Egzamin pisemny opisowy, 5 pytań (ważne jest żeby zrozumieć pytania, bo czasami udziwnia :P)

Strony internetowe: Ministerstwa Finansów, NBP, Ministerstwa Gospodarki, KNF

25.02.2012

Polityka finansowa – działalność państwa, które dąży do określonych celów za pomocą narzędzi pieniężnych (finansowych)

Państwo -> podmiot

Kwestia złożoności podmiotu polityki finansowej

• Państwo jest podmiotem złożonym ze względu na jego funkcje ustrojowe oraz funkcje ekonomiczne (mogą występować sprzeczności pomiędzy częściami składowymi np. władzą monetarną – NBP i fiskalną – MF)

Skutki złożoności podmiotu dla polityki finansowej

• Polityka finansowa stanowi wypadkową działania wielu sub-podmiotów, których cele mogą być wewnętrznie sprzeczne. Fakt ten istotnie utrudnia prowadzenie polityki finansowej państwa, i ogranicza jej skuteczność

Ekonomia jest nauką miękką – jest podatna na różne doktryny ekonomiczne, idee

Trade off – wymienność między wzrostem gospodarczym, inflacją i bezrobociem (np. jeśli chce się osiągać wyższe stopy wzrostu to dokonuje się to kosztem inflacji)

Krzywa Phillipsa

Problemem jest identyfikacja sytuacji i dobór działań, środków działania dążących do zmiany tej sytuacji.

Zakres polityki finansowej

• Ekonomiczne podstawy podziału polityki finansowej państwa – kryterium funkcji ekonomicznych państwa

• Polityka fiskalna

• Polityka monetarna

• Instytucjonalne rozgraniczenie obszaru monetarnego i fiskalnego (niekiedy występuje duża rozbieżność w poglądach i działaniach pomiędzy NBP i MF – granica instytucjonalna)

Dlaczego występuje ta granica instytucjonalna?

Celem tej granicy jest ochrona wartości pieniądza – ochrona NBP przed naciskami ze strony państwa na dodrukowanie waluty.

Policy Mix

Koordynacja – Harmonizacja

Podstawy instytucjonalne

NBP należy do ESBC (Europejskiego Systemu Banków Centralnych) – przesądza on o niezależności NBP

Charakter współczesnego pieniądza i jego skutki dla polityki finansowej (odpowiedź na pytanie o granicę instytucjonalną)

• Źródło pieniądza

• Pieniądz oderwany od kruszców

• Sposób zabezpieczania emisji

• Pieniądz państwowy

• Pieniądz fiducjarny

• Pieniądz fizykalny – pieniądz bezgotówkowy

• Monopol systemu bankowego w tworzeniu pieniądza

• Pieniądz banku centralnego

• Pieniądz banków komercyjnych

• Eliminacja pieniądza skarbowego oznacza, że współczesne państwo jest państwem podatkowym

Zabezpieczeniem współczesnego pieniądza jest Y (towary, usługi), co potwierdza równanie Fishera.

Równanie Fishera:

M*V = P*Y

Lewa strona - monetarna

M – podaż pieniądza

V – szybkość krążenia pieniądza (ile transakcji może obsłużyć jedna jednostka monetarna w określonym czasie)

P – ceny (występujące w 2 funkcjach: miernika wartości i f. agregacyjna)

Y – dochód (PKB w ujęciu rzeczowym – towary, usługi)

We współczesnych systemach pieniężnych nie ma pieniądza skarbowego (ze względu na słabsze zabezpieczenia niż pieniądza bankowego opartego na złocie). Tak więc współcześnie mamy monopol pieniądza bankowego. Oznacza to, że w warunkach gospodarki pieniężnej, w której żyjemy, główne kategorie podmiotów (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo) potrzebujemy pieniędzy. Rząd, potrzebując pieniędzy a nie mogąc zaspokoić tego popytu dochodami z majątku (posiadanych, lasów, kopalń itd.), staje się państwem podatkowym – jego głównym źródłem zaspokajania potrzeb finansowych są podatki.

Budżet państwa – 1. Fundusz, 2. Akt prawny, 3. Plan finansowy państwa

Jedną z cech budżetu państwa jest jego roczność (jest przygotowywany na okres 1 roku kalendarzowego); do 30. września Rząd przedstawia projekt budżetu państwa na rok przyszły

Uniwersalne cele polityki finansowej

• Wzrost gospodarczy (przyrost PKB)

• Zatrudnienie (walka z bezrobociem)

• Wspieranie konkurencyjności gospodarki

• Zachowanie wartości pieniądza (walka z inflacją)

• Dostarczenie rządowi dochodów z danin publicznych i pożyczek (państwo podatkowe)

• Bezpieczeństwo finansowe wewnętrzne

• Bezpieczeństwo walutowe kraju

• Stabilność systemu finansowego

Cele specyficzne – przykłady

• Cel uniwersalny, którego ranga jest szczególnie wysoka w danym kraju i w danym okresie (np. zagrożenie płynności)

• Przygotowanie gospodarki i społeczeństwa do wprowadzenia euro

Pozamonetarne cele polityki finansowej państwa

• Łagodzenie niesprawności mechanizmu rynkowego (mechanizm ten ma swoje wady – tzw. market failures, m. in.: wahania cykli koniunkturalnych, nadmierne zróżnicowanie dochodów, zmowy cenowe monopolistów, naruszanie norm ochrony środowiska skutkujących wzrostem zachorowań a tym samym publicznych wydatków na leczenie)

• Stabilizowanie gospodarki (trwały i zrównoważony wzrost gospodarczy)

• Ograniczanie amplitudy wahań cykli koniunkturalnych (narzędziami monetarnymi – np. stopami procentowymi i narzędziami fiskalnymi – np. podatkami, wydatkami); z obserwacji empirycznych wynika bowiem, że im większe odstępstwa od linii trendu, tym trudniej jest ją ustabilizować, okresy kryzysu się wydłużają

• Ograniczanie nadmiernego zróżnicowania dochodów

• Walka z nieuczciwą konkurencją

• Ograniczanie negatywnych efektów zewnętrznych

Państwo zgłasza popyt na pieniądz, ale nie posiada przywileju jego tworzenia.

Rozróżnienie polityki monetarnej i fiskalnej opiera się na:

• Odmiennych celach operacyjnych

• Różnych rodzajach stosowanych instrumentów

• Wyodrębnieniu – w ramach instytucji państwa - podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki finansowej

• Zróżnicowanej odpowiedzialności podmiotów za prowadzenie tych dwóch rodzajów polityk

• Odmiennych reakcjach podmiotów gospodarczych na narzędzia monetarne niż na narzędzia fiskalne

Asymetria pomiędzy polityką monetarną a polityką fiskalną

• Asymetria celów

• Asymetria odpowiedzialności (zgodnie z Konstytucją, NBP ma obowiązek sporządzenia planu, założeń polityki monetarnej na rok następny, Rząd natomiast sporządza budżet; obie instytucje przedstawiają Sejmowi sprawozdania z wykonania tych planów; oba te dokumenty są przesyłane do Parlamentu i dyskutowane łącznie; zdarzało się, nierzadko, że po wysłuchania sprawozdania z wykonania polityki pieniężnej, Sejm odrzucał przyjęcie tego sprawozdania w głosowaniu np. ze względu na zbyt wysokie stopy, zbyt wysoką inflację, bezrobocie; skutek takiego nieprzyjęcia – żaden; natomiast w przypadku przedstawiania sprawozdania z wykonania budżetu państwa przedstawianego przez Ministra Finansów i jego odrzucenia przez Parlament – nieuzyskania absolutorium, skutkiem jest konstruowanie poprawek, a w przypadku nieprzyjęcia ich – mogą być rozpisane nowe wybory)

• Asymetria narzędzi

• Rząd instancją „ostatniej szansy”

• Paradoksalna pozycja rządu (banki centralne posiadają potężną władzę a zarazem niewielką odpowiedzialność za swoje działania ze względu na swoją niezależność np. personalną, które często są niewłaściwe; ich głównym celem jest ochrona wartości pieniądza w czasie – niska stabilna inflacja; rząd natomiast odpowiada za wszystko, także za tę inflację, szczególnie w oczach obywateli); skutkiem błędów popełnianych przez banki, zagrażających nie tylko systemowi bankowemu, ale też całej gospodarce, jest to, że rządy są zmuszone do podejmowania akcji ratunkowych tych banków w celu ochrony gospodarki

• Motywem działalności fiskalnej państwa nie jest pozbawianie obywateli dochodów

10.03.2012

Egzamin – 23.06. godz. 10.00

Przedmiot wykładu:

1. Prawne podstawy polityki finansowej (!!)

2. Asymetria pozycji władz monetarnych i władz fiskalnych w systemie ekonomicznym

3. Realizacja celu polityki finansowej – wzrost gospodarczy

Charakterystyka głównych trendów wzrostu gospodarczego po roku 90. (!!)

1. Kryteria oceny polityki fiskalnej

2. Kryteria oceny polityki monetarnej

Prawne podstawy polityki finansowej państwa (wybrane)

• Konstytucja RP

Konstytucja jako podstawa polityki finansowej państwa (!!)

• Konstytucja rozstrzyga o kompetencjach i obowiązkach subpodmiotów polityki finansowej państwa, zwłaszcza władz monetarnych i władz fiskalnych

• Znajdują się w niej zapisy dotyczące pewnych zjawisk w sferze polityki finansowej:

• zakaz finansowania bieżących potrzeb rządu przez Bank Centralny – ograniczenie konstytucyjne przeciw inflacyjnemu finansowaniu budżetu

• polityka podatkowa (Charakterystyka systemu podatkowego w Polsce (!!) – centralne władztwo podatkowe): w Polsce wszelkie daniny publiczne, w tym przede wszystkim podatki są stanowione ustawą; ustawodawca zobowiązany jest do zawarcia w ustawie tzw. elementy techniki podatkowej (przypomnieć sobie co to jest); do roku 2010 zasada ta była bezwzględnie przestrzegana, z jednym wyjątkiem: podatek akcyzowy był ustalany przez władzę wykonawczą (Minister Finansów ustalał stawki), przywilej ten został jednak zniesiony; w podatkach lokalnych również obowiązuje reguła centralnego władztwa podatkowego, jednak część uprawnień została przekazana do władz lokalnych, tzn. ustawodawca określa górne granice danego podatku, natomiast gminy mogą stosować stawki niższe, ulgi, zwolnienia z podatków, mogą umarzać część lub całość zaległości podatkowych, rozkładać na raty – ograniczone władztwo podatkowe; zapis ten jest dodatkowo wzmocniony orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego: orzekł on, że stanowienie podatków musi odbywać się z respektowaniem zasady przyzwoitej legislacji (podatki muszą być ogłoszone przed 30. listopada na przyszły rok) oraz respektowaniem praw nabytych przez podatnika (jeżeli ktoś nabył prawo np. do ulg budowlanych przez 5 lat, to nie można mu tego odebrać w trakcie)

• zapis dotyczący długu: tzw. pakt fiskalny(derogacja – okres ochronny dla krajów niebędących w strefie euro) – zobowiązuje państwa do posiadania zapisów w Konstytucji lub innych ustawach dotyczących długu: wartość długu w relacji do PKB nie może przekroczyć 60% PKB w cenach bieżących

• inicjatywa odnośnie do projektu ustawy budżetowej należy wyłącznie do Rady Ministrów; projekt budżetu państwa przesyłany jest do Sejmu, który ma rozstrzygającą pozycję decyzyjną, ale w pracach nad budżetem Parlament nie może zwiększyć deficytu budżetowego

Jakie jest ekonomiczne źródło finansowania deficytu? (!!) – oszczędności pieniężne różnych podmiotów, w szczególności gospodarstw domowych (źródło nieinflacyjne): Rząd wysyłając do Parlamentu projekt budżetu niezrównoważonego, musi wykazać, że istnieją wiarygodne źródła finansowania deficytu – oszczędności; jeśli krajowe są zbyt małe to sięga się do zagranicznych; również emisja obligacji

• zapisy odnośnie NBP; jego niezależności oraz sposobu powoływania organów (są one wymienione i określony z grubsza sposób ich powoływania); organami NBP jest Prezes, Rada Polityki Pieniężnej i Zarząd, określa, na jakich fundamentalnych zasadach funkcjonują, np. kadencyjność (nie usuwanie tych osób z ich funkcji przez 6 lat)

• zapis o konieczności ustawowego określania gwarancji i poręczeń udzielanych przez Skarb Państwa: musi być on corocznie określony w ustawach; poręczenia – dla banków i instytucji finansowych krajowych; gwarancje – wymaganie przez instytucje zagraniczne, np. Bank Światowy, EBOR finansując jakieś przedsięwzięcie w Polsce i żąda gwarancji SP; poręczenia i gwarancje udzielane przez SP to są potencjalne (pozabilansowe) zobowiązania SP, które mogą się spełnić przez co wzrośnie dług publiczny; państwo jako gwarant ma prawo regresu (dochodzenia swoich roszczeń), ale często nie ma z czego

• Ustawa o NBP (w dużym stopniu nawiązuje do Konstytucji)

• Ustawa o finansach publicznych

• Koncepcja General Government (Sektor Finansów Publicznych) zrealizowana w ustawie: pozycja finansowa państwa (saldo, deficyt, dług) jest oceniana na użytek wewnętrzny jak i zewnętrzny (Komisja Europejska, agencje ratingowe) na podstawie skonsolidowanego bilansu SFP (Traktat z Maastricht – 3%)

• W ustawie określone są zasady emisji papierów wartościowych (przejrzeć!)

• Znajdują się tu procedury ostrożnościowe i sanacyjne (najnowsza wersja – rok 2009)

• Przejawy (narzędzia) realizowania zasady jawności polityki finansowej państwa (polityka fiskalna i monetarna) (!!): polityka fiskalna – ustawa o finansach publicznych, polityka monetarna – ustawa o NBP, dokumenty NBP, np. założenia polityki pieniężnej, system komunikowania się

• Prawo bankowe

• Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym

• Ustawy podatkowe

Akty prawne UE

• Traktat z Maastricht

• Podstawą prawną funkcjonowania ESBC jest Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) oraz załączony do niego Protokół w sprawie Europejskiego Systemu banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, zwany Statutem ESBC i EBC

• Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską podpisany w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r.

• „Szcześciopak” podpisany w listopadzie 2011 roku

• Traktat o Stabilności koordynacji i Zarządzaniu Ekonomicznym i Unii Walutowej („Pakt fiskalny”) – projekt podpisany 31 stycznia 2012

• Europejski Mechanizm Stabilności – fundusz mający przychodzić z pomocą krajom takim jak Grecja, Portugalia, Włochy, gdy będą miały trudności z wypłacalnością rządu (Polska też przystąpiła do tego paktu); udzielanie pożyczki dla IMF, który miałby wspierać te kraje

Pakt fiskalny i EMS mają funkcjonować jako umowy międzyrządowe, muszą być ratyfikowane (Czechy i Wielka Brytanie nie przystąpiły)

Wzrost gospodarczy

Produkt krajowy brutto

• Podstawą egzystencji i rozwoju społeczeństwa

• Podstawą określenia potrzeb finansowych (dochodowych) rządu

• Podstawą oceny fiskalizmu

Czynniki wzrostu gospodarczego:

• Kapitał trwały

• Kapitał ludzki

Cechy PKB:

• Wielkość strumieniowa (suma strumieni towarów wytworzonych w danym roku i rozdysponowywanych, alokowanych)

• Wielkość liczona w cenach rynkowych (bieżących)

• Wielkość liczona w cenach rynkowych (stałych)

• Wielkość liczona w ujęciu bezwzględnym

• Wielkość liczona w ujęciu relatywnym (per capita)

• Ważny miernik aktywności gospodarczej (wzrost gospodarczy, poziom dobrobytu)

• Podstawa porównań krajowych i międzynarodowych (PPP)

• Podstawa stosunków finansowych między Polską a UE

• Jedna z miar stopnia konwergencji realnej gospodarki z gospodarką Unii (strefy euro)

Kryteria konwergencji (realnej) (!!)

Jedną z miar tej konwergencji jest PKB per capita

PKB Polski = 1,5 bln, dochody budżetu = 300 mld

Istnieje ustawa o metodach liczenia PKB

Metody liczenia PKB

1. Metoda wartości produkcji globalnej

• PKB = W_g - Z_p

• W_g – produkcja globalna kraju (strumień nakładów i efektów od 01.01-31.12)

• Z_p – zużycie pośrednie (zapasy z roku poprzedniego zużyte w roku bieżącym)

albo

• PKB = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej

1. Metoda alokacji PKB (popytowa)

• PKB = konsumpcja + inwestycje brutto + wydatki rządowe + eksport – import + zmiana stanu zapasów (saldo zapasów)

1. Metoda dochodowa

PKB = Sb+Pb+Rb+Tp+Us+Uz+Ni+

Poziom mikroekonomiczny: MSR/KSR, MSSF; Poziom makroekonomiczny: SNA/ESA’95; z punktu widzenia Unii Europejskiej – EUROSTAT

Zgodnie z powyższymi standardami liczenia PKB wlicza się szacunkowy wkład „szarej strefy”.

Każda z wymienionych trzech metod weryfikuje poprzednią, ponadto każda z nich pokazuje coś nieco innego.

24.03.2012

Mierniki inflacji w Polsce

• Inflacja cen konsumentów

• Inflacja cen producentów

• Delator PKB

• Inflacja bazowa:

• Inflacja bazowa netto (inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii)

• Inflacja bazowa po wyłączeniu cen administrowanych (usługi komunalne, usługi pocztowe)

• Inflacja bazowa po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych (miernik zbliżony do inflacji bazowej netto, wprowadzony od marca 2009; wcześniej były 2 inne mierniki: miernik cen o największej zmienności oraz miernik cen paliw; miernik ten składa się z grupy produktów i usług, które podlegają największym zmianom)

• 15% średnia obcięta (polega na obcięciu z rozkładu cen konsumpcyjnych 15% z jednej i drugiej strony – charakteryzujących się najmniejszą i największą zmiennością)

Wszystkie powyższe mierniki są stosowane w Polsce (Pomiar inflacji w Polsce (!!))

Przyczyny występowania zjawisk inflacyjnych

• Niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży

• Wzrost zagregowanego popytu w gospodarce

• Przeinwestowanie gospodarki (zachodzi, gdy jest nadmierny proces inwestycyjny finansowany przez państwo)

• Ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego

• Nadmierna emisja pieniądza nieproporcjonalna do wzrostu gospodarczego (istnieje korelacja pomiędzy stopniem niezależności BC a stopą inflacji – zależność ujemna)

• Niezrównoważony budżet państwa (w perspektywie krótkoterminowej deficyt nie jest taki zły, najgorszy jest w okresie długoterminowym, gdy przekształca się w dług publiczny – wzrost kosztów obsługi długu)

• Długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem – w perspektywie długoterminowej prowadzi do inflacji)

• Recesja gospodarcza

• Monopolizacja gospodarki

• „import inflacji” (polega na tym, że wraz ze wzrostem cen produktów importowanych, rosną ceny produkcji produktów krajowych)

Rodzaje inflacji – kryterium przyczyny występowania inflacji (!!)

• Inflacja popytowa (najczęstsza; wzrost cen spowodowany wzrostem popytu krajowego, będzie ona występowała zawsze wtedy gdy podaż pieniądza na rynku przekracza wartość towarów i usług oferowanych na rynku)

• Inflacja kosztowa (inflacja dostawców; przyczyna inflacji jest niezależna od przyczyn popytowych, nie ma związku ze wzrostem popytu krajowego)

• Inflacja płacowa (wzrost płac prowadzi do wzrostu kosztów produkcji, które muszą być zbilansowane wzrostem cen towarów i usług; występuje, gdy wzrost płac występuje niezależnie od popytu na pracę)

• Inflacja ciągniona przez zyski (dotyczy przedsiębiorstw, które działają na rynku w pozycji monopolisty – podnoszą ceny niezależnie od popytu)

• Inflacja ciągniona przez ceny dóbr importowanych (wzrost cen towarów i usług krajowych jest powodowany wzrostem cen półproduktów i materiałów importowanych)

• Inflacja ciągniona przez podatki (wzrost cen jest spowodowany zwiększeniem stawek podatkowych; zwykle ma efekt krótkotrwały)

• Inflacja wewnętrzna (przyczyny występowania znajdują się w instytucjonalnych i strukturalnych czynnikach, które są charakterystyczne tylko dla danego kraju)

• Inflacja importowana (polega na przenoszeniu wzrostu cen z jednego kraju do innych przy braku określonych kosztów administracyjnych; występuje przy tzw. otwartych gospodarkach)

• Inflacja endogeniczna (bardzo zbieżna z inflacją płacową; rodzaj inflacji, która spowodowana jest reakcją łańcuchową, która spowodowana jest reakcją… ; związana z wejściem do UE – efekt drugiej rundy)

• Inflacja egzogeniczna (typ inflacji powodowany przez czynniki zewnętrzne, np. klęski żywiołowe)

• Inflacja pieniężna (inflacja wywołana nadmierną emisją pieniądza; inflacja wywołana przez niekorzystną relację strumienia pieniężnego na rynku do innych strumieni gospodarczych)

• Inflacja budżetowa (wywołana nadmiernym wzrostem określonych grup wydatków budżetowych, które nie mają pokrycia w dochodach; związana z deficytem)

• Inflacja kredytowa (wywołana wzrostem pieniądza w obiegu spowodowanym nadmierną kreacją pieniądza bankowego)

• Inflacja płacowa (wiąże się z inflacją endogeniczną; jej przyczyną jest wzrost płac, jej przyczyną mogą być naciski pewnych grup zawodowych na wzrost płac)

Rodzaje inflacji – kryterium tempa występowania zjawisk inflacyjnych

• Inflacja pełzająca (chroniczna, łagodna, jednocyfrowa; jest to normalne zjawisko; wzrost cen w tempie 3-5% rocznie lub nieprzekraczający 1% miesięcznie)

• Inflacja krocząca (umiarkowana; wzrost cen jest wyższy, 5-10% rocznie; BC musi podjąć określone działania, np. podniesienie stóp procentowych – lombardowej, referencyjnej, redyskontowej)

• Inflacja galopująca (superinflacja; wzrost cen 10-100% rocznie)

• Mega inflacja (wzrost cen 15-50% w skali miesiąca)

• Hiperinflacja (inflacja histeryczna, szalejąca; wzrost cen powyżej 50% w skali miesiąca; potrzebne są w takim przypadku głębokie reformy strukturalne w państwie)

Oczekiwania inflacyjne – czyli przewidywanie jak w przyszłości będzie zmieniała się inflacja; jest to także jedna z przyczyn wzrostu inflacji

• Teoria statycznych oczekiwań inflacyjnych (założenie: oczekiwane tempo inflacji jest niezależne od tempa wzrostu ilości pieniądza w obiegu, inflacja będzie postępowała stopniowo – inflacja pełzająca)

• Teoria adaptacyjnych oczekiwań inflacyjnych (oczekiwania inflacyjne będą się zmieniały wraz ze zmianą przyczyn inflacji)

• Teoria racjonalnych oczekiwań inflacyjnych (kształtowanie swoich oczekiwań inflacyjnych podmioty gospodarcze opierają się na analizie wszelkich dostępnych informacji, na podstawie których będą w stanie właściwie oceniać przyczyny inflacji)

Mechanizm transmisji polityki pieniężnej – wpływ, oddziaływanie polityki pieniężnej na zmiany w sferze realnej gospodarki

• Kanał stopy procentowej (polega on na tym, że zmiany wysokości stóp procentowych będą wpływały na zmiany oszczędności i konsumpcji oraz skłonność do inwestycji; gdy BC obniża stopy %, wzrasta skłonność do bieżącej konsumpcji , spada skłonność do oszczędzania w perspektywie krótkoterminowej; w perspektywie długoterminowej ważna jest polityka informacyjna BC)

• Kanał majątkowy (2 przykłady: 1. Akcje: cena, po której kupujemy akcje będzie odzwierciedlała wartość przyszłych przepływów pieniężnych: stopa dyskonta jest w tym przypadku zbudowana z 2 elementów; premia za ryzyko + stopa wolna od ryzyka; stopa wolna od ryzyka = krótkoterminowa stopa ustalana przez BC; gdy bank ją obniża, ceny akcji spadają; 2. Ceny nieruchomości: gdy BC obniża stopy procentowe, ceny nieruchomości rosną)

• Kanał kursowy (nie ma stabilnego związku między kursem walutowym a stopą procentową)

POLITYKA FINANSOWA

1. Cele i strategie polityki pieniężnej NBP w latach 1989-2003

M. Sobol

1. Polityka pieniężna NBP w latach 2004-2012 (od roku 2004 – strategia BCI – polityka stałego celu inflacyjnego 2,5% +/- 1%)

Kształtowanie się inflacji w Polsce po roku 2000 (!!)

Operacyjny cel polityki BC w Polsce i jego realizacja (!!)

1. Autonomia NBP

2. Główne obszary koordynacji polityki pieniężnej i polityki fiskalnej

1. Polityka fiskalna

   1. Polityka fiskalna – cele, założenia, instrumenty realizacji

Metody zapewniające jawność polityki fiskalnej (!!)

1. Neokonserwatyzm fiskalny – główne założenia teorii – samoograniczenie się państwa w funkcjach ekonomicznych oraz socjalnych, koncepcja „małego budżetu” równowaga budżetowa, przeciwdziałanie monetyzacji deficytów budżetowych, ograniczanie długu publicznego, neutralność podatkowa

2. Kwestia nadmiernego fiskalizmu – pomiar interwencji fiskalnej państwa, fiskalizm w Polsce na tle innych krajów (fiskalizm –stopień ingerencji państwa w nasze dochody indywidualne; stosowane mierniki, np. konstrukcja skal podatkowych – im więcej, tym większy fiskalizm, udział wydatków/dochodów publicznych w PKB)

3. Ewolucja systemu dochodów publicznych w Polsce – zmiany w okresie transformacji po 1989 roku

4. Wpływ przemian systemowych na wielkość i strukturę wydatków publicznych – po 1989 roku, uwzględniając reformy z 1999 roku

5. Miary nierównowagi finansów publicznych (deficyty budżetowe, błędy polityki fiskalnej – A. Moździerz)

Rodzaje sald budżetowych i ich interpretacja (!!)

1. Dług publiczny w Polsce w okresie transformacji – wielkość, struktura, przyczyny, instrumenty zaciągania długu (wielkość długu i przyczyny jej zmian, dług zagraniczny-dług krajowy, struktura długu wg podmiotów, struktura długu wg instrumentów, koszty obsługi długu, perspektywy rozwiązania polskiego długu publicznego); dług publiczny liczony wg metod polskich – metoda kasowa, dług publiczny liczony wg UE (metoda brukselska) – metoda memoriałowa; deficyt budżetowy – sektor general government

2. Należności Skarbu Państwa – zaległości podatkowe, inne należności Skarbu Państwa

3. Poręczenia i gwarancje Skarbu Panśtwa (po co jest stosowany, czy są jakieś limity, ile się ich udziela)

4. Reformy fiskalne w Polsce – założenia a rzeczywistość

Źródła: pozycja 4, 2, 5, 1

1. Polityka podatkowa

   1. Reformy polskiego systemu podatkowego po 1989 roku a jego obecny kształt (S. Owsiak)

   2. Koncepcja podatku liniowego od dochodów osobistych

   3. Oszustwa podatkowe (rodzaje ucieczki przed podatkiem)

   4. Raje podatkowe

   5. Harmonizacja systemu podatkowego w UE a zagadnienie konkurencji podatkowej

2. Polityka finansowa w warunkach integracji z UE

   1. Rozliczenia Polski z UE – od 2004 roku (co się wlicza do składki, czy jesteśmy płatnikiem brutto czy netto)

   2. Kryteria konwergencji – warunki przystąpienia Polski do UGiW (kryteria ilościowe i jakościowe; konwergencja nominalna i realna, czy Polska spełnia te warunki)

   3. Dylematy z wejściem Polski do strefy euro – szanse i zagrożenia (scharakteryzować przy tym instytucję EBC jako elementu ESBC) – portal edukacyjny NBP (nbportal)

   4. Pomoc publiczna jako instrument polityki państwa względem przedsiębiorstw – zmiana zasad udzielania pomocy publicznej w Polsce po akcesji do UE

   5. Polityka antykryzysowa na świecie – np. USA, Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Polska

   6. Pakt fiskalny i unia fiskalna – założenia nowej scentralizowanej polityki fiskalnej w UE