Jakie funkcje spełnia rynek walutowy, UW, Makroekonomia


  1. Jakie funkcje spełnia rynek walutowy?

Rynek walutowy spełnia dwie ważne funkcje:

  1. Co to jest kurs walutowy i od czego zależy jego poziomi?

Kurs walutowy jest ceną jednej waluty wyrażoną w drugiej walucie. Kursy są podawane w tabelach kursowych, które można znaleźć nawet w prasie codziennej. Jego poziom zależy przede wszystkim od popytu i podaży walut. Są one funkcją wielkości obrotów handlowych i inwestycyjnych z zagranicą. Rozróżniamy dwa skrajne typy kursów:

  1. Co to jest prawo jednej ceny i teoria parytetu siły nabywczej?

Teoria parytetu siły nabywczej wiąże poziom kursu z cenami w kraju i zagranicą. Opiera się na założeniu, że jeśli pominiemy koszty transportu i barier handlowych, to identyczne towary na doskonale konkurencyjnych rynkach będą sprzedawane po takich samych cenach w przeliczeniu na tę samą walutę.

Teoria Parytetu siły nabywczej - zakłada że cena koszyka identycznych dóbr powinna być jednakowa w każdym kraju.

Prawo jednej ceny - założenie to odzwierciedla wniosek wynikający z teorii handlu międzynarodowego, że wolny handel w warunkach doskonałej konkurencji prowadzi do wyrównania cen towarów we wszystkich krajach.

Np. przy kursie 1EUR=4PLN

Volkswagen golf kosztujący 10 tys. Euro w Niemczech powinien kosztować 40 tys.zł. w Polsce.

  1. Wyjaśnij teorię parytetu stop procentowych.

Wskazuje na związek między wysokością stóp procentowych oraz wysokością kursów walutowych.

Zakłada że każdy posiadacz środków pieniężnych dąży do tego by ulokować je bezpiecznie i jak najkorzystniej.

Pozwala przewidywać zamiany kursów walutowych na podstawie obserwacji tendencji w zakresie stóp procentowych w poszczególnych krajach.

Wg tej teorii wysoka stopa nominalna wiąże się ze spadkiem wartości waluty danego kraju.

  1. jak działa mechanizm kursów stałych i płynnych?

Kurs stały - w systemie kursu stałego władze monetarne państwa (w Polsce NBP) podejmują się utrzymania kursu na ustalonym przez siebie poziomie nazywanym parytetem. Parytet może być określony w stosunku do złota, do wybranej waluty lub do koszyka walut.

Współcześnie dzienna wartość obrotów na rynku walutowym jest zbliżona do łącznej wartości rezerw walutowych wszystkich Państw na świecie.

W razie pojawienia się groźby zbyt dużej utraty rezerw jedną z opcji stanowiłoby zmniejszenie wartości złotego przez NBP zwane dewaluacją; przez podniesienie kursu parytetowego z P (4PLN=1EUR) do P1(5PLN=1EUR) i próba stabilizowania go na nowym poziomie równowagi.

Gdyby jednak podaż euro przewyższała popyt, wówczas dla utrzymania deklarowanego parytetu NBP musiałby skupować tę nadwyżkę w zamian na złote.

Jeśli zwiększenie obiegu pieniężnego w Polsce spowodowane interwencyjnymi zakupami dewiz groziłoby inflacją wówczas ratunek stanowiłaby rewaluacja - podwyższenie wartości złotego do poziomu równowagi rynkowej przez obniżenie kursu parytetowego (np. z 4PLN=1EUR do 3,8PLN=1EUR)

Kurs płynny - z kursem płynnym mamy do czynienia wtedy, gdy kształtuje się on wyłącznie pod wpływem popytu i podaży na rynku walutowym.

O poziomie kursu płynnego decyduje to jak kształtuje się saldo obrotów handlowych i inwestycyjnych danego kraju i zagranicą.

  1. Co to jest dewaluacja (deprecjacja) i rewaluacja (aprecjacja) waluty krajowej? Jakie są ich skutki?

Gdy wartość polskiego pieniądza wzrasta mówimy że złoty uległ aprecjacji, a euro deprecjacji.

Powodem odwrotnego procesu tj. aprecjacji i deprecjacji (czyli zmniejszenia wartości) złotego, byłby wzrastający popyt na euro spowodowany np. zwiększonym importem.

Nadwyżka eksportu nad importem sprzyja aprecjacji pieniądza krajowego, a nadwyżka importu nad eksportem sprzyja jego deprecjacji.

Wartość kapitału napływającego z zagranicy większa od wypływającego za granicę wpływa na aprecjację pieniądza krajowego, a w sytuacji odwrotnej pojawia się tendencja do jego deprecjacji.

Skutkiem dewaluacji (deprecjacji) złotego jest wzrost ceny euro i cen płaconych w złotych za towary sprowadzane.

Skutki aprecjacji (rewaluacji) złotego są dokładnie odwrotne w handlu zagranicznym aprecjacja (rewaluacja) przykład:

z 4PLN=EUR do 3,6PLN=1EUR, zmniejszy przeliczone na złote wpływy eksporterów.

Eksport towarów i usług straci zatem na atrakcyjności, co ograniczy podaż euro na rynku walutowym w Polsce.

Z punktu widzenia obrotów handlowych:

Dewaluacja (deprecjacja) waluty krajowej sprzyja wzrostowi eksportu i hamowaniu importu towarów i usług, rewaluacja (aprecjacja) złotego zaś sprzyja wzrostowi importu i hamowaniu eksportu.

Z punktu widzenia przepływów kapitałowych:

Dewaluacja (deprecjacja) waluty krajowej jest czynnikiem odstraszającym zagranicznych inwestorów i zniechęcającym krajowe podmioty do zadłużania się za granicą.

Rewaluacja (aprecjacja) zaś przyciąga zagranicznych importerów i skłania krajowych uczestników obrotu gospod. Do finansowania się za granicą.

  1. Jakie są konsekwencje wymienialności złotego?

Wymienialność - pieniądze jednych Państw są wymieniane na pieniądze innych Państw. Wymienialność walut może podlegać różnym restrykcjom:

Wymienialność wewnętrzna - daje prawo do zamiany waluty krajowej jedynie osobom krajowym.

Wymienialność zewnętrzna - daje prawo do wymiany waluty krajowej jedynie osobom zagranicznym, tylko w celu dokonania tzw. Transakcji bieżących, czyli dotyczących handlu zagranicznego i obsługi kredytów zaciągniętych za granicą.

Waluta zewnętrzna wymienialna może być również stosowana do płatności i fakturowania w handlu zagranicznym.

Wymienialność według standardu określonego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy jest rozpowszechniona w gospodarce światowej i stosuje ją większość krajów.

Wymienialność pełna - oznacza, że zarówno rezydenci jak i nie rezydenci krajowi mogą wymieniać walutę krajową na obcą bez ograniczeń dotyczących celu tej transakcji (USA, Kanada, Państwa Unii Europejskiej, Japonia, Kostaryka itp. (Polska dołączyła do tej grupy od 01-10-02r.).

Wymienialność wymaga od państwa prowadzenia polityki fiskalnej i pieniężnej, zmierzających do hamowania inflacji i kontrolowania deficytu budżetowego.

Wymienialność może dotyczyć tylko pewnych rodzajów transakcji np. (wymienialność handlowa) i pomijać inne (np. kapitałowe).

  1. O czym informuje bilans płatniczy? Jakie są jego główne składniki? Co ekonomiście mówi nadwyżka a co deficyt w tym bilansie?

Bilans płatniczy - stanowi sumaryczne i uporządkowane zestawienie wszystkich transakcji zawieranych między rezydentami krajowymi a zagranicznymi w określonym czasie np. w kwartale lub roku.

Ze znakiem dodatnim zapisuje się w bilansie transakcje zwiększające zasoby walutowe takie jak: eksport towarów i usług, dochody czynników produkcji otrzymane z zagranicy, darowizny z zagranicy od podmiotów prywatnych i od instytucji publicznych.

Ze znakiem ujemnym zapisujemy transakcje zmniejszające zasoby walutowe czyli; import towarów i usług, przekazane z zagranicy dochody czynników produkcji i darowizny oraz zakup (import) zagranicznych aktywów przez podmioty krajowe.

Do najważniejszych części bilansu płatniczego należą:

  1. bilans obrotów bieżących - obejmuje eksport i import towarów (bilans towarowy), eksport i import usług, dochody z kapitału (odsetki i dywidendy), dochody z pracy (płace zatrudnionych za granicą) transfery jednostronne (oficjalne np. środki z UE i prywatne np. przekaz od krewnych)

  2. transakcje w bilansie obrotów kapitałowych - zagraniczne inwestycje bezpośrednie, zagraniczne inwestycje portfelowe oraz powstałe inwestycje zagraniczne (kredyty, lokaty bankowe i gotówkowe)

  3. rachunek rezerw dewizowych (stanowiący część bilansu kapitałowego) wskazuje jaką ilością pieniędzy zagranicznych dysponują władze danego państwa (są to z reguły papiery wartościowe emitowane przez rządy krajów o znaczącej i stabilnej pozycji w gospodarce światowej.

  4. Saldo błędów i opuszczeń.

O równowadze bilansu płatniczego decyduje stan rezerw dewizowych:

Nadwyżka - ujemne saldo na rachunkach w bilansie płatniczym

Deficyt - dodatnie saldo na rachunku w bilansie płatniczym

  1. Wyjaśni ewolucję ESW. Jak działa mechanizm kursów walutowych, do czego służy ECU?

ESW - Europejski System Walutowy powstał w 1979r. składał się z dwóch zasadniczych elementów: europejskiej jednostki walutowej (ECU) i z mechanizmu kursów walutowych (ERM).

Miał na celu pogłębienie integracji gospodarczej przez zapewnienie stabilności kursów walut państw należących do UE.

ECU - europejska jednostka walutowa - jednostka pieniężna dla celów obrachunkowo rozliczeniowych.

Mechanizm kursów walutowych składał się z kursów centralnych, z ustalonego wspólnie przez państwa członkowskie pasma wahań kursów rynkowych wokół kursu centralnego i z mechanizmu interwencyjnego.

Pozwalał na częste choć niewielkie zmiany, zapewniające kursom elastyczność w dłuższych okresach i wystarczającą stabilność w krótkich.

  1. Omów proces wprowadzenia Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej. Co to są kryteria konwergencji? Jakich zmian w polityce gospodarczej wymagałoby ich spełnienie przez Polskę?

Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa (EUGiW) była tworzona w trzech następujących etapach zgodnie z zapisami Traktatu z Maastricht z 1991r.:

Etap I (lipiec 1190 - grudzień 1993) zakończenie budowy rynku wewnętrznego, zapewniającego wolny przepływ towarów, osób, usług i kapitału; rozpoczęcie realizacji programów mających na celu doprowadzić do konwergencji ekonomicznej w państwach członkowskich, wprowadzenie wszystkich walut,

Etap II (styczeń 1994- grudzień 1998) powołanie Europejskiego Instytutu Walutowego koordynującego polityki pieniężne między bankami centralnymi i przygotowującego powstanie Europejskiego Banku Centralnego

Etap III (styczeń 1999) utworzenie Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (EBC), nieodwołalne ustalenie stałych wzajemnych kursów walut uczestników unii, emisja nowego wspólnego pieniądza euro przez EBC, realizacja za pośrednictwem ESBC wspólnej polityki monetarnej kształtowanej przez EBC.

Początkową wartość euro ustalono na poziomie wartości ECU z końca 1998r. Do końca 2001r. nowy pieniądz był stosowany tylko w rozliczeniach bezgotówkowych, następnie sukcesywnie wprowadzono banknoty i monety, które od 1 marca 2002r. zastąpiły pieniądze narodowe, a euro stało się jedynym środkiem płatniczym na terenie państw należących do EUGiW.

Przystąpienie do III etapy zastrzeżono tylko dal Państw, które spełnią tak zwane KRYTERIA KONWERGENCJI:

  1. Jakich konsekwencji wprowadzenia euro mogą oczekiwać konsumenci, producenci, banki i inwestorzy?

Władze UE oczekiwały, że wprowadzenie wspólnego pieniądza przyniesie korzyści w postaci zwiększenia wzajemnego handlu, wzrostu produkcji i wzrostu inwestycji, dzięki:

  1. Przedstaw zasadnicze etapy ewolucji pieniądza.

Pieniądz - stanowi wszystko to co jest powszechnie akceptowane, jako zapłata za dobra i usługi czy spłatę długów

Pieniądz towarowy (podstawowy okres ewolucji) - funkcję pieniądza pełniły wtedy różne przedmioty i odmienne dla poszczególnych regionów świata np.

Pacyfik - muszle paciorki,

Europa i Afryka - bydło

Pieniądz towarowy znacznie usprawnił wymianę ale miał też wady tzn. jego niejednorodność, uciążliwość w transporcie, niedostateczna podzielność, niewielka trwałość.

Funkcje pieniądza pełniły również takie towary jak: zboże, skóra, tytoń itp.

Metale, bądź stopy takie jak: żelazo, miedź, brąz, nikiel srebro czy złoto.

Szczególnie efektywny okazał się pieniądz kruszcowy (jednorodność, wysoka wartość, trwałość, podzielność.)

Początkowo pieniądz kruszcowy funkcjonował w postaci sztabek.

Pierwsze monety pojawiły się w VII w p.n.e w Lidii i Egipcie. Monety miały różny kształt, były znakiem pieniężnym o określonej wadze, próbie, wymiarach i kształcie. Wspólną cechą pieniądza towarowego było to, że miał samoistną wartość - była nią wartość towaru, jaką reprezentował pieniądz, bądź wartość materiału z którego został wykonany.

Zastąpił go pieniądz papierowy, który ma status prawnego środka płatniczego.

Na końcu tej drogi pojawił się pieniądz bezgotówkowy.

  1. Scharakteryzuj najważniejsze funkcje pieniądza.

  1. Wymień najważniejsze cechy pieniądza, zapewniające mu powszechną akceptowalność.

  1. Jakie znasz miary zasobów pieniężnych i co one oznaczają?

Zasoby pieniężne - suma wszystkich form pieniądza posiadanych przez obywateli w danym momencie. Miary zasobów pieniężnych oznaczamy M1 i M2 (stosowane przez NBP):

M1 - zasoby o najwyższej płynności: (banknoty i monety będące w posiadaniu ludności,

depozyty na rachunkach banków komercyjnych, płatne na każde żądanie);

M2 - obejmuje M1 oraz rachunki oszczędnościowe, terminowe (do określonej wysokości) a także inne aktywa o wysokiej płynności.

W odróżnieniu od M1 depozyty te nie mogą być uruchamiane za pomocą czeków, czasem również występują ograniczenia z ich podejmowaniem na żądanie.

Jeżeli zasoby M1 występują w roli środka wymiany, to zasoby M2 reprezentują łączną wielkość siły nabywczej społeczeństwa.

  1. Przedstaw zasadnicze etapy ewolucji systemu bankowego.

Pierwsze transakcje sięgają wielu wieków p.n.e., kiedy to kapłani Egiptu, Babiloni czy Grecji wypożyczali złoto i srebro na procent.

Jednak prekursorów współczesnej bankowości należy poszukiwać w średniowieczu w gronie złotników i handlarzy pieniędzy.

Złotnicy dysponowali odpowiednimi zabezpieczeniami przed kradzieżą, dlatego też wiele osób przechowywało u nich złoto i kosztowności za odpowiednią opłatą. Deponując złoto otrzymywali pokwitowania, po okazaniu których mogli otrzymywać zwrot depozytu.

Z czasem jednak zaczęto dokonywać transakcji czy regulować zobowiązania właśnie tymi pokwitowaniami (zbliżona rola do współczesnych czeków).

Kiedy pokwitowania zaczęły wypierać z obiegu złoto, złotnicy zaczęli robić z niego użytek, pożyczając go zainteresowanym na określony procent - stawali się bankierami. Ich dochody składały się z opłat za przechowanie złota ale i z procentów za jego wypożyczenie.

Z czasem pożyczki niekoniecznie musiały być udzielane w złocie ale również w postaci certyfikatów wymiennych w każdej chwili na złoto (nazywano je biletami bankowymi lub banknotami).

W taki sposób banki przestały być przechowalniami pieniędzy, pobierającymi za takie usługi opłaty, lecz stały się instytucjami również kredytowymi, kreując dodatkowy pieniądz i pożyczając go zainteresowanym.

  1. Omów istotę działalności banków i ich udział w pośrednictwie finansowym.

Banki współczesne pozostały pośrednikami finansowymi między tymi którzy oddają swoje depozyty, a tymi którzy zaciągają kredyty kreowane na podstawie depozytów.

Depozyty tworzą pasywa banku (depozyty terminowe, wkłady w vista, depozyty oszczędnościowe, certyfikaty depozytowe, rachunki kapitałowe itp.)

Bank bierze na siebie obowiązek znalezienia kredytobiorcy i całe ryzyko związane ze ściąganiem kredytu.

Banki komercyjne mają rozwinięty największy udział (ponad 1/3) w pośrednictwie finansowym.

W takiej też roli występują kasy oszczędnościowe, banki oszczędnościowo - pożyczkowe itp.

Inwestycje te gromadzą depozyty oraz prowadzą rachunki zarówno dla osób indywidualnych i przedsiębiorstw.

Zarówno banki komercyjne jak i inne instytucje finansowe to głównie instytucje prywatne nastawione na zysk.

  1. Wymień i scharakteryzuj najważniejsze funkcje banków.

  1. Przedstaw mechanizm kreacji kredytów przez system bankowy.

System bankowy ma zdolność do kreowania dodatkowych kredytów będących wielokrotnością depozytów bankowych.

Wielkość tej kreacji pozostaje w ścisłym związku z ustaloną przez bank centralny wysokością stopy rezerw obowiązkowych (im wyższa stopa rezerw, tym niższa kreacja).

Ważne jest też to jaka część udzielonych kredytów pozostaje w systemie bankowym.

  1. Omów rolę banku centralnego w funkcjonowaniu systemów pieniężnych poszczególnych krajów.

Bank Centralny - w USA System Rezerwy Federalnej, w Wielkiej Brytani - Bank Anglii, w Polsce NBP).

Banki centralne, niezależnie od formy własności i sposobu ich usytuowania w hierarchii władzy (czy podlegają rządowi, czy są od niego niezależne) reprezentują interesy państwa. Celem nadrzędnym jest dla nich stabilność pieniądza.

Do jego celów należą również: utrzymywanie stabilności cen, stabilny wzrost gospodarczy, niski poziom bezrobocia itp.

  1. Wymień najważniejsze funkcje banku centralnego i przedstaw ich charakterystykę.

  1. Za pomocą jakich narzędzi bank centralny może oddziaływać na podaż pieniądza i jaka jest skuteczność takiego oddziaływania.

Za pomocą narzędzi takich jak:

      1. Operacje otwartego rynku - mamy z nimi do czynienia wtedy, gdy bank centralny wpływa na podaż pieniądza przez zakup bądź sprzedaż papierów wartościowych,

      2. Regulacja stopy redyskontowej - stopa redyskontowa to stopa procentowa pobierana przez bank centralny od banków komercyjnych przy sprzedaży weksli (weksel - sporządzony zgodnie z istniejącym prawem dokument zobowiązujący wystawcę do bezwarunkowej zapłaty określonej sumy w danym miejscu lub czasie. Wyróżniamy weksle handlowe - wystawiane przy zakupie towarów z odroczonym terminem płatności i weksle finansowe wystawione np. dla uzyskania pożyczki)

      3. Zmiana wysokości stopy rezerw obowiązkowych - stopa rezerw - określony przez bank centralny nominalny stosunek rezerw gotówkowych do wkładów bankowych. Im wyższa rezerwa tym niższa kreacja pieniądza bankowego i niższa podaż kredytów. Decyzja banku centralnego o zmianie wysokości stopy rezerw obowiązkowych oznacza więc zmianę podaży kredytu.

Jeżeli więc bank centralny zamierza zwiększyć podaż kredytów to obniża się rezerwy obowiązkowe.

Jeżeli natomiast istnieje obawa przegrzania koniunktury gospodarczej to próbuje zmniejszyć dostępność kredytów i podnosi stopę rezerw obowiązkowych.

  1. Jakie czynniki określają popyt na pieniądz?

Popyt na pieniądz to ilość pieniądza, na jaką istnieje zapotrzebowanie ze strony podmiotów gospodarczych.

O zapotrzebowaniu tym decydują motywy, dla których podmioty gospodarcze utrzymują pieniądze w formie gotówki:

W/w decydują w zasadniczym stopniu o utrzymywaniu pieniądza w funkcji środka wymiany i częściowo w funkcji środka płatniczego.

Popyt na pieniądz nazywamy również preferencją płynności.

  1. Jaki mechanizm prowadzi do przywracania równowagi na rynku pieniężnym i czym on się różni od takiego mechanizmu dla dóbr i usług?

Równowaga na rynku pieniężnym to sytuacja, w której wielkość zasobów pieniężnych jest równa zapotrzebowaniu na pieniądz.

Istnieje w gospodarce mechanizm prowadzący do osiągania takiej równowagi.

Mechanizm ten jest jednak inny niż w przypadku dóbr i usług ze względu na specyfikę rynku pieniężnego.

Rynek pieniężny obejmuje operacje i kredyty krótkoterminowe z okresem realizacji do jednego roku.

  1. Scharakteryzuj pierwotny i wtórny rynek kapitałowy.

Rynek pierwotny - obejmuje sprzedaż nowych papierów wartościowych przez emitentów.

Wymienić można tu dwa rodzaje emisji papierów wartościowych. Podział ten uwzględnia zakres oferty sprzedaży kierowanej do adresatów:

Rynek wtórny - dotyczy obrotu wcześniej wyemitowanymi papierami wartościowymi między inwestorami.

Transakcje kupna i sprzedaży dokonują się tu poza emitentami, nie mają więc wpływu na wielkość jego kapitałów. Na rynku wtórnym należy przede wszystkim wymienić rynek:

  1. Wymień i omów nie bankowe instytucje finansowe.

Nie bankowe instytucje finansowe - są to instytucje dysponujące zwykle znacznymi środkami finansowymi, ich działanie zaś jest nakierowane na optymalne wykorzystanie tych środków.

  1. Fundusze inwestycyjne (powiernicze) - przybierają głównie formę spółek akcyjnych, ich akcje zaś są sprzedawane w obrocie publicznym. Środki uzyskane ze sprzedaży są inwestowane w zależności od rodzaju funduszów. Charakteryzują się odmienną konstrukcją (otwarte, zamknięte), kierunkami realizowanych inwestycji (na rynku nieruchomości, akcji obligacji itp.)

  2. Towarzystwa ubezpieczeniowe - najważniejszą dziedziną ich działalności jest działalność inwestycyjna, w ramach której lokują nadwyżki posiadanych środków na rynku finansowym (kupują akcje, obligacje itp.). Kreują również produkty rynku finansowego tak jak: polisy, lokaty terminowe z ubezpieczeń na życie itp. Ich sprzedaż przynosi tow. Określone dochody, które są inwestowane następnie w papiery wartościowe.

  3. Fundusze emerytalne - są oparte na dwustronnych umowach - jedna strona systematycznie wpłaca składki, druga zaś wypłaca należne sumy w ściśle określony sposób. Zgodnie z obowiązującym prawem fundusze te są dodatkowo zasilane przez pracodawców. Zgromadzone w ten sposób środki fundusze lokują w papiery wartościowe. Uzyskane zaś z tego tytułu dochody mają wpływ na wysokość wypłaconej emerytury.

  4. Fundusze wysokiego ryzyka - są nakierowane na zakłady firm ich rozwój oraz poprawę funkcjonowania. Przedmiotem zainteresowania tych funduszy są głównie małe i średnie przedsiębiorstwa (nie notowane na giełdzie) charakteryzujące się dużym potencjałem rozwojowym.

  1. Na czym polegają punktowe i ciągłe notowania giełdowe.

Notowania punktowe - wszystkie transakcje są dokonywane po tej samej cenie według tzw. Kursu jednolitego. O cenie tej decydują złożone przez inwestorów zlecenia zakupu i sprzedaży papierów wartościowych.

Notowania giełdowe ciągłe - transakcje mogą być zawierane przy różnych poziomach cen. Zawsze jednak na początku jest ustalany kurs otwarcia na podstawie złożonych zleceń, na zasadzie kursu jednolitego.

Cena po której jest dokonywana ostatnia transakcja, nosi nazwę kursu zamknięcia.

  1. Przedstaw równowagę na rynku pieniężnym.

Przez równowagę na rynku pieniężnym rozumiemy sytuację, w której wielkość realnych zasobów pieniężnych jest równa zapotrzebowaniu na pieniądz.

  1. Dlaczego popyt na pieniądz jest również nazywany preferencją płynności?

Preferencja płynności - skłonność do utrzymania aktywów w formie płynnej a więc w pieniądzu.

W tym rozumieniu pieniądz ma największą płynność.

  1. Jak działa mechanizm cła importowego i jakie powoduje konsekwencje?

Cło importowe - podatek pobierany od wartości importowanego towaru, niskie koszty obsługi administracyjnej i przejrzystość.

Wysokość ceł jest publikowana przez rząd w taryfie celnej.

Nałożeniem cła zainteresowani są producenci danego dobra, którzy mogą je wtedy sprzedawać drożej i w większej ilości, oraz rząd poszukujący wpływów do budżetu. Poszkodowani są natomiast konsumenci, którzy muszą kupować mniej i płacić wyższą cenę.

Rozdział 9

1.Podaj przyczyny dużego zainteresowania makroekonomią?

Zainteresowanie problemami makroekonomicznymi wynika w dużej mierze z faktu ,że są to problemy dotyczące całego społeczeństwa. Drugą przyczyną jest to ,że w przekonaniu społecznym polityka makroekonomiczna decyduje w znacznym stopniu o poziomie życia poszczególnych obywateli.

2.Jak należy rozumieć produkt narodowy brutto i jakie praktyczne znaczenie ma ta kategoria ekonomiczna.

Produkt narodowy brutto /PNB/ to całkowity dochód osiągany przez obywateli danego kraju , niezależnie od miejsca , w którym został wytworzony / w kraju lub za granicą/ . Przy jego obliczeniu należy do PKB dodać dochody uzyskiwane przez obywateli tego kraju za granicą oraz odjąć dochody uzyskiwane przez cudzoziemców w danym kraju.

3.Dlaczego wartość sprzedawanych towarów używanych nie jest uwzględniana w PKB.

4.Czym się różni PKB realny od nominalnego.

Przy liczenie PKB są wykorzystywane ceny rynkowe. Wiemy .że ceny dóbr i usług z roku na rok są z reguły wyższe i to nie dlatego , że dane produkty bądź usługi są wyższe jakościowo ich ceny mają swoje źródło w wzroście cen , czyli w inflacji .Oznacza to ,że gdyby produkty z roku na rok nie uległy zmianie to i tak PKB wykazałby wzrost . Jeśli PKB ma stanowić rzeczywista miarę zmian w gospodarce to należy wyeliminować wpływ jaki na niego wywierają zmiany cen. Eliminacji takich dokonujemy posługując się tzw. stałymi cenami . Są to ceny z któregoś roku , które przyjmujemy za bazowe. W cenach tych mierzymy wartość dóbr i usług w badanym okresie niezależnie od cen jakie występowały w poszczególnych latach . PKB dla danego roku liczony w cenach bieżących oraz cenach stałych może się znacznie różnić, zaś różnice te będą zależały od poziomu inflacji. Produkt krajowy brutto liczony w cenach stałych przyjęto nazywać realnym, liczony zaś w cenach bieżących nominalnym. Zależności między PKB realnym i nominalnym możemy zapisać PKB realny =PKB nominalny *100

Wskaźnik cen

PKB nominalny dzielimy przez wskaźnik cen i mnożymy przez 100 otrzymany wynik wskazuje , że PKB realny rósł znacznie wolniej niż nominalny . wykorzystany tu wskaźnik cen nazywamy delatorem odnosi się to do całego PKB.

5.Jak się kształtuje poziom PKB na jednego mieszkańca w Polsce na tle innych krajów.

PKB na jednego mieszkańca otrzymujemy go dzieląc PKB realny dla danego roku przez liczbę mieszkańców kraju w tym samym roku . Szczególnie często jest on wykorzystywany do mierzenia stopy życiowej czy poziomu dobrobytu społecznego. Za jego pomocą można śledzić zmiany w poziomie dobrobytu społecznego w poszczególnych krajach w dłuższym okresie czasu może być też wykorzystywany do porównań międzynarodowych i wtedy musi być wyrażony w jednej walucie. Kraje o najniższych dochodach to Turcja , polska , Węgry. PKB na jednego mieszkańca w Afryce to 300-500 dolarów rocznie.

6.Przedstaw ruch okrężny strumieni pieniężnych w gospodarce.

Produkt krajowy brutto można liczyć 3 sposobami

-polega na sumowaniu wartości produktów wytworzonych w różnych gałęziach gospodarki.

- polega na mierzeniu strumienia wydatków na dobra i usługi.

- polega na pomiarze dochodów czynników produkcji . Niezależnie od sposobu liczenia wynik zawsze będzie taki sam . Sposób liczenia pokażemy na przykł. Uproszczonego modelu gospodarki , w której występują jedynie dwa rodzaje podmiotów : przedsiębiorstwa i gosp. Domowe. W modelu tym nie występują również wpływy i wydatki rządowe nie ma wymiany handlowej z zagranicą ani inwestycji. Wymienione podmioty są ze sobą powiązane w różny sposób przy pomocy 2 górnych oraz 2 dolnych pętli . Związki miedzy tymi podmiotami maja charakter ciągłych procesów i dlatego można mówić o tzw. ruchu okrężnym w gospodarce. Jedna z górnych pętli obrazuje stały proces przemieszczania produktów i usług od przedsięb. do gosp. domow. Druga zaś strumień pieniędzy wędrujący od gops dom do przedsiębiorstwa jako zapłata za produkty i usługi. Pętle dolne obejmują świadczone przedsięb usługi czynników produkcji / ziemi, pracy, kapitału/ oraz płacone przez przedsięb wynagrodzenia za te usługi w postaci płac , czynszów, dywidend zysków .

7.Jakie rodzaje wydatków są uwzględniane przy liczeniu PKB.

PKB liczony według górnej pętli będzie sumą dóbr i usług konsumpcyjnych i inwestycyjnych .Inwestycje będą stanowić tę część PKB, która nie została skonsumowana. W tym rozumieniu nakłady inwestycyjne będą przyjmowały postać nie tylko maszyn ,urządzeń lecz także nie sprzedanych dóbr czyli zapasów.

I = PKB-C

Oszczędności S= PKB -C Przy przyjętych zasadach liczenia PKB oszczędności i inwestycje stanowią tożsamość , co oznacza ex post będą zawsze równe uzup ?

8.Co to jest amortyzacja i jakie ma ona praktyczne znaczenie w rachunkach narodowych.

Amortyzacją będziemy nazywali wartość rocznych ubytków istniejących zasobów kapitałowych. W ostatnich latach mamy do czynienia z amortyzacja przyśpieszoną . Oznacza ona wysokie odpisy amortyzacyjne od zakupionych maszyn i urządzeń szczególnie w pierwszych latach użytkowania.

9.Jak rozumieć kategorie „ wartości dodanej „ i do czego ona służy.

Przy mierzeniu strumienia produktów posługujemy się wartością dodaną. Kategoria ta jest liczona w skali każdego przedsiębiorstwa i zawiera jedynie wartości , które powstały w danym przedsieb. , a więc SA to wartości nowe, nie związane z wcześniejszymi etapami procesu produkcji. Wartość dodana stanowi bowiem różnicę między utargiem przedsiębiorstwa a wydatkami na zakupione materiały , półprodukty czy usługi od innych przedsiębiorstw. Stosowanie tej metody oznacza również , że importowane podzespoły do dalszej produkcji nie powiększą wartości produkcji krajowej. Przy liczeniu wartości dodanej nie powinno wystąpić wielokrotne liczenie , ponieważ produkty i usługi zakupione przez przedsięb powinny zostać uwzględnione w wartości dodanej jednego z wcześniejszych stadiów produkcji.

10. Czym się różni PKB od PNB , dlaczego pierwszy z nich stał się obecnie bardziej popularny.

Produkt krajowy brutto PKB to miernik produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na obszarze danego kraju, niezależnie od tego , kto jest ich właścicielem. PKB różni się od PNB tym, że nie uwzględnia dochodu z lokat zagranicznych .Porównanie definicji PNB i PKB pozwala stwierdzić, że PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą.

11. Wymień wady PKB jako wskaźnika dobrobytu społecznego.

Chociaż PKB jest uważany za najdoskonalszą miarę działalności gospodarczej , to jednak nie jest pozbawiony wad . Zalicza się do nich niesłuszne pomijanie takich sfer gospodarki, jak produkcja gospodarstw domowych czy produkcja w szarej strefie / z wyłączeniem produkcji pracy zabronionej/ , także zanieczyszczenia środowiska naturalnego .

12. Jak rozumieć szarą strefę i jakie są jej rozmiary w Polsce.

W każdym kraju istnieje pewna sfera gospodarki , która wymyka się z kontroli. Działalność w tzw. szarej strefie nie jest rejestrowana, a więc nie jest również liczona do PKB. Działalność w szarej strefie może się składać z niezabronionych i zabronionych rodzajów nie ujawnionej działalności. Szara strefa obejmuje również zabronione rodzaje działalności , a więc takie , które są zakazane przez prawo . Zwykle jest to działalność przynosząca wysokie dochody . Szara strefa jest poważnym problemem również w Polsce. Szacuje się ,że obejmuje około 25% łącznej wartości produkcji.

13. Co oznacza termin „ jakość życia „.

Termin jakość życia , kojarzony z poprawą zadowolenia i satysfakcji , ze wzrastającym poziomem wykształcenia, z procesami demokratyzacji zarówno w życiu publicznym jak i w miejscu pracy. Akcentuje się tu pozycję człowieka w organizacji oraz tworzenie warunków do dalszego jego rozwoju. PKB nie bardzo się nadaje do pomiaru Jakości życia.

14. Jakie elementy obejmuje wskaźnik „ dobrobytu ekonomiczne netto „.`

Termin dobrobyt ekonomiczny netto oznacza miarę całkowitego efektu społecznego, obejmującego jedynie te dobra konsumpcyjne i inwestycyjne , które przyczyniają się bezpośrednio do poprawy dobrobytu ekonomicznego. Przy mierzeniu tego dobrobytu uwzględnia się wartość czasu wolnego , szarą strefę oraz niszczenie środowiska naturalnego , także inne elementy, które uznaliśmy za wady PKB .

Rozdział 10

1.Jakie czynniki określają stopę wzrostu gospodarczego.

Wzrost gospodarczy będziemy definiować jako proces powiększania rozmiarów produkcji w skali całej gospodarki. Zmiany jakie się dokonały w dochodzie narodowym w ciągu roku określać będziemy przy pomocy stopy wzrostu gospodarczego . Stopa wzrostu dochodu narodowego uznawana jest za podstawową miarę wzrostu gospodarczego. Stopę wzrostu można zapisać wpisać wzór str 245.Mnożąc wynik przez 100% wyrazimy stopę wzrostu gospodarczego w procentach. W analizie czynników wzrostu gospodarczego można wyodrębnić dwa podstawowe ujęcia : podażowe i popytowe. W ujęciu podażowym zakłada się ,że rozmiary produkcji, a więc i dochodu narodowego, są zdeterminowane przez możliwości produkcyjne gospodarki. W ujęciu popytowym rozmiary produkcji są określone przez czynniki zwiększające wykorzystywanie istniejących zdolności wytwórczych.

2. Na czym polega ujęcie podażowe i popytowe wzrostu dochodu narodowego oraz jakie czynniki determinują ten wzrost.

Podejście podażowe wywodzi się z teorii neoklasycznej, ukształtowanej na przełomie XIX ,XX w . W tym podejściu akcentowane są zdolności produkcyjne gospodarki. Rozmiary produkcji więc i dochodu narodowego są zdeterminowane przez możliwości produkcyjne. Oznacza to , że im większe są zasoby czynników produkcji /praca, kapitał, ziemia/ tym większe będą rozmiary produkcji. Przyjmuje się pełne wykorzystanie zdolności wytwórczych oraz o możliwości sprzedaży wszystkich wyprodukowanych wyrobów. Podejście popytowe pochodzi z lat 30 , a więc z okresu głębokiego kryzysu gospodarczego. Zostało ono rozwinięte przez Keynesa, który odrzucił założenia neoklasyków o pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Rozmiary produkcji nie są określone przez zdolności produkcyjne, ale przez czynniki , które powodują ich wykorzystanie. Zdaniem Keynesa o wykorzystaniu zdolności produkcyjnych w gospodarce decyduje przede wszystkim efektywny popyt. Na tym polega istota podejścia popytowego, w którym zakłada się, że rzeczywiste rozmiary produkcji i dochodu narodowego będą zależały od istniejącego w gospodarce popytu na dobra i usługi.

3. Jakie czynniki określają położenie i nachylenie krzywej konsumpcji jaka jest w tym rola krańcowej skłonności do konsumpcji.

Wydatki konsumpcyjne to inaczej wydatki gospodarstw domowych na szeroko pojęte dobra i usługi. Źródłem tych wydatków są dochody do dyspozycji. Są to dochody uzyskiwane od przedsiębiorstw pomniejszone o podatki bezpośrednie i powiększone o transfery państwa czy władz lokalnych. Gospodarstwa domowe podejmują autonomiczne decyzje o swoich wydatkach i dlatego struktura tych wydatków w każdym z nich jest inna. Chociaż wydatki konsumpcyjne gosp. domow. zależą od wielu czynników to jednak głównie są związane z ich dochodami do dyspozycji. Wydatki konsumpcyjne są dochodów do dyspozycji. Wzór C= a+byYd . Stały współczynnik b określa jaką cześć dochodów do dyspozycji gosp. dom. przeznaczają na konsumpcję . Współczynnik ten decyduje również o nachyleniu funkcji konsumpcji. Drugi stały współczynnik a reprezentuje wielkość konsumpcji niezależną od dochodów do dyspozycji. Bywa on również nazywany autonomicznym popytem konsumpcyjnym. Współczynnik ten decyduje o punkcie przecięcia krzywej konsumpcji z osią rzędnych, a więc i o przesunięciu tej krzywej względem środka układu. Oda współczynniki maja wartość dodatnią. Współczynnik b decyduje o nachyleniu krzywej konsumpcji. Nachylenie cto można mierzyć stosunkiem przyrostu konsumpcji do przyrostu dochodów do dyspozycji. Współczynnik ten jest również nazywany krańcową skłonnością do konsumpcji. Wskazuje on bowiem jaką część z dodatkowej jednostki dochodu gosp. dom. przeznaczają na konsumpcję.

4.Przedstaw warunki równowagi produkcji oraz mechanizm osiągania równowagi produkcji.

5 Określ warunki równowagi oszczędności i inwestycji dla zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz przedstaw mechanizm osiągania takiej równowagi.

Równość inwestycji i oszczędności stanowi podstawowy warunek zrównoważonego wzrostu. Osiągnięcie takiej równości jest niezwykle trudne, ponieważ inne podmioty oszczędzają / gosp dom/ , a inne inwestują / przedsięb/ . W przypadku jednak pojawienia się takiej nierówności/ jeśli inwestycje są większe bądź mniejsze od oszczędności/ są uruchamiane mechanizmy przybliżające gospodarkę do stanu równowagi.

6.Na czym polega istota i mechanizm działania mnożnika inwestycyjnego.

7. Jaka jest zależność między krańcową skłonnością do konsumpcji i wielkością mnożnika inwestycyjnego.

8.Na czym polegają ograniczenia w działaniu mnożnika inwestycyjnego.

Mnożnikiem inwestycyjnym nazywamy zjawisko wielokrotnych zmian dochodu narodowego w stosunku do zmian popytu autonomicznego - głównie inwestycyjnego. Jego wartość jest określona przez krańcową skłonność do konsumpcji.

9. Wymień podstawowe czynniki wzrostu gospodarczego.

Szczególną uwagę zwraca rola czynnika pracy we wzroście gospodarczym .Dochód narodowy jest bowiem iloczynem zatrudnienia i wydajności pracy. Należy jednak pamiętać, że w przypadku nadmiernego wzrostu zatrudnienia krańcowy produkt pracy wykazuje tendencję spadkową, zmniejsza się również wydajność pracy. Do podstawowych czynników wzrostu gospodarczego należą

-praca

- Kapitał

- Postęp techniczny

10.Przedstaw funkcję produkcji dla czynnika pracy oraz czynniki wpływające na jej kształt.

Kapitał określić można jako majątek produkcyjny wykorzystywany w procesie produkcji. Nakłady kapitału prowadzą do wzrostu wydajności pracy, a więc przesuwają funkcję produkcji dla czynnika pracy w górę. Czynnikiem prowadzącym do wzrostu zasobów kapitału są inwestycje. Ich znaczenie dla przyrostu dochodu narodowego określa formuła Kaleckiego.

11.W jaki sposób zmiany w zatrudnieniu i wydajności pracy wpływają na tempo wzrostu gospodarczego.

Wydajność pracy definiujemy jako wielkość produkcji przypadającą na jednego zatrudnionego i obliczamy ją dzieląc łączne rozmiary produkcji przez liczbę zatrudnianych. Dla osiągnięcia niewielkiego przyrostu produkcji z Yo do Yl należało znacznie zwiększyć zatrudnienie bo z Lo do Ll. Wynika z tego ,że gA>gB Dochód narodowy będzie równy iloczynowi zatrudnienia L i przeciętnej wydajności pracy, g. Można to wyrazić wzorem Y=L*Przyrost dochodu będzie więc równy sumie iloczynu dotychczasowego zatrudnienia i przyrostu wydajności pracy iloczynu dotychczasowej wydajności i przyrostu zatrudnienia oraz zatrudnienia oraz iloczynu przyrostu wydajności i przyrostu zatrudnienia . Tempo wzrostu gospodarczego badzie równe sumie tempa wzrostu wydajności i tempa wzrostu zatrudnienia.

12. Czego dotyczy formuła Kaleckiego.

Kapitał określić można jako majątek produkcyjny wykorzystywany w procesie produkcji. Nakłady kapitału prowadzą do wzrostu wydajności pracy, a więc przesuwają funkcję produkcji dla czynnika pracy w górę. Czynnikiem prowadzącym do wzrostu zasobów kapitału SA inwestycje. Ich znaczenie dla przyrostu dochodu narodowego określa m.in. formuła Kaleckiego. Kalecki rozpatruje proces wzrostu z dwóch stron : z jednej bada wpływ wielkości zatrudnienia i jego jakości na wzrost dochodu, a z drugiej wpływ rzeczowych czynników wzrostu takich jak inwestycje oraz ich techniczny poziom. Model ten ma zatem charakter dwuczynnikowy ponieważ obejmuje pracę i kapitał.

13. Określ wpływ postępu technicznego na kształt krzywej krańcowego produktu kapitału.

Kapitał jest rozumiany jako rzeczowy majątek produkcyjny wykorzystywany w procesie produkcji. Składają się na niego dobra wykorzystywane w procesie produkcji, a więc dobra służące do produkcji innych dóbr.

Z krzywej krańcowej produkcji odczytać można Kształt krańcowego produktu kapitału. Wyraża on przyrost produkcji wynikający ze zwiększenia kapitału o jednostkę. Krzywa krańcowego produktu kapitału ma tendencję spadkową , co oznacza , że kolejnym dodatkowym jednostka kapitału odpowiadają coraz mniejsze przyrosty produkcji. Kształt tej krzywej jest zgodny z prawem malejących przychodów.

14.Omów znaczenie postępu technicznego i technologicznego dla wzrostu gospodarczego.

Postęp gospodarczy jest czynnikiem wzrostu gospodarczego. Postęp techniczny w istotny sposób wpływa na funkcję produkcji zarówno dla czynnika pracy jak i dla czynnika kapitału . Funkcja produkcji dla czynnika pracy bez postępu technicznego dość zasadniczo się różni od funkcji produkcji , w której uwzględniono postęp techniczny. Postęp techniczny wpływa na funkcję produkcji dla czynnika kapitału, zwiększając jego produktywność, a więc i zwiększając rozmiary produkcji. Postęp techniczny wpływa również na wielkość krańcowego produktu pracy i krańcowego produktu kapitału. Efekty postępu technicznego nie ograniczają się do wzrostu przychodów z pracy i kapitału, a więc do wzrostu osiągniętych za ich pomocą rozmiarów produkcji. Wpływają również na podniesienie cen czynników produkcji ze względu na ich wyższe parametry. Postęp techniczny to stosowanie nowej wiedzy technicznej i organizacyjnej w procesie produkcji.

Rozdział 11

1.Czy ,a jeżeli tak to dlaczego państwo powinno ingerować w działalność gospodarczą.

Zadaniem państwa jest tworzenie warunków , w których społeczeństwo mogłoby osiągać właściwy stopień bezpieczeństwa ekonomicznego / odpowiednie zaspakajanie potrzeb indywidualnych i zbiorowych krótkim i długim okresie/ Działalność gospodarcza jest jedną z podstawowych form aktywności społecznej .

Rola państwa co do zakresu i form zaangażowania w działalność gospodarczą jest zróżnicowana w poszczególnych krajach. Zależy to od różnych czynników: ustroju społeczno-ekonomicznego, tradycji dynamiki zmian zachodzących w gospodarce .Procesy społ.- ekonom. Maja dynamiczny charakter .Zmieniają się zależności między różnymi elementami procesów oraz porcje nakładów i efektów. Procesy gospodarcze tylko w pewnym stopniu poddają się regulującemu wpływowi państwa.

2.Jakie są główne funkcje gospodarcze państwa oraz na czym te funkcje polegają.

Są 4 funkcje ekonomiczne państwa

Pierwsza polega na tworzeniu ładu prawnego /system prawny / ma stanowić podstawę regulowania zachowania mikropodmiotów gospodarczych i instytucji. /ochrona własności, funkcjonowanie i likwidacja przedsiębiorstw , regulowanie stosunków między sprzedawcami i nabywcami, pracodawcami i pracobiorcami.

Druga funkcja alokacyjna państwo winno tworzyć warunki sprzyjające możliwie najbardziej efektywnemu wykorzystaniu czynników produkcji.

Trzecia funkcja stabilizacyjna gospodarka rynkowa charakteryzuje się wahaniami poziomu produkcji , zatrudnienia, cen i dochodów. Są to wahania koniunkturalne.

Czwarta funkcja redystrybucyjna mechanizm rynkowy ze swej istoty nie zapewnia względnie równej dystrybucji dochodów. Bardziej wydajni i bardziej przedsiębiorczy uczestnicy życia gospodarczego są premiowani wyższymi dochodami.

3.Oceń efektywność narzędzi pośrednich i bezpośrednich realizacji funkcji gospodarczych państwa.

Państwo spełnia ekonomiczne funkcje dwiema metodami :

Metoda pośrednia polega na tym, że państwo kształtuje lub wpływa na ukształtowanie się parametry oraz elementy rachunku ekonomicznego, takie jak stopa opodatkowania, stopa procentowa zasady amortyzacji środków trwałych. Metoda bezpośrednia odpowiednie organy państwowe ingerują w różnej formie bezpośrednio w sferę realnej działalności produkcyjnej przedsiębiorstw ustalając np. normy emisji zanieczyszczeń przemysłowych warunki bezpieczeństwa i higieny pracy , lokalizację zakładów produkcyjnych udzielając zezwolenia na prowadzenie konkretnej działalności .Posługując się metodą pośrednią państwo działa w sferze regulacyjnej przy metodzie bezpośredniej działanie państwa odnosi się bezpośrednio do sfery realnej. Metoda pośrednia jest bardziej efektywna, pozostawia ona przedsiębiorstwom możliwość samodzielnego wyboru i decyzji, nie ogranicza się przedsiębiorstwom możliwość adoptowania się do zmiennych warunków gospodarowania. Pośrednie regulowanie działalności gospodarczej odbywa się za pomocą dwojakiego rodzaju narzędzi -fiskalnych pieniężnych., w tym także za pomocą regulowania kursu wymiennego walut.

4.Jakie tendencje, gdy chodzi o udział wydatków budżetowych w PKB można zauważyć i na czym są warunkowane.

Budżet Państwa to plan dochodów i wydatków w danym , rocznym przedziale czasu.

Jeśli chodzi o pomiar wielkości wydatków budżetowych , to powszechnie stosowanym kryterium jest udział tych wydatków w PKB . Nie jest to kryterium szczególnie precyzyjne , pozwala jednak twierdzić, że udział tych wydatków jest duży lub mały ,że podlega zmianom zbieżnym lub rozbieżnym w porównaniu z tym co można zaobserwować w innych krajach. Z danych wynika , że udział wydatków budżetowych w PKB w Unii Europejskiej jest znacząco wyższy niż w USA i Japonii. Natomiast niższy udział wydatków budżetowych w PKB w Polsce jest w porównaniu ze średnią w Unii Europejskiej można tłumaczyć jeszcze procesami transformacji systemowej. Jednym z elementów jest to , że zaledwie połowa środków publicznych jest widoczna w budżecie.

5.Oceń główne kryteria klasyfikacji podatków.

Przez pojęcie podatku rozumiemy przymusowe, nieodpłatne świadczenie obywateli i instytucji pobierane przez państwo. Świadczenia te mogą być pobierane wyłącznie na podstawie przepisów prawnych uchwalonych przez parlament. Problematyka podatków - teoretyczne zasady opodatkowania, z punktu widzenia między stopą podatkową a przedmiotem opodatkowania , rodzaje podatków .Teoretyczne zasady opodatkowania: kryterium korzyści -obywatele powinni płacić podatki w wysokości skorelowanej z korzyściami jakie uzyskają dzięki wydatkom publicznym. - kryterium zdolności do płacenia im wyższe dochody , tym powinny być wyższe obciążenia podatkowe jest to kryterium redystrybucyjne. Co się tyczy związku między stopą podatkową a przedmiotem opodatkowania to możemy wyróżnić podatki proporcjonalne nazywane też liniowymi oraz podatki progresywne i regresywne.

Podatek proporcjonalny liniowy charakteryzuje się tym, że niezależnie od wartości przedmiotu opodatkowania podlega on tej samej stopie podatkowej.

Podatek progresywny oznacza, że stopa podatkowa rośnie wraz ze wzrostem wartości przedmiotu opodatkowania, opodatkowuje się z reguły dochody osobiste ludności.-19%przy podstawie opodatkowania do 37024- 30% od 37024do 74048 - 40% powyżej 74048.Mogą być przewidziane ulgi , zwolnienia, wyłączenia podatkowe.

Podatek regresywny występuje gdy w miarę wzrostu wartości podstawy opodatkowania stosuje się coraz niższe stawki podatkowe.

Rodzaje podatków: Bezpośrednie dotyczy dochodów ludności, Pośrednie obciążające towary i usługi np. podatek od wartości dodanej czy podatek od wartości majątku .Wszystkie podatki w ostatecznym rachunku powodują zmniejszenie dochodu do dyspozycji gosp. domow.

6.Czego dotyczy krzywa Laffera.

Narzędziem analizy związku między wysokością opodatkowania a aktywnością gospodarcza i wpływami podatkowymi do budżetu jest tzw. Krzywa Laffera, której nazwa wywodzi się od nazwiska jednego z prezenterów nurtu ekonomii. Ukazuje ona negatywne konsekwencje fiskalizmu tj. wysokich stóp podatkowych.

7.Na czym polega mechanizm mnożnikowy wydatków budżetowych oraz podatków.

Mnożnik podatkowy to iloczyn mnożnika budżetowego przez wskaźnik krańcowej skłonności do konsumpcji. Gdy wskaźnik ten jak przyjęliśmy wynosi 0,08 to mnożnik budżetowy wyraża się liczbą 5 . Natomiast mnożnik podatkowy będzie miał wartość 4 . Różnice w wielkości tych mnożników maja istotne znaczenie w praktyce polityki fiskalnej. Państwo prowadzi politykę fiskalną , oddziaływania na gospodarkę za pomocą podatków i wydatków budżetowych. Wydatki budżetowe poprzez mechanizm mnożnikowy zwielokrotniają wzrost lub spadek PKB. Podobnie ale z mniejszą siłą działa mnożnik podatkowy .

8.Co to są automatyczne stabilizatory i jakie są ich zalety oraz słabości.

Autonomicznymi stabilizatorami nazywamy pewne instrumenty ekonomiczne cechujące się wrażliwością na zmiany PKB i innych wielkości ekonomicznych pod wpływem zmian koniunkturalnych. Automatyczne stabilizatory powodują zwiększenie do dyspozycji gospodarstw domowych w okresie recesji lub też ich zmniejszenie w okresie wzrostu bez potrzeby podejmowania konkretnych decyzji przez określone organy państwowe. Do automatycznych stabilizatorów należy zaliczyć podatek dochodowy oraz system zasiłków dla bezrobotnych socjalnych.

9. Na czym polega aktywna polityka fiskalna.

Aktywna polityka fiskalna może mieć na celu wypełnienie luki recesyjnej przez wzrost wydatków budżetowych . Głównymi narzędziami aktywnej polityki fiskalnej są zmiany stawek i struktury podatków , zmiany wydatków budżetowych i ewentualna korekta deficytu budżetowego oraz obsługi długu publicznego. Aktywna polityka fiskalna ma charakter dyskrecjonalny uznaniowy.

10.Omów efektywność polityki fiskalnej.

Operowanie narzędziami polityki fiskalnej powinno prowadzić do wyeliminowania wahań koniunkturalnych czy też zakłóceń o innym charakterze. Niestety polityka fiskalna nie zlikwidowała i nie jest w stanie zlikwidować cykliczność rozwoju gospodarki. Automatyczne stabilizatory mimo swoich zalet są zespołem narzędzi o zbyt słabej sile oddziaływania na procesy gospodarcze. Według przedstawicieli nurtu neoklasycznego mechanizm rynkowy rozwiązuje problemy ekonomiczne i dlatego interwencjonizm państwa jest niepotrzebny. Reprezentanci nurtu keynesowskiego dowodzą , że właśnie słabości mechanizmu rynkowego powodują powstanie problemów , które musi rozwiązać państwo. Badania efektywności działania państwa , w ramach kierunku neoinstycjonalnego , wykazały , że mechanizm decyzji państwa , które maja korygować słabości rynku jest daleki od doskonałości.

11.Czym jest uwarunkowany deficyt budżetowy i jakie kreuje on problemy.

Nadwyżka wydatków nad dochodami oznacza deficyt budżetu. Przez dłuższy czas dominował pogląd , że budżet państwa musi być zrównoważony. .W okresie recesji budżet byłby deficytowy, natomiast w okresie ożywienia wykazałby nadwyżkę. Przy tak pojmowanych funkcjach finansów publicznych deficytowość budżetu nie może być traktowana jako zjawisko wyjątkowe. Ponadto deficyt budżetowy może mieć różny charakter. W okresie recesji stabilizatory powodują spadek dochodów budżetowych. Ponadto rośnie bezrobocie i rosną wypłaty z tytułu zasiłków dla bezrobotnych. Takie przeciwstawne procesy mogą prowadzić do deficytu budżetowego. Utrzymanie deficytu budżetowego na odpowiednim poziomie /3% w stosunku do PKB/ maja także kraje wyżej rozwinięte niż Polska. Deficyt budżetowy może być sfinansowany ze źródeł zewnętrznych i wewnętrznych. Wewnętrzne - oszczędności ludności , przedsiębiorstw, instytucji państwowych ,Sprzedaż papierów wartościowych emitowanych przez rząd , dodatkowa emisja pieniądza zwiększa zagregowany popyt . Jeżeli deficyt budżetowy jest znaczny i rząd w dużym stopniu angażuje oszczędności sektora prywatnego ludności , przedsiębiorstw. Źródła zewnętrzne zagraniczne banki komercyjne lub rządy innych państw. Niewypłacalność kredytobiorcy powoduje , że kredyt jest spłacany przez gwaranta czyli rząd kraj macierzystego banku kredytodawcy.

12. Jakie problemy rodzi dług publiczny.

Deficyt budżetowy prowadzi do długu publicznego . Jest to wartość obligacji rządowych znajdujących się w posiadaniu osób fizycznych i prawnych krajowych / zagranicznych. Krajowy dług publiczny wywołuje określone konsekwencje redystrybucyjne. Korzyści w postaci relatywnie wysokich odsetek. Koszt obsługi długu obciąża wszystkich podatników , a szczególnie tych , którym ubóstwo nie pozwala na zakup obligacji. W Polsce istnieje górna granica długu publicznego w stosunku do PKB /60%/.

Rozdział 13

1.Jakie względy przemawiają za łączną analizą polityki pieniężnej i polityki fiskalnej.

Zadaniem państwa jest zmniejszenie amplitudy wahań koniunkturalnych, walka z bezrobociem i z inflacją.

Służą temu dwa zestawy narzędzi - narzędzia polityki fiskalnej oraz narzędzia polityki pieniężnej. Brak skoordynowania polityki fiskalnej i polityki pieniężnej może prowadzić nie tylko do tego, że nie wspomagają się one wzajemnie w osiąganiu celów polityki makroekonomicznej , ale też mogą wręcz działać w przeciwnych kierunkach. Taki przypadek miałby miejsce, gdyby zwiększono podaż pieniądza wtedy kiedy okraczono wydatki budżetowe w celu ochłodzenia koniunktury gospodarczej. Polityka pieniężna i fiskalna w każdym kraju są prowadzone przez dwa niezależne organy władzy wykonawczej. W Polsce za politykę fiskalną odpowiedzialne jest Ministerstwo Finansów, a za politykę pieniężną NBP.

2.Jakie treści kryją się za krzywymi IS i LM.

Model IS i LM syntezuje współzależność miedzy pieniądzem, produkcją i stopą procentową. Model ten pokazuje mechanizm ustalania równowagi jednocześnie na rynku dóbr i na rynku pieniężnym. Krzywa IS prezentuje zależność między stopa procentową a dochodem (PKB) na rynku dóbr. Równowaga na tym rynku występuje wówczas, gdy planowane oszczędności równają się planowanym inwestycją. Wzrost stopy procentowej ogranicza wydatki i dochody. Spadek stopy procentowej pobudza wzrost wydatków i dochodów. Ten charakter związku między stopą procentową a dochodem powoduje, że krzywa IS ma kształt opadający. Zmiana innych czynników niż stopa procentowa , powoduje przesunięcie krzywej IS, co obrazuje zmiany popytu inwestycyjnego i popytu zagregowanego oraz zmiany dochodu zapewniają równowagę.

Krzywa LM odzwierciedla warunki równowagi na rynku pieniężnym. Równowaga na rynku pieniężnym istnieje wówczas, gdy popyt na pieniądz równa się jego podaży Zmiany stopy procentowej mają zapewnić, by popyt na pieniądz odpowiadał stałej podaży pieniądza przy różnej wielkości dochodu. Związek między stopą procentową a dochodem jest dodatni wzrost dochodu prowadzi do wzrostu stopy procentowej, spadek dochodu do spadku stopy procentowej. Taki charakter związku między tymi dwiema zmiennymi powoduje, że krzywa LM wznosi się w górę. Jeśli zmienia się wielkość podaży pieniądza w ujęciu realnym, to krzywa LM przesuwa się w lewo, gdyż podaż maleje oraz w prawo , gdy podaż rośnie. Nachylenie LM może być mniej lub bardziej strome. Zależy to od siły z jaką przyrost dochodu wpływa na wzrost popytu na pieniądz, oraz od wrażliwości na pieniądz na zmiany stopy procentowej. Im bardziej jest krzywa LM, tym bardziej restrykcyjna jest polityka pieniężna , im bardziej płaska jest krzywa LM , tym bardziej miękka jest polityka pieniężna.

3.Czy możesz wyjaśnić mechanizm dochodzenia do ukształtowania się jednocześnie równowagi na rynku dóbr i na rynku pieniężnym.

Wykres modelu IS-LM , uzyskujemy tutaj możliwość jednoczesnego określenia warunków równowagi na rynku dóbr i na rynku pieniężnym. Punkt równowagi jest wyznaczany przecięciem się krzywych IS i LM . Ustalenie się równowagi w tym punkcie na obydwu rynkach oznacza , że rynki te oddziaływają na siebie. W procesie tego oddziaływania , metodą prób i błędów ustala się stopa procentowa. Niezakłócone funkcjonowanie rynku dóbr wymaga odpowiedniego ukształtowania się rynku pieniężnego. Podaż pieniądza w stosunku do potrzeb rynku dóbr, ukształtowany przez niższy dochód jest nadmierna. Nadwyżka podaży pieniądza spycha stopę procentową na niższy poziom. I tak metodą prób i błędów ostatecznie stopa procentowa ukształtuje się na poziomie zapewniającym równowagę na obydwu rynkach.

4.Kiedy można osiągnąć większy dochód - przy jednoczesnej zmianie polityki fiskalnej i polityki pieniężnej, czy też przy ograniczeniu się do zmiany jednego rodzaju polityki i której z nich.

Zbadamy skutki zmiany polityki fiskalnej , a następnie polityki pieniężnej. Załóżmy rząd wobec spadku aktywności gospodarczej , wzrostu bezrobocia , zdecydował pobudzić gospodarkę , zwiększając wydatki budżetowe, w tym celu sprzedaje obligacje. Nie następuje zatem zwiększenie podaży pieniądza. Obligacje zostają zakupione przez środki już znajdujące się w obiegu.. Krzywa LM nie zostaje Przesunięta. Przesuwa się natomiast krzywa IS Przesunięcie tej krzywej IS następuje dlatego ,że wzrost wydatków rządowych prowadzi do zwiększenia dochodu przy każdej stopie procentowej. Konsekwencje zmiany polityki pieniężnej przy niezmienionej polityce fiskalnej. Zakładamy że rząd zdecydował się na zwiększenie podaży pieniądza. Krzywa Lm przesuwa się w dół od LMo do LMl .Wzrost podaży pieniądza powoduje początkowo spadek stopy procentowej . Spadek stopy procentowej pobudza wydatki inwestycyjne i konsumpcyjne, wzrasta dochód, wzmaga się popyt na pieniądz , pobudza się wzrost stopu procentowej. Efekty zmiany polityki fiskalnej z efektami zmiany polityki pieniężnej .Jedna i druga polityka przyczynia się do wzrostu dochodu, ale cenę jaka trzeba zapłacić za przyrost dochodu w przypadku zmiany polityki fiskalnej jest wzrost stopy procentowej i wypieranie prywatnych wydatków. Natomiast miękka polityka pieniężna zwiększenie podaży pieniądza przynosi przyrost przy niższej stopie procentowej. Wniosek ,że połączenie ekspansywnej polityki fiskalnej z miękką polityką pieniężną może przynieść większe efekty , jeśli chodzi o przyrost dochodu i sprawić , że uniknie się kosztów wypierania wydatków prywatnych w wyniku wyższej stopy procentowej. Efekty jednocześnie realizowanej ekspensy wnej polityki fiskalnej i miękkiej polityki pieniężnej. Wzrost wydatków budżetowych przesuwa krzywa IS z pozycji ISO na pozycje ISl . Zwiększenie zaś podaży pieniądza przesuwa krzywą LM z pozycji LMo na pozycję LMl .Został tu zanalizowany tylko jeden typ polityki fiskalnej (ekspansywna polityka fiskalna ) I jeden typ polityki pieniężnej (miękka polityka pieniężna ) Analiza ta wskazuje na istotną użyteczność modelu IS-LM w badaniach polityki makroekonomicznej.

5.Czy rząd może osiągać różne cele za pomocą polityki makroekonomicznej. Na czym polega gradacja polityki makroekonomicznej.

Ponadto analiza jednoczesnego zastosowania obydwu zestawów polityki makroekonomicznej dowodzi, że możliwości rządu , gdy chodzi o kształtowanie popytu i produkcji, są większe niż w przypadku rozdzielnego posługiwania się narzędziami fiskalnymi i narzędziami pieniężnymi.

Rozdział 14

1.Opisz fazy cyklu koniunkturalnego .W jakiej fazie znajduje się teraz Polska gospodarka.

Charakteryzując cykl koniunkturalny, należy zwracać uwagę na następujące cechy;

- długość całych cykli, jak i ich poszczególnych faz,

-Amplitudę i intensywność wahań,

- charakter górnych i dolnych punktów zwrotnych.

Procesy gospodarcze przebiegają w sposób nierównomierny i cechują się pewną regularnością wahań. Wahania te mogą być różnego rodzaju

- wahania sezonowe- powtarzające się rytmicznie w określonych porach każdego roku lub miesiąca,

-wahania przypadkowe spowodowane przez zdarzenia losowe, takie jak wojna, klęski żywiołowe , epidemie,

- wahania cykliczne periodyczne wahania wielkości makroekonomicznych, takich jak dochód narodowy, inwestycje, produkcja, zatrudnienie, oznaczające zmiany poziomu aktywności gospodarczej i nazywane cyklem koniunkturalnym. Cykle koniunkturalne nie przebiegają identycznie i zależnie od długości noszą nazwy od nazwisk badaczy.

1Cykl Kitchina tzw. krótki trwający ok. 3,5 roku /Stany Zjednoczone/.

2 Cykl Juglara inaczej klasyczny lub typowy załamania gospodarcze powtarzają się co 8-10 lat.

3Cykl Kondratiewa nazywany teorią długich fal, która oparta jest na analizie cen i innych wskaźników ekonomicznych. Długość 50-60 lat.

Cykle różnej długości trwania pozostają wobec siebie w określonym związku. Teoria makroekonomii zajęła się opisem i wyjaśnieniem cyklu klasycznego. W cyklu tym można wyróżnić 4 fazy

- kryzys załamanie gospodarki, co się wyraża spadkiem podstawowych wielkości makroekonomicznych takich jak produkt krajowy brutto, produkcja, i inwestycje/ wzrastające bezrobocie i spadek wykorzystania zdolności produkcyjnych.

-depresje stabilizacja wielkości ekonomicznych na stosunkowo niskim poziomie. Najniższy poziom nazywany jest dolnym punktem zwrotnym koniunktury.

-ożywienie poprawa aktywności gospodarczej. Faza ta jest okresem wychodzenia z depresji gospodarczej i stanowi początek ekspansji gospodarczej, która po osiągnięciu poziomu wielkości makroekonomicznych przeradza się w rozkwit

-rozkwit cechuje szybki wzrost wielkości makroekonomicznych czyli osiągnięcie górnego punktu zwrotnego koniunktury. W fazie rozkwitu narastają przyczyny przyszłego kryzysu ekonomicznego.

Historia gospodarcza potwierdza fakt , że poszczególne cykle koniunkturalne różnią się od siebie natężeniem wahań oraz długością trwania.

2.Jakie zmiany nastąpiły w cyklu koniunkturalnym po II wojnie światowej.

Przemiany zachodzące w gospodarce rynkowej po II wojnie światowej wywołały określone modyfikacje w przebiegu cyklu koniunkturalnego. Współczesny cykl koniunkturalny uległ znacznemu skróceniu oraz charakteryzuje się mniejszą amplitudą wahań .Dlatego można wyróżnić jedynie dwie fazy w przebiegu cyklu : recesję gospodarczą oraz ekspansję gospodarczą. Faza recesji oznacza spadek koniunktury gospodarczej, ale niekoniecznie musi spadać absolutny poziom wielkości makroekonomicznych. Za objaw recesji brak wzrostu lub osłabienie tempa przyrostu tych wielkości .Faza ekspansji oznacza poprawę koniunktury gospodarczej, charakteryzującej się stosunkowo szybkim wzrostem podstawowych wielkości makroekonomicznych. Powstałe modyfikacje w przebiegu cyklu koniunkturalnego tłumaczy się oddziaływaniem państwa na przebieg cyklu oraz tzw. dezintegracja cyklu koniunkturalnego. W latach 50 wystąpiło zjawisko braku synchronizacji w przebiegu koniunktury gospodarczej. Modyfikacja przebiegu cyklu wiąże się również ze zmianami dotyczącymi kształtowania się ogólnego poziomu cen. Przed II wojną światową w fazie recesji następował spadek ogólnego poziomu cen , o tyle w okresie powojennym występuje jednolita tendencja do wzrostu ogólnego poziomu cen.

3.Z czego wynika popularność meteorologiczna koncepcji cyklu koniunkturalnego . Jakie są słabości tej teorii.

Meteorologiczna koncepcja cyklu koniunkturalnego W.S. Jevonsa. Należy ona do najstarszych i najbardziej znanych pośród teorii meteorologicznych. Ekonomista Jevons wystąpił w 1875r z tezą, że zmiany w atmosferze słonecznej , których przejawem jest liczba i wielkość plan na Słońcu , określają rytmiczność wahań życia gospodarczego Zmiany liczby plam na Słońcu powodują cykle urodzajów i nieurodzajów w rolnictwie co pociąga za sobą wtórny cykl zmian w rytmie produkcji przemysłowej. Rytm życia gospodarczego zależy od aktywności Słońca.

4. Czy dostrzegasz związek miedzy zmianą priorytetów ekonomicznych rządów , a terminem wyborów. Podaj przykłady.

Teoria cyklu politycznego jest nowa i mniej popularna .Upatruje ona przyczyn wahań koniunkturalnych w zmianie priorytetów ekonomicznych rządów zgodnie z cyklem wyborczym w celu pozyskania większej liczby zwolenników. Do najbardziej priorytetowych wskaźników makroekonomicznych należą : stopa bezrobocia, stopa inflacji oraz stopa wzrostu dochodu do dyspozycji. Rząd może celowo Schładzać koniunkturę gospodarczą za pomocą restrykcyjnej polityki pieniężnej i fiskalnej ,aby w okresie przedwyborczym wykorzystując pozostałe rezerwy doprowadzając do ożywienia gospodarczego. Takie postępowanie może zapewnić mu poparcie na następną kadencję.

5. Jak innowacje wpływają na gospodarkę w okresie długim i krótkim.

Teoria innowacyjna cyklu Schumpera , według której wprowadzone innowacje w krótkim okresie dają efekty naruszające równowagę, jednocześnie decydują o wzroście produkcyjnym w długim okresie. Mechanizm działania cyklu koniunkturalnego zostaje uruchomiony w wyniku wprowadzenia przez kreatywnych przedsiębiorców- innowacje w gospodarce. Ich realizacja stwarza możliwości osiągnięcia zysków nadzwyczajnych, co zachęca do upowszechniania rozpoczętej innowacji uzupełnić

6. Czy występujące sprzeczności między tzw. efektem popytowym a efektem podażowym inwestycji mogą świadczyć o ;paradoksalnym ; charakterze gospodarki kapitalistycznej.

Znaczenie czynników wewnętrznych jest podkreślone w pracach Keynesa i Kaleckiego .Inwestycyjna teoria Keynesa Kaleckiego Obaj są zgodni ,że rozwój cykliczny jest nieodłączną cecha kapitalistycznej gospodarki rynkowej , a przyczyny wahań tkwią w zmianach rozmiarów inwestycji. Keynes wskazuje na znaczenie kształtowania się relacji miedzy krańcową wydajnością kapitału a stopą procentową i eksponuje psychologiczne nastawienie wynikające z tej relacji. Natomiast Kalecki podkreśla znaczenie dualnych efektów inwestycji (popytowego i podażowego) ,zwracając uwagę na zachodzące między nimi sprzeczności.

7. Jakie są Twoim zdaniem najważniejsze przyczyny załamania gospodarczego w latach 1984-1992.

8.Scharakteryzuj przyczyny współczesnych kryzysów finansowo- ekonomicznych.

Istotny wpływ na naturę współczesnych kryzysów finansowo- ekonomicznych wywiera nasilający się proces globalizacji systemu gospodarczego . W ramach tego procesu trwa nieustanna interakcja rynków wszystkich części świata. Nowoczesne systemy komunikacyjne umożliwiają natychmiastową reakcję określonych rynków na zmiany dokonujące się na rynkach sąsiednich, a wyrafinowane systemy kredytowe znacznie zwiększają płynność operacji związanych z przepływem kapitału. Meksykański kryzys finansowy - 1994r stanowi ilustrację negatywnych skutków braku stabilności finansowej i masowego odpływu kapitału spekulacyjnego. Do momentu powstania kryzysu budżet państwa był zrównoważony przeprowadzono prywatyzację gospodarki, a inflacja wynosiła 7% w skali roku. Kryzys azjatycki 1997r przyczyna błędna polityka walutowa, która wiązała kursy wymiany ich walut z dolarem amerykańskim .Źródła kryzysu tkwiły nie tylko w czynnikach zewnętrznych, lecz także w strukturalnych słabościach gospodarek azjatyckich i błędnej polityki walutowej niektórych krajów z tego regionu.

Rozdział 15

1.W jaki sposób możesz wytłumaczyć istnienie wolnych miejsc pracy przy wysokiej stopie bezrobocia.

Bezrobocie oznacza stan , w którym osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia typowych warunkach osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach mimo aktywnych poszukiwań , pozostają bez pracy.

Nadwyżka podaży pracy nad popytem na pracę , w skali makroekonomicznej przejawia się w zjawisku bezrobocia. Stopę bezrobocia można obliczyć Liczbę bezrobotnych podzielić przez liczbę zawodowo czynnych razy 100 Wskaźnik stopy bezrobocia wyraża procent osób bezrobotnych wśród osób zawodowo czynnych czyli zasobu siły roboczej . Stopy bezrobocia mogą być przedstawiane w ujęciu terytorialnym i czasowym , także zróżnicowane według kwalifikacji , wykształcenia płci ,wieku .

2.Wyjaśnij różnice między bezrobociem frykcyjnym , strukturalnym i koniunkturalnym.

Bezrobocie przejawia się w wielorakich formach, dlatego też wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje bezrobocia :

-Frykcyjne oznaczające tarcie ,niedopasowanie zawsze towarzyszy normalnemu funkcjonowaniu rynku pracy., gdyż pracownicy mają wiele powodów do zwalniania się z pracy i szukanie nowej. NP. ktoś porzuca pracę bo nie odpowiadają mu jej warunki ,ktoś inny przeszedł szkolenie zawodowe i szuka nowej pracy. Są to przejściowe niedopasowania podaży i popytu na pracy, powodujące pojawienie się przerwy w zatrudnieniu powodu poszukiwania lepszej pracy. We współczesnej makroekonomii panuje przekonanie , że poszukiwania pracy są aktywniejsze w sytuacji wzrostu kosztów bycia bezrobotnym. Określa je współczynnik zastąpienia .

Wysokość zasiłków dla bezrobotnych

Współczynnik zatrudnienia= podzielić

Poziom płac netto

Im wyższy jest współczynnik zastąpienia tym mniejsza skłonność do aktywnego , a nie pozorowanego poszukiwania pracy./związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania innej pracy lub zmiany miejsca zamieszkania/

-Strukturalne jest rezultatem strukturalnych rozbieżności miedzy podażą pracy i popytem na pracę w przekroju zawodowym, kwalifikacyjnym i regionalnym głównym źródłem tego rodzaju bezrobocia są zmiany struktury gospodarczej , prowadzonej do utraty pracy przez ludzi zatrudnionych w zanikających lub nieefektywnych gałęziach gospodarki. W celu lepszego zróżnicowania wykorzystuje się krzywa Beveridge'a. Zakłada się popyt na pracę obejmuje dwa elementy zatrudnienia i wolne miejsca pracy / wakaty/, podaż pracy zaś obejmuje zatrudnienie i bezrobocie. Relacja między liczbą wakatów a liczbą bezrobotnych stanowi podstawowe narzędzie analizy na rynku pracy oraz podstawę wyodrębnienia rodzajów bezrobocia./powstające na tle regionalnych lub gałęziowych rozbieżności na rynku pracy/.

- koniunkturalne bądź cykliczne , które zależy od przebiegu koniunktury gospodarczej Bezrobocie może mieć charakter sezonowy. Jest to związane ze zmianami zapotrzebowania na siłę roboczą w poszczególnych porach roku. Uwzględniając akceptację warunków płacowych na rynku pracy bezrobocie można podzielić na dobrowolne i przymusowe.

3. Czy „ sztywne „ płace mogą być źródłem bezrobocia.

4. Kiedy bezrobocie ma charakter dobrowolny , kiedy przymusowy.

Dobrowolne jest to pozostawienie bez pracy osób , które nie podejmują pracy , bo występujące na rynku pracy stawki płac są ich zdaniem zbyt niskie.

Bezrobocie przymusowe to pozostawanie bez pracy osób , które podjęły pracę za obowiązujące na rynku pracy stawki, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy.

5.Czym charakteryzuje się naturalna stopa bezrobocia.

W teorii bezrobocia znalazło to wyraz w powstaniu i rozwoju teorii naturalnej stopy bezrobocia . W teorii tej sformułowanej przez Friedmana , zakłada się , że przy swobodnym działaniu mechanizmów rynkowych ustala się na rynku pracy równowaga popytu na pracę i podaży pracy , będąca następstwem ruchów płac realnych. Friedman dopuszcza w stanie równowagi istnienie bezrobocia , które określa mianem naturalnej stopy bezrobocia. Naturalna stopa bezrobocia stanowi więc , przy niedoskonałości rynków , pewien stan optymalny analogiczny do pełnego zatrudnienia w gospodarce wolnorynkowej. Oznacza ona minimalny procent siły roboczej , który nie znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki i przechodzenia miedzy poszczególnymi miejscami pracy. Jej wielkość oszacowano na 4-6%.

6.Jakie są negatywne następstwa bezrobocia w społeczeństwie i w rodzinie.

Bezrobocie wywołuje wiele negatywnych następstw , które maja wymiar zarówno ogólny jak i indywidualny. Głównym makroekonomicznym skutkiem bezrobocia jest strata stanowiąca różnicę między wielkością PKB możliwą do osiągnięcia w warunkach pełnego zatrudnienia, a wielkością PKB faktycznie osiągnięta w danym okresie. Amerykański ekonomista Okun opracował miernik pozwalający oszacować rozmiary makroekonomicznych strat z powodu występowania bezrobocia. Zależności te nazwano prawem Okuna. Skutki bezrobocia polegają na pogorszeniu sytuacji materialnej bezrobotnych i ich rodzin w wyniku pozostawania bez pracy. Istnieją również istotne negatywne konsekwencje społeczne i psychologiczne tego zjawiska. W wymiarze ogólnospołecznym bezrobocie wywołuje degradacje społeczną i poczucie krzywdy w wielu środowiskach co prowadzi do pojawienia się niepokojów społecznych, strajków. Bezrobocie staje się dodatkowym źródłem takich patologii społecznych jak alkoholizm, narkomania, a w skrajnych przypadkach samobójstw.

7.Czy niewielkie rozmiary bezrobocia mogą rodzić pozytywne następstwa dla gospodarki.

Występowanie bezrobocia przynosi gospodarce określone korzyści :

Następuje lepsza alokacja zasobów pracy (Wzrasta mobilność pracownicza)

Podnosi się ogólny szacunek do pracy co zwiększa dyscyplinę pracy zatrudnionych

Zwiększa się elastyczność gospodarowania w skali mikro-makroekonomicznej .

Rozdział 16

1.Jaki rodzaj wzrostu cen nazywamy inflacją.

Inflacje kojarzymy zwykle ze wzrostem cen. Nie każdy jednak wzrost cen oznacza inflację. Definiujemy ją jako proces gospodarczy wzrostu przeciętnego poziomu cen. Należy zwrócić uwagę na dwa elementy :1 jest to proces wzrostu cen , co oznacza, iż wzrost ten nie ma charakteru jednorazowego, sporadycznego lecz jest względnie trwały i utrzymuje się w dłuższym okresie.2,że chodzi o wzrost cen poszczególnych dóbr czy usług, ale o przeciętny bądź średni poziom cen,. Inflacja mamy do czynienia wtedy , kiedy ceny wykazują ogólny trend wzrostowy. Oznaką inflacji jest nie tylko wzrost przeciętnego poziomu cen jest nią również spadek siły nabywczej pieniądza .Należy dodać ,że inflacji towarzyszy wzrost płac nominalnych. ,co w znacznym stopniu neutralizuje skutki inflacji.

2. W jaki sposób jest obliczany wskaźnik inflacji.

Jednym z ważnych problemów w analizie procesów inflacyjnych jest pomiar inflacji. Poziom inflacji jest oparty na wskaźnikach cen, które traktujemy jako miarę inflacji. Społeczeństwo jest najbardziej zainteresowane tzw. wskaźnikiem cen dóbr konsumpcyjnych. Wskaźnik ten opiera się tzw. koszyku dóbr i usług konsumpcyjnych stanowiący istotny udział w wydatkach społeczeństwa. W Polsce wskaźnik pomiaru cen dóbr konsumpcyjnych dokonuje GUS .W jego koszyku Znalazło się 260 grup towarowych obejmujących 1470 dóbr i usług. Ze względu wysokie tempo zmian na rynku koszyk ten podlega corocznej weryfikacji .Ceny badanych dóbr i usług są notowane 2-3 razy w m-cu. Na ich podstawie oblicza się średnie ceny miesięczne dla każdego dobra w każdym rejonie. Następnie są wskaźniki cen dla poszczególnych dóbr i usług w stosunku do średniej ceny z roku poprzedniego najpierw dla rejonu, a następnie dla całego kraju. Wskaźniki te SA następnie mnożone przez wagi ustalone na podstw. Badań budżetów rodzinnych z lat poprzednich. Szeroko wykorzystywany jest również wskaźnik cen hurtowych jako wskaźnik pierwszego poziomu dystrybucji.

Należy tu wymienić również delator PKB , będący wskaźnikiem cen dla całego produktu krajowego brutto. Wskaźnik ten obejmuje ceny wszystkich dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju wiec może Stanowic punkt odniesienia dla innych wskaźników. W rocznikach statystycznych uwzględnia się głównie wskaźnik stopy inflacyjnej. Oznacza on procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w kolejnych latach .

3.Czym się charakteryzują poszczególne rodzaje inflacji

Przyjmując za kryterium tempo wzrostu cen , wyróżnić można 3 rodzaje inflacji

- umiarkowana nazywana również kroczącą to inflacja stosunkowo niska jednocyfrowa , nie przekraczająca 10%.Przy takiej inflacji gospodarka charakteryzuje się względnie stabilną siłą nabywczą pieniądza.

W tego rodzaju inflacji wyróżniamy dodatkowo inflacja pełzającą kiedy ceny rosną w tempie 3-5% rocznie ten rodzaj inflacji uznawany jest za korzystny , prowadzi bowiem do szeregu pozytywnych rezultatów.

- inflacja galopująca wskaźnik jest 2-3 cyfrowy może ona sięgać 50,100, a nawet 200%. Jeszcze bardziej groźna dla gospodarki jest hiperinflacja przy wzroście cen sięgających miliardów razy w ciągu roku Przedstawione rodzaje inflacji w różny sposób wpływają na gospodarkę i stąd z różną determinacją są zwalczane przez rządy poszczególnych krajów. Najgroźniejsza hiperinflacja nie występuje to galopująca nie jest zjawiskiem niezwykłym.

4. W jakich warunkach inflacja może pozytywnie oddziaływać na procesy gospodarcze.

Niewielkie tempo wzrostu cen może korzystnie wpływać na procesy gospodarcze. Pozytywne skutki odnoszą się do inflacji umiarkowanej , a dokładnie do pełzającej , czyli do niskiego poziomu wzrostu cen. Ten poziom jest rezultatem niewielkiej nadwyżki popytu nad podażą, co oznacza korzystne zjawisko dla gospodarki .Sprzyja utrzymaniu się dobrej koniunktury w długim okresie, służy pełniejszemu wykorzystaniu mocy produkcyjnych, wysokiemu poziomu zatrudnienia przyczyniając się do wzrostu gospodarczego. Korzystny wpływ umiarkowanej inflacji przejawia się również w właściwej relacji cenowych w gospodarce.

5.Omów negatywne skutki inflacji.

Lista negatywnych skutków jest znacznie dłuższa .Te negatywne skutki sprowadzają się z jednej strony do zmian w redystrybucji dochodów , z drugiej zaś do niewłaściwej alokacji zasobów. Do szczególnie negatywnych następstw inflacji należy niewątpliwie zniekształcenie informacji rynkowych. Przedsiębiorcy podejmują swoje decyzje dotyczące działalności na podstw. Informacji płynącej z rynku i dotyczą one głównie cen. Inflacja prowadzi również do spadku popytu na pieniądze. Utrzymywanie pieniądza w gotówce przestaje być racjonalne ze względu na wzrost jego kosztów alternatywnych. Wzrost stopy inflacji np. o 10% prowadzi zwykle do podobnego wzrostu nominalnej stopy procentowej , co prowadzi do trzymania pieniędzy na oprocentowanych rachunkach bankowych. Inflacja prowadzi również do niepożądanych zmian w redystrybucji dochodów. Pojawiająca się nagle inflacja zakłóca podział dochodów ukształtowanych w warunkach normalnego działania mechanizmów rynkowych. Poszczególne grupy społeczne starają się zabezpieczyć przed stratami jakie może przynieść inflacja i robią to głównie poprzez nacisk na wzrost dochodów. uzupełnić

6.Scharakteryzuj popytową teorię inflacji. Jak rozumieć pojęcie „luki inflacyjnej”.

Teoria ta wywodzi się z dorobku Keynesa i jego koncepcji „ luki Inflacyjnej „. Zdaniem Keynesa przyczyną inflacyjnego wzrostu cen jest szybszy wzrost wydatków niż wzrost produkcji. Zjawisko takie występuje wtedy kiedy wzrostowi popytu towarzyszy pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych. Takich warunkach konsumenci konkurują o znajdujące się na rynku towary i usługi., oferując coraz wyższe ceny. Koncepcja „luki inflacyjnej „ została sformułowana w czasie II wojny światowej. Zapobieganie inflacji powinno polegać na ograniczeniu bądź likwidacji tej luki / zachęta do oszczędzania , ograniczenie wydatków budżetowych /.

7.Przedstaw założenia kosztowej teorii inflacji. Czym się charakteryzuje zjawisko „ spirali inflacyjnej”.

Kosztowa teoria inflacji wiąże przyczyny inflacji z podażą. Inflacja pojawia się wtedy, kiedy z jakiś powodów występują ograniczenia podaży zasobów i rosną ceny zasobów. Może się pojawić ze względu na spadek importu niezbędnych dla funkcjonowania gospodarki takich produktów jak ropa naftowa, żywność Spadek importu może być spowodowany wojną, kataklizmem. Zgodnie z tą teorią przyczyny inflacji mogą wynikać z nieuzasadnionych podwyżek płac. Dużą popularność zyskała koncepcja tzw. `inflacji płacowej'. Do jej popularności przyczyniła się teoria sformułowana przez Galbraitha, zgodnie z którą we współczesnej gospodarce funkcjonują silne grupy nacisku zarówno po stronie pracowników jak i pracodawców. Świadczy o tym m.in. utrzymanie wysokiego poziomu płac nawet w sytuacji wysokiego bezrobocia. Z kolei istnienie struktur monopolistycznych umożliwia pracodawcom kontrolowanie cen produkowanych przez siebie wyrobów. Ceny ustalane przez korporacje Galbraitha nazywa się cenami administrowanymi i są one dostosowane do realizacji długookresowej stopy zysku. Kontrola cen, a także kosztów jest konieczna do osiągnięcia celów. Zdaniem Galbraitha możliwość kontrolowania cen oraz brak możliwości kontrolowania cen partnerów prowadzą do nakręcania tzw. „ Spirali płac i cen „Impulsem dla wzrostu cen może być wzrost każdego rodzaju kosztów , niekoniecznie więc siły roboczej. Wzrost cen , a więc kosztów utrzymania uruchamia żądania płacowe, w wyniku których rosną płace. Wzrost płac oznacza wzrost kosztów , które są przerzucane na ceny. Na podkreślenie zasługuje eksponowana w niej rola struktur monopolistycznych w utrwalaniu i nakręcaniu spirali inflacyjnej . Jednocześnie obwinianie związków zawodowych za stymulowanie procesów inflacyjnych nie znajduje potwierdzenia w badaniach empirycznych. Badania wykazały, że w gałęziach , w których działały silne związki zawodowe, ceny nie rosły szybciej niż w tych gdzie związki zawodowe były słabe.

8.Jakie zależności przedstawia początkowa i zmodyfikowana wersja krzywej Philipsa.

Początkowa wersja Philipsa została zmodyfikowana. Zdecydowała o tym konieczność lepszego jej dostosowania do istniejących potrzeb . Modyfikacja ta polegała na zastąpieniu stopy wzrostu płac nominalnych stopą inflacji. Zamiana ta była możliwa dzięki przyjętemu założeniu o istnieniu zależności funkcjonalnej między tempem wzrostu płac nominalnych i stopą inflacji. Przyjęcie takiego założenia sprawia ,że kształt tej krzywej nie różni się zbytnio od poprzedniej. Krzywa ta w krótkim czasie zyskała wielką popularność stając się podstawowym elementem polityki makroekonomicznej.

9.Omów praktyczne możliwości wykorzystania krzywej Philipsa.

Krzywa Philipsa nazywana wersją początkowa ze względu na późniejsze jej modyfikacje , ilustruje odwrotną zależność miedzy stopa bezrobocia i stopą płac nominalnych . Oznacza to, że wyższej stopie wzrostu płac nominalnych towarzyszy niższy poziom bezrobocia. Przy zerowej stopie wzrostu płac stopa bezrobocia jest wysoka i kształtuje się na poziomie u

10.Scharakteryzuj monetarystyczną teorie pieniądza.

Monetarystyczna teoria pieniądza jest uznawana za współczesną wersję teorii ilościowej. Jej podstawą jest twierdzenie, że poziom cen zależy od ilości pieniądza w obiegu. W jednej wersji zakładano że ceny zmieniają się proporcjonalnie do ilości pieniądza. Za inflacje obwiniano więc pieniądz , a dokładniej instytucje odpowiedzialne za politykę pieniężną. Formuła ta nazywana równaniem wymiany , stanowi tożsamość , obie jej strony przedstawiają rozmiary produkcji dóbr i usług w wyrażeniu pieniężnym.

11.Wyjaśnij przyczyny inflacji na podstawie teorii naturalnej stopy bezrobocia.

Przyczyny inflacji na gruncie teorii monetarystycznej wyjaśnia teoria naturalnej stopy bezrobocia. Istnieje wiele wersji tej teorii. Takim zjawiskiem określił Friedman istnienie pewnego poziomu bezrobocia w warunkach równowagi na rynku pracy. Istnienie takiego bezrobocia sprawia, że jego zwalczanie przynosi co najwyżej czasowe jego obniżenie, prowadząc w efekcie do wzrostu cen.

12.W jakich warunkach krzywa Philipsa przyjmuje kształt pionowy.

Zwalczanie bezrobocia lub co najwyżej czasowe jego obniżenie prowadzi do wzrostu cen. Krzywa Philipsa przyjmuje tu kształt pionowy co oznacza, że istnieje trwała tendencja do przywracania naturalnej stopy bezrobocia.

13.Co oznacza zjawisko deflacji i w jakich krajach obecnie występuje.

Ostatnie lata przynoszą nie tylko bardzo niski , stabilny wzrost cen , ale nawet ich spadek. Pojawiło się nowe zjawisko, które charakteryzuje się ogólnym spadkiem cen, dóbr i usług, które nazywamy deflacją. Pojawiło się najpierw w Japonii, ale obecnie dołączyły do niej również inne kraje jak Chiny, Czechy, Hong Kong

14.Omów zagrożenia, jakie niesie ze sobą inflacja.

Deflacja występowała niemal powszechnie w wieku XIX, kiedy pieniądz pozostawał w stałych relacjach do cen srebra i złota. Deflacja prowadzić może do takich skutków jak spadek popytu konsumpcyjnego /konsumenci powstrzymywać się będą od zakupów oczekując na niskie ceny/, a następnie do spadku produkcji, zatrudnienia, inwestycji, wskazując jako przyczynę ograniczony dopływ pieniądza do gospodarki. Sytuacja taka prowadzić może do stagnacji gospodarczej i recesji .Szczególnie podkreśla się wpływ deflacji na wzrost realnych stóp procentowych, a więc i droższe kredyty inwestycyjne.

15. Czy Polsce grozi deflacja.

Deflacja może również wystąpić w Polsce. W marcu 2006r. ceny dóbr i usług konsumpcyjnych obniżyły się o 0,01% ? przy najniższym rocznym wskaźniku wzrostu cen wynoszącym 0,4%/.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ekonomia rozwoju pytania, 27, Rola państwa w gospodarce Państwa, ja to rozumiem na zasadzie jakie fu
Rynek walutowy, makroekonomia
Pieniądz spełnia cztery funkcje, Zarządzanie i inżynieria produkcji, Semestr 4, Makroekonomia
7 Rynek walutowy i bilans płatniczy - studenci, Edukacja, makroekonomia
Rynek walutowy
rynek walutowy wykłady, Studia
rw Rynek walutowy wyk 5
pyt.pom.mikr02, UW, Makroekonomia
Ogólna charakterystyka ekonomii, UW, Makroekonomia
03 41 wymagania jakie powinien spełniać przedsiębiorca u (1)
rynek walutowy, Finanse, Finanse
warunki jakie powinien spełniać fund, Studia, I stopień, Semestr V, Fundamentowanie, Egzamin
MGO LW WK 003 Kurs walutowy i rynek walutowy
Bilans p éatniczy kurs walutowy o mi¦Ödzynarodowy rynek walutowy
Biochemia 3, EGZAMIN BIOCHEMIA 06-2003 II, (1) Jakie funkcje MOŻNA przypisać albuminie krwi:
rynki finansowe i finanse, rynek walutowy
Rynek walutowy kamili

więcej podobnych podstron