PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO

PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO-BIUROWYCH

(których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne)

Szczecin 2008r.

WYBRANE REGULACJE PRAWNE Z ZAKRESU PRAWA PRACY DOTYCZĄCE BHP

Prawa i obowiązki pracowników i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp,

Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94).

Podstawowe obowiązki pracodawcy

Art. 207. § 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

3) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

4) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

§ 3. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 208. § 1. W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:

1) współpracować ze sobą,

2) wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu,

3) ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.

§ 2. Wyznaczenie koordynatora, o którym mowa w § 1, nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.

Art. 209. § 1. Pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany, w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności, zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników, a także złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących danej dziedziny działalności.

§ 2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji.

§ 3. Pracodawca zawiadamia właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zaprzestaniu działalności lub likwidacji zakładu pracy.

§ 4. Właściwy inspektor pracy lub właściwy państwowy inspektor sanitarny może zobowiązać pracodawcę prowadzącego działalność powodującą szczególne zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników do okresowej aktualizacji informacji, o której mowa w § 1.

Obowiązki pracodawcy w dziedzinie bhp zawarte w innych rozdziałach Kodeksu pracy

Art. 94. Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

Art. 104¹. § 1. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności:

8) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,

Art. 213. § 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami.

§ 2. Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinna uwzględniać poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy budowa lub przebudowa dotyczy części obiektu budowlanego, w której znajdują się pomieszczenia pracy.

Art. 214. § 2. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Art. 237³. § 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie.

§ 3. Szkolenia, o których mowa w § 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Art. 237⁴. § 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.

Art. 237⁷. § 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca dokonuje takich ustaleń w porozumieniu z pracownikami wybranymi w tym celu przez załogę, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Art. 237⁹. § 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

Art. 237¹¹. § 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 10 pracowników, z zastrzeżeniem § 2 i 3, tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "służbą bhp", pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 237¹². § 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników powołuje komisję bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "komisją", jako swój organ doradczy i opiniodawczy. W skład komisji wchodzą pracownicy służby bhp, lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami, społeczny inspektor pracy, a także przedstawiciele pracowników - wybrani przez zakładową organizację związkową, a w przypadku gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - przez pracowników, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Podstawowe prawa i obowiązki pracownika w dziedzinie bhp

Poświęcony jest temu specjalny rozdział ” Prawa i obowiązki pracownika”, ale są one też zawarte w innych rozdziałach Kodeksu pracy

Art. 210. § 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

§ 6. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

Art. 211. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 212. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,

4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Prawa i obowiązki pracownika w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zawarte w innych rozdziałach Kodeksu pracy

Art. 108. § 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku, regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych pracodawca może stosować:

1) karę upomnienia,

2) karę nagany.

§ 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną.

Art. 237⁴. § 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 237⁹. § 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

Ochrona pracy kobiet

Wykaz prac wzbronionych kobietom. (Dz. U. nr 114 poz. 545 z 1996r)

Prace wzbronione kobietom w ciąży

• w środowisku, w którym poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy przekracza wartość 65dB.

• narażające na drgania działające miejscowo na organizm kobiety o dopuszczalnych wartościach powyżej 4 godzin na dobę.

• w warunkach narażenia na drgania o ogólnym oddziaływaniu na organizm kobiety - bez względu na poziom tych drgań.

• w zasięgu pól elektromagnetycznych o natężeniach przekraczających wartości dla strefy bezpiecznej.

• w środowisku, w którym występuje przekroczenie ¼ wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń promieniowania nadfioletowego.

• w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące.

• przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę.

• na wysokości zagrażające upadkiem oraz wchodzenia i schodzenia po drabinach i klamrach

• w wykopach i zbiornikach otwartych

Prace wzbronione kobietom w ciąży i w okresie karmienia

• przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu oraz przewożeniu ciężarów o masie przekraczającej ¼ wartości określonych dla wszystkich kobiet (nie będących w ciąży lub w okresie karmienia.)

• związane z wysiłkiem fizycznym, jeżeli wydatek energetyczny netto na wykonanie pracy przekracza wartość 2900kJ (696kcal) na zmianę roboczą

• w pozycji wymuszonej (pochylonej, na klęczkach, w przysiadzie)

• w pozycji stojącej - łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej

• w warunkach mikroklimatu zimnego lub gorącego

• w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C

• nurków oraz wszystkie prace w warunkach podwyższonego lub obniżonego ciśnienia

• stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej, półpaśca, wirusem różyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką listeriozy oraz

• przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi (np. brucelozą, włośnicą, wąglikiem, tularemią)

• w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym

• w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenia w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń

• stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego, np. przy gaszeniu pożarów, w ratownictwie chemicznym, z materiałami wybuchowymi, przy usuwaniu skutków awarii, przy uboju zwierząt

Prace wzbronione kobietom w okresie karmienia

To, poza wymienionymi wyżej, prace przy otwartych źródłach promieniowania jonizującego

Prace wzbronione dla wszystkich kobiet

• przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów (po powierzchni płaskiej) o masie przekraczającej:

• 12 kg przy pracy stałej

• 20 kg przy pracy dorywczej (4 x na godzinę)

• przy ręcznym przenoszeniu pod górę (po pochylniach, schodach) ciężarów o masie przekraczającej:

• 8 kg przy pracy stałej

• 15 kg przy pracy dorywczej

• przy przewożeniu ciężarów o masie przekraczającej:

• 50 kg przy przewożeniu na taczkach jednokołowych

• 80 kg przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4-kołowych

• 300 kg przy przewożeniu na wózkach po szynach

• związane z wysiłkiem fizycznym, jeżeli wydatek energetyczny netto na wykonanie pracy przekracza wartość 5000kJ ( 1200kcal ) na zmianę roboczą

• narażające na drgania o ogólnym lub miejscowym oddziaływaniu na organizm kobiety o dopuszczalnych wartościach

Na podstawie wykazu prac wzbronionych kobietom określonych w omawianym rozporządzeniu:

pracodawca powinien ustalić wykaz czynności występujących w zakładzie pracy, które nie mogą być wykonywane przez kobiety

Ochrona kobiet w okresie ciąży:

1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

2. Zasady tej nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym, nie przekraczającym jednego miesiąca.

3. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu, z tym że nie dotyczy to umów o pracę na czas określony, zawartych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

4. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży pracownicy lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.

5. Przepisy o ochronie kobiet w czasie urlopu macierzyńskiego stosuje się odpowiednio także do pracownika-ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.

6. Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Kobiety w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy, ani zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

7. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 176, wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

8. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią, przy pozostałych pracach zabronionych tym kobietom jest obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości, zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Te same zasady obowiązują w przypadku, gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy wynikają z orzeczenia lekarskiego przedstawionego przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią.

9. Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Po ustaniu przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej pracy, skrócenie jej czasu pracy lub zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy pracy i w wymiarze czasu pracy określonych w umowie o pracę.

10. W razie gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy.

11. Stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.

12. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie, przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Zasady udzielania urlopu macierzyńskiego

1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1. 18 tygodni przy pierwszym porodzie,

2. 220 tygodni przy każdym następnym porodzie,

3. 26 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

2. Pracownicy, która wychowuje dziecko przysposobione lub która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego, przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 18 tygodni również przy pierwszym porodzie.

3. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu.

4. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania okresu ustalonego w pkt. 1.

5. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.

6. Pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy; do wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca wychowującego dziecko; zaświadczenie to potwierdza termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu, przypadający bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.

7. W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części tego urlopu.

8. W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

9. W razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

10. W razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej, pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

11. Jeśli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka, nie przysługuje jej część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu oddania dziecka. Jednakże urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni.

12. Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma prawo do 16 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Nie jest to urlop macierzyński w ścisłym znaczeniu tego słowa. Spełnienie tylko jednego warunku (np. tylko przyjęcie dziecka na wychowanie) nie uprawnia do urlopu.

13. Prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje także pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego.

Inne uprawnienia związane z rodzicielstwem

1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca piersią więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.

2. Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku zwolnienie od pracy w wymiarze dwóch dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Prawo do zwolnienia przysługuje pracownikowi od dnia podjęcia pracy, niezależnie od tego, w którym miesiącu pracownik rozpoczął pracę i bez względu na wymiar czasu pracy. Ze zwolnienia może skorzystać zarówno biologiczna matka/ojciec dzieci w wieku do lat 14, jak również pracownik wychowujący dziecko przysposobione lub dziecko współmałżonka. Stosownie do art.1891 k.p., ze zwolnienia tego może skorzystać także mąż pracownicy lub opiekun dziecka. To, że żona pracownika sprawuje opiekę nad dzieckiem, nie będąc zatrudnioną lub przebywając na urlopie wychowawczym, nie ogranicza jego prawa do skorzystania ze zwolnienia od pracy na podstawie art.188 k.p. Jedynie w sytuacji, gdy każde z rodziców lub opiekunów jest zatrudnione, z dni na opiekę na dziecko może skorzystać tylko jedno z nich. Jest także dopuszczalne podzielenie się tym uprawnieniem w taki sposób, że każde z rodziców (opiekunów) wykorzysta po jednym dniu na opiekę. Uprawnienia tego nie mają jedynie pracownicy pozbawieni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Ochrona pracy młodocianych Dział dziewiąty Kodeksu pracy

1. Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy ukończyli co najmniej gimnazjum i przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

2. Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.

3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.

4. Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony. Umowa ta powinna w szczególności określać:

1. rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

2. czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,

3. sposób dokształcania teoretycznego,

4. wysokość wynagrodzenia.

5. Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:

1. niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,

2. ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

3. reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,

4. stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.

6. Pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat. W szczególności pracownik młodociany jest obowiązany:

1. do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,

2. do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.

7. Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.

Zatrudnienie przy lekkich pracach

1. Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

2. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

3. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach szczególnych. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.

4. Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez niego pracy.

5. Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.

6. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych, wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.

7. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 2 godzin.

8. Wymiar czasu pracy młodocianego, określony wyżej, obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Ochrona zdrowia młodocianego

1. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

2. Jeżeli lekarz wyda orzeczenie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

3. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiążą się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Czas pracy pracownika młodocianego:

1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę.

2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

4. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

5. Pora nocna dla młodocianego przypada między godzinami 22⁰⁰ a 6⁰⁰.

6. Przerwa w pracy młodocianego, obejmująca porę nocną, powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.

7. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Urlopy wypoczynkowe

1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.

2. Z upływem roku pracy, młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.

4. Pracodawca jest obowiązany, na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w czasie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym (Dz. U. Nr 200, poz. 2047).

Wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz świadczenia z nimi związane

Wypadki przy pracy

1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzna, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,

2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia,

3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy, w drodze miedzy siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku, wynikającego ze stosunku pracy.

Ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673)

Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

1. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

2. Jednorazowe odszkodowanie dla rodziny z tytułu śmierci pracownika lub rencisty

3. Renta inwalidzka

4. Renta rodzinna

5. Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy

6. świadczenia wyrównawcze

Ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673)

Rodzaje wypadków przy pracy

1. Wypadek śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć na miejscu wypadku lub w okresie 6 miesięcy od chwili wypadku,

2. Wypadek ciężki - wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia ciała, albo rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu; trwała choroba psychiczna, trwała lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

3. Wypadek zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673)

Postępowanie powypadkowe

1. miejsce wypadku pracodawca obowiązany jest zabezpieczyć do czasu ustalenia jego okoliczności i przyczyn.

2. okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy bada zespól powypadkowy,

3. zespół powypadkowy sporządza protokół nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku.

4. protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca, nie później jednak niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia.

5. protokół powypadkowy z załącznikami przechowuje się w aktach zakładu przez 10 lat.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy Dz. U. Nr 115, poz. 744).

Rejestracja wypadków

1. Zakład pracy obowiązany jest prowadzić rejestr wypadków. Rejestr wypadków powinien zawierać:

1. imię i nazwisko poszkodowanego,

2. miejsce i datę wypadku,

3. skutki, datę sporządzenia protokołu powypadkowego,

4. stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, krótki opis okoliczności wypadku,

5. datę przekazania wniosku do ZUS,

6. informację o wypłaconych świadczeniach lub o przyczynach pozbawienia tych świadczeń oraz inne okoliczności wypadku, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe,

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 115, poz. 744).

Choroby zawodowe

1. choroby zawodowe są to choroby określone w wykazie chorób zawodowych, jeżeli spowodowane zostały działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy;

2. w razie podejrzenia choroby zawodowej u pracownika -zakład społecznej służby zdrowia, lekarze oraz zakład pracy zatrudniający pracownika mają obowiązek skierować go do zakładu społecznej służby zdrowia, właściwego do rozpoznawania chorób zawodowych, dołączając posiadaną dokumentacje lekarską;

3. na podstawie orzeczenia lekarskiego właściwy ze względu na siedzibę zakładu pracy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzje o braku podstaw do jej stwierdzenia.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U.Nr.65,poz.94)

Profilaktyczna ochrona zdrowia pracowników

Badania lekarskie profilaktyczne

1. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

2. badania lekarskie profilaktyczne przeprowadzane są na koszt pracodawcy,

3. badaniom lekarskim profilaktycznym (badania wstępne, okresowe i kontrolne) podlegają wszyscy pracownicy,

4. badanie profilaktyczne kończy się orzeczeniem lekarskim, stwierdzającym brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku lub stwierdzającym przeciwwskazania,

5. badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania, wydanego przez pracodawcę,

6. pracodawca przechowuje orzeczenia lekarskie, zawierające wyniki badań profilaktycznych, zgodnie z wymaganiami dokumentacji osobowej.

7. pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu prac w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami.

8. po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami,

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. W sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332).

Postęp w zakresie oceny zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz w zakresie metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników

Ryzyko zawodowe

1. Zapewnienie bezpiecznego wykonywania pracy w zakładach pracy jest w Polsce usankcjonowana prawnie. Zgodnie z artykułem nr 226 znowelizowanego Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany do informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywanymi czynnościami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami w środowisku pracy.

2. Ryzyko zawodowe zgodnie z § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodującą straty, a w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

3. Przeprowadzona ocena ryzyka stanowi podstawę do zastosowania przez pracodawcę organizacji pracy i stworzenia stanowisk pracy zabezpieczających pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia.

Przebieg oceny ryzyka składa się z powiązanych ze sobą etapów. Według Polskiej Normy PN-N-18002 ocena ryzyka zawodowego składa się z następujących działań:

Część 1. Nazwa i opis stanowiska; wymogi dla pomieszczenia i danego stanowiska pracy wynikające z przepisów,

rodzaj wykonywanej pracy.

Część 2. Identyfikacja zagrożeń dla danego stanowiska.

Część 3. Oszacowanie ryzyka zawodowego dla danego stanowiska.

Część 4. Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego.

Część 5. Wyciągnięcie wniosków z przeprowadzonej oceny. (Opracowanie działań korygujących lub zapobiegawczych)

Uwagi ogólne o bezpieczeństwie prac w pomieszczeniach biurowych.

1. Niewielka różnorodność zagrożeń w pracy administracyjnej jest chyba jedną istotną różnicą między halą produkcyjną a biurem, ale np. upadki zdarzają się pracownikom biurowym 2 - 3 razy częściej niż innym, przy czym około 7% spowodowane są potknięciem o wystające szuflady, krzesła, zwinięte dywany, wykładzinę dywanową i wyposażenie biurowe. Najczęściej upadki z krzesła wydarzają się w momencie, gdy pracownik stojąc na siedzisku, usiłuje np. sięgnąć do szafy. Upadki te należą do najcięższych w skutkach. Przyczyną upadku może być także uderzenie o otwarte drzwi i szuflady, uderzenia spowodowane przedmiotami spadającymi z biurek (maszyna do pisania, do liczenia itp.) lub przez drzwi nagle pchnięte z przeciwnej strony. Aby uchronić się przed tego typu wypadkami należy przestrzegać poniższych wskazówek:

2. Pomieszczenia i ciągi komunikacyjne muszą być wolne od szaf, stolików i innych przedmiotów; sprzęty które musza stać w korytarzach nie mogą zasłaniać wejść, drzwi czy zakrętów, winny stać przy ścianach

3. Wchodząc do pomieszczenia nie należy otwierać drzwi zbyt energicznie.

4. Przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów należy zachować ostrożność, dotyczy to szczególnie kobiet w butach na wysokich obcasach.

5. Przy przenoszeniu po schodach ciężkich lub wielkogabarytowych paczek nie wolno zasłaniać sobie drogi tymi paczkami.

6. Świeżo napastowane podłogi stanowią olbrzymie zagrożenie dla przechodzących, nie należy przede wszystkim pastować stopni schodów.

7. Maszyny do pisania i liczenia itp. nie mogą stać na krawędzi stołów lub biurek.

8. Szuflady biurek, szczególnie najniżej położonych nad podłogą muszą być zamknięte, ponieważ mogą spowodować upadek przechodzącego obok pracownika.

9. Wykładziny, dywany należy dokładnie mocować do podłogi. Uszkodzone należy natychmiast usunąć.

10. Specjalną uwagę należy poświęcić schodom, wejściom do wind i progom. Krawędzie schodów nie mogą być wyszczerbione i nie powinny być wzmacniane metalowymi nakładkami, lecz gumowymi lub porowatymi, ponieważ są mniej śliskie.

11. Nie wskazane jest układanie chodników na schodach, niewłaściwie ułożone lub uszkodzone są powodem częstych wypadków.

12. Liczba stopni w jednym biegu schodów łączących kondygnacje nadziemne powinna wynosić nie więcej niż 17. Minimalna szerokość użytkowa biegu i spocznika schodów łączących kondygnacje nadziemne i użytkowe podziemne wynosi odpowiednio 2,2 m oraz 1,5 m, a maksymalna wysokość stopni 0,16 m

13. Schody ze stopniami zabiegowymi mogą być stosowane wyłącznie wtedy, gdy nie mają charakteru dróg ewakuacyjnych.

14. Wszystkie naprawy i konserwacje sprzętu elektrycznego i oświetleniowego wykonują tylko i wyłącznie elektrycy.

15. Przewody elektryczne nie mogą leżeć luzem na podłodze lub dywanie gdyż mogą spowodować wypadek lub pożar.

16. Wyjmując segregator z górnej części szafy należy korzystać z dobrze rozstawionej drabinki. Nie należy używać do tego celu krzesła lub krótkiej drabinki przystawnej.

17. Porządek i ład jest podstawą bezpieczeństwa, dlatego należy pamiętać o uporządkowaniu własnego biurka przed wyjściem.

18. Ponadto w biurach należy przestrzegać powszechnie obowiązujących przepisów o używaniu i stosowaniu substancji chemicznych, trujących, żrących lub wybuchowych oraz przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Uciążliwości związane z pracą biurową

1. Źródła uciążliwości pracy biurowej, czynniki i przyczyny powodujące dolegliwości zdrowotne pracowników mogą tkwić w pracownikach lub ich nadzorze, we wszystkich elementach stanowisk pracy, w otoczeniu stanowisk pracy.

2. Do uciążliwych czynników materialnych i głównych przyczyn uciążliwości pracy zalicza się między innymi pomieszczenia, w tym powierzchnię, okna, drzwi, ściany, przegrody, oprawy oświetleniowe, wyposażenie stanowisk pracy i pomieszczeń powodujące np.:

1. brak odpowiedniej przestrzeni roboczej,

2. emitowanie ciepła przez nasłonecznione okna,

3. brak wymiany powietrza,

4. niedostosowanie charakterystyki technicznej źródła światła,

5. odblaski i odbicia od powierzchni przedmiotów;

6. hałas w czasie pisania na maszynie,

7. hałas w czasie drukowania,

8. hałas (szum) wentylatora,

9. promieniowanie elektromagnetyczne i elektryczność statyczna,

10. niemożność dostosowania oświetlenia do potrzeb stanowiska pracy;

11. brak przestrzeni do zajęcia wygodnej pozycji przy pracy,

12. brak wystarczającej powierzchni do ustawienia urządzeń i sprzętu,

13. niemożliwość regulacji wysokości blatów,

14. trudności w stabilnym ich ustawianiu,

15. wypadanie szuflad.

16. niemożliwość regulacji wysokości siedziska, zajęcia wygodnej pozycji przy pracy i swobody ruchów

17. niemożliwości regulacji podpórki pod plecy,

18. nieprzepuszczalność powietrza i pary wodnej przez materiał pokrycia siedziska

19. obciążenie fizyczne, dynamiczne i statyczne;

20. obciążenie psychiczne;

21. niewłaściwa organizacja pracy polegająca na:

22. nieprawidłowym podziale zadań,

23. niewłaściwych poleceniach przełożonych (praca w godzinach nadliczbowych), brak nadzoru i tolerowanie odstępstw od zasad bezpieczeństwa,

24. niedostatecznym przygotowaniu pracownika,

25. braku lub niewłaściwym przygotowaniu , przeszkoleniu w zakresie bhp i ergonomii,

26. dopuszczeniu do pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi lub bez badań lekarskich.

Zagrożenia wypadkowe przy pracy biurowej

1. W trakcie wykonywania czynności biurowych zdarza się wiele wypadków przy pracy. Szczególne zagrożenie związane jest z poruszaniem się po drogach komunikacji ogólnej. Istnieje również możliwość porażenia prądem elektrycznym. Poniżej przedstawione zostaną miejsca i czynności szczególnie niebezpieczne i jednocześnie określone zasady bezpiecznego postępowania w tych okolicznościach:

2. Szczególną uwagę należy poświęcić schodom, wejściom do wind i progom. Krawędzie schodów nie mogą być wyszczerbione i okute kątownikiem metalowym. Progi i wejścia do wind powinny być gładkie bez uszkodzeń.

3. Nie należy układać na schodach dywanów lub chodników.

4. Przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów należy zachować szczególną ostrożność - szczególnie kobiety w obuwiu na wysokich obcasach.

5. Przy transporcie po schodach ciężkich lub wielkogabarytowych paczek nie wolno zasłaniać sobie nimi drogi.

6. Świeżo napastowane podłogi stanowią duże zagrożenia, szczególnie nie należy pastować stopni schodów.

7. Wykładziny i dywany trzeba tak mocować do podłogi, aby uniknąć ich zawinięcia, sfałdowania lub podarcia.

8. Zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek prac związanych z oświetleniem i prądem elektrycznym. Do napraw tych należy niezwłocznie wzywać uprawnionego elektryka.

9. Zabronione jest mycie i odkurzanie górnych źródeł światła. Czynności te wykonuje elektryk konserwator.

10. Przewody elektryczne nie powinny leżeć luzem na podłodze lub wykładzinie - noże to być przyczyną wypadku lub pożaru.

11. Szuflady biurek szczególnie niżej położone nad podłogą, powinny być zamknięte, gdyż mogą spowodować uszkodzenia kończyn dolnych w przypadku potrącenia lub wypadnięcia.

12. Maszyny do pisania, liczenia, drukarki itp. nie mogą stać na krawędziach stołów lub biurek.

13. Nie należy otwierać zbyt gwałtownie drzwi przy wchodzeniu do pomieszczeń.

14. Spożywanie posiłków, a w szczególności picie gorących napojów na biurkach roboczych i pomiędzy dokumentami może być przyczyną poparzenia kończyn.

15. Szczególną ostrożność należy zachować przy posługiwaniu się drabinami biurowymi czy schodkami bibliotecznymi (sprawdzenie stanu technicznego, asekuracja), gdyż upadki są bardzo groźne w skutkach.

Problemy związane z organizacją stanowisk pracy biurowej, z uwzględnieniem zasad ergonomii, w tym stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe i inne urządzenia biurowe

(BHP przy obsłudze komputerów reguluje przepis Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 01.12.1998r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U nr 148, poz.937)

Tabela 2. Zalecane zakresy regulacji elementów stanowiska komputerowego typu profesjonalnego dla populacji polskiej - 5. centyl kobiet i 95. centyl mężczyzn Nazwa parametru Parametr wg rys. 1 Zakres regulacji Wysokość płyty siedziska A^a) 40 - 50 cm Wysokość dolnej powierzchni blatu pod klawiaturę B^a) 53 - 67 cm Wysokość górnej powierzchni blatu pod klawiaturę C^a) 57 - 75 cm Wysokość górnej powierzchni blatu pod monitor D^a) 69 - 93 cm 52 - 76 cm ^b) Wysokość poziomej linii widzenia E^a) 109 - 133 cm Zalecana odległość obserwacji F1 - F2 40 - 70 cm Głębokość siedziska G 40 - 45 cm Odległość umożliwiająca odsunięcie krzesła H min 82 cm Regulacja kąta pochylenia podnóżka I 0 - 15 ^o Optymalny zakres kątowy obserwacji J 20 - 50 ^o ^a) Do cechy parametru A, B, C, D, E zleca się dodać 3 cm - wysokość obuwia ^b) Dla przypadku, gdy monitor stoi na poziomej jednostce centralnej o wysokości 17cm.

Rys. 1 Parametry struktury przestrzennej stanowiska komputerowego typu profesjonalnego

1. Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

2. Pracodawca jest obowiązany do przeprowadzenia oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pod kątem:

1. Organizacji stanowiska pracy i prawidłowego rozmieszczenia elementów wyposażenia tego stanowiska pracy

2. Stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniających bezpieczeństwo w tym pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej elektrycznej

3. Obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo - szkieletowego pracownika

4. Obciążenia obsługi czynnikami fizycznymi w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem

5. Obciążenia psychicznego pracowników

1. Pracodawca jest obowiązany do zapewnienia łączenia przemiennie prac związanych z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku: zapewnienie zmiennej pozycji ciała. Po nieprzerwanej jednej godzinie obsługi monitora ekranowego przysługuje co najmniej pięciominutowa przerwa.

2. Pracodawca jest obowiązany w przypadku zmian chorobowych oczu wynikających z obsługi monitora ekranowego po badaniach okulistycznych zgodnie z zaleceniem lekarza do wyposażenia obsługi w okulary korygujące.

3. Zgodnie z załącznikiem cytowanego wyżej Rozporządzenia należy spełnić minimalne wymagania bhp i ergonomii w zakresie:

1. Wyposażenia stanowisk pracy oraz sposobu rozmieszczenia elementów nie powodującego nadmiernego obciążenia układu mięśniowo - szkieletowego, wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika

2. Znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne

3. Obraz na ekranie powinien być stabilny bez tętnienia lub innych form niestabilności

4. Jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy

5. Regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej o 120° po 60 w obu kierunkach

6. Ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr

7. W razie potrzeby wynikających z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika powinna być użyta oddzielnie podstawa monitora lub regulowany stół

8. Ustawienie ekranu monitora w stosunku do istniejących źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicie światła

9. Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy

10. Konstrukcja klawiatury powinna być tak dostosowana do użytkownika ażeby nie powodowała w czasie pracy zmęczenia mięśni kończyn górnych

11. Klawiatura powinna posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0° - 15°

12. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze kontrastowe i czytelne

13. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury

14. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać odpowiednią powierzchnię do sprawnego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska i wykonywania czynności z zachowaniem odległości nie mniejszej przy klawiaturze, a krawędzią stołu jak 10cm.

15. Wysokość stołu oraz siedziska (krzesła) powinna zapewniać naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem. Zachowaniem kąta obserwacji ekranu monitora w zakresie 20 - 50° w dół licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu. przy czym górna krawędź monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu obsługi.

16. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej

17. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać właściwą stabilność z wyposażeniem w co najmniej pięć podpór z kółkami jezdnymi

18. Regulacja wysokości siedziska najlepiej 40 -50cm, licząc od podłogi

19. Regulacja pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu, pochylenie dostosowane ergonomicznie do wygięcia kręgosłupa

20. Płyty siedziska powinny być wyprofilowane do odcinka udowego

21. Krzesło powinno posiadać możliwość obrotu wokół osi pionowej 360°

22. Na życzenie pracownika lub gdy krzesło uniemożliwia płaskie spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze należy wyposażyć stanowisko pracy w podnóżek

23. Podłokietniki powinny zapewnić naturalne położenie kończyn górnych

3. Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów należy stanowisko wyposażyć w odpowiedni uchwyt z regulacją ustawienia wysokości i pochylenia w stosunku do obsługi. Uchwyt ten powinien być umieszczony między ekranem monitora i klawiaturą lub w innym miejscu zmniejszającym ruchy głowy.

4. Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna być zawarta w przedziale od 40-75cm.

5. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw lamp, okien i ścian przezroczystych, albo jasnych płaszczyzn ścian pomieszczenia. W razie konieczności przed niekorzystnym olśnieniem lub luminacją należy stosować żaluzje lub zasłony na oknach

6. Wilgotność względna w pomieszczeniu nie powinna być mniejsza niż 40%, a większa niż 60%

7. Temperatura powietrza w pomieszczeniu nie powinna być mniejsza niż +18° C.

Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku

Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej oraz postępowania w razie pożaru

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138)

Alarmowanie o niebezpieczeństwie

Każdy, kto zauważy pożar, jest zobowiązany do:

1. Powiadomić o pożarze osoby znajdujące się w sąsiedztwie

2. Powiadomić telefonicznie lub w inny dostępny sposób Straż Pożarną, podając:

3. gdzie się pali - adres, nazwa obiektu, kondygnacja

4. co się pali - dach, mieszkanie, piwnica, biuro, sklep

5. swoje imię i nazwisko oraz numer telefonu, z którego się dzwoni (po odłożeniu słuchawki chwilę odczekać, na ewentualne sprawdzenie wiarygodności zgłoszenia)

6. Powiadomić właściciela, zarządcę lub użytkownika obiektu (lokalu) o zaistniałym zdarzeniu

Zasady postępowania w razie powstania pożaru

1. Równocześnie z alarmowaniem o niebezpieczeństwie należy przystąpić do gaszenia pożaru podręcznym sprzętem gaśniczym, udzielania pomocy osobom poszkodowanym lub zagrożonym

2. Przystąpić do ewakuacji osób znajdujących się w obiekcie ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych, dzieci oraz osób nie znających obiektu

3. W miarę możliwości zabezpieczyć mienie, dokumentację i inne wartościowe przedmioty przed pożarem i osobami postronnymi

4. Do czasu przybycia jednostek ratowniczo - gaśniczych, akcją kieruje właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu lub osoba najbardziej opanowana, energiczna

5. Po przybyciu jednostek ratowniczo - gaśniczych, kierowanie akcją przejmuje kierownik akcji ratowniczej, który ma prawo żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, jednostek gospodarczych, obywateli

6. Osoby postronne, korzystające z obiektu, powinny zachować spokój i podporządkować się osobom kierującym ewakuacją

WYKAZ TELEFONÓW ALARMOWYCH

1. Państwowa Straż Pożarna 998

2. Policja 997

3. Pogotowie Ratunkowe 999

4. Pogotowie energetyczne 991

5. Pogotowie gazowe 993

6. Pogotowie wodno - kanalizacyjne 992

Osoby nie przestrzegające postanowień niniejszej instrukcji i przepisów przeciwpożarowych podlegają sankcjom przepisów wewnętrznych lub kodeksu karnego.

Postępowanie w razie wypadku, w tym organizacja i zasady udzielania pierwszej pomocy

Pod pojęciem ,,PIERWSZEJ POMOCY'' rozumiemy szybkie, zorganizowane działanie prowadzone przez osoby ( osobę ) z otoczenia ofiary nieszczęśliwego wypadku. Sprawne i w miarę kompetentne działanie przy udzielaniu pierwszej pomocy ma decydujące znaczenie dla dalszych rezultatów leczenia przez fachowy personel medyczny.

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy

1. Ocena zdarzenia, jak najszybsze usunięcie czynnika działającego na poszkodowanego

2. Ocena zaistniałego zagrożenia dla życia poszkodowanego (sprawdzenie tętna, oddechu oraz drożności dróg oddechowych, ocena stanu przytomności, ustalenie rodzaju urazu (rany, złamania itp. )

3. Zabezpieczenie chorego przed możliwością dodatkowego urazu lub innego zagrożenia ( np. wyniesienie poszkodowanego z miejsca działania czynników toksycznych ), wezwanie pomocy fachowej

Zranienia

1. Usunąć z rany ciała obce ( tylko widocznych i których usunięcie nie sprawia trudności )

2. Zabezpieczenie ran przed zakażeniem - oczyszczenie okolicy rany spirytusem, wodą utlenioną (głębokich ran nie należy przemywać płynami antyseptycznymi ani wycierać, jedynie pokryć jałowym opatrunkiem i zabandażować)

3. W przypadku rany zanieczyszczonej spłukać obficie 3% roztworem wody utlenionej

4. Miejsce zranione przykryć wyjałowioną gazą, nałożyć na nią ligninę lub watę

5. Opatrunek umocować bandażem, przylepcem, chustą trójkątną - w zależności od wielkości zranienia

6. Wszystkich z poważniejszymi zranieniami skierować do lekarza, szpitala

Krwotoki

1. Jak najszybciej chorego przekazać do lekarza

2. Ucisk palcami krwawiącego naczynia - tętnicę przyciska się do kości powyżej miejsca zranienia, a przy krwotokach z tętnicy szyjnej i skroniowej - poniżej miejsca zranienia

3. Założenie opatrunku uciskowego - położyć opatrunek z jałowej gazy i mocno zabandażować

Złamania

1. Założyć jałowy opatrunek na ranę ( w przypadku złamania otwartego ); unieruchomić złamaną kończynę, stosując zasadę unieruchomienia dwóch sąsiadujących ze złamaniem stawów ( np. przy złamaniu kości przedramienia: staw nadgarstkowy i staw łokciowy )

2. Przy złamaniu kończyn górnych, podudzi, żeber, chorego można przenosić w pozycji siedzącej a przy złamaniu uda, miednicy i kręgosłupa tylko w pozycji leżącej

3. Przy złamaniu kręgosłupa chory musi być ułożony na twardym podłożu ( deski, drzwi itp. )

4. Podać środki przeciwbólowe, zawieźć do lekarza

Zwichnięcia

1. Przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw ( np. z altacetu )

2. Unieruchomić za pomocą szyny lub opaski, podać środki przeciwbólowe

3. Przewieźć chorego do lekarza (przy zwichnięciach stawów kolanowego, biodrowego i skokowego - w pozycji leżącej )

Oparzenia

1. Przerwać kontakt z czynnikami parzącymi

2. Zmniejszyć występujący ból przez polewanie czystą, zimną wodą oraz podać środki przeciwbólowe

3. Zabezpieczyć przed zakażeniem poprzez opatrunki ( jałowa gaza ) oraz zapewnić pomoc lekarską

Odmrożenia

1. Odmrożone miejsca stopniowo ogrzać (przy I stopniu)

2. Nałożyć jałowy opatrunek (II, III stopień)

3. Podać środki przeciwbólowe (II, III stopień)

4. Przewieźć chorego do szpitala (II, III stopień)

5. Przy wszystkich stopniach odmrożenia podawać ciepłe płyny do picia

Zatrucia Chemiczne

Przy zatruciach drogą oddechową:

1. Podać środki przeciwbólowe, zawieźć do lekarza

2. Usunąć chorego z miejsca zatrucia, wynieść na świeże powietrze

3. Rozluźnić wszystkie uciskające części ubioru, ewentualnie zdjąć w przypadku zanieczyszczenia

4. Zapewnić spokój, zabezpieczyć przed utratą ciepła przez okrycie np. kocem

5. W przypadku braku akcji serca i oddychania (po skontrolowaniu drożności dróg oddechowych) rozpocząć sztuczne oddychanie i masaż serca

6. W razie wystąpienia drgawek zabezpieczyć chorego przed przegryzieniem języka

Przy zatruciach drogą pokarmową

1. Usunąć truciznę z żołądka przez spowodowanie wymiotów (drażnienie gardła lub podanie do wypicia szklanki bardzo słonej wody)

2. Podać odtrutkę (po ustąpieniu wymiotów) np. zwykłą wodę (rozcieńcza i zobojętnia truciznę)

Przy zatruciach przez skórę

1. Rozebrać zatrutego

2. Zmyć skórę strumieniem wody dbając, aby strumień wody ze spłukaną trucizną nie skaził zdrowych części ciała

Opracował

Specjalista ds. bhp

18

---