FINANSE I ROZLICZENIA MIĘDZYNARODOWE

„Finanse międzynarodowe” K. Zabielski

„EURO - nowy pieniądz” L. Oręziak

99. / 1 /

WYMIENIALNOSC WALUT

Każdy kraj dysponuje własną waluta, ponieważ handluje z innymi krajami. Rysuje się potrzeba wymiany walut, ale pieniędzmi które obowiązują poza granicami danego kraju. Od tego w jakim stopniu wymieniane są waluty świadczy to o poziomie gospodarczym kraju.

wymienialność - jest to prawnie i faktycznie zagwarantowana możliwość państwowego systemu pieniężnego na pieniądz występujący w systemach innych państw oraz możliwość wykorzystania wymienionych środków pieniężnych zgodnie z celem wymiany.

Jest to waluta wymienialna na inna walutę zakres wymiany zależy od faktu z jaką wymienialnością mamy do czynienia.

WYMIENIALNOŚĆ:

1. pełna

2. ograniczona

• wymienialność zewnętrzna

• wymienialność wewnętrzna

Podział wymienialności ograniczonej:

1. wymienialność w bilansie handlowym => mniejszy zasięg wymienialności

2. wymienialność w bilansie obrotów bieżących => większy zasięg wymienialności

3. wymienialność w bilansie obrotów bieżących + cześć bilansu obrotów kapitałowych => największy zasięg

wymienialności

wymienialność pełna - jest to zezwolenie osobom fizycznym i prawnym krajowym i zagranicznym na kupowanie i sprzedawanie waluty na walutę krajowa po cenach rynkowych i na zatrzymanie waluty obcej zgodnie ze swym wyborem lub przekazywanie za granice tytułem płatności handlowych i kapitałowych.

os krajowe= = rezydenci

os zagraniczne = nierezydenci

Obejmuje pełną swobodę dokonywania wszelkich transakcji finansowych.

Można dokonać dowolna transakcje, która mieści się w bilansie płatniczym. Odwrotna sytuacje do pełnej wymienialności jest brak wymienialności w ogóle => jest to reglamentacja dewizowa - waluty zagraniczne SA praktycznie nie dostępne (Polska przez ponad 40 lat).

Rodzaje wymienialności ograniczonej:

• Wymienialność wewnętrzna (cechy):

1. daje ta wymienialność prawo do wymiany pieniądza krajowego na waluty obce tylko rezydentom.

rezydent - osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w danym kraju lub osoba prawna mająca w tym

kraju swoja siedzibę.

2. rezydenci mogą wymieniać pieniądz krajowy na waluty obce i transferować je za granice dla dokonania dozwolonych prawem płatności (najczęściej z tytułu importu towarów i usług).

3. Wpływy dewizowe są z reguły obowiązkowo odsprzedawane krajowym bankom dewizowym, które biorą

się przede wszystkim z eksportu (w Polsce z napływu kapitału).

4. Posiadanie rachunków bankowych za granica wymaga zezwolenia (które na ogol posiadają banki, przedsiębiorstwa transportowe, spedycyjne i ubezpieczeniowe obsługujące handel zagraniczny).

5. Pieniądz krajowy nie jest wykorzystywany do płatności za granicą

6. Rozliczenia z zagranica występują wyłącznie w walutach obcych.

W Polsce wymienialność wewnętrzna została wprowadzona z dniem 01.01.90. (program Balcerowicza)

Jakie kryterium zostało przyjęte do podziału wymienialności zewnętrznej i wewnętrznej?

Są to osoby uprawnione , rożne w wymienialności wewnętrzne (rezydenci) i zewnętrzne (nierezydenci).

• wymienialność zewnętrzna - występuje wtedy, kiedy prawo do wymiany pieniądza krajowego na Waluty obce przysługuje wyłącznie nierezydentom (cudzoziemcom). Wymienialność zew występuje w praktyce znacznie rzadziej niż wymienialność wew. I oznacza dyskryminowanie podmiotów krajowych a preferowanie zagranicznych.

Nierezydenci weszli w posiadanie pieniądza krajowego np. w wyniku otrzymania zapłaty w tym pieniądzu od krajowych importerów. Nierezydent może posiadany zasób waluty krajowej przeznaczyć na zakup walut obcych i przekazać te waluty obce za granice. Może tez przekazać te waluty na rachunek innych nierezydentów prowadzone w bankach krajowych. W kraju nie ma swobodnego obrotu dewizowego, gdyż rezydenci musza uzyskiwać zezwolenie na zakup walut obcych.

/ 2 / 03.03.99

Podział ze względu na zakres wymienialności

żaden kraj nie jest w stanie od razu wprowadzić pełnej wymienialności pien. Musi zrobić to stopniowo, poczynając od zniesienia ograniczeń dewizowych.

W odniesieniu do transakcji najbardziej koniecznych z punktu widzenia rozwoju gosp (np. handel waluta, towarami). Wymienialność w zakresie bilansu handlowego (transakcje w nim ujęte są w 1 kolejności liberalizowane).

Ograniczenie wymienialności sprowadza się do zniesienia ograniczeń dewizowych.

1990 w Polsce wymienialność została najpierw wprowadzona w odniesieniu do bilansu handlowego i części pozostałych operacji w bilansie obrotów bieżących. Nie można było każdej waluty kupić w obrocie zagr (waluty obce nabywało się w bankach). - wymienialność w bil handl + niektóre usługi.

Znoszenie ograniczeń w bil obrotów kapitałowych

Przykładowe transakcje księgowane w bil obrotów kapitałem:

• zaciąganie kred za granica

• udzielanie kred i pożyczek podmiotom zagr

• posiadanie zagr rach bankowych

• nabywanie zagr pap wart (notowanych i nie notowanych na giełdzie), a także udziałów w przedsięb

• tworzenie przeds za granica.

• nabywanie nieruchomości za granicą

Ograniczenia w odpływie kapitału:

Aby złotówki nie były zamieniane na waluty obce i wywożone za granice (ucieczka kapit) przez:

• oddawanie ich na rach w bankach zagr

• trzymanie rach i pien na rach w bankach zagr

Ograniczenia (bariery) w takich operacjach występują ze względu na to, ze gdy nastąpi masowy odpływ - doprowadzi to do krachu dla gosp, systemu finansowego - masowe bankructwa banków, przeds, upadłości instytucji finansowych

• kapitały zagr szybko się wycofują z kraju (kapit przez podmioty zagr i krajowe)

W Polsce dotychczas była wymiana wew (dla rezydentów). Polska wciąż jest niestabilna, brak zaufania do polit, do rządzącyh, dewaluacja.

Prawo dewizowe, zezwolenia dewizowe - min finansów - bariery były opisane za ich nieprzestrzeganie surowe kary.

Ograniczenia w przypływie kapitału:

Ograniczenia w stos do napływu kapit spekulacyjnego (krótkoterminowego). Nasz kraj nie stawia ograniczeń w napływie kapit bezpośredniego. Kapit nierzeczowy, ale kapit finansowy, gdy napływa to powoduje wzrost jego zadłużenia w stos do zagr. Wpływ kapit obcego - ci którzy lokują go w Polsce zmieniają waluty obce na złotówki i lokują go np.:

• portfelowo: nabywają pap wart

• bezpośrednio: cos budują

odpływ oznacza, ze na rynku powstaje panika. Kapit ten jest spekulacyjny - chodzi o stopę %. Rola inwestorów instytucjonalnych, którzy dysponują duża ilością, które w większości lokują u siebie, a dla reszty pien szukają wysokiej stopy % są w stanie ponieść duże ryzyko => gorący pieniądz => przepływa w ciągu kilku sekund (biorąc pod uwagę obecne śr przekazu). Jak odpływa - zagrożenie - spada kurs walutowy.

Masowy odpływ kapit za granice wpływa na wyraźny spadek kursu waluty krajowej w stosunku do waluty zagr. Zloty nie jest w pełni waluta wymienialna. Gdyby nie było ograniczeń to zjawisko kryzysowe mogłoby dotknąć nas w dużym stopniu. Dzięki temu, ze jesteśmy odcięci od świata to nas nie dotknęło.

Znaczenie wymienialności walut (korzyści):

1. wpływ korzystny wymienialności na efektywność gospodarowania poprzez rozwój handlu zagranicznego i rozwój konkurencji na rynku wew

2. stworzenie korzystnych warunków do inwestowania w danym kraju, w szczególności do napływu inwestycji bezpośrednich

3. ułatwienia w rozwijaniu kontaktów z zagr np. rozwój turystyki

ad.1.

bez wymienialnej waluty nie jest możliwe pełne uczestnictwo w handl miedzyn. Posiadanie wymienialnego pien daje możliwość jak najbardziej efektywnego kształtowania struktury exp i imp. Pien wymienialny daje możliwość bezproblemowej wymiany waluty krajowej na walutę obca i otrzymana walutę obca przekazać tytułem własności...

Waluta wymienialna daje możliwości:

1. swobody wyboru dostawcy tow

2. źródła zakupu

3. jak najbardziej efektywnego kształtowania poziomu imp

• spełnia wszystkie wartości pien

• jest śr cyrkulacji

• można za nie wymienić waluty

• eliminuje wszelkie niedogodności związane ze stosowaniem ograniczeń dewizowych

Niedogodności:

• ograniczone zakupy za granica

• brak możliwości realizacji imp niezbędnego dla rozwoju exp

• nieustanny niedostatek tow

ad.2.

wpływ waluty wymienialnej na wzrost konkurencji na rynku wew. Producenci krajowi zostali zmuszeni do dostosowania się do potrzeb rynku, do racjonalizacji kosztów, wzbogacenia swojej oferty - wymusza to konkurencja.

Bez wymienialności pien konkurencja na rynku jest niemożliwa. Wymienialność jest silnym bodźcem dla przedsięb krajowych do:

• podnoszenia wydajności

• redukcji kosztów

• dostosowania się do potrzeb klienta

Płynące korzyści to:

Zachęta do inwestowania:

• inwestycje bezpośrednie

• inwestycje portfelowe (pośrednie)

Inwestycje bezpośrednie - umożliwiają efektywne zarządzanie przedsięb. Dają taka liczbę głosów i taki udział w kapit przedsięb, który pozwala na podejmowanie podstawowych decyzji w przedsięb (pakiet kontrolny - nie musi wynosić 51%, w zależności od def czy jest ona def OECD, czy Międzynarodowego Funduszu Walutowego) żeby zaliczyć dana inwestycje do inwestycji bezpośrednich oceniany jest od 10-25% kapit.

Inne, które nie zalicza się do bezpośrednich SA to inwestycje portfelowe (pośrednie)

KORZYSCI

Powody dla inwestorów do lokowania kapitału:

1. możliwość dokonywania imp na potrzeby realizowanej inwestycji

2. możliwość swobodnego transferu zysków za granice

3. możliwość wycofania się z inwestycji w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa

ad.1.

Inwestor jeśli buduje przeds musi mieć swobodę do zakupu tow za granica (najczęściej z firmy macierzystej). Gdyby nie mógł tego swobodnie kupić to by nie inwestował. Zakupy dokonywane przez inwestorów bezpośrednich są znaczącą częścią naszego imp (tworzą polowe deficytu w bilansie handl). Inwestorzy przyjeżdżają, przywożą, lokują, i produkują, ale na te cele sprowadzają b dużo surowców z zagranicy (np. supermarkety). Wymienialność daje prawo wolnego imp.

ad.2.

Możliwość swobodnego transferu zysku. Inwestorzy, którzy tutaj działają maja na celu osiągniecie zysku, który chcą zabrać ze sobą do siebie. (za walutę polska kupują walutę obca i przesyłają ja do swojego kraju - transfer zysków. Przez cale 10-lecia swobody transferu zysku nie było. Możliwość ta obecnie jest, wystarczy mieć zatwierdzony bilans. Powinien z niego wynikać podział osiągniętego zysku i bank wydaje (sprzedaje) obce waluty i można je przekazać za granice.

ad.3.

w pewnym momencie inwestor może chcieć zrezygnować z przyczyn negatywnych - majątek pozostały po likwidacji przeds można sprzedać. W Polsce w złotówkach, potem wymiana na jego walutę i swobodne przekazanie tego za granice (ryzyko - gdy nikt tego nie kupi!). każdy inwestor zagr musi mieć ta pewność, ze kiedy zechce będzie mógł się wycofać.

Kraj, który ma walutę wymienialną (z wielkimi ograniczeniami) uważany jest za kraj dobry, stabilny, silny, z którym można współpracować bez wiekszego ryzyka. Nasz kraj został objęty przez NATO -> zwiększa to możliwość inwestowania . Sprzyja to:

• dalszemu napływowi inwestycji w naszym kraju

• szansę dodatkowych miejsc pracy

• możliwość rozwoju innych regionów

wpływ na rozwój kontaktów miedzyn, handel, podróże -> pewność i swoboda.

ZAGROŻENIA

Najpoważniejsze zagrożenia płynące z wymienialności:

Kraj o walucie w pełni wymienialnej (niestosujący żadnych ograniczeń dewizowych) jest nieustannie narażony na masowe przepływy kapitałów (i odpływy) co może pociągnąć niestabilność kursu jego waluty, a w efekcie także zakłócenia w całej gosp.

Skutki:

• bardzo szybki wzrost bezrobocia

• ludzie trącą znaczna część majątku

• spadek realnej siły nabywczej pien

• zubożenie społ

• totalna bieda

Zagrożenie przedłoży się na niestabilność gosp i spadek produkcji, spadek zatrudnienia, utratę realnej siły nabywczej wynagrodzeń.

Podstawowe warunki makroekon wprowadzenia wymienialności:

1. wysoka konkurencyjność gosp w tym zróżnicowany exp

2. zdrowa polit pien i budżetowa zapewniająca stabilność cen

3. dobra sytuacja w bil płatniczym i odpowiednio wysokie rezerwy dewizowe

4. odpowiedni system kursu walutowego

ad.1.

Gosp danego kraju powinna być wysoce konkurencyjna. Kraj powinien mieć gosp, która jest w stanie skutecznie konkurować z innymi gosp , wymiana - otwarcie na konkurencje zew. Warunki te mogą spełnić b dobre kraje. Zróżnicowany exp, wymienialność, nieustanna możliwość wysokich wpływów dewizowych. Trzeba mieć odpowiednie rezerwy. Zróżnicowany exp - niezróżnicowany to monokultura. (jeśli jest spadek popytu na 1 tow, kraj zwiększa produkcje tow 2 i exp ten powinien konkurować).

ad.2.

Powinno owocować stabilnością cen. Zapewnienie takiej stabilności gosp, która zapewni wiarygodność w polit danego kraju. W finansach miedzyn podstawa jest zaufanie. Władze powinny kierować się zasadami zdrowej gosp, przy czym pien (w innym przypadku) dochodzi do odpływu kapitału.

ad.3.

bilans płatniczy powinien się tak kształtować, aby nie stwarzać zagrożenia dla wymienialności. Nie może w nim przez długi czas występować deficyt. Tzn z danego kraju więcej walut odpływa niż wpływa. Rezerwy w danym kraju staja się niewystarczające. Gdy kraj ma rezerwy dewizowe - 5-cio krotność miesięcznego imp - wtedy jest to bezpieczne.

/ 3 / 17.03.99

KURSY WALUTOWE

1. pojecie kw

2. rodzaje kw

3. funkcje kw

4. czynniki wpływające na kształtowanie się kw

5. funkcjonowanie systemu kw

6. ekonomiczna rola kw

wymienialność - jest to sytuacja, w której 1 walutę można bez problemów wymienić na inna walutę

kurs walutowy jest bez znaczenia tam, gdzie nie ma wymienialności waluty. Saldo w budżecie państwa odbija się w kursie walutowym.

1.

Kurs walutowy (definicja uproszczona) jest cena 1 waluty wyrażona w drugiej walucie

W dużym przeliczeniu kurs walutowy miedzy dwoma walutami stanowi pewna przybliżoną relacje (stosunek) cen w jednym kraju do cen w drugim kraju.

Kurs walutowy jest skutkiem poziomu cen występujących w poszczególnych krajach.

Wniosek: kurs walutowy jest pewną pochodną (skutkiem) tego wszystkiego co się w gosp dzieje. Zmiany występujące w gosp znajdują swoje odbicie w poziomie kursu walutowego.

Kurs walutowy właściwie nie istnieje. Jego samego nie można uchwycić jest on swego rodzaju obrazem w lustrze. Relacja wielkości decyduje jaki jest rząd wielkości tego kw.

Gdy ogólny poziom cen we Francji był 3 x wyższy od poziomu cen w Niemczech powodowało to, ze kw miedzy DM i FRF kształtował się 1 DM = 3 FRF. Ogólny poziom cen skutkuje tym jaki jest kurs danej waluty.

2. Rodzaje kursów walutowych:

1. oficjalny - stosowanie ograniczeń dewizowych albo gdy waluta nie jest w pełni wymienialna.

nieoficjalny - dot transakcji, których nie można wykonać bez zezwolenia, które są zabronione, kurs

kształtuje się sam w kraju gdzie są ograniczenia.

2. jednolity - stosowany jest w odniesieniu do wszystkich transakcji realizowanych w obrocie z zagranica, dot

wszystkich transakcji ujętych w bilansie handlowym

zróżnicowany - mogą co najmniej być 2 poziomy tego kursu:

1. inny kurs jest stosowany do transakcji handlowych

2. inny kurs jest stosowany do transakcji kapitałowych

• Belgia i Luxemburg były to kraje europejskie, gdzie b długo stosowany był system podwójnego kursu walutowego (aż do 1992r).

• jeden do transakcji handlowych

• drugi do transakcji kapitałowych

• zróżnicowane kw są stosowane w niektórych krajach na bazie obowiązujących tam przepisów i maja służyć realizacji specyficznych ceł.

• Stosowanie zróżnicowanych kw może m.in. służyć do np. ograniczania przepływów kapitałowych w obrocie z zagranica.

• Waluta wymienialna ma kurs jednolity. Stosowanie zróżnicowanego kw jest etapem na drodze do wymienialności pieniądza, czyli stosowanie kw wymaga stosowania jakiś ograniczeń, bo gdyby ich nie było to wszyscy używaliby tego samego kursu walutowego.

3. natychmiastowy (kasowy) - stosowany do transakcji walutowych, których wykonanie następuje

(najpóźniej) w ciągu 2 dni roboczych od chwili zawarcia transakcji (transakcje

bieżące: kupno - sprzedaż walut obcych)

terminowy - dot transakcji walutowych, których dostawa waluty następuje w określonym terminie w

przyszłości.

1, 3, 6 miesiące, 1 rok -> terminy standardowe

1 tydzień -> termin niestandardowy

transakcja według kursu terminowego - 1 miesiąc = tzn rozstrzygniecie transakcji w ciągu 1 miesiąca.

W praktyce transakcje terminowe na rynku walutowym przeprowadzane są najczęściej w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem kursowym.

Podział kursu walutowego ze względu na zmienność:

1. kursy płynne (a w praktyce oznacza to kursy kierowane)

2. kursy stale

3. kursy sztywne

podział ten jest najważniejszy, odgrywa najważniejszą rolę.

ad.1. kursy płynne ( zmienne albo elastyczne)

są to takie kursy, które kształtują się wyłącznie pod wpływem zmian podaży i popytu na waluty obce. Odznaczają się b duża zmiennością (wahaniami) - mogą wykazywać duże wahania w czasie.

Kursy płynne w czystej postaci nie występują w praktyce, ponieważ żaden kraj nie pozostawia kw wyłącznie siłom rynkowym, co oznacza, ze zawsze może występować pewna interwencja ze str państwa (państwo czuwa nad poziomem / kształtowaniem się kw).

Kursy płynne w czystej postaci nie występują, bo gdyby występowały to by oznaczało, ze parametr polityki gosp jakim kurs jest zostawiony sam sobie i kształtuje się tak jak wynika to z sil rynku. A wtedy to by się b wahał. Zawsze występuje (nawet niewielka) interwencja państwa. Państwo czuwa nad tym jak ten kurs się kształtuje i w odpowiednim momencie podejmuje działania korygujące.

ad.2. kurs stały

jest to taki kurs, który zmienia się ale zmiany te musza mieścić się w określonym przedziale wokół pewnego kursu odniesienia (centralnego).

Władze monetarne danego kraju powinny czuwać nad tym aby rynkowy kurs miedzy walutami mieścił się w dopuszczalnym przedziale wahań i w związku z czym powinny one podejmować interwencje na rynku walutowym wtedy gdy istnieje ryzyko, ze kurs miedzy dwoma walutami wypadnie poza dopuszczalny przedział.

Jeśli okaże się, ze mimo tych interwencji nie jest możliwe utrzymanie kursu rynkowego w dopuszczalnym przedziale wtedy trzeba zmienić kurs centralny (następuje dewaluacja lub rewaluacja).

kurs stały

• poziom tego kursu się zmienia na rynku

• zmiany w określonym przedziale (poziom kursu na rynku musi się w tym przedziale zmieścić)

• przedział ten jest wokół kursu odniesienia (centralnego), wokół którego ten kurs się zmienia

• władze centralne musza podejmować działania, aby kurs centralny utrzymać

• jeżeli się nie da go utrzymać to trzeba go zmienić

przykład - stabilizowanie kursu stałego

kurs miedzy FRF (frank francuski) a DM (marka niemiecka)

1 DM = 3 FRF -> kurs centralny

przedział + 15% (15% kursu centralnego)

0,15 x 3 = + 0,45 FRF

+ 3 + 0,45 = 3,45 FRF

- 3 - o,45 = 2,55 FRF

w ramach tego rozwiązania 1 DM powinna mieścić się w granicach 3,45 - 2,55 FRF

• kurs centralny ustalony przez władze administracyjne jest on stały - taki sam w danym czasie =3

• granice przedziału 2,55 i 3,45 - przedział wokół kursu centralnego

• kurs, który na rynku się kształtuje / waha się w tym przedziale

• jeśli by było ryzyko, ze kurs wypadłby poza te granice przedziału to władze monetarne musza zacząć interwencje

• gdy jest syt na rynku, ze pomimo interwencji nie uda się kursu utrzymać w określonych granicach powinna nastąpić zmiana kursu centralnego (decyzja)

• następuje dewaluacja lub rewaluacja lub załamanie systemu

• zakładamy, ze następuje zmiana kursu centralnego

1 DM =4 FRF

0,15 x 4 = + 0,6 FRF

(+) 4 + 0,6 = 4,6 FRF

(-) 4 - 0,6 = 3,4 FRF

• kurs waha się w przedziale 3,4 - 4,6 ale już na nowym, wyższym poziomie.

Jakie czynniki skłaniają do dokonania takich zmian?

Jedna z przyczyn dokonania zmiany kursu centralnego może być odmienny wzrost cen w poszczególnych krajach. Oznacza to, ze kw jest relacja cen w dwóch krajach.

System obowiązywał przez 20 lat w ramach UE i obowiązuje dalej w relacjach EUR, korona duńska, drachma grecka (a w przyszłości nasza waluta tez w tym będzie uczestniczyć jako 1 z warunków UE).

ad.3. kurs sztywny

są ustalone i zmieniane administracyjne co oznacza, ze nie podlegają zmianom rynkowym. Kursy sztywne dotyczą walut niewymienialnych.

dewaluacja =/= deprecjacja

dewaluacja (rewaluacja) - jest decyzja podjęta przez władze danego kraju i oznacza obniżenie wartości danego pien w stosunku do wartości innych walut

deprecjacja waluty oznacza postępujący w czasie proces utraty wartości tej waluty w stosunku do innych walut.

dewaluacja - decyzja

deprecjacja - postępowanie samoistne, samo się toczy i traci wartość

3. funkcje kursu walutowego

1. informacyjna

2. cenotwórcza

3. instrument polityki gosp

ad.1.

informuje o cenie walut obcych (najprostsza)

ad.2.

sprowadza się do tego, ze poprzez kurs można przejść z cen krajowych na zagraniczne i odwrotnie. Kurs jest pomostem łączącym walutę 1 kraju z waluta 2-go kraju.

ad.3.

poprzez kurs państwo może oddziaływać na handel z zagranica wpływając na opłacalność transakcji zagranicznych, a w efekcie na koszty i na przychody przedsiębiorstwa.

4. czynniki wpływające na kurs walutowy

1. czynniki ekonomiczne

• podaż i popyt na waluty obce

• różnice w stopach procentowych w kraju i zagranica

• poziom cen w kraju i zagranica

• stan koniunktury na rynku krajowym i zagranicznym

2. czynniki polityczne

• napięcia polit miedzy krajami

• konflikty zbrojne

• inne działania polit podejmowane przez władze poszczególnych krajów

3. czynniki psychologiczne

• optymistyczne albo pesymistyczne, postrzeganie syt ekon i polit w poszczególnych krajach

4. czynniki spekulacyjne

• stanowią sumę 3 poprzednich grup czynników, oznaczają one działania albo na zwyżkę albo na zniżkę danej waluty lub grupy walut. Czynniki te największą rolę odgrywają w syt niepewności gosp i polit.

Najważniejsze są czynniki ekonomiczne odnoszące się do syt danego kraju. Wszystkie te czynniki są ze sobą ściśle powiązane i b często trudno je rozróżnić.

W jakim syst może być dokonana dewaluacja (rewaluacja)?

- tylko w syst kursów sztywnych i stałych, ponieważ w kursach płynnych nie ma kursu centralnego.

/ 4 / 31.03.99

nowa waluta międzynarodowa - euro

1. kraje zakwalifikowane do unii gosp i walutowej oraz tzw kryteria zbieżności jako warunki udziału w tej unii

2. polityczne i ekonomiczne motywy ustanowienia unii gosp i walutowej

3. europejski system banków centralnych jako remitent euro

4. wprowadzenie euro do obiegu. Kursy konwersji

5. euro jako waluta miedzyn

6. kurs miedzy euro a zloty

kraje zaklasyfikowane do udziału w unii gosp i walutowej (UGW)

od 01.01.99.r została ustanowiona unia gosp i walutowa (UGW) -> Economic and Monetary Union

podstawa ustanowienia tej unii jest traktat z Maastricht podpisany w roku 1992, wszedł w życie 01.11.93r. na mocy tego traktatu od 01.01.99r jest ustanowiona unia gosp i walutowa i wprowadzona została nowa waluta euro.

kraje nie uczestniczące w UGW to:

1. W. Brytania

2. Dania

3. Grecja

4. Szwecja

UGW można określać także mianem EUROLAND (nazwa ta jest powszechnie znana i używana).

obszar Eurolandu (11 państw tworzących UGW):

1. Austria

2. Belgia

3. Finlandia

4. Francja

5. Hiszpania

6. Holandia

7. Irlandia

8. Luxemburg

9. Niemcy

10. Portugalia

11. Włochy

W Eurolandzie nie uczestniczą W. Brytania i Dania.

W traktacie z Maastricht uzyskały one tzw klauzule „OPT - OUT”. Oznacza ona prawo wyboru uczestnictwa bądź nieuczestnictwa w tej UGW. To tez kraje te zdecydowały jeszcze nie wstępować do UGW.

Grecja nie spełniła żadnego warunku, który był postawiony w traktacie (nie spełniła żadnego kryterium zbieznosci). Kraj ten jest zdeterminowany w tym żeby w czasie możliwie najkrótszym znależć się w obszarze UGW. Na razie jest to trudne.

Szwecja nie spełniła 1 warunku wobec czego formalnie nie zakwalifikowała się. Chociaż mogła ona spełnić wszystkie warunki, ale nie chciała ona uczestniczyć w tym obszarze o 1 walucie. W przyszłości gdy W. Brytania i Dania zdecydują się uczestniczyć to także i Szwecja do nich dołączy.

Kraje z obszaru o 1 walucie, zostały zakwalifikowane na bazie tzw kryteriów z Maastricht / kryteria zbieżności /warunki udziału w unii. Dane brane pod uwagę są z roku 97 . Selekcja krajów do UGW odbyła się 2-3 maja 98 roku.

Warunki traktatu z Maastricht dotyczą:

1. INFLACJA

Chodzi o to by była ona możliwie najniższa. Kraje, które w 97r miały najniższą inflację:

Austria 1,1%

Irlandia 1,2%

Francja 1,2%

wyciągamy z tego średnią i dodajemy 1,5 punkta procentowego.

1,1 + 1,2 + 1,2

• +1,5 p% = 2,7%

razem daje 2,7%, co oznacza, ze aby spełnić ten warunek trzeba było w roku 97 mieć inflacje roczna nie wyższą niż 2,7%.

Ten sposób liczenia został zapisany w traktacie, i mówi tak, ze jeśli jakiś kraj chce się zakwalifikować do UGW to powinien mieć inflacje nie wyższą niż suma dwóch składników.

Wszystkie kraje poza Grecja spełniły ten warunek. W Grecji inflacja wynosiła 5,3%.

Inflacja była brana pod uwagę dlatego, ze chciano stwierdzić czy te kraje, które będą uczestniczyć w obszarze o 1 walucie, są w stanie tak gospodarować by osiągnąć niska inflacje i czy są w stanie ja utrzymać i funkcjonować bez większych konfliktów społecznych. Kraje UE były w stanie.

Inflacja w krajach Eurolandu w 99r kształtuje się na poziomie 0,8% w skali rocznej co znaczy, ze ceny wzrosną mniej niż o 1%.

W Polsce na rok 99 inflacja będzie wynosiła 8%.

2. DEFICYT BUDZETOWY i DLUG PUBLICZNY

• deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB

• dług publiczny nie wyższy niż 60% PKB

deficyt budżetowy - jest to taka sytuacja w której dochody danego państwa są mniejsze niż wydatki tego budżetu. I ta różnica, która powstaje jest to deficyt. Deficyt pokrywa się przez sprzedać skarbowych pap wart.

Jedynie Grecja nie spełniła tego warunku w 97 roku, ponieważ jej deficyt wyniósł 4% PKB.

Francja znalazła się na granicy jej deficyt wynosił 3% PKB.

dług publiczny - jest to istnienie deficytów budżetowych. Jeżeli każdego roku w budżecie danego kraju występuje deficyt to znaczy, ze wydaje on więcej niż uzyskuje z podatków, co znaczy, ze musi się zadłużać -> dług danego kraju rośnie i w efekcie w relacji do PKB to zadłużenie się pogłębia.

Został tu postawiony taki warunek, ze kraj, który chce się zakwalifikować do UGW nie powinien mieć długu większego niż 60% PKB.

Nieliczne kraje spełniły ten warunek.

Belgia miała dług publ = 122,2 i się zakwalifikowała.

Włochy dług publ = 121,6 PKB i się dostały.

Grecja dług publ = 108,7 PKB nie weszła.

Kryteria budżetowe miały służyć temu, żeby kraje ubiegające się o udział w obszarze o 1 walucie, uporządkowały swoje finanse publiczne, żeby nie stanowiły one później zagrożenia dla funkcjonowania tego obszaru. Kryteria dot budżetu i długu publicznego obowiązują także teraz kraje, które są w obszarze UGW.

3. KURS WALUTOWY

Chodzi o udział w Europejskim Systemie Walutowym.

Europejski System Walutowy funkcjonuje w ramach UE jest systemem kursów stałych gdzie obowiązuje granica + 15%.Tutaj sprawdza się, czy waluta danego kraju w takim systemie uczestniczy. Warunek: powinna uczestniczyć co najmniej przez 2 lata.

W przypadku lira włoskiego i marki fińskiej, które tego warunku nie spełniały, ale uznano ze go spełniły.

4. DLUGOTERMINOWA STOPA %

Przyjęto, ze bierze się pod uwagę stopy %, które występowały w 97 roku w 3 krajach o najmniejszej inflacji tj:

Austria 5,6%

Irlandia 5,5%

Francja6,2%

Stopy dotyczyły 10-cio letnich obligacji skarbowych

5,6 + 5,5 + 6,2

• + 2p% = 7,8%

tzn trzeba było w 97 roku mieć stopy % średnia nie większa niż 7,8%.

W praktyce z wyjątkiem Grecji wszystkie kraje UE ten warunek spełniły. Grecja stopa % - 9,8%.

Kryterium zostało ustanowione. Różnice miedzy stopami % miedzy poszczególnymi krajami b wyraźnie obrazują ich zróżnicowaną sytuacje gospodarcza (im większe różnice w stopach % miedzy poszczególnymi krajami tzn ze ich gosp są b zróżnicowane). Chodziło o to by do UGW przyjąć kraje o podobnej sytuacji gosp (jednakowa jest nie do osiągnięcia).

We wszystkich krajach UE stopy te były b zbliżone nie wyższe niż 7,8 5 z wyjątkiem Grecji. Tzn ze kraje te osiągnęły b zbieżny poziom wyników gosp.

Obniżenie stopy % stało się możliwe ponieważ:

1. w sposób znaczący obniżona została inflacja (im niższa inflacja tym w stopie % mniej jest marzy inflacyjnej).

Tam gdzie inflacja jest duża, stopy % te inflacje uwzględniają, dlatego, ze musi być realna stopa % tzn musi być to stopa nominalna, która jest wyższa od stopy inflacji bo w przeciwnym razie znaczyłoby to, ze nie pokrywa ona nawet stopnia spadku cen i w efekcie...wobec tego, ze w krajach wysoko uprzemysłowionych UE (i w Polsce) jest realna stopa, która jest na rynku musi zawsze być wyższa niż inflacja (inflacja jest mała bo stopa % jest mała).

2. zredukowano deficyty budżetowe i obniżył się dług publiczny. Znaczyło to, ze im mniejszy jest deficyt tym zapotrzebowanie państwa na środki finansowe, aby to państwo finansować jest mniejsze. Mniej się wtedy emituje obligacji skarbowych, co oznacza, ze państwo nie zgłasza potrzeb na finansowanie. Redukcja deficytu budżetowego znacząco przyczyniła się do obniżenia stop %.

Motywy ustanowienia UGW:

1. polityczne

2. ekonomiczne

ad.1.

motywy polityczne maja najważniejsze znaczenie. Poprzez wprowadzenie 1 pieniądza chodziło o silne formułowanie gospodarek i społeczeństw krajów członkowskich w taki sposób, żeby te więzi, które powstaną nie pozwoliły w przyszłości na wytworzenie się jakiegoś konfliktu globalnego miedzy tymi krajami.

Aby uniknąć zjawisk z historii jak np. II wojna światowa, która b dotknęła te kraje należące do UE.

Myśl dotycząca znalezienia 1 wspólnego powiązania datuje się jeszcze przed II WS, wtedy poszukiwano rozwiązań systemowych mających głębokie korzenie, które by pozwoliły utrzymać globalny pokój w Europie. Wspólny pien jest środkiem ku temu pokojowi ). Pieniądz w historii nie jednokrotnie był wykorzystywany jako źródło do finansowania zbrojeń).

Teraz kraje, które włączyły się do Eurolandu nie maja prawa emisji swojego pien. Niemcy zostały pozbawione emisji pien (co było warunkiem na zezwolenie zjednoczenia się Niemiec). Niemcy 2 raz były źródłem konfliktu Europie.

Gdy jest 1 wspólny pien żaden kraj nie jest w stanie wpływać pojedynczo na to, ze może swoje warunki gosp dowolnie kształtować. Jest on uzależniony od innych. Po II WS był b silny w Europie Zach prąd federalistyczny, działali tzw federaliści i proponowali przekształcenie Europy w federacje tzn Stany Zjednoczone Europy (wg W. Churchila) tj obszar, który ma 1 bank centralny, 1 rząd, 1 pieniądz.

ad.2.

motywy ekonomiczne (korzyści)

UE jest 1 wielkim obszarem gosp gdzie przez kilkadziesiąt lat zostały zniesione cła i inne bariery. Kraje, które należą do UE są ze sobą b ściśle powiązane. Od 93 roku funkcjonuje jednolity rynek wewnętrzny, w którym towary i usługi swobodnie przepływają. Na tym obszarze skupionym kilkadziesiąt krajów osiągnęło wszystko jeśli chodzi o współprace w handlu, jedynie brakuje wspólnego pien.

• wprowadzenie nowego pien jest ukoronowaniem całego tego procesu. Chodzi o to, żeby przedsięb, które działają w poszczególnych krajach UE były w stanie działać na duża skale, efektywnie, wykorzystując możliwości rozwojowe jakie daje im udział we wspólnym rynku.

• Wprowadzenie nowego pien miało na celu wyeliminowanie kosztów transakcyjnych (koszty przy wymianie 1 waluty na druga)

• Jak się eliminuje waluty narodowe znika problem ryzyka kursowego, nie ma walut, nie ma kursów miedzy nimi, kursy się nie zmieniają.

• Przedsiębiorstwa działające na obszarze poszczególnych krajów unii handlują przede wszystkim z innym przedsięb z UE. 2/3 handlu zagranicznego w UE to handel zagr z innymi krajami UE. 1/3 jest to handel realizowany z USA, Japonia, Europa Środ i Wsch. waluty poszczególych państw były w tym wszystkim tylko przeszkoda.

UE pokonała kolejny krok po to żeby mieć większa wydajność pracy, większa efektywność, aby konsument mógł na tym skorzystać. Społeczeństwa zamieszkujące UE (z biegiem lat) się wzbogaciły. Mechanizm integracji generował wielka konkurencje. Istota UE to b duża konkurencja -> przedsięb działają b efektywnie -> zyska konsument. UE jest b dobrym sposobem na postęp cywilizacyjny, dlatego chcemy do niej przystąpić.

UE korzysta z mechanizmów służących podnoszeniu wydajności -> zwiekszania dobrobytu społ. Ustanowienie wspólnego pien to kolejny krok w kierunku dalszego pomnażania bogactwa.

The Financial Times 1-2 stycznia 99 nazwał wprowadzenie euro - największym wydarzeniem w historii ludzkości.

Cos w tym musi być jeżeli 11 suwerennych państw dobrowolnie zrezygnowało z własnych pien na rzecz 1 waluty wspólnej do której nie ma się wyłączności, ale trzeba działać wspólnie.

Cechy świadczące o suwerenności państwa to:

• własne siły zbrojne

• własny pieniądz

Bank Centralny Unii

Ponosi on wyłączną odpowiedzialność za emisje i funkcjonowanie euro.

Bank Centralny Unii nazywa się Europejski System Banków Centralnych (ESBC).

Składa się on z:

1. Europejski Bank Centralny (jest centrala tego banku)

2. Narodowe Banki Centralne NBC (jest ich 11)

Europejski System Banków Centralnych

//

Europejski Bank Centralny

// // // // // // // // // // //

NBC NBC NBC NBC NBC NBC NBC NBC NBC NBC NBC

Banki centralne tych państw nie zostały zlikwidowane, ale nie maja one prawa emisji pieniądza.

Narodowe Banki Centralne są już tylko oddziałami banku unii i pełnią tylko role wykonawcza, nie maja żadnej samodzielności. Razem to stanowi całość, która jest odpowiedzialna za emisje pien euro. Euro jest prawdziwym pien tyle tylko ze obecnie funkcjonuje w formie bezgotówkowej.

(doczytać)

Bank Centralny

• co znaczy jego niezależność

• czemu ona śluzy

• w jaki sposób została zapewniona

Wprowadzenie euro do obiegu

• co przewiduje każdy etap?

Wprowadzenie euro do obiegu (etapy):

1. od 01.01.99 do 31.12.2001 => etap przejściowy w którym nie ma ani nakazu ani zakazu używania euro w bezpośredniej postaci. Tu istnieją tylko waluty narodowe.

2. od 01.01.2002 do 30.06.2002 => etap finalny, w nim rozpocznie się wprowadzanie banknotów i monet euro (ale tych monet i banknotów nie będzie). Obok siebie będą istniały 2 waluty: narodowa i euro.

3. Od 01.07.2002 .... => euro jest jedynym legalnym środkiem płatniczym na obszarze UGW (nie ma walut narodowych).

Mimo istnienia w okresie 3-letnim (przejściowym) znaków walut narodowych, to tak naprawdę waluty te nie istnieją, ponieważ kursy pomiędzy tymi walutami przestały już się zmieniać. Zostały one ustalone raz na zawsze na określonym poziomie.

Kursy konwersji (doczytać)

Maja one znaczenie podstawowe. Sa one podawane w wyrażeniu jak:

1 EUR = 1,95583 DM

Kurs konwersji tzn kurs składa się z 6 cyfr znaczących. Nie można do skrócić ani zaokrąglić.

Takie kursy konwersji podane są w stosunku do 11 walut krajów Eurolandu.

Kursy te obowiązują od 01.01.99 - nigdy więcej nie będą mogły się zmienić.

Oznacza to, ze te waluty narodowe teraz jeszcze używane stały się czymś na wzór centów. Euro ma wyrażenie w postaci określonej ilości walut narodowych tych 11 krajów, które są eurocentami.

Euro składa się ze 100 eurocentow. Kursy konwersji będą wykorzystywane do przeliczeń na euro wszelkich należności i zobowiązań jakie w tej walucie występują.

Banknoty i monety euro

Nikt nie dotknie ich do dnia 01.01.2002.

Banknoty są ustalone w taki sposób, ze nie maja żadnego odniesienia do danego kraju, nie ma znaku, który identyfikowałby banknot z jakimkolwiek z krajów (bramy, mosty, mapa Europy)

Monety, każda z nich na stronę narodowa, każdy kraj z UGW otrzyma prawo do wydrukowania określonych ilości monet euro, przy czym nie będzie to miało znaczenia przy jego funkcjonowaniu - obowiązują wszędzie.

/ 5 / 14.04.99

euro jako waluta międzynarodowa

W finansach i rozliczeniach posługujemy się walutami. Euro jest 2 najważniejszą waluta świata.

Waluty większości krajów świata pełnią niemal wyłącznie role walut narodowych co oznacza, ze funkcje pien spełniają tylko na obszarze danego kraju - są to waluty krajowe.

Funkcje pien:

• funkcja miernika wartości

• środka cyrkulacji

• środka akumulacji (gromadzenia wartości) jako waluty inwestycyjnej.

Jedynie kilka walut na świecie pełnią także funkcje walut miedzyn., czyli te funkcje pien pełnią na skale miedzyn. Służą uczestnikom międzynarodowych rynków finansowych.

Warunki jakie musi spełnić waluta aby była ona waluta miedzyn:

1. waluta powinna charakteryzować się odpowiednim stopniem stabilności siły nabycia. Chodzi tu przede wszystkim o to, ze musi to być waluta o możliwie najniższej inflacji. W praktyce jeśli byłoby to odwrotnie - wysoka inflacja - to waluta nieustająco traciłaby na wartości.

2. kraj, który emituje te walutę powinien cieszyć się wysoka wiarygodnością na rynku miedzyn. Ta wiarygodność, zaufanie do kraju emitującego walutę bieżę się ze:

• stabilności politycznej w tym kraju

• stabilności gospodarczej

czyli kraj ,który emituje walutę, która posługują się inne kraje , musi być stabilny, nie może do jego funkcjonowania być zastrzeżeń. Uczestnicy rynku nie powinni mieć obaw czy ten pien ma swoja realna podstawę

3. rynek finansowy kraju, który emituje walutę miedzyn musi być dobrze rozwinięty.

Rynek finansowy - jest to miejsce gdzie spotykają się ci co potrzebują kapitału (śr finansowych) z tymi którzy ten kapitał maja, dysponują nadwyżkami śr pieniężnych i potrzebują sposobu ich lokaty. Miedzy nimi są pośrednicy finansowi. Na rynku finansowym musza występować odpowiednie instrumenty (rach bankowe itp.).

Chodzi o to, ze rynek finansowy tej waluty musi być dobrze rozwinięty. Oznacza to, ze:

• musi być odpowiednio rynek szeroki, tzn występuje tutaj duża gama instrumentów finansowych, które charakteryzują się specyficznymi cechami tj, potrafią łączyć jednocześnie

• płynność tzn są w stanie sprostać wymogom uczestników rynku pod względem płynności tzn można w dowolnym momencie te instrumenty nabyć i zbyć je. Swoboda obrotu powoduje, ze transakcje, które można na nim przeprowadzać, są transakcjami niezbyt kosztownymi i łatwymi do realizacji.

• i bezpieczeństwo - chodzi o poziom bezpieczeństwa instrumentów, które potrzebne są uczestnikom rynku. Ważne jest aby ten cały rynek znajdował się pod odpowiednim nadzorem, aby funkcjonował według określonych zasad , by można było czuć się bezpiecznie.

• musi to być rynek głęboki tzn, ze musza być dobrze rozwinięte oba segmenty rynku finansowego tj: rynek pierwotny i rynek wtórny. Rynek wtórny dobrze funkcjonuje pod warunkiem dobrego funkcjonowania rynku pierwotnego - stanowią całość.

Rynek finansowy jest po to, ze kiedy waluta danego kraju posługują się inne kraje to ta waluta musi mieć jakąś formę musi być w czymś umiejscowiona. Są to konkretne instrumenty finansowe np.: obligacje skarbu, obligacje przedsiębiorstw, akcje przedsięb, rachunki bankowe, tych instrumentów musi być b dużo.

4. potencjał ekonomiczny danego kraju i jego udział w exporcie światowym. Jest to ważne dlatego ze w syt odwrotnej krajem o małym potencjale i exporcie nikt się nie interesuje. Zainteresowanie innych krajów dana waluta występuje wtedy gdy dany kraj jest poważnym exporterem, jego udział w exp jest znaczący i obejmuje tow bardzo zróżnicowane (tow o wysokiej technologii, rolne itd.). - Szwajcaria - exportuje b dużo, ma rozwinięty system bankowy.

Korzyści płynące dla kraju o walucie miedzyn:

Czy jest to dobre dla danego kraju gdy jego waluta jest wal miedzyn?

Niektóre kraje np. Niemcy próbowały zmniejszać role marki jako waluty miedzyn bez względu na negatywne syt gospodarcze. Ale USA dotychczas b silnie korzystają z tego ze dolar jest podstawowa waluta miedzyn.

• przeds amerykańskie ze światem rozliczają się w $, nie ponoszą ryzyka kursowego, nie dotyka ich zmienność kursów. Dla tych przeds handel zagr odczuwany jest jako krajowy.

Zagrożenia przy używaniu waluty na szeroka skale:

Musi kraj ten być przygotowany na to, ze mogą występować przypływy i odpływy kapitału do tego kraju na wielka skalę. Ważne jest czy spadek kursu, który z tego wynika czy dotyka on gospodarkę czy nie. USA są w zasadzie nie wrażliwe na takie wielkie odpływy i przypływy, dlatego, ze nawet jeżeli wpływa to na zmianę kursu to jest w dużej mierze bez znaczenia dla gosp USA. Udział handlu zagranicznego w PKB USA jest niewielki ok. 8% PKB, USA nie są typowa gosp otwarta, niewiele dochodu narodowego powstaje z handlu zagr.

USA nigdy nie przywiązywały wagi do kursu $ („dolar jest nasza waluta ale waszym problemem”). USA są największym dłużnikiem na świecie.

Perspektywy (szansę) spełnienia przez euro roli waluty międzynarodowej

1. jaka jest stabilność tej waluty.

Szansę na to ze euro będzie charakteryzować się stabilna siłą nabywcza są b duże. Jeżeli nie wydarzy się nic nadzwyczajnego (kryzys) euro stanie się stabilna waluta. Waluta o możliwie najniższej inflacji, co wynika z tego, ze bank centralny unii gospodarczej i walutowej jest to bank, który charakteryzuje się b wysokim stopniem niezależności w systemie władzy. W praktyce oznacza to, ze bank ten ma wszelkie szansę i możliwości na to, żeby prowadzić taka polit, która zapewni stabilność cen. Podstawowym celem banku unii jest stabilność cen.

Stabilność cen - jest to syt w której stopa inflacji roczna jest mniejsza niż 2%. Na obszarze euro inflacja = 0,8% rocznie.

hiperinflacja

objawiła się w 1918 roku tuż po zakończeniu I wojny światowej w Niemczech aby kupić 1 dolara amerykańskiego wystarczyło mieć ok. 8 DM, w listopadzie 1923 roku aby kupić 1$ potrzeba było

4 000 000 000 000 DM. Doświadczenia są b pouczające.

Kiedy wprowadzana była unia walutowa i gosp, kiedy wprowadzono nowy pien Niemcy przywiązywały b wielka wagę aby ten pien był stabilny. Ponieważ euro zastąpiło markę. Nie ma walut narodowych toteż euro musi być pien stabilnym, toteż gwarancje w traktacie zawarte maja służyć temu aby ta sytuacja się nie powtórzyła.

2. wysoka wiarygodność kraju, który emituje walutę na rynku miedzyn

wiarygodność ta jest b ważna, ponieważ ona decyduje o tym, czy uczestnicy tego rynku maja obawy do tej waluty czy nie, czy mogą czuć się bezpiecznie kiedy inwestują w euro. „kiedy pada państwo jego pien idzie z dymem”. Czy Euroland jest tworem stabilnym, czy nie? Czy jest to cos co przetrwa? Odpowiedz ta jest b istotna, ponieważ wielu ludzi zastanawia się czy jeśli ma do wyboru trzymać $ czy euro to co wybrać. USA istnieją i istnieć będą, jest to kraj dysponujący ogromnym potencjałem gosp, silna armia, siłami szybkiego reagowania. Czy Euroland taki jest? Miejmy nadzieje ze tak.

USA dysponują 1 rządem, w Eurolandzie nie ma takiego 1 rządu z całego systemu jest tylko bank centralny.

Zakładamy, ze w Eurolandzie powstanie 1 rząd, teraz są rządy w każdym poszczególnym państwie. Utworzenie 1 rządu ciągnie za sobą pozbawienie państw niepodległości.

3. rynek finansowy

czy na obszarze euro występuje dostateczna liczba instrumentów finansowych, czy rynek ten jest tak rozwinięty by zadowolić większość uczestników rynków miedzyn, czy funkcjonują banki i inne instytucje handlowe?

Rynek finansowy Eurolandu to nie jest to samo co rynek finansowy USA. Rynek obszaru euro składa się z 11 odrębnych rynków. Mimo, ze zostały stworzone podstawy prawne do zjednoczenia tego rynku, występują wielkie różnice miedzy poszczególnymi krajami (podatkowe, administracyjne i inne). Pod tym względem ten warunek nie jest zbyt dobrze spełniony jak w przypadku USA, gdzie rynek jest już od dawna ustabilizowany i jednolity. W Eurolandzie jest b dużo odrębności co jest słabością, która na razie rzutuje na role euro niezbyt korzystnie. Przez to ze jest 1 pien jest nadzieja, ze on wymusi taka przyspieszona integracje narodowych rynków finansowych. Obszar euro skupia kraje bogate, wysoko uprzemysłowione. W najbliższym czasie można oczekiwać, ze obligacje skarbowe niemieckie, francuskie wszystko w euro, już należą do najlepszych pap wart na świecie

4. udział Eurolandu w exporcie światowym i potencjał tego obszaru

obszar ten jest pod względem wielkości porównywalny do USA, zarówno udział w światowym exporcie jak i w światowej produkcji USA i 11 krajów obszaru euro jest b podobny.

światowa produkcja - udział rzędu 20%

światowy export - udział 18-19%

pod tym względem są to podmioty, które SA do siebie b zbliżone. Dotychczas syt była całkiem inna, ponieważ kraje należące do obszaru euro występowały jako odrębne kraje. Gosp niemiecka nie mogła równać się z gosp USA (była ona znacznie mniejsza).

Jest to 11 krajowi

• wysoko uprzemysłowionych,

• stosujących najnowocześniejsze technologie,

• charakteryzujących się wielkim potencjałem gosp,

• dysponujących wysoko wykwalifikowaną silą roboczą,

• kraje o b zróżnicowanym exporcie

rola euro i jej równa pozycja w dolarach. Euro jest druga co do ważności waluta po dolarze, ale do jakiego stopnia uczestnicy miedzyn rynków finansowych są zainteresowani stosowaniem euro? Jest jeszcze zbyt wcześnie na wyciąganie wniosków. Do tej pory:

• udział $ w płatnościach handlu miedzyn wynosił 48%, czyli taki wolumen tr handlu miedz był rozliczany w $

• udział walut europejskich łącznie wynosił 33% w tym samej DM 16%

na razie jest dość duża różnica.

Zasada w handlu międzynarodowym - waluta w której dokonywane są płatności jest to waluta kraju exportera o ile ten exporter jest krajem wysoko rozwiniętym, a ta waluta jest waluta silna.

Im szerzej dana waluta jest stosowana w handlu miedzyn tym szerzej jest tez używana na miedzyn rynku finansowym i w rezerwach banków centralnych.

Udział euro w tzw oficjalnych rezerwach dewizowych. (doczytać)

Rezerwy dewizowe obejmują złoto, dewizy oraz pozycje rezerwową w miedzyn funduszu walutowym i odpowiednia kwotę SDR.

Jak rezerwy dewizowe się kształtowały w ostatnim czasie i jakie waluty odgrywały istotna role w tych rezerwach? (doczytać)

Jakie czynniki decydują o tym czy banki centralne będą i do jakiego stopnia zainteresowane utrzymywaniem części swoich rezerw i do jakiego stopnia będą wyzbywały się rezerw dolarowych po to żeby je zastąpić rezerwami euro.

/ 6 /28.04.99

Międzynarodowe Organizacje Finansowe

Podłoże istnienia miedzyn organiz finans:

1. jest to konieczność wspomagania systemu rozliczania transakcji miedzyn

2. jest to rozwijanie współpracy miedzyn, w zakresie wspólnego rozwiązywania problemów gospodarczych w tym związanych min:

• zapewnienie wymienialności walut

• kształtowanie kursów walutowych

• równoważenie bilansów płatniczych

• zwiększanie obrotów handlu miedzyn

Interesują nas tylko kwestie finansowe i walutowe. Chodzi tu o stworzenie warunków do współpracy miedzyn i wspólnego rozwiązywania problemów, które tu występują. Problemy te przekraczają możliwości 1 kraju, stad tez współpraca miedzyn jest konieczna. Świadomość tego stanu rzeczy była po II wojnie światowej. Okres międzywojenny jest okresem chaosu w finansach miedzyn. Skutkiem tego było stosowanie ograniczeń dewizowych na duża skalę. W 1944 konferencja w Bretonwoods. Przedsięwzięcie to było b istotne. Określono zasady, które obowiązują do dzisiaj. Skutkiem tego było powołanie kilka ważnych instytucji.

Klasyfikacja miedzyn organiz finansowe:

1. podział ze względu na zasięg miedzyn organiz fin

1. organiz o zasięgu światowym ; taka organiz jest przede wszystkim Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW)

2. organizacje o zasięgu regionalnym ; Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR)

II podział ze względu na specyfikę działalności:

1. międzynarodowe banki rozwoju zajmujące się finansowaniem projektów mających na celu:

• poprawę struktury gospodarki oraz warunków życia ludności

• rozwój przemysłu

• rozwój handlu zagranicznego

najważniejszą pozycje zajmuje Bank Światowy, są to tez regionalne banki rozwoju: Azjatycki, Południowo - amerykański, Afrykański.

2. organizacje rozliczeniowe: najważniejszy jest Bank Rozrachunków Międzynarodowych z siedziba w Bazylei w Szwajcarii.

3. Organizacje o kompetencjach ogólnych - uniwersalne; np. Miedzyn Fundusz Walutowy

Najważniejsze funkcje miedzyn organiz finans:

1. funkcja regulacyjna

2. funkcje kontrolne

3. funkcje operacyjne

ad.1. f. regulacyjne

jest to ustanawianie norm i wzorców działania. Tzn ze każda instyt stawiając sobie określone cele stwarza w swoich ramach jakiś określony sposób postępowania i kraje, które w tym uczestniczą powinny tego sposobu przestrzegać, do niego się stosować.

ad.2. f. kontrolne

Jest to porównywanie stanu faktycznego z wcześniej ustalonymi normami i zasadami. Tzn jeżeli w ramach organiz ustala się jakieś sposób postępowania to potem organiz powinna sprawdzać czy kraje członkowskie rzeczywiście postępują w sposób uzgodniony. Jeśli nie to odpowiednio się na nie oddziałuje aby się dostosowały. Możliwości organiz finansowych w nakładaniu sankcji na członków nie przestrzegających zasad są ograniczone, organiz te nie maja żadnego systemu kar natomiast najbardziej fizycznym sposobem jest to, ze można takiemu członkowi nie udzielić pomocy finansowej.

Ad.3. f. Operacyjne

Jest to świadczenie określonych usług za pomocą posiadanych zasobów finansowych. Najczęściej polega to na udzielaniu kredytów przez organiz swoim członkom. Kredyty te niekiedy są b nisko oprocentowane, a czasami nawet są forma daru.

W grupie tych funkcji mieści się wszystko to co przewidziane jest w statucie danej organiz finansowej i jest to najczęściej postaci udzielania kredytów.

INSTYTUCJE ( ORGANIZACJE) FINANSOWE

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW)

MFW utworzony został w 44 roku. Jest wyspecjalizowana agendą Organiz Narodów Zjed. Zaczął funkcjonować od 1947 roku. Członkiem MFW może być każdy kraj spełniający warunki wynikające ze statutu. Obecnie jest ponad 180 krajów członkowskich, co oznacza ze niemal prawie wszystkie kraje świata należą do MFW. W latach 90-tych skład MFW b się rozszerzył, doszło b wiele nowych krajów. Dzisiaj MFW jest b dużą organizacja. Polska była jednym z założycieli MFW, wtedy kiedy zebrała się konferencja w Bretonwoods polska była także reprezentowana. W 1950 roku polska została zmuszona do wycofania się, przez ZSSR. Ponownie przystąpiliśmy do tej organiz w 1986 roku. Ale faktycznie pierwsze 4 lata były to lata martwe, tzn nie korzystaliśmy w tym czasie ze środków MFW. Stało się dopiero możliwe kiedy w Polsce przeorowano reformę.

Pozycja danego kraju w MFW zależy od:

Ta pozycja kraju członkowskiego uzależniona jest od jego udziału w kapitale Funduszu, czyli od tzw kwoty udziałowej.

Od tej kwoty udziałowej zależy:

• liczba głosów jaka dysponuje dany kraj przy podejmowaniu decyzji w ramach Funduszu

• wielkość kredytów jakie może ten kraj z Funduszu otrzymać

im większy jest udział danego kraju w kapitale tym ma on więcej głosów (większy wpływ na to w jakim kierunku MFW się rozwija i jak prowadzi swoja działalność) od tej kwoty zależy tez pomoc kredytowa jaka kraj od MFW może otrzymać.

Kwota udziałowa przypadająca na poszczególny kraj członkowski zależy od:

Kwota ta odzwierciedla potencjał gospodarczy danego kraju i jego role w handlu międzynarodowym. Żeby moc zmierzyć jaka powinna być ta kwota udziałowa bieżę się pod uwagę:

• wielkość dochodu narodowego danego kraju

• wielkość jego exportu i importu

• wielkość posiadanych rezerw dewizowych

• sytuacja w bilansie płatniczym.

Jeśli pod uwagę bieże się te czynniki oznacza to, ze kraje o największym potencjale gosp, mające tez największy udział w światowym handlu maja tez najwięcej do powiedzenia w MFW bo ich kwota udziałowa jest największa.

Największy udział w kapitale funduszu maja USA, ostatnio 17,8% na początku lat 80-tych było to ok. 19%.

Udział USA się zmniejszył dlatego, ze doszły nowe kraje skutkiem czego w ogóle zmieniła się wielkość kapitału funduszu. Bez zgody USA praktycznie żadna decyzja w ramach funduszu nie może być podjęta. Wynika to z silnej pozycji USA. Mówi się ze wykorzystują MFW do własnych celów. USA maja decydujący wpływ na kredyty przyznawane przez MFW, decyduje tez o stanowisku rożnych krajów w stosunku do USA.

Poza USA najważniejszymi udziałowcami w kapitale MFW są:

W. Brytania

Niemcy

Francja

Japonia

Arabia Saudyjska

Kraje te są na forum funduszu reprezentowane prze przedstawiciela Banku Centralnego Unii, przez przedstawiciela Komisji Europejskiej i starają się mówić jednym głosem.

Cele MFW:

1. popieranie i ułatwianie wymiany międzynarodowej

2. działanie na rzecz stabilizacji kursów walutowych i rozwoju współpracy walutowej miedzy krajami członkowskimi

3. popieranie rozliczeń wielostronnych w zakresie transakcji bilansu obrotów bieżących

4. wspieranie działań krajów członkowskich w dziedzinie liberalizacji transakcji bilansu obrotów kapitałowych

5. udzielanie pomocy finansowej krajom członkowskim

Cele te określają główne dziedziny działalności MFW, główne pola zainteresowania Funduszu. Po to by handel mógł się rozwijać potrzebne są rozliczenia wielostronne. Pomaga krajom członkowskim w znoszeniu ograniczeń dewizowych także w transakcjach kapitałowych. Możliwość korzystania z walut wymienialnych w handlu miedzyn ma podstawowe znaczenie, a tam gdzie nie ma wymienialności to handel się nie rozwija. Takie sytuacje, ograniczonego handlu MFW stara się wyeliminować. Sama nazwa wskazuje ze Fundusz na rożnych polach walutowych działa. Przez to ze fundusz dysponuje środkami kredytowymi ma zdolność wymuszania na krajach członkowskich zachowań pożądanych w innych dziedzinach. Kraje, które włączają się do funduszu podejmują zobowiązania także w dziedzinach innych niż dotyczące warunków aby otrzymać kredyt.

Jednostka stworzona w ramach funduszu - specjalne prawa ciągnienia, czyli SDR specyficzna waluta miedzyn. Patrząc na tabele Narodowego Banku Polskiego to widząc, ze w Polsce jest uznawana za walutę wymienialną, czyli można nią płacić i można otrzymywać w niej płatności. Jest to waluta nietypowa, waluta typu koszyk walut dotychczas podobna role pełniła rosyjska jednostka walutowa ECU (eki), która przestała istnieć z początkiem roku 1999. Natomiast SDR w dalszym ciągu pozostaje koszykiem walutowym, praktycznie jest to jednostka stworzona z niczego. Wprowadzenie SDR polegało, ze mocą wspólnej decyzji każdy kraj otrzyma określona kwotę SDR proporcjonalnie do posiadanej przez siebie kwoty udziałowej, na rachunku prowadzonym przez MFW dla danego kraju. przyjęto ze poprzez SDR można wykonywać określone transakcje.

SDR wykorzystywane są do:

• do rozliczeń miedzy krajami członkowskimi

• pozwalają, umożliwiają zakup o funduszu waluty innego kraju członkowskiego

• w SDR-ach można regulować odsetki od kredytów udzielanych przez fundusz

• dokonywać wpłat typu ewentualnego podwyższenia kwoty udziałowej

na mocy wspólnych decyzji pieniądz ten jest kreowany i pełni funkcje pieniądza. Nie ważne jest ze nie ma jego monety ani banknotów, ważne jest, ze jeżeli akceptuje się ten pien jako środek transakcji to pełni on funkcje pieniądza. Fundusz potrzebuje coraz więcej pien aby mógł udzielać kredytów swoim krajom członkowskim. Szczególne znaczące wzrosty kwot udziałowych miały miejsce w 2 połowie lat 90-tych kiedy okazało się konieczne zwiększenie tych kwot, aby można było udzielać kredyty dla krajów Azji Południowo - Wschodniej dotkniętych kryzysem.

Stworzenie SDR miało służyć poprawie płynności finansowej funduszu, aby rozliczenia w ramach funduszu miedzy krajami członkowskimi funduszu, oraz miedzy nimi a funduszem mogły być realizowane w miarę sprawnie i bezproblemowo. Zgodnie ze statutem funduszu SDR powinny być zlikwidowane. Statut przewiduje zlikwidowanie SDR-ów.

Charakterystyka działalności kredytowej funduszu:

MFW udziela kredytów krajom członkowskim ze

• środków własnych

• i pożyczonych.

Środki własne - to kwoty wniesione prze kraje członkowskie i oprocentowania z udzielonych przez fundusz kredytów. Fundusz ciągle udziela kredytów na wielka skale to zdecydowana większość jest finansowana z zasobów własnych co oznacza, ze nieustannie istnieje potrzeba zwiększania kwot udziałowych.

Środki pożyczone - MFW zaciąga kredyty na miedzyn rynku finansowym. I w ten sposób dopełnia środki jakimi dysponuje. Przez to ze MFW jest podmiotem o b dobrej reputacji to jest w stanie zaciągać kredyty b korzystnie oprocentowane. MFW należy do najlepszych pożyczkobiorców na świecie. Środki pożyczone nie mogą mieć decydującego znaczenia w działalności funduszu bo nawet jeśli pożycza on dużo taniej na rynku miedzyn niż inni to i tak jest to czasem b dużo, a MFW udziela tych kredytów preferencyjnie oprocentowanych, często niżej od oprocentowania rynkowego ( nie łatwo jest pożyczyć tanio a jeszcze taniej udzielić kredytu). Toteż b duża rola jest zasobów własnych.

Pomoc kredytowa dlatego, ze kredyty MFW są zdecydowanie bardziej korzystne niż kredyty które mógłby dany kraj zaciągnąć na miedzyn rynku finansowym. Kraje należące do funduszu pomagają temu krajowi, który tego potrzebuje, albo sobie wzajemnie pomagają.

MFW jest pożyczkodawcą ostatniej instancji w stosunkach miedzyn, jeśli dany kraj ma tak trudna sytuacje, ze nie jest w stanie uzyskać kredytu na rynku miedzyn to zawsze może zwrócić się do MFW i prosić te instytucje o pomoc.

Główny cel pomocy kredytowej udzielanej przez MFW

Pomoc kredytowa funduszu nastawiona jest w pierwszej kolejności na zlikwidowanie deficytu bilansów płatniczych i ma charakter na ogol krotko terminowy.

Fundusz udziela kredytów krajom, w imieniu kraju występuje rząd, to on ubiega się o kredytu i wobec tego rząd je spłaca z pieniędzy budżetowych (wspólnych pieniędzy). MFW nie udziela kredytów przedsiębiorstwom, w swojej działalności kredytowej ma do czynienia ze rządami państw. A pomoc udzielana idzie na powiększanie rezerw państwowych danego kraju. Jest to cel ogólny, wsparcie sytuacji płatniczej danego kraju.

MFW dość ostrożnie postępuje z Rosją.

Pomoc kredytowa może być:

• nieuwarunkowana

• uwarunkowana

....................

....................

/ 7 / 12.05.99

EBI Europejski Fundusz Inwestycyjny

Jest to jedna z instyt w ramach WE.

Został powołany w 1958 na mocy traktatu rzymskiego (traktat, który powołał do życia EWG).

Bank ten został powołany jako integralny element tej wspólnoty.

Bank jest jednym ze źródeł finansowania celów realizowanych w ramach WE.

Kredyty pochodzące od EBI maja charakter uzupełniający do środków, które występują w budżecie UE, które dot nie tylko krajów członkowskich, ale i krajów pozaczłonkowskich.

Jest to podstawowe źródło finansowania polityk, które realizowane są w programach UE.

• EBI jest instyt finansowa, która realizuje polit WE,

• z drugiej strony jest to typowy bank, który współpracuje z rożnymi bankami działającymi na obszarze krajów członkowskich, a także z miedzyn organiz finansowymi. Jako instytucja po to aby mogła realizować te cele, które stoją przed wspólnotami europejskimi to współpracuje z innymi instytucjami UE: KE, PE, a także wykonuje rożnego rodz działania na zlecenie Rady Unii Europejskiej.

EBI jest wyodrębnionym podmiotem. Ma osobowość prawna. Ma samodzielność finansowa, czyli jego zadaniem jest takie działanie aby mógł się sam utrzymać, żeby nie musiał być finansowany z innych źródeł.

Jest to specyficzny bank, którego działalność nie jest nastawiona na zysk. Jego działalność kredytowa ma służyć osiąganiu celów, które realizują wspólnie kraje UE.

Źródła funduszy EBI:

1. Kapitał wnoszony jest przez kraje członkowskie UE i w dotychczasowej działalności UE był on wielokrotnie powiększany. Tak, ze obecnie wynosi ok. 56 mld euro. Łączna kwota pożyczek i gwarancji udzielanych przez ten bank nie może być wyższa niż 250% kapitału tego banku. Tzn bank nie może tej działalności pożyczkowej prowadzić. Jest ona uzależniona od tego ile kapitału bank ma. Zwiększanie kapitału banku daje możliwość na rozszerzenie działalności kredytowej, wtedy b może udzielić łącznie pożyczek na większą kwotę.

2. Drugim źródłem funduszy posiadanych przez bank są pożyczki zaciągane na miedzyn rynku kapitałowym. Tzn bank sam zaciąga pożyczki, po to żeby odpożyczyć to krajom członkowskim.

EBI pożycza pien na miedzyn rynku kapitałowym na b korzystnych warunkach. Tzn znacznie taniej niż inne podmioty. Wynika to z b dobrej pozycji finansowej tego banku. Bank ma doskonała opinie jako pożyczkobiorca na rynku miedzyn, dlatego ze z nim się nie wiąże praktycznie żadne ryzyko. Ryzyko to jest niewielkie to wynika z określonego finansowania tego banku i jest to instytucja WE, a nie typowa instyt prywatna. EBI ma b wysoka ocenę agencji ratingowych. Są to instytucje, które oceniają wypłacalność danego kraju, podmiotu, oceniają jego syt finansowa. (bank ma 3 A - najlepsza ocena).

Od kogo EBI pożycza pien

W szczególności nabywaniem papierów dłużnych EBI są zainteresowani przede wszystkim inwestorzy instytucjonalni, czyli są to fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe. Musza oni te pien gdzieś ulokować.

Charakterystyka działalności kredytowej EBI (główne cele):

• Ponieważ ten bank nie jest nastawiony na zysk (instytucja non profit), wobec czego może zapewnić znacznie bardziej korzystne warunki kredytowania niż te, które występują na miedzyn rynku finansowym. Wynika to z tego, ze jeżeli bank sam zysku nie osiąga to oprocentowanie nie ma marzy na zysk.

• Otrzymanie kredytu od EBI wymaga gwarancji państwowych. Jest to zasada obowiązująca bez wyjątków. Tzn, ze jeśli podmiot jakiegoś państwa członkowskiego, czy tez nie członkowskiego zaciąga w tym banku kredyt to zabezpieczeniem spłaty tego kredytu są gwarancje udzielone przez Skarb Państwa tego kraju gdzie ma siedzibę kredytobiorca. Jeśli się okaże ze dany kredytobiorca nie jest w stanie spłacić tego kredytu to będzie musiał za niego zapłacić Skarb Państwa danego kraju, czyli wszyscy podatnicy. Jest to pewne ograniczenie.

• Stawka oprocentowania kredytu EBI jest zmienna i ustalana jest generalnie raz na kwartał na podstawie kosztów pozyskania środków finansowych przez bank w poprzednich okresach. Tzn jeśli bank jest instyt non profit - nie pobiera marzy, która jest nastawiona na zysk wobec tego refakturuje on koszty, które sam musi ponieść pożyczając na rynku. Występują także i dodatkowe koszty administracyjne.

Istotne jest to po jakim koszcie sam bank pozyskuje środki na rynku miedzyn, jeśli koszt jest mniejszy to i kredytobiorcy mogą mieć niżej oprocentowane kredyty.

• bank uczestniczy w finansowaniu projektów inwestycyjnych

1. bezpośrednio lub

2. pośrednio

ad.a.

bezpośrednio bank angażuje się tylko w b duże projekty, kiedy współuczestniczy od początku do końca w finansowaniu danego projektu. Są to takie kwoty, które mieszczą się w granicach od 25 mln euro. I nazywa się to wtedy indywidualna pożyczka, w której bank uczestniczy nie wykorzystując żadnych pośredników

ad.b.

bank uczestniczy pośrednio tzn bank powierza finansowanie danego projektu innym bankom oraz instytucjom finansowym. Tu mamy do czynienia z globalnymi pożyczkami, przeznaczona dla danego kraju czy danego regionu i w ramach pożyczki globalnej finansowane są rożne projekty małe i średnie. Oznacza to, ze tam gdzie nie ma bank do czynienia z b dużymi projektami to bezpośrednio się nie angażuje, ale stawia do dyspozycji swoje sroki, a sam we wszystkich tych procedurach nie uczestniczy. Powierza przeprowadzenie tego finansowania pośrednikom w postaci banków i instyt finansowych i wtedy one finansują małe i średnie projekty na danym obszarze czy to regionu czy kraju.

Kredytobiorcami mogą być zarówno podmioty prywatne jak i państwowe. Podmioty państwowe są mniej licznie reprezentowane z tego względu, ze w UE przeds państwowe są margines przedsiębiorstw.

Kredyty udzielane przez EBI są kredytami długoterminowymi. Tzn ze najczęściej przy finansowaniu przedsięwzięć przemysłowych ten okres udzielania kredytu jest od 10 - 12 lat, natomiast przy finans projektów dot infrastruktury (drogi, mosty, koleje) to ten okres wynosi od 12 - 15, a czasami bywa ze trwa 20 lat.

Elementy procedury kredytowania:

1. ocena wstępna sprawdzająca czy dany projekt jest zgodny z celami i zasadami UE. EBI jest instytucja WE, wiec instrumentem w realizacji tych celów, które kraje członkowskie przed sobą postawiły. Nie wszystko się finansuje. Tylko to co jest priorytetowe - zostało ustalone wyżej w decyzjach polit jako rzeczy, które trzeba realizować.

2. Ocena ekspertów zawierająca weryfikacje techniczna i finansowa projektu inwestycyjnego.

3. Samokredytowanie - postawienie środków finansowych do dyspozycji, według ustalonego harmonogramu.

4. Systematyczna kontrola, która można nazwać monitorowaniem wykorzystania kredytu. Środki wykorzystywane w sposób niewłaściwy mogą być cofnięte, czyli umowa kredytowa może zostać zerwana.

Wkład EBI w finansowanie danego projektu inwestycyjnego na ogol nie przekracza 50% kosztów całkowitych danej inwestycji. Tzn ze znaczna cześć ryzyka związanego z danym projektem, jego właściwym funkcjonowaniem ponosi inwestor. On musi zapewnić inne źródła finansowania i powinien dołożyć wszelkiej staranności żeby dany projekt inwestycyjny przygotować w sposób właściwy, w ten sposób bank tez zabezpiecza się przed niewłaściwym wykorzystaniem kredytów.

Na co głownie idą pien w ramach kredytów oferowanych przez EBI:

1. wsparcie finansowe projektów inwestycyjnych realizowanych w słabiej rozwiniętych obszarach UE.

2. Rozwój przedsiębiorstw transeuropejskich

3. Finansowanie programów tworzących nowe miejsca pracy

4. Transport i ochrona środowiska

• Wiemy ze UE składa się z krajów biednych i bardziej bogatych Grecja, Hiszpania, Holandia. Polska jako przyszły członek unii mogła by być na tej liście preferowanych obszarów.

• Chodzi o to żeby integrować kraje członkowskie i jeśli jakieś projekty są realizowane wspólnie przez kilka krajów by je wesprzeć.

• Żeby załagodzić problemy bezrobocia dość powszechne w UE. Średnio jest 11% ludzi bez pracy w Hiszpanii prawie 20% ludzi

• Jeśli unia ma się integrować to aby było można łatwo się przemieszczać pomiędzy tymi krajami. Ochrona środowiska na małym obszarze żaden z pojedynczych kraj nie jest w stanie swojego środowiska chronić.

EBI a Polska

Współpraca Polski z EBI datuje się od 1990r. Polska dotychczas otrzymała ok. 30% wszystkich środków, które bank przeznaczył dla krajów Europy Środ i Wsch w latach 90-tych.

W Polsce środki z EBI przeznaczone były na:

• modernizacje kolei

• rozwój wydobycia gazu ziemnego

• przetwórstwo rolno - spożywcze

• budowa autostrad

• ochrona środowiska

w Polsce przy kredytowaniu przedsięwzięć inwestycyjnych EBI działa często wspólnie z Bankiem Światowym.

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR)

Powstał w 1991r.

Jego siedziba jest Londyn.

Jest to bank, który został stworzony przez 40 krajów.

Obecnie jest 60. Ówczesna EWG i EBI - występuje tu jako założyciel.

EBOR został założony przez specyficzne podmioty: samodzielne kraje, Wspólnota, EBI.

Sama nazwa jest pewna analogia do Banku Światowego, który został ustanowiony tuz po wojnie, a tej tutaj został ustanowiony wtedy, kiedy w Europie Środ i Wsch rozpoczęły się przemiany

Cel funkcjonowania EBOR:

• finansowanie rozwoju gosp krajów Europ Środ i Wsch

• przyspieszenie transformacji ich gospodarek

• kierunku gospodarki rynkowej

• wspieranie prywatyzacji

• ochrona środowiska naturalnego

ten bank stawia sobie szersze programy w porównaniu z tymi jakie dot EBI, są to szeroko pojęte cele; ogólnie mówiąc jest to przechodzenie krajów europy Środ i Wsch do gosp rynkowej.

Bez wsparcia finansowego z zewnątrz te kraje nie byłyby tej transformacji dokonać.

Procedura udzielania kredytu jest zbliżona do procedury stosowanej w ramach Banku Światowego

• (jest to wstępne zgłaszanie projektów inwestycyjnych przez kraje członkowskie,

• przygotowane techniczne projektu często przy współudziale banku

• ocena projektu przez ekspertów banku i negocjacje z danym krajem

• przekazanie funduszy z uwzględnieniem procedury przetargowej przy wyborze wykonawców realizujących dana inwestycje).

EBOR nie tylko finansuje przedsięwzięcia ale i sam proponuje poszczególnym krajom określone przedsięwzięcia do finansowania i zapewnia związane z tym doradztwo.

Oferta kredytowa

• Są to pożyczki współ - finansujące projekty w sektorze prywatnym (do 45% wartości inwestycji) i w sektorze państwowym (do 35% wartości inwestycji)

• Udzielanie gwarancji rożnym podmiotom w odniesieniu do kredytów zaciąganych na miedzyn rynku finans. Bank bezpośrednio sam nie wykłada pien, ale tak jakby ułatwia dostęp do miedzyn rynku finans i wtedy podmiot, który na tym rynku pożycza pien mając gwarancje EBOR łatwiej otrzyma te środki i szybciej

Cechy kredytowania w EBOR

• średnio 60% pożyczek i gwarancji udzielanych przez bank dot sektora prywatnego

• oprocentowanie kredytu jest stosunkowo niskie gdyż bank nastawia się na realizacje jedynie niewielkich zysków (bank działa na pograniczu instytucji non profit i instyt, która nastawiona jest na zysk)

• okres spłat - średnio 10 lat dla kredytów udzielanych przedsiębiorstwom i średnio 15 lat w odniesieniu do projektów dot budowy infrastruktury.

• Kredytobiorcy

• to przede wszystkim podmiotom z krajów Europy Środ i Wsch

• inwestorzy z innych krajów rozpoczynający i prowadzący działalność w krajach Europy Środ i Wsch

• bezpośredni udział banku w finansowaniu danego przedsięwzięcia inwestycyjnego sprzyja przyciągnięciu dodatkowego finansowania, zwiększa renomę inwestycji i sprzyja jej promocji.

• EBOR jest tez strona, uczestnikiem rożnych wspólnych przedsięwzięć realizowanych z udziałem kapitałem krajów Europy Środ i Wsch (np. jonit venture z udziałem banku, FIAT autopoland, huta szkła w Sandomierzu)

• EBOR współpracuje z Bankiem Światowym przy realizacji niektórych projektów (w Polsce mi n autostrada Katowice - Kraków, prywatyzacja sieci kolejowych)

Bank Rozrachunków Miedzyn (BRM)

Ma swoja siedzibę w Bazylei w Szwajcarii.

Założony w 1930r na konferencji w Hadze na której uczestniczyły banki centralne wielu krajów UE.

Jego działalność została zapoczątkowana na bazie rozliczeń realizowanych w związku z odszkodowaniami wypłaconymi przez Niemcy po I-wszej wojnie światowej.

Po II wojnie światowej funkcje tego banku ulęgły zmianie. Nastąpiła zmiana działania kierunku banku. Bank z rozrachunków miedzyn stal się bankiem banków centralnych.

BRM jest forum do współpracy miedzy bankami centralnymi.

Cele BRM

• rozwijanie współpracy miedzy bankami centralnymi rożnych krajów a także organizacjami miedzyn

• pełnienie funkcji agenta i powiernika w odniesieniu do rożnych funduszy miedzyn tzn bank ten był powiernikiem i agentem Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej, jako instyt niezależna, dysponująca odpowiednia wiedza, doświadczeniem i infrastruktura

• pomoc finansowa dla banków centralnych

• prowadzenie prac badawczych i publikacja danych statystycznych

• tworzenie reguł nadzoru nad bankami działającymi na miedzyn rynku finansowym

pomoc dla banków centralnych; BRM nie dysponuje dużymi sumami, np. Polska w 1989r zyskała od banku kredyt w wysokości 129 mln $, który spłaciła zaciągając kredyt w MFW. Działalność kredytowa tego banku jest bardzo ograniczona i jeśli występuje to tylko jest udzielana bankom centralnym.

W dzisiejszych czasach funkcja pomocy finans schodzi na ostatni plan. Dzisiaj bank ten odgrywa największa role w prowadzeniu prac badawczych.

Dzięki temu bankowi powstało wiele reguł nadzoru nad wszystkimi bankami działającymi na skale krajowa i miedzyn. W tej chwili pod auspicjami tego banku został ukształtowany tzw finalny współczynnik wypłacalności banków, który jest podstawa działalności każdego banku (także Polskiego), współczynnik bazylejski.

Okazało się ze banki, które działają w rożnych krajach ponoszą b duże ... a upadek jednego banku w takim kraju, który działa na skale miedzyn powoduje problemy dla banków działających w innych krajach.

Doczytać

MFW

Bank Światowy

Miedzyn Korporacja Finansowa

Miedzyn Stowarzyszenie Rozwoju

/ 8 / 26.05.99

zadłużenie międzynarodowe

obowiązują pkt-y 1 - 12, 2 pytania opisowe, 1 - EURO ; 2 - reszta materiału

INDEX !

Jest to temat ciągle aktualny. W przypadku Polski jest to problem długów.

Problem nadmiernego zadłużenia zagr wielu krajów ma swoje korzenie w pierwszej połowie lat 70-tych, a jego szczególnie ostra forma wystąpiła na początku lat 80-tych. W latach 80-tych wybuch kryzys zadłużenia miedzyn oznaczający fakt, iż b wiele krajów stanęło w sytuacji, gdzie zaciągnięte przez nie długi zagr stały się nadmierne i powstały problemy z ich terminowymi uregulowaniami.

Pierwsza polowa lat 70-tych występuje tzw rynek kredytobiorcy na miedzyn rynku finansowym. Oznaczało to, ze kredytobiorca miał swobodę wyboru, o jego względy zaczęły zabiegać banki i zachęcać go do zaciągnięcia kredytu.

Lata 73/ 74 - jest to okres, w którym wielokrotnie wzrosły ceny ropy naftowej. Wzrost ten spowodował, iż okazało się ze część krajów świata otrzymuje b duże wpływy w walutach wymienialnych - dochody z tyt exportu ropy. Te dochody brały się stad ze wszyscy musza kupować ropę a tylko nieliczne kraje maja własną ropę. W tej niewielkiej grupie krajów zostały skupione ogromne zasoby środków finansowych. Kraje naftowe utrzymywały swoje wpływy z exportu ropy na rach w bankach funkcjonujących w krajach uprzemysłowionych.

Banki musiały te pien odpożyczyć by móc uzyskać dochody z odsetek od kredytu (pozyskuje taniej odpożycza drożej aby móc zarobić). Banki krajów wysoko uprzemysłowionych znalazły się w posiadaniu wielkiej masy wolnego pien, z stąd rynek kredytobiorcy. Banki Zach nie miały wtedy jeszcze doświadczeń.

Początki lat 70-tych był to okres w którym w skali miedzyn nie podejmowano żadnych działać żeby uzgodnić jakie wymagania stawia się bankom. Banki miały dużą swobodę w swoim działaniu, nie musiały się za bardzo przejmować podejmowanym ryzykiem. Szereg rządów krajów uprzemysłowionych popierało takie udzielanie kredytów krajom rozwijającym się, dlatego b wiele z tych kredytów było gwarantowanych przez rządy (jeśli kredytobiorca nie spłaci kredytu to zrobi to za niego dany rząd - wszyscy podatnicy).

Główną przyczyną kryzysu zadłużenia było to, ze z jednej strony wielkie dążenia krajów rozwijających się aby pozyskać środki na rozwój spotkały się z przychylna postawa krajów wierzycielskich, co było efektem tego, ze banki cierpiały na nadpłynność z powodu wielkiej ilości petrodolarów, które powstały na skutek kryzysu naftowego.

W latach 70-tych ten problem zaczął dawać się odczuwać. Jego apogeum przypadło na początek lat 80-tych kiedy to w sposób gwałtowny wzrosła stopa procentowa na rynku miedzyn.

Stopa procentowa od $ wynosiła ok. 20% (b duża). Było to na skutek polit pieniężnej USA, gdzie podjęto inwestycje z inflacja i stopy % zostały podniesione.

Wpływ stopy % stosowanej w USA na sytuacje krajów zadłużonych objawił się w tym, iż większość tego zadłużenia była nominowana (ustalana) w dolarach amerykańskich. Wzrost oprocentowania $, w ogóle oznacza wzrost stop % na rynku miedzyn. Czyli bez względu na to w jakiej walucie zostały udzielone kredyty krajom rozwijającym się to wzrost stop% oznaczał, ze nagle wzrosły koszty związane z odsetkami w odniesieniu do wszystkich kredytów udzielonych.

Większość zadłużenia miedzyn, które istniało w tamtym czasie to było zadłużenie według zmiennych stop procentowych. Tzn jeżeli wg stałej stopy % oznaczałoby, ze w całym czasie kredytowania znajduje zastosowanie ta stopa %, która została ustalona na początku. Zmienność kursu w latach 70-tych wymusiła na bankach stosowanie stop zmiennych, i wtedy gdy te stopy na rynku miedzyn były niskie to fakt, ze przyjęto system zmiennej stopy % nikomu nie przeszkadzał (nie był odczuwalny). Ale gdy stopy gwałtownie wzrosły okazało się, ze odsetki znacząco wzrosły. Kraje zadłużone przestały płacić odsetki, narastały odsetki za zwłokę, czyli odsetki od odsetek. Przy wysokiej stopie % odsetki od odsetek oznaczały, ze potęguje się dług, a w efekcie niektóre z państw zaczęły mieć kłopoty ze splata samego kapitału.

Mexyk 13 sierpnia 1982 minister spraw zagr Meksyku w wypowiedzi publicznej powiedział, ze Meksyk nie będzie płacił swoich długów. Ogłosił niewypłacalność. Był to szok dla całego świata. Sytuacja Meksyku ma b duży wpływ na sytuacje USA, które w Meksyku zainwestowały b duże pien, Mexyk jest poważnym dostawca ropy do USA, wiec tak naprawdę ma on dla USA znaczenie strategiczne. I tylko dzięki temu Meksykowi nie pozwolono upaść, udzielając mu pomocy.

Przyczyny kryzysu:

- ..........

• niewłaściwe wykorzystanie kredytów przez kraje kredytobiorców, przeznaczanie ich w dużej mierze na cele konsumpcyjne a nie na cele inwestycyjne

• wzrost kosztów obsługi zadłużenia w efekcie znaczącego zwiększenia się stop % na rynku

Podział kredytów ze względu na źródło ich pochodzenia:

• kredyty rządowe, udzielane bezpośrednio ze środków budżetowych

• kredyty bankowe z gwarancjami rządowymi

• kredyty banków prywatnych, bez gwarancji rządowych

• kredyty miedzyn instytucji finansowych

Razem te wszystkie kredyty stały się źródłem zadłużenia.

Konieczność podjęcia systemowych, radykalnych działań dla rozwiązania zadłużenia. Formę zadłużenia zagr można uznać za ryzykowna, niebezpieczną z punktu widzenia danego kraju.

Bezpieczny poziom zadłużenia to taki, stan w którym relacja spłat (spłaty rat kapitałowych i odsetek) w danym roku do exportu danego kraju nie powinna przekraczać 25%.

W Polsce ten bezpieczny poziom zadłużenia 25% został przekroczony w drugiej połowie lat 70-tych. Sytuacja uległa znacznemu pogorszeniu w 1980, kiedy to koszty obsługi zadłużenia zagr znanego jako raty i odsetki przekroczyła w przypadku Polski roczna wielkość exportu.

Wysoki poziom zadłużenia stal się dla większości krajów zadłużonych stal się bariera rozwoju gospodarczego.

Był to problem, ponieważ zbyt pochopnie, niepotrzebnie zadłużyły się. Przez to, iż problem zadłużenia osiągnął taka ilość to stal się problemem nie tylko dluznikow, ale i wierzycieli. W interesie krajow, które pożyczały dłużnikom było znalezienie jakiegoś rozwiązania. W znalezienie którego b aktywnie angażowały się miedzyn instytucje finansowe MFW, BŚ, BRM.

Rozwiązania, które zostały wypracowane uwzględniają strukturalny charakter problemu zadłużenia. Tzn taki , który ma charakter trwały.

Podejście do problemu rozwiązywania zadłużenia miało 2 obszary

• ogólny

• konkretny

ad. 1.

1. tworzenie warunków do zwiększenia udziału krajów zadłużonych w handlu miedzyn poprzez zmniejszenie protekcjonizmu ze strony krajów uprzemysłowionych

2. dopływ dodatkowych kredytów do krajów zadłużonych

ad. a.

Kraje zadłużone łatwiej mogłyby sprzedać własne towary, to łatwiej mogłyby uzyskać wpływy z exportu, które mogłyby przeznaczyć na obsługę zadłużenia.

ad.b.

Skoro kraje się zadłużyły to czy można im dalej jeszcze pożyczać, niespłacajac poprzednich kredytów? Jeżeli tym krajom się nie pomoże to zmniejsza się szansę na uzyskanie tego co pożyczyły poprzednio.

Ad. 2.

1. restrukturyzacja długu , umorzenie części długu i rozłożenie reszty na raty, rozłożenie całego długu na raty i zastosowanie w stosunku do niego oprocentowania niższego od rynkowego

2. zamiana długu na aktywa w krajach dłużnika

3. sprzedaż przez banki wierzycielskie długów po cenie rynkowej

ad.a.

rola Klubu Londyńskiego i Klubu paryskiego w realizacji tej metody (doczytać). Ani jeden ani drugi nie jest żadna formalna instytucja. Cecha charakterystyczna Klubu Paryskiego jest skupianie wierzycieli licznych. W ramach restrukturyzacji dokonywanej przy współudziale Klubu Paryskiego renegocjowano warunki kredytów udzielanych albo gwarantowanych przez rządy. Klub Londyński skupia wierzycieli w postaci banków prywatnych (było to ok. 500 banków wierzycielskich). Jaka role odegrały te Kluby w redukcji polskiego zadłużenia. Kiedy ten proces się zaczął. Jaki rozwiązania w stosunku do Polski zostały zastosowane. (doczytać).

Mimo te Kluby zajmowały się wszystkimi dłużnikami, to każdy przypadek był rozpatrywany oddzielnie. Najważniejszym uwarunkowaniem w tej restrukturyzacji - to to, że trzeba było uzyskać wsparcie ze strony MFW, ponieważ stawia on pewne wymagania co do polit gospodarczej, przemian. I jeśli się miało taka wstępną akceptacje przedstawicielstw MFW, wtedy były większe szanse na zawarcie porozumienia miedzy danym krajem a Klubem

Ad.b.

Nie było to często stosowane. A jeśli chodzi o aktywa, to była to zamiana na akcje przedsiębiorstw państwowych. Zamiast spłacać dług to w zamian wierzyciel mógł od rządu (Skarbu Państwa)otrzymać aktywa finansowe w postaci udziału w przedsiębiorstwie.

Ad.c.

Oznacza to co i dzisiaj. Bank może sprzedaż wierzytelność jeśli kredytobiorca nie spłaca. Bank może zbyć wierzytelność na rynku. Nie uzyska takiej kwoty jaka uzyskałby, gdyby kredytobiorca by spłacił dług. Po cenie rynkowej tzn według wartości znacznie niższej niż wynosi wartość do spłacenia. (doczytac)

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

- 1 -

---