GEOMORFOLOGIA

(pytania z egzaminu- geografia) AS 2006

1.Uzupełnij schemat:

czynnik	proces	forma
Wiatr	Akumulacja eoliczna	Wydma poprzeczna
wiatr	Korazja	Garniak
Lodowiec	Glacjalne	Wały moreny czołowej
Rzeka subglacjalna	Fluwioglacjalne	oz

2. Podaj rodzaje deglacjacji:

arealna

frontalna

subakwalna (zbiorników - podwodna)

z oscylacjami nasunięć

3. Podaj właściwości podłoża, dzięki którym jest ono odporne.

Skład chemiczny i mineralny

Struktura - wielkość i forma składników

Tekstura - porowatość

Uławicenie (stratyfikacja) -> wyst. ławic w skałach: np. w łupkach

Uszczelinienie

4. W jakich dziedzinach zachodzą i czym się charakteryzują:

a) cieczenie - dziedzina subtropikalna (wg Büdela) - spełzywanie grubej warstwy zwietrzeliny pod warstwą roślinności

b) soliflukcja - dziecina peryglacjalna - spełzywanie wierzchniej warstwy gruntu umożliwione przez rozmarzanie wielol. zmarzliny

c) spełzywanie - dziedzina klimatu umiarkowanego - przemieszczanie się wierzchniej warstwy gruntu w dół stoku pod wpływem siły ciężkości

5. Wyjaśnij pojęcia:

a) ałłasy - forma w dziedzinie peryglacjalnej powstała na skutek wytopienia klina lodowego. W miejscu klina pozostała woda, która wypełnia otwór do powierzchni gruntu (efekt jak na zdjęciu na grupie facebook'owej)

b) Stożek usypiskowy - nagromadzenie zwietrzeliny najczęściej u wylotu żlebów. Powstałe przez transport dnem żlebu zwietrzeliny powstałej przez działalność wietrzenia fizycznego ( = stożek piargowy).

c) krzywa erozyjna - inaczej profil podłużny rzeki

6. Opisz rodzaje koryt rzecznych (pytanie mało sensowne - chyba chodziło o doliny rzeczne, albo po prostu o typy rzek wg biegu)

proste - o przebiegu prostym
meandrowe - z zakolami powstałymi przez działanie erozji bocznej i akumulacji
roztokowe - w szerokiej dolinie, rzeka płynie wieloma korytami, występowanie łach przez deponowanie materiału
anastomozujące - jak w roztopowych z wyjątkiem tego, że łachy przechodzą w wyspy porośnięte roślinnością

//również podział na uregulowane i nieuregulowane

7. Narysuj fragment rzeźby o inwersyjnej budowie geologicznej.

8.Podaj główne cechy wyróżniające góry wysokie (chodzi o kryteria Trola):

- występuje obszar ponad górną granicą lasu

- występuje plejstoceńska granica wieloletniego śniegu

- występują aktywnie procesy glacjalne lub peryniwalne

9.Czym różni się Hamada od Seriru?

Hamada jest pustynią kamienistą a serir żwirową. Różnica polega więc na rozmiarach materiału tworzącego powierzchnię pustyni.

10.Jakie procesy geomorfologiczne dominują w selvie, a jakie na sawannie?

//Za klasyfikacją proc. geomorfo. H. Posera i J. Hagedorna ('74):

Selwa - intensywne procesy fluwialne i ruchy masowe

Sawanna - procesy fluwialne i spłukiwanie

11. Podaj warunki dużej erozji lodowcowej:

Metodą kombinowaną:

- na tyle duży opad śniegu, żeby spowodował powiększanie się lodowca. Wtedy może powiększać się jęzor i intensywniej żłobić rynnę lodowcową

- na tyle wysoka temperatura, żeby spowodowała topnienie lodowca i intensywne krążenie wód w/pod jęzorem, które żłobią dno rynny

- w przypadku lodowca np. z jęzorem gruzowo-lodowym - szybkie tempo wytapiania

Podobno powinno być tak:

- duża miąższość lodowca

- duży udział rumoszu/materiału skalnego/moreny środkowej (zwał jak zwał… ) w objętości lodowca

- szybkie tempo wytapiania

12. Opisz deflację.

Proces polega na wywiewaniu drobnego materiału z powierzchni płaskich i tworzenie przez to bruków deflacyjnych. Wiatr ma pewną wartość progową (ten termin lubi Krzemień ;) ) materiału, który może przetransportować - powyżej pewnej średnicy i masy ziaren deflacja nie działa. Materiał, który pozostał tworzy bruk deflacyjny.

GEOMORFOLOGIA

(pytania przykładowe) AS 2006

1. Jakie wyróżniamy formy terenu?
płaskie - równiny, płaskowyże

Wklęsłe - depresje, niecki, doliny, kotliny, itp.

Wypukłe - góry, wzgórza, pagórki itp.

Mieszane

2. Jakie wyróżniamy rodzaje rzeźby?

denudacyjna, krasowa, fluwialna, glacjalna (kombinacje glacjalnej i fluwialnej, typu fluwioglacjalna i odwrotnie), eoliczna, litoralna, formy antropogeniczne

3. Wymień procesy morfogenetyczne (wg mnie pytanie sugeruje bardzo ogólną odpowiedź).
proc. endogeniczne, egzogeniczne, antropopresja

4. Wymień cykle wyróżnione przez Davis'a. Cotton'a i Trol'a.
Davis - klimatu umiarkowanego, suchego, zimnego

Cotton - sawannowy, półsuchy, strefy gorącej wilgotnej

Trol - peryglacjalny

ALE: Davis'a jest też denudacyjny cykl rozwoju stoku przez jego stopniowe spłaszczanie (w przeciwieństwie do Pencka - cofanie). Pytanie, czy chodzi o tego samego Davis'a ;) Z podręcznika wynika, że w obu przypadkach mowa o W. Davis'ie, więc moim zdaniem taka odpowiedź też powinna być zaliczona, bo pytanie jest mało precyzyjne - trzeba podać >jakiś< cykl.

5. Wymień regiony morfogenetyczne wg Budel'a.

1. Strefa glacjalna

2. Stefa subpolarna intensywnego formowania dolin

3. Stefa tajgi - formowanie dolin w regionie permafrostu

4. Strefa pozazwrotnikowa spowolnionego formowania dolin

5. Stefa subtropikalna - formowania rzeźby mieszanej, region etezyjny

6. Strefa subtropikalna - formowania rzeźby mieszanej, region monsunowy

7. Strefa sucha, zimna - konserwowania i wgłębiania zrównań oraz formowania pedymentów

8. Strefa sucha ze zrównaniami fluwio-eolicznymi

9. Strefa podzwrotnikowa intensywnego formowania zrównań

10. Strefa podzwrotnikowa częściowego formowania zrównań

6. Wymień strefy morfoklimatyczne

//wg Tricart'a i Cailleux'a:

zimna, leśna średnich szerokości geograficznych, sucha i półsucha niskich i średnich szer. geogr.,

podzwrotnikowa, regiony górskie

7. Jakie wyróżniamy niziny.

//Niestety, ale tylko za Wiki (http://pl.wikipedia.org/wiki/Nizina), choć uważam, że dobrze napisali:

Położenie względem kontynentu: podbrzeżne lub kontynentalne

Kryterium wysokościowe: płaskie, faliste (deniwelacje do 30m), pagórkowate (deniw. do 60m)

Kryterium genetyczne: pochodzenia morskiego, rzecznego, lodowcowego i fluwioglacjalnego, eolicznego

8. Podaj różnice pomiędzy dziedziną glacjalną, a peryglacjalną.

W dziedzinie peryglacjalnej występuje rozmarzanie wieloletniej zmarzliny, intensywne procesy: mrozowe (częste przejścia przez 0°C), eoliczne, fluwialne, ruchy masowe, termoerozja, termokras, może występować soliflukcja…

W dziedzinie glacjalnej wyst. erozja glacjalna, niwacja, procesy eoliczne, duże obszary pokryte są przez lodowce
i lądolody (zimne i ciepłe), temperatura pozwala na retencję śniegu i przekształcanie w firn, itp.

9. Wyjaśnij pojęcia:

-dziedzina borealna - średnie temp. roczne z przedziału -9°C do +3°C, opady 260-1530mm, umiarkowane

działanie mrozu, słabe działanie procesów eolicznych, wg Hagedorna i Possera intensywne zmywanie, procesy fluwialne i termoerozja, występuje borealny las iglasty (tajga). Wg innych klasyfikacji strefa „umiarkowana bardzo chłodna i wilgotna”.

-detersja - wygładzanie podłoża przez materiał moreny dennej w lodowcu (dokładniej pewnie w jęzorze)

-detrakcja - wyrywanie z podłoża bloków i okruchów skalnych przez lodowiec (zapewne geneza głazów

narzutowych)

-krasowienie - jeden z procesów wietrzenia chemicznego, polegający na rozpuszczaniu podłoża przez kwaśny

węglan wapnia CaCO₃. Poza wapieniami zachodzi w marglach, dolomitach, gipsach, anhydrycie i halicie. Tworzy formy powierzchniowe (np. ospę krasową, leje, uwały, polja, mogoty, ponory, doliny krasowe, kras wieżowy) i podziemne (jaskinie z pomniejszymi formami, kanały, studnie, jeziora). Co istotne: wywierzyska są źródłami o krasowej genezie.

-pseudokras - [wg Migonia - str. 288] formy powierzchniowe lub podziemne wyglądem podobne do typowych

krasowych, ale nie powstałe przez rozpuszczanie, np. żłobki w skałach granitowych, kotły wietrzeniowe, obniżenia bezodpływowe o kształcie lejkowatym, suche doliny, jaskinie szczelinowe i rumowiskowe powstałe na skuter ruchów masowych.

-korazja - proces polegający na szlifowaniu, żłobieniu, zdzieraniu i wygładzaniu powierzchni skał (podłoża

skalnego) wskutek uderzeń ziaren piasku niesionego przez wiatr. Forma powstała, to np. grzyb skalny.

-deflacja - BYŁO

-jardangi - [wg Klimasza - duże wydanie str. 829] forma powstała przez korazję, ostre „grzebienie” oddzielające

bruzdy korozyjne żłobione w skałach słabo scementowanych przez wiatry o stałym kierunku (dlatego zawsze jeden ciąg jardangów jest pochylony w tę samą stronę). Rozróżnia się formy małe i duże. Małe mają od kilku cm do 2m wys. i do kilkunastu m długości, duże sięgają do 200m wys.
i ciągną się kilometrami.

-kras zielony - [wg Klimasza - duże wyd. str. 578] inaczej nazywany poddarniowym, formy krasowe powstałe

pod pokrywą zwietrzelinowo-darniową

-egzaracja - proces niszczenia podłoża przez działalność lodowca [nadrzędny w stosunku do detersji i detrakcji]

-pingo - pagórkowate formy powierzchni terenu, charakterystyczne dla obszarów wieloletniej zmarzliny. Mają

wysokość do 80 m i średnicę do 400 m. Tworzą je soczewki lodu gruntowego, powstającego w wyniku zamarzania wody przenikającej ku górze z głębiej położonych warstw gruntu.

Dwa typy genetyczne pingo:

• Mackenzie (zamknięty) - tworzy się tam, gdzie na zmarzlinowej tundrze znajduje się stosunkowo głębokie jezioro - zimowy lód nie sięga dna

• wschodniogrenlandzki (otwarty) - tworzy się w obrębie nieciągłej wieloletniej zmarzliny, gdzie jest stały dopływ wód i dzięki nim narasta jądro lodowe

10. Wymień rodzaje stoków (pytanie jest niesprecyzowane, można podać wiele różnych podziałów… wybrałem ten, o który wg mnie może chodzić - ten podział był omawiany na ćwiczeniach z Metod Badania Rzeźby)

//wg kryterium nachylenia i użytkowania:

1. słabo nachylone 0,3-2°

2. umiarkowanie nachylone 2-7°

3. silnie nachylone 7-15°

4. strome15-35°

5. bardzo strome 35-55°

6. urwiste 55-90°

7. przewieszone (np. klify) >90°

11. Podaj różnice pomiędzy penepleną, a pedypleną (nie jestem pewien tej odpowiedzi)

Peneplena zgodnie z teorią Davis'a o rozwoju stoku występuje w strefach wilgotnych, a pedyplena

w suchych.

14. Wymień formy krasowe na powierzchni ziemi

ospa krasowa, leje, uwały, polja, mogoty, ponory, doliny krasowe, kras wieżowy, wywierzyska

15. Wymień formy krasu podziemnego

jaskinie, pomniejsze formy w jaskiniach, kanały, studnie, jeziora.

16. Jakie skały ulegają krasowieniu?

Poza wapieniami zachodzi w marglach, dolomitach, gipsach, anhydrycie i halicie

17. Podaj różnice między pojęciami: deniwelacja i głębokość.

Wg mnie termin głębokość stosuje się go głównie do określania różnego typu poziomów/obiektów umiejscowionych pod czymś, np. powierzchnią wody lub gruntu - np. mówi się, że ryba pływa na danej głębokości, poziom spodic zaczyna się na danej głębokości, itp. Natomiast deniwelacja w zasadzie pokrywa się z wysokością względną, czyli mówimy o obiektach znajdujących się względem danego miejsca nad nim - np. stoimy na przełęczy i mówimy,
że szczyt przed nami ma wg mapy 200m deniwelacji.
Poniżej opis deniwelacji wg Wiki (moim zdaniem dosyć sensowny). Ale mówi się też, że dolina ma daną głębokość - czyli z założenia ma ją względem wzniesienia - patrzymy na nią z góry (pytanie, czy mówi się poprawnie… ).

[termin ten] oznacza generalnie zróżnicowanie morfologiczne powierzchni lub jej nachylenie. Powierzchnia zdeniwelowana czy też powierzchnia, na której występują deniwelacje, nie jest płaska ani pozioma. Deniwelacje,
czyli morfologiczne zróżnicowanie powierzchni, możemy oceniać, stosując skalę względną (np. niewielkie, znaczne, wyraźne) lub podając je dokładniej w jednostkach wysokości (ściślej długości) dla jakiegoś obszaru między najwyższym a najniższym hipsometrycznie punktem opisywanej powierzchni (np. 600 m) albo między punktami o najmniejszej i największej amplitudzie (względnej różnicy wysokości między kulminacją i depresją dwóch sąsiadujących ze sobą przeciwstawnych form morfologicznych) (np. 20 - 80 m).

18. Wymień typy wybrzeży morskich.

[wg Klimasza - wydania dużego, str. 880]:

Wysokie-głębokie - strome, wys. i głęb. >10m

Wysokie-płytkie - strome, przechodzące w plażę lub platformę abrazyjną o głębokości poniżej 5m

Płaskie-głębokie - płaskie, opadające w strefie sublitoralnej stromo w kierunku otwartego morza

Płaskie-płytkie - płaskie, zanurzająco się stopniowo i łagodnie pod poziom morza

//inne - za: http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=143

fiordowe, szkierowe, riasowe, dalmatyńskie, mierzejewo-zalewowe, lidowo-lagunowe. Rozróżnia się

też na niskie i wysokie (plaża, klif)

19. Czym różni się klif żywy, od klifu martwego?

Różnica polega na położeniu klifu w lub poza strefą oddziaływania fal morskich. Jeżeli jest w strefie,
jest dalej kształtowany, czyli żywy.

20. Czym różni się selva od sawanny?

Selwa

Sawanna

Obszar wilgotny. Temp 12- 30 C Opady 630 - 1270mm Dominuje planacja nad rozcinaniem Głównie wietrzenie chemiczne. Hydracja - uwodnienie - łączenie minerałów z wodą. Hydroliza - rozkład minerałów na kwaśne i zasadowe, wyługowanie. Kadimizacja - szybki rozkład skalenia Lateryzacja - tworzenie czerwonych poziomów laterytowych Ruchy masowe i fluwialne Kwasy humusowe z roślinności - wietrzenie chemiczne Cieczenie, osuwanie, rozczłonkowanie, krasowienie

Dwie pory roku - sucha i deszczowa Podłoże pokryte częściowo przez roślinność Spłukiwanie materiału do den dolin Erozja denna większa Spełzywanie Procesy eoliczne Wietrzenie chemiczne mniejsze Procesy fluwialne Opancerzanie pokryw - zatrzymywanie soli

21. Podaj piętra roślinności w Tatrach.

22. Podaj cechy charakterystyczne gór wysokich.

BYŁO = kryteria Trola

23. Wymień rodzaje procesów eolicznych.

Pytanie sugeruje podział na erozyjne i akumulacyjne. Erozyjne: korazja (żłobienie) i deflacja (wywiewanie), akumulacyjne po prostu akumulacja eoliczna. Dla uzupełnienia mamy jeszcze transport eoliczny.

24. Jakie muszą być spełnione warunki, aby mogły występować procesy eoliczne?
Warunkiem wystąpienia procesów eolicznych jest obecność w podłożu drobnoziarnistego, luźnego nie utrwalonego przez roślinność, suchego materiału mineralnego oraz osiągnięcie przez wiatr prędkości wystarczającej do jego uruchomienia i przemieszczania.

25. Wymień rodzaje wietrzenia.
Chemiczne i fizyczne

26. Co to są:

-Proces przyboju/ kipieli klifowej

-Proces przyboju/ kipieli plażowej

Przybój - wahadłowy ruch wody od brzegu i do brzegu, wywołany załamaniem się fali na płytkiej wodzie przybrzeżnej,
czyli uderzanie fal o brzeg zbiornika wodnego.

W przypadku klifów proces będzie powodował abrazję, tworzył nisze i platformy abrazyjne,
zaś w przypadku plaż podejrzewam, że chodzi o ich nadbudowę, o to, że fale nanoszą materiał pochodzenia morskiego na plażę (w sumie też liczne śmieci, glony, orki do uwolnienia, itp. ;) )

GEOMORFOLOGIA

(pytania przykładowe) AS 2006

1.Wymień procesy mające miejsce w korytach rzek dziedziny peryglacjalnej

Klimasz rzecze, że w rzece w dziedzinie peryglacjalnej działalność erozyjna osiąga duże rozmiary,
o czym informuje ilość i jakość materiału przez nią niesionego. W porze letniej obciążenie zawiesiną wód proglacjalnych jest na tyle duże, że określa się te wody jako mleko lodowcowe.

Czyli: erozja denna, wgłębna, boczna, transportacja, w dolnych biegach depozycja, redepozycja. W dziedzinie peryglacjalnej często występują koryta roztokowe, więc wszelkiego typu sedymentacja jest tu wskazana do wymienienia ;)

2.Na jakich użytkach spłukiwanie osiąga maksymalne wartości?

Na nachylonych polach uprawnych z roślinami okopowymi

3.Uszeregój skały według twardości: [rosnąco]

-bazalt 4

-wapień 2

-margiel 3

-less 1

4. Dlaczego dziedzinę lasów borealnych raz zalicza się do klimatu umiarkowanego, a raz do zimnego?

5.Narysuj i opisz próg strukturalny.

6. Wyjaśnij pojęcia:

-polia - forma krasowa (w sumie i powierzchniowego i podziemnego) powstała przez zapadnięcie się systemu jaskiń

krasowych. duże kotlinowate zagłębienie o wyrównanym dnie, ograniczonym ze wszystkich stron wyraźnymi zboczami. Występują na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych.

-osuwisko aktywne - takie, które posiada nad niszą szczeliny nawiązujące swoim przebiegiem do przebiegu

niszy. Jeżeli szczeliny się powiększają, nie ma wątpliwości, że osuwisko jest aktywne. (wg mnie w pytaniu o to chodzi, ale jeżeli by się napisało, że np. rynną przemieszcza się jeszcze jęzor - w sensie jest fizycznie aktywny - to powinni nawet bardziej uwzględnić ;) Ale chyba chodzi o te szczeliny ;)

-nisza lodowcowa - element cyrku (karu) lodowcowego pełniący taką samą funkcję jak nisza osuwiskowa.

W niszy lodowcowej rozpoczyna się gromadzenie śniegu i tam początek bierze lodowiec.

-sufozja - jeden z procesów denudacyjnych polegający na wypłukiwaniu cząstek gleby o małych przekrojach

kanałami pod powierzchnią gleby. Formą po tym procesie są kanały sufozyjne.

7.Podaj różnice w modelowaniu obszarów suchych i półsuchych.

//Metodą kombinowaną:

W obszarach suchych podstawową rolę w modelowaniu odgrywają procesy eoliczne, jeżeli pojawia się spłukiwanie dogrywa bardzo dużą rolę. Powstałe formy są ostrokrawędziste, znaczna przewaga wietrzenia fizycznego.
W obszarach półsuchych rola wiatru zmniejsza się, częściej występują procesy fluwialne i ruchy masowe, powstałe formy są bardziej obłe niż na obszarach suchych, wietrzenie fizyczne i proc. eoliczne mają mniejsze znaczenie.

8.Wymień formy powstałe w wyniku niszczącej działalności lodowca.

Cyrki lodowcowe, doliny U-kształtne, doliny przewieszone, doliny boczne, mutony, wygłady lodowcowe,

rysy, bruzdy

9.Wymień rodzaje wydm.

Paraboliczne

Barchany

Poprzeczne

Podłużne

Gwiaździste

10.Wymień warunki dla rozwijania się teras (znowu pytanie jakich teras - czy rzecznych, czy rolniczych?)

Głównym czynnikiem warunkującym rozwój teras rzecznych jest występowanie przynajmniej erozji

dennej i bocznej a także agradacji, czyli zasypywanie koryta. Powstawaniu teras sprzyja także erozja wgłębna (rzeźbiąca w podłożu skalnym - denna rzeźbi w osadach).

A rolniczych… pewnie nachylenie stoków pod kątem do 15°, urodzajne jeszcze niezerodowane gleby, wysoki popyt na produkty roślinne, można kombinować ;)

GEOMORFOLOGIA

(pytania przykładowe) AS 2006

1. Na czym polegają zgodności wysokości wylotów jaskiń?
???

2. Jak powstają kotły eworsyjne?

Kotły eworsyjne powstają na skutek działania ruch wirowego zstępującego wody na dno zbiornika.

Często towarzyszą występowaniu wodospadów.

//Wiki rzecze:

Proces eworsji polega na drążeniu naturalnych zagłębień (mis, kotłów i rynien eworsyjnych) w dnie cieku wodnego (potoku, rzeki) wskutek abrazyjnej działalności pionowych zstępujących lub poziomych przydennych wirów wody, zwykle niosącej drobniejszy lub grubszy materiał rumowiskowy. Eworsja zachodzi szczególnie u stóp wodospadów i progów wodnych (wiry pionowe) oraz w krętych korytach rzek w miejscach zwanych strefami wymuszania, w których główny nurt przerzuca się z jednego brzegu na drugi (wiry poziome).

Eworsja zachodzi także w ciekach podziemnych na obszarach krasowych. Przy tym w okresach, w których podziemne korytarze są całkowicie wypełnione płynącą wodą pod ciśnieniem hydrostatycznym, formy eworsyjne powstawać mogą również w ścianach oraz stropach korytarzy, zwłaszcza w miejscach, w których te się zwężają.

Proces eworsji podłoża skalnego mogą wywoływać również wody spływające pod lodowcami lub spadające szczelinami lodowcowymi, które niosą materiał skalny. Powstające wówczas w podłożu formy zwane są garncami lodowcowymi lub marmitami.

3. Czym uwarunkowany jest kierunek przebiegu rynien glacjalnych?

//Wg mnie:

Przede wszystkim uwarunkowany jest pierwotnym ukształtowaniem terenu (górskiego),
w którego dolinach przemieszczają się pod wpływem siły ciężkości i przyrostu masy śniegu jęzory lodowcowe.

4. Jakie jest umiejscowienie zasięgu moren (chyba w tym pytanie chodziło o wały morenowe):

a) czołowych - odpowiada najdalszemu zasięgowi jęzora lodowcowego.

b) spiętrzonych - jęzor lodowca cofał się, po czym wrócił, ale bliżej niż do miejsca swojego maksymalnego

zasięgu. Ponieważ nasuwał się ponownie po materiale, który pozostawił, kiedy się znów zatrzymał miał już pewien zapas materiału a dodatkowo i tak pozostawił nowy wał moreny czołowej. W efekcie wał morenowy został spiętrzony.

5. Co wpływa na działalności lodowca?

Temperatura, opad śniegu, siła ciężkości, nachylenie terenu, energia geotermalna, wybuchy wulkanów

(Jökulhlaup), …

6. Na czym polega inwersja rzeźby?

BYŁO

7. Wymień procesy denudacyjne:

osuwanie, spełzywanie, soliflukcja, cieczenie, obrywanie, odpadanie, saltacja, działalność lodu włóknistego, wymywanie, ablacja, sufozja, spłukiwania (bruzdowe i warstwowe), spływy powierzchniowe w większej skali (gruzowo-śniegowe, gruzowo-błotne, wodno-śniegowe)

8. Wymień formy powstałe w wyniku detrakcji

Głazy narzutowe, rynny i misy lodowcowe

9. Wymień typy lodowców:

Cyrkowe, alpejskie, piedmontowe, dendrytyczne, fieldowie, kontynentalne przechodzące na szelf

10. Scharakteryzuj formy przeobrażone przez lodowiec.

Formy takie mogą być: wygładzone przez lodowiec (mutony), porysowane przez ciągnięty przez niego materiał, poszerzone i pogłębione (doliny U-kształtne), …

11. Wymień typy wulkanów:

• hawajski - efuzywny - spokojny wylew lawy

• strombolijski - eksplozywno -efuzywny. Krótkie lecz częste erupcje gazów

• wezuwiański - wybuchy rzadkie ale bardzo gwałtowne, lawa lepka

• peleański - eksplozywny. Duża gwałtowność wybuchu, dużo lawy i popiołów

• pliniański - eksplozywny. Duża gwałtowność, dużo lawy i popiołu (na zmianę)

GEOMORFOLOGIA

(pytania przykładowe) AS 2006

1.Wymień typy dolin lodowcowych.

U-kształtna, zawieszona, przewieszona, boczna

2.Na czym polega abrazja rzeczna?

//wg mnie abrazję powinno się kojarzyć z morzem - tworzy się nisza i platforma abrazyjna, cofają się klify. Myślę, że w tym pytaniu może chodzić raczej o erozję wsteczną lub denną, czy wgłębną.

Te rodzaje erozji były już omawiane.

3.Powierzchnia zrównań- teoria Penck'a.

4.Wymień formy egzalacyjnej działalności lodowcowej.

5.Spłaszczenia na zboczach dolin wyciętych w obszarach o budowie płytowej.

6.Jakie procesy tworzą:

-ślepe doliny

-gleby strukturalne

-stożki usypiskowe

-kemy

-mogoty

7.Podaj definicje:

-stok

-terasa rzeczna

-korozja

8.Wymięń:

- przyczyny erozji rzecznej

-przyczyny osuwisk

-warunki deflacji

-warunki rozwijania rzeźby krawędziowej

-przyczyny powstawania przełomów rzecznych.

9. Podaj różnice Pomiędzy:

-Profilami dolin rzecznych i lodowcowych

-Debrza i wcios

-odpadanie i obrywanie

-wydma paraboliczna i barchan

10.Czym jest spowodowany schodowy układ karów lodowcowych?

11.O czym świadczy istnienie abrazyjnych as morskich?

12.Czym jest spowodowane wynurzenie wybrzeża?

13.Rozwój żlebu.

14.Formy pradolinne.

15.stadia rozwojowe teras rzecznych złożonych częściowo (nie sięgających dna skalnego)

16. stadia rozwojowe doliny rzecznej udziału procesów denudacyjnych.

17.Formy akumulacji krasowej poza jaskiniowej.

18.Wybrzeża morskie o rzeźbie glacjalnej.

19.Formy abrazji rzecznej.

20,W jakich strefach klimatycznych zachodzi spłukiwanie pokryw warstwowych?

21.Wyjaśnij pojęcia:

-krzywa równowagi rzek

-deglacjacja realna

-sufozja

-jardangi

22.W wyniku jakich procesów powstały:

-pedyment

-drumlin

-żleb

-oz

23.Warstwowy rozwój koryta roztokowego

24.Wymień formy krasu kopiastego

25.Warunki soliflukcji.

26.Przyczyny powstawania osuwisk.

27.Pingo- bugunialu

28.Porównaj:

-stożek glacifluwialny- sandrowy

-peneplena- pedyplena

-terasa rzeczna złożona- akumulacyjna wcięta

29.Występowanie haków zboczowych

30Schodowy układ powierzchni zrównań

31.Tworzenie gleb poligonalnych

32.profil stożka usypiskowego

GEOMORFOLOGIA

(pytania przykładowe) AS 2006

1.Narysuj i opisz powstawanie klifu.

2.Wymień procesy kształtujące stok w klimacie umiarkowanym

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

3.Narysuj osuwisko konsekwentne.

4.Wymień rodzaje układu sieci rzecznej.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

5.Scharakteryzuj zlodowacenie Majskiego

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

6.Narysuj przekrój poprzeczny przez dolinę akumulacyjną i denudacyjną.

7.Na czym polega asymetria doliny?

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

8.Od czego zależy typ i przebieg procesów masowych?

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

9.Wymień rodzaje i scharakteryzuj ruchy morza.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

10.Podaj geneze (pochodzenie) materiału plażowego.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

11.Wymień typy osuwisk:

-......................................... -.........................................

-......................................... -.........................................

-......................................... -.........................................

-......................................... -.........................................

12.Scharakteruzuj procesy sekularne.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

13.Czym różnią się obszary wysoko od średnio górskich?

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................

14.Podaj przykłady działalności lodowców górskich

-.........................................

-.........................................

-.........................................

-.........................................

15.Wymień rodzaje przełomów:

-......................................... -.........................................

-......................................... -.........................................

-......................................... -.........................................

-......................................... -.........................................

-czym sie różni rzeźba o tej samej budowie geologicznej w klimacie > > suchym i wilgotnym > >

Czarną linią oznaczono przebieg warstw skalnych a czerwoną przerywaną aktualną rzeźbę terenu.

Wg Klimaszewskiego do inwersji rzeźby dochodzi przez odmłodzenie powierzchni zrównania ścinającej struktury fałdowe. Zrównanie odsłania wychodnie warstw o różnej odporności. Rozcinanie mniej odpornych warstw antyklinalnych podczas wypiętrzania doprowadza do utworzenia w nich dolin. Bardziej odporne warstwy synklinalne nie są rozcinane i z nich tworzą się późniejsze grzbiety.

Forma składa się z warstw o większej odporności znajdujących się w jej wierzchnich częściach
i warstw mniej odpornych zalegających niżej.

Próg może powstać np. przez wywianie lub zdenudowanie materiału pokrywającego warstwę o największej odporności oznaczoną na rysunku (+). Procesy, które doprowadziły do usunięcia wierzchowiny działają na odporniejsze części progu na tyle wolno, że doprowadzają do stosunkowo bardzo małych przemian - np. powstanie okapu na progu strukturalnym ( na rysunku „O”), czy powierzchni zrównania
(na rysunku „R”).

Próg składa się z podstawy Pp, czoła Cp i krawędzi K.

Potem mogą powstać wierzchołek W, okap O
i powierzchnia zrównania R. Płaska część wierzchnia Z nazywana jest zaprożem (za-progiem). Rozróżnia się zaproża akordantne i dyskordantne (ale o co z nimi
chodzi to już nie mam pojęcia :P )

---