Klasyczne podziały instrumentów polityki pieniężnej
I.
Instrumenty pośrednie ( np. kredyty refinansowe )
Operacja otwartego rynku
Stopa dyskontowa
Instrumenty bezpośrednie
Rezerwy obowiązkowe
Pułapy kredytowe
Pozostałe
II
Narzędzia administracyjne
Rezerwy obowiązkowe
Pułapy kredytowe
Nieoprocentowane depozyty dewizowe
Narzędzia o charakterze administracyjno-ekonomicznym
Kredyty refinansowe
Narzędzia o charakterze rynkowym
Operacje otwartego rynku
III
Środki ilościowej kontroli kredytu
Stopy refinansowe
System rezerwy obowiązkowej
Operacje otwartego rynku
Pułapy kredytowe
Środki jakościowej i selektywnej kontroli kredytu
Maksymalne terminy płatności kredytów
Dodatkowe gwarancje powiązane z rodzajem i wysokością kredytów
Udzielanie bankom kredytów przez podawanie celów na które mogą być przyznawane kredyty lub ich zakaz w niektórych przypadkach
Procentowe ustalenie stosunku konkretnych pożyczek do kapitału banku.
Instrumenty polityki pieniężnej
Ustawa z dnia 29.sierpnia 1997r o NBP
( DzU. Nr.140 , poz. 939 )
Instrumenty NBP :
Operacje depozytowo-kredytowe ( Standing facilities )
Rezerwa obowiązkowa )
( OOR ) Operacje otwartego rynku
Ad 1) OPERACJE KREDYTOWE
Od 1989 roku NBP udzielał następujące rodzaje kredytów refinansowych :
Kredyt refinansowy podstawowy
kredyt celowy
skonwertowany
kredyt na rachunku bieżącym
kredyt na inwestycje centralne
Kredyty refinansowe pod zastaw papierów wartościowych
kredyt lombardowy
kredyt redyskontowy
Kredyt aukcyjny
Kredyt aukcyjny udzielany w latach 90-33, pierwotna organizacja sprzedaży bonów pieniężnych NBP. Od roku 1993 zastąpiony szerszym instrumentem, czyli operacjami otwartego rynku
Kredyt celowy-Udzielany był na początku lat 90-tych bankom komercyjnym w celu uzdrowienia gospodarki finansowej banku. Kredyt celowy został zastąpiony kredytem redyskontowym.
Kredyt skonwertowany- Udzielany jednorazowo w 1989 roku bankom komercyjnym, które przejęły od NBP portfel usług detalicznych.
Kredyt w rachunku bieżącym- Jest to kredyt banków komercyjnych na swoich rachunkach w banku centralnym.
Kredyty na inwestycje centralne- To kredyt zaciągnięty na inwestycje o zasięgu ogólnopolskim lub regionalnym. Kredyt ten ma zadanie oddziaływanie na bank centralny . Jest to kredyt udzielany w największej ilości przez NBP.
Kredyt redyskontowy ( Art. 42, 43, 44, 45 )
Udzielany jest pod zastaw weksli. NBP ustala stopę kredytu redyskontowego oraz tzw. Kontyngent redyskonta.
Bank centralny może odmówić bankowi komercyjnemu kredytu, jeśli nie spełnia on wiarygodności kredytowych.
Bank centralny może udzielić kredytu w wysokości mniejszej niż bank komercyjny się domaga.
Warunki, którym powinny odpowiadać weksle przyjmowane przez NBP oraz redyskonta:
Odpowiadające określonym przepisom prawa wekslowego.
Od których uiszczono opłatę skarbową we właściwej wysokości
Pochodzące z dokonywanych obrotów gospodarczych ( weksle kupieckie i handlowe )
Podpisane przez wystawców i akceptantów
Których termin płatności wynosi max 3 miesiące
Z terminem płatności w określonym dniu
Płatne w oddziałach banków, w których dłużnicy mają rachunki
Opatrzone indosem otwartym ( in blanco ) w banku, który weksel zdyskontował bez klauzul ograniczających prawo przeniesienia lub prawo zwrotnego poszukiwania
Podpisana w sposób bezsporny umożliwiający identyfikację podpisanych osób.
Indos-przeniesienie praw z weksla
TRANZAKCJA DYSKONTO Redyskonto
WYSTAWCA REMITENT BANK KOMERCYJNY NBP
(DŁUZNIK) (WIERZYCIEL) (W)
(W) (W)
egzekucja BANK DŁUŻNIKA
Dłużnik przekazuje weksel remitentowi, ten może albo trzymać go do dnia spłaty, lub płacić tym wekslem dalej. Może również iść do banku i dokonać dyskonta weksla. Wtedy bank komercyjny bierze kredyt dyskontowy i zastawia wekslem. NBP przekazuje ten weksel do banku dłużnika. Jeżeli na rachunku dłużnika są pieniądze, to przekazuje je do NBP na spłatę kredytu. Jeżeli ich nie ma, to bank dłużnika przesyła weksel do NBP który ten weksel oprotestowuje, może on rozpocząć działania egzekucyjne wobec dłużnika. NBP ściąga należności kredytu redyskontowego z rachunku banku komercyjnego, przesyła mu weksel oprocentowany i bank który wziął weksel redyskontowy rozpoczyna egzekucję tego weksla.
Kredyt lombardowy- udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych ( bony skarbowe, obligacje czyli papiery wartościowe rządowe )
Maksymalna wielkość udzielonego kredytu wynosi 80% wartości nominalnej papierów będących zastawem.
W momencie niespłacenia kredytu- odsetki wynoszą 2*stopa lombardowa ( st.lomb. 16*2 =32 odsetki karne )
W 2000 roku wprowadzono zapis, iż kredyt lombardowy jest kredytem jednodniowym . O/N- overnight - na jeden dzień. Jednego dnia jest kredyt udzielony , drugiego jest spłacany.
Kredyt lombardowy- O/N
Depozyt - O/N
Stopa kredytu lombardowego podstawowe (bazowe ) stopy NBP
Stopa kredytu redyskontowego
Stopa kredytu refinansowego ustalana jest automatycznie i jest o 1 punkt procentowy wyższa od kredytu lombardowego. Stopa kredytu refinansowego jest ustalana tylko na inwestycje centralne.
W 1997r. NBP wykorzystał tzw. Instrument nadzwyczajny- Depozyty dla ludności w NBP. Przyczyny nadpłynności na b. Wysokim niebezpiecznym poziomie , b. wysoki popyt na kredyt. NBP chciał ściągnąć
pieniądze od ludności bez pośrednictwa banków komercyjnych. Druga rzecz ,to to, że chodziło o wzrost oszczędności w gospodarce, a przez to-wzrost kredytów inwestycyjnych w gospodarce.
Obecna ustawa zakazuje prowadzenia tego rodzaju instrumentu przez NBP, głównie pod naciskiem zachodu . Bank centralny może jednak produkować papiery wartościowe dla ludności ( tzw. Bony wartościowe )
Pułapy kredytowe (limity , plafony )- jest to procentowo ustalana wielkość kredytu, jakie banki komercyjne mogą udzielać swoim klientom. Pułapy kredytowe były w latach 1989-92. Pułapy kredytowe udzielane były największym ówczesnym bankom komercyjnym, które łącznie udzielały 80% kredytów. Limity kredytowe nie dotyczyły kredytów na budownictwo mieszkaniowe i skup płodów rolnych.
POLITYKA PIENIĘŻNA- To sztuka rządzenia państwem, która wiąże się z działalnością państwa, jako instytucji. Polityka odnosi się jako sztuka rządzenia do organizacji społecznych, gospodarczych, zawodowych, politycznych a także samorządowych jak również odnosi się do osób fizycznych .
Jest to zespół sądów, określających bliższe lub dalsze cele i kierunki działania a także sposoby realizacji celów.
W odniesieniu do polityki pieniężnej jest to zespół sądów określających cele gospodarki pieniężnej i sposoby ich osiągania.
Polityka pieniężna, to działalność banku centralnego prowadzona w imieniu państwa, polegająca na wyborze celów makroekonomicznych pieniężnych za pośrednictwem oddziaływania na podaż pieniądza i regulowania jej wysokości poprzez wybrane instrumenty administracyjne albo rynkowe.
Wzrost gospodarczy( od 5%PKB np.)
Polityka
Pieniężna z zagranicą
( bilans płatniczy)
Inflacja ( np. 25 % ) równowaga
bezrobocie
Wpływ polityki pieniężnej na bezrobocie uzewnętrznia się w oddziaływaniu na bezrobocie cykliczne 9 koniunkturalne ).
Z punktu widzenia wzrostu polityka pieniężna ma dostarczać środków na realizację inwestycji centralnych lub inwestycji przedsiębiorstw poprzez kredyty udzielone przez banki komercyjne ( transmisja impulsów pol.pien. w gospodarkę ).
Polityka pieniężna w stosunkach do zagranicy ma gwarantować dostęp do środków dewizowych, potrzebnych na obsługę wymiany zagranicznej.
Polityka pieniężna w zakresie walki z inflacją ma za zadanie stabilizować obiekt i wielkość funkcjonującego pieniądza w gospodarce poprzez regulowanie podaży pieniądza i kształtowanie popytu na pieniądz.
Polityka pieniężna jest najważniejszym instrumentem kształtującym zagregowany popyt ogólno - gospodarczy i wydatki określające wspólnie aktywność gospodarczą.
Polityka pieniężna ma do spełnienia różne zadania i różne jest jej znaczenie w zależności od istniejącego systemu funkcjonowania gospodarki tzn. albo w warunkach protekcjonalizmu lub liberalizmu gospodarczego polityka pieniężna nabiera szczególnego znaczenia z racji oddziaływania w sposób pośredni na gospodarkę wraz ze wzrostem liberalizacji gospodarki.
Politykę pieniężną dzielimy w zależności od przedmiotu oddziaływania na politykę ustrojową i politykę procesową.
Polityka pieniężna ustrojowa
Reguluje stosunki walutowe pomiędzy walutą krajową a zagraniczną
Reguluje sposoby zaopatrzenia w pieniądz
Kontrola całego systemu bankowego
Kontrola podmiotu realizującego politykę pieniężną oraz jej cele i realizacja.
Polityka procesowa
Obejmuje kombinacje celów i środków, których zadaniem jest sterowanie pieniądzem, gospodarowanie nim, regulowanie regulowanie podaży i popytu na pieniądz z punktu widzenia celów długookresowych.
Strategia pol. Pieniężnej rozwija się na podłożu określonej teorii pieniądza w której cele długofalowe realizowane są za pomocą polityki procesowej poprzez metody ustalane za pomocą polityki ustrojowej.
Polityka pieniężna ma za zadanie neutralizować negatywne skutki bądź impulsy pochodzące z tzw. Sfery realnej gospodarki. Mogą to być impulsy, które mają charakter pieniężny bądź psychologiczny.
CELE POLITYKI PIENIĘŻNEJ
Cele te można wyodrębnić wg. Różnych kryteriów :
kryterium czasu
cele krótkookresowe
cele wieloletnie ( strategiczne )
cele krótkookresowe określane są jako bieżące lub doraźne. Dotyczą np. aktualnego poziomu stóp procentowych, kursu walut, preferencji kredytowych.
Cele strategiczne to etapy i sposoby dochodzenia do stabilności pieniądza
stabilizacja siły nabywczej pieniądza
konsolidacja systemu bankowego
współpraca z organami władzy administracyjnej i samorządowej
kryterium podmiotowe polityki pieniężnej
podmioty zainteresowane :
bank centralny
cały sektor bankowy
B.C - cele : kształtowanie rezerw obowiązkowych, emisja pieniądza pierwotnego, stopy procentowe od udzielonych kredytów redyskontowych lub refinansowych.
Cały sektor bankowy- cele : - organizacja systemu rozliczeń międzybankowych
zasady kształtowania polityki depozytowo-kredytowej
zasady dotyczące funkcjonowania rachunków bankowych ( patrz m.in. Prawo Bankowe, Ustawy o NBP )
kryterium przedmiotowe
cele:
czysto pieniężne
ogólnogospodarcze
cele czysto pieniężne : np.- regulowanie stosunków dewizowo-walutowych,
- właściwe kształtowanie emisji pieniądza
cele ogólnogospodarcze -stymulowanie wzrostu gospodarczego i innych celów makroekonomicznych( czworokąt celów)
Cele polityki pieniężnej w ujęciu klasycznym i nowoczesnym
Klasyka- triada celów polityki pieniężnej
polityka
pieniężna
cel podaż pieniądza M=5%
finalny
-%
cele pośrednie realizacja agregatów pieniężnych
- różne instrumenty pol.pien.
cele operacyjne lata 90-te
strategie bezpośredniego celu inf. (BCI)
Nowa Zelandia 1998-Polska
(RPP)
System finansowy R I
PIENIADZ: Prawny środek płatniczyna terenie danego kraju.
Funkcjonalna definicja:
Funkcja miernika wartości
Wartość- siła nabywcza, wartość użytkowa, cena itd.
Siła nabywcza- pojęcie makroekonomiczne- jest odwrotnie proporcjonalne do ogólnego poziomu cen
Środek płatniczy- regulowanie zobowiązań
Środek wymiany
Funkcja przechowywania wartości- tezauryzacji - funkcja oszczędzania
Statystyczna definicja pieniądza:
To agregaty pieniężne
M0- baza monetarna- centralny pieniądz rezerwowy, pieniądz o njwiększej mocy. Jest to największy agregat
M0= G+R
Na M bezpośrednio ma wpływ bank centralny. Bezpośrednią rezerwą jest rezerwa obowiązkowa
M1 = G+D gotówka + depozyty a vista
Jest to pieniądz funkcji płatniczej. Pieniądz w obiegu. Ten agregat zwany jest PODAŻĄ PIENIĄDZA. Podaż pieniądza są to pieniądze w dyspozycji podmiotów niebankowych.
M2 = M1 + Depozyty oszczędnościowe
M3 = M2 + D. Terminowe
M4 = L M3 + papiery wartościowe
W Polsce NBP przyjął jeden agregat M2 = G+D F. Płatnicza
D- wszystkie depozyty w systemie bankowym
Dlatego, gdyż :
D. A vista w Polsce są rzadko otwierane. Dominują ROR-y
Nie ma rozgraniczenia na depozyty terminowe
M2 - pieniądz ogółem :
p. krajowy depozyty walutowe
M1 - w zasadzie nie jest wykorzystywana w Polsce . Jedynie dla celów statycznych
POPYT NA PIENIĄDZ : jest to skłonność podmiotów niebankowych do utrzymywania środków płatniczych .
Pieniądz ma swoje korzenie w wieku XVI
Podstawowy pogląd na pieniądz funkcjonujący przez cztery wieki.
Wraz ze zwiększaniem pieniądza w obiegu wzrastają ceny. Jest to ilościowa teoria pieniądza- Irwing Fisher
P*T
M*V = P*T M = V
M- podaż pieniądza T*V - constans
V- szybkość obiegu pieniądza
P- Poziom cen
T - ilość towaru
Np.: V = 20- jedna jednostka pieniężna w danym okresie obsługuje 20 transakcji.
Irwing zakładał, że:
- powinno się regulować ilość pieniądza w obiegu
popyt na pieniądz jest stały
pieniądz jest neutralny , tzn. nie ma wpływu na bezrobocie, produkcję itp.
II Marshal, Pigon _ zastanawiali się nad popytem na pieniądz w oparciu o ilościową teorię pieniądza.
Md = Y*P*K
Md - popyt na pieniądz
Y- dochód- jako czynnik ograniczający
P- poziom cen
K- wsp.stały
Jest to ujęcie DOCHODOWE ILOŚCIOWEJ TEORII PIENIĄDZA
III ( lata 30-te ) Keynes - zastanawiał się nad ujęciem dochodowym
Twierdził, że podaż pieniądza jest stała, to popyt na pieniądz powinien być czynnikiem regulowany przez władzę pieniężną.
W okresie tym pojawiły się obligacje. Ludzie zaczęli dokonywać wyborów, czy wykupić obligacje, czy zachować w gotówce.
Czynnikiem warunkowym jest STOPA PROCENTOWA
TEORIA PREFERENCJI PŁYNNOŚCI : Są 3 motywy utrzymania bądź też nieutrzymania pieniądza
motyw transakcyjny- do dokonywania transakcji
motyw przezornościowy - utrzymywanie pieniądza na tzw. Czarą godzinę
motyw spekulacyjny - bądź utrzymać gotówkę lub zamienić ją na papiery wartościowe.
J. Tobin - zauważył, że istnieje również inny czynnik oprócz oprocentowania , to ryzyko
Motyw portwelowy
Keynes skupił się na popycie globalnym, wg. Niego rząd powinien dokonywać wydatków inwestycyjnych , przez to stymulować nas do dokonywania kolejnych inwestycji. Władze monetarne powinny utrzymywać tylko stopy procentowe na niskim poziomie.
Jest to teoria lat 60 tych.
Skutki tej teorii: zwiększana zwiększanie deficytu zwiększanie długu publicznego, inflacja sięgała b. Wysokiego poziomu w związku z utrzymaniem poziomu stóp procentowych na niskim poziomie.
IV Bazując na teorii ilościowej Friedman stworzył MONETARYSTYCZNĄ TEORIĘ PIENIĄDZA
Obniżanie inflacji - przez bank centralny przez obniżanie podaży pieniądza.
W tym okresie powstało statyczna definicja pieniądza
V ( lata 70-te ) MNOŻNIK PIENIĘŻNY - bazowano na monetarystycznej teorii pieniądza
Wyprowadzenie mnożnika bazy monetarnej
M=G+D
M=m*B
B=G+R
Podstawowym założeniem było, aby mnożnik był stały
M G + D
M = m * B m = B = G + R
R = Rd = Rt = Rn - Rp
R = rd * D + rt * Dt = Rn - Rp
G = D
m= G = rd * D + rt * Dt + Rn -Rp D
G
D + 1
m = G Dt Rn Rp
D + rd +rt * D + D - D
g + 1
m= g + rd + rt * t + n - p
MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA
Dochód zacofanie społeczne do stosunku bankowego
Stosunek procentowy g
Technika bankowa wysokość opłat bankowych za dysponowanie rachunkiem
g- gotówka
Dt
t= D -wskaźnik depozytów terminowych
Rn
R= D - rezerwa nadobowiązkowa do depozytów
Wskaźnik rezerw nadobowiązkowych
RP
P = - D
Wskaźnik depozytów terminowych
Dochód Rynkowa stopa procentowa
t
stopa procentowa wkładów terminowych
Wskaźnik rezerw nadobowiązkowych
Stopa procentowa
Depozyty na zdanie n
Wskaźnik rezerw pożyczonych
Rynkowe stopy procentowe
P
Redyskontowa stopa procentowa stopa procentowa międzynarodowym
M = m * B
Teoria mnożnikowa w Polsce była wykorzystywana w latach 1996/1997
Teoria oparta na skonsolidowanym bilansie systemu bankowego
a.z.n A P
Należności zagraniczne Zobowiązania zagraniczne aktywa zagraniczne netto
Kredyty do sektora budżetowego Gotówka
Kredyty do sektora niebankowego Depozyty a vista M podaż pieniądza
Depozyty terminowe
AR - aktywa rzeczowe = Kapitały
M = AZN + K
B M = BAZN + BK
Cele polityki pieniężnej
Triada celów
Cele operacyjne Cel pośredni Cel ostateczny(finalny)
- M0 - baza monetarna - podaż pieniądza - inflacja ( obniżanie) - stopy procentowe -stopy procentowe - wzrost gospodarczy
banku centralnego
- kurs walutowy - kurs walutowy
BCI bezpośredni cel inflacyjny celem jedynymi finalnym jest obniżenie inflacji na wszelkie możliwe sposoby.
Średniookresowa strategia polityki pieniężnej na lata 1999/2003- Dokument. Został w nim określony cel inflacyjny = w 2003 inflacja ma wynosić max 4%. Bank centralny określa cele cząstkowe 5,6 - 6,4.
Ustawa o NBP www.nbp.pl
Struktura organizacyjno prawna NBP
Art. Konstytucji 227
08.11.01
REZERWA OBOWIĄZKOWA, JAKO DRUGI Z INSTRUMENTÓW WYKORZYSTYWANYCH W POLITYCE BANKU CENTRALNEGO.
Rezerwa obowiązkowa jest instrumentem oddziaływania pośredniego, administracyjnego. ( w krajach zachodnich obchodzi się od oddziaływania administracyjnego, odgórnego )
Rezerwa obowiązkowa ma charakter pośredni, gdyż :
stopy rezerw obowiązkowych utrzymują się we wszystkich krajach na b. Niskim poziomie.
Ma liczne wady ( min reakcja banków komercyjnych jest odległa w czasie.
Rezerw obowiązkowa oddziału je na kształtowanie się stóp rezerw rynkowych. W związku z tym zanikła funkcja zabezpieczająca depozyty, przejął je Państwowy Fundusz Gwarancyjny.
Banki komercyjne nie do końca reagują tak, jakby bank centralny sobie życzył.
Rezerwa obowiązkowa to pewien procent naliczany od wszystkich wkładów w banku komercyjnym. Wielkość ta znajduje się na rachunkach bieżących w banku centralnym.
Rezerw obowiązkowa obliczana jest od wszystkich rodzajów wkładów oraz wyemitowanych przez bank komercyjny papierów wartościowych.
Forma rezerwy: Rezerwa jest lokowana w banku centralnym na rachunkach bieżących banku komercyjnego lub na odrębnym rachunku. Niektóre banki komercyjne mogą część rezerwy utrzymać w kasach w w swoich bankach.
Stopa rezerwy obowiązkowej : niska- Japonia 0,12% - 2.25%, Holandia 10 %. Tendencja jest w kierunku pomniejszania, obniżania stopy rezerw obow.
Istnieją trzy systemy naliczania stopy rezerwy obowiązkowej w zależności od okresu naliczania i odprowadzania.
system równoległy - naliczanie i odprowadzanie obejmuje ten sam okres, najczęściej koniec miesiąca )
system częściowo opóźniony - okresy naliczane a ich odprowadzenie pokrywa się tylko częściowo .
system opóźniony - okresy naliczania i odprowadzania nie nakładają się.
REZERWA OBOWIĄZKOWA W WYBRANYCH KRAJACH.
Australia Japonia
Średnia arytmetyczna obliczana z płat w danym miesiącu |
|
|
Uśredniona forma naliczona |
Nie |
tak |
System odprowadzania w stosunku do okresy naliczania |
Opóźniony |
Częściowo opóźniony |
Okres utrzymywania |
1 msc |
1 msc |
Koniec okresu utrzymywania |
Koniec msc |
15 dzień msc |
Okres naliczania |
1 msc |
1 msc |
Koniec okresy naliczania |
Koniec msc |
15 dzień msc |
Opóźnienia |
1 msc |
1 nsc |
Możliwość wykorzystania do rozliczeń |
Nie |
|
Gotówka w kasie wliczana do rezerwy |
Nie |
|
Oprocentowanie |
Tak |
|
Kara za nieutrzymywane rezerwy |
Nie |
|
|
|
|
Są trzy podstawowe okresy : okres naliczania, odprowadzania, naliczania stopy rezerw obowiązkowych.
SYSTEM REZERWY OPÓŹNIONY
Jest najczęściej w bankach komercyjnych również w Polsce
Okres podlegający okres utrzymania rezerwy
Odprowadzeniu rezerwy codzienna informacja o
Stratach w gotówki w kasach banku
1 styczeń 31 styczeń 15-ty dzień roboczy 28 luty 30 marca
miesiąca
ostateczny termin przekazania informacji deklaracja w sprawie ostatni dzień utrzymy- przekazanie
o codziennych stanach pasywów wymaganej wysokości wania rezerwy za deklaracji
będących podstawą ustalenia wysokości rezerwy obowiązkowej styczeń dotyczącej rezerwy obowiązkowej i wielkości zapasu następnego
( formularze PD000,PD001,PD002, gotówki w kasach miesiąca
PD003) banku ( 31 marca)
W Polsce 3 msc. To znaczy, że jeżeli bank centralny obniży stopy rezerw obowiązkowych, to banki zareagują za 3 msc. I to nieznacznie.
Prawne aspekty art. 38. R.6
Podstawą naliczania rezerwy obowiązkowej w Polsce stanowi średnia arytmetyczna stanów środków na koniec dnia każdego miesiąca
Rezerwa obowiązkowa podlega odprowadzeniu na rachunek w NBP ostatniego dnia następnego miesiąca po miesiącu na który nalicza się rezerwę. ( 10 % tej rezerwy mogą pozostawić sobie w kasie)
W Polsce rezerwa obowiązkowa została wprowadzona w 1989 roku. Na początku lat 90-tych poziom rezerw obow. Był bardzo wysoki. Początkowo tylko od wkładów złotowych a vista, wkładów oszczędnościowych, wkładów terminowych. Bank sięgał w ten sposób po nadwyżki z rynku.
Stopa rezerw obow. Zmniejszała się . Od 1994r. Wprowadzono rezerwy obow. Od wkładów dewizowych a vista i terminowych. Od 1999 r stopa rezerw obow. W Polsce wynosi 5% od wszystkich wkładów zgromadzonych w bankach komercyjnych. Obniżenie rez.ob. było związane z dostosowaniem do standardów Unii Gospordarczej i Walutowej.
Rezerwa obow. W strefie Euro - 2 %
W Polsce 1998 a vista 20 %
1999 a vista 5 %
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
KLASYCZNY PODZIAŁ OPERACJI OTWARTEGO RYNKU
WALUTOWE BEZWALUTOWE
ZAKUPU przez b.c SPRZEDAŻ przez b.c b. Kom. ZAKUP papierów wartościo- SPRZEDAŻ pap. wart
od b.k papierów pap. wart. pod warunkiem wych przez bank centralny przez bank centr.
wartościowych ich odkupu w określonym od banków komercyjnych. bankom komerc.
ich odsprzedaży terminie, po określonej cenie.
w określonym terminie
i po określonej cenie.
ang. Repo Reverse Repo Outright Ourights sale
pourchase
Odpowiednik krótkoterminowych kredytów lub krótkoterminowych lokat udzielonych przez bank centralny bankom komercyjnym |
Odpowiednik krótkoterminowych oprocentowanych lokat przyjmowanych przez bank centralny od banków komercyjnych |
Służą zazwyczaj jako instrument sygnalizujący rynkowi kierunek zmian polityki pieniężnej |
Czasowe zwiększanie płynnych rezerw banków komercyjnych |
Czasowe zwiększanie płynnych rezerw banku komerc. |
Trwała zmiana struktury portwela aktywów banków komercyjnych i centralnego. |
CELE OPERACJI OTWARTEGO RYNKU
Wpływanie na płynność pośrednie lub bezpośrednie zwiększanie efektywności
Systemu bankowego wpływanie na poziom działania rynku pieniężnego
Oraz jego zdolności do kreakcji stóp procentowych w tym głównie wtórnego
Pieniądza rynku skarbowych papierów
Wartościowych
INSTRUMENTY BĘDĄCE PRZEDMIOTEM TRANSAKCI NA OTWARTYM RYNKU, TO:
PAPIERY WARTOŚCIOWE
Emitent |
Rząd |
Bank centralny |
Gmina |
Przedsiębiorstwo |
Przykład |
Bony, obligacje skarbowe |
Bony pieniężne, certyfikaty dłużne ( EBC ) |
Obligacje komunalne |
Obligacje komercyjne ( commercial papers ) |
|
|
|
|
|
Zakres, Najczęściej wykorzystywane Najrzadziej wykorzystywane wykorzystanie ( po uprzednim zaklasyfikowaniu
Przez bank centralny )
Operacja otwartego rynku ma wpływ na krótkoterminowe zmiany stóp procentowych. Podstawowymi papierami w działalności otwartego rynku są papiery rządowe, gdyż dla banku centralnego wykorzystywanie ich nie jest kosztowne. Drugim typem są papiery b.c.- bony pienieżne NBP. Obligacje samorządów terytorialnych przedsiębiorstw wykorzystuje się rzadko . W Polsce nie są w ogóle wykorzystywane. Papiery wykorzyst. W operacjach otw.rynk. powinny być bardzo wiarygodne a w przypadku gmin przedsiębiorstw nie są wiarygodne
Operacje absorbujące
zmniejszające płynność systemu bankowego
Reverse repo - warunkowa sprzedarz
Outright sale- bezwarunkowa sprzedaż
Emisja papierów wartościowych
Operacje zasilające
zwiększajace płynność systemu bankowego
Repo- warunkowe zakup
Outright purchase - bezwarunkowy zakup
(DRP ) Dealerzy rynku pieniężnego - są to banki komercyjne mające wyłączne prawo do uczestnictwa otwartego rynku
Bank centralny Dealerzy rynku pieniężnego
Przetarg
W Polsce DRP powołani zostali w roku 1996 i jest to 15 banków komercyjnych co roku klasyfikowanych wg indeksu aktywności dealerskiej. ( IAD )
Schemat informacji BC na rynek pieniężny za pomocą OOR
Bank centralny chce podnieść wysokość stóp procentowych na rynku
Sprzedaje papiery wartościowe po cenach niższych niż występują na rynku
Oferuje B.K na przetargu wyższą stopę procentową od występującej na rynku
Proponuje więc bankom bardziej opłacalną formę lokaty ich nadwyżek płynności
Rynkowe stopy procentowe ulegają podwyższeniu , aby były bardziej konkurencyjne od przeprowadzonych operacji zakupu przez B.C
B.C chce obniżyć wysokość stóp procentowych na rynku
Kupuje papiery wartościowe po cenach wyższych niż występ. Na rynku
Oferuje B.K na przetargu niższą stopę procentową od występującej na rynku
Proponuje więc bankom bardziej opłacalną formę kredytu pokrywającego ich niedobór płynności
Rynkowe stopy procent. ulegają obniżeniu aby być bardziej konkurencyjne od przeprowadzonych operacji zakupu przez B.C
Stopa dochodowości papierów wartościowych - dyskontowych.
Wn = P * ( 1 + k * T / 360 )
Gdzie :
Wn - Wartość nominalna pap. Wart.
P - cena zakupu papieru wartościowego
K - stopa dochodowości
T - liczba dni pozostałych do wykupu papieru przez emitenta
360 - liczba dni w roku
Wn
T
P = 1 + k * 360
W ramach operacji otwartego rynku B.C
organizuje przetarg operacji otwartego rynku ( oprócz poniedziałku )
B.C na danym przetargu oferuje wielkość papierów wartościowych , która chce zakupić lub sprzedać
Oferuje określoną cenę ( stopę procentową )
Najprostrzą formą przetargu jest przetarg ilościowy.
Przetarg ilościowy Przetarg procentowy
Jednolita st. Proc. = 3.5 % Metoda holenderska Metoda amerykańska
Oferta wielkość oferta wielkość( W ) stopa proc. ( % )
Bank A 3.0 Bank A 8.00 4.00
Bank B 6.0 Bank B 6.00 3.8
Bank C 12.0 Bank C 12.00 3.75
Bank D 4.0 Bank D 4.00 3.55
Suma 30.0 Suma 30.00
Po przetargu Po przetargu W % Po przet. W %
Bank A 5.33 Bank A 8 3.75 Bank A 8 4.0
Bank B 4.00 Bank B 6 3.75 Bank B 6 3.8
Bank C 8.00 Bank C 6 3.75 Bank C 6 3.75
Bank D 2.67 Bank C - - Bank D -
Suma 20.00 Suma 20.00 Suma 20.0
Czynniki wpływające na poziom operacji otwartego rynku
stan budżetu państwa
stan rezerw dewizowych
zasobność banków
rynek bonów skarbowych
rynek międzybankowy
sezonowość rozliczeń
poziom inflacji miesięcznej
stopy oprocentowania innych instrumentów
zasoby pieniężne ( podaż pieniądza )
Operacje o.r w Polsce zostały wprowadzone w roku 1993. Podstawowym instrumentem od 1993 do 1996 były operacje warunkowe sprzedaży papierów wartościowych revers repo. W tych operacjach wykorzystane były przede wszystkim bony skarbowe. Od roku 1998 podstawowym instrumentem w operacjach o.r jest emisja bonów pieniężnych NBP
Stopa kredytu lombard.
Stopa kredytu redyskontowego
Stopa repo ( s. Referencyjna, bazowe ( podstawowe stopy procentowe NBP )
Interwencyjna )
Stopa repo opiera się na stopie dochodowości 28 dniowych bonów pieniężnych .
23.11.2001
Celem oddziaływania Banku Centralnego jest zmiana stóp procentowych.
Rynek pieniężny zawiera instrumenty do jednego roku, rynek kapitałowy -powyżej jednego roku.
Papiery wartościowe dzielimy na:
rozliczeniowe (czek, weksel)
dłużne czyli wierzytelnościowe (bony, obligacje)
własnościowe (akcje)
ZESTAWIENIE PODSTAWOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH NA RYNKU PIENIĘŻNYM PREZENTUJE TABELKA:
kryterium porównania |
bony skarbowe |
bony pieniężne |
EMITENT |
-Minister Finansów -Agent skarbu państwa |
NBP |
GŁÓWNY CEL EMISJI |
-finansowanie deficytu państwa |
-oddziaływanie na podaż pieniądza -ukształtowanie rynku pieniężno-kredytowego |
CEL SZCZEGÓŁOWY |
-regulowanie bieżącej płynności budżetu państwa -konstrukcja bonów skarbowych bardzo krótkich( jednodniowych, tygodniowych) |
-sterylizacja nadwyżek rezerw pieniężnych -poprawa biegłej płynności uczestników KIR -brak w portfelu instrumentów dla deklarowania outrightów |
RODZAJE TERMINÓW PŁYNNOŚCI |
4, 8, 13, 26, 39, 52 TYGODNIE |
9, 28, 30, 182, 273. DNI |
NABYWCY |
-wszystkie osoby prawne i fizyczne zarówno krajowe jak i zagraniczne |
-wszyscy z wyjątkiem osób zagranicznych |
RYNEK WTÓRNY |
-zorganizowany -wszystkie osoby prawne i fizyczne |
-brak, od 10 maja 1996 przestały być dostępne dla różnych klientów, mogą je nabywać wyłącznie banki |
ZAKRES EMISJI |
-od 1991 |
-od1990-1992, w 1994- 3 emisje, od 1995 |
UDZIAŁ W OPERACJACH OTWARTEGO RYNKU |
- w transakcjach kupna i sprzedaży |
|
PREFERENCJE |
-zwolnienia z podatku dochodowego |
|
Na podstawie zarządzenia nr A/6/ 96 Prezesa NBP z dnia 27.11.1996 dopuszczane są także terminy 1, 7, 14, 364 dni
BONY KOMERCYJNE ( comercial peipers , krótkoterminowe papiery dłużne -KPD )
Emitentem bonów komercyjnych są przedsiębiorstwa.
Emisja tych bonów jest alternatywna formą finansowania w stosunku do kredytu bankowego. Jest znacznie tańsza, prostsza i szybsza.
Papiery komercyjne w Polsce emitowane są na podstawie trzech aktów prawnych:
- Kodeks Cywilny- papier ma formę pożyczki
Prawo Wekslowe- papier ma formę weksla
Ustawa o obligacjach
Na dzień dzisiejszy nie ma jeszcze jednej podstawy prawnej dla emisji tych bonów co jest znacznym utrudnieniem. Papiery komercyjne sprzedawane są na rynku pierwotnym. Ich agentem emisji są banki komercyjne.
Tak więc podstawowa rola banków komercyjnych to emisja bonów komercyjnych. Dodatkowo bank może przejąć rolę gwaranta czyli gwarantować emisję bonów, lub współorganizatora ( tworzy się konsorbcjum emisyjne ), lub bank może stać się uczestnikiem ( inwestorem )
Memorendum Informacyjne- emitenci mogą ale nie musza przekazywać przedsiębiorstwom informacji w nim zawartych.
Średnia wielkość emisji bonów komercyjnych w Polsce wynosi 10-20 mln. zł. ( minimum -5mln.)Największa emisja jednodniowa to 350 mln. wyemitowanych przez TPSA
Nazewnictwo bonów komercyjnych:
na Kodeksie Cywilnym
bony inwestycyjne
bony dłużne
bony handlowe
bony pożyczkowe
na wekslu
KWIT- Komercyjne Weksle Inwestycyjno- Terminowe
3- na ustawie
obligacje krótkoterminowe
30.11.01
Porównanie cech pozyskania kapitału za pomocą kredytu bankowego
I emisji papierów wartościowych
CECHA |
ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU BANKOWEGA |
EMISJA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH |
Koszt pozyskania kapitału |
Wysoki |
Niski |
Ryzyko transakcji |
Ponosi bank |
Ponosi nabywca papierów wartościowych |
Procedura pozyskania środków |
Skomplikowana i czasochłonna |
Szybka i prosta, szczególnie w przypadku uruchamiania kolejnych transz |
Określenie przeznaczenia środków |
Uregulowanie w umowie kredytowej |
Deklarowanie w zasadzie brak ograniczeń |
Zabezpieczenie |
Realne, 2-3 krotność kwoty kredytu |
Zabezpieczenie dobrym imieniem emitenta, ewentualnie poręczyciela |
Oceną ryzyka wiarygodności ( ryzyka kredytowego ) emisji papierów emisyjnych zajmuje się w Polsce CERA S.A. ( jest to skrót od : Środkowoeuropejskie Centrum Analiz Ratingu)
CERA powstała w 1996r. Jej udziałowcami jest 11 banków komercyjnych . Jest to dość kontrowersyjne, gdyż banki te są emitentami tych papierów, które później oceniają.
Co daje Rating:
narzędzie optymalnej dystrybucji kapitału
narzędzie wyceny dłużnych papierów wartościowych
bazą wyceny ryzyka kredytowego
rozszerzenie kręgu inwestorów
wzrost stabilności i rozwój rynku wtórnego
Ocenę Ratingową ocenia się wiarygodność przedsiębiorstw i samorządów terytorialnych
Najważniejsze firmy to: Standard & Poor oceniają również wiarygodność
Moodys krajów emitujących papiery rządowe
Od 1994r. wszystkie papiery wartościowe są denominowane w EURO. Czyli mają bardzo zbliżoną stopę dochodowości, czyli są dodatkowe czynniki zachęcające do zakupu inwestorów w innych krajach. Tym czynnikiem jest rating.
Inwestorzy biorą pod uwagę oprócz stopy dochodowości również ryzyko kredytowe.
RATING
KRÓTKOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE
DLA EMITENTA DLA EMISJI
Skala 4- stopniowa Skala 9- stopniowa
CP1 CP2 CP3 NK AAA A BB B CCC C
PUBLIKOWANIE INDYKOWANIE PRYWATNE
BONY BANKOWE / CERTYFIKATY DEPOZYTOWE
Są to papiery wartościowe krótkoterminowe emitowane przez bank komercyjny.
Certyfikaty depozytowe są z zasady przeznaczone dla podmiotów instytucjonalnych . Są one sprzedawane z dużymi nominałami. Nie są one dla osób fizycznych . ( zdarza się to rzadko)
Są one emitowane na rynek krajowy i międzynarodowy.
Papiery bankowe są zazwyczaj papierami na okaziciela. Nie są papierami imiennymi. Może on być dalej sprzedawany na rynku wtórnym. Są to papiery stałooprocentowane.
Typowym bonem, lokatą bankową jest BANKOWY PAPIER WARTOŚCIOWY - BONY BANKOWE, OSZCZĘDNOŚCIOWE - lokaty indywidualne.
Porównanie wybranych rachunków oszczędnościowych i bankowych papierów wartościowych na podstawie prawa bankowego
Wkłady oszczędnościowe Art. 50, 52, 55 |
Bankowe papiery wartościowe |
Dowodem zawarcia rachunku oszczędnościowego jest książeczka lub inny dokument |
Służy gromadzeniu przez banki środków pieniężnych |
W złotych lub w innej walucie |
W złotych lub innej walucie |
Dokument musi posiadać wykaz „oszczędnościowy” |
Musi zawierać w nazwie wyraz „bankowy papier wartościowy” |
Dla os. fizycznych |
Brak ograniczeń podmiotowych |
Dokument imienny |
Imienny lub na okaziciela |
|
Emitowany na warunkach podanych do publicznej wiadomości |
Pierwszym rynkiem oddziaływującym na zmiany stóp procentowych jest rynek międzybankowy.
Transakcje rynku bankowego:
1. Jednodniowe
O/N T/N S/N
Overnight tomorrownext stop/next
1 d. 2 d. 1 2 3 1 2 3 4
T + Z T D Z T D Z
D
T- transakcja
D- dostawa
Z- zwrot
1W, 2W, 3W, 1M, 2M, 6M
1W- jednotygodniowe
1M - jednomiesięczne
Są 2 rodzaje oprocentowania : WIBOR - średnia stopa oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym
WIBID - średnie oprocentowanie lokat na rynku międzybankowym.
Jest to średnia 15 największych banków
WIBID ma mniejsze oprocentowanie niż WIBOR
07.12.2001
POLITYKA KURSOWA
W Polsce polityka kursowa znajduje się w rękach rządu w porozumieniu z Radą Polityki Pieniężnej
Kurs walutowy, to cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej.
FUNKCE kursu walutowego:
instrument Polityki Pieniężnej
informacyjno-decyzyjne
cenotwórcza
alokacyjna ( alokacja kapitałów w obrębie całego ....)
RODZAJE kursów walutowych
ze względu na zmienność
kursy stałe
kursy zmienne
Kursy stałe:
sztywny kurs walutowy ( currency board - zarząd walutą )
Kurs jest ustalony ustawowo przez Bank Centralny i nie zmienia się nawet pod wpływem radykalnych zmian wskaźników gospodarczych.
System stałych kursów walutowych
Kurs jest stały, ale może się zmieniać po jakimś czasie , pod wpływem szczególnych , gwałtownych zmian gospodarczych (np. nagły wzrost inflacji )
system stałych kursów z tolerowaną marżą odchyleń
Jest to kurs stały, ustalany przez B.C, ale z możliwą ustaloną zmianą z marżą odchyleń.
stały kurs ze stopniową zmianą parytetu.
Jest to kurs stały, ale np. co miesiąc może się zmieniać ( dewaluacja o jakiś konkretny procent ).
Kursy płynne
Jest to kurs walutowy, który kształtuje się na rynku pod wpływem podaży, popytu na dane waluty na rynku walutowym.
ze względu na sposób określenia
kurs rynkowy bez ingerencji władz monetarnych
kurs walutowy administrowany ( kurs z dodatkową możliwością B.C na rynku walutowym w celu korekty kursu najczęściej waluty krajowej)
ze względu na termin zawarcia transakcji
kurs kasowy ( spot , kurs natychmiastowy ) są wykorzystywane na rynkach
kurs terminowy
ze względu na termin zawarcia transakcji
kurs nominalny - bez stopy inflacji
kurs realny - ze stopą inflacji
Rynek walutowy, to rynek na którym następuje obrót walutami różnego rodzaju.
R.w jest największym i najpłynniejszym ( można w każdej chwili dokonać transakcji). Na dzień dzisiejszy w większości krajów jest możliwość wymiany na każdym rynku walutowym na całym świecie. Jest to rynek 24h.
Podstawowymi inwestorami są banki ( 70% transakcji dokonywane jest przez bank centralny, 20 - 25% transakcji między bankami a klientami, 5 % to rynek kantorowy ).
TRADYCYJNY RYNEK WALUTOWY
Rynek transakcji futures
Rynek opcji
Transakcje kasowe |
Inaczej transakcja spotowa, natychmiastowa, dotycząca operacji jednoorazowej w której jedna waluta wymieniana jest na inną po tzw. kursie kasowym. Okres dostawy waluty nie może przekraczać 2 dni. |
Transakcje terminowe |
Inaczej - forward. Są to kontrakty wymiany jednej waluty za inną na pewną wyznaczoną datę rozliczenia w przyszłości , inne niż spot, po kursie terminowym, ustalonym w dniu ustalania transakcji |
Swapy walutowe |
(to operacje warunkowe) są to operacje kupna określonej kwoty waluty w danym terminie po ustalonym kursie, z przyrzeczeniem jej odsprzedaży w oznaczonym dniu i po oznaczonym kursie walutowym |
Transakcje futures |
( t. Terminowe) Są to umowy dotyczące dostawy określonej waluty, w ustalonym terminie, w przyszłości w określonej standardowej wielkości, ustalonym kursie i określonym miejscu, zawierane na giełdach i mają charakter aukcyjny |
Opsje kursowe |
Jest to prawo do zakupu lub sprzedaży walut po określonym kursie , w ustalonym terminie ( opcja europejska) lub przed upływem tego terminu ( opcja amerykańska ) |
Na świecie są trzy rynki walutowe : Europa, Am. Północna, Bliski Wschód
Giełdy w Am. Pn. : Amerykańskie w Chicago, New York, Boston, Filadelfia
W Europie: giełda londyńska, we Frankfurcie, w Zurich
Na Bliskim Wschodzie : Tokyo, Hongkong, Singapur.
Polityka kursowa powinna być inegralną częścią polityki pieniężnej, gwarantuje to niezależność B.C
Teoretycznie B.C może dokonywać zmian w polityce kursowej
dokonywać modyfikacji parytetu
wprowadzać ograniczenia walutowe
dokonywać interwencji walutowych
ad1) jest to dokonywanie przez B.C dewaluacji i rewaluacji kursu waluty krajowej
dewaluacja - obniżanie wartości waluty krajowej ( cel:poprawa exportu) kurs stały
rewaluacja - podwyższenie wartości waluty krajowej
Rewaluacja i dewaluacja są to procesy dokonywane w dłuższym okresie czasu. Przyczyną są niekorzystne zmiany w bilansie handlowym lub płatniczym.
Celem B.C jest obrona wartości złotówki
Ad2)
Wpływ z exportu |
Exporterzy zobowiązani do przekazywania należności z exportu do banku krajowego lub też nakłada się na nich obowiązek odsprzedaży uzysku walutowego po określonym kursie oficjalnym |
Wydatki na import |
Np. limitowanie zakupu na import, zabranianie zakupu za granicą na kredyt konieczność korzystania z pośrednictwa oficjalnego przy operacjach przekraczających określony limit |
Inwestycje B.C na rynku walutowym
Mają miejsce w przypadku kursu płynnego z możliwością interwencji B.C
Aprecjacja - wzrost wartości waluty krajowej występują jednorazowo w krótkim
Deprecjacja- obniżenie wartości waluty krajowej okresie
Interwencja B.C
Bank centralny chce umocnić kurs waluty krajowej
1
Sprzedaje waluty obce za walutę krajową na międzynarodowym rynku walutowym
Banki komercyjne płacą walutą krajową znajdującą się na ich rachunkach bieżących w B.C
2
Spadek płynnych rezerw banku komercyjnego
Zmniejszenie dostępności pożyczek na rynku miedzynarodowym
Dodatkowo następuje w związku z tym presja na wzrost krótkoterminowych stóp procentowych
Wzrost stóp procentowych przyciąga rynek zagraniczny
3
Wzrost popytu na walutę krajową
Kurs waluty krajowej umacnia się
Bank centralny prawie jednocześnie uruchamia transakcje otwartego rynku.
efekt kursowy
efekt płynności
efekt zmian stóp procentowych
14.12.01
POLITYKA KURSOWA W POLSCE
Początek polityki kursowej w Polsce notuje się rok 1946. W roku tym złoty był niewymienialny , obowiązywał dekret zabraniający posiadania waluty obcej.
W roku 1956 na mocy kolejnego dekretu PRL , bank PKO S.A. otrzymuje prawo emisji bonów skarbowych.
W roku 1960 powstaje pierwsza możliwość posiadania przez społeczeństwo polskie innych walut obcych.
W 1982 rok - pierwsza ustawa „Prawo Bankowe”, Ustawa o NBP, pierwsze prawo dewizowe , określające politykę dewizową, zniesienie kursu paretytowego. Ustalono:
kurs do dolara 20 zł - 1 $
kurs do rubla transferowego 68 zł - 1 rubel transf.
Od 1982 r. rząd polski rozpoczyna prowadzenie polityki kursowej
1986r. - stajemy się członkami Międzynarodowego Funduszu Walutowego
1987r - zezwolono 3 bankom komercyjnym na prowadzenie tzw. przetargów dewizowych ( walutowych ). Były to banki :
Bank Handlowy
Bank Rozwoju i Exportu
Bank PKO.S.A.
Przetargi walutowe polegały na tym, że wcześniej waluta z innych krajów , pochodząca np. z exportu, była skupowana przez banki komercyjne. Na przetargu natomiast spotykali się exporterzy i bezpośrednio wymieniali waluty.
Lata 1986 - 1990 - Były dwa rodzaje kursu : czarnorynkowy - nielegalny obrót dewizami
Oraz kurs oficjalny. Np. w roku 1989 była 5 krotna różnica kursu czrnorynkowego do oficjalnego.
W 1989r. w ostatnim dniu ukształtował się kurs na poziomie 670 zł/1$.
Wprowadzono plan Balcerowicza, wg którego jednym z podstawowych instrumentów był kurs walutowy. Podstawowym celem zastosowania tego kursu było zbicie inflacji ( wynosiła ona w tym okresie 1000%).Ten kurs walutowy nazywany jest „nominalną kotwicą antyinflacyjną”.
W 1989r.rząd musiał podjąć decyzję, jaki wprowadzić kurs. Patrząc na doświadczenia innych krajów ( najczęściej tzw. rynków wschodzących : Meksyk, Urugwaj, Ukraina, Brazylia, Litwa ), gdzie wprowadzono tzw. usztywnienia ( krótkoterminowe ) kursów, gdyż tylko usztywnienia kursów zbijało inflację. Dlatego nasz rząd w roku 1990 wprowadził kurs sztywny.
W 1989 i 1990 uważano, że najlepiej wprowadzić kurs sztywny do dolara.
1.styczeń 1990 |
- wprowadzenie wymienialności wewnętrznej po sztywnym kursie złotego 1 USD - 9500zł. |
17 maja 1991 |
|
14 październik 1991 |
Zastąpienie kursu sztywnego pełzającego o ustalonej stopie dewaluacji ( 1,8% miesięcznie - czyli 9 zł dziennie) |
28 luty 1992 |
Dewaluacja o 12 % |
27 sierpień 1994 |
Dewaluacja o 8 %, redukcja skali dewaluacji do 1,6% miesięcznie |
13 wrzesień 1994 |
Redukcja tempa dewaluacji do 1,5% miesięcznie |
30 listopad 1994 |
Redukcja tempa dewaluacji z 1,5% do 1,4% |
1 styczeń 1995 |
|
16 luty 1996 |
Zmniejszenie tempa dewaluacji do 1,2%miesięcznie |
16 maj 1995 |
Wprowadzenie regulowanego kursu płynnego o dopuszczalnym paśmie wahań 7% od kursu średniego |
1 czerwiec 1995 |
Uznanie przez MFW złotego za walutę wymienialną |
22 grudzień 1995 |
|
8 styczeń 1996 |
Obniżenie tempa miesięcznej dewaluacji o 1% |
26 luty 1998 |
Poszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań kursu do 20% (plus-minus 10%) oraz obniżenie tempa dewaluacji do 0,8% miesięcznie |
16 sierpień 1998 |
Obniżenie tempa dewaluacji do 0,65% miesięcznie |
1 grudzień 1998 |
Obniżenie tempa dewaluacji do 0,5% miesięcznie |
28 październik 1998 |
Poszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań kursu do 25% (plus-minus 12,5%) |
1 styczeń 1999 |
Zmiana struktury koszyka walutowego ( euro 55%, dolar 45% ) |
25 marzec 1999 |
Poszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań kursu do 30% |
7 lipiec 1999 |
Zmiana charakteru fixingu ( wycofano go) |
11 kwiecień 2000 |
Całkowite uwolnienie złotego |
KURS PEŁZAJĄCY- określony był kurs centralny, który dewaluowany był o określoną stopę, dodatkowo wprowadzony jest kurs rynkowy
KURS PŁYNNY KURSU MIĘDZYBANKOWEGO - tzw. kurs fikxingowy
Banki komercyjne były codziennie zobowiązane dzwonić do banku centralnego i podawać swoje kursy kupna i sprzedaży waluty, z nich brana była średnia.
21.04.2001
Unia Walutowa powstała w latach 50-tych.Celem tej Unii była obrona kursu walutowego.
Traktat z Mastricht opracował kodeks dla UE oraz warunki do przystąpienia do Unii Gospodarczej i Walutowej (EMU).
W roku 1992 powstaje Unia Europejska, która łączy 15 krajów.
Unia walutowa - od pełnej wymienialności walut narodowych, eliminacji wahań kursowych, nieodwracalnego usztywnienia centralnych kursów walutowych do wprowadzenia jednej waluty i pełnej liberalizacji przepływów kapitałowych, aż do stworzenia jednolitego obszary finansowego.
Unia gospodarcza - wprowadzenie jednolitego rynku wewnętrznego oraz ścisłej koordynacji polityki makroekonaomicznej głównie budżetowej w celu zbliżenia podstawowych wskaźników gospodarczych poszczególnych krajów członkowskich EMU.
Trzy etapy dochodzenia do EMU
1 etap: lata 90 - 93
wprowadzenie swobody przepływu kapitałów
2 etap: lata 94-98
tworzenie ram instytucjonalnych ( EIW - Europejski Instytut Walutowy ESBC - Europejski System Banków centralnych)
całkowita swoboda wymienialności walut i płatności transgranicznych
zapewnienie niezależności banków centralnych od swoich rządów ( zakaz zaciągania pożyczek przez rząd w Banku Centralnym
ocena według kryteriów konwergencji ( spójności)
Kryteria spójności warunkujące udział w UGW (EMU)
stabilność cenowa: średnia stopa inflacji nie powinna być wyższa niż o 1,5 punktu procentowego wskaźnika odnotowanego w trzech najlepszych pod tym względem krajach
deficyt budżetowy: udział planowanego lub aktywnego deficytu budżetowego w PKB nie powinien przekroczyć 3%
dług publiczny: udział zadłużenia publicznego w PKB nie powinien przekroczyć 60%
stopa procentowa - średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie powinna być wyższa niż o 2 punkty procentowe od stopy procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji
Długookresowa stopa procentowa nominalna to stopa dochodowa dziesięcioletnich obligacji rządowych
udział w ERM : kraje członkowskie powinny respektować bez szczególnych napięć normalny przedział wahań kursów walut przewidziany w ramach mehanizmu kursowego przynajmniej w ciągu dwóch ostatnich lat przed badaniem dotychącym spełnienia kryteriów spójności.
3 etap: od 1998r.
utworzenie Europejskiego Banku Centralnego i ujednolicenie polityki pieniężnej
wprowadzenie wspólnej waluty od 1 lipca 2002r
koordynacja polityki gospodarczej krajów członkowskich
04.01.2002r.
Kraje członkowskie EMU
Austria
Belgia
Finlandia
Francja
Niemcy
Irlandia
Włochy
Luksemburg
Holandia
Portugalia
Hiszpania
Wielka Brytania, Dania- odmówiły przyjęcia wspólnej waluty
Szwecja - trzyma się z boku, nie spełniła kryterium stabilności
Grecja nie spełniła większości kryteriów
Trzyszczeblowy system bankowy w Uni
EBC
Banki Narodowe Centralne
Banki komercyjne
Europejski Bank Centralny
kapitały 5 mld euro
rezerwy walutowe 50 mld euro
Struktura EBC
zarząd
prezes ( Duisenberg)
wiceprezes 8 lat kadencji
2-4 członków zarządu
+ 2. prezesi banków centralnych krajów przystępujących do euro ( 12 krajów)
= Rada gubernatorów - będzie ona podejmować decyzje w zakresie stóp procentowych euro w myśl zasady : jeden członek - jeden głos, zwykłą większością. Przewodniczący ma głos decydujący
+ 3. prezesi innych banków centralnych Unii Europejskiej ( 3 kraje )
= Rada generalna - nie będzie ona ustalać polityki pieniężnej , ale będzie sprawować ogólne funkcje administracyjne
EBC znajduje się we Frankfurcie nad Menem. Celem polityki EBC jest stabilność cen
Sytułacja płynnościowa w systemie bankowym w strefie euro - niedobór płynności.
Instrumenty polityki pieniężnej EBC
rezerwa obowiązkowa
operacje otwartego rynku
operacje depozytowo - kredytowe
Rezerwa obowiązkowa
sposób naliczania - uśredniony
okres utrzymania - 1 miesiąc od 24 dnia miesiąca do 23 dnia kolejnego miesiąca
pasywa obięte obowiązkiem - o terminie powyżej 2 lat
oprocentowanie środków - stawka dla głównych operacji refinansowych
Operacje otwartego rynku ( tabela nr 2 )
Tabela 2
Operacje otwartego rynku (EBC) - ksero
..................................................................................................................................................
4.01.2002
Kraje członkowskie Europejskiej Unii Monetarnej (EUM)
Austria
Belgia
Finlandia
Francja
Niemcy
Włochy
Irlandia
Luxemburg
Holandia
Portugalia
Hiszpania, od grudnia 2001 członkiem EUM jest także
.....?
Wielka Brytania i Dania mimo, że spełniały większość kryteriów skorzystały z prawa wstrzymania się .
TRZYSZCZEBLOWY MODEL BANKOWOŚCI.
Narodowy Bank Centralny
Banki Komercyjny
Europejski Bank Centralny
Narodowy Bank Centralny
Banki komercyjne
Europejski Bank Centralny (EBC) z siedzibą w Frankfurcie nad Menem.
Na jego kapitał składają się Narodowe Banki Centralne Krajów europejskich, a ich wkład jest proporcjonalny do bogactwa tych krajów. Największy wkład mają Niemcy, dalej- Francja.
Struktura EBC
ZARZĄD- prezes, wiceprezes, oraz 2-4 członków zarządu ( prezesem jest Wim Diesenberg- Holender. )
PREZESI BANKÓW CENTRALNYCH wszystkich krajów przystępujących do EBC ( dwanaście krajów)
= 1+2
RADA GUBERNATORÓW(tworzą ja zarząd i prezesi Banków Centralnych)
Rada ta podejmować będzie decyzje w zakresie stóp procentowych , euro, w myśl zasady „jeden członek- jeden głos” zwykłą większością głosów. Decydujący głos należy do przewodniczącego.
Prezesi innych Banków Centralnych krajów należących do Unii Europejskiej (3 kraje)
=3+4
RADA GENERALNA ( Tworzą ją Rada Gubernatorów oraz prezesi innych BC)
Nie będzie ustalać polityki pieniężnej, ale będzie sprawować ogólne funkcje administracyjne.
Celem polityki pieniężnej EBC jest stabilność cen.
Sytuacja płynnościowa w systemie bankowym strfy EURO- NIEDOBÓR PŁYNNOŚCI, oznacza to ,że bank musi zasilać system w pieniądz.
Instrumenty polityki pieniężnej EBC
1 rezerwy obowiązkowe
2 operacje otwartego rynku
3 operacje depozytowo - kredytowe
Ad 1
* Sposób naliczania- uśredniony
* Okres utrzymania- 1 miesiąc ( od 24 do 23 dnia każdego miesiąca)
* Pasywa objęte obowiązkiem emitowania z okresem zapadalności do 2 lat.
* Oprocentowanie środków dla głównych operacji finansowych.
* Stopa rezerwy obowiązkowej - 2% ( w Polsce -5%)
* Pieniądze ulokowane na rezerwy są oprocentowane.
Ad 2
Rodzaj operacji |
Operacje zasilające |
Operacje absorbujące |
Termin zapadalności |
Częstotliwość |
Procedury |
|
Repo |
---------------- |
2 tygodnie |
Raz w tygodniu (wtorek) |
Przetarg standardowy |
Długoterminowe operacje refinansujące |
Repo |
----------------- |
3 miesiące |
Raz w miesiącu ( ostatni czwartek miesiąca) |
Przetarg standardowy |
Operacje dostrajające |
Repo Stopy walutowe |
Stopy walutowe Depozyty o stałej stopie Transakcje Repo Sprzedaż outroght |
Dowolny |
Nieregularnie |
Przetarg szybki Umowy bilatarlne
|
Operacje strukturalne |
Repo Outright |
Emisja certyfikatów depozytowych Sprzedaż outright |
Dowolny |
Nieregularnie czasowo/ regolarnie |
Przetarg standardowy Umowy bilatarlne |
Standing faclilities(kredyt, depozyty) |
--------------- |
Depozyty na koniec dnia |
O/N |
|
Na żądanie banku |
Repo- zakup papierów wartościowych przez BC z obowiązkiem ich odsprzedaży
EBC strefy EURO może emitować własne papiery wartościopwe w ramach operacji strukturalnych.
Stopa Repo to stopa bazowa EBC, określana jest na podstawie podstawowych operacji refinansowych.
OPERACJE EBC
SYTUACJA STANDARDOWA SYTUACJA NIESTANDARDOWA
regularny brak płynności
nieoczekiwany nieoczekiwany
wzrost niedoboru wzrost płynności
płynności
Główne operacje Standing facilities:
refinansowe - kredyty na koniec
Długoterminowe dnia O/N Krótkotrwały Strukturalny Krótkotrwały Strukturalny
operacje - depozyt na koniec
refinansowe dnia O/N
A B C D
Operacje dostrajające: warunkowy zakup, bezwarunkowy zakup, swapy walutowe
Operacje strukturalne: bezwarunkowy zakup, warunkowy zakup, swapy walutowe
Operacje dostarczające: warunkowa sprzedaż, bezwarunkowa sprzedaż, depozyty w Banku Centralnym, swapy walutowe
D- Operacje strukturalne: bezwarunkowa sprzedaż, emisja certyfikatów dłużnych BC
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
23