Demografia, konwersatorium

24 lutego 2010

Demografia - (z gr.- opis ludności) - dyscyplina z dziedziny nauk społecznych, podejmuje badania zjawisk ludnościowych, zmierzające do wykrycia prawidłowości, którym te zjawiska podlegają.
Podstawowy przedmiot:
populacja- ludność zamieszkująca określone terytorium (jednostkę terytorialną- suma wszystkich mieszkańców danego terytorium.
Przedmiotem badań trzy cechy ludności: stan, struktura, dynamika.

Trzon demografii: stan i zmiana w liczbie ludności, struktura ludnościowa wg płci, wieku i niektórych cech społecznych oraz ruch wędrówkowy (imigracja, emigracja, migracje wahadłowe) - zbiorowo bada się reprodukcję ludności.

Ludność de iure i de facto; ludność cywilną i wojskową; płci, rasy, wieku.

Zachowania demograficzne: rozwody, śluby, regulacja urodzeń, prokreacja, wędrówki. Dwoisty (biologiczno- społeczny) charakter zjawisk ludnościowych.

Metody demograficzne: syntetyczne charakterystyki liczbowe, modele ilościowe, źródła danych (spisy ludności, badania reprezentacyjne-ankietowe, ewidencja ruchu naturalnego i wędrówkowego, powszechny rejestr ludności i inne).

Statystyczne badania ludności, 1749, Szwecja. Potem USA- 1790r.

ONZ- badania ludności przeprowadzane co ok. 10 lat.

Subdyscypliny demografii:

1. Demografia formalna (matematyczna) - techniki pomiaru i analizy (oraz prognozowania) struktur i procesów ludnościowych, a także formalnymi relacjami charakteryzującymi te struktury i procesy oraz występującymi między różnymi procesami. Abstrahuje od kontekstu pozademograficznego.

2. Demografia opisowa - analiza realnych struktur i procesów ludnościowych w ich kontekście historycznym lub politycznym czy przestrzennym, społeczno- ekonomicznym i kulturowym (szczególne miejsce zajmuje demografia społeczna, podejmująca badania związków zjawisk ludnościowych i szeroko postrzeganych procesów społecznych)

Użycie pierwszy raz nazwy „demografia” - Guillard - 1855. (XIX w. jako nauka akademicka)

Ojciec demografii J.Graunt „Natural and Political Observations (..) upon the Bills of Mortality”, XVIIw.

Starożytna Grecja
Arystoteles (on twierdził, że każde polis powinno wypracować własne optimum), Platon (max 60 tys. osób w polis, w tym 6 400 obywateli), Konfucjusz (proporcja ludności do obszarów- optimum zaludnienia).

Starożytny Rzym
Ilość ludności wpływa na potęgę imperium- teorie rzymskie. Jeśli obywatel nie posiada dzieci - ma specjalne podatki.

1798 - Prawo ludności Malthusa - powiązanie liczby ludności z żywnością na świecie.

Krajowe roczniki demograficzne -ONZ od 1948, w Polsce od 1964r.
1981: utworzenie Europejskie Stowarzyszenie Badań Ludnościowych (EAPS)

Prekursorzy demografii w Polsce: Czacki, Staszic, Surowiecki, Śniadecki, członkowie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie.

Demografia w Polsce rozwija się po II wojnie światowej. Pod koniec lat 80-tych nastąpiło ożywienie demografii.

Polska: Narodowy Spis Ludności z 2002: trzy kategorie ludności
ludność stała- osoby zamieszkujące stale (zameldowane na stały pobyt), zarówno obecne jak i nieobecne,
faktycznie zamieszkała- ludność stała obecna w czasie spisu lub nieobecna nie dłużej niż 2 miesiące oraz osób przebywających powyżej dwóch miesięcy lecz niezameldowanych na stały pobyt,
rezydenci -stali mieszkańcy oraz inne osoby przebywające co najmniej 12 miesięcy))

Dynamika ludności - zmienność w czasie liczby ludności - wyrażana za pomocą miar względnych (miar natężenia) odnoszonych do jednakowych, na ogół corocznych przedziałów czasu: współczynnika przyrostu naturalnego i rzeczywistego (zależność między tymi miarami zależy od wielkości migracji netto)

Przyrost naturalny ludności: różnica między liczbą urodzeń i liczbą zgonów.
Przyrost rzeczywisty: to samo + saldo wędrówek (migracji) | (U-Z) + (I-E)
Dynamika ludności kształtuje się pod wpływem: rozrodczości, umieralności, ruchu wędrówkowego (migracji)

Rodzina: zbiór osób połączonych więzami reprodukcji biologicznej, usankcjonowanymi przez prawo lub normy zwyczajowe.
Rodzina biologiczna (nuklearna): zbiorowość złożona z pary małżeńskiej (rodziców) i ich dzieci (naturalnych lub przyrodnich).

Rodzina spisowa (statystyczna): rodzice+ dzieci poniżej pełnoletniości
Gospodarstwo domowe: zbiorowość wszystkich osób żyjących we wspólnym gospodarstwie domowym i wspólnie się utrzymujących.

Kategorie demografii:

1. Cechy populacji (demographic wariables) - umożliwiają zidentyfikowanie struktury demograficznej pod wybranym katem, a następnie badanie jej oddziaływanie na zdarzenia i procesy demograficzne.

1. Płeć- wiąże się ze zbiorem cech biologicznych organizmu człowieka warunkujących jego zdolność do prokreacji - nie bierze się pod uwagę obojnactwa i zmiany płci (pominięcie różnorodności)
   współczynnik maskulinizacji - ilość mężczyzn przypadające na konkretną grupę kobiet (zazwyczaj na 100)
   współczynnik feminizacji - liczba kobiet przypadających na grupę mężczyzn

Między 15 a 60 rokiem życia - jest w miarę równowaga między płciami.

2. Wiek - czas jaki upłynął od porodu osobnika do momentu obserwacji, mierzony w pełnych latach. Kryterium zmienne.

Mediana wieku: jest to środkowy wiek- który połowa osób badanych już osiągnęła, a połowa ma przed sobą.

Wiek przedprodukcyjny - w Polsce - do 14-go roku życia.

Wiek produkcyjny: wiek, w którym można podejmować pracę, w zależności od płci; często pokrywa się z możliwościami do posiadania dziecka (15-60)

Wiek poprodukcyjny - powyżej 60 roku życia.

Przeciętna długość życia w momencie urodzenia - jakie są ogólne tendencje światowe. Zmniejszają się też tendencje między płciami.

Wskaźnik starości demograficznej - osoby w wieku poprodukcyjnym: osoby w wieku 65+ / cała populacja społeczeństwa

Wskaźnik obciążenia demograficznego - (65+) + (0-14) / osoby w wieku 15-64 - obciążenie nie tylko starością, ale też grupą, która jeszcze nie pracuje.

3. Stan cywilny- rozróżnia członków populacji dojrzałych do prokreacji, zwykle na podstawie kryteriów prawnych. (w USA, kraje Europy Zachodniej - 30-40% dzieci rodzi się poza małżeństwami)

4. Przynależność do kohorty: członkowie populacji, którzy doświadczyli określonego zdarzenia inicjującego proces ludnościowy w tej samej jednostce czasu.

5. Przynależność terytorialna (rozmieszczenie geograficzne): cecha przypisująca określone miejsce zamieszkania, głównie na podstawie kryterium administracyjnego.

Współczynnik gęstości - ile osób przypada na 1km kwadratowy.

2. Zdarzenia lub zjawiska ludnościowe (population events/ phenomena) - bezpośrednio wywołują zmiany w stanie populacji i jej strukturze demograficznej

1. Zawarcie małżeństwa - akt utworzenia rodziny przez mężczyznę i kobietę- m.in. w celu prokreacji oraz wychowania potomstwa we wspólnym gospodarstwie domowym

2. Rozwiązanie małżeństwa: finał trwania związku małżeńskiego

3. Ciąża - skutek zapłodnienia kobiety przez mężczyznę, poczęcie

4. Poród - narodziny. Zgodnie z prawem i tradycją tylko w przypadku żywego dziecka są to narodziny człowieka i zdarzenie demograficzne

5. Urodzenie żywe - wzrost populacji o jedną osobę

6. Zgon - zmniejszenie stanu populacji o jedną osobę

7. Przybycie migranta - napływ migracyjny - zwiększenie populacji o jedną osobę.

8. Wyjazd migranta - odpływ migracyjny

9. Saldo zmian ludnościowych - rzeczywisty przyrost ludności będący sumą przyrostu naturalnego i przyrostu wędrówkowego

3. Procesy demograficzne (population process) - uporządkowane łańcuchy zdarzeń ludnościowych, wiążącymi te zdarzenia ze zmianami w stanie i strukturze demograficznej populacji

1. Starzenie się populacji - zmiana „profilu” struktury populacji według wieku i płci

2. Urbanizacja -długofalowy proces społeczny oznaczający rozwój liczby miast, ich terytoriów i ludności, połączony zwykle z kurczeniem się liczby mieszkańców wsi.

Tendencje światowe: społeczeństwo koncentruje się w miastach.

3. Małżeńskość

4. Rozrodczość: proces odtwarzania populacji w wyniku strumienia żywych urodzeń.

5. Umieralność

6. Mobilność (ruchliwość) terytorialna

7. Reprodukcja ludności

Rozrodczość: liczba urodzeń w danej populacji w danym okresie czasu (mierzymy ilość urodzeń żywych, w promilach)

Rodność- faktyczna ilość dzieci, które rodzą się żywe (w odniesieniu do liczby ludności danego kraju) | stosunek urodzeń żywych do całej populacji

Płodność - natężenie urodzeń do liczby kobiet w wieku rozrodczym.

W Europie: od 15 do 49 roku życia kobieta jest zdolna do urodzenia dziecka.

Wzrasta liczba urodzeń: po wojnach, po epidemiach, katastrofach. Szwecja - przepisy pro socjalne -wzrasta liczba urodzeń (związane fali urodzeń z koniunkturą gospodarczą). Teoria pór roku - więcej urodzeń 9 miesięcy po miesiącach ciepłych.

TFL: całościowy wskaźnik dzietności (rozrodczości) - pokazuje nam zdolność reprodukcyjną danej grupy (brutto - wszystkie urodzenia, netto - jak wiele płodów dożywa wieku reprodukcyjnego) - zastępowalność pokolenia, które staje się poprodukcyjne.

Umieralność - liczba zgonów w danej populacji
Współczynnik umieralności: liczba zgonów na tysiąc osób

Śmiertelność - natężenie zgonów z powodu jednego czynnika (zewnętrznego) nie odnosi się do faktycznej umieralności lecz do danego czynnika (np. śmiertelność z powodu np. wypadków drogowych).
Współczynnik śmiertelności.

Zachorowalność - liczba osób, które zachorowały na daną chorobę do ogółu społeczeństwa.

Zgon - przypadek jednostkowy. Przyczyny zgonów: naturalne (endogeniczne) -np. choroby; nienaturalne (egzogeniczne) -np. wypadki samochodowe.

Współczynnik zgonów niemowląt: tylko w Szwecji wynosi on 3.

Niemowlę: od urodzenia do ukończenia 1 roku życia.

Najczęstsze przyczyny śmierci na świecie:
1. Choroby układu krążenia - choroby serca.
2. Rak.
3. Zatrucia i wypadki.

Alkoholizm - 1/3 mężczyzn w wieku rozrodczym umiera z powodu alkoholizmu.

Umieralność, rozrodczość, migracje - wpływają na dynamikę ludność.

Współczynnik urodzeń- ilość urodzeń żywych na tysiąc mieszkańców
Współczynnik płodności (Fertility rate)- liczba urodzeń żywych przypadających na liczbę kobiet w wieku rozrodczym. (statystyczna ilość dzieci)
Współczynnik dzietności (Total fertility rate - TFR)- liczba urodzeń żywych, przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym (15-49). | rzeczywista ilość dzieci urodzonych
Współczynnik reprodukcji brutto - liczba żywo urodzonych dziewczynek, przypadających na każdą kobietę w wieku rozrodczym.
Współczynnik reprodukcji netto - ile córek dożyje wieku, w którym matki je urodziły.

Urodzenie żywe (WHO) - wydalenie płodu lub jego wydobycie po 28 tygodniach (w Polsce po min 22 tygodniach) ciąży minimum; jeśli po wydaleniu wykazuje oznaki życia (ruch mięśni, oddech), to jest to urodzenie żywe.
W Polsce do 1994: musiało przeżyć 24 h po urodzeniu i ważyć minimum 1000gram; lub 600 g i przeżycie 24 h.

Model I i II przejścia demograficznego!

Podstawowe pojęcia i teorie demograficzne

Mazdaizm, braminizm, judaizm, taoizm (konfucjanizm), chrześcijaństwo, islam - opowiadały się za wysoką prokreacją i liczną populacją. Uzasadnienie misji własnej wiary i konieczność ekspansji jej wyznawców.

Hutchinson, 1967 - dzieli teorie na optymistyczne i pesymistyczne.

Nurt analityczny (pozytywistyczny)- koncepcje zmierzające przede wszystkim do wyjaśnienia procesów ludnościowych.

Nurt normatywny - koncepcje ludnościowe silnie wartościująco - nakazujące i zideologizowane. Wyraża w dużym stopniu wiarę, ideologię lub system wartości wyznawane przez danych myślicieli.
Trzy odrębne prądy: populacjonizm, antypopulacjonizm (przełom XVIII/XIX wieku) i optimum zaludnienia (koniec XIX wieku).

1. Populacjonizm, XVI-XVII wiek- Jean Bodin, merkantyliści (Serra, Cary, Coke, Monchretien) - ludność źródłem bogactwa i siły państwa - od nich zależy wielkość podatków i siła państwa. Ekonomiczne „efekty skali” - związane z systematycznym wzrostem demograficznym , np. wzrost obrotów handlowych.

Fizjokraci (Quesney, Mirabeau, Mercier de la Riviere)- akceptowali idee merkantylistów. Quesney - duża liczba ludności jest pożądana, ale ludzie powinni żyć wygodnie; argumenty za głównie za sprawę rozwoju społecznego podziału pracy i produkcji przemysłowej.

Keynes - duża liczba ludności napędza konsumpcjonizm.

Propagowanie stosowania zachęt do zwiększenia przyrostu demograficznego (akcentowali niewyczerpywalność surowców , natury, korzyści ekonomiczne i cywilizacyjne.

Myśliciele oświecenia i socjalizmu utopijnego (XVIII i XIXwiek)- ludność wspomaga porządek społecznym, równość, sprawiedliwość, postęp - a co najmniej jemu nie przeszkadza.

Te teorie cieszyły się popularnością zwłaszcza w latach 20-tych, w czasach kryzysu. Ale zwracali też uwagę, że zbyt dużo ludzi nie jest efektywna

Prawo rozwoju wymuszanego przez ludność - Simon (tendencje te podzielił na etapy- im więcej ludności, tym więcej żywności, trzeba więc zastosować nowe środki produkcji, innowacje w rolnictwie- rośnie wydajność pracy, żyje się coraz lepiej, można pozwolić sobie na większą liczbę dzieci, podnosi się poziom życia, decydowanie się na jeszcze więcej dzieci), Clark.

Założenie : im więcej ludności, tym lepiej dla świata.

2. Antypopulacjonizm

Teoria ludności (1798, poprawiona w 1803) - przeświadczenie o nieuchronności ograniczenia wzrostu demograficznego. Ludność wzrasta nieuchronnie zawsze gdy, gdy zwiększają się środki utrzymania i ten wzrost nieuchronnie zdąża do granicy wyznaczonej przez wielkość dostępnych środków utrzymania.
Dwa tempa: przyrostu ludności i przyrostu żywności.

Teza, że gatunek ludzki mając stałą zdolność rozrodczą, wykazuje niepohamowaną skłonność do rozmnażania się + prawo zmniejszających się przychodów w rolnictwie.

Założenie, że liczba ludności powiększa się zgodnie z postępem geometrycznym - rośnie w tempie 3% rocznie, podwaja się co 25 lat, zaś podaż żywności rośnie zgodnie z postępem arytmetycznym (w tempie malejącym), to z upływem czasu (po mniej więcej 50 lat od zapoczątkowania tej rozbieżności) - nieunikniona staje się dysproporcja między przyrostem ludności i produkcją żywności - nasilający się spadek produkcji rolnictwa na jednego mieszkańca.

Obiektywne: Katastrofy umieralności - cyklicznie pojawiające się, usuwające „nadmiar” ludności (masowy głód, wojny, epidemie). Malthus nazywa je „ograniczeniami pozytywnymi”
Subiektywne: „Ograniczenia prewencyjne” - których istotną było zmniejszenie potencjalnej płodności - tzw. wstrzemięźliwość moralna, prawa na temat kontroli przyrostu naturalnego.

Malthus- zwolennik utrzymania płac na niskim poziomie- bowiem wg niego dobrobyt zwiększa rozrodczość. Głowna przyczyna niedostatku żywności - rozrodczość biednych (proletariat miejski)

Malthus nie doceniał jednak roli postępu technicznego we wzroście przychodów z ziemi i wydajności pracy.

Kodeks Praw Ubogich (wprowadzone przez Wielką Brytanią, 1832- funkcjonowały w znikomej w formie aż do czasów II wojny światowej) - zniesienie pomocy społecznej dla bezdomnych, ubogich, z niskich warstw społecznych, do tego utrzymanie tych osób wiąże się z wydatkami dla społeczeństwa, np. obowiązkowa sterylizacja.

Maltuzjanizm
Określenie koncepcji, a także ideologii i ruchów społecznych nawiązujących do teorii ludnościowej sformułowanej przez Malthusa.

• Wzrost ludności jako główne zagrożenie stabilności społeczeństwa, ograniczenie tego wzrostu

• Maltuzjanizm- Postulaty utrzymania środków „moralnej wstrzemięźliwości” - czyli środki regulujące liczbę lub proporcję osób zdolnych do utworzenia rodziny (i tym samym- prokreacji)-

• Neomaltuzjanizm - opowiadali się za świadomą kontrolą urodzeń.

Maltuzjaniści, neomaltuzjaniści - wychodzą od założenia Malthusa - oboje koncentrowali się na nadmiernej liczbie ludności.

Neomaltuzjanizm, koniec XIX i XX wiek

• brak żywności, nadmierna rozrodczość, niedostateczna urodzajność ziem i podaży żywności +brak przestrzeni życiowej, kurczenie się zasobów surowców, wzrost zanieczyszczenia środowiska

• ograniczenia prewencyjne- środki redukcji rozrodczości (regulacja urodzeń)

• rozwój po II wojnie światowej (Wicksell, Thompson, Notestein)

• kraje rozwijające się - „zaklęty krąg ubóstwa” - tezy, że powinno się przeznaczyć środki na działania zmierzające do osłabienia dynamiki ludnościowej (sterylizacja - np. Indie 1966-73), popularyzacja i subsydiowanie środków antykoncepcyjnych

• lata 70-te: raport dla Klubu Rzymskiego - odżyły idee neomaltuzjańskie

Teoria optimum zaludnienia (teorie ludności optymalnej)
Wielkość zasobów ludnościowych najkorzystniejsza w relacji do innych zasobów (pozademograficznych) mających społeczny sens.

Różne kryteria określenia optimum: dobrostan, jakość życia, dobrobyt, stan przyrody, produkcyjność pracy ludzkiej.

Optimum zaludnienia to liczba ludności, przy której względna wielkość zasobu, traktowanego jako kryterium, osiąga wartość ekstremalną.
Wcześniej już: Arystoteles, Platon, też Konfucjusz
Prekursorzy teorii -
Condorcet (postulował określenie pożądanego tempa wzrostu ludności świata, bowiem zaludnienie nie może wzrastać w nieskończoność; dla każdej grupy społecznej istnieje takie optimum na podstawie poziomu technicznego itd.),
Sidgwick: zauważył, że po osiągnięciu pewnej wielkości następuje spadek wydajność pracy - idea dynamicznego stanu ludności optymalnej (zależy od zaludnienia, a z drugiej strony od stanu wiedzy, postępu technicznego, kapitału)

Cannan: dążenie do maksymalizacji wydajności pracy w przemyśle - a ta jest zależna od liczby ludności

Wicksell: wprowadził to pojęcie, maksymalizacja dobrobytu ekonomicznego. Podczas wzrostu demograficznego następują lepsze możliwości podziału pracy i specjalizacji - sprzyja wydajności pracy, a z drugiej strony pogorszenie relacji między zasobami materialnymi i ludzkimi w produkcji- oddziałuje negatywnie na wydajność pracy.

1927, Liga Narodów- Światowa Konferencja Ludnościowa.

Druga połowa XX wieku -eksplozja demograficzna na niespotykaną skalę - 1969, Boston - konferencja poświęcona wyłącznie kwestii optimum zaludnienia- podporządkowanie go kryterium pozaekonomicznym (np. jakość życia, zasoby naturalne, zdrowie)

Nurt analityczny

Teoria przejścia demograficznego 1945 (Notestein)

Sednem jest zmiana reprodukcji ludności z rozrzutnej na oszczędną. Jej przedmiot to trwały i głęboki spadek umieralności i rozrodczości.
Czynnik inicjujący: spadek zgonów. Kolejny efekt: spadek płodności. Przejście demograficzne procesem przywracania równowagi wewnątrzdemograficznej, między urodzeniami i zgonami oraz między ludnością a środowiskiem jej życia.

1. Przejście wywołane fundamentalną zmianą społeczną - związane z industrializacją i urbanizacją.

2. Uniwersalność przyczyn rozwoju demograficznego - każdą populacja podążą tę samą ścieżką rozwoju

3. Przejście ma cechę ekwifinalności - wszystkie populacje zdąża do tego samego celu, niezależnie od stanu wyjściowego

4. Główny mechanizm- dyfuzja kulturowa, o istocie przejście stanowi brak synchronizacji spadku umieralności i rozrodczości

Linia ciągła - urodzenia.
Linia przerywana - zgony.

Faza I : duży wzrost urodzeń, dużo zgonów, zaczyna spadać liczba zgonów (wtedy kiedy jeszcze liczba urodzeń jest duża)
Faza II, III - urodzenia spadają, liczba zgonów spada
Faza IV - urodzenia -jeszcze bardziej spada, liczba zgonów nadal spada
Faza V - urodzenia- dalej spada :P, liczba zgonów jest taka sama jak liczba urodzeń.

Fazy cyklu zamkniętego demograficznego:

I równowaga charakterystyczna dla społeczeństwa tradycyjnego, przednowoczesnego
II faza: przejście demograficzne -spadek umieralności i rozrodczości (jednokierunkowość, ciągłość, nieodwracalność)
III faza: faza równowagi finalnej, liczba ludności nie podlega większym zmianom

Subfazy przejścia demograficznego: 1. Eksplozja ludnościowa, 2. Implozja (gdy liczba ludności spada)

Reprodukcja rozrzutna: struktura piramidy - piramida z szeroką podstawą, zwężająca się ku górze (młodzi na dole, starsi na górze); struktura tradycyjna.
Reprodukcja oszczędna: takie igloo ;) struktura dzwonu - grupy wiekowe są mniej więcej równe - czyli nie ma już tak dużej grupy młodej ludności - podstawa jest węższa niż przy reprodukcji rozrzutnej; struktura współczesna. W większości państw świata jest taka struktura ludności.

Drugie przejście demograficzne: np. wzrost ilości rozwodów, związki partnerskie- dalszy spadek rozrodczości. Wynika to ze zmiany sposobu życia. Coraz bardziej popularny model 2+1, życie jest dłuższe. (Twórcy: van der Kaa, drugiego sprawdzić!)

Teorie płodności: sposób systematyzacji lub objaśniania poziomu, zróżnicowania i zmian płodności w populacjach ludzkich

• Teoria Spencera - zmniejsza się rozrodczość, istnieją dwie siły, które kierują życiem, które się zwalczają a nawet wykluczają - siła podtrzymywania życia (żeby żyć, żeby przeżyć - egoistyczna), a druga siła rozrodczości. Pokolenie wychowane w biednej rodzinie, żeby podnieść standard swojego życia, decyduje się na mniejszą liczbę dzieci.

• Teoria Carey'a - im większy stopień cywilizowania, tym rozrodczość spada. Najpierw inwestycja w siebie, potem ewentualnie dziecko (ale ich mała liczba), od siedzącego trybu życia spadają zdolności rozrodcze i chęć na posiadanie dzieci.

Teorie umieralności: np. Mosley w latach 80-tych - umieralność jako zjawisko powstałe na skutek determinant społeczno- ekonomicznych na zbiór czynników biologicznych - model umieralności niemowląt.

Teorie analityczne:

1. Teorie wzrostu cyklicznego - ludność rozwija się w pewnym cyklu - wzrostu i spadku. Brak żywności, problem z wyżywieniem. Cykl ma miejsce w regularnych odstępach.

2. Teorie wzrostu logistycznego - nie ma cyklów spadku, są fazy kiedy populacja wzrasta, potem się stabilizuje, nie ma drastycznego spadku i drastycznego wzrostu. Wzrost wolniejszy w niektórych fazach. Tendencja jest zawsze wzrostowa.

Perl (XIX wieku)- adaptacja do środowiska, różnie rozumiane. Przykład: stado wilków- będzie się rozmnażało dopóki będzie obszar, który będzie zapewniał im funkcjonowanie. Po pewnym czasie nasycenie środowiska będzie aż takie, że dojdzie do walk o miejsce, o pożywienie. Ograniczenie płodności naturalną barierą, kiedy środowisko jest przesycone (ale pułap maksymalny ulega zmianie).

3. Teorie uwarunkowań społecznych - K. Marks - postęp gospodarczy -popyt i podaż pracy odnosił do ludzi (sprawdzić teorię Marksa!)

Teorie migracji

Klasyczna teoria migracji, Ravenstein, II połowa lat XIX wieku.

• Im bliżej mamy miejsce docelowe, tym częściej migrujemy - odwrotna zależność między strumieniem migracji a odległością

• Selektywność migracji ze względu na cechy charakterystyczne migracji - cechy charakterystyczne migranta. Ze względu na wiek, ze względu na płeć, ludność z miasta lub wsi.

• Migracje- tym bardziej intensywne, im bardziej rozwija się przemysł.

• Każdy przemysł migracji generuje przepływ odwrotny - ale też przepływ rzeczowy, nie tylko ludzki.

Model ciążenia

Jeżeli jedno miejsce jest bardziej rozwinięte, to do niego będzie przyciągała różnica potencjałów obu miejsc - drugie, biedniejsze będzie wyjeżdżać.

Teoria Stauffera (teoria sposobności, okoliczności pośrednich)
np. że jeżeli dalej jest miejsce bardziej atrakcyjne, ale bliżej jest mniej atrakcyjne, ale bardziej niż to gdzie mieszkamy, to tam wyjedziemy.

Teoria Lee: mamy czynniki, które skłaniają nas do migracji i jakieś czynniki, które nas przyciągają do migracji. Rozważenie czy więcej jest plusów czy minusów danej sytuacji.
Przeszkody pośrednie: np. administracja.

Kryteria teorii migracji:

1. Zewnętrzne - przekroczenie granicy państwowej wiąże się z wyraźną zmianą cech samej migracji, motywów przemieszczenia, intensywności przepływów - oraz innych cech.

2. Wewnętrzne .

II kategoria:

1. potraktowanie migracji jako rezultat zmian w otoczeniu albo przyczynę tych zmian - gospodarcze, społeczne, polityczne, przyrodnicze skutki wystąpienia migracji

2. cechy migranta, przyczyny migracji, formy jakie przybiera proces migracji, czasowe i przestrzenne zróżnicowanie natężenia przepływów - zespół cech determinujących wystąpienie migracji

III kategoria:

1. klasyczne - proces kompensujący występujące w naturze różnice, transfer ludności jest korzystny

2. konfliktu - odwołanie się do teorii marksistowskich - rozwój państw rozwiniętych okupiony wykorzystywaniem państw rozwijających się; migracje niekorzystne- np. drenaż mózgów

3. systemu (teorie równowagi) - wpływ na migrację ma wiele czynników, nie da się ich wyjaśnić używając tylko jednego z nich, a nawet ich grupy, sprowadzając świat do jednego wymiaru, np., ekonomiczny.

IV podział teorii migracji - różne skale rozpatrywania tego zjawiska

1. podejście behawioralne (behawiorystyczne) - skala mikro, analiza zachowania pojedynczych osób, a wnioski ogólne

2. skala makro - zestawienie wielkości przepływów między badanymi jednostkami terytorialnymi a zróżnicowaniem tych jednostek - migranci reagują na społeczne i ekonomiczne różnice w przestrzeni

V podział teorii migracji:

1. socjologiczne - koncentrują się na motywach podjęcia decyzji o migracji (utożsamiane z badaniami behawiorystycznymi)

Teoria sieci migracyjnych - zakłada, że największy wpływ na podjęcie decyzji o migracji mają związki interpersonalne między byłymi a przyszłymi migrantami; łańcuch wzajemnie powiązanych zdarzeń; migracja procesem który raz rozpoczęty- sam się napędza i podtrzymuje.

Teoria instytucjonalna - po wystąpieniu pierwszej fali migracji każda kolejna jest warunkowana przez powiązania instytucjonalne

Teoria skumulowanej przyczynowości - każda kolejna migracja wynika z istnienia sieci powiązań społecznych, nie jednostkowych

Teoria sposobności pośrednich - nie istnieje bezpośrednia zależność między wielkością a odległością migracji.

Teoria przeszkód pośrednich - wyróżnia cztery grupy determinant migracji: związane z miejscem pochodzenia, miejscem przeznaczenia, przeszkody pośrednie oraz czynniki osobiste. Percepcja determinant ważniejsza od ich obiektywnego znaczenia.

2. Geograficzne - określają relację człowieka i przestrzeni geograficznej

Teoria grawitacji - traktowanie ludności jako zbioru cząsteczek, których ruch można przedstawić za pomocą praw fizyki

Teoria przejścia migracyjnego, Zelinsky, 1971 -

• Aby nastąpiła migracja musi nastąpić jakaś zmiana;

• istnieje ścisła korelacja między wielkością migracji a etapem przejścia demograficznego na którym znajduje się społeczeństwo;

• proces migracji zmienia się, jeśli zmianie ulegają okoliczności

• z migracją odbywa się przepływ informacji, który potem zastępuje migracji

• możliwe jest wyodrębnienie etapów czasowych i zmienności przestrzennej migracji

• zazwyczaj wielkość migracji wraz z upływem czasu wzrasta

• możliwe jest przewidzenie następujących po sobie zdarzeń

• zmiany są nieodwracalne

Teoria drugiego przejścia demograficznego:

Trwale obniżony poziom płodności znajdzie odzwierciedlenie w zwiększeniu napływu migrantów międzynarodowych

3. ekonomiczne - największy wpływ na podjęcie decyzji o migracji mają kryteria ekonomiczne, człowiek - homo oeconomicus

Klasyczna makroekonomiczna teoria migracji (XIX wiek) - migrant dąży do maksymalizacji dochodów, posiada pełną wiedzę o możliwych do osiągnięcia korzyściach, pracownicy mają jednakowe kwalifikacje i potrzeby oraz nie ma barier dla migracji.
Głowna przyczyna migracji: posiadanie pracy. Doskonałości i niedoskonałości rynku.

Teoria neoklasyczna - migracja jest wynikiem różnicy wielkości popytu i podaży pracy na różnych obszarach, co skutkuje zróżnicowaniem wielkości płac, a migracja jest procesem kompensującym te różnice.
Główne kryterium: wysokość płacy.

Nowa ekonomiczna teoria migracji - racjonalizm wyboru jako podstawa podjęcia decyzji o migracji, podstawową jednostką jest jednak gospodarstwo domowe. Głównym celem nie jest maksymalizacja zysku, ale minimalizacja ryzyka.

Teoria dualnego rynku pracy - wyjaśnia migracje międzynarodowe za pomocą zmiennych makroekonomicznych, głównie z punktu widzenia strony przyjmujące; imigranci jako niezbędny element na rynku pracy (bo np. - stały niedobór rąk do pracy).
Rynek pierwotny - praca prestiżowa, pracownicy wykwalifikowani.
Rynek wtórny - mniej wykwalifikowani pracownicy, praca fizyczna.
O migracjach decyduje luka na rynku pracy.

Teoria systemu światowego - (teoria konfliktu) migracją naturalną konsekwencją rozwoju kapitalizmu. Podstawą migracji - podstawa dalszego bogacenia się krajów rozwiniętych. Na migrację patrzy się przez pryzmat szkód wyrządzonym krajom rozwijającym się przez rozwinięte.
Centrum gospodarki światowej, i wszystko to, co znajduje się poza centrum - wszystko zależy od fazy koniunktury gospodarczej. Przepływy zależą od rozwoju centrum, inicjatywa w skali globalnej zależy od centrum.

10 marca 2010

Teoria płodności -
A. Dumont, Davis- Blake
Jest wiele zmiennych płodności, które warunkują posiadanie dziecka.

Leibenstein
On twierdzi że są różne korzyści posiadania potomstwa: Konsumpcyjne (samo posiadania potomstwa), produkcyjne (jedno dziecko może wyprodukować zyski), koszty bezpośrednie i pośrednie (czy stać rodzinę na kolejne dziecko).
Wniosek: im bardziej analizujemy te dane, tym mniej chcemy posiadać potomstwo.

Im jesteśmy bogatsi jako społeczeństwo i jako jednostka, rosną koszty a maleją zyski. Rosnąca ujemność.

Becker: Inwestujemy w dziecko, z chęci posiadania dobra luksusowego.

Teoria Easterlina: Występuje popyt na dzieci (czy chcemy posiadać dzieci), podaż na dzieci (biologiczna zdolność: rozrodczość), koszty. On bierze pod uwagę tylko dzieci, które dożyły wieku dorosłego - bo tylko one mają wartość produkcyjną.

Hipoteza Easterlina: Co 25 lat występuje zmiana pokolenia, decydujemy się na mniejszą liczbę dzieci (bo dorastaliśmy w atmosferze wyżu demograficznego, gdzie o wszystko musieliśmy konkurować). Potem rodzi się mniej dzieci, ale one znów chętniej decydują się na własne potomstwo.

Teoria Caldwella: gospodarka kapitalistyczna - sposób produkcji- rodzinny. Więc jeśli nie liczy się ilość produktów, to ma się więcej dzieci (wsparcie firmy domowej, więcej pracowników), z kolei w gospodarce kapitalistycznej, to mamy mniej dzieci, bo liczy się efektywność.

Teorie umieralności

Teoria Omrana (przejście epidemiologiczne):
Faza epidemii i głodu (20-40 lat, najczęstsza przyczyna zgonów - wojna, epidemie), faza zmniejszających się pandemii (średnia długość życia ok. 50 lat, więcej osób umiera na choroby związane z wiekiem), współcześnie - faza związana z chorobami cywilizacyjnymi (ok. 70 lat)

Niektórzy dodają jeszcze dwie fazy: IV - faza opóźnionych chorób zwyrodnieniowych, V faza - wyjawiających się chorób zakaźnych (zmiana systemu immunologicznego, większa podatność na choroby zakaźne).

Olszański - jego teoria jest podobna do teorii Omrana, ale rozbija to na więcej faz.

Okólski - opracował 40-tu różnych przyczyn śmierci, w zależności od płci, środowiska demograficznego.

Definicja migracji

1. Środek do osiągnięcia przestrzennej równowagi ekonomicznej (patrz: teorie ekonomiczne, klasyczna)

2. Naturalna konsekwencja rozwoju kapitalizmu (patrz: teorie ekonomiczne, system światowy)

3. Migracja zarobkowa- przestrzenne przemieszczanie się ludności zawodowo czynnej podejmowane w celu poprawy sytuacji życiowej własnej i członków rodziny.

Rodzaje migracji

1. Zewnętrzne- wewnętrzne

2. Migracje spowodowane zmianami w otoczeniu- migracje powodujące zmiany w otoczeniu (w tym pierwszym poszukuje się odpowiedzi na zespół cech determinujących wystąpienie migracji jak np.. cechy osobowe imigranta w drugim natomiast koncentruje się na kwestiach przyrodniczo- gospodarczych

3. Klasyczne- konfliktu - systemu zwane też teoriami równowagi; teorie klasyczne odwołują się do różnic w poziomie gospodarczym i uważają że migracja ma charakter pozytywny; teorie konfliktu odwołują się do Marksa i zakładają że migracje pogłębiają różnice w rozwoju poprzez np. drenaż mózgów; teorie systemu uważają że migracji nie da się opisać pod jednym kątem czy tylko w nawiązaniu do jednej grupy społecznej.

4. Według skali rozpatrywanego zjawiska

1. Behawioralne- rozpatrywanie z punktu widzenia pojedynczej jednostki, podejście psychologiczne, badania opierające się na rachunku prawdopodobieństwa

2. W skali makro- bazują na podstawie zestawień migracji pomiędzy terytoriami, migranci reagują na różnice społeczne i ekonomiczne w przestrzeni.

5. Piąty sposób zakłada że różne sposoby badawcze formułują swoje prawa na różne sposoby pozostając jednocześnie blisko siebie mając jednak swoje charakterystyczne cechy, formułuje się na podstawie tego: teorie ekonomiczne, socjologiczne i geograficzne.

6. Migracje trwałe- sezonowe- okresowe

7. Charakter osadnictwa- ze wsi do miast, wsi do wsi, miast do miast, z miasta do wsi

8. Turyści (bogaci, wykwalifikowani) - włóczędzy (biedni, bez wykształcenia) -ci pierwsi dostają wszelkie ułatwienia i udogodnienia natomiast przed drugimi piętrzy się coraz więcej formalności.

Przyczyny migracji

1. Czynniki wypychające i przyciągające: konflikty międzynarodowe i wewnętrzne (przyczynowa migracja nieuregulowana), zagrożenie bezpieczeństwa osobistego, zdrowia, życia, praw osobistych. Więcej w teoriach.

Konsekwencje migracji

Kraje przyjmujące azylantów i migrantów politycznych: USA (175 tys.), Wenezuela (180 tys.), Japonia (2600), Niemcy (64 tys.), Tanzania (529 tys.), Kenia (314 tys.), Uganda (254 tys.), Iran (994 tys.), Syria (886 tys.), Pakistan (1000 tys.)- jak widać kraje bogate przyjmują niewielu imigrantów politycznych (azylantów) w porównaniu do państw południa.

Państwa o największej liczbie migrantów ogółem- USA (38,4 mln.) FR (12,1 mln), Niemcy (10,1 mln.), Ukraina (6,8 mln.), Francja (6,5 mln) dane z 2005 r.

Teorie migracji

Teorie ekonomiczne

Główną przyczyna migracji są (oczywiście) korzyści materialne, decyzja powstaje wskutek opracowania rachunku zysków i strat.

Klasyczna makroekonomiczna teoria migracji

Połowa XIX w. Olsson Migracja to środek do osiągnięcia przestrzennej równowagi ekonomicznej, migrant równoważy rynek pracy, dąży do maksymalizacji dochodów, uproszczenia: wszyscy mają jednakowe kwalifikacje, nie ma barier dla migracji, spotkała się z liczna krytyką.

Neoklasyczna teoria migracji

Lewis, celem migracji jest uzyskanie maksymalnej produktywności pracy, akcentuje się że ludzie biorą pod uwagę stres, szansę na uzyskanie pracy, ryzyko deportacji, zerwanie więzi z znajomymi; główne determinanty: różnice w wykształceniu, zarobkach, poziomie bezrobocia, Lewis na podstawie migracji ze wsi do miast udowodnił że było to korzystne dla obu społeczeństw. Krytyka: wg tej teorii migrować powinny całe tłumy a tak się przecież nie dzieje,

Nowa ekonomiczna szkoła migracji

Wyrosła na teorii neoklasycznej, punktem rozpatrywania jest gospodarstwo domowe które dążąc do maksymalizacji zysków stara się zdywersyfikować źródła dochodów co najłatwiej osiągnąć poprzez migrację części rodziny. Zaobserwowano także że migracja nasila się w społeczeństwach w których jest silne rozwarstwienie społeczne, słabe punkty: badanie prowadzono tylko na podstawie meksykańskiej wsi więc spostrzeżenia należy odnosić tylko wobec państw biednych.

Teoria dualnego rynku pracy

P. Doeringer i M. Piore. Wyjaśnienie za pomocą zmiennych makroekonomicznych; w rozwiniętym państwie są prace które będąc niebezpiecznymi i nisko płatnymi (ale też nie potrzebującymi wysokich kwalifikacji) cierpią na brak chętnych- i tu pojawiają się migranci którzy są chętni podjąć tę pracę. Istnieje sektor pierwotny (dobrze płatny) i wtórny (na którym mają właśnie pracować imigranci). Koncepcja mało przekonywująca bo ogranicza się tylko do elementów ekonomicznych.

Teoria systemu światowego

Lata 70' XX w. Wallerstein; w miare wyczepywania się zasobów mineralnych i taniej siły roboczej firmy zaczynają poszukiwać tego za granicą, prowadzi to do migracji kapitału do państw biednych, jednocześnie wywołując migrację ludności w przeciwnym kierunku, Wallerstein wprowadził podział na rdzeń, obszary semiperyferyjne i peryferyjne. Dzięki migracjom rdzeń rozwija się coraz szybciej, powiększając dzielącą go różnice z peryferiami, napływ kapitału szkodzi peryferiom niszcząc ich tradycyjną gospodarkę (np. drobne rolnictwo), wywołując bezrobocie którego nie wchłonie raczkujący przemysł państwa peryferyjnego. Sytuację taką dobrze obrazuje relacje między metropoliami a ich byłymi koloniami. W czasie kryzysu centrum może łatwo pozbyć imigrantów odsyłając ich do domu poprzez np. obniżenie stawek płatniczych. Krytyka: teoria ta nie jest w stanie wyjaśnić migracji między państwami o podobnym poziomie gospodarczym, traktuje migrantów jako bezwolną masę.

Teorie socjologiczne

Koncentrują się na motywach podejmowania decyzji o migracji.

Teoria sieci migracyjnych

Proces migracji raz rozpoczęty sam się napędza i podtrzymuje. Największy wpływ na podjęcie decyzji o migracji maja byli emigranci którzy są źródłem informacji dla przyszłych imigrantów, każda nowa fala imigrantów będzie pomagała przyszłym imigrantom, tak wiec migracja to proces a nie pojedyncze zjawiska

Teoria instytucjonalna

Podobna do poprzedniej- imigranci rozpoczynając pracę w nowym kraju są w stanie pomagać swoim rodakom w odnajdywaniu się i rozpoczynaniu życia w nowym kraju. Tutaj także imigracja jest procesem.

Teoria skumulowanej przyczynowości

Kolejne fale migracji wynikają z istnienia poprzednich. Wystepuje proces o charakterze sprzężenia zwrotnego. Spowodowane jest to np. uwidocznieniem się różnic w poziomie społecznym tych co wyjechali a tych co zostali, sieci migracyjne, chęć podtrzymania wysokiego poziomu życia przez reimigrantów. Podstawowy problem typowy dla teori socjologicznych: trudno oszacować wielkość takich migracji.

Teoria sposobności pośrednich

Stouffer- 1960, nie istnieje zależność bezpośrednia między odległością a celem migracji; przyczyną tego jest istnienie sposobności pośrednich które są alternatywnymi miejscami docelowymi. Krytyka: Stouffer sam podważył własną teorię, badania ograniczał do tylko jednego miasta.

Teoria przeszkód pośrednich

Lee- 1966, cztery determinanty migracji: związane z miejscem pochodzenia, miejscem przeznaczenia, przeszkody pośrednie i czynniki osobiste, prosty rachunek za i przeciw nie wystarczy musi jeszcze zaistnieć bodziec, duży przepływ generuje duży przepływ powrotny.

Teorie geograficzne

Relacja człowieka do przestrzeni geograficznej

Teoria grawitacji

Połowa XIX w. Społeczność- zbiór cząsteczek których ruch może być wytłumaczony poprzez podstawowe prawa fizyki, teoria Ravensteina, który przedstawił 7 praw:

• Większość imigrantów pokonuje niewielkie odległości

• Wpływ ośrodków imigracji maleje wraz ze wzrostem odległości

• Wpływ ośrodków emigracji maleje wraz ze wzrostem odległości

• Każdy przepływ generuje przepływ powrotny

• Migranci podróżujący na dalekie odległości zazwyczaj wybierają wielkie centra handlowo- przemysłowe

• Ludność wiejska jest bardziej skora do migracji niż ludność miejska

• Kobiety są bardziej skłonne do migracji niż mężczyźni

Wady: teoria ta nic nie mówi o motywach migracji.

Teoria przejścia migracyjnego

8 tez Zielinsky'ego:

• Aby mógł zaistnieć przepływ musi dojść do zmiany

• Istnieje powiązanie między stanem demograficznym społeczeństwa a wielkością migracji

• Proces migracji zmienia się gdy zmienią się jego okoliczności

• Równolegle z migracja odbywa się przepływ informacji

• Istnieją etapy migracji, łatwe do wyodrębnienia

• Zazwyczaj z upływem czasu migracja wzrasta

• Możliwe jest przewidzenie kolejności następujących po sobie zdarzeń

• Zmiany są nieodwracalne

Największym novum jest powiązanie migracji z kolejnymi przejściami demograficznymi

Inne teorie

Społeczno- ekonomiczna

O. Starka- brak stabilności egzystencji w kraju ważnym czynnikiem migracji, stabilność może zostać zachwiana przez: transformację systemową, przewrót polityczny, kryzys ekonomiczny itp.

T. j. Patton i j. g. wiliamson

Cztery główne czynniki migracyjne:

• Luka w dochodzie per capita między bogatymi a biednymi krajami (różnica w dochodzie per capita)

• Rozwój gospodarczy w kraju wysyłającym, który powoduje zwiększenie zamożności ludności - wyjazd ten jest atrakcyjny dla rodziny (poszerza zakres osób których stać wyjechać za granicę)

• Odsetek młodzieży w populacji (im wyższy w kraju wysyłającym, tym lepiej. Jeśli jest wysoki w kraju przyjmującym, jest duża konkurencja)

• Powstanie transnarodowych sieci w populacji (rodzinnych), które zachęcają do wyjazdu i wskazują na kierunek migracji. Chodzi o zmniejszenie ryzyka związanego z migracją.

Główne kierunki migracji na przestrzeni dziejów

XX w. nazywa się wiekiem migracji rozwój środków transportowych znacznie zwiększył przepływ ludności, w 1965 r. było 76 mln. Imigrantów, w 2005- 191 mln.

Migracje na terenie ZSRR - i przed, w trakcie i po rozpadzie.

W latach 1820- 1996 w USA osiedliło się około 63 mln ludzi.

Program Bracero- umowa USA- Meksyk z 1942 r. o możliwości pracy meksykańskich robotników na amerykańskich farmach, program zakończył się w 1964 r.

Migrowanie niedobrowolne z Afryki do Ameryki, Azji - do 40 mln osób emigrowało.

Japończycy- migracja do Ameryki Południowej.

Migracje z krajów kolonizowanych do krajów kolonistów (dekolonizacja).

Z Azji (Indii, Pakistanu) na Bliski Wschód.

Współczesne migracje - przyczyny i konsekwencje

2006- 8,4 mln uchodźców, kraje pochodzenia: Afganistan, Irak, terytoria palestyńskie na dalszych miejscach: Kolumbia, Sudan, Liberia, FR, Serbia, Czarnogóra, Burundi- przyczyna: konflikty wewnętrzne lub międzynarodowe.

Migracje wewnętrzne w Chinach.

Uchodźca- osoba która uciekła ze swojego miejsca zamieszkania, nie chce lub nie może tam wrócić, poszukuje schronienia

Uchodźcy wewnętrzni- 24,5 mln. , najwięcej jest ich w Sudanie, Kolumbii, DRK, Ugandzie, Iraku. Są to ludzie którzy w dużych grupach zostali nagle zmuszeni do opuszczenia swoich domów w skutek konfliktu itp. Nie przekroczyli jednak granic swojego kraju

Urząd Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców- nie wpływa na decyzje państw, ogranicza się do nacisków politycznych.

Najczęstszą przyczyną są czynniki ekonomiczno- społeczne.

Azja- migracje przebiegają w sposób bardziej przejrzysty w porównaniu z innymi regionami, większość krajów zarówno przesyła jak i dostaje migrantów, Azja jest potężnym rezerwuarem migrantów, imigranci hinduscy i chińscy są zazwyczaj relatywnie dobrze wykształceni,

Bliski wschód- zarówno dużo wyjazdów jak i przyjazdów, dużo imigrantów ma Arabia Saudyjska i Egipt. Istnieją duże diaspory hindusów, Pakistańczyków i Filipińczyków.

Afryka- dużo migracji wewnętrznych i przygranicznych, dużo migracji do Europy, dużo migracji nielegalnej, niekontrolowane przepływy ludności związane z wojnami, duży wpływ strategii przetrwania rodziny.

Ameryka Łacińska i Ameryka Północna- Ameryka Północna nadal pozostaje mekką imigrantów, w Ameryce Łacińskiej więcej jest już jednak wyjeżdżających. NAFTA- wraz z wejściem w życie USA zaostrzyło politykę migracyjną w stosunku do Meksyku.

Europa- tradycyjne miejsce docelowe dla migrantów. Trendy migracyjne: wewnątrz byłego ZSRR (zazwyczaj powroty Rosjan do FR), wewnątrz UE (dotychczasowe kraje na południu Europy tradycyjnie wysyłające imigrantów zaczęły ich w coraz większym stopniu przyjmować), między UE a resztą świata.

Przyczyny ekologiczne - brak wody pitnej.

Cechy charakterystyczne współczesnej migracji:

• Globalizacja migracji.

• Feminizacja międzynarodowej migracji.

• Duże zróżnicowanie przepływów migracyjnych.

• Już nie tylko osoby o niskim wykształceniu migrują.

• Migracje nie mają charakteru ostatecznego a jedynie średniookresowy.

• Migracje ulegają coraz silniejszemu procesowi polityzacji.

• Spadek kosztów migracji - np. tanie bilety lotnicze.

• Rośnie wiedza o miejscu docelowym.

• Zakazy migracji - wprowadzanie w XX wieku

Migracje wg kontynentów:

1. Europa - migracje łańcuchowe. Zarobkowe, warunkowane od koniunktury. Duża mobilność.

2. Afryka - migracje przymusowe, wywołane katastrofami naturalnymi, konfliktami. Migracje wewnętrzne międzykrajowe - dominujące; przyczyny - ekologiczne. Ujemne saldo migracje; 70% migracji z Afryki - nielegalne. Brama do Europy: Afryka Północna. Migracje wewnątrz-kontynentalne: przyczyny ekonomiczne.

Migracje ekonomiczne: strategia przetrwania całej rodziny - ktoś, kto emigrował ma pomagać ekonomiczne pozostałej rodzinie. Migranci nielegalni - uchodźcy, azylanci, handel ludźmi (dziećmi, kobietami).

3. Azja - migracje siły roboczej do Ameryki Północnej, Europy. Migracje: poza Azję - migracje legalne.

4. Ameryki: migracje z Ameryki Łacińskiej do Północnej. (USA - 11% mieszkańców uznało język hiszpański jako język pierwszy). Przeważają migracje nielegalne. Nielegalne imigracje z Kuby. Brazylijczycy migrują do Japonii.

5. Bliski Wschód - przyciąga Amerykanów - potrzeba wykwalifikowanych kadr.

6. Australia - migracje z Azji Południowo- Wschodniej.

Konsekwencje migracji:

1. Państwa emigracyjnego (państwo wysyłające migrantów):

Plusy: transfery pieniężne z zagranicy, zmniejszenie bezrobocie - wyjazd bezrobotnych, przeludnienie - zmniejszenie, poprawienie wizerunku państwa, bardziej wykwalifikowana siła robocza - lepszy transfer technologii
Minusy: drenaż mózgów, zmiana struktura ludnościowa społeczeństwa, zły wpływ na wizerunek państwa, spada przychód z podatków, płaszczyzna społeczna - np. euro sieroty.

2. Państwa imigracyjnego (państwo przyjmujące):
   Plusy: napływ wykwalifikowanej kadry, napływ siły roboczej - podjęcie pracy, której nikt inny nie chce podjąć, odmłodzenie społeczeństwa (napływ młodych ludzi), zróżnicowanie społeczeństwa- większa tolerancja,
   Minusy: zróżnicowanie społeczeństwa - możliwość konfliktów, zmiana struktury społecznej - zwłaszcza w przypadku zupełnie innej kultury, przewaga jednej kultury nad drugą - możliwość dominacji,

24 marca 2010

Konflikty - czynnik demograficzny

Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych:

Epir północny:
Albania vs Grecja - Grecy utrzymują że teren zamieszkuje ok. 400 tyś Greków poddawanych sukcesywnemu wynaradawianiu, Albania utrzymuje że jest ich ok. 60 tyś i mają zapewnioną autonomię kulturową;
1994 Front Wyzwolenia Epiru Płn. Zaatakował albański posterunek wojskowy (2 zabitych Albańczyków), Albańczycy aresztowali kilku działaczy greckiej partii etnicznej Omonia, Grecy wydalili ok. 30 tysięcy nielegalnych imigrantów albańskich, w 95 kompromis (uwolnienie więzionych greków), 96 układ o przyjaźni i współpracy od tego czasu spór w uśpieniu, wg. Greków cały Epir powinien przynależeć do Grecji z powodu zaszłości historycznych, dla Albańczyków jest on częścią „wielkiej Albanii”

Bułgaria - problemem liczna mniejszość turecka i zislamizowani Bułgarzy (Pomakowie), 1989 - początek kampanii slawizacji mniejszości (np. przymusowa bułgaryzacja imion i nazwisk); teraz reprezentantem mniejszości Ruch Praw i Swobód będący 3 siłą polityczną w kraju; działalność radykalnych ruchów separatystycznych żądających utworzenia autonomicznego okręgu tureckiego w luźnej federacji z Bułgarią

Spór o Dobrudżę - Bułgaria vs Rumunia - oficjalnie spór nie istnieje, faktycznie tworzone są nieformalne sojusze (Bułgaria, Albania, Turcja vs Rumunia Grecja), przedmiotem sporu należący do Bułgarii południowy skrawek historycznej Dobrudży (zagarnęli ją po dyktacie wiedeńskim z 1940 kiedy to Rumuni musieli oddać Węgrom Siedmiogród a Bułgarom właśnie ten kawałek Dobrudży, po wojnie stan terytorialny został utrzymany)

Estonia i Łotwa - problemem liczna mniejszość rosyjska (28% społeczeństwa w Estonii i 30% na Łotwie), gdy republiki te ogłaszały niepodległość mniejszość rosyjska groziła secesją ale spór załagodzono; powodem napięć rejon Narwy (tylko 3,5% Estończyków tam) oraz problem terytoriów estońskich włączonych do ZSRR w 1940; Na Łotwie i w Estonii obywatelstwo może uzyskać tylko znający łotewski co dyskryminuje rosyjskojęzyczną mniejszość (brak możliwości zasiadania w organach przedstawicielskich z wyborów) - prawo to złagodzono w 2002 na Łotwie i w Estoni w 2001 (presja NATO podczas procesu akcesyjnego); W Estonii żyje ok. 160 tyś Rosjan z obywatelstwem rosyjskim i bez estońskiego (brak praw wyborczych do parlamentu, prawa wyborcze do samorządu, zakaz obejmowania najwyższych stanowisk państwowych), na Łotwie jest ich 450 tyś (brak jakichkolwiek praw wyborczych); 2005 Łotwa ratyfikuje Konwencję Ramową o Ochronie Mniejszości Narodowych (Rosjan nie uznano za mniejszość ale dano im prawa wynikające z konwencji) z wyłączeniem art. 10 i 11 konwencji [i tak zakaz używania języków mniejszości w instytucjach państwowych i samorządowych] za mniejszości uznano grupy narodowościowe zamieszkujące Łotwę od kilku pokoleń, co wykluczało Rosjan którzy osiedlali się tam głównie po wojnie; Głównymi żądaniami Rosjan używanie języka rosyjskiego w urzędach, dwujęzyczne napisy i sprawa obywatelstwa; czynnikiem asymilującym ekonomia wyższy PKB per capita w E i Ł niż w R; Estonia i Rosja dodatkowo stronami konfliktu granicznego

Litwa - mniejszość polska - próby litwinizacji mniejszości polskiej uważanej przez Wilno za spolonizowanych Litwinów; uniemożliwienie odzyskania przez Polaków znacjonalizowanej ziemi na Wileńszczyźnie (najniższy odsetek w kraju)

Rumunia - mniejszość węgierska na obszarze Siedmiogrodu ok. 2 mln, istnienie skrajnych ugrupowań nacjonalistycznych po obu stronach; nałożenie na konflikt etniczny konfliktu religijnego (Węgrzy protestanci i katolicy, Rumuni głównie prawosławni); Węgrzy zamieszkiwali ten teren od X wieku, przekazany on został Rumunii po I WŚ, Rumuni musieli oddać prowincję na mocy dyktatu wiedeńskiego Węgrom w 1940, powróciła ona do Rumunii po traktatach rzymskich z 1947; w latach 70. Akcja de madziaryzacji Siedmiogrodu - przesiedlanie Rumunów na tereny etnicznie węgierskie co doprowadziło do poważnych zmian demograficznych w pasie przygranicznym

Wyspa Węży - Rumunia vs Ukraina - Wyspa Węży położona ok. 300 km od Odessy (w pobliżu złoża ropy i gazu, na samej wyspie ukraińska baza wojskowa); wyspa przed II WŚ należała do Rumunii która po upadku ZSRR wysunęła roszczenia do wyspy (dążenia do korzystnego podziału szelfu kontynentalnego), Rumuni utrzymują że to nie wyspa tylko skała, jako że według PMP wyspa jest wyspą gdy jest na niej prowadzona działalnośc ekonomiczna a baza wojskowa taką działalnością nie jest; okupacja od 1948 uważana za nielegalną jako że Bukareszt nigdy nie ratyfikował niczego dotyczącego wyspy, częściowo spór rozwiązano w 97 - traktat o przyjaźni, dobrym sąsiedztwie i współpracy (stwierdzenie że kraje nie maja wobec siebie roszczeń terytorialnych), dołączenie dokumentu na temat Wyspy Węży - miała być zdemilitaryzowana i nie wykorzystywana przez Ukrainę do celów wojskowych

Serbia i Czarnogóra - 4 II 2003 rozwiązanie „piątej Jugosławii” i powołanie Serbii i Czarnogóry; 1992 powołanie w Kosowie nieuznawanego przez Belgrad parlamentu; 96 osiedlanie w Kosowie uchodźców serbskich z Bośni; od końca 96 akcje partyzanckie UCK, od 98 serbskie działania antypartyzanckie; nacisk Zachodu spowodował porozumienie z początku 99 - Albańczycy godzili się na autonomie Kosowa w ramach Serbii, Serbowie godzili się na wojska ONZ w Kosowie 19 marca negocjacje zawieszono; Kosowo leży na południowym zachodzie Serbii, ok. 1,7 mln Albańczyków, 214 tyś Serbów i czarnogórców (obecnie ok. 70 tyś), od 1948 systematyczny spadek odsetka Serbów na tym terenie z 28% do 9%, strony powołują się na argumenty historyczne (Serbowie uważają Kosowo za kolebkę własnej kultury i państwowości) i PM (Serbowie nienaruszalność granic, Albańczycy prawo do samostanowienia); od marca 99 serbskie czystki etniczne naloty natowskie (terytorium Czarnogóry nie było atakowane!), uchodźcy albańscy (ok. 600 tyś) zdestabilizowali sąsiednie kraje np. Macedonię; naloty postawiły Serbów do pionu, podporządkowali się wytycznym ONZ, do Kosowa wysłano KFOR; w 2003 rozmowy na najwyższym szczeblu między Belgradem a przedstawicielami Kosowa nic nie dały; 2004 Kostunica premier Serbii po raz pierwszy odstąpił od koncepcji pełnej integralności Kosowa w ramach Serbii znowu nic nie dało; kwiecień 2004 wystąpienia antyserbskie - albańska dzicz atakowała również przedstawicieli ONZ i żołnierzy z sił stabilizacyjnych - koniec z bajką że Kosowo będzie tolerancyjne wieloetniczne i ogólnie cacy;

Mniejszość muzułmańska w Sandżaku - za Miloszewicia szykany wobec muzułmanów (chcieli ich wygnać) obecnie działania te ustały

Wojwodina - mniejszość węgierska, w latach 93-95 chcieli ich wygnać, obecnie zależy im na dobrych stosunkach z sąsiadami (wiadomo Węgry w UE a Serbowie chętnie też by wstąpili)

21 maj 2006 referendum niepodległościowe w Czarnogórze - 55,4% za niepodległością

Bośnia i Hercegowina - wojna między Serbami, Chorwatami i Muzułmanami, zginęło 90 tyś, 1,2 mln uchodźców; koniec w Dayton - powstanie BiH (w jej skład wchodzą Federacja Chorwacko-Muzułmańska i Republika Serbska oba podmiot własna konstytucja, parlament, rząd, wojsko, policja); pokój utrzymuje tam 25 tys SFOR, jest też specjalny wysłannik ONZ; duża rola partii nacjonalistycznych; nikt już nie wierzy w bullshit że uda się ten twór utrzymać na stałe, i Serbowie i Chorwaci otwarcie mówią że chcą się połączyć ze `'swoimi”; eksperci mówią że to runie zaraz po wycofaniu sił międzynarodowych; pytaniem tylko czy odbędzie się to pokojowo czy też muzułmanie zaczną machać szabelką (a dzięki jankesom i arabom mają czym), sposobem na uniknięcie rozlewu krwi włączenie Chorwacji i reszty do europejskich struktur bezpieczeństwa zbiorowego

Chorwacja - deklaracja niepodległości 25 czerwiec 1991 tak jak u Słoweńców (Ljublana :D); tyle że tu rząd federalny już nie darował (zaszłości historyczne?? ) i postanowił Chorwatom pokazać miejsce w szeregu wojna (z formalnego punktu widzenia) chorwacko - jugosłowiańska; Chorwaci brali baty jak się patrzy stracili Krainę i Slawonię, razem z postępami armii serbskiej rugowano ludność chorwacką, koniec I fazy konfliktu 3 styczeń 92 - rozlokowanie w Krainie i Slawonii wojsk międzynarodowych; zaraz po tym wojna w Bośni, cwani Chorwaci wykorzystali że cały świat się na Serbów obraził za BiH i w 95 uderzyli zajmując stracone wcześniej ziemie; obecnie największym zagrożeniem dla kraju możliwość wznowienia wojny w Bośni

Chorwacja - Słowenia - spór o delimitację obszarów morskich, w 2001 porozumienie przyznające 80% spornej Zatoki Pirańskiej Słowenii ale Chorwaci nie ratyfikowali

Macedonia - 1991 niepodległość i od razu konflikt z Grecją o nazwę państwa, trwało to do 1995, kompromis Była Jugosłowiańska Republika Macedonii); ważniejszym problemem Albańczycy (ok. 25 % populacji kraju), ci mieszkający wokół Tetova od 92 żądają autonomii, nielegalne referendum w którym 74% Albańczyków opowiedziało się za utworzeniem „Autonomicznej Republiki Ilirii”; konflikt narastał do 98 kiedy to UCK ogłosiło rozpoczęcie działań zbrojnych na terenach Macedonii; sytuację pogorszyło napływanie uchodźców z Kosowa zagrażające poważną zmianą struktury etnicznej kraju, na szczęście większość wróciła do domu; napięcie wzrastało aż w końcu w 2001 doszło do otwartych walk w okolicach Tetova; porozumienie w Ochrydzie zmiany w konstytucji uwzględniające narodowe aspiracje albańskie, Albańczycy mieli oddać broń i wyrzec się przemocy (;]); Niby wszystko jest tam teraz cacy ale według ekspertów Macedonia jest obecnie jednym z najbardziej zagrożonych wybuchem konfliktu miejscem na świecie; sytuację komplikuje w dodatku działalność grup przestępczych Macedończycy sami przyznają że sobie nie dają rady z albańskimi gangami (misje Concordia i Proxima)

Słowacja - Węgry - spór o prawa mniejszości węgierskiej (ok. 600tyś) zamieszkującej słowackie przygranicze, jedni mówią że Węgrzy chcą ten teren anektować, drudzy ze Słowacy łamią prawa mniejszości oraz spór o zespół zapór wodnych na Dunaju chcieli zrobić elektrownię wodną ale Węgrzy się wycofali i teraz słowacka elektrownia nie może osiągnąć odpowiedniej mocy produkcyjnej

Słowenia - problem włoskich grup neofaszystowskich które podnoszą problem zajęcia przez Jugosławię w 45 obszarów wokół Triestu (przyznanych Jugosławii w 54 w traktacie londyńskim i potwierdzonych we włosko-jugosłowiańskim traktacie z Osimo z 75)

Górny Karabach - Ormianie vs Azerbejdżan - 1988 pierwsze wystąpienia Ormian żądających włączenia enklawy do ich republiki, czystki etniczne i pogromy zaowocowały uchodźctwem 570 tyś Ormian z Azerbejdżanu i 170 tyś Azerów z Armenii; 1990 niepodległość obu krajów, deklaracja armeńska inkorporacji Karabachu, regularna wojna, Azerowie dostają baty, dopiero bratnia armia czerwona daje w ciry Ormianom i wyrzucają ich z prowincji, sytuacja się odwróciła po rozpadzie ZSRR, w zamian za prawo stacjonowania Rosjan w Armenii pomoc wojskowa dla niej, od 1994 Ormianie kontrolują Karabach i nawet okupowali część Azerbejdżanu; obecnie kruche porozumienie z 9 maja 94 z Biszkeku. Górski Karabach mimo braku uznania międzynarodowego stosunkowo silnym państwem ze sprawną armią i dosyć niezależnym wobec Armenii; po stronie Azerbejdżanu opowiada się Turcja

Stabilność Azerbejdżanu osłabiana przez silne tendencje separatystyczne (mniejszości kurdyjska, lezgińska, tałyska)

Gruzja - niepodległość 1990, niepodległość Abchazji 1992 (odparli interwencję wojskową Gruzinów co spowodowało exodus ok. 300tyś Gruzinów z obszarów kontrolowanych przez Abchazów[?]), Gruzini oferują szeroką autonomię w ramach federacji, Abchazja wyraża zgodę jedynie na konfederację dwóch równorzędnych podmiotów; od 91 walki między oddziałami gruzińskimi i osetyjskimi po zniesieniu autonomii dla Osetii; zagrożeniem dla Gruzinów zamieszkujący rejon Achmety mniejszość czeczeńska (Wąwóz Pankijski); rewolucja róż dojscie do władzy Saakaszwilego przeorientowanie polityki na prozachodnią,

Kazachstan - Uzbekistan - samowolne przesuwanie granicy przez Uzbeków w głąb Kazachstanu

Kazachstan - silny separatyzm rosyjski (w płn części kraju ok. 30 % populacji)

Kirgizja - problemy ekonomiczne oraz wiele nieprzychylnych gestów wobec mniejszości słowiańskiej spowodowały jej masowy exodus, napiete stosunki z Uzbekistanem nieuregulowane granice, znaczna mniejszość uzbecka na południu (ok. 12%)

Mołdawia - problem Naddniestrza dążenia ludności rosyjskiej do secesji w obawie przed właczeniem Mołdawii do Rumunii; ogłoszenie się niezależną republiką po referendum z grudnia 91[Naddniestrzańska Republika Mołdawska] walki po ogłoszeniu secesji, wsparcie dla secesjonistów ze strony armii radzieckiej; rozejm w 92 (siły pokojowe z mandatu WNP mołdawsko- rosyjsko- naddniestrzańskie), formalny układ o końcu walk w 97 [specjalny status Naddniestrza] , możliwy po referendum z 93 kiedy to mieszkańcy Mołdawii opowiedzieli się za niepodległością całego kraju zamiast włączenia do Rumunii; separatyzm Gagauzów (prawosławny lud turecki ok. 200tyś) proklamacja Autonomicznej Republiki Gagauzji, żeby załagodzic zaproponowano autonomię ramach Mołdawii, udało się

Rosja:

1. Adygeja - plany likwidacji autonomii Republiki Adygeji i włączenia jej w skład Kraju Krasnodarskiego

2. Konflikt czeczeński - 91 deklaracja niepodległości, 91-94 blokada ekonomiczna ze strony Rosji, 95 atak, niby ruscy zajęli Czeczenię ale działania Basajewa zmusiły ich do rozmów co zaowocowało rozmowami, skutkiem faktyczna przegrana Rosji; 99 po zamachach terrorystycznych i wtargnięciu Czeczenów do Dagestanu ponowny atak Rosjan; brak koncepcji zakończenia konfliktu ze strony Rosjan; Możliwosć wybuchu konfliktu ingusko-czeczeńskiego

3. Konflikt dagestański - ekspedycja Basajewa i poparcie jej ze strony wahabitów

4. Konflikt ingusko-osetyjski - spory terytorialne wywołane arbitralnym narzuceniem granic,

5. Konflikt w republice Karaczajo - Czerkieskiej - konflikt między dwiema różnymi grupami etnicznymi, jeden z najbardziej zapalnych punktów w FR

6. Tatarstan, Czuwaszja, Baszkiria - podmioty federacji zdominowane przez ludność nierosyjską muzułmańską dążącą do autonomii, np. Tatarstan odmówił podpisania nowego układu federacyjnego a podczas II wojny czeczeńskiej wstrzymał pobór, wpływ medres, rozwój fundamentalizmu i wahabizmu

7. Obwód kaliningradzki - potencjalny punkt zapalny w stosunkach z Litwą i Polską, problem utrzymania lądowych połączeń komunikacyjnych między obwodem a Rosją

8. Karelia - zamieszkujący tam Finowie chcą zjednoczyć się z Finlandią (która odcina się od tych dążeń) natomiast Rosjanie tam zamieszkujący chcą autonomii gospodarczej

9. Rosja - Chiny - nielegalne osadnictwo chińskie na obszarach przygranicznych na Syberii

10. Wyspy kurylskie - spór z Japonią, brak układu pokojowego kończącego formalnie IIWŚ, obowiązuje deklaracja o zakończeniu stanu wojny i zawarciu stosunków dyplomatycznych z 1956; przedmiotem sporu południowa część wulkanicznego górzystego archipelagu od Kamczatki do wysp japońskich odcinające morze ochockie od Pacyfiku (wartość strategiczna wysp), Japończycy żądają 3 dużych wysp i grupy mniejszych nazywanych Grupą Habomai (Małe Kuryle), sytuacja nie rozstrzygnięta

11. Rosja - Ukraina - spór o wytyczenie granicy w cieśninie Kerczeńskiej, w 2003 porozumienie w kwestii wytyczenia granicy lądowej, brak porozumienia odnoszonego do granicy morskiej, Ukraina chce to zrobić według PM na co nie godzi się Rosja bo wtedy większość Morza Azowskiego (a w tym gaz i ropa) przypadłaby Ukrainie

Uzbekistan - 1989 pierwsze zamieszki etniczne, Uzbecy zaczęli atakować Turków meschetyńskich a później Kirgizów, w 91 proklamacja niepodległości [dopiero po deklaracji referendum w tej sprawie - 98% za], główną siłą opozycyjną wobec autorytarnych rządów prezydenckich ugrupowania islamistyczne; próby rewolucji w 2005 regularne walki między siłami rządowymi a grupami zbrojnymi opozycji, zwycięstwo sił rządowych

Afryka

Konflikty etniczne na kontynencie: Etiopia vs Erytrea, Mali, R

Angola - konflikt między MPLA (ludność spokrewniona z Portugalczykami) vs UNITA (ludność interioru) + secesjoniści z prowincji Kabinda; 1992 początek walk, chwilowy rozejm w 1994, wznowienie w 1998, 2002 umowa pokojowa

Burundi - 1962 rozdzielenie Ruandy i Burundi na dwa państwa, 1963 napływ uchodźców Hutu z Ruandy powoduje zamieszki na tle etnicznym, nasilenie konfliktu kiedy monarcha (Tutsi) odmówił desygnowania na premiera Hutu mimo ze zdobyli oni większość w wyborach; seria zamachów stanu, po jednym z nich proklamowano republikę z prezydentem Tutsi na czele, 76 kolejny zamach stanu, od 81 system jednopartyjny w państwie, 87 kolejny zamach prezydentem Tutsi, 88 czystki etniczne prowadzone przez Tutsi wobec Hutu (ok. 100tyś zabitych, setki tysięcy uchodźców), 93 pod naciskiem międzynarodowym wolne wybory, prezydentem Hutu, co się nie spodobało Tutsi, dlatego innowacyjnie przeprowadzono zamach stanu prezydenta odstrzelili ale wojsko stanęło po stronie Hutu i ustabilizowała sytuację w kraju; 1994 zestrzelenie samolotu wiozącego prezydentów Burundi i Ruandy skutkiem rzeź Tutsich w Ruandzie; 1996 kolejny element różnorodności życia politycznego w Burundi wojskowy zamach stanu; 1998 uchwalenie tymczasowej konstytucji w Burundi, 1999 początek rozmów pokojowych między Tutsi a Hutu, 2000 pierwszy rozejm z częścią Hutu, 2001 kolejne porozumienie zakładające utworzenie rządu tymczasowego; koniec 2002 porozumienie pokojowe, niestety nie respektowane; próbowali jeszcze łatać ten pokój w 2003 i nawet się udało, w 2004 opozycja wycofała się z porozumienia ale konflikt na dużą skalę nie wybuchł

Czad - konflikt między muzułmańską północą a chrześcijańsko-animistycznym południem (coś jak Sudan), po niepodległości władza w rękach „Południa” od 1965 działania partyzanckie muzułmanów FROLINAT (rekrutujący się głównie z grupy plemiennej Tuba), zamach stanu i obalenie dotychczasowego prezydenta uznawanego za zbyt miękkiego wobec rebeliantów; 1978 mediacja libijska porozumienie rządu i FROLINAT rząd jedności narodowej; w 1980 doszło do regularnej wojny między członkami FROLINAT wchodzącymi w skład rządu, jednych popierała Francja i Sudan (później też jankesi) a drugich Libia obecność regularnych oddziałów francuskich i libijskich w Czadzie; 84 porozumienie o wycofaniu obcych wojsk z Czadu, 86 Libia próbuje zająć pas przygraniczny 87 otwarta wojna czadyjsko-libijska zwycięstwo Czadu; później jeszcze dym z Sudanem Czad wspiera Murzynów w Darfurze, Sudan opozycję muzułmańską z północy Czadu - ogólnie jeden wielki bajzel

Demokratyczna republika Konga (zair) - dwie „drogi” do niepodległości:

1. ogólno kongijski - zwycięstwo w wyborach organizowanych jeszcze przez belgów stronnictwa MNC Lumumby (premier), prezydentem prozachodni Kasavubu

2. aspiracje ludów

-Bakongo - żądanie natychmiastowego samorządu dla Konga belgijskiego

-Kasai - 1960 powołanie Federacji Kasai

-Katangi - nie chcieli się podporządkować rządowi z Leopoldville, 1960 próba secesji prowincji Katanga

Mapa konfliktów etnicznych :

1. Europa:

1. Hiszpania (kraj Basków)

2. Wielka Brytania (Irlandia Płn.)

3. Francja (Baskowie, Korsyka i Bretania)

4. Kraje bałtyckie (sprawa mniejszości rosyjskiej)

5. Była Jugosławia (jeden wielki kocioł)

6. Górny Karabach

7. Gruzja (Abchazja, Osetia Płd)

8. Mołdawia (Naddniestrze)

9. Rosja (Czeczeni, Ingusze, Karaczaje, Czerkiesi, Tatarstan)

2. Afryka:

a) Angola (ludność interioru vs ludność wybrzeża spokrewniona z Portugalczykami)

b) Burundi i Rwanda (Hutu vs Tutsi)

c) Czad (muzułmańskie ludy północy vs chrześcijańsko animistyczne południe)

d) DRK (secesjoniści z prowincji Katanga, później Banyamulenge [Tutsi] vs Hutu sprzymierzeni z rządem centralnym

e)Dżibuti (Issami vs Afarowie )

f) Kenia (ludy Pokomo vs Orma)

g) Republika Konga ( 3 bloki plemienne

h)Liberia (plemię Kru vs Gio i Mano, dodatkowo wcześniej wyrżnięto niemal wszystkich Liberyjczyków pochodzenia amerykańskiego)

i) Mali (Murzyni vs Tauregowie i Maurowie)

j) Niger (pochodna konfliktu z Mali)

k) RPA (biała mniejszość vs czarna większość)

l) Senegal (secesjoniści z prowincji Casamence - ludy Diula, Mandingo i Peul )

m) Somalia (konflikty klanowe, powstanie Somalilandu, Poutlandu [plemię Darodów] i Hiralandu)

n) Sudan - (muzułmańska i arabska północ vs chrześcijańsko-animistyczne południe i konflikt w Darfurze: arabscy Nomadzi wspierani przez rząd centralny vs ludność negroidalna [Dadżo, Tundżur, Masalit, Bornu, Tama, Salamat])

o) Wybrzeże Kości Słoniowej (katolickie południe vs muzułmańska północ)

p) Uganda(rząd centralny vs muzułmańska partyzantka; rząd centralny vs Armia Boskiego Oporu - lud Acholi)

r) Zimbabwe (czarni weterani walk o niepodległość wspierani przez rząd centralny vs biali osadnicy

3. Ameryka Południowa

a) Boliwia (Indianie vs Metysi i biali)

b) Gujana (Hindusi vs potomkowie murzyńskich niewolników)

c) Gwatemala (Biali i Metysi vs Indianie)

d) Meksyk (Indianie z okręgów Chiapas, Guerrero, Hidalgo i Oaxaca vs rząd centralny)

e) Surinam (Kreole i Metysi vs Malajowie vs Murzyni [potomkowie niewolników])

4. Azja

a) Afganistan (Pasztunowie vs Tadżykowie + Uzbecy; dwie grupy etniczne: 1- ludy irańskie [Beludżowie, Hazarowie, Pasztunowie i Tadżycy] 2- ludy tureckie [Turkmeni i Uzbecy])

b) Bangladesz (Bengalowie vs mongolsko-tybetańskie ludy Czakma, Marma, Tripura i Moro)

c) Birma (Birmańczycy vs mniejszości: Czinowie, Monowie, Kajowie, Kaczinowie, imigranci z Indii i Chin)

d) Tybet (ChRL vs Tybetańczycy)

e) Sinciang-Ujgur (ChRL vs Ujgurzy)

f) Indie (Sikhowie w Pendżabie, prowincja Asam miejscowi np. Nagowie vs napływowi z innych obszarów kraju, ludność buddyjska z płaskowyżu Ladakh - plemiona Munda i Sahntal

g) Timor Wschodni (siły rządowe Indonezji oraz imigranci z innych rejonów Indonezji vs miejscowi)

h) Aceh ( Aczinowie vs reszta Indonezji szczególnie Jawajczycy)

i) zachodni Kalimantan ( Dajakowie vs osadnicy z Jawy i Madury)

j) Irak (Kurdowie vs rząd centralny)

k) Izrael ( Żydzi vs Palestyńczycy)

l) Laos (rząd centralny vs Hmongowie)

m) Liban ( chrześcijanie vs Druzowie, Palestyńczycy i reszta muzułmanów dobre jajca, chrześcijan wspierali zarówno Izraelczycy [chcąc dokopać Filistynom] jak i Syryjczycy [nie chcieli zbyt silnych Palestyńczyków w Libanie i bali się sojuszu chrześcijańsko-izraelskiego]

n) Malezja (Malajowie vs Hindusi)

o) Pakistan (aspiracje niepodległościowe Pasztunów

p) Sri Lanka (Tamilowie vs Syngalezi)

r) Tajlandia (Tajowie vs Malajowie chcieli państwa w płd-zach Tajlandii tzw. Pattani)

s) Turcja (Kurdowie)

5. Australia i Oceania

a) Fidżi (ludność polinezyjska vs napływowi Hindusi)

b) Papua-Nowa Gwinea Bougainville (ludność mikronezyjska vs Papuasi)

31 marca 2010

Konwencja z 1951r. - Protokół do Konwencji w 1967r. i Statut nt. Komisarza ds. Uchodźców z 1950r. (UNHCR).

Definicja uchodźca z konwencji - osoba, która żywi uzasadnioną obawę prześladowania z powodów rasy, przynależności do grupy społeczne, religii i z tego powodu została zmuszona do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania; ani nie korzysta z ochrony żadnego państwa.

Dwie konwencje regionalne:

• Ameryka Łacińska: Deklaracja Kartageńska z 1984r. - za uchodźcę będzie uznana każda osoba, która musiała uciekać ze swojego kraju bo jej życie, bezpieczeństwo i wolność zostały zagrożone przez akty przemocy, obcą agresję, konflikty wewnętrzne, masowe łamanie praw człowieka i inne zdarzenia, które mogłyby zmusić do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania.

• Afryka: uchodźców zbiegłych przed głodem i klęskami żywiołowymi- w roku 1969 Konwencja z Addis Abeby.

Wszystkie dokumenty i dokumenty dwustronne - zawierają one zasadę „non - refoulenuef” - jeśli człowiek przekroczy granicę nielegalnie, i istnieje uzasadniona obawa, że będzie on narażony na niebezpieczeństwo w swoim kraju, to się go nie odsyła, ale może uzyskać status uchodźcy.

Liczba uchodźców rośnie z roku na rok - 28 mln uchodźców na świecie. Sudan (5,8mln), potem Kolumbia (2,6 mln, a nawet do 4 mln osób) - działanie bojówek FAR, handlarzy narkotyków.

Kolumbia - uchodźcy wewnętrzni - najwięcej na świecie, różnica jest taka, że te osoby nie przekraczają granicy swojego państwa, ale spełniają wszystkie cechy uchodźcy. (IDS).

Burundi, Etiopia i Erytrea, DR Konga, Liberia, Ruanda,

Sahara Zachodnia: Hasan II - Zielony Marsz, zajęte 2/3 Sahary Zachodniej, przeszło 300 tysięcy ludzi. Maroko przeprowadza marokanizację terytorium.

De facto/ B

Azylanci

Pobyt tolerowany

14 kwietnia 2010

PROBLEM LUDNOŚCIOWY JAKO PROBLEM GLOBALNY

DZIAŁALNOŚĆ KLUBU RZYMSKIEGO

- wiek XX: spotęgowanie stopy rozwoju gospodarczego, przekształcenie jego struktury (czynniki: postęp naukowo - techniczny + szybki wzrost ludności, w tym kadr wykwalifikowanych)

- Klub Rzymski powstał w kwietniu 1968 roku i stanowił początkowo nieformalną organizację. Z początkiem 1973 roku Klub Rzymski zarejestrował się jako organizacja międzynarodowa w Genewie; w roku 1977 łączyła blisko 80 naukowców, polityków i praktyków, głównie przemysłowców

- Pierwszy Raport - „Granice wzrostu”: groźba przeludnienia, głodu, niedoborów żywności, zatrucia ziemi, wody i atmosfery, lekkomyślne gospodarowanie bogactwami naturalnymi, nadmierne zagęszczenie ludności i przemysłu

- Drugi Raport - „Ludzkość w punkcie wzrostu”: koncentracja na problemach deficytu żywnościowego i kryzysu energetyczno - surowcowego na tle zagadnienia wzrostu ludności

- Klub Rzymski zlecił w MIT badania nad przyczynami tych problemów -> powstał model komputerowy World3 (książka „Granice wzrostu” 1972 - przewidywano katastrofę globalną przed 2100 rokiem, później powstało „Przekraczanie granic”)

Założenia „Granic wzrostu”: (UWAGA - mega odkrywcze, poraża po prostu, jak całe te raporty :D )

1) jeżeli obecne trendy rozwojowe w zakresie zaludnienia etc. nie ulegną zmianie, to w jakimś momencie osiągniemy granice wzrostu; efektem byłby nagły spadek liczby ludności i zdolności produkcyjnych przemysłu

2) można zmienić te trendy i stworzyć stabilizację, wyrównywanie szans dla ludzi

3) im szybciej ludzie zaczną działać na korzyść drugiego, tym lepiej

Koncepcja wzrostu zerowego: wprowadzenie limitów, jeśli chodzi o narodziny - ma się urodzić tyle osób, ile umrze.

- „Przekraczanie granic” 1992 - mądrzy naukowcy stwierdzili, że:

1) świat niektóre granice fizycznej wytrzymałości już przekroczył; będziemy mieć do czynienia z niekontrolowanym spadkiem zużycie energii orz produkcji przemysłowej i rolnej na mieszkańca

2) spadek ów jest nieuchronny; trzeba by zrewidować polityki i praktyki, które prowadzą do ciągłego wzrostu konsumpcji materialnej i wzrostu liczby ludności + potrzeby jest szybki wzrost efektywności użytkowania energii i zasobów materialnych

3) ciągle mamy jeszcze warunki umożliwiające stworzenie społeczeństwa zdolnego do przetrwania (nie mogłam sobie tego darować: „wymagana również dojrzałość, wyczucie i mądrość” :D)

Koncepcja wzrostu zrównoważony - niech każde państwo spróbuje nie wykorzystywać wszystkich surowców.

RAPORT U THANTA

1969 - Raport. Wydźwięk ekologiczny - działalność człowieka a wykorzystywanie środowiska naturalnego.

NARASTANIE PROBLEMU LUDNOŚCIOWEGO I JEGO KONSEKWENCJE

Wpływ czynnika demograficznego na środowisko międzynarodowe:

- problem gwałtownego przyrostu ludności

- pierwsze próby spisów ludności: Konfucjusz, Platon, Arystoteles, Botero, Quesnay

- powiązanie czynnika demograficznego z kwestią dysproporcji rozwojowych Północ-Południe, problemem głodu, wyczerpywaniem się surowców, czynnikiem militarnym etc.

- obecnie co sekundę liczba ludzi zwiększa się o 3 osoby

- Wnioski z analiz:

• od lat 50tych wzrosło niezmiernie tempo przyrostu ludności

• tempo wzrostu liczby ludności krajów słabo rozwiniętych jest o wiele wyższe niż ludności na obszarach rozwiniętych

• rozmieszczenie ludności na świecie nie jest równomierne (30% powierzchni lądów jest stale zamieszkane) - 4 wyjątkowo zaludnione regiony świata:

• Chiny Wschodnie, Korea, Japonia, Indochiny, Filipiny, Indonezja

• Dolina Gangesu, Indie Południowe, Cejlon

• Europa bez części europejskiej Rosji

• Północno - wschodnie USA

• Następują zmiany w rozmieszczeniu ludności świata + liczba ludności miejskiej będzie się szybko zwiększać (szczególnie Afryka i Indie; już teraz Bank Światowy szacuje, że niektóre afrykańskie miasta rosną o 10% rocznie, co jest wynikiem rekordowym) + Przyspieszony proces urbanizacji Trzeciego Świata oraz wolniejszy, ale podobny kierunek krajów rozwiniętych, powoduje powstanie wielkich aglomeracji miejskich (liczących ponad 4 mln mieszkańców)

• W świecie dokonują się znaczne przemieszczenia ludności (migracje, wędrówki)

Skutki oddziaływań demografii na SM:

- wpływa wielowątkowo na wszystkie płaszczyzny i rodzaje SM

- próby zmiany ogólnego obrazu świata w oczach społeczności międzynarodowej (zwraca się uwagę, że najwyższe gremia i OM rozpatrują sprawy z punktu widzenia państw rozwiniętych; dominacja interesu mniejszości)

- systematycznie ulegają ewolucji kierunki działań i funkcje najważniejszych OM (szczególnie ONZ - rozszerzenie składu RB i RG-S)

- potencjał demograficzny nie decyduje już obecnie o mocarstwowej pozycji państwa, ale by posiadać ten status, niezbędne jest jednak osiągnięcie w tej mierze pewnego poziomu

- czasami problem ludnościowy jawi się jako zagadnienie zmniejszania się ludności -> patrz kraje Europy

- mocarstwa dysponujące bronią jądrową brały pod uwagę w swoich doktrynach polityczno - strategicznych pewne elementy czynnika demograficznego (np. istnienie wielkich aglomeracji miejskich stanowiło punkt wyjścia opracowania doktryny odstraszania)

- powstanie mega miast ma też wpływ na SM - część problemów globalnych współczesnego świata, zwłaszcza dotyczących kwestii społecznych (np. rewolta młodzieży, alienacja, niekontrolowana urbanizacja i upadek miast, przestępstwa, narkotyki); z drugiej strony mówi się, że w aglomeracjach różne kultury uczą się współżycia)

- problem migracji; zmiany w strukturze migrujących, kończy się epoka masowych migracji; drenaż mózgów; procesy migracyjne wykazują ponadto tendencję rozszerzającą, obejmując coraz to nowe obszary; problem uchodźców

- dyskusja wokół tematu ograniczenia urodzeń

- najważniejsze aspekty wiążą się jednak z ekonomiczną płaszczyzną SM -> brak żywności, głód, przeludnienie pewnych obszarów, epidemie

POPULATION CHALLENGES AND DEVELOPEMENT GOALS - United Nations 2005

- opracowane przez Departament Spraw Społeczno - Ekonomicznych

- 2 cele raportu:

1) zaprezentowanie światowych demograficznych trendów

2) rozważenie wkładu wdrożenia programu ICPD (Programme of Action of the International Conference on Population and Development)

Ad.1)

- populacja światowa rośnie co roku o 1,2 %

- 2050 rok - 9,1 mln ludzi

- 2000 - 2050

Wzrost ludności:

1) Indie

2) Pakistan

3) Nigeria

4) Demokratyczna Republika Konga

5) Chiny

6) Bangladesz

7) USA

8) Uganda

9)Etiopia

Spadek:

1) Rosja

2) Ukraina

3) Japonia

4) Włochy

5) Polska

6) Rumunia

7) Niemcy

8) Białoruś

9) Bułgaria

URBANIZACJA

- 2005 - 3,2 mld ludności miejskiej (2030 -> 5 mld)

- 2005 - aglomeracja miejskie:

1) Tokio - 35 mln

2) Meksyk - 19 mln

3) NY - 18,5 mln

4) Bombaj - 18,3

4) Sao Paulo - 18,3

WIEK

- starzenie się społeczeństwa - procent ludności powyżej 60 roku życia

1950 - 8%

2005 - 10%

2050 - 22%

- rośnie o 2% rocznie

PŁODNOŚĆ i ANTYKONCEPCJA

- pod koniec XX wieku - niecałe 3 dzieci na kobietę

In 2000-2005, 84 countries or areas exhibited fertility levels at or below replacement level. The remaining countries of the world, with a combined population of about 3.5 billion persons, exhibit total fertility levels above replacement level. Forty-two countries have fertility levels at or above five children per woman in 2000-2005. As a consequence, the population of that group of countries is expected to grow markedly in the coming decades.

ŚMIERTELNOŚĆ, razem z HIV/AIDS

It is estimated that by the end of 2003, about 58 million persons had been infected by the virus and about 38 million were still alive.

MIGRACJE MIĘDZYNARODOWE

About 175 million persons, representing about 3 per cent of the world population in 2000, resided in a country other than the one in which they had been born. The number of migrants more than doubled between 1960 and 2000. Sixty per cent of the world's migrants reside in the more developed regions, while 40 per cent reside in the less developed regions. Most of the world's migrants live in Europe (56 million), Asia (50 million) and Northern America (41 million).

At the end of 2003, the number of refugees in the world stood at 15 million, of whom approximately 10 million were under the mandate of the Office of the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) and 5 million under the mandate of the United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East. The largest numbers of refugees were found in Asia (8 million) and in Africa (3 million). Three million refugees were in the developed countries and 12 million in the developing countries.

1978 - wprowadzenie polityki jednego dziecka w Chinach.

Problem ludnościowy - jest ok. 9 mld osób. Przy czym jest szybki przyrost ludności w krajach rozwijających się.

Cele Milenijne ONZ (z 2000):

1. Zmniejszenia o połowę liczby ludności, żyjącej w skrajnym ubóstwie do roku 2015

2. Zapewnienia powszechnej i podstawowej edukacji we wszystkich krajach do 2015 roku

3. Zlikwidowania do 2005 roku różnić w dostępie do edukacji podstawowej i średniej pomiędzy płciami.

4. Pomocy przy wdrażaniu narodowych strategii dla trwałego rozwoju do 2005 roku, by umożliwić odwrócenie do 2015 roku dotychczasowej tendencji niszczącej eksploatacji środowiska.

5. Zmniejszenie śmiertelności dzieci do 5 roku życia do roku 2015

6. Poprawa opieki medycznej nad matkami (99% śmierci kobiet w ciąży przypada na kraje rozwijające się) - ograniczenie śmiertelności matek o ¾

7. Ograniczenie rozprzestrzeniania się AIDS, HIV, malarii (w niektórych krajach afrykańskich nawet 30% społeczeństwa to osoby zarażone).

8. Stworzenie globalnego systemu współpracy państw - działającego permanentnie. (0,7% PKB przekazywanie na cele rozwojowe - przez państwa rozwinięte), zaktywizowanie współpracy.

Polityki ludnościowe: Chiny, Rosja, kraj skandynawski, jeden z zachodnich, USA, Brazylia, kraj afrykański- np. Egipt.

12 maja - zastępstwo z dr Heidrich.

Za tydzień: konferencje społeczne.

Konferencje ludnościowe ONZ

1927 - pierwsze konferencje ludnościowe Ligii Narodów, Genewa (Konferencja Ludnościowa). (o charakterze naukowo - społecznym)

Inicjatywy związane z problemem ludnościowym - konferencje po II wojnie światowej.
1954 - konferencja w Rzymie
1965 - konferencja w Belgradzie

1974, Bukareszt - postulat z krajów rozwiniętych o ograniczenie liczby ludności w krajach rozwijających się. Postulaty krajów rozwijających się o większą pomoc - aby pobudzić procesy przejścia demograficznego, odpowiedź krajów zachodu, że nie mogą pomagać tylko po to, aby ich pomoc była przejadana.

Rywalizacja zimnowojenna. Linia podziału opinii nt. ludnościowe - pro naturalistyczne, Zachód- za kontrolą urodzeń.

Niebezpieczeństwo widziano w tym, że liczba ludności rośnie zbyt szybko.

Ehrlich „Population bomb” -im więcej ludzi na świecie, tym mniej ludności i tym większe zagrożenie dla środowiska.

Państwa zachodnie: propozycja wprowadzenia czegoś w rodzaju „Praw ubogich” Malthusa - kraje rozwijające nazwały je imperialistami.

• Pomoc miała być udzielana tylko tym państwom, które wprowadzą coś w rodzaju dokumentów planowania rodziny.

• Polityka kontroli urodzeń.

• Zwrócenie uwagi na edukację - że sprzyja ona kształtowaniu polityki ludnościowej.

• Powiązanie rozwoju ekonomicznego z rozwojem demograficznym.

Podsumowanie, skutki: w niektórych krajach rozwijających się spadła śmiertelność niemowląt, wydłużyło się życie ludzi.

1984, Meksyk, Konferencja Ludnościowa

Zmieniło się stanowiska USA - stało się bardziej pro naturalistyczne. Celem USA celem było nie zmniejszenie liczby ludności, ale liberalizacja handlu w tych regionach.

• Scholaryzacja,

• równość kobiet i mężczyzn,

• traktowanie rodziny jako podstawowej jednostki w społeczeństwie,

• poszanowanie praw jednostki.

Państwa rozwijające: polityki ludnościowe- niektóre aspekty godne uwagi.

Watykan - brak zmiany ludności, niechęć do zmniejszania prokreacji.

Konferencja zakończyła się dokumentem - tzw. rekomendacji, wnioski.

• Równy status kobiet i mężczyzn - domaganie się tego, aby mężczyźni również uczestniczyli w wychowywaniu dzieci

• Aborcja nie może być traktowana jako forma planowania rodziny, w sytuacji kiedy kobieta zdecyduje się na taki zabieg powinna jej zostać udzielona wszelka możliwa pomoc i opieka.

• Postawienie na edukację, na zapobieganie niechcianym ciążom.

• Prawa kobiet: promowanie pracy zawodowej kobiet i edukacji, a także zwiększenie wieku kobiet, koniecznego do zawarcia małżeństwa.

• Objęcie kobiet specjalną opieką: w okresie ciąży i po porodzie. Obowiązek ochrony kobiety spłynęła na państwa.

• Uznanie rodziny za podstawową komórkę społeczną.

Konferencja w Kairze, 1994 „Międzynarodowa konferencja ds. ludności i rozwoju”.

Już na początku spór Clintona z Watykanem.

Kontrowersje dotyczące rodziny i aborcji - różne punkty widzenia.

• Rodzina: dopuszczano możliwość tworzenia rodzin homoseksualnych lub niepełnych. Pozostawiono zapis: że rodzina jest podstawową komórką społeczną, a każde państwo miało samodzielnie zdefiniować co rozumie przez pojęcie „rodzina”.

• Położono nacisk na możliwość kobiety sterowania swoją płodnością - zdrowie reprodukcyjne. Podstawowe prawa socjalne: prawo do pracy, do łączenia życia rodzinnego z zawodowym.

• Dziewczynki wychowywane w braku poczucia własnej wartości - chęć przekonania ich, że jest inaczej. Dostęp do edukacji dla dziewczynek.

• Chęć ograniczenia praktyk selekcji płodu - aborcja płodów żeńskich, wybieranie tych męskich.

Dokument Kairski: deklaracja polityczna, nie ma mocy prawnej - obłożona jednak niechęcią Watykanu i innych państw konserwatywnych.

1999, Kair + 5

Spotkanie w Nowym Jorku, w siedzibie ONZ. Spotkanie to miało podsumować spotkanie kairskie, na ile się udało.

Wnioski:

• Odnotowano zmniejszenie średniej ilości dzieci z 5 na 3

• Zmniejszenie umieralności niemowląt

• Nie udało się wdrożyć równego statutu kobiet i mężczyzn

• Ilość planowanych małżeństw - z 30% na 60%.

• Zmienia się struktura społeczeństwa - pojawia się opinia o starzeniu społeczeństwa; zjawisko to przybiera na sile, chęć znalezienia środków przeciwdziałania.

Sesje Komisji ds. Ludności i Rozwoju.

Po 1999 - komisja ta przejęła rolę tych konferencji. Co roku komisja opracowuje raport dotyczący danego problemu ludnościowego.

Poruszone problemy:

• Migracji

• Urbanizacji

• Uwłasnowolnienia kobiet

• Rozwój zrównoważony - łączący kwestie człowieka ze środowiskiem

• Profilaktyka AIDS, HIV.

Podejścia konferencji ludnościowych do urbanizacji: wyższy stopień rozwoju gospodarczego, ale jednocześnie negatywne konsekwencje (np. bieda, slumsy w miastach).

Międzynarodowe konferencje nt. ludności i rozwoju

1. Konferencja w Bukareszcie 1974 - World Conference on Population, Bucharest 1974

• dokument konferencyjny: Światowy Ludnościowy Plan Działania

• geneza:

• zaniepokojenie szybkim, nierównomiernym przyrostem ludności

podział uczestników na 2 obozy: Północ (za wprowadzeniem ilościowej polityki ludnościowej - konieczna redukcja przyrostu ludności krajów rozwijających się) i Południe (przyrost ludności jest symptomem nie przyczyną zacofania, liczebność tworzy potencjał narodu)

• P. Ehrlich The Population Bomb - konieczność wprowadzenia kontroli urodzeń, choćby przymusowej, ze względu zagrożenie świata „bombą ludnościową”: zbyt dużo ludzi, zbyt mało żywności, zniszczenie środowiska

• 1960 pigułka antykoncepcyjna

• 1968 Klub Rzymski

• inspiracja włoskiego przemysłowca Aurellio Peccei

• osoby prywatne świadome niebezpieczeństw zagrażających ludzkości

• ma budzić świadomości następstw „nieokiełznanego rozwoju”

• 1972 pierwszy raport: The Limits of Growth

• National Security Study Memorandum 200 - 1974

• opracowany dla rządu amerykańskiego

• wpływ wzrostu liczby ludności świata na bezpieczeństwo i interesy zagraniczne USA

• szybki przyrost ludności niszczy wewnętrzną stabilność i relacje zewnętrzne problemy polityczne a nawet zagrożenie bezpieczeństwa USA

• obciąża gospodarkę osłabia rządy i otwiera drogę ekstremlnym reżimom, radykalizacja nastrojów

• naciski na planowanie rodziny mogą być wykorzystywane jako forma imperializmu rasowego lub ekonomicznego może prowadzić do napięć - państwa rozwijające powinny same się tym zająć, najlepiej w porozumieniu z własnymi społeczeństwami

• nie dało się uniknąć

• państwa rozwijające się uznały program kontroli urodzeń za współczesną formę kolonializmu

• różnice ideologiczne

• rozwój społeczny a demograficzny w Planie działania

• podstawą efektywnego rozwiązania problemów ludnościowych są przede wszystkim zmiany struktury społeczno-gospodarcze

• przyczyną problemów ludnościowych w krajach rozwijających się jest nierównomierny proces rozwoju społeczno-gospodarczego

• zależność między rozwojem społecznym a demograficznym

• podstawą efektywnego rozwiązania problemów ludnościowych są przede wszystkim zmiany struktury społeczno-gospodarczej

• przyczyną problemów nierównomierny proces rozwoju gospodarczo-społecznego, zróżnicowanie warunków bytu

• wiele małżeństw nie jest w stanie skorzystać z prawa do posiadania pożądanej liczby dzieci

• dążenie małżeństw do dużej liczby dzieci często przyczyną nadmiernego przyrostu naturalnego

• dopuszcza się a nawet zachęca do ingerencji władz

• zaniepokojenie szybszym wzrostem ludności miejskiej niż wiejskiej

• przeludnienie, bezrobocie, dzielnice nędzy, niszczenie środowiska etc.

• prokreacja, kształtowanie się rodziny i status kobiet

• brak zalecanych norm, małżeństwa powinny same decydować

• akcja informacyjna o konsekwencjach postaw prokreacyjnych

• wpływ pośredni i bezpośredni, ale nie wolno naruszać praw człowieka

• potrzeba obniżania przyrastu naturalnego, choć to nie rozwiąże problemów

• konsekwencje:

• spadek współczynnika urodzeń w niektórych częściach świata

• preferencje do posiadania mniejszej liczby dzieci, brak środków antykoncepcyjnych

• Konferencja ludnościowa w Meksyku 1984 - International Population Conference, Mexico City 1984

• tło społeczno-polityczne

• kraje rozwijające przekonały się do programów kontroli urodzeń proponowanych przez USA i kraje wysoko rozwinięte

• jedynym rozwiązaniem jest gospodarka rynkowa i idący za nią wyższy poziom rozwoju ekonomicznego, połączony z przejściem demograficznym

• USA - bardziej tradycyjne i konserwatywne

• Julian L. Simon - wzrost zaludnienia jest społecznie korzystny

• rola i status kobiet

• pozytywnie oceniono realizację postanowień Bukaresztu

• w wielu krajach sytuacja demograficzna uległa poprawie, obniżyła się dzietność, zmniejszyła zachorowalność, zmalała umieralność niemowląt, wzrosło przeciętne dalsze trwanie życia

• zmiany w sferze społecznej - edukacja, opieka zdrowotna;

• zdolność kobiet do kontrolowania płodności jest konieczna do zapewnienia im korzystania z innych praw

• rekomendacje do zapewnienia kobietom równych praw we wszystkich dziedzinach zycia

• poprawa i ochrona praw i statusu kobiet

• wykształcenie, zawód, zatrudnienie, opieka zdrowotna

• swoboda w podejmowaniu pracy - niezależnie od biologii

• pełna realizacja w życiu rodzinnym i poza nim

• rozwój polityki ludnościowej

• element składowy działań na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego

• suwerenność narodu w formułowaniu polityki ludnościowej

• zgodna z prawami człowieka oraz obowiązkami jednostek, par małżeńskich i rodzin

• postulaty z Planu Działania

• łączyć pol ludnościową z polityką rozwoju społ-gosp

• poszanowanie interesów jednostki, rodziny i społeczności lokalnych

• uwzględniać czynniki mikro- i makrospołeczne

• obniżenie umieralności i śmiertelności około połogowej

• aborcja nie może być traktowana jako jedna z metod planowania rodziny

• prokreacja i rodzina

• rodzina podstawową komórką społeczną

• prawna ochrona rodziny, małżonków, dzieci

• prawo do swobodnego i odpowiedzialnego decydowania o liczbie i rozłożeniu w czasie urodzeń potomstwa

• dostęp do wykształcenia, informacji i środków regulowania płodności

• nie uzależnione od polityki ludnościowej rządu

• rekomendacje:

• specjalne środki w dziedzinie polityki ludnościowej - informacja, oświata, planowanie rodziny (wszelkie srodki medycznie uznane - w tym naturalne)

• edukacja młodzieży

• zagwarantować wszystkim parom małżeńskim realizację prawa do swobodnego i odpowiedzialnego decydowania o liczbie i rozłożeniu w czasie urodzeń potomstwa

• cele ilościowe w polityce dotyczącej płodności

• polityka rodzinna

• rządy mają uwzględnić kwestie: finansowej pomocy dla rodziców, doskonalenie usług bytowych i opiekuńczych dla dzieci, urlopy rodzicielskie, pomoc młodym małżeństwom i rodzicom

• opieka zdrowotna, wykształcenie, równouprawnieni kobiet, różność społeczna

• Międzynarodowa Konferencja ds. Zaludnienia i Rozwoju w Kairze 1994 - International Conference on Population and Development, Cairo 1994

• tło

• cele:

• zahamowanie przyrostu naturalnego w krajach rozwijających się - skupiając się na zdrowiu reprodukcyjnym kobiet

• uzgodniene działań na rzecz zahamowania przyrostu naturalnego

• położenie nacisku na umożliwienie kobietom sterowania swoją płodnością

• geneza

• strategia zrównoważonego rozwoju - szybki przyrost ludności=utrzymywanie ubóstwa

• 182 państwa (na 186 w ONZ)

• organizacje pozarządowe

• kontrowersje

• Stolica Apostolska - USA i rozwinęte

• głównie o aborcję

• 19.03 1994 list Jana Pawła II do głów państw

• zdrowie moralne i duchowe a nie tylko żywotność społeczeństwa

• propagowanie pewnego stylu życia

• nadmiernie indywidualistyczna koncepcja płciowości

• państwa islamskie

• sprzeczne z szariatem

• częściowo sprzeciw polityczny raczej niż religijny

• Ameryka Łacińska

• ostatecznie - duży wpływ Watykanu

• prawa i odpowiedzialność rodziców wobec nastoletnich dzieci

• usunięto określenie „rodzina” wobec związków innych niż tradycyjne

• odstąpiono od sformułowania prawa, które miało skłaniać do liberalizacji prawa aborcyjnego

• Amartya Sen: pytanie o związek ubóstwa ze wzrostem zaludnienie, podkreśla, że program dostępu do antykoncepcji często kosztem podstawowej opieki medycznej

• wsparł Population Research Institute

• dokument końcowy - Program działania - nie ma mocy prawnej

• rodzina

• rozdział piąty dokumentu

• podstawowa komórka społeczna

• zagrożenia: przymusowa zmiana miejsca zamieszkania, uchodźstwo, nieprzygotowana urbanizacja, nędza, klęski żywiołowe, brak możliwości zatrudnienia, redukcja wydatków na cele socjalne

• zadania polityki państwa:

• ukierunkowanie polityki społecznej na doskonalenie prawa wspierającego rodzinę, działania na rzecz stabilności rodziny, szczególnie pomoc dla rodzin niepełnych

• ustanowienie minimum socjalnego

• wysiłki na rzecz równości członków rodzin

• szczegółowe zalecenia:

• możliwość pogodzenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzicielskimi

• wzrost środków utrzymania członkom rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej

• dzieci - mają móc się uczyć i nie być zmuszane do pracy

• fundusze dla kobiecych grup samopomocy

• egzekwowanie odpowiedzialności mężczyzn za potomstwo

• kontrolować wpływ decyzji ekonomicznych na rodzinę

• pomoc rodzinom - zwłaszcza nędza, bezrobocie, choroba

• interwencja w razie przemocy i nadużyć seksualnych, kazirodztwa, molestowania, znęcania się nad dziećmi zaniedbania lub porzucenia, uzależnień, żądania wysokiego posagu

• solidarność z rodzinami - ofiarami wojny i klęsk żywiołowych, dyskryminacji rasowej i etnicznej, rodzinami emigrantów

• zadania państwa w zakresie równości płci, praw dzieci i młodzieży

• zasada nr 3 - równość płci i zapewnienie kobietom możliwości wpływu na życie społeczeństwa jest kluczowe

• zasada nr 7 - prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego oraz prawo dożycia w warunkach potrzebnych do zdrowia psychicznego i fizycznego

• zniesienie nierówności i barier dla kobiet w miejscach pracy

• obowiązek państw identyfikowania i zapobiegania gwałtom i innym formom nieludzkiego traktowania kobiet

• równość praw kobiet i dzieci, zabezpieczenie przed dyskryminacją

• pracę nad wyeliminowaniem dyskryminacji dzieci płci żeńskiej

• dowartościowanie dziewczynek w świadomości społeczeństwa

• poprawianie położenia dziewczynek - zwłaszcza zdrowie, wyżywienie, edukacja

• zasada nr 11 - dziecko ma prawo dożycia w godnych i odpowiednich pod względem zdrowotnym warunkach, prawo do edukacji, prawo do opieki ze strony rodziców, rodziny i społeczeństwa

• rozdział IV - kobiety są przeciążone pracą, mają utrudniony dostęp do edukacji

• konieczność poprawy ich statusu politycznego, społecznego, ekonomicznego i polityczngo warunkiem trwałego rozwoju państwa

• małżeństwo

• prawna gwarancja wolnej decyzji

• minimum wiekowe

• eliminacja wczesnych małżeństw - przez edukację i zatrudnienie

• zadania państwa wobec planowania rodziny

• prawo dożycia seksualnego i rozrodczości należt do podstawowych praw człowieka

• uznanie podstawowych praw wszystkich par i jednostek do decydowania w sposób wolny i odpowiedzialny o licznie, odstępach i czasie zrodzenia dzieci, potrzebnej wiedzy na temat planowania rodziny i środków do jego realizacji

• dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie zycia seksualnego i prokreacji

• informacje, porady i obsługa w zakresie zdrowia związanego z prokreację w sposób dostępny dla dorastających chłopców i mężczyzn

• rozdział VIII - aborcja

• nie powinna być promowana

• raczej środki planowania rodziny

• regulacje tylko w prawie wewnętrznym

• informacja i porada dla kobiet w niechcianej ciąży

• legalna aborcja ma być bezpieczna, kobiety mają mieć zapewnioną pomoc i poradnictwo

• uwaga na negatywny wpływ tzw niebezpiecznej aborcji (brak kwalifikacji, standardów - zazwyczaj nielegalne)

• przyjęty przez konsensus

• zastrzeżenia: Stolica Apostolska (indywidualistyczna koncepcja zachowań seksualnych, brak odniesień do etyki, kwestia aborcji), Ameryka Południowa i Środkowa (zakaz aborcji, tylko związki heteroseksualne), państwa islamskie (prokreacja tylko w małżeństwie, zakaz aborcji)

• Konferencja Kair + 5 (VII 1999)

• sukcesy: zmniejszenie liczby dzieci kobiet z krajów rozwijających się, więcej par planuje rodzinę, większość rzadów realizuje rekomendacje pokonferencyjne

• wskaźnik wzrostu ludności świata obniżył się z 2% do 1,3% rocznie

• planowanie rodziny - nadal bez promowania aborcji

• kontynuacja:

• Komisja ds. Ludności i Rozwoju

• jedna z komisji ECOSOC

• weryfikuje wprowadzanie w życie Programu działania konferencji kairskiej

• 47 państw

• Konferencja Środowisko i Rozwój - The UN Conference on Environment and Development, Rio de Janeiro 1992

• poprzednie:

• Sztokholm 1972 - na temat środowiska

• Deklaracja zasad i Plan działania

• środowisko ludzkie - łaczy środowisko naturalne z rozwojem społecznym i ekonomicznym

• wzrost ludności zakłóca wysiłki zmierzające do pokonania ubóstwa, niedorozwoju i utrzymania bezpiecznego i stabilnego środowiska

• Bukareszt 1974

• Nairobi 1981 - o odnawialnych źródłach energii

• szybki wzrost zaludnienia zwiększy negatywne skutki eksploatacji środowiska naturalnego

• Meksyk 1984

• cele ludnościowe powinny uwzględniać wpływ przyrostu ludności na środowisko

• Światowa Komisja ds. Środowiska i Rozwoju 1987

• zrównoważony rozwój: jest to rozwój, który wychodzi przeciw potrzebom obecnie żyjących, bez naruszania możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich potrzeb

• ubóstwo, zniszczenie środowiska i wzrost zaludnienia są nierozłącznie związane

• Program Ochrony Środowiska ONZ

• potrzebna równowaga między zaludnieniem a wydolnością środowiska naturalnego (carring capacity)

• konferencja

• 179 państw, ponad 1000 NGOs

• dokument: Agenda 21

• wzrost populacji zaszkodził planecie

• zdrowie i warunki sanitarne społeczeństwa

• zniszczenie środowiska

• szybka urbanizacja i przeludnienie miast

• tereny wiejskie - redukcja zasobu ziemi uprawnej, erozja gleby

• wycinanie lasów i niszczenie różnorodności biologicznej

• konieczne jest pogłębianie o rozpowszechnianie wiedzy o współzależności między trendami i czynnikami demograficznymi a trwałym i zrównoważonym rozwojem

• zidentyfikowanie współzależności

• właczenie trendów i czynników demograficznych do badań ekologicznych

• wyznaczenie działań prirytetowych, strategii i programów działań

• ogólnonarodowa konsultacja decyzji

• szczególna uwaga na rolę kobiet w rozwoju populacji i środowiska

• edukacja, szkolenie zawodowe, dostęp do stanowisk, prawa społeczne i cywilne,

• planowanie rodziny

• zrównanie kobiet i mężczyzn przy podejmowaniu decyzji o wielkości rodziny

• szczyt w Johannesburgu - 2002

• 119 państw

• Deklaracja Johannesburska w sprawie zrównoważonego rozwoju

• walka z ubóstwem, intensyfikacja ochrony środowiska

• zmniejszenie do 2015 o połowę liczby osób żyjących za 1 dolara lub mniej dziennie

• liczba ludzi na świecie żyjących w ubóstwie ma związek z ochroną środowiska.

• Światowy Szczyt na temat Rozwoju Społecznego, Kopenhaga 1995 - The World Summit for Social Development, Copenhagen 1995

• cel:

• zredukowanie i wyeliminowanie głównych źródeł problemów społeczno-ekonomicznych gnębiących rodziny i społeczeństwa

• walka z zagrożeniami życia, zdrowia, bezpieczeństwa, pokoju i dobrobytu

• rozwój społeczny - postawienie na człowieka, człowiek jest w centrum- powinien być wprowadzany w życie wszędzie na świecie.

• 1995 - ponad miliard osób na świecie żyło w ubóstwie, duże dysproporcje w podziale dochodu światowego

• Program Działania (deklaracja najbardziej zbliżona do Milenijnych Celów Rozwoju)

1. przygotowanie środowiska politycznego i ekonomicznego (umorzenie długów, przekazywanie przez kraje rozwinięte części funduszy do ODA - Oficjalna Pomoc Rozwojowa 0,7%PKB)

2. usuwanie ubóstwa i jego skutków (analfabetyzm, niedożywienie, choroby)

• dostęp do nauki przynajmniej 80% dzieci

• zlikwidowanie różnic między chłopcami i dziewczynkami

• do 2015 powszechny dostęp do nauki dla wszystkich dzieci na świecie

• do 2015 znaczne zredukowanie umieralności dzieci i niemowląt

• zwiększanie zatrudnienia i redukcja bezrobocia

• integracja społeczna

• sprawiedliwość społeczna

• tolerancja różnych systemów wartości

• imigranci i uchodźcy

• przestępczość

• czynniki zapewniające realizację zobowiązań

• zaangażowanie różnych organizacji

6. Czwarta Światowa Konferencja NZ na rzecz kobiet, Pekin 1995 - The Fourth World Conference on Women, Beijing 1995 hasło: „Równość, wolność, pokój”

• sporna lokalizacja

• Forum Kobiece - forum NGOs - przeniesiono kilkadziesiąt kilometrów od Pekinu

• polityka jednego dziecka (autorka: Chen Muhua - prezydentem konferencji!)

• spory ideologiczne

• ostre napięcia miedzy orientacjami

• organizacje kobiece - Nafis Sadik, Gisele Halimi, Bella Abzung, Gertrude Mongella

• edukacja seksualna, środki antykoncepcyjne i aborcja są fundamentalnymi prawami kobiet,

• motywacje religijne powinny być odrzucane z zasady

• próba zmiany roli kobiety w rodzinie, podejścia do macierzyństwa, życia seksualnego, planowania rodziny itd.

• organizacje prorodzinne, świat islamski, delegacja watykańska

• powołanie na Powszechną Deklarację Praw Człowieka - godność, małżeństwo, religia, macierzyństwo, rodzicielstwo

• dokument konferencji

• ubóstwo kobiet

• wynika z braku równości w decyzjach gospodarczych

• migracje

• brak udziału w decydowaniu w sprawach publicznych, społecznych i kulturalnych

• ubóstwo masowe i obszary ubóstwa

• likwidacja ubóstwa wymaga uczestniczenia w pełni i na równych prawach przez kobiety i mężczyzn w określaniu polityki i strategii makroekonomicznych i społecznych, wymaga demokratyzacji i zmian w strukturach gospodarczych

• zdrowie

• zdrowie rozumiane jako dobrostan, zdeterminowany przez społeczne, polityczne i ekonomiczne warunki życia

• problemem nierówność

• brak podstawowej opieki profilaktycznej i leczenie, brak opieki położniczej

• ubóstwo i zależność ekonomiczna, przemoc, negatywne postawy, dyskryminacja, ograniczony wpływ na własne życie seksualne i prokreacyjne, niedobór żywności i jej niesprawiedliwa dystrybucja, brak czystej wody i urządzeń sanitarnych, warunki mieszkaniowe

• zdrowie reprodukcyjne!!! = ludzie mogą prowadzić satysfakcjonujące i bezpieczne życie seksualne oraz maja zdolność do reprodukcji i swobodę decydowania czy, kiedy i ile chcą mieć dzieci

• prawa reprodukcyjne są częścią praw człowieka

• przemoc

• każdy akt przemocy, zarówno publiczny jak i prywatny, który ma za podłoże kulturową tożsamość płci i prowadzi lub może prowadzić do fizycznego, seksualnego lub psychicznego urazu względnie cierpienia kobiety

• w tym przymusowa sterylizacja i aborcja, wymuszanie używania antykoncepcji, prenatalna selekcja płci, pozbawianie życia noworodków płci żeńskiej

• gospodarka

• mniejsza szansa dostępu do stanowisk kierowniczych

• dyskryminacja w szkoleniu i kształceniu, w zatrudnieniu, w płacach i w awansowaniu

• udział kobiet w gospodarce przyczyni się do trwałego rozwoju

• władza i podejmowanie decyzji

• występuje układ sił przeszkadzający kobietom w pełnym wykorzystaniu swoich życiowych możliwości

• równy udział jest konieczny dla równowagi niezbędnej demokracji

• słabo reprezentowane na wszystkich szczeblach władzy

• prawie wszędzie mają czynne i bierne prawa wyborcze ale wśród kandydatów jest mało kobiet

• prawa kobiet jako prawa człowieka

• prawa kobiet i dziewcząt są niezbywalne, stanowią integralną i nieodłączną część powszechnych prawa człowieka

• równe prawa kobiet i mężczyzn są w Preambule KNZ

• dzieci płci żeńskiej

• dyskryminacja od początku aż po dorosłość

• preferowanie synów prenatalna selekcja, pozbawianie życia noworodków

• zwiększona umieralność dziewcząt (wczesne małżeństwa, przemoc, wyzyskiwanie i wykorzystywanie seksualne, dyskryminacja w żywieniu)

• podważanie poczucia własnej wartości

• edukacja - bardzo mało dziewcząt w szkołach średnich

• wczesne macierzyństwo (większa umieralność położnicza, większa zachorowalność i śmiertelność dzieci, przeszkoda w edukacyjnym, ekonomicznym w społecznym awansie młodej kobiety)

• środki masowego przekazu

• stereotypy

• tradycyjne role

• przemoc, poniżenie i pornografia

Chiny blokowały podjęcie bardziej szczegółowych decyzji.

7. Druga Konferencja ONZ dotycząca Osiedli Ludzkich Habitat II Stambuł 1996

• pierwsza - Habitat I Vancouver 1976 - wstępne stwierdzenia dotyczące wpływu i rozwoju człowieka, nic konkretnego.

• cele:

• tworzenie warunków społecznych do przyspieszenia rozwoju ekonomicznego, rozwoju inwestycji socjalnych, opieki zdrowotnej i edukacji

• hamowanie rozrostu dużych miast

• czynnikiem przyczyniającym się jest wysoki przyrost naturalny - konieczność zahamowania przez rozwój społeczny w wersji z Kairu (opieka zdrowotna, wykształcenie kobiet, dostęp do edukacji dla wszystkich, równouprawnienie kobiet). Ograniczenie przyrostu naturalnego - bowiem on sprzyja do tworzeniu slumsów.

• dokument

• pilnie trzeba się zajęć: w rozwiniętych niezrównoważonymi modelami produkcji i konsumpcji, w rozwijających się - niezrównoważonymi zmianami ludnościowymi

• równy dostęp do wszystkiego dla wszystkich mieszkańców miasta, bez dyskryminacji

• rodzina podstawową komórką społeczną

• prawo do mieszkania

• zrównoważone osiedla ludzkie - równowaga między produkcją i konsumpcją a ograniczonymi zasobami naturalnymi i możliwościami (carring capacity)

• państwa północy zaproponowały antykoncepcję, jako środek na przeludnienie miast - promowanie antykoncepcji, zamiast środków medycznych, humanitarnych itd.

• spory:

• prawo do mieszkania

• prawa kobiet

• miejsce rodziny w społeczeństwie

• prawo do mieszkania

• habitat I - odpowiednie mieszkanie jest podstawowym prawem człowieka. Pogląd ten forsowały kraje rozwijające się i kraje Unii Europejskiej.

• USA mocno przeciw

• ostatecznie przeszedł zapis o prawie człowieka do dachu nad głową - ułatwienia dostępu do miejsca, w którym można się zatrzymać, zakazano bezprawnej eksmisji i kwestia czy można dopuścić do przymusowej eksmisji z użyciem siły. Ostatecznie stwierdzono, że nie można stosować siły podczas eksmisji, nie została zakazana ostatecznie.

• polityka ludnościowa

• ubóstwo w miastach, brak odpowiedni warunków do życia i mieszkania spowodowane jest przeludnieniem świata

• pomoc idzie głównie w antykoncepcję, brak podstawowych środków medycznych i higienicznych

• zagrożenie środowiska naturalnego

• prawa kobiet i rodzina

• powróciły spory o zdrowie reprodukcyjne i prawa reprodukcyjne - część państw to krytykowała, nie chciała odwoływać się po raz kolejny do tych spraw, bez konkretnych ustaleń. Pod tym względem była ona przełomowa: chęć zajęcia się czymś konkretnym, bez teoretyzowania.

• wiele zagadnień z innych konferencji wróciło

• konsensus, mniej sporów niż się obawiano

8. Światowy Szczyt Żywnościowy Rzym 1996 - The World Food Summit, Roma 1996

• możliwość zapewnienia wystarczającej ilości żywności dla bieżących i przyszłych pokoleń oraz bieżące problemy żywnościowe

• Dokument Rzymski (Deklaracja i Plan działania + Raport techniczny) - przygotowanie dokumentu już na początku, wypracowanie go na konferencjach regionalnych, przygotowanie jednego dokumentu.

• przyjęty przez komisje NZ ds. Zapewnienia Wyżywienia Żywnościowego w X 1996

• prawo każdego człowieka do żywności

• zmniejszenie liczby niedożywionych do połowy do końca 2015]przyczyna konflikty, terroryzm, korupcja i niszczenie środowiska

• dwa stanowiska

• konieczność ograniczenia chętnych do konsumpcji

• skupienie na produkcji i dystrybucji żywności

• rola kobiet jako żywicielek

• areał uprawny na osobę zmniejsza się o 1,9% rocznie

• głosy ze problemu nie da się rozwiązać przez ustabilizowanie zatrudnienia

• głód jest zagadnieniem ekonomicznym, społecznym i politycznym, ale także etycznym i moralnym

• optymiści i pesymiści

• optymiści - produkcja żywności rośnie szybciej niż liczba ludności

• pesymiści: ograniczenie potencjalnej liczby konsumentów (aborcja i środki antykoncepcyjne)

osiąganie celów ustalonych na konferencjach

• obniżenie przyrostu naturalnego najszybciej jak się da - zyskać więcej czasu na przystosowanie

• kapitał ludzki - edukacja, szkolenie, możliwości zawodowe

• środowisko

• likwidacja ubóstwa

• trwały rozwój ma usunąć ubóstwo, co ma się przyczynić do stabilizacji ludności

• „bonus demograficzny” - wraz ze spadkiem dzietności spada współczynnik zależności, co pomaga w dalszym rozwoju

• zapewnienie dostępnych i akceptowanych środków planowania rodziny

• poprawa dystrybucji przychodu

• informacja, edukacja, praca, szkolenie zawodowe i potrzebne usługi zdrowia reprodukcyjnego

• Program działania z Kairu ma też przeciwdziałać wczesnemu macierzyństwu - młode matki częściej rzucają szkołę, przez co zmniejszają swoje późniejsze przychody

• zmniejszenie głodu

• nie brak jedzenia na świecie - trzeba tylko zapewnić ludziom dostęp do niego

• edukacja, równouprawnieni, walka z HIV/AIDS też się przyczynią

• powszechna podstawowa edukacja

• ma być osiągnięta do 2015

• zmniejszy problem głodu, ubóstwa, umieralności okołoporodowej, rozprzestrzenianie HIV,

• Program działania przeciwdziałając wczesnym małżeństwom i wczesnym ciążom oraz niechcianym dzieciom pomoże w upowszechnieniu edukacji

• równouprawnienie i uwłasnowolnienie kobiet

• zmniejszy głód, ubóstwo, choroby, pomorze w osiągnięciu trwałego rozwoju

• uczestnictwo w życiu publicznym, osiąganie dochodu, niezależność, likwidacja dyskryminacji, edukacja!, zdrowie reprodukcyjne

• poprawa zdrowia

• zmniejszenie śmiertelności niemowląt

• Program działania zakładał zmniejszenie o 1/3 do 2000r

• programy ochrony zdrowia dziecka, program zdrowia prenatalnego, szczepionki, dostęp do czystej wody, urządzenia sanitarne

• poprawa zdrowia matek

• podstawowa opieka zdrowotna, środki planowania rodziny

• walka z HIV/AIDS i innymi chorobami

7 punktów z planu działania kończącego konferencję!!

Percepcja międzynarodowa dokumentu w Rzymie:

UNFPA (jedna z agend ONZ) - wzrost zaludnienia i rola kobiet - które będą przygotowywały żywność
Eberstadt: śmiertelność spadła znacząco, ale nie dlatego, że zaczęli się rozmnażać bardziej, ale że są większe możliwości wydłużenia życia.
Watykan, ONZ - nie chcieli uznać, aby antykoncepcja była sposobem rozwiązywania problemu żywnościowego
Argentyna - nie uznała ustaleń konferencji - wszystko zależy od państwa czy przyjmie postanowienia i czy zechce się do nich dostosować.
USA - prawo każdego państwa do żywności, nie można zmniejszać odpowiedzialności państw do wyżywienia swoich obywateli

Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych 2000 r.

cele (deadline: 2015)

• wykorzenienie skrajnego ubóstwa i głodu

• obniżenie o połowę odsetka ludzi żyjących za mniej niż jednego dolara dziennie

• obniżenie o połowę odsetka ludzi, którzy cierpią głód

• zagwarantowania wszystkim dzieciom edukacji na poziomie podstawowym

• znaczącej poprawy jakości życia przynajmniej 100 mln mieszkańców slumsów do 2002 roku

• rozwinięcie systemu wolnego handlu i finansowania, opartego na określonych zasadach, przewidywalnego i wyzbytego dyskryminacji, obejmującego zobowiązania do stosowania dobrych praktyk w zakresie zarządzania, do rozwoju i ograniczania ubóstwa - w skali narodowej i międzynarodowej

• zajęcia się specyficznymi potrzebami krajów najsłabiej rozwiniętych (obejmuje to bezcłowy i bezkontyngentowy eksport przez te kraje)

• ograniczenia ciężaru zadłużenia krajów biednych

• całościowego zajęcia się problemami krajów rozwijających się w zakresie zadłużenia, poprzez działania narodowe i mnie umożliwiające udźwignięcie ciężaru zadłużenia w długiej perspektywie

• zapewnienia dostępu do leków w krajach rozwijających się (we współpracy z firmami farmaceutycznymi)

• udostępnienie korzyści płynących z nowych technologii, zwłaszcza technik informacyjnych i komunikacyjnych (we współpracy z sektorem prywatnym

zwiększenie pomocy - roczne przepływy należy podwoić, do 100 mld USD

Współpraca instytucjonalna na poziomie globalnym

• ECOSOC

[jeśli komuś trzeba tłumaczyć czym jest ecosoc to niech się nie przyznaje]

• Fundusz Ludnościowy ONZ - UNPF

• od 1969

• tzw. cele ludnościowe

• 3 główne obszary programowe:

• dostęp do usług zdrowia reprodukcyjnego - w tym planowanie rodziny - dla wszystkich do 2015

• wspieranie określonej strategii ludności i rozwoju, promowanie istnienia świadomości tych zagadnień

• wspieranie działań na rzecz środków i woli politycznej do wykonania pracy na tym polu

• Program Działania Konferencji w Kairze

• dyrektorem do 2001 Nafis Sadik, potem Thoraya Obaid

• Grupa 77

• od 1964

• obecnie 133 państwa

• nieformalna

• reprezentuje interesy krajów rozwijających się

• Program Rozwoju - UNDP

• 1965

• mandat - udzielanie pomocy krajom na niższym poziomie rozwoju w realizacji programów rozwojowych

• największe, wielostronno źródło finansowania programów rozwoju społeczno-gospodarczego państw członkowskich ONZ

• cele:

• wzmocnienie międzynarodowej współpracy w celu trwałego rozwoju przez przydzielanie środków na eliminację biedy, ochronę i odnowę środowiska

• tworzenie miejsc pracy

• promocja praw kobiet

• koncentrowanie środków i wysiłków na kluczowych problemach

• m.in. promuje zrównoważony rozwój

• udziela pmocy 174 krajom rozwijającym się

• Oficjalna Pomoc Rozwojowa - ODA

• program pomocy krajów rozwiniętych dla rozwijających się - minimum 0,7% swojego dochodu narodowego powinny przeznaczać (realizują to 4 państwa - skandynawskie)

• 1980 - Międzynarodowa Strategia Rozwoju na III Dekadę Rozwoju ONZ

• środki dzielone między 130 krajów rozwijających się

ONZ wobec ekonomicznych i społecznych wyzwań globalizacji

Nie ma jednej, uniwersalnej definicji globalizacji, nie ma również zgody co do tego, gdzie i kiedy należy szukać jej początków. Dominują dwa podejścia do globalizacji:

• wąskie → ogranicza się do sfery ekonomicznej: globalizacja to proces prowadzący do zacieśniania i pogłębiania współzależności i zależności gospodarczych pomiędzy poszczególnymi podmiotami, będący wynikiem zwiększonych przepływów międzynarodowych, których głównymi siłami sprawczymi są przedsiębiorstwa międzynarodowe

• szerokie → różne płaszczyzny - ekonomiczna, społeczna i polityczna; globalizacja oznacza wzrost różnego rodzaju powiązań między różnymi podmiotami życia międzynarodowego oraz wzajemne, najczęściej asymetryczne oddziaływania we wszystkich sferach życia społeczeństwa, od umiędzynarodowienia rynków i kapitału po kulturę masową, migracje, finanse i zapewnienie pokoju

Przyczyn globalizacji upatruje się w:

• relacjach między państwami, a także ich działaniach na scenie międzynarodowej (stan stosunków międzypaństwowych, promocja i implementacja procesów liberalizacji)

• aktywności wielkich korporacji (internacjonalizacja ich działalności, zwiększenie przepływów inwestycji bezpośrednich)

• dynamizacji rozwoju technologicznego (transport, komunikacja, komputeryzacja)

Skutki globalizacji:

Dla jednych globalizacja niesie ze sobą możliwość rozwoju i wzrost standardu życia, dla innych jest przyczyną pogłębiających się przepaści, wzrostu poczucia wyalienowania i zagrożenia.

1. Dysproporcje rozwojowe

1,3 mld ludzi żyje za mniej niż 1 dolara dziennie (granica biedy absolutnej/absolutnego ubóstwa wg Banku Światowego), tyle samo nie ma dostępu do czystej wody, a 2 mld - do elektryczności. Najgorzej sytuacja wygląda w Afryce subsaharyjskiej, gdzie mniej niż 1 dolara dziennie na utrzymanie ma aż 46 % ludności. Spośród 20 krajów o najniższym PKB per capita 16 stanowią kraje z tego regionu.

PKB 48 najbiedniejszych krajów razem wziętych wynosi mniej niż PKB trzech najbogatszych gospodarek świata. Analiza długofalowych trendów rozwojowych wykazuje, że o ile w 1820 r. dysproporcje między bogatymi biednymi miały się jak 3:1, o tyle w 1992 r. 72:1.

51 % najbogatszych podmiotów na świecie to wielkie korporacje międzynarodowe.

Blisko 1 mld osób wkroczyło w XXI wiek bez umiejętności czytania i pisania. Aby zapewnić dostęp do edukacji wszystkim dzieciom na świecie potrzeba mniej niż 1% światowych wydatków na broń.

Nierównomierne rozłożenie korzyści widoczne jest przede wszystkim w różnicach między Północą a Południem, ale dotyczy również społeczeństw poszczególnych krajów. Spośród państw wysoko rozwiniętych największe dysproporcje między bogatymi i biednymi występują w USA.

2. Wzrost niepewności i zagrożeń w wymiarze społecznym

Społeczne wyzwania globalizacji związane są z jej wymiarem ekonomicznym. Problemy stanowiące wyzwanie dla społeczności międzynarodowej to: nierównomierny dostęp do ochrony zdrowia i edukacji, brak godnych warunków mieszkaniowych, ochrona praw człowieka (szczególnie podczas konfliktów zbrojnych), działalność zorganizowanych grup przestępczych, nielegalny handel bronią i narkotykami.

ONZ wobec globalizacji

ONZ interesowała się skutkami globalizacji od początku swego istnienia. W art. 1 Karty NZ wśród głównych celów wskazano doprowadzenie do „współdziałania międzynarodowego w rozwiązywaniu problemów o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i humanitarnym”.

W rozdziale IX czytamy, że „w celu stworzenia warunków stabilizacji i dobrobytu, koniecznych dla utrzymania między narodami pokojowych i przyjaznych stosunków (…) ONZ popiera:

1. podnoszenie stopy życiowej, pełne zatrudnienie oraz warunki postępu i rozwoju gospodarczego i społecznego

2. rozwiązywanie międzynarodowych zagadnień gospodarczych, społecznych, zdrowia publicznego i pokrewnych, jak również międzynarodową współpracę na polu kulturalnym i wychowawczym

3. powszechne poszanowanie i przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na rasę, płeć, język lub wyznanie”

Podkreślanie znaczenia rozwoju dla niwelowania nierówności miało odzwierciedlenie w działaniach ECOSOC, powołanej jako główny organ ONZ odpowiedzialny za problematykę gospodarczą i społeczną oraz w ogłaszaniu przez Zgromadzenie Ogólne kolejnych Dekad Rozwoju, których celem było niwelowanie negatywnych skutków dysproporcji rozwojowych, a także w działaniach poszczególnych agend i programów ONZ (UNDP, UNCTAD).

W latach 70. Uwaga organizacji skupiła się na problemach globalnych (przeludnienie, zadłużenie międzynarodowe, zanieczyszczenie środowiska, głód, dostęp do surowców), które są skutkami globalizacji.

Zwiększone zainteresowanie ONZ problemem globalizacji nastąpiło w latach 90. Boutros Boutros-Ghali, sprawujący funkcję Sekretarza Generalnego w latach 1992-1996, w swych wystąpieniach wskazywał na skutki procesu oraz przedstawiał swoje propozycje przeciwdziałania podziałom. Wśród negatywnych skutków globalizacji wymieniał niekontrolowane przepływy finansowe, niszczenie środowiska, wzrost międzynarodowej przestępczości. Pozytywnym aspektem było wg niego pojawienie się na scenie międzynarodowej nowych aktorów oraz podmiotów działających na rzecz koordynacji wysiłków prowadzących do rozwiązania problemów (organizacje pozarządowe, korporacje transnarodowe, porozumienia regionalne, media, instytucje badawcze). W 1997 r. stanowisko Sekretarza Generalnego objął Kofi Annan, który uczynił z globalizacji jeden ze swych priorytetów.

W latach 90. Pod egidą ONZ zorganizowanych zostało wiele konferencji tematycznych:

• „Środowisko naturalne i rozwój” (Konferencja Ziemi), Rio de Janeiro, 1992 (oraz tzw. Rio + 5, Nowy Jork, 1997), Odbyła się 20 lat po wcześniejszej konferencji w Sztokholmie.

Zaproponowano politykę stabilizującą wzrost zaludnienia. Wzrost zagrożenia, związanego ze wzrostem ludności. Chiny wprowadziły politykę jednego dziecka właśnie po tej konferencji, wg nich sposób na ochronę środowiska.

• Międzynarodowa Konferencja nt. Ludności i Rozwoju, Kair, 1994 (oraz Kair + 5, Nowy Jork, 1999)

• Szczyt Społeczny, Kopenhaga, 1995 (oraz Kopenhaga + 5, Genewa, 2000)

Zrównoważony rozwój - w oparciu o poszanowanie środowiska naturalnego, rozpoczęło się to w latach 80-tych.

Apogeum zainteresowanie problematyką globalizacji nastąpiło w 2000 r. ONZ chciała pokazać, że jest nadal potrzebna, poza tym na przełomie XX i XXI w. negatywne skutki globalizacji zaczęły być coraz bardziej odczuwalne.

W dniach 6-8 września 2000 r. odbył się Szczyt Milenijny, którego tematem przewodnim była „Rola Narodów Zjednoczonych w XXI wieku”. Tytuł ten nawiązywał do przygotowanego w marcu 2000 r. raportu Sekretarza Generalnego „My, ludy: rola Narodów Zjednoczonych w dwudziestym pierwszym wieku”. Szczyt przyjął „Deklarację Milenijną NZ”, oraz zobowiązał się do realizacji 8 milenijnych celów rozwoju (Millenium Development Goals - MDGs):

1. Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód

• Zmniejszyć o połowę liczbę osób, które żyją za mniej niż 1 dolara dziennie

• Zmniejszyć o połowę liczbę osób, które cierpią głód

• Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym

• Promować równość płci i awans społeczny kobiet

• Wyeliminować nierówny dostęp płci do edukacji pierwszego i drugiego szczebla do 2005 r., a do 2015 - do edukacji na wszystkich szczeblach

4. Ograniczyć umieralność dzieci

• Zmniejszyć o 2/3 wskaźnik umieralności dzieci w wieku do 5 lat

5. Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami

• Zmniejszyć o ¾ wskaźnik umieralności matek

6. Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób

7. Stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi

• Włączyć zasadę zrównoważonego rozwoju do krajowych strategii i programów, starać się odwrócić negatywną tendencję uszczuplania zasobów naturalnych

• Zmniejszyć o połowę liczbę osób pozbawionych stałego dostępu do czystej wody pitnej

• Do 2020 r. osiągnąć znacząca poprawę warunków życia przynajmniej 100 mln mieszkańców slumsów

8. Stworzyć globalne partnerstwo dla rozwoju

• Rozwijać otwarty dla wszystkich i niedyskryminujący nikogo system handlowo-finansowy. Powinien opierać się on na zasadzie dobrego kierowania, promowania rozwoju i ograniczania ubóstwa

• Zaspokoić potrzeby państw najsłabiej rozwiniętych poprzez zniesienie ograniczeń celnych i ilościowych na towary eksportowane przez te kraje, zwiększenie skali redukcji długów, zwiększenie pomocy rozwojowej

• Zaspokoić szczególne potrzeby krajów rozwijających się o położeniu śródlądowym i wyspiarskim

• Podjąć kroki służące utrzymaniu długookresowej zdolności spłaty zadłużenia przez kraje rozwijające się

• Stworzyć miejsca godnej i produktywnej pracy dla młodzieży

• Zapewnić krajom rozwijającym się, we współpracy z przemysłem farmaceutycznym, dostęp do podstawowych leków oferowanych w przystępnych cenach

• Zapewnić, we współpracy z sektorem prywatnym, dostęp do osiągnięć nowych technologii, zwłaszcza informatycznych i komunikacyjnych

Państwa członkowskie zadeklarowały, że osiągną te cele do 2015 r.

W ciągu ostatniej dekady udało się zmniejszyć liczbę osób żyjących w absolutnym ubóstwie i głodujących, poprawiła się sytuacja w zakresie dostępu do edukacji, a także opieka zdrowotna nad matkami i małymi dziećmi. Jednak epidemia HIV/AIDS zbiera coraz bardziej śmiercionośne żniwo, a malaria co roku zabija ok. miliona osób.

Jednym z narzędzi do osiągnięcia ósmego celu jest zwiększenie oficjalnej pomocy rozwojowej (Official Development Assistance - ODA) świadczonej przez państwa bogate. Podczas odbywającej się w 2002 r. w Monterrey w Meksyku międzynarodowej konferencji nt. finansowania rozwoju państwa-darczyńcy potwierdziły, że będą dążyć do przekazywania rocznie 0,7% swego PKB krajom rozwijającym się.

Inną metodą osiągnięcia tego celu jest próba rozwiązania problemu zadłużenia krajów rozwijających się. W 2005 r. grupa największych państw-kredytodawców zgodziła się anulować 40 mld USD długu 18 krajom zadłużonym w MFW i Afrykańskim Banku Rozwoju.

Z okazji 60-lecia istnienia ONZ Sekretarz Generalny przygotował raport „W większej wolności” („In Larger Freedom: Towards Development, Security and Human Rights for All”). Większa wolność to rzeczywistość, w której rozwój, bezpieczeństwo oraz prawa człowieka są tak samo ważnymi zagadnieniami. Wszyscy ludzie mają prawo do rozwoju, a bez rozwoju nie ma wolności. Człowiek chory na AIDS, który nie umie czytać ani pisać, a co dzień może go dotknąć śmierć głodowa, nie jest prawdziwie wolny, nawet jeśli ma prawo głosu.

Centralnym punktem obchodów 60-lecia ONZ był szczyt w Nowym Jorku (14-16 września 2005). Przyjęto na nim „Dokument Końcowy”, w którym podkreślono zobowiązanie do podejmowania działań na rzecz rozwoju krajów Południa.

Instytucje ONZ i systemu NZ podejmujące problematykę gospodarczych i społecznych wyzwań globalizacji:

1. Organy główne:

- ZO

- Sekretariat (w tym Departament Spraw Ekonomicznych i Społecznych - DESA)

- Sekretarz Generalny

- ECOSOC

2. Organizacje wyspecjalizowane systemu NZ:

a) instytucje byłego systemu z Bretton Woods, dziś kojarzone z „Washington Consensus” (egzamin z WNOSM-u ;])

- IBRD = World Bank

- Międzynarodowy Fundusz Walutowy

- Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju - IDA

- Międzynarodowa Korporacja Finansowa - IFC

- Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycyjnych - MIGA

- Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych - ICSID

b) inne organizacje wyspecjalizowane

- WTO

- FAO

- ILO

- Organizacja NZ ds. Rozwoju Przemysłu - UNIDO

- Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa - IFAD

3. Programy i fundusze ONZ:

- UNCTAD

- UNDP

- UNESCO

- UNICEF

- Program NZ ds. Ochrony Środowiska - UNEP

- Światowy Program Żywnościowy - WFP

- Program NZ ds. Osiedli Ludzkich - HABITAT

Zapewnieniu koordynacji działań pomiędzy instytucjami służy Główna Rada Zarządzająca (Chief Executives Board for Coordination - CEB). Wśród spraw, którymi zajmuje się CEB, na jednym z pierwszych miejsc wymienia się wpływ procesów globalizacji na problemy rozwoju oraz gospodarcze i społeczne przyczyny konfliktów i kryzysów humanitarnych w Afryce.

Jedną z inicjatyw ONZ, skierowanych do szerokiego grona uczestników międzynarodowych, jest propozycja stworzenia Globalnego Porozumienia (Global Compact). Zostało ono zaproponowane podczas Światowego Forum Gospodarczego w Davos w 1999 r. przez K. Annana i stanowi forum dialogu pomiędzy przedstawicielami rządów, organizacji międzynarodowych i środowiskiem światowego biznesu. Do porozumienia przystąpiło ponad 2000 podmiotów, w tym wielkie przedsiębiorstwa międzynarodowe takie jak np. Nike, Bayer czy Ericsson.

Zasady Globalnego Porozumienia:

Prawa człowieka

Popieranie i przestrzeganie praw człowieka przyjętych przez społeczność międzynarodową

Eliminacja wszelkich przypadków łamania praw człowieka przez firmę

Standardy pracy

Poszanowanie wolności stowarzyszania się

Eliminacja wszelkich form pracy przymusowej

Zniesienie pracy dzieci

Efektywne przeciwdziałanie dyskryminacji w sferze zatrudnienia

Środowisko naturalne

Prewencyjne podejście do środowiska naturalnego

Podejmowanie inicjatyw mających na celu promowanie postaw odpowiedzialności ekologicznej

Stosowanie i rozpowszechnianie przyjaznych środowisku technologii

Przeciwdziałanie korupcji

Przeciwdziałanie korupcji we wszystkich formach, w tym wymuszeniom i łapówkarstwu

Porozumienia z organizacjami pozarządowymi może zawierać ECOSOC. Rezolucja Rady nr 1996/31 wymienia trzy rodzaje organizacji posiadających ten status:

1. Organizacje, które zajmują się większością problemów będących w zainteresowaniu Rady - mogą one uzyskać tzw. ogólny status konsultacyjny

→ Amnesty International

→ Lekarze bez Granic

2. Organizacje mające kompetencje jedynie w kilku z tych dziedzin, którymi zajmuje się ECOSOC - mogą otrzymać status konsultacyjny specjalny

→ International Institute for the Rights of the Child

3. Organizacje, które nie pasują do żadnej z powyższych kategorii, ale starają się o przyznanie statusu konsultacyjnego, zajmują się problemami technicznymi lub ich specjalizacja jest wąska, a Sekretarz Generalny lub ECOSOC uważają, że będą one wnosić wkład w prace Rady - mogą zostać wpisane na listę zwaną Roster

→ Association of Commonwealth Universities

W RB istnieje możliwość zastosowania formuły Arrii, która pozwala na zorganizowanie przez jednego z członków Rady nieformalnego spotkania w celu wysłuchania opinii osoby lub grupy osób uważanych za ekspertów w danej dziedzinie. Nie przyjęto jednak jak dotąd postanowień umożliwiających przedstawicielom NGOs regularny udział w pracach ZO i RB ONZ.

Biorąc pod uwagę charakter, skład członkowski oraz zasięg działania ONZ, można stwierdzić, że jest ona instytucją predestynowaną do podjęcia wyzwań wynikających z procesu globalizacji. Praktyka pokazuje jednak, że niezależnie od podejmowania różnych inicjatyw, jest ona raczej bezradna wobec tego problemu. Przyczynami takiego stanu rzeczy są:

• Liczba i zróżnicowanie członków organizacji (podział na państwa bogate i biedne)

• Brak efektywnych instrumentów kontrolnych oraz weryfikacyjnych

• Problemy związane z funkcjonowaniem organizacji (biurokracja, skomplikowane procedury)

Wobec takiej sytuacji pojawiają się propozycje alternatywne:

• Światowe Forum Ekonomiczne w Davos

• G-7/G-8

• Fundacja Billa i Melindy Gatesów

• Inicjatywy przedstawicieli świata rozrywki (Bono)

Wydaje się, że system przezwyciężania problemów wynikających z globalizacji mógłby składać się z trzech współpracujących części: instytucji powiązanych z ONZ, organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw i organizacji biznesowych.

Za tydzień: Polityka ludnościowa (struktura tego społeczeństwa), jakieś ciekawostki, elementy dominujące w danym państwie. (przygotować: za tydzień ROSJA!!!), Indie, Szwecja.

CIA Word factbook.

5 maja 2010

USA

Ok. 308 mln ludzi (3 miejsce, po Chinach i Indiach).

Polityka ludnościowa: rodzinna i migracyjna.

Średnio każdego roku w ciążę w USA zachodzi ok. 750 tysięcy nastolatek w wieku 15-19 lat, z czego 1/3 tych ciąż kończy się aborcją.

USA były jednym z pierwszych państw na świecie, które zaczęło przeprowadzać spisy ludności (1790r - pierwszy spis ludności). Podczas I spisu: 4 mln osób (bez niewolników), potem cały czas liczba ludności rosła - głównie dzięki migrantom.

Obecnie 1 osoba na 3 jest emigrantem (w 2007 roku po raz pierwszy).

Hispanics - pojawiła się ta kategoria w 1976 roku w uchwale Kongresu - osoba pochodząca z Hiszpanii lub kraju hiszpańskojęzycznego - ale w praktyce tej definicji nie stosuje się w ten sposób, tylko Hispanics może być każdy kto się do tego przyznaje. Rasowo może to być osoba czarna, może być biały, Metys. Kategoria bardzo subiektywna.

Obecnie Hispanics to ok. 15%, szacuje się że w 2050 roku będzie to 30%. Szacuje się, że społeczność biała w 2050 roku będzie wynosiła ok. 47% - czyli zacznie stanowić mniejszość.

11% społeczeństwa w 2009 zadeklarowało język hiszpański jako język pierwszy.

Indie

Drugie pod względem ludności na świecie - 1 mld 300 mln (co tydzień przybywa 350 tys. Osób).

Przewaga mężczyzn - 51,5%, średnia wieku ludności wynosi 25 lat.

Zielona rewolucja - wprowadzenie większej ilości roślin, Indie stały się samowystarczalne jeśli chodzi o produkcję żywności.

Hinduizm: wyznawcy hinduizmu wierzą, że osiągną zbawienie, gdy spłodzą syna.
1994 - zakaz badań prenatalnych ze względu na płeć.

1951: pierwszy program regulacji urodzeń (lata 70-te postawienie głównie na sterylizację, początkowo obejmował głównie kobiety). Utrudniano życie ludziom, którzy nie chcieli poddać się sterylizacji, natomiast ludziom, którzy się poddali sterylizacji dostawali odbiornik radiowy.
1971 - wprowadzenie legalnej aborcji.
Obecnie: promowanie środków antykoncepcyjnych oraz „festynów prezerwatyw”.

Perspektywy: wskaźnik płodności, obecnie 3,5 dziecka na 1 kobietę, w latach 1950: 6 dzieci na 1 kobietę.

Państwo a demografia

Na podstawie:

Grzymała-Kazłowska A., Łodziński S. (red.), Problemy integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki

Pojęcie integracji

Powszechnie używane, badacze jednak zwracają uwagę, że nie ma jednej uniwersalnej definicja. (Czasem traktowane wymiennie z „asymilacją” chociaż to drugie ma obecnie negatywne znaczenie).

W literaturze naukowej 1 z 4 modeli egzystencji imigrantów i społeczeństwa przyjmującego :

Integracja - Asymilacja - Multikulturalizm - Segregacja

Def. Integracji - proces dwustronnej adaptacji imigrantów i społeczeństwa przyjmującego ( por. Castels, Korac, Vasta, Vertovec)




Integracja jako stan docelowy :

Sytuacja, w której migranci o określonych charakterystykach - wiek , wykształcenie, pleć - zajmują podobną pozycje w strukturze społecznej jak członkowie społeczeństwa przyjmującego

Integracja jako proces( Bohning):

Zmierzenie w kierunku osiągnięcia tego celu




Polityka integracyjna - zespół środków stosowanych przez władze, służących tworzeniu warunków i rozwiązań sprzyjających włączaniu się imigrantów w różne sfery życia społeczeństwa przyjmującego.

Środki bezpośrednie służące wyłącznie integracji imigrantów np. Kursy językowe dla nowo przybyłych, obowiązek zatrudniania przez pracodawców określonego odsetka migrantów

Środki pośrednie mające na celu przeciwdziałanie wykluczeniu szerszych grup nim zagrożonym w tym imigrantów np. Działania mające na celu zaktywizowanie osób bezrobotnych

Typologia Hammara

Polityka wobec imigracji ≠ Polityka wobec imigrantów




Działania państwa związane z kontrolą napływu migrantów

Warunki pobytu migrantów w danym kraju






Polityka integracyjna częścią polityki wobec imigrantów

Polityka integracyjna realizowana jest na różnych szczeblach

• Ponadnarodowym (unijnym)

• krajowym

• regionalnym

• lokalnym

Modele polityki integracyjnej wobec migrantów

Problemy które pojawiły się po 1945

• duży napływ pracowników-gości - wypełniający luki na rynkach pracy rządy nie wiele uwagi przywiązywały do przyjezdnych

• po kryzysie naftowym wielu cudzoziemców straciło zatrudnienie, nie wszyscy ( wbrew oczekiwaniom) chcieli wracać do swojego państwa, nowa fala migracji zamkniecie granic

Zorientowano się że oba podejścia są nie właściwe, ponieważ nastąpiła segmentacji społeczeństwa, segmentacji rynku pracy i rynku mieszkaniowego (gorsze mieszkania i zatrudnienie imigranci)

W odpowiedzi państwa zaczeły wprowadzać różne rozwiązania :

1. Polityka wielokulturowa

1. tygiel kulturowy - częściowe stopienie się kultur, w wyniku którego powstaje nowa kultura

2. salad bowl - przedstawiciele 2 kultur pokojowo koegzystują i nie dochodzi do głębszych zmian ich kultur.

2. Model asymilacji

• przejawem- wprowadzenie dla imigrantów obowiązkowych kursów językowych oraz adaptacyjnych dot. wiedzy nt. państwa i kultury społeczeństwa

• został wprowadzony po zamachach terrorystycznych w USA, Hiszpani, WB oraz innych tragicznych wydarzeń np zabicie reżysera Theo Van Gogha w Holandii.

3. Model integracji przymusowej

• upowszechniony w Europie

• w politykach kładzie się coraz większy nacisk na obowiązki imigrantów a nie ich prawa.

Modele integracji Penninx'a

1. polityka wykluczająca

2. polityka włączająca:

1. model francuski ( republikański)

2. model angloamerykanski

1. Polityka wykluczająca

Imigranta, pracownika-gosica definiuje się jako obcego, outsidera,

postrzegany jest jako gość, którego pobyt w kraju z założenia jest tymczasowy.

W konsekwencji przyjmuje się że nie ma potrzeby prowadzenia polityki integracyjnej. Instrumenty takiej polityki są zazwyczaj używane ad hoc w odpowiedzi na konkretne problemy.

2. Model francuski

Oczekuje się imigranci będą starać się o przyznanie obywatelstwa i przez to stawać się pełnoprawnymi uczestnikami życia politycznego

3. Model angloamerykański

Grupy imigrantów traktowane są jako odrębni uczestniczy życia politycznego. Formułuje się polityki częściowo adresowane do konkretnych grup. Dopuszcza się dyskryminacje pozytywną i akcje afirmatywne.

Integracja imigrantów w świetle działań i dokumentów UE

Od początku uznawana za ważna dziedzine współpracy

Współpraca w zakresie polityki azylowej, imigracyjnej i polityka wobec obywateli państw trzecich III filar

wspólna polityka azylowa i imigracyjna traktatem z Maastricht została przeniesiona do I filaru

Szczyt Rady Europejskiej w Tampere

Po raz pierwszy nawiązano do integracyjnej - wniosek prezydencji Finlandii aby prowadzić do bardziej zdecydowanej polityki integracyjnej.

Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie wspólnotowej polityki imigracyjnej( listopad 2000)

- jednym z ważnych celów tej polityki - integracja

Komunikat KE z 2003 roku

przełom - przedstawiono kluczowe elementy holistycznego podejścia wobec integracji imigrantów:

• Integrację na rynku pracy

• Edukację

• Znajomość języka

• Kwestie mieszkaniowe

• Opiekę zdrowotną i świadczenia społeczne

• Środowisko społeczne i kulturowe

• Obywatelstwo rezydenckie

• Poszanowanie różnorodności

W 2002 roku ustanowiono krajowe punkty kontaktowe ds. Integracji - wymiana informacji i dobrych praktyk

Szczyt Rady Europejskiej w Brukseli ( czerwiec 2004)

Rada Europejska przyjęła 5 letni program - program haski

Dot. wzmacniania obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE

Integracja obywateli państw 3 jako jeden z celów strategicznych UE

2004 - RE - Wspólne podstawowe zasady w sprawie polityki integracyjnej wobec imigrantów w UE

Powstał na zlecenie KE ( 2 edycje 2004 i 2007)- Podręcznik integracji dla osób odpowiedzialnych za kształtowanie i wdrażanie polityki

To były elementy miękkiej polityki, ale kwestia ta jest też przedmiotem przepisów prawnych - kilka dyrektyw UE ( nie będę ich wymieniać , warto wiedzieć tylko, że ta kwestia jest przedmiotem dyrektyw UE )

Programy integracyjne dla imigrantów

Kursy adaptacyjne

W ramach bezpośredniej polityki integracyjnej wobec imigrantów - mają pomóc w nabyciu umiejętności niezbędnych do uczestnictwa w różnych sferach życia kraju przyjmującego

Zapoczątkowała to Holandia , w jej ślady poszły Flandria w Belgii, Austria od 2003, Niemcy od 2005.

W planowanie i realizacje takich kursów zaangażowane są różne podmioty - rządowe( szczebel krajowy i lokalny), samorządowe, pozarządowe, zw wyznaniowe, stowarzyszenia migrantów i pracodawcy. Najczęściej polityka jest formułowana na szczeblu krajowym, zaś programy integracyjne realizowane są na szczeblu lokalnym

Nauka języka często połączona jest ze szkoleniem zawodowym, czy z kursami nt społeczeństwa przyjmującego ( praw i obowiązków)

W niektórych krajach kursy są płatne - Holandia gdzie opłata spoczywa na imigrantach , przy czym mogą na ten cel uzyskać pożyczkę

Długość kursów jest zróżnicowana - Finlandia 3 lata, Szwecja 2 lata, Portugalia 12 godzin

Dostęp imigrantów do zasobów publicznych

W większości krajów UE imigranci otrzymują wiekszość praw społeczno- ekonomicznych od razu po otrzymaniu pozwolenia na pobyt.

Dostęp do rynku pracy

Jednym z najważniejszych warunków pomyślnej integracji . sukces zależy od wielu czynników ( popyt na prace kwalifikacje)

Jak pokazują badania, wskaźniki zatrudnienia wśród migrantów są z reguły niższe, a stopa bezrobocia wyższa niż wśród rdzennej ludności.

Dobrym instrumentem dostosowania popytu i podaży na ryku pracy są szkolenia zawodowe.

W Estonii przeprowadzono badanie nt kwalifikacji deficytowych, potem przeprowadzono odpowiednie kursy zawodowe dla imigrantów.

Warunki mieszkaniowe

Wysokie ceny mieszkań, niechęć właścicieli do wynajmowania obcokrajowcom lub żądanie od nich wysokich kaucji, czynszów to duże utrudnienia na rynku mieszkaniowym dla imigrantów. Innym problemem z sytuacją mieszkaniową, jest skupianie się migrantów w określonych dzielnicach. Taka koncentracja przestrzenna może prowadzić do gettoizacji oraz skupianiu się tej społeczności w biednych regionach gdzie jest problem z dostępem do usług społecznych.

Władze stosują rożne strategie by zaradzić problemom mieszkaniowym imigrantów.

Na Cyprze prawodawcy zatrudniający migrantów mają obowiązek zapewnić im mieszkanie.

Edukacja

W większości państw europejskich dzieci migrantów mają dostęp do niej od razu po przybyciu do kraju. Prawo do edukacji przysługuje wszystkim nieletnim cudzoziemcom, bez względu na status pobytowy ich rodziców.

W niektórych placówkach edukacyjnych zatrudnieniu są tzw. mediatorzy międzykulturowi . W Szwecji rodzicom na mocy prawa przysługuje pomoc tłumacza w kontaktach z pracownikami szkół. W ramach projektu „Skola 2000” dzieciom imigrantów przysługują dodatkowe lekcje szwedzkiego.

Opieka zdrowotna

W większości krajów wszyscy migranci mają dostęp do świadczeń służby zdrowia w przypadkach zagrożenia życia.

Prawo do pełnego zakresu usług medycznych maja osoby płacące składki zazwyczaj = migranci zarobkowi

W WB istnieje specjalna strona internetowa gdzie można uzyskać kartę wizyty u lekarza w 32 językach.

Prawa cudzoziemców do udziału w życiu publicznym

Prawo uczestnictwa w życiu politycznym kraju przyjmującego zapewni migrantom większą możliwość wpływania na własną sytuację, a dodatkowo daje im poczucie przynależności.

2 sposoby realizacji tego prawa

• realizacja czynnego lub biernego prawa wyborczego

• uczestnictwo w złożonych w całości lub części z przedstawicieli imigrantów instytucji konsultacyjnych - doradzanie władzom w kwestiach migrantów.

W większości państw UE - prawo wyborcze na szczeblu centralny uzależnione jest od obywatelstwa. Wyjątki WB- obywatele Wspólnoty Narodów i Irlandii mogą głosować w wyborach centralnych bez względu na długość pobytu.

Znacznie częściej cudzoziemcom rezydentom pozwala się na udział w wyborach lokalnych.

Węgry i Irlandia - każdy legalny mieszkaniec

Finlandia - po 2 latach , Dani Norwegii i Szwecji po 3, Holandii i Belgia po 5 latach.

Badania wykazują ze frekwencja wyborcza imigrantów jest niższa niż rdzennej ludności

Nabywanie obywatelstwa

2 sposoby nabywania obywatelstwa

1. prawo krwi - ius sanguinis - dziecko nabywa obywatelstwo rodziców

2. prawo ziemi - ius soli - dziecko nabywa obywatelstwo kraju na terenie którego się urodziło.

Obecna tendencja w Europie polega na rozszerzaniu prawa ziemi

Obywatelstwo można uzyskać na zasadzie ius domicli - polega tp na tym, że cudzoziemiec otrzymuje po określonym czasie nieprzerwanego rezydowania na terytorium danego kraju. Długość tego okresu zależy od polityki państwa

Państwa europejskie są jeszcze wciąż bardzo zróżnicowane pod względem polityki naturalizacyjnych - a zmiany tych polityk przebiegają w różnych kierunkach.

Typologia trendów w politykach nadawania obywatelstwa w krajach UE - 15 ( R.Baubock)

• liberalizacja polityki : Belgia, Niemcy, Finlandia, Luksemburg, Portugalia, Szwajcaria

• utrzymanie restrykcyjnych polityk w krajach śródziemnomorskich o dużej migracji: Włochy i Grecja, w mniejszym stopniu Hiszpania

• znaczący nowy trend zwiększania restrykcyjności polityk naturalizacyjnych w krajach o dużej liczbie osiedlonych imigrantów: Austria, Bania, Francja, Holandia, WB

Okresy rezydowania wymagane przed wystąpieniem o obywatelstwo

• najkrótszy - 12 miesięcy Szwajcaria

• Belgia - 3 lata

• Irlandia - 4 lata

• Francja, Holandia, Szwecja i WB - 5 lat

• Finlandia 6 lat

• Norwegia - 7 lat

• Austria, Grecja, Włochy Luksemburg, Portugalia i Hiszpania - 10 lat

• Dania- 9 lat

Koncepcja Obywatelstwa Rezydenckigo

Sformułowana podczas szczytu RE w Tampere w 1999 roku

-def- zagwarantowanie pewnych kluczowych praw i obowiązków imigrantom, nadawanych stopniowo z upływem lat tak, aby byli oni traktowani w ten sposób jak obywatele kraju goszczącego, nawet jeśli nie są znaturalizowani.

Istotnym elementem jest nadanie imigrantom dłużej przebywającym prawa do udziału w życiu politycznym, czyli nadanie im praw wyborczych - przynajmniej na szczeblu lokalnym - jeszcze przed naturalizacją.

1

---