tendencja partii politycznych do reprezentowania interesów ogólnonarodowych, tylko różnice w sposobie realizowania pewnych celów

Ideologia przestała nas dzielić ale jest wciąż żywa.

Każda partia ma swój program ( głównie program wyborczy). Partia ma właściwie 2 programy: manifest (program) na kadencje i program wyborczy.

Program partyjny- krótki, ogólnikowy, wygląda jak reklam, kolorowy, przyciąga wzrok, oparty na analizie potrzeb, pewne utarte sakewiaty.

• Funkcja dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, żadna partia nie traci statusu partii władzy nie zdobywając, Mozę najwyżej nie otrzymywać dotacji(powyżej 3%), minimalna liczba osób podpisania „za” powołaniem partiipozdrów sylwie

Stabilna demokracja:

- klauzula zaporowa

- pozbawienie dotacji partii, które nie uzyskują określonego progu poparcia.

PRAWNA REGULACJA PARTII POLITYCZNYCH

Początek - rok 1905 ustawa francuska o stowarzyszeniach, regulowała sytuacje partii Polit., traktując je jako wyodrębniony twór, ale stowarzyszenie, potem zmiana- odpowiedz na totalitaryzmy (konstytucjonalizacja partii) XX lecia międzywojennego

W Niemieckiej, francuskiej, hiszpańskiej konstytucji

Jak głęboka władza może ingerować w partie polityczne?? Rzecz może dotyczyć powołania, członkostwa, itd.

W Polsce ta ingerencja jest ograniczona, TK potwierdził to w jednym ze swoich orzeczeń - znaczna swoboda w sposobie powoływania władz partii Wadeckiej (wałęsa)

Orzeczenie TK przystało na założenia partii dając jej dużą swobodę działania, ochrona na poziomie konstytucji.

Każda organizacja tego typu musi pociągać SĄD KOLEŻEŃSKI - jedyna przyzwoita forma rozstrzygania konfliktów wewnętrznych.

Wypisać z partii można się zawsze, natomiast nie jest powiedziane, ze partia musi mnie przyjąć, kiedy mam na to ochotę.

KLASOWY CHARAKTER wiąże się z ideologią , ostrze soporu klasowego się stępiło, partie dziś nie są powiązane z klasami jak kiedyś. Partia musi mieć interes ogólnonarodowy i potem dopiero swój własny.

PSL- bardzo tradycjonalistyczna partia

FUNKCJE PARTII POLITYCZNYCH:

1. Funkcja kształtowania postaw i opinii p.p

2. Funkcja wyborcza

3. Funkcja rządzenia

Prof. Sobdewski autor koncepcji tego podziału funkcji

ad1) powinna być widziana w dwóch płaszczyznach:

-artykulacji i- reprezentacji

->ustalenie intersów Elektoratu

1)trzeba wiedzieć kogo reprezentować,

Jaką się ma ofertę

2)ustalenie kogo się reprezentuje, jaki jest elektorat

3) pozyskiwanie informacji o ludziach(wiek , wykształcenie, status ekonomiczny)

4)uzyskanie inf. O ich potrzebach

- co jest ważne, co jest ważne jakie cele chcą osiągać.

Musi to mieć charakter profesjonalny, amatorszczyzna, grozi przegrana w wyborach:

- sondaże

- konflikt z czytelnikami

Dopiero posiadające wszystkie inform. Można sprecyzować oferte, poprawić i przedstawić

- oferta musi być opublikowana, przedstawiona, wytłumaczona, bo jest podstawa reprezentacji intersów, zobaczyc trzeba jaki jest możliwy odbiór, działanie partii polegające na kontakcie, a nie rozsyłanie, publikowanie ofert.

Dwa schematy :

Jeśli partia rządzi

To jest to jej oferta programowa(efekty rządzenia) wycofywanie się z reakcji, bardzo ostry Dialog, wycofywanie się z opini

Jeszcze o partiach politycznych dążą do zdobycia i utrzymywania władzy. Partie rządzą , nie wpływają. Opozycja wpływa, a przede wszystkim dąży do zdobycia władzy.

Można zadać pytanie , w jaki sposób ona dąży do zdobycia władzy??

Wykorzystuje sytuacje, okoliczności dogodne by zdobyć władze.

GRUPY INTERESU są powoływane - główne zadanie wpływać na ośrodek decyzyjny, np. poprzez lobbing. Grupie interesu nie zależy na zdobyciu władzy, np. duża firma

Oddziaływanie grup interesu jest procesem

Partia dąży do zdobycia i utrzymywania władzy to jest ich celem konstytucyjnym

Grupa interesu dąży do wpływu na ośrodek decyzyjny a nie na władzę.

WYKŁAD VI 25.04.09r.

DWIE PŁASZCZYZNY DZIAŁAŃ PARTII POLITYCZNYCH

Artykulacja interesów i Reprezentacja interesów

ARTYKULACJA INTERESÓW- określa interesy jakie charakteryzuje elektorat danej partii. Należy ustalić środki jakimi dysponować będzie partia. Od tego zależy skuteczność jego działania np. badanie społeczne, prasa, środki bezpośredniego kontaktu, zjazdy, spotkania, działania, które służą do bezpośredniego pozyskiwania informacji o potrzebach elektoratu, oferta składana rzez partie również ma znaczenie, Przedstawiona jest w każdym programie partyjnym, a także w publikacjach, wypowiedziach ustnych polityków. Jest to druga strona aktywności partii. Przedstawia ona interesy wyborców. Proponuje realizacje różnych rozwiązań np. prywatyzacja--- zakres, czas prywatyzacji, kwestie ochrony pracownika, które stanowią konkretne interesy wyborców.

Artykulacja interesów jest zagadnieniem, w którym mamy do czynienia z dwojakim sposobem pojmowania interesu, interesy to taki pewne wartości dotyczące sfery nie materialnej np. polityka odnosząca się do eutanazji. Kompromis bardzo ważny aspekt artykulacji interesów- ponieważ środowisko partii jest bardzo zróżnicowane. Ludzie partii i elektorat maja realne potrzeby wykształcenie, kulturę polityczną, odpowiedzialność za państwo. W takiej sytuacji państwo musi dokonywać pewnych wyborów. Ważna jest granica populizmu, którą partia posługuje się dla zyskania zwolenników(różne obietnice formułowane w programach wyborczych)

Metody- wszystkie nowoczesne środki komunikacji z wyborcami, kontakt osobisty, oferta internetowa, festyny z nadaniem gadżetów jako forma przyciągania jako forma przyciągania klienteli wyborczej ( działania mające na celu oddziaływać na emocje) polskie partie nie angażują się Az tak bardzo w takie działania. Ważny jest także dostęp do pracy, kontakty bezpośrednie z wyborcami, dostępność przedstawicieli partyjnych na co dzień w normalnych sytuacjach których doświadcza.

REPREZENTACJA INTERESÓW budowana w oparciu o kompromis z różnymi interesami reprezentantów przez elektorat.

Partia powinna reprezentować interesy, które uznali dla swojego elektoratu, do tego należy artykulacja, będzie to wynik kompromisu między partią polityczną, składającą ofertę, oceniającą informacje otrzymaną od elektoratu. Partia mus stworzyć na tej podstawie wiarygodny program, kompromis nie może naruszać tożsamości partii. Musi się mieścić w jej programach. Kompromis musi być przyjęty pomiędzy jej ofertą jaka składa partia a tym co otrzymuje od wyborców. Kompromis wypracowuje platformę wyborczą, partia pozyskuje informacje od wyborców i skutecznie powinna łączyć je ze swoim programem. Partia reprezentuje swoich wyborców i program im oferowany w każdym czasie i miejscu, we wszystkich programach które są oferowane, w których ma swoich przedstawicieli, a w dyskusji publicznej partia reprezentuje interesy.

Dyskusja publiczna jest ważnym elementem kontaktowania się z wyborcami ( jest to dialog)

Dyskusja publiczna ma charakter sformalizowany (procedura ustawodawcza wymaga konsultacji z wybranymi podmiotami)

Z reprezentacji interesów wiąże się również odpowiedzialność za ich fizyczną realizację. Pojawia się kwestia obietnic wyborczych i odpowiedzialności za słowo ( obecnie brak odpowiedniego desygnatu słowa) obecnie w języku polityki słowo przestało mieć jakikolwiek sens. Partie posługują się hasłami, ujęciami bez treści ( ograniczają one odpowiedzialność za słowo). W efekcie powoduje to, że elektorat może czuć się oszukany.

Zatem podstawową cechą jest wiarygodność programu w odbiorze społecznym. Elektorat negatywnie ocenia obietnice nie realizowane. Charakterystyka dla programów politycznych hasłowość nie może oznaczać oderwania np. słowa od jego treści. Charakterystyczne jest natomiast nie tylko w języku polityki występujące coraz częściej oderwanie interpretacji słowa od jego rzeczywistej treści, nadawanie mu innego znaczenia. Odpowiedzialność za słowo jest oczekiwana od partii politycznych).

FUNKCJA WYBORCZA wykonywana przez partie przez pewien czas, ale w celu pozyskania przez partie stanowisk wybieranych w państwie (wszystkich stanowisk)

W jaki sposób w ramach partii dokonuje się dysponowania kandydatów

W polskich realiach brak jednoznacznych przepisów dotyczących desygnowania kandydatów.

…. niższych szczebli partyjnych, do pewnego procesu centralizacji podejmowania decyzji. Trzeba ustalić listę na poszczególnych szczeblach okręgowych, że każda jednostka terytorialna partyjna jest zainteresowana tworzeniem listy. Decyzje dotyczące tego szczebla partii, którego wybory bezpośrednio dotyczą.

Mamy różnych polityków, którzy pełnią funkcję w administracji rządowej , którzy znikają z konkretnych okręgów wyborczych ( z różnych powodów nie utrzymują kontaktów z danym okręgiem)

Publikowanie najlepszych kandydatów, czyli takich którzy najlepiej realizują interesy partii.

Ważne jest zagadnienie demokratyczności, autonomiczności poszczególnych okręgów wyborczych co ma wpływ na utrzymanie niezależności okręgu wyborczego.

Obecnie ludzie decydują o wyborze kandydatów w okręgu( jest to pierwsze rozwiązanie) rozwiązanie najmniej demokratyczne, najmniej realizujące interesy okręgu. To rozwiązanie w zasadzie powinno być wyłączone ze stosowania. Czy to oznacza kierownictwo centralne—nie ma wpływu na wybór kandydata-- nie jest to tylko kwestią sposobu ukształtowania listy.

Należy znaleźć takie rozwiązania, które pomagają realizować wszystkie interesy. poszukiwane drogi kompromisowej jest tu najbardziej odpowiednie. Im większa jest rola szefa partii tym mniejszy jest zakres kompromisu (mamy przykłady odgrywają bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu partii)

W jaki sposób szef partii powinien korzystać ze swojej szczególnej pozycji?

Od tego trzeba odróżnić statutowe reguły - musi być wypracowana metoda wzięcia pod uwagę stanowiska okręgu wyborczego. Partie o charakterze przywódczym nie maja zbyt długiego bytu.

W warunkach współczesnej EUROPY- ważny jest wpływ wyższego szczebla partii, działania prowadzone wbrew stanowisku niższego szczebla partii prowadzi do konfliktu, a nawet rozłamu partii. Zatem metoda powinna być uzgodniona a nie narzucona w sposób bezwzględny kandydatów. Jest to metoda ustalania listy do organów wieloosobowych - parlamentu.

Czy podobne mechanizmy wykorzystuje się w wyborach jednoosobowych- np. prezydenta tu sprawa jest bardzo skomplikowana, także z tego względu, że prezydent nie powinien być łączony żadną partią, choć w rzeczywistości jest to fikcja)

Istotne w tym przypadku jest to, aby kandydat mógł np. oderwać się od partyjnego punktu widzenia, musi oderwać się od swoich poczynań partyjnych. tego oczekuje się od prezydenta. Jednak prezydenta zgłaszają głosy partyjne.

W europie - przykład francuski- kandydat sam siebie zgłasza (Gorge Pompidou, Jack shirak) jest to głownie wynik słabości partii politycznych. To znaczy że partia ma lużną strukturę, a szef bardzo mocną pozycję, nie jest zależny od frakcji partyjnych.

Program realizowany przez kandydatów - wcześniej program, w którym kandydaci występują w wyborach parlamentarnych, kwestia programów ma znaczenie podstawowe. W tym przypadku Kandyda musi być ściśle związany z tym programem, dlatego że obowiązuje dyscyplina partyjna w parlamencie i każdy kandydat występujący z ramienia danej partii jest programowi podporządkowany i zatem w kampanii wyborczej reprezentuje konkretny program.

Należy sobie uzmysłowić fakt, że partie polityczne to nie są takie organizacje jak inne stowarzyszenia. Partie nie są oazą demokratyczności. Demokratyczność nie w każdym przypadku jest skuteczna partia aby zachowywać sprawność działania i skuteczności musi się kierować się racjonalnością dlatego należy wyznaczyć pewne elementy, które skutkują racjonalnością i skutecznością.

Ważne są procedury wewnętrzne, struktura organizacyjna, bo te ujawniają różnych stanowisk.

Sąd koleżeński - najbardziej demokratyczna formuła rozstrzygający konfliktu w organizacji. Może mieć on różne nazwy np. sąd partyjny - łagodzi zatem wewnętrzne konflikty. Demokratyczność partii musi być połączona z racjonalnością co wiąże się ze strukturą , metodami działania:

Partie, organizacje narodowe, których celem jest dążenie do zdobycia i utrzymania władzy.

Ochrona interesu powszechnego - partie praktyczne są ciałami pośredniczącymi, które kontynuują ośrodek decyzyjny, od nich zależy wykonanie władzy.

W interesie społecznym jest struktura partii i jej metody działania(odpowiednie).

Ważny jest zakres niezależności kandydatów- jeśli ktoś kandyduje z konkretnej partii to zależny od jej programu. Im system słabszy tym częstsze są wewnętrzne spory partyjne itp. Pojawiają się zjawiska takie jak wystąpienie z partii, ktoś ma kampanie wyborczą zorganizować, niezbędne jest zaplecze merytoryczne.

Zaplecze merytoryczne--- przygotowanie programu, nauka wypowiadania po a w czasie wykonywania funkcji, pomoc merytoryczna np. przy głosowaniach, ocenie projektu. Daje większą gwarancje poprawności proponowanych rozwiązań. Ścisły związek z partią polityczną stanowi dla wyborców gwarancję możliwości egzekwowania odpowiedzialności.

Poseł niezrzeszony—brak możliwości skutecznej oceny jednej osoby, łatwiej ocenić działania całej partii. Brak skutecznej egzekucji działania posła.

Program partii—poseł kandydat może wpływać na program ale zależy to od:

- tego jaka partia

- tego jaki jest program

- tego jaki to jest człowiek

Różne są zatem okoliczności, które należy brać pod uwagę, aby ustalić czy kandydat może wpływać na program.

Program w wyborach jednoosobowych. Zalety od kandydata i jego więzi z partią polityczną ( w jakim stopniu powiązany jest z konkretną partią polityczną)

Konieczny do tego może być pewien zakres niezależności, istotne znaczenie ma osobowość kandydata, charyzma.

Funkcja rządzenia - partia wykonuje ją tylko wtedy uzyska władze. Nie wykonywanie funkcji rządzenia nie zmienia statusu partii. Ona nadal pozostaje partią, dlatego bo o statucie partii stanowi udział w realizacji funkcji wyborczej. Liczba zdobytych głosów może mieć wpływ na finansowanie partii, ale rządzenie nie może nigdy istnieć nie wchodząc w skład rządu. Funkcja rządzenia dzieli się na :

1. rządzenie sensu stricte jest to wykonywanie funkcji rządzenia ale jest pomiędzy

2. działanie w opozycji nimi zasadnicza róznica, tylko w pierwszym przypadku

realizuje się rządzenie.

Ad 1) sensu stricto- polega na podjęciu dwóch działań:

1. powołanie konkretnych osób na stanowiska rządowe> powołanie rządu

2. opracowanie programu rządowego(inny od programu wyborczego, bo jest opracowany z uwzględnieniem konkretnej wiedzy o stanie państwa)

program rządowy stanowi podstawę odpowiedzialności politycznej.

Zatem duża ostrożność z formułowaniem programu, duża odpowiedzialność byłaby w odniesieniu do programu rządowego <zwarty program polityczny>

Jeżeli rząd nie jest jednopartyjny a mamy do czynienia z koalicją, sytuacja komplikuje się. Im więcej jest partii koalicyjnych tym trudniejszy kompromis, a w konsekwencji program rządowy bardziej ogólny, gdyż łatwiej wtedy o zawarcie kompromisu.

Przyjmujemy że układ koalicyjny to nie więcej niż 3 partie. Każda z partii musi pamiętać o zachowaniu tożsamości. Im słabszy system, mniej ustabilizowany , tym większy niepokój o realizację polityki partyjnej. Wyznacznikiem działania rządu ma być dobro wspólne.

Konieczność wyboru, kompromis też odgrywają duże znaczenie. Podstawą nowoczesnego systemu są jasne, przejrzyste procedury postępowania. Procedura ma być taka, aby wykluczała możliwość „robienia przekrętów” procedury powodują że ujawnia się zjawiska. Rząd jako reprezentant określonych interesów podejmuje decyzje.

Do wykonywania funkcji rządzenia możemy odnieść wszystkie mechanizmy, konstytucyjne, zwyczaj, ustawowe, prawo zwyczajowe.

Nie ma demokratycznej władzy bez odpowiedzialności. Mechanizmy wykonywania funkcji rządzenia możemy odnieść do ukierunkowania na stabilizacje władzy. W systemie parlament i rząd są zależni od większości.

Jak długo jest większość to brak przesłanek do obalenia rządu. Warunkiem demokratyczności jest odpowiedzialność rządu, ale w sytuacji gdy rząd dysponuje większością nie ma mechanizmu obalenia, ale nie należy traktować tego jako zjawiska niekorzystnego, przecież głosowaliśmy na dany rząd.

Istotą jest by rząd był stabilny, by nie można było łatwo go obalić.

System prezydencki uważany jest za bardzo stabilny, ponieważ nie daje on możliwości obalenia egzekutywy, wyklucza rozwiązanie parlamentu, przedterminowe wybory. Różnice warunków mogą być tak duże że czasem nie da się wprowadzić systemu prezydenckiego, zatem należy wybierać inne rozwiązania.

Ad 2) działania w opozycji- dla systemu demokratycznego nieodzowne. Pluralizm jest faktem społecznym naturalnym, wynika z naturalnego zróżnicowania ludzi a potem nabytych cech, w konsekwencji tworzymy różne interesy, różne organizacje w tym partie polityczne. Jest to przesłanka uzasadniająca uznanie praw opozycji.

Drugą przesłanka stanowi racjonalność systemu, ponieważ opozycja kontroluje rządzących. Jest to fundamentalna konsekwencja naszego zróżnicowania. Mając opozycję ma władzę kto kontrolować.

W życiu publicznym nie liczy się na dobrą wolę( a będziemy działać uczciwie, bez problemu) tylko tworzy się instytucje, procedury.

Instrukcje i procedury są niezbędne, by kontrola była realna.

Opozycja musi istnieć dla demokratyczności:

W konsekwencji jest minimum konsensusu pomiędzy partiami, ta partia która dochodzi do władzy nie likwiduje opozycji.

Relacje pomiędzy rządzącymi a opozycją w procesie wykonywania władzy:

Chodzi tu o to w jakim stopniu opozycja miałaby uczestniczyć w działaniach podejmowanych przez władzę.( nic nie stoi na przeszkodzie żeby glosowała tak jak rządzący)

Współcześnie uznaje się konieczność współpracy rządzących, opozycji, w pewnych kwestiach polityki państwa. Tj. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zwłaszcza w stosunkach międzynarodowych. Jest to sprawa raz przyjętych zawartych sojuszy, wojskowych, politycznych.

Musi istnieć porozumienie, kierunek polityki zagranicznej, musi być przez różne partie system w pełni akceptowany < polityka dotycząca NATO. UE, polityka wobec Rosji tu najwidoczniejsza różnica poglądów pomiędzy partiami co do tej polityki>

Dzisiaj brak modelu zasięgu antagonizmu pomiędzy opozycją a rządzącymi. Ten antagonizm nie jest tak drastyczny czego przykładem są w/w polityki.

KONSTYTUCJONALIZACJA I LEGALIZACJE

Po II wojnie światowej wyrażny jest trend do uregulowania statusu prawnego partii politycznych. Przejawia się to w regulacjach konstytucyjnych i ustawowych.

Cel regulacji:

1. wykluczenie , zakaz istnienia partii politycznych, uniemożliwienie ograniczenia ich swobodnego działania (gwarancja wolności partii politycznych)

2. gwarancja pewnego stopnia demokratyczności organizacji i działania partii politycznych.

SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA

Wykład VII z 26.04.2009r.

Opracowania do pytań:

Odp. do pyt.3:

1. państwo i inne jego instytucje,

2. instytucja, która wyłącza państwo.

Jako przykład: relacja między państwem a fiskusem. Państwo nie jest elementem społeczeństwa obywatelskiego. Partie jako sama instytucja mają charakter obywatelski. One są tworzone przez ludzi, a nie przez instytucje państwowe. Partie stają się instytucją państwową, wtedy gdy dubluje aparat państwowy.

Odp. do pyt.9:

Czy ja władzę popieram czy nie? Jaka jest społeczna akceptacja 3 poziomu tj. legitymizacji władzy. Możemy odrzucać władzę. Możemy akceptować system jako całość.

Odp. do pyt.10:

Źródła:

- charyzma,

- sukcesy militarne, gospodarcze, polityczne,

- sposób wykonywania polityki, skuteczność działania.

Odp. do pyt.11:

W pewnym stopniu tak; ze względu na niskie zainteresowanie życiem publicznym, niską frekwencją wyborczą. Mamy poczucie niespełnienia. Może to być zasadne ze względu na kryzys władzy, rozdźwięk między władzą, a społeczeństwem. Należy tu zwrócić uwagę na kryzys władzy. Kryzys ten jest dlatego tak rozumiany, że jest to spór jałowy, a nie merytoryczny -> to dyskusja o tym kto ma więcej władzy, a nie powinno tego być. Kryzys niewiary w państwo jako instytucje społeczną. Odrzucenie takich pojęć jak: etos obywatela, etos urzędnika państwowego, własne państwo. Nikt nie troszczy się o marketing własnego państwa, a inne państwa zasadniczo taki etos budują.

Odp. do pyt.12:

Zasada suwerenności narodu jest źródłem legitymizacji. Jest żrodłem form gdzie mamy monarchie tam są dodatkowe źródła. W wersji demokratycznej i mnie demokratycznej np. instytucje, rady pułkowników

Odp. do pyt.18:

Tzw. ciała pośredniczące, które reprezentują interesy.

Odp. do pyt. 22:

Istnieją; w każdym typie elit istnieje spór. Nie są to do końca zintegrowane normatywnie elity. Za tą dyskusją personalną kryją się jednak spory znacznie głębsze. Dla przeciętnego człowieka widoczna jest tylko awantura. Za tym kryje się problem, który zostanie rozwiązany z upływem czasu. Problem jest o granicę zgody z komunistami, a w końcu o kształt RP. Model przekształceń ustrojowych polskich był wynikiem względnej równowagi sił. Komuniści mieli za mało siły żeby rządzić samodzielnie, a opozycja za mało sił a by rządzić samodzielnie. ? Stary porządek legitymizuje nowy porządek, a nowy porządek legitymizuje stary, a to oznacza bardzo powolną ewolucję systemu -> system zmienia się ewolucyjnie. One są wzajemnie uzależnione, bo między nimi jest względna równowaga sił. To ma swoje dobre strony, ale one szybko się kończą, bo pojawiają się skutki niemożliwości rozliczenia i zamknięcia przeszłości. Nie da się tu przyjmować rozwiązań jednoznacznych, prostych, bo jest zbyt duże zróżnicowanie. Ten proces zmian w Polsce nie może prowadzić do pełnych rozliczeń. Jest to wynik przyjętych w latach '80 rozwiązań. Każde społeczeństwo musi mieć dokładnie wyjaśnione pojęcie dobra i zła.

Odp. do pyt.24:

Typologia demokracji.

Ten model proceduralny nie dotyka kwestii merytorycznej. Kolejnym etapem myślenia o demokracji politycznej jest demokracja partypacyjna (deliberatywna - inaczej zwana). Wiąże się to z uznaniem podmiotowości człowieka i z organizacją społeczeństwa. A to wszystko, iż przyjmuje się, że społeczeństwo powinno współuczestniczyć w działaniach państwa poprzez dialog społeczny. W polskiej konstytucji pojawia się w kontekście społecznej gospodarce rynkowej, ale także we wstępie do konstytucji. Wszystkie instytucje dialogu politycznego , w której uczestniczą zainteresowane grupy, a także podmioty indywidualne. Ten dialog może się dokonywać w różnej formie: komisja trójstronna w Polsce, wojewódzkie komisje dialogu społecznego, różnego rodzaju rady (ale nie gabinetowa), które gromadzą różne społeczeństwa.

Odp. do pyt.34:

Jak wyżej.

LOBBING

W Polsce związany z przeciwdziałaniem korupcji. To nie jest jednak cel sam w sobie, on tylko pomaga.

Drugie z założeń, że żadna z dotychczasowych instytucji, które jest np. konsultacje w procedurze ustawodawczej, komisje trójstronne, one nie powinny być rozumiane jako instytucje lobbingu, aczkolwiek w literaturze z takim poglądem możemy się spotkać, ale one nie mają dostatecznego umotywowania.

Lobbing wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Jego źródeł należy się dopatrywać np. w prawie kierowania petycji do rządu, co jest uprawnieniem konstytucyjnym w Stanach. Amerykanie doskonalili te instrumenty. W XX wieku zostały wydane dwie ustawy:

- z 1946 roku,

- z 1995 roku

najbardziej istotną kwestią jest to, że w tych koncepcjach amerykańskich lobbing jest zawsze traktowany jako działalność odpłatna. Zarówno od strony podmiotowej jak i przedmiotowej.

Najbardziej istotną kwestią jest to, w koncepcjach amerykańskich lobbing jest traktowany jako działalność ODPŁATNA

Lobbysta - jest osoba, która utrzymuje więcej niż jeden kontakt hobbystyczny w kongresie, spędza więcej niż 20% czasu w ciągu 6 miesięcy na zajęciach związanych z działalnością hobbystyczną - to ujęcie ze strony podmiotu.

Kontakt hobbistyczny - to każda ustna, pisemna, elektroniczna forma komunikacji w celu wpłynięcia na decydentów władzy ustawodawczej czy wykonawczej w imieniu klienta.

Prowadzi to do jednoznaczności, nie do fikcji.

Umożliwiają legalną działalność w innym zakresie.

Jest tu zasadnicza różnica pomiędzy obowiązkiem uzyskania opinii od podmiotu, którego akt dotyczy - to regulacja Polska, regulamin sejmu, a właśnie działaniem hobbistycznym.

Lobbysta działa w tym celu, kierunku aby interes zleceniodawcy został zrealizowany.

Lobbing należy odróżnić od działalności korporatywistycznej.

Europa w zastosowaniu lobbingu jest w tyle za lobbingiem w porównaniu ze stanami ale choć ona się rozwija się coraz bardziej, ale nadal jest traktowany jako obce ciało w systemie parlamentarnej reprezentacji interesów.

W literaturze można się spotkać z podziałem lobbingu na dwa rodzaje:

a) pluralistyczny - występuje w St. Zjednoczonych, Wielka Brytania

b) korporacyjny -występuje w Austrii, Holandii, Niemczech, Norwegii, Szwecji.

Różnica pomiędzy nimi jest następująca:

- w modelu pluralistycznym nie występują korporacje, które charakteryzują Europę (w St. Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii). Grupy interesów nie są wyłączone w zorganizowany przez państwo system reprezentowania interesów, bo korporacje istnieją. Sama korporacja jako tako nie jest włączona w jakiś system. W Europie korporacje są włączone w zorganizowanych przez państwo system reprezentacji interesów np. w Polsce komisja trójstronna

Uwagi:

Należy rozłącznie traktować system lobbingowy i korporacyjny. To są jednak dwa różne systemy, a przede wszystkim dlatego, że korporacje są włączone w system państwowy np. nie da się uchwalić budżetu bez opinii komisji trójstronnej.

To oznacza, że do reprezentacji interesów parlamentarnych włącza się podmiot odrębny, nie pochodzący z wyborów powszechnych (wtedy nie ma legitymizmu takiego jak parlament).

Lobbing wynika wyłącznie z aktywności podmiotów niepaństwowych, nie włączonych do struktury wykonywania władzy.

W Polsce lobbing jest źle uregulowany.

Ta konstrukcja jest niewłaściwa - lobbing jest lobbingiem, a system korporacyjny to odrębna sprawa.

W wielu krajach europejskich występują te dwie reguły. Problemem Polski jest kapitalizm polityczny tzn. ścisłe powiązanie władzy politycznej z możliwościami rozwoju gospodarczego firm.

LOBBING W POLSCE

Ustawa z 07.07.2005r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa

Mamy tu ograniczenie do stanowienia prawa. Ustawa amerykańska mówi o władzy wykonawczej i ustawodawczej jako podmiotach nacisku hobbistycznego.

Art. 1 ustawy - ustawa określa zasady jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej, formy kontroli zawodowej działalności lobbingowej oraz zasady prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową.

Art. 2 ustawy - przedstawia coś na kształt legalnej definicji działalności lobbingowej.

Działalność lobbingowa - jest każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi, zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa.

Niedookreśloność pojęciowa jest tu widoczna. Wywarcie wpływu - rozciągliwość pojęcia.

Art. 2 ust. 2 ustawy - zawodową działalnością lobbingową jest zarobkowa działalność lobbingowa prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tych osób.

- działalność lobbingowa - jest wszystko - tak wynika z tej definicji.

Powinny być wyznaczone granice, bo wtedy jest sytuacja jednoznaczna.

Rozciągliwość lobbingu nie pozwala wyjaśnić co lobbing w Polsce stanowi -> nie jest jasny. Nie daje to możliwości efektywnej kontroli, ma być zawsze zawodowy lobbing!

Kontrola zawodowej działalności lobbingowej -> tu występuje

Lobbing w Polsce wymyka się spod kontroli, bo on musi być tylko zawodowy -> nie ma lobbysty - hobbysty.

Art.8 ustawy - po wniesieniu projektu ustawy do Sejmu ….. -> wysłuchanie publiczne

- to nie jest ściśle działalność hobbistyczna, ale się z nią wiąże,

- komisja nie jest zobowiązana do ogłoszenia wysłuchania publicznego, co czyni na wniosek posła,

- publicznych wysłuchań jest kilka.

Regulamin sejmu określa kto jest uprawniony do udziału w wysłuchaniu publicznym i to są zarówno podmioty określone ustawą o działalności lobbingowej, jak też inne podmioty, które zgłosiły chęć udziału.

Trójstronna komisja do spraw społeczno-gospodarczych

Ustawa z 2000r. z późń. zm.

- stanowi forum dialogu społecznego prowadzonego dla godzenia interesów pracowników, interesów pracodawców oraz dobra publicznego.

Celem działalności komisji jest dążenie do osiągnięcia i zachowania pokoju społecznego - to jest celem dialogu społecznego.

to formuła otwarta; nie tylko dotyczy sfery pracowniczej; ta formuła jest szersza, w Polsce rozwija się powoli.

Do kompetencji komisji należy prowadzenie dialogu społecznego w sprawach wynagrodzeń i świadczeń społecznych oraz w innych sprawach społecznych lub gospodarczych, a także realizacja zadań określonych w odrębnych ustawach.

Skład tej komisji to przedstawiciele:

- strony rządowej,

- strony pracowników,

- i strony pracodawców.

Strona rządowa - ona wykonuje funkcje mediatora.

Korporacyjne układy. Całość trzeba odnieść do: PRACA+ KAPITAŁ+ PAŃSTWO

---