Pytania i zagadnienia na egzamin z przedmiotu administracja publiczna

1. Etymologia pojęcia administracja

Etymologia łacińska :

• administro ( zarządzani, kierowanie )

• oraz ministra re ( służba zaspokajająca potrzeby ludności )

2. Podmiotowe i przedmiotowe znaczenie administracji

• W ujęciu przedmiotowym - dotyczy czynności

• W ujęciu podmiotowym - dotyczy osób je podejmujących

Definicje:

• Przedmiotowo-pozytywna: administracja to działalność celowa, praktyczna, konkretna, planowa, bezpośrednia, władcza, regulująca, twórcza kontrolowana, oparta na prawie, trwała, organizatorska, kierownicza, mająca na celu realizację zadań publicznych;

• Przedmiotowo-negatywna: działalność podejmowana przez państwo i związki publicznoprawne w celu publicznym: stojąca poza ustawodawstwem i sądownictwem

• Podmiotowo-pozytywna: administracja jest to działalność organów administracji publicznej ( rządowych, samorządowych, państwowych, centralnych, terenowych, zespolonych i niezespolonych

• Podmiotowo-negatywna: administracja to działalność organów publicznych, które nie są organami sądowymi i ustawodawczymi

3. Definicja „wielkiej reszty”

Definicja „wielkiej reszty” Jellinka: administrację stanowi ta część działalności państwa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem.

4. Wymień cechy administracji publicznej

Cechy administracji:

• Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy publicznej., któremu państwo przekazało część swoich zadań (samorząd terytorialny, a w pewnym zakresie sam. zawodowe)

• Funkcja władcza - administracja. podejmuje różne zadania, ale f. władcza pozostaje charakterystyczna. dla administracji , możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji.

• Działanie w interesie publicznym. - administracja powinna kierować interesem społecznym i słusznym interesem obywateli przy załatwianiu swoich spraw.

• Polityczny charakter. administracji - i gdy rząd upada to odchodzi rząd, ministrowie, sekretarz i podsekretarz oraz wojewoda (ale jego dymisji można nie przyjąć).

• Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania.

• Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości

• Działa w sposób ciągły i stabilny

• opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym

• Administracja ma charakter monopolistyczny. Oznacza to, że administracja w zakresie swoich kompetencji jest jedynym gospodarzem.

• Administracja jest to działalność non profit tzn. celem administracji nie jest generowanie zysku.

• Administracja działa w interesie publicznym tzn. że administracja nie ma żadnych własnych interesów. Interes publiczny = interes społeczny.

• Planowość, celowość, trwałość - taka jest administracja.

• Administracja działa w oparciu o fachowy personel.

• Działa w imieniu państwa i na jego rachunek.

• administracja państwowa (rządowa) czyni to bezpośrednio, a

• administracja samorządowa pośrednio (wobec niej określenie „na rachunek państwa” jest bardziej umowne, gdyż działa ona głównie „na rachunek własny”, a będąc częścią administracji państwa, również na jego rachunek);

• Działając w imieniu państwa może korzystać z przymusu państwowego i dysponować władztwem administracyjnym. Możliwość ta wynika tylko i wyłącznie z mocy prawa.

Istotą władztwa administracyjnego jest to, że administracja publiczna jednostronnie decyduje o treści stosunku prawnego, jaki połączy ją z podmiotem stojącym poza jej strukturami, sama ustala jego prawa lub obowiązki i sama stosuje sankcje w razie naruszenia nakazów i zakazów.

Rozstrzygnięcia, jakie podejmuje w tej kwestii korzystają z domniemania legalności. Elementem tego władztwa jest możliwość zastosowania przymusu, choć istnieją także formy niewładcze działania administracji publicznej;

• Ma charakter wykonawczy - organy administracyjne wykonują i konkretyzują obowiązujące prawo;jeżeli same formułują normy prawne, są to zawsze normy niższego rzędu, zależne od ustaw;

• Wykonawczy charakter administracji publicznej nie przeszkadza w inicjowaniu przez nią swoich zadań i działań;

• Organizuje życie społeczne na terenie, który podlega jej kompetencji

5. Prawo administracyjne

DEFINICJE:

1. PRAWO ADMINISTRACYJNE - jest to zespół norm regulujących działalność administracyjną (administrację w sensie przedmiotowym)

2. Prawo administracyjne jest to prawo, które normuje administrację publiczną.
   PRAWEM ADMINISTRACYJNYM jest to prawo, które zawiera elementy władztwa.
   Cechy władztwa, obrazującej możliwość jednostronnego rozstrzygania sytuacji indywidualnych, rozstrzygania trwałego i obowiązującego wszystkie podmioty prawne w państwie oraz zabezpieczonego przymusem państwowym, w razie gdy treścią rozstrzygnięcia jest nałożenie obowiązku.

3. Prawo administracyjne, dział prawa, który obejmuje ogół norm regulujących stosunki społeczne związane z administracyjną działalnością organów państwowych i innych podmiotów wykonujących funkcje administracyjne w administracji publicznej. Charakterystyczną cechą norm prawa administracyjnego jest możliwość zastosowania przymusu państwowego w celu ich wykonania.

Polskie definicje prawa administracyjnego

1. W.L. Jaworski: „prawo administracyjne reguluje działalność państwa, która jest kontrolowana przez jednostkę”;

2. J.S. Langrod: „dział publiczno-prawnego wewnętrzno-państwowego porządku, obejmujący w szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych norm, odnoszących się do ustroju i aktywności administracji, a w zasadzie stosowanych - względnie nadto i stanowionych - przez nią z dwustronną mocą obowiązującą, twórczo, ale w granicach tego porządku i pod bezstronną kontrolą zachowania tych granic”;

3. F. Longchamps: „prawo administracyjne dotyczy administracji publicznej (pojętej jako pewna dziedzina kultury społecznej) i jest dla niej swoiste, to jest obejmuje to, co jest wytworzone właśnie dla organizacji i działania administracji publicznej, a nie zarazem dla innych dziedzin kultury społecznej”. Był też zwolennikiem poszukiwania definicji aksjologicznej (prawo administracyjne to zbiór norm prawnych, których racją obowiązywania jest bezpośrednia realizacja wartości wyróżnionych ze względu na dobro wspólne)

6. Normy prawa administracyjnego

Normy prawa administracyjnego (oprócz ustrojowych wszystkie skierowane do organów i podmiotów administracyjnych, których treścią są możliwości ich działania skierowane na zewnątrz)

1. Ustrojowe (strukturalno-organizacyjne) - za ich pomocą skonstruowany jest aparat administracyjny. Skierowane wyłącznie do podmiotów administracji publicznej;

2. Zadaniowe - określają zadania w powiązaniu z celem członów administracji publicznej oraz zadania i cele podmiotów administracji publicznej, co jest jednoznaczne z nałożeniem na nie obowiązku wykonania danego zadaniu lub osiągnięcia wyznaczonego celu (pośrednio wpływają na prawa obywateli, ponieważ mogą oni domagać się wykonania tych zadań). Odmianą norm zadaniowych są te, które nie wyznaczają wprost samych zadań, ale określają „urządzenia lub przedsięwzięcia” potrzebne do ich spełniania;

3. Kompetencyjne (regulujące właściwość) - zawierają upoważnienie do działania w określonych kategoriach spraw administracyjnych (właściwość rzeczowa), na określonym obszarze (właściwość miejscowa) lub na określonym szczeblu czy w określonej instancji (właściwość funkcjonalna lub instancyjna). Odróżnia się od nich normy określające zakres działania organów administracyjnych;

4. Określające zakres działania - regulują granice, w jakich dany organ powinien spełniać swoje obowiązki (realizować kompetencje);

5. Określające formy działania - przesądzające o wyborze danej formy działania lub dające wybór;

6. Materialnoprawne (ustanawiające formalnoprawne podstawy działania administracji publicznej) - określają treść uprawnień lub obowiązków (gdy robią to pośrednio, adresatem danej normy, choć w innym sensie jest również organ administracyjny);

7. Procesowe - uzupełniają normy materialnoprawne w obszarach, w których konkretyzacja normy materialnoprawnej wymaga wydania aktu administracyjnego;

8. Odsyłające;

9. Przejściowe

7. Typologia sankcji w prawie administracyjnym

SANKCJA ADMINISTRACYJNA

Za sankcję prawną(także administracyjną) uznać można dolegliwość(majątkową, osobistą, polegająca na utracie praw-cofnięciu lub wygaśnięciu, nieważności czynności lub aktu) wymierzaną za naruszenie lub niewykonanie normy prawnej.

Cechy sankcji administracyjnej:

1. musi mieć podstawę prawną,

2. jest konsekwencją niezgodnego z prawem zachowania się jednostki lub innego

podmiotu,

3. ma prewencyjno-represyjny charakter,

4. jej nałożenie następuje w formie władczego rozstrzygnięcia podmiotu

administrującego,

5. jej wprowadzenie i stosowanie musi uwzględniać zasadę proporcjonalności,

6. jej nałożenie musi podlegać sądowej kontroli.

Do cech gwarantujących skuteczność sankcji można dodać(oprócz niektórych wyżej wymienionych) nieuchronność.

Typologia sankcji (pierwsze dwie - podstawowe)

1. Karna - przy wykroczeniu administracyjnym, połączona z normami zakazującymi określonych zachowań (konstrukcja typowa dla prawa karnego). Szczególnymi jej rodzajami są sankcje

• dyscyplinarne i służbowe - dotyczy zachowań podmiotów powiązanych z

administracją publiczną stosunkiem służbowym;

• zakładowe - dotyczy zachowań podmiotów powiązanych z administracją publiczną tzw. szczególnym stosunkiem władczym;

2. Egzekucyjna - obowiązek administracyjny, sformułowany jako nakaz określonego zachowania, wynikający wprost z ustawy lub sformułowany przez akt konkretyzujący ustawę;

3. Nakaz konkretnego zachowania się, który grozi podmiotowi działającemu z naruszeniem norm prawa administracyjnego;

4. Polegająca na cofaniu przyznanych uprawnień;

5. Nieważności - skierowana do organów administracyjnych, które wydały akt obarczony kwalifikowaną wadą;

6. Odszkodowawcza (łącząca się często z sankcją nieważności) - również dotykająca organ administracyjny;

7. Inne - stosowanie dolegliwości ekonomicznych lub finansowych oraz tzw. sankcje ukryte

8. Zasada demokratycznego państwa prawnego

Wynika z konstytucji; ma charakter polityczno-społeczny jest formą ustroju państwa uznającą wolę większości obywateli za źródło władzy.

Oznacza przestrzeganie wartości takich jak wolność, poszanowanie własności i innych wynikających z konstytucji; podstawowe założenia tej zasady: prymat prawa- organy działają na podstawie i w granicach prawa oraz poszanowanie praw i wolności obywateli; gwarantowana jest przez sądową kontrolę administracji;

9. Zasada praworządności i legalności

Każde działanie administracji musi mieć oparcie w normie prawnej rangi ustawowej, które polega na upoważnieniu do podjęcia działania w określonej formie i warunkach; działanie powinno być podjęte w granicach i na podstawie prawa; obowiązek przestrzegania przepisów ustrojowych, materialnych i procesowych a także przestrzegania przez organ właściwości miejscowej, rzeczowej i instancyjnej;

10. Zasada równości wobec prawa

Oznacza równość stosowania prawa i równość w prawie - prawo nie może zawierać w swej treści rozróżnień faworyzujących bądź dyskryminujących pewe grupy obywateli;

11. Zasada ochrony praw słusznie nabytych

Nikt nie może być pozbawiony słusznie nabytego prawa, chyba że zachodzą wyjątkowe okoliczności i przepis prawa wyraźnie na to zezwala.

12. Zasada subsydiarności

Zasada subsydiarności w aspekcie prawnym zakłada, że regulacja prawna sytuacji obywateli i ich grup oraz związków powinna zapewniać im maksymalną samodzielność i udział w wykonywaniu zadań publicznych. Państwo i inne większe wspólnoty powinny być pomocnicze wobec jednostek, rodzin i mniejszych wspólnot; nie powinny podejmować zadań, które mogą być tam zrealizowane. Każda większa wspólnota powinna wykonywać zadania przekraczające możliwości wspólnoty mniejszej. Zasada subsydiarności zakłada więc realizację maksymalnie szerokiego zakresu zadań przez szczebel władzy najbliższy obywatelowi a władza wyższego szczebla powinna wspomagać i uzupełniać działalność niżej usytuowanych, o ile nie są samowystarczalne.

13. Zasada proporcjonalności

„[...] Istoty zasady proporcjonalności należy upatrywać w dążeniu do wyważenia proporcji w układzie stosunków środek - cel czy też poszukiwania rozwiązań najlepiej godzących zaangażowane w sprawę interesy.”

Zasada tak jest odnoszona do rozsądnej i racjonalnie uzasadnionej ingerencji państwa w sferę gwarantowanych konstytucyjnie (ale i nie tylko) praw i wolności jednostki.

Zasada ta nakazuje, by pomiędzy celem regulacji prawnej lub indywidualnej ingerencji władzy publicznej a przewidzianymi prawem i stosowanymi środkami postępowania zachowana była korelacja i właściwe proporcje.

Na treść tej zasady składają się 3 podstawowe nakazy:

1. nakaz przydatności - by zamierzony środek był zdatny do realizacji danego celu,

2. nakaz konieczności - powinność ograniczenia ingerencji do niezbędnego minimum,

3. nakaz proporcjonalności (sensu stricto) - cel pozostawać powinien w odpowiednim stosunku do ciężaru i dolegliwości podejmowanych środków.

Zasada proporcjonalności wynika pośrednio z art. 7 KPA.i uznawana jest za jedną z zasad ogólnych prawa wspólnotowego. Na tej płaszczyźnie oznacza ona zakaz dla krajowych i wspólnotowych władz ograniczania praw i wolności jednostek w stopniu większym, niż to jest niezbędne do osiągnięcia zamierzonego celu.

14. Zasada zrównoważonego rozwoju

Zasada zrównoważonego rozwoju służy rozwiązywaniu konfliktów między konkurującymi wartościami, którymi są środowisko i jego ochrona z jednej strony oraz wolność działalności gospodarczej z drugiej.
Rozwój zrównoważony to rozwój społeczno-gospodarczy, który nie narusza równowagi w przyrodzie i sprzyja przetrwaniu jej zasobów.

15. Zasady prawa administracyjnego odnoszące się do organów administracji publicznej

Niektóre zasady odnoszące się do organów administracji publicznej

• Zasada kompetencyjności - kompetencja do podejmowania konkretnej formy działania lub do załatwiania danej kategorii spraw administracyjnych może być przypisana tylko jednemu organowi administracji publicznej (organ właściwy)

• wykluczone przenoszenie lub pozbywanie się jej przez sam organ administracji

publicznej - wszelkie zmiany w tym zakresie materią ustawową;

• obowiązek organów administracji publicznej przestrzegania swojej kompetencji z

urzędu;

• Zasada zespolenia administracyjnego - przeciwstawiana resortowości, sprzyja

decentralizacji, ze względu na dualistyczny model administracji nie jest do końca w Polsce przestrzegana

• zespolenie - jeden terenowy organ administracji publicznej skupia kompetencje administracyjne z różnych dziedzin administrowania, nie będąc wprost hierarchicznie powiązany z każdym z odrębnych organów centralnych;

• resortowość - każdy organ terenowy podlega osobno w pionie odpowiedniemu organowi centralnemu;

• Zasada efektywności

16. Zasady ogólne KPA

Zasady ogólne postępowania administracyjnego są podstawowymi, przewodnimi regułami postępowania; są one uznane przez ustawodawcę i wyodrębnione w rozdz. 2 k.p.a. w art. 6-16 działu I Kodeksu.

Zasady ogólne k.p.a.:

• praworządności(art. 6 i 7),

• uwzględnienia z urzędu interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli(art. 7 in fine),

• dochodzenia prawdy obiektywnej(art. 7),

• pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa(art. 8),

• udzielania informacji prawnej i faktycznej stronom i innym uczestnikom postępowania(art. 9),

• czynnego udziału stron w postępowaniu(art. 10),

• przekonywania(art. 11),

• szybkości i prostoty postępowania(art. 12),

• załatwiania spraw spornych w drodze ugody(art. 13),

• pisemności(art. 14 § 1),

• dwuinstancyjności postępowania(art. 15),

• trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych(art. 16 §1),

• sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych(art. 16 §2).

• zasada prawdy obiektywnej - organ administracyjny prowadzący postępowanie ma obowiązek dążenia do możliwie najwierniejszego odtworzenia rzeczywistego stanu faktycznego, na podstawie którego ma nastąpić wydanie decyzji. Rozstrzygnięcie sprawy może nastąpić wówczas gdy okoliczności sprawy są w pełni wyjaśnione, a więc gdy znana jest cała prawda.

• zasada udziału stron w postępowaniu - postępowanie administracyjne toczy się przy aktywnym udziale zainteresowanych w treści przyszłej decyzji stron. Jest to niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego, co bez wyjaśnienia stron nie byłoby w pełni możliwe.

• zasada kontroli społecznej nad postępowaniem - społeczeństwo jest zainteresowane w ścisłym przestrzeganiu prawa przy wydawaniu decyzji administracyjnych. Społeczeństwu zależy na wyeliminowaniu wszelkich przejawów naruszenia praworządności ( łapówki ).

• zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu stron - służy do podkreślenia, że organ administracyjny powinien mieć na uwadze z jednej strony interes społeczny, z drugiej zaś nie wolno mu dopuścić do naruszenia słusznego interesu uczestnika postępowania.

17. Pojęcie organu administracji publicznej

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ -to człowiek( lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego):

• znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego,

• powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób z ze skutkiem

właściwym temu prawu.

• działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

Według definicji zawartej w polskim Kodeksie postępowania administracyjnego (k.p.a.) organami administracji publicznej są

• ministrowie,

• centralne organy administracji rządowej,

• wojewodowie, działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej),

• organy jednostek samorządu terytorialnego oraz

• organy i podmioty, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.

18. Kompetencje organu administracji publicznej

Kompetencje administracyjne to właściwości prawem przypisane organom administracyjnym: uprawnienia lub pełnomocnictwa do załatwiania określonych spraw administracyjnych; także zadania tych organów przewidziane prawem administracyjnym.

Nie istnieją organy bez kompetencji. W zakres kompetencji administracyjnych organów administracji mogą wchodzić także zadania obligatoryjne (obowiązki) tychże organów.

W literaturze definiowana jest jako zdolność organu administrującego do skonkretyzowanego aktualizowania, w drodze odpowiedniego postępowania, potencjalnego obowiązku działania sformułowanego przez prawo

Rodzaje kompetencji można określać ze względu na następujące kryteria:

• miejscowe (terytorialne) - organy mają wyznaczony obszar kompetencji (np. centralne, terenowe)

• rzeczowe (podmiotowe) - organy maja określone kategorie spraw, którymi się zajmują (np. ogólne, oświatowe, finansowe)

• instancyjne - w postępowaniu wieloinstancyjnym (wieloszczeblowym) organ ma przewidzianą rolę na określonym etapie postępowania; wieloinstancyjność daje uczestnikom postępowania możliwość odwoływania się od decyzji organu administracyjnego niższego szczebla do właściwego organu szczebla bezpośrednio wyższego.

Wyróżnia się też aspekt procesowy kompetencji administracyjnej. Wyróżnia się kompetencję procesową ogólną (dzięki niej można wyodrębnić takie organy administracyjne, które załatwiają sprawy indywidualne z zakresu administracji publicznej w drodze decyzji administracyjnej), jak i szczególną (zdolność konkretnego organu do załatwienia konkretnej sprawy indywidualnej

19. Zadania organu administracji publicznej

Zadania administracji publicznej określone są w konstytucji i ustawach stanowiących przez parlament.

W Rzeczypospolitej Polskiej do zadań publicznych określonych konstytucyjnie należy zaliczyć:

• Zapewnienie bezpieczeństwa obywateli,

• Zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności granic państwa

• Udzielenie pomocy Polakom przebywającym za granicą

• Opieka nad weteranami

• Prowadzenie polityki zmierzającej do pełnego zatrudnienia

• Nadzór nad warunkami wykonywania pracy

• Zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku

• Zwalczanie chorób epidemiologicznym i zapobieganie negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska

• Ochrona środowiska

• Udzielanie pomocy osobom niepełnosprawnym w zabezpieczaniu egzystencji

• Popieranie rozwoju kultury fizycznej, a zwłaszcza w śród dzieci i młodzieży

• Zapewnienie obywatelom powszechnego i równego dostępu do wykształcenia

• Tworzenie i wspieranie systemów indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów

• Pomoc rodzinom znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej a zwłaszcza wielodzietnym i niepełnym

• Prowadzenie polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli

• Przeciwdziałanie bezdomności

• Wspieranie rozwoju budownictwa socjalnego,

• Popieranie działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania

• Ochrona konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi

20. Właściwość organu administracji publicznej

Właściwość - w prawie formalnym fakt posiadania kompetencji przez organ władzy publicznej do rozstrzygnięcia powstałej przed nim sprawy. Właściwość organu regulują najczęściej osobne przepisy prawne normujące ogół instytucji procesowych. Sam fakt określania przez prawo właściwości organów urzeczywistnia zakaz prowadzenia postępowania w tej samej sprawie przez inne organy oraz ułatwia unikanie sporów o właściwość.

• Rodzaje właściwości

• Właściwość rzeczowa rozgranicza sprawy i czynności organów różnych rzędów. Dotyczy więc tylko takich systemów prawnych, w których dla określonych spraw powołano więcej niż jeden organ. Przykładowo, drobniejsze sprawy cywilne i karne rozstrzygane są w Polsce przez sądy rejonowe, a ważniejsze - przez sądy okręgowe.

• Właściwość miejscowa określa podział spraw i czynności pomiędzy organami równego rzędu, a więc niejako zasięg terytorialny ich kompetencji. Terytorialną strukturę organów rozstrzygających danego rodzaju sprawy regulują wspomniane już przepisy o ustroju tych organów. Przykładowo, znaczna ilość spraw toczy się w organie właściwym dla miejsca zamieszkania lub siedziby strony (wnoszącej podanie w bądź pozwanego).

• Właściwość organu administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym

Przepisy prawa używają określenia "właściwość" choć prawidłowym jest też określenie "kompetencja" Właściwości owe zawarte są w prawie materialnym i wyróżniamy trzy takowe: miejscową, rzeczową i funkcjonalną (inaczej instancyjną)

• Właściwość miejscowa określa jaki organ jest kompetentny do rozstrzygnięcia sprawy. Ustala się jego terytorialny zasięg działania (np. zakresem terytorialnym rady powiatu jest obszar powiatu).

• Właściwość rzeczowa wskazuje kategorię spraw przekazanych danym organom (np. uprawnienia do wydania paszportu posiada wojewoda, dowodu osobistego wójt itd.).

• Właściwość funkcjonalna (instancyjna) określa organ właściwy instancyjnie do rozstrzygnięcia danej sprawy (np. zakaz organizowania zgromadzeń publicznych wydaje organ I instancji czyli wójt, organem jest wtedy wojewoda jako organ II instancji). Organy administracji publicznej nie mogą przekroczyć swoich kompetencji, zrzec się ich bądź ograniczyć. Mogą natomiast wyjątkowo działać w zakresie kompetencji innego organu. Następuje wtedy tzw. delegowanie kompetencji. Przeniesienie kompetencji wymaga podstawy ustawowej, jest to wyjątek od zasady nieprzenoszalności kompetencji.

21. Na czym polega zakaz subdelegacji

Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi

22. Co to jest zastępstwo strukturalne?

Wykonywania funkcji organu przez inną osobę

23. Formy przekazywania kompetencji

• zlecenie ustawowe (głównie w ustawach samorządowych);

• porozumienie jednostki samorządu terytorialnego z organem administracji rządowej (kompetencja „przejęta”);

• „upoważnienie” lub „powierzenie” przez organ administracyjny do prowadzenia spraw „w jego imieniu”

• interpretacja pierwsza zwrotu „w imieniu” - odpowiedzialność ponosi organ upoważniający, kompetencje pozostają w całości w jego ręku, a organ upoważniony (działający „w jego imieniu”) tylko pomaga w ich realizacji;

• interpretacja druga zwrotu „w imieniu” - podmiot upoważniony nabywa kompetencje po ich przekazaniu przez organ upoważniający do prowadzenia spraw „w jego imieniu” („za niego”)

24. Organ administrujący

Podmiot niebędący organem administracyjnym (administracji publicznej),

posiadający przyznaną kompetencję administracyjną lub faktycznie ją wykonujący. Zasadniczo przekazanie im kompetencji odbywa się w formie ustawowej

25. Rodzaje organów administracji publicznej

Zależnie od przedmiotu działalności, jej zakresu, charakteru organu, jego składu i innych okoliczności dokonać możemy kilku podziałów organów administracyjnych.

Podstawowym podziałem organów administracji publicznej jest podział na :

• organy administracji rządowej - państwowej;

• organy administracji samorządowej.
  

Ze względu na sposób powoływania dzielimy organy administracji na :

• organy powoływane w drodze nominacji jako decyzji administracyjnej np.

wojewoda;

• organy powoływane w drodze aktu organu władzy np. minister;

• organy powoływane w drodze wyborów np. zarząd gminy.
  

Ze względu na skład osobowy wyróżnić możemy :

• organy jednoosobowe;

• organy kolegialne.

Ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności organy administracji państwowej podzielić możemy na :

• organy centralne;

• organy terenowe.
  
  

Wśród organów administracji wyróżnić możemy :

• organy o kompetencji ogólnej - te, które zarządzają wszystkimi lub prawie

wszystkimi dziedzinami życia na danym terenie np. wojewoda;

• organy o kompetencji szczególnej - te, którym podlega tylko jedna dziedzina

zarządu np. minister.

Na podstawie sposobu podporządkowania wyróżnić możemy :

• organy zdecentralizowane;

• organy podległe hierarchicznie.

26. Wyjaśnij pojęcia organ naczelny i centralny

• Centralny organ administracji w Polsce - organ administracji, którego zakres działania obejmuje obszar całego państwa. Centralne organy administracji podporządkowane są naczelnym organom administracji. Organy centralne działają w formie indywidualnych decyzji, mogą wydawać zarządzenia o charakterze wewnętrznym. Mają charakter apolityczny

• .Naczelnymi organami administracji rządowej w Polsce są te, które określa się jako zwierzchnie wobec pozostałych organów i innych podmiotów organizacyjnych państwa w strukturze administracji rządowej.

Naczelne organy administracji publicznej są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio albo po uprzednim wyborze przez Sejm.

Ich właściwość miejscowa obejmuje terytorium całego państwa. W ujęciu funkcjonalnym i strukturalnym do naczelnych organów administracji publicznej zalicza się Radę Ministrów oraz organy, które wchodzą w jej skład.

Według definicji zawartej w Kodeksie postępowania administracyjnego organami naczelnymi są:

• w stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych, oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie,

• w stosunku do innych organów państwowych - odpowiednie organy o ogólnopolskim zasięgu działania,

• w stosunku do organizacji społecznych naczelne organy tych organizacji, a w razie jego braku - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

27. Wyjaśnij zasady dwuinstancyjności

System instancyjny - system umożliwiający przeprowadzenie sprawy (postępowania) przez dwa lub więcej stadiów postępowania przed sądami lub organami administracji w celu zapewnienia sądowi (organowi) wyższemu kontroli nad orzeczeniami sądów (organów) niższych

28. Podział organów administracji ze względu na sposób ich kreowania

Ze względu na sposób kreowania organów

• pochodzące z wyboru (rada gminy, wójt);

• pochodzące z powołania (wojewoda);

• pochodzące z nominacji (dyrektor urzędu celnego);

• kreowane z mocy prawa (przewodniczący zarządu powiatu, którym z mocy prawa jest starosta)

29. Organy kolegialne i jednoosobowe

• Organy kolegialne

Organy kolegialne to takie, w których decyzje zapadają zespołowo, w drodze uchwały podjętej większością głosów.

Do organów kolegialnych zaliczyć możemy uchwały podjętej większością głosów.

Do organów kolegialnych zaliczyć możemy m.in.

• Radę Ministrów,

• Najwyższą Izbę Kontroli,

• Radę Radiofonii i Telewizji.

W aparacie administracyjnym państwa działają oba rodzaje organów.

Organy kolegialne powoływane są wszędzie tam gdzie liczy się przede wszystkim dojrzałość podejmowanych decyzji,

natomiast organy jednoosobowe wykorzystywane są do zadań wymagających szybkiego podjęcia decyzji. Zarówno organy kolegialne jak też jednoosobowe posiadają wady i zalety.

Organy jednoosobowe administrują sprawnie, ale istnieje duże prawdopodobieństwo podjęcia błędnej decyzji. W organach kolegialnych decyzje mogą być dopracowane merytorycznie, dokładniej przemyślane, poddane przed ich podjęciem wszechstronnej analizie, ale w skutek tego proces podejmowania decyzji może być opóźniony.

Metoda tworzenia instytucji administracji publicznych.

Wyróżniamy

• kolegialność strukturalną, polegającą na zakładaniu wieloosobowych organów

decyzyjnych oraz

• kolegialność funkcjonalną, czyli sposób działania organów administracji publicznej,

polegający na podejmowaniu decyzji większością głosów.

30. Znaczenia pojęcia urząd

Urząd - w prawie administracyjnym występuje w trzech znaczeniach:

• jako zwyczajowa nazwa zespołu kompetencji (np. urząd prezydenta, urząd wojewody, urząd burmistrza),

• jako element nazwy organu administracji publicznej (np. Prezes Urzędu Patentowego, Naczelnik Urzędu Skarbowego),

• jako aparat pomocniczy organu administracji publicznej (np. Urząd Gminy, Urząd Miasta i Gminy, Urząd Stanu Cywilnego, Urząd Celny, Urząd Skarbowy).

Pojęcia urzędu nie należy utożsamiać z organem, czyli wyodrębnioną komórką organizacyjną aparatu państwowego, pełniącą określone funkcje w dziedzinie życia społecznego.

31. Pojęcie samorządu

32. Rodzaje samorządu

Rodzaje samorządu:

1. terytorialny - dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium

2. funkcjonalny - dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej działalności:

• samorząd adwokacki

• samorząd radców prawnych

• samorząd sędziowski

• samorząd prokuratorski

• samorząd notarialny

• samorząd lekarski

• samorząd rzemieślniczy

• samorząd akademicki

• samorząd uczniowski

• samorząd rolniczy

Samorządy można podzielić również na

1. samorząd oparty na substracie majątkowym, np. fundacja.

2. samorząd oparty na substracie osobowym:

• samorząd terytorialny, np. gmina,

• samorząd wyznaniowy, np. gmina żydowska.

• samorząd narodowościowy,

• samorząd gospodarczy, np. Krajowa Izba Gospodarcza,

• samorząd zawodowy, np. samorząd adwokacki.

33. Samorządy specjalne

Gdy podstawą wyodrębnienia samorządu jest więź terytorialna, korporację skupiającą członków w oparciu o tą więź nazywa się w doktrynie samorządem terytorialnym (powszechnym) i przeciwstawia mu pozostałe rodzaje samorządu, określane jako samorząd specjalny, nieterytorialny.

Samorząd specjalny jest więc pojęciem zbiorczym używanym dla określenia grupy samorządów skupiających swoich członków w oparciu o inną więź niż terytorialna. W ramach tego pojęcia  mieszczą się samorządy gospodarcze - gdy podstawową więzią skupiającą członków danej korporacji jest więź gospodarcza oraz samorządy zawodowe - skupiające osoby wykonujące ten sam zawód

Samorządy specjalne

• zawodowy - dla zawodów zaufania publicznego. Struktura zbudowana z izb (podstawowy szczebel - izby okręgowe), wyposażone w osobowość prawną, a ich organami zjazdy, rady, komisje rewizyjne i dyscyplinarne (sądy) oraz rzecznicy odpowiedzialności zawodowej. Może wykonywać funkcje z zakresu administracji publicznej;

• gospodarczy - związek publicznoprawny, którego uczestnicy są powiązaniu więzią gospodarczą. Jednostkami organizacyjnymi są izby gospodarcze. Nie wykonuje funkcji z zakresu administracji publicznej;

• izby rolnicze - łączą w sobie cechy dwóch powyższych samorządów;

• wyodrębniane na podstawie kryteriów wyznaniowych, narodowościowych i innych

34. Pojęcie zakładu administracyjnego

Zakład administracyjny, zakład publiczny - pojęciem tym określa się

jedność osób i rzeczy, powoływana przez organy administracji publicznej, bądź za ich zezwoleniem przez inne podmioty, dla trwałej realizacji określonego zadania publicznego

Definiuje się je także jako względnie samodzielne jednostki organizacyjne, wyposażone w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, których podstawowym celem jest bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturowych o szczególnym znaczeniu społecznym na rzecz osób będących użytkownikami zakładu

Przykładowymi zakładami administracyjnymi są szkoły, przedszkola i biblioteki publiczne.

Zaliczany jest do organów administracji publicznej w rozumieniu definicji zawartej w Kodeksie postępowania administracyjnego[3]. Wydawane przez zakład akty dzieli się na generalne (np. regulamin biblioteki) i indywidualne; jedynie część z tych ostatnich traktowana jest jako decyzje administracyjne i podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego[2].

35. Władztwo zakładowe

Władztwo zakładowe jest to ogół uprawnień administracyjnych przysługujących organom zakładu wobec użytkowników (po stronie których powstaje stosunek zależności zakładowej), a niekiedy także względem osób trzecich.

Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres upoważnień dla zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikiem zakładu, jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze (np. zakładem administracyjnym jest szpital, osoba chora i korzystająca z jego usług będzie użytkownikiem zakładu a odwiedzający będzie osobą o innym charakterze znajdująca się na terenie zakładu )

Użytkownik przyjęty do zakładu wchodzi w stosunek prawny, polegający na poddaniu się władztwu tego zakładu.

Władztwo to przejawia się w dwóch głównych płaszczyznach:

• kształtowania reguł ogólnych dotyczących korzystania z zakładu (np. regulamin),

• indywidualnej obejmującej wydawanie poleceń skierowanych do użytkowników zakładu (np. dyrektor szkoły poleca uczniowi stawić się w gabinecie).
  

Władztwo jest niezbędne do realizacji celów zakładu, służy ono zapewnieniu porządku i harmonii wobec korzystających z usług. Samo władztwo, jego zasięg oraz środki wyznaczają przepisy ustawowe dotyczące określonych rodzajów zakładów. Szczegółową zaś treść określają statuty i regulaminy zakładów.
Zasięg władztwa może być różny w zależności od rodzaju zakładu, inny w przypadku szkoły, inny w odniesieniu do biblioteki czy muzeum.

36. Rodzaje zakładów publicznych

37. Administracja rządowa w RP

38. Sądownictwo administracyjne

SĄDY ADMINISTRACYJNE

Sądy administracyjne to specjalny rodzaj sądów powołanych przede wszystkim dla sądowej kontroli działań administracji. W Polsce sadownictwo administracyjne funkcjonuje od roku 1995 kiedy powstał Naczelny Sąd Administracyjny .W  pierwotnym kształcie był to sąd jednoinstancyjny , przy czym funkcjonowały ośrodki zamiejscowe Naczelnego Sądu Administracyjnego. Od roku 2002 ze względu na postanowienia nowej Konstytucji  sądownictwo administracyjne zorganizowane jest na zasadzie dwuinstancyjności art.176 ust 1

Sądami administracyjnymi

I INSTANCJA:

• Wojewódzkie Sądy Administracyjne - tworzone dla jednego bądź kilku województw.

II INSTANCJA:

• NSA z siedzibą w W-wie.

I . W WSA funkcjonują:

1) Izba ogólna;

2) Izba finansowa;

3) Izba gospodarcza.

• Na czele WSA stoi Prezes WSA oraz mogą w-ce Prezesi.

• W WSA działa Kolegium oraz Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu.

• Organy te mają charakter doradczy

• Sądy administracyjne są sądami prawa to znaczy badają one decyzje wydane w postępowaniu admin. i inne akty z punktu widzenia formalnego a nie merytorycznej trafności.

Sądy administracyjne rozstrzygają:

1. w indywidualnych sprawach obywateli, w których zapadła decyzja administac. lub inne rozstrzygnięcie o czyichś prawach bądź obowiązkach. Od tego rodzaju rozstrzygnięć przysługuje skarga do NSA;

2. sąd rozpatruje środki prawne od aktów o charakterze ogólnym takich jak akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej; 3) rozpatruje skargi na bezczynność organów w w/w sprawach.

Prawo składania skargi przysługuje każdemu, kto ma w tym interes prawny, prokuratorowi, rzecznikowi praw obywatelskich, organizacjom społecznym. Skargę składa się do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu, który w ostatniej instancji wydał zaskarżone orzeczenie, który to organ może uwzględnić skargę.

Termin wynosi 30 dni od doręczenia ostatecznej decyzji. Jeżeli WSA stwierdzi niezgodność decyzji z przepisami prawa materialnego uchyla ją i przekazuje do ponownego rozpatrzenia. Podobnie WSA uchyla decyzje jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie. W pozostałych przypadkach oddala skargę i utrzymuje w mocy rozstrzygnięcie.

2. NSA pełni funkcje

• analogicznie do SN w sprawach sądowej kontroli administracji.

• Rozpatruje on skargi kasacyjne od orzeczeń WSA przy czy podobnie jak SN nie ma obowiązku przyjęcia skargi do rozpoznania.

• Na czele NSA stoi Prezes oraz dwóch W-ce Prezesów, z których jeden pełni rolę Dyrektora Biura Orzecznictwa.

• NSA dzieli się na trzy Izby:

• ogólna administracyjna,

• finansowa i

• gospodarcza.

39. System kontroli administracji

Etapy kontroli:

• badanie istniejącego stanu rzeczy

• zestawienie stanu rzeczy z tym co być powinno

• w przypadku zaobserwowania rozbieżności ustalenie ich przyczyn

• sformułowanie zaleceń mających na celu usunięcie niepożądanych zjawisk
  

Kryteria kontroli:

• legalność

• gospodarność

• celowość

• rzetelność

40. Kontrola zewnętrzna

Mianem kontroli zewnętrznej określa się kontrolę administracji przez podmioty nie należące do struktury administracji. Wśród tych podmiotów można wskazać na takie, które choć nie są częścią administracji, to są jednak częścią aparatu państwowego, oraz takie, które nie są częścią organizacji państwa.

W pierwszym wypadku mówimy o kontroli państwowej, w drugim o niepaństwowej.
Wyróżniamy:

I - Kontrola państwowa administracji
W zasadzie wszystkie organy państwa zarówno tworzące władze legislacyjną, sądowniczą, jak i niektóre organy władzy wykonawczej, sprawują pośrednią i bezpośrednią kontrolę nad działaniami administracji i wydawanymi przez nią aktami. Niewątpliwie najważniejsza rola w zakresie kontroli przypada władzy sądowniczej (sądom i trybunałom) oraz organom państwowym wyodrębnionym przez Konstytucję.

1. Kontrola przez sądy i trybunały

- są władzą niezależną i odrębną od innych władz
- działają na podstawie i w granicach prawa
- nie jest to kontrola merytoryczna lecz głównie kontrola legalności aktów i działań

administracyjnych
- kontrola sprawowana jest przez sądy szczególne i sądy powszechne
- sądy powszechne kontrolując swym orzecznictwem organy administracji publicznej

mogą

wkraczać merytorycznie w rozpatrywane przez nie sprawy

2. Kontrola sprawowana przez sądownictwo administracyjne

• Podstawową funkcją polskiego sądownictwa administracyjnego jest zatem kontrola

działalności administracji publicznej

• Jest to kontrola sprawowana przez niezawisły sąd, który ma w stosunku do administracji uprawnienia kasacyjne. Oznacza to, że nie orzeka merytorycznie w sprawie, a jedynie sprawuje kontrolę nad zgodnością z prawem z działań administracyjnych

• Sąd ten podlega tylko ustawom z Konstytucji

• Kontrola sprawowana przez sądy administracyjne jest odrębna w stosunku do kontroli sądów powszechnych

• Struktura sądów administracyjnych jest dwustopniowa i obejmuje wojewódzkie sądy

admin. (WSA) oraz Naczelny Sąd Administracyjny (NSA).

• Stanowią odrębny od sądów powszechnych i Sądu Najwyższego pion sądownictwa

• Kontrola obejmuje orzekanie w sprawach skarg na: decyzje administracyjne, postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym, akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego, akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego

• NSA ma uprawnienia do wydawania uchwał
  

3. Kontrola sprawowana przez sądy powszechne

• sprawują kontrolę nad administracją publiczną tylko w przypadkach wyraźnie wskazanych - bezpośrednio(wyjątkowo)

• dopuszcza się kontrolę sądową w przypadku gdy została już wydana decyzja administracyjna, a strona niezadowolona z decyzji korzysta z roszczenia w postępowaniu przez sądem.

• do bezpośredniej kontroli uprawnione są: sądy pracy i ubezpieczeń społecznych, sąd antymonopolowy, sądy powszechne m.in. w związanych z działalnością administracji publicznej w sprawach o unieważnienie, sprostowanie, oraz ustalenie treści aktu stanu cywilnego,

• kontrolę pośrednią sprawują sądy powszechne przy okazji rozpatrywania spraw cywilnych i karnych gdy kwestia legalności aktu lub czynności administracji jest oceną pomocniczą przy rozstrzyganiu spraw cywilnych.
  

4. Kontrola administracji publicznej sprawowana przez Sąd Najwyższy

• realizuje swoje funkcje głównie dzięki rozpoznawaniu rewizji nadzwyczajnych

• rozpoznaje rewizje nadzwyczajne od prawomocnych orzeczeń NSA, które mogą

wnosić:

• Minister Sprawiedliwości,

• Prokurator Generalny,

• Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego,

• Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• Minister Pracy i Polityki Społecznej.

5. Kontrola sprawowana przez Trybunał Konstytucyjny

• orzekanie w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją

• orzekanie w sprawach skargi konstytucyjnej

• orzekanie w sprawach sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi

organami państwa

• orzekanie w sprawach zgodności celów lub działalności partii politycznych z

Konstytucją

• udzielanie odpowiedzi na pytania prawne sądów w sprawie zgodności aktu

normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

• przedstawienie organom stanowiącym prawo uwag o stwierdzonych uchybieniach i

lukach w prawie

• informowanie Sejmu i Senatu o istotnych problemach wynikających z działalności i

orzecznictwa Trybunału.

6. Kontrola administracji sprawowana przez Trybunał Stanu

• składa się z przewodniczącego i dwóch zastępców, z kwalifikacjami sędziego wybieranych na okres jednej kadencji przez Sejm,

• za naruszenie konstytucji lub ustawy w związku z pełniącym stanowiskiem przed TS można postawić: Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i ich członków, prezesa NIK, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Naczelnego Wodza,

• odpowiedzialność przez TS wynika z czynów, którymi wskazane wyżej osoby w sposób zawiniony naruszyły konstytucje
  

II- Kontrola administracji publicznej sprawowana przez organy kontroli państwowej i ochrony prawa

1. Kontrola a.p. przez Najwyższą Izbę Kontroli

• naczelny organ kontroli państwowej

• podlega jej obligatoryjnie cała działalność wszystkich organów administracji rządowej,

NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem wykonywania budżetu państwa oraz aktów prawnych

• NIK może kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i przedsiębiorców

• podlega Sejmowi

• kontroluje pod względem legalności, gospodarności , celowości i rzetelności

• bada akty i działania administracji pod względem merytorycznym

• ma możliwość bardzo szerokiego kontrolowania
  

2. Kontrola adm.pub. przez Rzecznika Praw Obywatelskich

• wzorowana na skandynawskim Ombudsmanie

• konstytucyjny organ stojący na straży wolności i praw człowieka i obywatela

• mimo, że nie jest organem wprost kontrolującym administracje publiczna to jednak przez

ochronę praw jednostki skarżącej się na działania administracji podejmuje działania kontrolne i określa jej zadania.

41. Kontrola wewnętrzna

Kontrola polega na:

• ustaleniu istniejącego stanu rzeczy,

• ustaleniu jak być powinno,

• zestawieniu tego, co istnieje z tym, co być powinno, według odpowiednich wzorców i norm postępowania oraz opisaniu różnic, ustaleniu przyczyn wystąpienia różnic i sporządzeniu zaleceń w celu usunięcia niepożądanych zjawisk.

Administracja publiczna jest ustawowo zobowiązana do prowadzenia audytu wewnętrznego, tzn. działań, przez które kierownik jednostki uzyskuje ocenę spełniania wymagań legalności, gospodarności, celowości, rzetelności, przejrzystości i jawności w zakresie gospodarki finansowej. Audyt wewnętrzny prowadzony jest w jednostkach sektora finansów publicznych przez audytorów wewnętrznych w tych jednostkach zatrudnionych, lub na podstawie umowy. Kontrolę resortową pełnią wyspecjalizowane jednostki organizacyjne.

Kontrola resortowa jest przede wszystkim przejawem stosunku nadzoru, zachodzącego pomiędzy podmiotami pozostającymi w zależności od siebie. Organ nadrzędny odpowiada za działalność organu podporządkowanego i stąd wynika potrzeba uzyskiwania informacji, które pozwalają na ocenę jego działalności i uruchomienie w porę odpowiednich środków korygujących lub zapobiegających powstawaniu zjawisk niekorzystnych. Takie zainteresowanie przejawia się nie tylko w stosunkach między organem bezpośrednio nadrzędnym a organami bezpośrednio podległymi, ale także w stosunkach pomiędzy każdym organem zajmującym w strukturze organizacyjnej danego resortu pozycję wyższą a wszystkimi jednostkami organizacyjnymi działającymi na niższych szczeblach i choćby tylko pośrednio mu podległymi.

42. Centralna administracja rządowa

Centralne organy administracji rządowej nieprzypisane do żadnego działu (nadzór - Prezes Rady Ministrów)

- Główny Urząd Statystyczny;

- Polski Komitet Normalizacyjny;

- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego;

- Agencja Wywiadu;

- Urząd Służby Cywilnej;

- Urząd Zamówień Publicznych

43. Rządowa administracja terenowa

Administracja rządowa w terenie dzieli się na zespoloną, pozostającą pod zwierzchnictwem wojewody i składającą się ze służb, inspekcji i straży, oraz niezespoloną - podlegającą bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej. Informacje na temat administracji zespolonej można znaleźć na stronach MSWiA, wojewodów oraz głównych inspektoratów oraz komend, a dotyczące administracji niezespolonej - na stronach ministrów sprawujących zwierzchnictwo nad tą administracją.

Organy rządowej administracji zespolonej:

• Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej;

• Komendant Wojewódzki Policji;

• Kurator Oświaty;

• Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny;

• Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego;

• Wojewódzki Inspektor Geodezji i Kartografii;

• Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska;

• Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej;

• Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych;

• Wojewódzki Lekarz Weterynarii.

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich komend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.

Organy rządowej administracji niezespolonej:

• Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień;

• Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej;

• Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych;

• Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar;

• Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych;

• Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej;

• Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych;

• Dyrektorzy urzędów morskich;

• Dyrektorzy urzędów statystycznych;

• Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej;

• Komendanci oddziałów Straży Granicznej, Komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej;

• Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego;

• Państwowi inspektorzy sanitarni;

• Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii;

• Wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego.

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci urzędów, izb, zarządów, komend, inspektoratów itp.

44. Administracja weberowska

Maks Weber - „biurokracja to czysta, nowoczesna, shierarchizowana struktura administracyjna. Należy doprowadzić do specjalizacji zadaniowej elementów biurokracji.
Biurokracja to kompetentni urzędnicy. Muszą to być ludzie dobrze wykształceni i bezustannie dokształcający się.
Biurokracja to profesjonalizacja. Praca urzędników ma charakter zawodowy i zetatyzowany.”

Weber dostrzegał ogromną rangę polityczną administracji. Władza biurokracji jest bardzo duża i często dominująca. To wynika z przekonania Webera, że władza polityczna to władza dyletantów.
Biurokracja generuje wiedzę, którą biurokraci potrafią utajnić, czyniąc z niej kapitał, który może, ale nie musi, być udzielony politykom.

Podstawowym elementem weberowskiej biurokracji jest urzędnik.

Cechy takiego urzędnika to:

• osobista wolność i mianowanie na stanowisko na podstawie umowy

• sprawowanie władzy mu powierzonej zgodnie z bezosobowymi prawami i traktowanie

wykonywania powierzonych mu zadań jako swojego obowiązku urzędowego

• stanowisko i rodzaj pracy urzędnika zależą od jego kwalifikacji

• praca administracyjna jest głównym zajęciem urzędnika (nie może być to praca

dorywcza)

• za swoją pracę otrzymuje regularne wynagrodzenie, perspektywę dożywotniego

zatrudnienia oraz ciągłego awansu

Podstawowym problemem weberowskiej biurokracji jest to, że jej sformalizowana hierarchiczność prowadzi do braku elastyczności i efektywności pracy. Tak sformułowane struktury mogą prowadzić do sytuacji, w której urzędnik staje się panem i władcą administracji.

Weber uważał, że jego system będzie niezawodny. Jednak przy ciągłych zmianach prawa jego urzędnik gubi się i nie nadąża za światem.
Doktryna Webera prowadziła do dominacji pewnych grup interesu. W zasadzie wiodąca grupą interesu i nacisku staje sie sama biurokracja.
W latach 30. XX wieku, w czasie wielkiego kryzysu, pojawiła się koncepcja głębokiej współpracy administracji z polityką. Wtedy zaczęto myśleć o rozbudowie administracji państwowej. Wtedy biurokracja okazała się potrzebna. Była konieczna do realizacji funkcji redystrybucyjnej państwa, rozkręcenia gospodarki (np. COP w Polsce), godzenia interesów biednych i bogatych obywateli.
Równolegle istniał system komunistyczny. Był to przesadzony interwencjonizm państwowy.
W latach 30. zaczęto tez myśleć o państwie dobrobytu - koncepcji, która zaczęła być realizowana po II wojnie światowej w Szwecji i Niemczech.
Biurokracja mogła stać się nową klasą społeczną. Miało to miejsce szczególnie w państwach komunistycznych. Przedstawicieli biurokracji zwano czarną burżuazją. Mieli oni dodatkowe przywileje.

Dwojakie rozumienie biurokracji:

• komunizm - narzędzie partii

• instrument, część władzy

45. Europejski kodeks dobrej administracji

Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej. Przyjęty przez Parlament Europejski - 6 września 2001. Zawiera zasady określające stosunki między instytucjami/urzędnikami unijnymi a jednostkami (osoby fizyczne i prawne).

Podstawowe zasady:

• praworządność

• niedyskryminowanie

• bezstronność

• niezależność

• obiektywizm

• współmierność

• zakaz nadużywania uprawnień

• udzielanie jednostkom porad (a propos postępowania itp.)

• uczciwość

• uprzejmość

• zachowanie terminu podjęcia decyzji (niezwłocznie; mniej niż 2 miesiące)

• uzasadnienie decyzji

• możliwość odwołania się od decyzji

• ochrona danych osobowych

• dostęp do dokumentów

• prowadzenie rejestrów spraw / rejestrów korespondencji

• prawo złożenia skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

46. Służba cywilna

Pojecie służby cywilnej nie jest do końca zdefiniowane. Ogólnie rozumiemy je jako zbiór urzędników, którzy służą państwu, mają odpowiednie kwalifikacje oraz są rekrutowani na drodze egzaminów lub konkursów. We Francji pojęcie służby cywilnej jest bardzo szerokie. Zalicza się do niej również zatrudnionych w szkolnictwie, służbie zdrowia i pomocy społecznej.

Dwa modele zatrudnienia w służbie cywilnej:

• awansowy (model kariery) - urzędnik przechodzi ewolucyjnie przez kolejne szczeble hierarchii urzędniczej. Stosunek pracy jest stabilny. Kandydat jest zatrudniany na najniższym stanowisku jeżeli spełnia odpowiednie warunki (wykształcenie, wiek, staż pracy). O podjęciu pracy decyduje egzamin lub konkurs. Państwo gwarantuje określone wynagrodzenie i emeryturę. Bardzo popularne jest zatrudnienie od początku kariery zawodowej do emerytury. Model ten występuje we Francji, Belgii, Hiszpanii i Grecji.

• pozycyjny (model stanowisk) - kandydat zatrudniany jest na stanowisko a nie do korpusu. Zatrudnienie następuje w imieniu konkretnego urzędu. Większa jest rola doświadczenia nabytego poza sektorem administracji publicznej. Mniejsze znaczenie mają wymagania formalne. Stosunek pracy jest mniej stabilny. Mogą istniec różnice w wynagrodzeniu urzędników na podobnych stanowiskach. Wynagrodzenie może byc negocjowane i zależeć od wyników pracy. W skrajnych wypadkach następuje nawiązanie stosunku pracy z menadżerami. Wtedy jest to często umowa na czas określony lub umowa o dzieło. Model ten popularny jest we Włoszech, Wielkiej Brytanii, Danii, Finlandii, Estonii i Szwecji.
  

Akty prawne regulujące kwestię służby cywilnej w Polsce:

• Konstytucja RP

• Ustawa z 26 sierpnia 2006

• zarządzenie z 1 sierpnia 2007
  

Organy służby cywilnej w Polsce:

• Prezes Rady Ministrów

• Szef Służby Cywilnej

• Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

• Rada Służby Publicznej

• Wyższa Komisja Dyscyplinarna

• komisje dyscyplinarne urzedów administracji rządowej

• Krajowa Szkoła Administracji Publicznej

Podstawowe pojęcia:

• Korpus służby cywilnej - pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych

• Pracownik służby cywilnej - osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, zgodnie

zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej

• Urzędnik służby cywilnej - osoba zatrudniona na podstawie mianowania, zgodnie z

zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej

• Członek korpusu służby cywilnej - pracownik lub urzędnik słuzby cywilnej

Wymagania na stanowisko pracownika służby cywilnej w Polsce:

• obywatelstwo polskie

• pełnia praw publicznych

• niekaralność za przestępstwa umyślne lub umyślne przestępstwa skarbowe

• kwalifikacje wymagane w służbie cywilnej

• nieposzlakowana opinia
  
  

47. Wyjaśnij pojęcie piastun organu

Piastun organu to osobowa istota organu. Jest nim np. wojewoda, burmistrz, dziekan.
Może pochodzić z wyboru, nominacji, kadencyjności…

48. Rodzaje organów administrujących

Organ administrujący to każdy podmiot, który uczestniczy w realizacji funkcji administracji, bez względu na charakter podstawy prawnej uprawniającej do podejmowania takiego działania.

Podstawami działania są:

• Konstytucja,

• ustawy,

• rozporządzenia,

• porozumienia,

• umowy publiczno- prawne.

Rodzaje podmiotów administrujących:

a) organy administracji państwowej: organy administracji rządowej i samorządowej
b) związki samorządów
c) przedsiębiorstwa państwowe
d) organizacje społeczne i zawodowe (np. Związek Wędkarski)
e) osoby prawne prawa prywatnego - sp. z o.o, sp. akcyjne - oraz tworzone przez

samorządy terytorialne dla realizacji zadań własnych: np. wodociągi, oczyszczalnie,

cmentarze

f) osoby fizyczne umocowane do realizacji zadań z zakresu administracji
g) organy jednostek organizacyjnych: np. rada osiedla, sołtys, rada dzielnicy
h) kierownicy osób prawnych prawa publicznego: np. rektor uczelni wyższej
i) kierownicy jednostek organizacyjnych wyodrębnionych przez organ administracji: np. dyrektor szkoły

49. SKO

Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Organ wyższego stopnia, kolegialny, 3-osobowy skład orzekający.
Jest instytucją odwoławczą od decyzji administracyjnych, wydanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
SKO rozpatrują odwołania od decyzji, zażalenia na postanowienia, żądania wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji.
Rozstrzygnięcia SKO mogą być zaskarżane do NSA.

Zasada pionowego toku instancji - k.p.a. przyjmuje taki model - odwołanie od decyzji organu administracyjnego wnosi się do organu wyższego stopnia, z zasady tego, który również sprawuje nadzór nad organem wydającym taką decyzję.

Odróżnienie tych kompetencji

• kompetencje instancyjne - zmierzają do wydania nowej decyzji, zastępującej dotychczasową;

• kompetencje nadzorcze - mają na celu wyeliminowanie decyzji dotychczasowej (wadliwej).

Samorządowe kolegia odwoławcze - powołane ustawą z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych organy odwoławcze dla decyzji wydawanych w ramach zadań własnych samorządu terytorialnego.

Są organami wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. i ordynacji podatkowej w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego (jeżeli przepisy szczególne nie

stanowią inaczej)

Zakres działania

• rozpatrywanie odwołań od decyzji;

• rozpatrywanie zażaleń na postanowienia administracyjne;

• kompetencje nadzorcze w postępowaniu administracyjnym

• rozpatrywanie wniosków o wznowienie postępowania;

• rozpatrywanie wniosków o stwierdzenie nieważności decyzji;

• inne sprawy, na zasadach określonych w ustawach (wyjątkowo)
  

50. Formy działania administracji. Decyzja administracyjna

Decyzja administracyjna jest to kwalifikowany akt adm. charakteryzujący się określoną formą w szczególności pisemną z odpowiednią zawartością treściową i formalną, a także jest wydany po przeprowadzeniu sformalizowanego postępowania administracyjnego (jurysdykcyjnego). Jest aktem decydowania czyli czynnością kończącym proces decyzyjny rozumiany jako ciąg czynności zmierzający do wyboru rozstrzygnięcia.

28

---