RACHUNEK KOSZTÓW- Kister A. Wykłady

RACHUNEK KOSZTÓW- Proces identyfikowania, gromadzenia, przetwarzania, prezentowania i interpretowania informacji o kosztach dla dokonywania ocen i decyzji przez użytkowników tych informacji.

Jeżeli proces ten odbywa się regularnie jest to systematyczny rachunek kosztów.

ODMIANY RK:

1. RK na potrzeby sprawozdawcze 2) RK na potrzeby zarządcze

RK NA POTRZEBY SPRAWOZDAWCZE- Informacje kosztowe zgodne z ustawą o rachunkowości zostają przedstawione w sprawozdaniu finansowym a) w bilansie b) w rachunku zysków i strat

INFORMACJE O KOSZTACH W BILANSIE

• Rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne ( odpowiednio w A i P)

• Stan wyrobów gotowych- wycena tych wyrobów jako stan produktów niezakończonych

W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT INFORMACJE KOSZTOWE- przedstawione w wariancie kalkulacyjnym m.in. pod postacią kosztu sprzedanych produktów lub usług, kosztów zarządu, kosztów sprzedaży, kosztów handlowych itd. W wariancie porównawczym pod postacią kosztów rodzajowych

RK dostarcza informacji wykorzystywanych zarówno przez menagerów jak i otoczenie zewnętrzne

RK NA POTRZEBY ZARZĄDZANIA

Informacje które pochodzą z systemu rachunkowości finansowej są wykorzystywane na potrzeby podejmowania decyzji zarządczych:

• O wyborze najkorzystniejszej oferty, * o ograniczaniu poziomu kosztów

• O ustaleniu ceny na produkt lub usługę, * o zaplanowaniu kosztów w przyszłości

NA POTRZEBY ZARZĄDZANIA TWORZONE SĄ PRZEDE WSZYSTKIM TZW. DECYZYJNE RK Przykłady:

• RK docelowych zwany target costing, RK cyklu życia produktu, RK innowacji, RK klienta,

• RK kaizen, RK jakości, R-ABC- RK działań- wykorzystywany zarówno przez rachunkowość finansową

RK jest elementem wspólnym dla rachunkowości finansowej i zarządczej. Ten pierwszy system wykorzystuje informacje do ujęcia danych w sprawozdaniach a drugi po to, aby koszty planować, kontrolować i optymalizować

KOSZTY W RACHUNKU SPRAWOZDAWCZYM:

1. Układ rodzajowy 2) układ funkcjonalno- przedmiotowy 3) układ podmiotowy (kalkulacyjny)

UKŁAD RODZAJOWY:

KOSZTY RODZAJOWE (7 podstawowych)

• Amortyzacja- dotyczy wyłącznie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, wyłącznie planowe odpisy amortyzacyjne

• Zużycie materiałów i energii- paliwa, części zamienne maszyn i urządzeń, opakowania, odpadki, ubytki naturalne w granicach norm, czasopisma, druki, foldery, kalendarze, cenniki, rozkłady jazdy, energia wodna, zużycie gazu, chłodu, sprężonego powietrza

• Usługi obce- dowóz pracownika obcym transportem, pralnia, komunalne, informatyczne, dozoru mienia, remontowe, czynsz, usługi bankowe (wyłącznie gdy dotyczy przykładowo obsługi terminalu), szkolenia (BHP i P.Poż.)

• Wynagrodzenia- płace pracowników zatrudnionych na umowę o pracę z tyt.innych umów, wynagrodzenie członków rad nadzorczych, deputaty wydane pracownikom.

• Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia- składki na bezp..społ.płacone przez pracodawcę (emerytalne, rentowe), składki na FP, na FGŚP, ZFŚS, PFRON, posiłki regeneracyjne, szkolenia BHP i P.Poż, odzież ochronna i robocza, badania lekarskie

• Podatki i opłaty- opłaty za psa, notarialne, sądowe, administracyjne, podatek od nieruchomości, od środków transportowych, podatek VAT należny niepodlegający odliczeniu ( z tyt.darowizny), podatek akcyzowy, opłaty manipulacyjne przy imporcie

• Pozostałe koszty rodzajowe- koszty reprezentacji, reklamy (np.audycje, publikacje w środkach masowego przekazu), podróże służbowe, ubezpieczenia majątkowe, składki do organizacji do których przynależność jest obowiązkowa, usługi bankowe (opłata za polecenie przelewu i prowadzenie rachunku)

UKŁAD FUNKCJONALNO- PRZEDMIOTOWY

1. Koszty działalności podstawowej 2) koszty działalności pomocniczej 3) koszty sprzedaży

4) koszty handlowe 5) koszty zakupu 6) koszty wydziałowe

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI PODTSAWOWEJ- zużycie materiałów bezpośrednich, płac bezpośrednich, ekspertyz związanych z konkretnym produktem lub usługą

KOSZTY WYDZIAŁOWE- koszty ruchu maszyn i urządzeń, zużycie smarów, olejów, konserwacje, amortyzacja maszyn produkcyjnych, kontrola jakości, badania laboratoryjne, wynagrodzenia i składki kierowników działów

KOSZTY ZARZĄDU- podatki i opłaty (np. bankowa), wynagrodzenia i składki administracji, amortyzacja samochodu służbowego, dozór mienia, środki czystości, reprezentacja, podróże służbowe, amortyzacja budynków administracyjnych, szkolenia

KOSZTY SPRZEDAŻY- prowizje sprzedawców, opakowanie, reklama, prowadzenie działu handlowego, wynagrodzenia z narzutami

KOSZTY HANDLOWE- występują zamiast kosztów sprzedaży bardzo często np. w jednostkach handlowych KOSZTY DZIAŁALNOŚCI POMOCNICZEJ- świadczenie usług na rzecz działalności podstawowej i innej działalności np. na rzecz zarządu, wydziały remontowe, myjnia, stołówka, kotłownie KOSZTY ZAKUPU- transport, ubezpieczenie, koszty opakowania, przestoju w czasie transportu (magazynowanie)

Koszty te muszą zostać rozliczone na inne konta zespołu 5

UKŁAD PODMIOTOWY (KALKULACYJNY)

Uklad ten jest wykorzystywany na potrzeby prowadzonej kalkulacji. Koszty grupuje się tu w następującym układzie:

KOSZTY BEZPOŚREDNIE (mat.bezp.płace bezp.,k.zakupu, obróbka obca, zużycie narzędzi specjalnych)

KOSZTY POŚREDNIE WYDZIAŁOWE STAŁE I ZMIENNE

KOSZT WYTWORZENIA

KOSZTY POŚREDNIE ZARZĄDU

KOSZTY POŚREDNIE SPRZEDAŻY

KOSZT WLASNY SPRZEDAŻY

ROZLICZENIE MIĘDZYOKRESOWE CZYNNE

W bilansie występują w podziale na krótko i długookresowe. Dotyczą kosztów, które już zostały poniesione i są związane z kilkoma okresami sprawozdawczymi. Dotyczą następujących pozycji:

• Prenumerat * opłaconych z góry czynszów, * ubezpieczeń, *remontów opłaconych z góry *Innych pozycji, gdzie wymaga się, aby została zachowana współmierność kosztów i przychodów

Koszty można rozliczać w stosunku do upływu czasu lub do wielkości świadczeń

KOSZTY KTÓRE Z REGUŁY NIE POWINNY BYĆ ROZLICZANE W CZASIE

• Koszty rekrutacji pracowników, * koszty promocji i reklamy,

SĄ 2 SPOSOBY UJĘCIA ROZLICZEŃ MIĘDZYOKRESOWYCH CZYNNYCH W EWIDENCJI:

1. Koszt dotyczący kilku okresów sprawozdawczych odnosi się na koszt układu rodzajowego a następnie poprzez Rozliczenie kosztów rodzajowych księgowany jest na Rozliczenia międzyokresowe. Kolejny etap to przeksięgowanie z Rozliczeń międzyokresowych raty kosztu

1. Na stronę Wn 490 jeśli jednostka wykorzystuje jedynie układ kosztów 4

2. Na stronę Wn zespołu 5 jeśli grupuje koszty na 4 i 5

Przykład:

Opłacono z rachunku bieżącego koszty prenumeraty za 2 lata z góry w wartości 240zł. Należy koszty rozliczyć w czasie i zaksięgować: * w układzie rodzajowym, na 5, na 4 i 5

2. Koszt do rozliczenia w czasie trafia najpierw na Rozliczenia międzyokresowe kosztów w korespondencji z różnymi kontami. Następnie z tych rozliczeń zostaje przeksięgowany albo na konto układu rodzajowego (4) albo na konto zespołu (5) albo na 4 i 5

Przykład:

Ewidencja tylko na kontach zespołu 5

Otrzymano Fa której wartość remontu wykonanego wynosiła 10000zł Vat 22% a suma 12200zł w polityce rachunkowości był zapis, ze jednostka koszty rozlicza w czasie

W czasie zostają rozliczone przede wszystkim koszty działalności operacyjnej. Rozliczeniu w czasie mogą też podlegać koszty finansowe. W czasie można rozliczyć odsetki od kredytu

Przykład:

Jednostka zaciągnęła kredyt w wys. 60000zł. Na rachunek bankowy wpłynęła kwota 40000zł ponieważ bank potrącił odsetki od kredytu 15000 i prowizje 5000. Odsetki będą rozliczane w czasie i wpłacane wraz z ratą kredytu przez 15 m-cy

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE BIERNE wynikają ze świadczeń

1. Wobec nieznanych kontrahentów a wielkość tych świadczeń można w sposób wiarygodny oszacować a są to dostawy gazu, wody energii, telefon, badania sprawozdania finansowego bądź są związane z naliczaniem odpraw emerytalnych, wynagrodzeń, „13”, wysokiej premii, nagród jubileuszowych

2. Wobec nieznanych osób i kwotę wiarygodnie oszacować, kwota wynikająca z reklamacji i rękojmi, koszty rekultywacji gruntów

Rozliczenia bierne dotyczą prawdopodobnych zobowiązań tzw. rezerw (ale rezerwami nie są)

Przykład:

W listopadzie 2009 utworzono rezerwę na badanie sprawozdania które zostanie przeprowadzone w maju 2010 zaplanowano 15000zł. Zamknięto rok. W maju otrzymano FA od biegłych. Wartość tej usługi wyniosła 13000zł, Vat 22% należy zaksięgować operacje.

Jeśli korekta np. kosztów będzie zrobiona po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego to powinno się korygować wynik finansowy. Korekty dokonujemy na koncie Rozliczenie wyniku finansowego w korespondencji z kontem Rozliczenia międzyokresowe bierne.

Przykład:

W starym roku odliczono odprawy emerytalne pracownikom na wartość 40000zł. Okazało się jednak ze część pracowników postanowiła zostać a więc rzeczywisty koszt odpraw wyniósł 20000. Operacji dokonujemy przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego.

Rozliczenia m/o bierne tylko na 4

Rezerwę księgujemy w ciężar konta 490

Przykład:

Utworzono rezerwę na wynagrodzenia „13” w wartości 8000zł. Faktyczny koszt wynagrodzenia wyniósł 5000

Ewidencja tylko na 5

Naliczono dodatkowe wynagrodzenia w wysokości 5000zł dotyczącą pracowników sprzedaży w nowym roku faktyczne wynagrodzenia wynoszą 7000zł

USTALENIE WYNIKU FINANSOWEGO

Przychody ze sprzedaży produktów materiałów towarów i usług

Koszt sprzedanych produktów usług

Wartość sprzedanych materiałów i towarów

Koszty zarządu

Koszty sprzedaży

Koszty handlowe

Wynik na sprzedaży

Koszty układu rodzajowego i konto 490 wzajemnie się zamykają

NA WYNIK FINANOSWY (W OBU WARIANTACH) ZOSTAJĄ PRZEKSIĘGOWANE:

Koszty i przychody pozostałej działalności operacyjnej

Koszty i przychody finansowe

Starty i zyski nadzwyczajne

Obciążenie wyniku (np.podatki)

Jednostka jest mała i świadczy nieskomplikowane usługi, koszty grupuje w zespole 5

WARIANT PORÓWNAWCZY USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO

1. Wszystkie koszty rodzajowe poniesione zostają przeksięgowane na wynik. Nie stosujemy przy tym konta 490 ani rozliczeń m/o kosztów

1

nie ma 490 i r m/o kosztów

2. Stosujemy 490

2

Koszty wg rodzaju i 490 nie powinny wykazywać salda

3. Stosujemy 490 i rozliczenie m/o kosztów

Konto 490 służy do wykazywania zmiany stanu produktów spowodowanej z nierozliczonych rozliczeń m/o

3a

3b

Koszty rodzajowe w metodzie porównawczego ustalania wyniku przy stosowaniu konta 490 są korygowane o tzw. zmianę stanu produktów, która jest naliczana na koncie 490. Wartościowa zmiana stanu jest równa saldu konta Wyroby gotowe, produkcja niezakończona na koncie Koszty działalności podstawowej oraz Rozliczenia m/o kosztów czynnym z +, biernym z -.

Jak powstaje zmiana stanu: na 490 po str. Ma wykazujemy sumę kosztów wg rodzaju, na str. Wn tego konta przeksięgowujemy:

- koszty sprzedanych produktów, koszty zarządu, koszty sprzedaży i ewentualnie koszty handlowe.

Ustalana różnica jako zmiana stanu zostaje przeksięgowana na Wynik finansowy na str. Przychodową czyli Ma z odpowiednim znakiem + lub -.

FRAGMENT RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT WEDŁUG WARIANTU PORÓWNAWCZEGO:

A) Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi

I Przychody netto ze sprzedaży produktów, usług, towarów i materiałów

II Zmiana stanu produktów +/-

III Koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki

B) Koszty działalności operacyjnej (wg rodzajów)

C) Wynik na sprzedaży

4

Na własne potrzeby - w metodzie porównawczej

KOSZTY OBROTÓW WEWNĘTRZNYCH I OBROTY WEWNĘTRZNE

Na tych kontach księgujemy wtedy, gdy jednostka ustala wynik finansowy wyłącznie metodą porównawczą. Zapisy na tych kontach są wtedy, gdy wydajemy na własne potrzeby wyroby gotowe np. Wyroby stają się materiałami, środkami trwałymi, towarami w przykładach własnego handlu, środkami trwałymi w budowie. Księgujemy tu także wtedy, gdy następuje strata wyrobów z przyczyn losowych, mamy niedobory i nadwyżki wyrobów, a także wydajemy wyroby na potrzeby działalności pomocniczej.

5

Koszt obrotów wewnętrznych zostaje przeksięgowany na str. Wn 490 i kształtuje on zmianę stanu produktów natomiast obroty wewnętrzne są przeksięgowane na Wynik finansowy po str. Ma.

EWIDENCJA NADWYŻEK W WARIANCIE PORÓWNAWCZYM

Ujawniono nadwyżkę wyrobów na wartość 6000

6

Ujawniono niedobór na wartość 2000

7

RACHUNEK KALKULACYJNY KOSZTÓW

Kalkulacja jest to ogół czynności zmierzających do ustalenia kosztu jednostkowego wyrobu gotowego i produktu niezakończonego. Ogólnie kalkulacje dzielimy na:

- podziałowe

- doliczeniowe

NA KOSZT WYTWORZENIA WYROBU SKŁADAJĄ SIĘ NASTĘPUJACE POZYCJE

- materiały bezpośrednie

- płace bezpośrednie

- inne koszty bezpośrednie

- koszty wydziałowe stałe i zmienne (ale tak wyceniamy tylko wyroby gotowe)

PRODUKCJĘ NIEZAKOŃCZONĄ WYCENIA SIĘ WG

1. kosztu wytworzenia

2. tylko w wysokości materiałów bezpośrednich tzw. Wsadu materiałowego

3. w wysokości kosztów bezpośrednich

4. lub można jej nie wyceniać w ogóle

PNZ można wycenić wg. Kosztu planowanego

KALKULACJE

PODZIAŁOWE DOLICZENIOWE

- prosta - asortymentowa

- fifo - zleceniowa

- średnioważona (kosztu przeciętnego) - ABC czyli rachunek kosztów działań

- odjemna

- ze współczynnikami

- fazowa

a) bezpółfabrykatowa

b) półfabrykatowa

KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA

Stosowana jest w tych podmiotach, które mają nieskomplikowaną produkcję lub świadczą proste usługi. Produkt jest masowy a przykłady tych jednostek to: cementownie, gazownie, elektrownie, cegielnie, wytwórnie wód mineralnych.

Ta kalkulacja może wystąpić w 2 wariantach:

1. bez produkcji nie zakończonej na koniec okresu

2. z produkcją niezakończoną na koniec okresu

W 1 przypadku dzielimy wszystkie koszty przez ilość sztuk uzupełniając koszt jednostkowy wyrobu gotowego

kjWG = koszty bezpośrednie + pośrednie wydziałowe/ ilość sztuk

Ad. 2 Produkcję niezakończoną przelicza się na umowne całe wyroby gotowe - z punktu widzenia % poniesionych na jej wytworzenie kosztów. Np. Produkcja niezakończona wynosi 100 szt i jest przerobiona w 50% z punktu widzenia poniesionych kosztów. Czyli 100 * 50% = 50 szt wyrobów gotowych.

Te sztuki wyrobów gotowych (50) dolicza się do całych sztuk wyrobów gotowych a koszty dzieli się przez tę sumę. Np. Poniesiono koszty w wartości 20000 zł. Wyprodukowano 10 szt wyrobów gotowych oraz 100 szt produktów niezakończonych przerobionych w 10%. Oblicz koszt jednostkowy WG i kjPNZ

KOSZTY	ILOŚĆ SZT	kjWG	kjPNZ
20000	20	1000	1000 * 10% = 100

10 szt + 100 szt * 10% = 20 szt

Jeżeli materiały bezpośrednie są wydawane do produkcji od razu z chwilą jej rozpoczęcia to:

1. W pozycji materiały bezpośrednie wykazujemy ilość sztuk w jednostkach naturalnych (produkcji niezakończonej nie przelicza się na zakończoną) Uwaga w innych pozycjach alkulacyjnych kosztów produkcję niezakończoną się przelicza.

2. Koszt jednostkowy wyrobu gotowego czyli WG i PNZ w ... pozycji kalkulacyjnej materiały bezpośrednie jest taki sam czyli równa się sobie.

Wykonano 150 szt WG, które przyjęto do magazynu oraz 50 szt PNZ przerobionych w 20%. Materiały są wydawane do produkcji od razu z chwilą jej rozpoczęcia.

materiały bezpośrednie 2400

płace bezpośrednie 1200

koszty wydziałowe 4400

Obliczamy koszt jednostkowy WG i PNZ

Pozycja kolumny	Kosztyw pln	Ilość szt	kjWG	kjPNZ
Materiały bezpośrednie	2400	jn 200	12 =	12
Płace bezpośrednie	1200	160 jp	7,5	7,5*20%=1,5
Koszty wydziałowe	4400	160 jp	27,5	27,5*20%=5,5
Koszt wytworzenia	8000	x	47	19

KjWG = 47 zł kjPNZ = 19 zł NA EGZAMIN!!!

METODA KOSZTU PRZECIĘTNEGO CZYLI METODA ŚREDNIOWAŻONA

Stosowana, gdy produkcja niezakończona występuje na początek i na koniec miesiąca.

Obliczając koszt jednostkowy WG i PNZ należy sumować koszty 2 okresów a ilość sztuk obliczyć biorąc pod uwagę tylko WG w magazynie i PNZ na koniec.

Np. Założenie: Materiały są wydawane do produkcji od razu. W grudniu zarejestrowano dane: produkcja w toku na początek grudnia 3000 szt przerobionych w 30%

W grudniu oddano do magazynu 9000 szt wyrobów gotowych. Na koniec grudnia produkcja niezakończona wyniosła 5000 szt przerobionych w 70%.

Koszty w listopadzie:

- materiały 30000 zł

- koszty przerobu 18000 zł

Koszty grudnia:

- materiały 154000 zł

- koszty przerobu 275000 zł (koszty przerobu = robocizna + koszty wydziałowe)

Pozycja kolumny	Koszty 2 okresów	Ilość szt	kjWG	kjPNZ
Materiały bezpośrednie	184000	jn 14000	13,14 =	13,14
Koszty przerobu	293000	jp 12500	23,44	23,44*70%=16,41
Koszt wytworzenia	377000	x	36,58	29,55

ZAKRES RACHUNKU KOSZTÓW

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY RACHUNKOWOŚCIĄ ZARZĄDCZĄ, FINANSOWĄ I RACHUNKIEM KOSZTÓW

RYS HISTORYCZNY:

II poł XVIII i początek XIX wieku -rozwój wstępny(ustalenie rzeczywistych kosztów okresów sprawozdawczych , rachunek kosztów prowadzony w małych zakładach przemysłowych,

•przełom XIX i XX wieku -rozwój rachunku kosztów (produkcja masowa zmierzająca do obniżenia jednostkowych kosztów wytworzenia); wycena produktów na bazie kosztu historycznego, pomiar wyniku na potrzeby sprawozdawczości finansowej. Idea -pomiar w rachunku kosztów nie wynika z ceny zakupu dóbr, lecz ze zużycia dóbr realnych i nominalnych (podział na rachunkowość finansową i wewnętrzną),

•lata 30 XX wieku USA i koniec lat 40tych w Europie zmiany w systemie zarządzania przedsiębiorstwem - nowe podejście do kalkulowania kosztów, wykształcenie się rachunku kosztów zmiennych,

•lata 50-60 XX wieku dostosowanie procedury rachunku kosztów do potrzeb zarządzających (początek rachunkowości zarządczej)

•schyłek XX wieku przełom w rozwoju rachunku kosztów wynikający z globalizacji, rozwoju elastycznych systemów produkcyjnych robotyzacji i automatyzacji produkcji, rozwoju nowych koncepcji zarządzania procesami, stosowania zintegrowanych systemów komputerowych, rozwoju zarządzania strategicznego (koszt jako kryterium podejmowania decyzji strategicznej).

PODTSAWOWE ZADANIA RACHUNKU KOSZTÓW:

•kontrola gospodarności,

•kalkulacja cen,

•podejmowanie decyzji np. związanych z planowaniem produkcji,

•ustalanie wyniku i wycena zapasów,

•ustalanie efektywności wariantowych rozwiązań produkcyjnych,

•analiza i obserwacja zmian strukturalnych przedsiębiorstwa w trakcji jego rozwoju

SYSTEM RACHUNKU KOSZTÓW ZBUDOWANY JEST Z TRZECH PODSYSTEMÓW:

•rachunek kosztów rodzajowych,

•podmiotowy rachunek kosztów,

•przedmiotowy rachunek kosztów

Zbudowany jest także z rachunków problemowych (te ostatnie są rachunkami sporządzanymi dla określonych decyzji).

ZAKRES RACHUNKU KOSZTÓW:

•pomiar i wycena,

•dokumentacja,

•ewidencja i rozliczanie kosztów,

•kalkulacja,

•sprawozdawczość,

•analiza,

•planowanie.

KLASYFIKACJA KOSZTÓW Z PUNKTU WIDZENIA CELU JEJ PRZEPROWADZENIA

•dokonana dla celów sprawozdawczych -której obowiązek wynika z przepisów prawa bilansowego, prawa podatkowego, statystyki,

•przeprowadzana dla potrzeb wewnętrznych jednostki- w celu dostarczenia informacji niezbędnych do zarządzania jednostką (do podejmowania decyzji i planowania oraz do kontroli kosztów).

KRYTERIA KLASYFIKACYJNE KOSZTÓW

KRYTERIUM REAKCJI NA ZMIANĘ WIELKOŚCI PRODUKCJI

•stałe,

•zmienne.

Koszty zmienne mogą kształtować się następująco:

•rosną w tym samym tempie co wielkość produkcji -koszty proporcjonalne,

•rosną wolniej niż rośnie produkcja (koszty zmienne degresywne),

•rosną szybciej niż rośnie produkcja (koszty zmienne progresywne).

KRYTERIUM KOSZTÓW ZE WZGLĘDU NA STAN DOKONANIA

•koszty przesądzone (koszty decyzji wcześniejszych np. amortyzacja środka trwałego zakupionego w poprzednim okresie, koszty dzierżawy lokalu, koszty nadmiernych zapasów),

•koszty nie przesądzone (przyszłe) można ich uniknąć, są zależne od rodzaju podjętej decyzji.

KRYTERIUM KOSZTÓW ZE WZGLĘDU NA MOŻLIWOŚĆ KONTROLI

•koszty kontrolowane -ich wysokość i struktura są zależne od kierownika danego ośrodka odpowiedzialności, np. wynagrodzenia pracowników ośrodka odpowiedzialności

•koszty niekontrolowane -te koszty, bądź ich rodzaje, na zarządzanie którymi nie ma wpływu kierownik ośrodka odpowiedzialności, do którego te koszty są przypisane. Są one niezależne od jego decyzji.

KOSZT KRAŃCOWY -miara stopnia reagowania kosztów całkowitych na zmianę wielkości produkcji. Koszt krańcowy ukazuje przyrost kosztów całkowitych spowodowany przyrostem wielkości produkcji o ostatnią, krańcową jednostkę. q -wielkość produkcji, Kc- koszty całkowite, to koszt krańcowy:

M = Kc/ q

q- krańcowy przyrost produkcji

Kc- przyrost kosztów całkowitych.

Zwiększenie rozmiarów działalności opłaca się dopóty, dopóki dodatkowe koszty poniesione na ich wytworzenie nie przewyższają dodatkowych przychodów z tego tytułu.

Koszty bieżące -są aktualne w momencie dokonywania wyceny danego składnika majątku, np. w momencie ustalania kosztu zużycia materiałów, surowców.

Koszty odtworzeniowe- koszty zastąpienia zużytych składników majątku nowymi (innymi).

Koszty przyrostowe (wydatkowane)-koszty powstałe w wyniku podjęcia dodatkowej produkcji, ponad planowane wielkości.

Koszty utraconych korzyści - wartość pieniężna, którą jednostka traci w wyniku zaniechania w przyszłości jednego rodzaju działania na rzecz innego działania.

Koszty uznaniowe -koszty, które mogą być na pewien czas zawieszone w ponoszeniu (koszty reklamy, koszty badań, remontów)

UKŁADY EWIDENCYJNE KOSZTÓW

UKŁAD RODZAJOWY KOSZTÓW

Amortyzacja, Zużycie materiałów i energii, Usługi obce, Podatki i opłaty, Wynagrodzenia, Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, Pozostałe koszty rodzajowe

UKLAD FUNKCJONALNY (PODMIOTOWY) KOSZTÓW

Koszty zakupu, Koszty bezpośrednie działalności podstawowej, Koszty wydziałowe (koszty pośrednie działalności podstawowej), Koszty działalności pomocniczej, Koszty ogólnego zarządu, Koszty sprzedaży

UKŁAD KALKULACYJNY KOSZTÓW (przedmiotowy)

•Materiały bezpośrednie

•Płace bezpośrednie

•Inne koszty bezpośrednie

•Suma kosztów bezpośrednich

•Koszty wydziałowe

•Koszty wytworzenia (techniczny koszt wytworzenia)

•Koszty ogólnego zarządu

•Koszty sprzedaży

•Koszt własny sprzedaży

KOSZTY SPRZEDAŻY:

Do kosztów sprzedaży zalicza się koszty związane z reklamą, sprzedażą i dystrybucją produktów oraz towarów. Koszty te obejmują między innymi:

•koszty transportu, załadunku i wyładunku,

•koszty ubezpieczenia transportu,

•prowizje za pośrednictwo,

•koszty opakowań zbiorczych i transportowych,

•koszty reklamy, pro-mocji, udziału w targach i wystawach,

•koszty napraw gwarancyjnych.

KOSZTY ZARZĄDU:

Koszty te obejmują koszty związane z funkcjonowaniem jednostki jako całości. Związane są z utrzymaniem administracji, tj. komórek organizacyjnych i stanowisk pracy osób sprawujących w jednostce funkcje kierownicze, nadzorcze, kontrolne, ewidencyjno-sprawozdawcze, instruktażowe, organizatorskie oraz koordynujące całokształt działalności statutowej danej jednostki (organizowanie, kierowanie i zarządzanie, utrzymanie straży przemysłowej i służby zajmujące się ochroną mienia). W szczególności zalicza się do nich:

•koszty wynagrodzeń i świadczeń na rzecz pracowników zarządu, administracji,

•koszty funkcjonowania rad nadzorczych,

•koszty biurowe i administracyjne (zużycie materiałów biurowych, wynajem, utrzymanie i ochrona powierzchni biurowych itp.),

•koszty reprezentacji,

•koszty podróży służbowych, utrzymania samochodów służbowych i ryczałtów wypłacanych pracownikom za używanie przez nich własnych

•samochodów do celów służbowych.

Do kosztów ogólnego zarządu nie zalicza się kosztów związanych z utrzymaniem obiektów działalności socjalnej oraz obiektów służących rehabilitacji osób niepełno-sprawnych (amortyzacji, remontów i konserwacji, usług sprzątania, opłat za zużycie energii elektrycznej, gazu, wody, ogrzewania, wynagrodzeń pracowników obsługi -bez pracowników kuchni i stołówki), które wyodrębnione w ewidencji jako koszty działalności pomocniczej, zalicza się -po zakończeniu każdego miesiąca-do pozostałych kosztów operacyjnych.

KOSZTY WYDZIAŁOWE:

Do kosztów wydziałowych zalicza się koszty dotyczące określonych wydziałów, takie których nie da się bezpośrednio odnieść na efekty (np. produkty) działalności tych wydziałów:

•płace i narzuty na płace, a zwłaszcza: niektóre elementy wynagrodzeń pracowników bezpośrednio produkcyjnych, (płace uzupełniające i dopłaty, premie i dodatki stażowe, które ustala się bez powiązania z ilością wykonanej pracy lub wielkością wynagrodzeń bezpośrednich),

•wynagrodzenia wydziałowego kierownictwa oraz personelu administracyjnego,

•wynagrodzenia wydziałowych pracowników pośrednio produkcyjnych (np. obsługi, kontroli jakości, konserwatorów maszyn uniwersalnych o charakterze ogólnowydziałowym, pracowników tran-sportu wewnętrznego, magazynierów),

•ubezpieczenia społeczne, składki na fundusz pracy oraz fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych dotyczących wyżej podanych pozycji wynagrodzeń;

•zużycie materiałów i części na remonty wykonane we własnym zakresie innych, ogólnowydziałowych środków trwałych,

•zużycie materiałów itp. na inne potrzeby ruchu, ogólnowydziałowe, bezpieczeństwa i higieny pracy (nie związane bezpośrednio z efektami działalności, np. z produktami),

•zużycie odzieży ochronnej i roboczej, sprzętu ochrony osobistej, narzędzi, przyrządów, matryc,

•zużycie paliwa i energii do celów ogrzewania i oświetlenia, a także dla celów gospodarczych wydziału

•amortyzacja, remonty i konserwacje obejmujące: (koszt obcych usług remontowych wykonanych na rzecz wydziału, koszt wytworzenia remontów wykonywanych na rzecz wydziału przez inne wydziały podstawowe i pomocnicze),

•pozostałe koszty: koszty wykonanych na rzecz wydziału obcych usług transportowych, koszty usług tran-sportowych wykonane na rzecz wydziału przez własny wydział transportowy, podatek od nieruchomości oraz inne podatki, opłaty i świadczenia oraz ubezpieczenia rzeczowe dotyczące majątku wydziału, koszty podróży służbowych osób wyjeżdżających w sprawach wydziału, czynsze dotyczące najmu i dzierżawy płacone od obcych lokali i pomieszczeń wynajmowanych na potrzeby wydziału.

1

---