Instrumenty polityki

pieniężnej

Polityka pieniężna

Polityka pieniężna jest, obok polityki fiskalnej, stanowi

część polityki gospodarczej i polega na zapewnieniu

koordynacji pomiędzy strumieniami rzeczowymi a

pieniężnymi w gospodarce .

Jej podstawowym celem jest zapewnienie stabilności cen.

Tradycyjnie punktem rozważań na temat właściwej ilości

pieniędzy w gospodarce jest równanie wymiany

Fishera.

POLITYKA PIENIĘŻNA JAKO CZĘŚĆ

POLITYKI GOSPODARCZEJ

POLITYKA GOSPODARCZA

zespół metod i narzędzi służących osiąganiu

celów gospodarczych

POLITYKA

PIENIĘŻNA

POLITYKA

HANDLOWA

POLITYKA FINANSOWA

Polityka finansowa polega na

wykorzystaniu procesów tworzenia,

gromadzenia i podziału funduszy

pieniężnych dla osiągnięcia

określonych celów.

POLITYKA FISKALNA

POLITYKA BUDŻETOWA

POLITYKA

PODATKOWA

CELE

CELE

CELE

BANK

CENTRALN

Y

INTERWENCJE

NA RYNKU

WALUTOWYM

TEMPO

INFLACJI

KREDYTY

BANKOWE

CZYNNIKI INSTYTUCJONALNE

•monopolizacja produkcji
•formalne i nieformalne formy
indeksacji wynagrodzeń

•bariery celne etc.

OCZEKIWANIA

INFLACYJNE

DEFICYT

BUDŻETOWY

SALDO

BILANSU

PŁATNICZEGO

STOPA

PROCENTOWA

KURS

WALUTOWY

INTERWENCJE NA

RYNKU

PIENIĘŻNYM

PODAŻ

PIENIĄDZA

NOMINALNA

WIELKOŚĆ

POPYTU NA

KREDYT

Podstawowe

uwarunkowania polityki

pieniężnej

Przykład związków polityki

monetarnej i fiskalnej

Cel inflacyjny

Ustawa budżetowa na

2008 rok uzasadnienie

Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji
RP „Narodowy Bank Polski
odpowiada za
wartość polskiego pieniądza”.
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o
Narodowym Banku
Polskim w art. 3 określa, że
„podstawowym celem działalności
NBP jest utrzymanie
stabilnego poziomu cen, przy
jednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rządu,

o

ile nie ogranicza

to podstawowego

celu NBP”.

Rada będzie
dążyła do tego, aby powrót inflacji w
okolice celu (2,5%), który nastąpił
w pierwszym
półroczu 2007 r. miał charakter
trwały.

Przy założeniu braku silnych
negatywnych szoków
podażowych na rynku artykułów
rolnych oraz na rynkach
surowcowych średnioroczny
wzrost cen towarów i usług
konsumpcyjnych w 2007 r.
prognozowany jest na 2,2%
(wobec 1,0% odnotowanego w
2006 r.), a w 2008 r. na 2,3%.

Dynamika cen produkcji
sprzedanej przemysłu
prognozowana jest na 2,6% w
2007 r. i 2,9% w 2008 r., a cen
nakładów inwestycyjnych na
3,0% w obu latach.

W 2007 r. Rada Polityki Pieniężnej przyjęła, że w 2008 r. będzie
kontynuowała realizację ciągłego celu inflacyjnego ustalonego na
poziomie 2,5% z symetrycznym przedziałem odchyleń ± 1 punkt
procentowy.

Zapowiedziała też, że w przypadku wystąpienia silnych wstrząsów
w gospodarce polityka pieniężna będzie prowadzona w sposób
umożliwiający realizację celu inflacyjnego w średnim horyzoncie
czasowym.

Trwająca od połowy 2006 r. tendencja wzrostu inflacji
występowała w pierwszych ośmiu miesiącach 2008 r.

Roczne tempo wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych
ogółem (wskaźnik

CPI) zwiększyło się z 4,0% w styczniu do 4,8% w lipcu i
sierpniu, a w kolejnych miesiącach stopniowo obniżało się do 3,3%
w grudniu.

W całym 2008 r. inflacja kształtowała się powyżej celu
inflacyjnego
(2,5%), a w okresie styczeń – listopad powyżej górnej granicy
odchyleń od celu inflacyjnego (3,5%).

OCENA REALIZACJI ZAŁOŻEŃ PP

PRZEZ NIK 2009

I

CPI – 4,1 %

Zwiększenie inflacji powyżej górnej granicy odchyleń od celu inflacyjnego było
przede wszystkim skutkiem utrzymujących się od 2007 r. wysokich cen produktów
rolnych na świecie, co przekładało się na wzrost cen żywności w kraju, a także
wzrostu cen regulowanych nośników energii (energii elektrycznej i gazu) oraz
cen paliw.

Do czerwca 2008 r. stopy procentowe zostały podwyższone czterokrotnie łącznie
o jeden punkt procentowy, natomiast w listopadzie i grudniu obniżono je o taką samą
wartość.

Podwyższenie stóp procentowych nastąpiło w sytuacji wysokiego wzrostu
gospodarczego

, utrzymującej się presji popytowej i inflacyjnej, zaś łagodzenie

polityki pieniężnej w związku z nasileniem się światowego kryzysu finansowego i
gospodarczego, którego skutkiem było silniejsze od oczekiwanego
spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego w Polsce i osłabienie presji inflacyjnej.
Pomimo złagodzenia polityki monetarnej w IV kwartale 2008 r. nastąpiło zaostrzenie
warunków na międzybankowym rynku pieniężnym i kredytowym.

 Na skutek wzrostu ryzyka na rynkach finansowych ograniczona została płynność
rynku bankowego. Poziom stawki rynkowej WIBOR ukształtował się powyżej stopy
referencyjnej NBP, a tym samym wzrósł koszt pieniądza na rynku. Oznacza to, że
zaburzona została skuteczność oddziaływania tradycyjnych instrumentów polityki
pieniężnej na decyzje banków komercyjnych.

Wprowadzone instrumenty przez NBP w ramach tzw. „Pakietu zaufania” w IV
kwartale pozwoliły na
częściową likwidację zaburzeń płynności i zachowanie stabilności sektora
bankowego.

OCENA REALIZACJI ZAŁOŻEŃ PRZEZ NIK

2009

II

Analiza wykonania budżetu państwa i polityki budżetowej w 2008
roku, NIK, s.14

Podmioty i cele polityki

pieniężnej w Polsce

• Narodowy Bank Polski realizuje założenia polityki pieniężnej stanowione

przez Radę Polityki Pieniężnej. Podstawowym zadaniem polityki pieniężnej
jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen.

• Od 1998 r. NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. Od

początku 2004 r. ciągły cel inflacyjny wynosi

2,5 proc

. z możliwością

odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny
wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.

• NBP wpływa na poziom inflacji przede wszystkim poprzez określanie wysokości

oficjalnych stóp procentowych, które wyznaczają rentowności instrumentów
polityki pieniężnej. W celu kształtowania krótkoterminowych stóp procentowych
na rynku pieniężnym NBP wykorzystuje nowoczesne instrumenty polityki
pieniężnej, w tym:

 operacje otwartego rynku
 operacje depozytowo-kredytowe
 rezerwę obowiązkową

• Operując wymienionymi instrumentami, NBP dąży do kształtowania takiego

poziomu stóp procentowych w gospodarce, który maksymalizuje
prawdopodobieństwo osiągnięcia celu inflacyjnego.

http://www.nbp.pl/home.aspx?
f=/polityka_pieniezna/polityka_pieniezna.html

Katalog instrumentów

Narzędzia polityki pieniężnej zostały formalnie

zdefiniowane w ustawie o NBP (Rozdział 6)

Są nimi:
Art. 38 
1. W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności

kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe
banków.

Art. 42 
1. NBP może udzielać bankom kredytu refinansowego w

złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.

Art. 44 
1. NBP może przyjmować od banków weksle do dyskonta i

redyskonta.

Katalog instrumentów

Art. 46 
W razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały

wprowadzić:

1)ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do
dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców,

2)obowiązek utrzymywania nie oprocentowanego depozytu w NBP od
zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców.

Art. 48 
NBP może:

1) emitować i sprzedawać papiery wartościowe,

2) sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach
otwartego rynku,

3) organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz
papierami wartościowymi emitowanymi albo poręczanymi lub gwarantowanymi
przez Skarb Państwa;

Katalog instrumentów

Za główne narzędzia polityki pieniężnej

Banku Centralnego należy uznać:

stopy procentowe banku centralnego,
 rezerwy obowiązkowe,
operacje otwartego rynku.

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy.htm

Stopa procentowa:

Oprocentowanie

Obowiązuje

od dnia

Stopa referencyjna

1)

3,50

2009-06-25

Stopa lombardowa

5,00

2009-06-25

Stopa depozytowa

2,00

2009-06-25

Stopa redyskonta

weksli

3,75

2009-06-25

Stopa dyskonta

weksli

4,00

2010-01-01

Wysokość stóp procentowych

NBP

Stopa referencyjna

Określa najniższe oprocentowanie

krótkoterminowych papierów wartościowych
sprzedawanych przez bank centralny bankom
komercyjnym w ramach operacji otwartego rynku.

Stopa referencyjna określa minimalne

oprocentowanie operacji otwartego rynku -
wpływa więc również na oprocentowanie
innych instrumentów. Jest nazywana także
stopą interwencyjną lub też stopą repo

one organizowane z inicjatywy banku centralnego i na określonych

przez tę instytucję warunkach..

Stopa lombardowa

Stopa lombardowa określa najwyższy poziom

oprocentowania kredytów udzielanych przez bank
centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów
wartościowych (tzw. kredyty lombardowe).

Cena pieniądza na rynku międzybankowym może przekroczyć

poziom stopy lombardowej, ale zdarza się to tylko w
momentach, gdy banki gwałtownie potrzebują
pieniędzy.

Stopa lombardowa NBP to jedna z podstawowych stóp

procentowych w Polsce, jej poziom ustalany jest przez RPP.

http://www.bankier.pl/inwestowanie/notowania/macro/profil.html?
id=56

Operacje otwartego rynku

• Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane

z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi.
Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno
papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych
papierów dłużnych banku centralnego.

• Operacje otwartego rynku równoważą popyt i podaż

środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku
centralnym. Dzięki temu bank centralny wpływa na poziom
krótkoterminowych stóp procentowych na rynku
międzybankowym.

• Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane przez

Narodowy Bank Polski polegają na emisji własnych papierów
dłużnych (

7-dniowych bonów pieniężnych)

, których

minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej
wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej.

http://www.nbp.pl/home.aspx?
f=/o_nbp/informacje/polityka_pieniezna.html

Rezerwa obowiązkowa

• Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy

obowiązkowej. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących
zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku
międzybankowym. Służy również ograniczaniu nadpłynności banków.

• Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część środków

pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i
uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych
środków przyjętych przez banki, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem
środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z
zagranicy na co najmniej 2 lata.

• Rezerwa obowiązkowa utrzymywana jest na rachunkach w NBP.
• Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej.

Od 31 października 2003 r.

stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5

%

dla wszystkich rodzajów depozytów, z wyjątkiem środków uzyskanych

z tytułu sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem
odkupu, dla których stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 0 %.

• Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają naliczoną rezerwę

obowiązkową o równowartość 500 tys. euro. Środki rezerwy
obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są oprocentowane.

http://www.nbp.pl/

Stopa rezerwy
obowiązkowej:

Oprocentowanie

Obowiązuje

od dnia

- od wkładów złotowych
płatnych na każde żądanie

3,00

2009-06-30

- od terminowych wkładów
złotowych

3,00

2009-06-30

- od wkładów w walutach
obcych płatnych na każde
żądanie

3,00

2009-06-30

- od wkładów terminowych w
walutach obcych

3,00

2009-06-30

- od środków uzyskanych z
tytułu sprzedaży papierów
wartościowych z udzielonym
przyrzeczeniem odkupu (repo)

0,00

2004-06-30

Oprocentowanie środków
rezerwy obowiązkowej

2)

3,375

2009-06-25

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy.htm

Stopa rezerwy obowiązkowej:

Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

• Rezerwy dewizowe gwarantują pełną wymienialność złotego, pozwalają

na dokonywanie płatności wynikających z międzynarodowych zobowiązań państwa
i wzmacniają wiarygodność finansową kraju. Rezerwy są utrzymywane w walutach
obcych oraz w złocie.

• W inwestowaniu rezerw na międzynarodowych rynkach finansowych NBP kieruje się:

 bezpieczeństwem inwestowanych środków,
 płynnością rezerw,
 dochodowością rezerw przy respektowaniu dopuszczalnego stopnia ryzyka.

• NBP inwestuje rezerwy dewizowe przede wszystkim w rządowe papiery wartościowe,

papiery agencyjne i instytucji międzynarodowych oraz dokonuje lokat w bankach,
mając na uwadze wysoką wiarygodność kredytową emitentów i kontrahentów.

• Dobór inwestycji zapewnia dostępność środków dewizowych zgodnie z ich

przewidywanym wykorzystaniem oraz możliwością wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych.

• Na maksymalizację dochodu z rezerw walutowych istotny wpływ ma jakość zarządzania

ryzykiem związanym ze zmianami kursu walutowego oraz stopy procentowej
i płynności.

http://www.nbp.pl/home.aspx?
f=/o_nbp/informacje/rezerwy_dewizowe.html

STRUKTURA REZERWY DEWIZOWEJ 2004-2009

http://www.nbpnews.pl/pl/akt/wiw/nbp_wiesiolek_wywiad_18_09_08

ROLA REZERW PRZED I PO PRZYJĘCIU

EURO

http://www.nbpnews.pl/r/nbpnews/Foto/Wykresy/Wywiad_z_PWiesiolkiem_19_wrzesnia_08__wykres_04.jpg