Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego

A. Rezerwa obowiązkowa – obowiązek jej utrzymania nałożony jest na banki, oddziały instytucji kredytowych i oddziały zagranicznych banków, SKOK-i (od 2014 roku) oraz na Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową. Rezerwa obowiązkowa to część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, SKOK-u, Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz środków zwrotnych otrzymanych z BFG. Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej, aktualnie równa jest 3,5%. Środki rezerwy obowiązkowej są oprocentowane na poziomie 0,9 stopy referencyjnej.

Cel: - łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku międzybankowym

- ograniczenie nadpłynności banków

B. Operacje otwartego rynku - są to transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych banku centralnego.

1) Podstawowe:

- operacje zasilające w środki pieniężne (repo) lub absorbujące środki pieniężne (emisja bonów pieniężnych)

- przetargi na bony pieniężne NBP

- skala operacji dostosowana jest do zachowania równowagi płynnościowej na rynku

2) DostrajajÄ…ce:

- w celu ograniczenia wpływu zmian w warunkach płynności sektora bankowego na wysokość krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych

- operacje absorbujące (emisja bonów pieniężnych NBP, operacje reverse repo) lub operacje zasilające (przedterminowy wykup bonów pieniężnych, operacje repo)

3) Strukturalne:

- stosowane w celu długoterminowej zmiany struktury płynności w sektorze bankowym

- emisja obligacji, przedterminowy wykup obligacji, zakup i sprzedaż papierów na rynku wtórnym

Operacje otwartego rynku równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Dzięki temu bank centralny wpływa na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym.

C. Operacje depozytowo-kredytowe – są to operacje prowadzone z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy, służące łagodzeniu wahań najkrótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku międzybankowego.

1. Depozyt na koniec dnia: lokowanie nadwyżek środków w banku centralnym na termin overnight

2. Kredyt lombardowy: zaciąganie kredytu na termin overnight, zabezpieczonego papierami wartościowymi (wg stopy lombardowej)

3. Kredyt techniczny: udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny w ciągu dnia, w celu utrzymania płynności

Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym, których górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego, a dolną – oprocentowanie depozytu w NBP.