ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakaż szpitalnym jest stała kontrola wszystkich elementów łańcucha epidemicznego: 1.likwidacja i unieszkodliwienie źródła zakaż, 2.przerwanie dróg szerzenia się zakaż, 3.profilaktyczne uodparnianie na zakażenie. 1. Likwidacja i unieszkodliwienie źródła zakaż: diagnostyka i skuteczne leczenie, stos izolacji zakażonych. Zniszczenie źródła drobnoustr jest możliwe, gdy zostanie wykryte. W zależności od rodzaju źródła zakaż są stosowane różne sposoby Odsunąć od pracy osoby zakaż aż do ustąpienia nosicielstwa. Jeżeli źródłem jest pacjent czynna izolacja oraz skuteczne leczenie. Podstawowy element w wykryciu czynnika etiol zakażenia oraz przy wyborze właściwego leczenia stanowi diagnostyka mikrobiolo. Wiarygodność wyniku mikrobiol zależy od prawidł pobrania materiału od chorego i przesłania go do laboratorium mikrobiolog.
Niezależnie od rodzaju badania mikrobiol: 1.Materiał jest traktowany jako zakaźny, 2.Sposób pobierania materiału nie może zmieniać jego właściwości, 3.Laboratorium powinno opracować i wdrożyć procedury pobierania materiału do badań, 4.Osoba pobierająca materiał przy każdym pacjencie stos nową parę rękawiczek jednorazowego użytku (sterylne) tylko w celu pobrania materiału, 5.Narzędzia, pojemniki i sprzęt mające bezpośr kontakt z tkankami chorego muszą być jałowe, 6.Materiał należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia p/drobnoustrojowego, jeżeli jest to niemożliwe, należy na skierowaniu zaznaczyć, jaki lek został zastos i od kiedy, 7.Badania kontrolne po leczeniu wykonać po 10 dniach od zakończenia ogólnego podawania leku p/drobnoustrojowego lub po 3 dniach od zakończenia leczenia miejscowego, 8.Materiał właściwie opisany, do laboratorium powinien być przesłany w jałowych, szczelnie zamkniętych pojemnikach. Do próbki należy dołączyć skierowanie na badanie, 9.Do laboratorium materiał przesłać, bezpośr po pobraniu, gdy jest to niemożliwe, pobrać na podłoże transportowe i wówczas czas przesłania większości materiałów może być wydłużony do 72 godz., 10.Gdy materiał pobiera sam pacjent (mocz, kał) należy go wcześniej dokładnie przeszkolić w zakresie sposobu pobierania, zabezpieczenia i transportu materiału do laboratorium. Krew Poszukuje się żywego czynnika etiol zakażenia, jego produktów, materiału genet lub swoistych p/ciał wytworzonych p/ko patogenowi. Bad pozwala ustalić czynnik etiol bakteriemii, fungemii i wdrożyć właściwe leczenie p/drobnoustrojowe. Wskazania do posiewu krwi: 1.podejrzenie bakteriemii lub fungemii, 2.podejrzenie zap wsierdzia, 3.gorączka o nieznanej przyczynie, 4.posocznica, 5.jako bad pomocnicze w diagnostyce: szpital i pozaszpital zap płuc, zap op mózg rdz i ropni mózgu, zakaż ukł moczowo płciow. Czas pobierania krwi Jeśli można przewidzieć pojawienie się szczytu gorączki-pobrać krew ok. 30 min wcześniej.(lub w fazie narastania gorączki). Jeśli nie można przewidzieć szczytu krew pobrać przed podaniem antybiotyku. Krew zawsze pobierać bezpośrednio z naczynia. Nie pobierać z cewników i kaniul naczyniowych (wyjątek diagnostyka bakteriemii odcewnikowej). Nie pobierać krwi jednocześnie do innych bad - ryzyko bakteriemii rzekomej. W pierwszej kolejności pobrać krew do butelki z podłożem flory beztlenowej. (na obecność bakterii tlenowych i beztlen). Używać specjalnych butelek do posiewu (z płynnym podłożem namnażającym, pozwala szybko wykryć bakterie tlenowe, beztlen i grzyby). Zachować odpowiedni stos objętościowy materiału do podłoża (1:5 lub 1:10)(5-10 ml krwi /50ml podłoża).U noworodków i małych dzieci wybrać podłoża pediatryczne, można do nich pobrać mniejszą próbkę krwi (1-3ml).
Jak najszybciej dostarczyć do laborat w temp pokojowej.Jeśli krew jest badana automatycznie preinkubować w temp. 35-37C-jeśli czas między pobraniem a włożeniem do aparatu nie dłuższy niż 12h. Jeśli czas dłuższy niż 12h butelki preinkubować w kontrolowanej temp pokojowej 15-30C.
Posocznica co najmniej 2-3 posiewy/dobę.Pierwszy przed podaniem antybiotyku. Zap wsierdzia o przebiegu ostrym 3 posiewy z różnych wkłuć w ciągu 1-2 h. Zap wsierdzia o przebiegu podostrym 3 posiewy z różnych wkłuć pobrane w czasie 15 min.. jeśli wyniki ujemne po 24h kolejne 3 posiewy. Gorączka o nieznanej przyczynie 2-3 posiewy z różnych wkłuć w czasie nie dłuższym niż 1 h. Jeśli wyniki ujemne po 24 h następne 2-3 posiewy. Jeśli jest wskazanie do natychmiastowego podania antybiotyku, krew na posiew pobrać jednocześnie z 2 różnych wkłuć (2 probówki jednocześnie) i podać antybiotyk. Zakażenia odcewnikowe jedną probówkę krwi pobrać przez cewnik, drugą z innej żyły z oddzielnego wkłucia.
Wynik dodatni - wyhodowanie przynajmniej z 2 próbek krwi tego samego drobnoustr. Wzrost obserwowany w ciągu pierwszych 24-48 h. Wyjątkiem są bardziej wymagające gatunki bakterii, prątki i grzyby. Wynik dodatni w szczególnych przypadkach -u pacj z poważną chorobą podstawową, wszczepionymi protezami lub w fazie immunosupresji (za przyczynę zakaż można uznać drobnoustr wchodzące w skład flory fizjol, jeśli są kilkukrotnie izolowane z różnych próbek krwi). Wynik fałszywie dodatni -wzrost tylko w 1 próbce krwi po kilku dniach inkubacji i wyhodowane drobnoustr wchodzą w skład flory fizjol skóry (Staph epidermidis, Bacillus subtilis) możliwe zanieczyszczenie próbki. Wynik fałszywie ujemny - jeśli próbka była źle transportowana (zbyt wychłodzona), pobrano za mało krwi, pobrano po niedługim czasie po podaniu antybiotyku. Najczęstsze błędy przy pobieraniu krwi na posiew: 1.Zbyt mała objęt krwi, 2.nidostateczna liczba próbek, 3.badanie wykonane pod wdrożeniu terapii p/bakteryjnej, 4.pobranie krwi przez cewnik naczyniowy wykorzystywany w innym celu, 5.niewłaściwe przygotowanie skóry pacj, 6.przechowywanie próbek w niewłaściwej temp.
Materiałem do bad jest: I.Końcówka cewnika i 2 próbki krwi z obwodu. Po usunięciu cewnika odciąć jałowymi nożyczkami końcówkę (ok. 3-5cm) i umieścić w jałowym pojemniku. W przyp zmian zapal w miejscu wkłucia pobrać wymaz z miejsca wkłucia. II.Parzyste próbki krwi: krew pobrana z obwodu i przez cewnik..pobrać w tym samym czasie, opisując pochodzenie (cewnik, obwód).
Należy pobrać: 1.Bezpośrednio posiewając je na podłoża do tlenowego i beztlenow posiewu krwi, o ile możliwe z zachowaniem proporcji (1:10 lub 1:20) lub wg wskazań producenta. 2. Do jałowej probówki w celu wykonania preparatu bezpośredniego (z zachowaniem zasad aseptyki). Treść drenu najlepiej uzyskać przez punkcję ukł drenującego w pobliżu wyjścia drenu z powłok ciała. Zdezynfekować miejsce wkłucia, pobrać materiał, zmienić igłę i wprowadzić zawartość strzykawki do podłoża wzrostowego lub jałowego pojemnika. Pobieranie płynu mózg rdzeń na posiew. PMR pobierany jest przez nakłucie lędźwiowe w warunkach aseptycznych: 1. co najmniej 1ml płynu jałową igłą wprowadzić do podłoża hodowlanego ogrzanego do 37C, jak najszybciej przetransportować do laboratorium, zabezpieczyć przed schłodzeniem (termos, termo-torba). 2. ok. 2 ml płynu pobrać do jałowej probówki lub pojemnika w celu wykonania prepar bezpośredniego i szybkich testów w kierunku H.influenzae, N.meningitidis, S.pneumoniae i grzybów. Równolegle należy pobrać krew.
1.Wymaz z odbytu w kierunku SS (Salmonella, Shigella), jałową wymazówką wprowadzoną poza zwieracz odbytu. Po pobranu umieścić ją w 5-10 ml buforu fosforanowego (SF). 2.Kał oddany do jałowego basenu, grudka wielkości laskowego orzecha do jałowego pojemnika. 3.Bioptaty z żołądka w kierunku H.pylori. 4.Badanie w kierunku C.difficile - grudka kału do jałowego pojemnika lub 1-2 ml płynnej wydzieliny (nie przechowywać). Materiał z ukł pokarm w przyp podejrzenia zakaż o etiol wirus: 1. pobrać kał w okresie objawowym na początku choroby w celu izolacji wirusa (zakaż entero i adenowirusami z wysypką plamisto grudkową, zakaż wirusem polio) lub w celu identyfikacji antygenów wirusowych (rotawirusy). 2. jeśli próbka nie może być natychmiast przesłana do laborat zamrozić ja do temp -20C. W przyp badań mających na celu izolację wirusa przechowywać w lodówce.
1.Wymaz z przedsionka nosa w kierunku S.aureus (z obydwu przedsionków), 2.wymaz z migdałków ropnie, anginy, w przyp błonicy 2 wymazy (na posiew i prepar bezpośredni), 3. wymaz z tylnej ściany gardła- infekcje nosogardzieli, 4.wymaz z j ustnej - stany zapal bł śluzowych. Wymazy z migdałków, tylnej ściany gardła i j ustnej pobrać rano, przed wykonaniem toalety j ustnej po uprzednim wypłukaniu świeżo przegotowaną wodą.
1.Plwocina odkrztuszona do jałowego pojemnika rano po wykon toalety j ustnej i przepłukaniu przegotowaną wodą, 2.wydziel oskrzelowa odsysana u pacj zaintubowanych pobrana do jałowego pojemnika. 3.Bronchoaspirat,bioptaty z płuca i opłucnej (w przyp ropni, płyn opłucnowy), 4.Popłuczyny pęcherzykowo oskrzelowe (BAL), wydzielina pobrana metodą szczoteczkową-najbardziej wiarygodne materiały do bad. Tkanki i bioptaty pobrać do pojemnika z małą ilością soli fizjol. W zakaż dolnych dr oddech pobierane są także: krew (w zapal płuc występ bakteriemia), surowica (w atypowym i grzybiczym zap płuc do oznaczania p/ciał antygenów).
Mocz pobrać: ze środkow strumienia, rano co najmniej po 4 godz od ostatniej mikcji, po dokładnym umyciu okolic cewki mocz wodą z mydłem, spłukać bieżącą wodą, nie wycierać lub osuszyć jednorazowym ręcznikiem, początkowa partia moczu do muszli. Pobranie moczu przez punkcję ukł drenującego u pacj cewnikowanych: zacisnąć cewnik na 15-30 min przed pobraniem, zdezynfekować miejsce wkłucia do cewnika, uwolnić zacisk, zdrenować kilkanaście ml moczu, nakłuć cewnik i pobrać próbkę co najmniej 1 ml. Można pobrać do jałowego pojemnika (5ml) lub na podłoże wzrostowe np. Uriline (jałowy pojemnik i szpatułka z podłożem przytwierdzona do nakrętki, zanurzyć płytkę agarową w moczu, usunąć mocz, pojemnik szczelnie zamknąć). Materiał natychmiast do laborat, jeśli niemożliwe przechowywać 2-4h w temp 4C. Próbkę na podłoże do momentu przesłania do laborat przechowywać w cieplarce (37C) lub pozostawić w tem pokojowej. Przy podejrzeniu zakaż grzybiczego pobrać 10 ml moczu, można przechowywać w temp 4C do 14 godz.
Materiał powinien być pobrany bezpośrednio z miejsca gdzie toczy się proces chorobowy, do jałowych pojemników, ewentualnie na odpowiednie podłoża do hodowli grzybów, możliwie szybko dostarczony do laborat.Materiał od chorych z podejrzeniem grzybicy głębokiej lub uogólnionej (krew, pł móz rdz, biopsje) pobrać i przesłać tak samo jak do bad bakteriol.
SZCZEPIENIA OCHRONNE Obowiązkowe szczepienia ochronne p/ko: Gruźlicy, WZW typu B, Błonicy, Krztuścowi, Tężcowi, zakażeniom Haemophilus Influenzae typu B, Poliomyelitis, Odrze, Śwince i Różyczce. Szczegółowe zasady realizacji szczepień reguluje: Rozporz Min Zdrowia z 18 sierpnia 2011r w sprawie obowiązk szcz ochr. Określa: wykaz chorób zakaź objętych obowiązkiem szczepień, osoby lub grupy obowiązane do poddawania się obowiązk szcz ochronnym przeciw tym chorobom, sposób przeprowadzania szczepień, dokumentacji medycznej dotyczącej obowiązk szcz ochronnych i jej obiegu,wzory sprawozdań z przeprowadzonyh obowiązk szczepień ochr oraz tryb i terminy ich przekazywania. Zgodnie z Ust z 5 grudnia 2008 o zapob oraz zwalczaniu zakaż i chor zakaźnych u ludzi obowiązkowe szcz w Polsce realizowane są na podst Programu Szczepień Ochronnych. Jest co roku aktualizowany przez Głównego Inspektora Sanitar. Progr szcz ochronn określa: 1.Szcz obowiązkowe (dot.dzieci i młodzieży wg wieku oraz osób z grup ryzyka), 2.Szcz zalecane (finansowane z budżetu państwa i nie finansowane przez MZ. Szcz ochr prowadzone są w zakł opieki zdrow przez lekarzy i pielęgniarki lub położne. Kwalifikacyjne badanie lekarskie do szcz ochrnych przeprowadza lekarz posiadający niezbędną wiedzę z zakresu szczepień ochr, znajomości wskazań, p/wskazań do szcz i niepożąd odczynów poszczepiennych. Inform na temat wszystkich szcz ochr wykonanyh od dnia urodzenia do ostatniego szcz u osób dorosłych są dokumentowane:w karcie uodpornienia , książeczce szczepień, w dokum medycznej. Podmioty realizujące obowiązk szcz ochr zobowiązane są do sporządzania i przekazywania państw powiatow inspektorowi sanitarn sprawozdań kwartalnych z obowiązk szcz ochr wg inform zawartych w kartach uodpornienia (przechowywanych), sprawozdań z przeprowadzonych szcz ochr wg ilości wykorzystanych szczepionek. O fakcie uchylania się od poddania obowiązk szcz ochronnym, świadczeniodawca musi powiadomić pisemnie właściwego Państwowego Powiatowego Inspekt Sanit. W celu zapobiegania i szerzeniu się zakażeń i chorób zakaź wśród pracowników narażonych na działanie biol czynników chorobotw prowadzi się zalecane szcz ochr wymagane przy wykonywaniu określonych czynności zawodow. Szczepienia podróżnych w stacjach sanit epidem i inn wyspecjalizowanych placówkach. Przeciw żółtej gorączce wykonują wybrane punkty szczepień (zatwierdzone przez WHO) najczęściej w stacjach sanit epidem. Należy zgłosić się w punkcie najlepiej 6-8 tyg przed wyjazdem (min 4 tyg) Musi być udokumentowany wpisem do międzynarodow książeczki szczepień. Podanie szczepionki uodprn czynne, wytworzenie długotrwałego stanu odporności. Szczepionka produkt pochodz biolog w sklad wchodzą subst zdolne do wywołania określonych procesów immunolog, umożliwiających powstanie odporności na konkretny rodzaj drobnoustr chorobotwórcz lub wirusa, bez wywoływania działań toksycznych. W Polsce obowiązk szcz ochronne dla dzieci od 1959r, (szcz p/ko gruźlicy, poliomyelitis, w 1960 p/ko DTP (błonica, tężec, krztusiec). Prep wprowadzone w ciągu ostatnich lat to szcz p/ko pneumokokom, rotawirusom, Haemophillus influenzae typu B, Neisseria meningitidis i wirusowi HPV (rak szyjki macicy). Typy szczepionek W zależności od formy antygenu wchodzącego w skład preparatu: 1.żywe atenuowane (BCG, Sabina-OPV, MMR). Ryzyko-przejście atenuowanych szczepów w formę w pełni wirulentną. 2.zabite odporność krótkotrwała, odpowiedź humoralna (DTP, p/ko grypie, IPV-Salka). 3.anatoksyny, toksoidy toksyny pozbawione złośliwości o zachowanych właściwościach antygenowych (p/w błonicy, tężcowi). Pdział wg swoistości: 1.monowalentne przeciw 1chorobie (grypa, gruźlica), 2.poliwalentne tzw skojarzone, przed kilkoma chorobami (MMR-II p/ko odrze, śwince i różyczce). Dają wyższą odporność niż antygeny podane osobno. Podział w zależności od rodzaju drobnoustr przeciw któremu uodparniają: 1.bakteryjne (p/ko gruźlicy), 2.wirusowe (WZW typu B, grypa). Skuteczność szczepienia, czyli poziom odpowiedzi immunolj zależy od: rodzaju i dawki szczepionki, spos szczepienia, indywidualnych cech osoby szczepionej (wieku, cech genet i stanu wydolności ukł odpornościow).
Bezwzględne: 1.nadwrażliwość na składniki szczepionki (białko jaja kurzego), 2.nadwrażliw na czynn konserwujące (antybiotyki), 3.nadwrażliwoś na elementy drobnoustroju, 4.nadmierna reakcja na poprzednią dawkę szczepionki, 5.schorzenia przewlekł (niedobory immunologiczne, osłabienie ukł odpornoś przez różne czynniki, (choroby nowotw), 6.p/wskazania do poszczególnych szczepionek, 7.ciąża (głównie I trymestru, przede wszystkim szcz atenuowane, głownie przeciw różyczce).Względne: 1.ostra choroba z gorączką, 2.okres zaostrzenia choroby przewl, 3.okres inkubacji chor zakaźnej. W przyp wyst p/wskazania względnego, pacj pow być zaszcz jak najszybciej po wyzdrowieniu.
Wprowadzenie szcz do organizmu może wiązać się z wyst słabszej lub mocniejszej reakcji organizmu prowadzącej do wyst odczynów lub powikłań poszczepiennych. Odczyny poszcz (miejscowe lub ogólne) są spodziewaną reakcja na wprowadzenie szcz do organizmu. Miejscowy odczyn poszcz obj: Zaczerwienienie, obrzęk, bolesność i naciek w miejscu wkłucia. Odczyn ogólny wyróżnia się: Wysoką gorączkę, bóle mięśni, ból głowy, uogólnioną wysypkę uczuleniową lub łagodne przechorowanie choroby, p/ko której było szczepienie. Miejscowe i ogólne odczyny poszcz nie stanowią p/wskazania do dalszych szczepień. Powikłania poszcz to nieprawidł reakcja organizmu występ po podaniu szczepionki czyli niepożądany odczyn poszczepienny (NOP). Przyczyną NOP może być: działanie samej szczepionki (np. uczulenie na jej składnik), nieprawidł podanie szcz, inna przyczyna, przypadkowo występ w tym samym czasie co szcz. Odczyny mogą wyst po szcz natychmiast lub po kilku dniach, tyg. Rodzaje NOP: 1.Odczyny miejscowe, w tym: odczyny miejscowe po szcz BCG, obrzęk, powiększ węzłów chł, ropień w miejscu wstrzyk ,2. ze str ośrodk ukł nerw (OUN):encefalopatia ,drgawki gorączkowe,drgawki niegorączkowe,porażenne poliomyelitis wywołane wiruse szczepionkowym, zap mózgu,opon mózg rdz, zspół Guillain-Barre, 3.Inne: bóle stawowe, epizod hipotensyjno-hiporeaktywny, gorączka pow 39C, małopłytkowość, nieutulony ciągły płacz, posocznica, wstrząs septyczny, reakcja anafilaktyczna, reakcje alergiczne, uogólnione zakażenie BCG, wstrząs anafilakt, zapal jąder, ślinianek, inne poważne występ do 4 tyg. po szczep. Bezpieczeństwo szczepień wiąże się ze stałym monitorowaniem NOP, przestrzeganiem wskazań i p/wskazań do szcz, zachowywaniem odpowiednich odstępów między szcz oraz przestrzeganie zasad prawidł przechowywania i transportu szczepionek Od momentu wyprodukowania do użycia szcz powinna być przechowywana z zachowaniem tzw. „łańcucha chłodniczego” tj. w warunkach zapewniających temp od +2 do +8°C (wyjątek stanowi żywa szczepionka p/ko poliomyelitis, którą przechowuje się w stanie zamrożenia).
Większość szcz podaje się i.m lub podskórnie. Do odkażenia miejsca roztwór alkoholu izopropylowego o stęż 70%.Sprzęt jednorazowego użytku. Podawanie w mięśnie przedniobocznej okolicy uda (u niemowląt) lub m. naramienny (u starszych dzieci i dorosłych, rzadziej u niemowląt) Podczas podawania więcej niż jednej, preparatów nie mieszać w jednej strzykawce. W przyp równoczasowego szczepienia kilkoma preparatami wstrzykiwać je w różne miejsca. U starszych dzieci i osób dorosłych można podać, jeśli to konieczne, w ten sam m. naramienny w 2 wstrzyknięciach (używając różnych igieł) w odstępie 25-50mm.
PODSTAWY EPIDEMIOL CH ZAKAŹNYCH Coraz większe możliwości techniczne, łatwość i chęć migracji sprzyjają wymianie drobnoustrojów, w tym flory chorobotwórczej. Duża łatwość rozprzestrzeniania się patogenów powoduje możliwość zawlekania drobnoustr wysoce zakaź i szczególnie niebezpiecznych na obszary, na których dotychczas nie występ lub pojawiały się sporadycznie. Sytuacja ta wymusza podejmowanie wielu działań zapobiegawczych przez usprawnienie systemu opieki zdrowotnej, tworzenie zasobów informacyjnych i zapasów materiałowych. Jednym z najważniejszych działów epidemiol jako nauki jest epidemiol chorób zakaźnych. Chor zakaźne są przedmiotem zainteresowań wielu dyscyplin medy, w tym mikrobiol klinicznej, immunologii oraz higieny. Epidemiol traktuje problem chorób zakaźnych całościowo zajmując się zależnościami między czynnikami etiolog infekcji, podatnością organizm na zakaż i uwarunkowaniami środowiska wpływającymi na występ i rozprzestrzenianie zakaż oraz ich profilaktyką, obejmuje: czynniki determinujące szerzenie się ch zakaź, rodzaje zakaż, przebieg ch infekcyjnych, charakterystykę mechanizmów zakaż (źródła zakaż, drogi szerzenia, populacje wrażliwe), zasięg zakaż, strategie zwalczania ch zakaź, profilaktykę ch zakaźnych. Najważniejsze czynniki determinujące szerzenie się chorób zakaź na świecie: 1.wzrastające zaludnienie (głównie zagęszczenie ludności w dużych miastach), 2.łatwość i szybkość przemieszczania się ludzi i towarów (transport międzynarodowy, międzykontynentalny), 3.zmiany klimatyczne, 4.powstaw szczepów opornych na antybiotyki, 5.wzrost liczby przewlekle chorych, w tym chorych z obniżoną odpornością. W skali globalnej, mimo wielu osiągnięć w zakresie medycyny (wprowadzenia nowych antybiotyków i szczepionek) chor zakaź stanowią nadal poważny problem zdrowotny. W Polsce zapadalność na niektóre chor zakaź jest wyższa niż w wielu krajach UE. Do gr tej głównie należy WZW typu C, zatrucia pokarm i gruźlica. Poważnym probl są też zakaż szpit. Najpoważniejsze gremia międzynarodowe (specjaliści WHO i eksperci Komisji Europejskiej i Europejskiego Centrum Zapobiegania i Zwalczania Chorób oraz narodowe instytuty zdrowia publicznego) przywiązują dużą wagę do zagrożeń ze str chor zakaźnych. Poza stale występ chorobami zakaź mamy do czynienia z nowo pojawiającymi się wywołanymi przez czynniki nie identyfikowane uprzednio (np. SARS). Szczególną odmianę stanowią zakaż szerzące się w wyniku zbrodniczych działań człowieka bioterroryz Globalizacja zagrożeń i możliwość zawleczenia chorób zakaźnych decydują o wadze, z jaką WHO i Europejskie Centrum Zapobiegania i Zwalczania Chorób przywiązują do: 1.nadzoru epidemiol nad chorobami zakaź, 2.syst wczesnego powiadamiania o ich wystąpieniu, 3.skoordynowanych na szczeblu międzynarodowy działań zapobiegawczych. Hipokrates-opis ch zakaź terminy epidemia, endemia, szukał przyczyn szerzenia się chorób w środowisku otaczającym, Galen-szczegółowe opisy niektórych jednostek chorobowych m.in. cholery, czerwonki, wścieklizny. Avicenna-dokładne opisy ch zakaź wysypkowych. Ludwik Pasteur-wykazał bakteryjną etiologię wielu ch zakaź, badał proces fermentacji, możliwość zabijania drobnoustr w procesach pasteryzacji, szczepionka p/wściekliźnie. Robert Koch-odkrycie prątka gruźlicy, przecinkowca cholery, laseczki wąglika, wprowadzenie pojęcia nosicielstwa. Aleksander Fleming-odkrycie penicyliny (grzyb Penicillium notatum). Co kilka lat odkrywane zostają nowe patogeny i choroby zakaźne m.in.: rotawirusy (1973) -biegunki u dzieci, wirus Ebola (1977)- epidemiczną gorączkę krwotoczną, Legionella pneumophila (1977) zapalenie płuc, Borrelia burgdorferi (1982) przyczyna boreliozy, Helicobacter pylori (1983) przewlekłe zap błony śluz żołądka, wirus HIV (1983) -AIDS, wirusy HEV (1988) i HCV (1989 wirusowe zapal wątroby.
BAKTERIE Podstawą klasyfik jest stopień podobieństwa materiału genet (głównie DNA) morfologia komórki, właściwości fizjologiczne i metabolizm. Szczep bakterii podstaw jednostka klasyfikacyjna, czyli gr komórek o identycznych cechach. Szczepy łączy się w gatunki, (Niekiedy w obrębie gatunku wyróżniane są podgatunki, serotypy i biotypy)gatunki grupowane są w rodzaje na podst podobieństw ich właściwości. Rodzaje grupowane są w rodziny (Enterobacteriaceae), te w rzędy,klasy. Nazewnictwo 2wyrazowe, pierwsze słowo nazwa rodzaju, drugie gatunku (Echerichia coli, Staphylococcus aureus). Zdolność do przeżywania w suchym środow: np. z rodzaju Enterococcus: faecalis, faecium, durans. W środow suchym i wilgotnym np. z rodz Staphylococcus: (gronkowce kagulazo-dodatnie: Staphylococcus aureus (złocisty), S. epidermidis (skórny). Szerzenie na drodze oddech i kontaktowej np. Streptococcus pyogenes (paciorkowiec ropny). Drogą kropelkową Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapal płuc)- Szczepienia p/ko pneumokokom. Flora przejściowa na skórze rąk Enterobacteriaceae (pałeczki jelitowe)Escherichia coli,Shigella, Salmonella, Klebsiella, Proteus. W środowisku szpital kolonizuje zlewy, toalety, nieprawidł przygotowane i przechowywane roztw dezynfekc Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) i Acinetobacter baumannii.
Każdy szczep bakteryjny może być na dany lek wrażliwy, średnio wrażliwy lub oporny. Szczep wrażliwy na lek - którego wzrost jest hamowany przy stężeniach leku osiągalnych terapeutycznie. Szczep średnio wrażliwy którego wzrost ulega zahamowaniu przy stęż leku trudno osiągalnych terapeutycznie (wymagających zwiększonych dawek lub częstszego podawania, co często jest niemożliwe ze wzgl na dział niepożąda). Szczep oporny którego wzrost nie jest hamowany niezależnie od stężenia leku. Oporność można podzielić na naturalną i nabytą. Oporność naturalna jest determinowana przez zaprogramowaną genetycznie strukturę bakterii (charakterystyczna dla wszystkich lub prawie wszystkich szczepów danego gatunku bakterii). Oporność nabyta pojawia się u bakterii w wyniku presji selekcyjnej związanej ze stos antybiotyków (geny oporności nabytej mogą powstać samoistnie w wyniku mutacji albo bakteria może je otrzymać z zewnątrz). Wprowadzenie do prawidłowej chemioterapii Podstawowym warunkiem prawidł antybiotykoter jest uzasadnione stos oraz poprawny wybór leku. Wybór leku opiera się na zastos zasad terapii celowanej lub empirycznej. Terapia celowana dobór leku na podst określenia rodzaju patogenu (posiew) i jego lekowrażliwości (antybiagram). Terapia empiryczna w przyp zakaż zagrażających życiu gdy istnieje konieczność bezzwłocznego podania leków. Gdy nie ma możliwości zastos najskuteczniejszej terapii celowanej, stos się te antybiotyki, które zgodnie z aktualną wiedzą medyczną są aktywne wobec drobnoustr będących najczęstszą przyczyną danego schorzenia. Przed podaniem pierwszej dawki antybiotyku, konieczne jest zabezpieczenie materiału umożliwiającego identyfikację patogenu. W większości zakaż szpit leczenie zaczyna się od terapii empirycznej, następnie przechodzi do terapii celowanej. Wprowadzenie terapii empirycznej nie może być uzasadnieniem do niewykonywania badań mikrobiol, powinno stanowić powód do jak najszybszego ich wykonywania. Lekarze przy doborze antybiotyków powinni się kierować zaleceniami komitetu antybiotykowego w szpitalu, którego funkcjonowanie jest niezbędne do prowadzenia prawidłowej polityki antybiotykowej w zakł opieki zdrowotnej. Ważne jest edukowanie pacj w celu eliminowania często spotykanych niekorzystnych zachowań: samowolnej zmiany schematu dawkowania, przerwania leczenia wskutek poprawy stanu klinicznego, samoleczenia za pomocą pozostałych po wcześniejszych kuracjach resztek antybiotyków, niewłaśc popijania antybiotyków np. mlekiem lub sokiem zamiast czystą wodą. WIRUSY cząsteczki organiczne nie posiadające struktury komórkowej, zbudowane z białek i kwasów nukleinowych. Pojedyncza cząsteczka wirusa wirionem. Wirion składa się z 2 elementów: genom (DNA lub RNA nigdy oba naraz)właściwy czynnik zakaźny, drugi to otoczka białkowa kapsyd. Podstawą klasyfikacji jest typ kwasu nukleinowego DNA lub RNA i jego cechy charakterystyczne np. liczba nici kw nukleinowego. Wirusy prowadzą proces namnażania, wykorzystując aparat kopiujący zawarty w żywych komórkach. Poza komór nie wykazują żadnego metabolizmu, nie są zdolne do wzrostu ani namnażania. Wrotami zakaż wirusowych są najczęściej ukł oddech, przew pokarm, ukł mocz lub uszkodzona skóra. Zakażenie może nastąpić w okresie życia płodowego (wertykalne)wirus drogą krwi pokona barierę łożyska. W miejscu wniknięcia dochodzi do jego replikacji (często okres bezobjaw) następnie namnożony wirus drogą naczyń chłonnyh lub krwionośn zostaje przeniesiony do komórek ukł siateczkowo-śródbłonk węzłów chł, śledziony, wątroby lub szpiku kostnego (dalsza replikacja). Po przedostaniu się do krwi dociera do narządu docelowego (np. OUN, wątroby, płuc, jelit). Zakażenie kom docelowych i ich uszkodzenie prowadzi do upośledzenia funkcji narządu, wystąp charakterystycznych obj chorobowych, leczenie często trudne, (nie posiadają własnego metabolizmu, który można zablokować, jak to robią antybiotyki w przypadku bakterii). Zakaż wirusow mogą towarzyszyć infekcje bakteryjne. Zakażenia mogą nawracać (latencja), mogą wywoływać choroby nowotw lub ujawniać się po bardzo długim czasie, doprowadzając nawet do śmierci. Wiele chorób wirusowych jest nadal nieuleczalnych (np. wścieklizna lub AIDS). Najczęstszym umiejscowieniem wirus zakaż szpit jest ukł oddech i pokarm. Zmiany w ukł oddech wywołują najczęściej: wirus grypy, paragrypy-RSV (Respiratory Syncytial Virus) i adenowirusy. Zmiany zapalne w obrębie przew pokarm są wywoływane przez: ECHO, Coxackie, rotawirusy, astrowirusy, adenowirusy. Zakaż krwiopochodne, mogą dotyczyć różnych ukł i narządów. Ich czynnikami etiol są wirusy: HBV, HCV, EBV, CMV i HIV. Wirusy powodujące zakaż szpit mogą być przenoszone przez narz chirurg, sprzęt medyczny, b szpitalną, produkty spoż, skażone powietrze. Niebezpieczne są nieprawidł zabezpieczone odpady medyczne, skażona woda, płyny aseptyczne i dezynfek, w których mogą rozwijać się różne patogeny. Istotną rolę w przenoszeniu zakażeń szpit pełnią ręce personelu.
Grzyby chorobotwór odpowiedzialne za układowe szpitalne zakaż grzybicze to : 1.Drożdżaki i grzyby drożdżopodobne (Candida, Cryptococcus, Trichosporon), 2.Pleśnie (Aspergillus, Mucor, Fusarium, Alternaria) Najczęstszym czynnikiem etiolog są grzyby z rodzaju Candida na drugim miejscu Aspergillus. Głównymi czynnikami sprzyjającymi zakaż grzybami są: chemio i radioterapia, przeszczepy szpiku i innych narząd, długotrwałe podawanie kortykosteroidów, leków immunosupresyjnych, antybiotyków oraz ich częste zmiany (3-5-krotna stwarza ryzyko powikłania choroby podstawowej grzybicą, zwłaszcza gdy pobyt pacjenta w szpitalu przedłuża się powyżej 30 dni), stos cewników moczowych, centralnych cewników żylnych, sztucznych zastawek, żywienia parenteralnego (zwłaszcza lipidów). Pojawienie się coraz częstszych zachorowań grzybiczych związane może być z używaniem większej ilości detergentów, śr aseptycznych i dezynfekc. Zmienność drobnoustrojów powoduje nabywanie coraz to większej oporności na różne czynniki niszczące. Grzybicze zakaż szpit najczęściej dotyczą ukł moczow, płuc i skóry (rany).
ORGANIZACJA SYSTEMU UTRZYMANIA CZYSTOŚCI W SZPITALU Obszary i strefy sanitarne właściwa organizacja utrzymania czystości w szpitalu wiąże się z podziałem szpitala na obszary oraz strefy sanitarne. Wyróżnia się 3 obszary: 1.medyczny, 2.techniczny (pomieszczenia i strefy przeznaczone na instalacje wentylacyjne, grzewcze, klimatyzacyjne, wodno kanalizacyjne itp.), 3.administracyjno-gospodarczy (strefa magazynowa, żywieniowa, administracyjnego zarządzania). Obszar medyczny (najwazniejszy) dzieli się na 4 strefy higieniczno sanitarne: Strefa 1 ogólnej czystości medycznej (sale chorych, gabinety lekarskie, korytarze, pracownie rtg, ekg, pomieszczenia administracji, gabinety kierownictwa). Strefa 2 ciągłej czystości (magazyny zasobów czystych, boksy jałowe, magazyny materiałów sterylnych) pozostaje w sposób ciągły wolna od drobnoustr patogennych dla człowieka. Strefa 3 czystości zmiennej (bloki operac, sale operac, zabiegowe, opatrunkowe, badań inwazyjnych, dializ) o dużych wymaganiach czystości mikrobiologicznej, często podlega potencjalnie niebezpiecznemu skażeniu, które może być bezpośr zagrożeniem oraz zagrożeniem rozprzestrzeniania się patogenów w obiekcie. Strefa 4 ciągłego skażenia (toalety, łazienki, magazyn bielizny brudnej) podlega stałemu skażeniu drobnoustr chorobotwórcz, które należy utrzymywać na odpowiednio niskim poziomie. Każda ze stref dzieli się na dotykową i bezdotykową. Strefa dotykowa - wszystkie powierzchnie z którymi pacjent, personel i odwiedzajacy kontaktują się często ale nie zostały skażone wydalinami i wydzielinami pochodzenia ludzkiego (krwią, moczem, plwociną). Zalicza się: klamki, kontakty, słuchawki telef, blaty robocze, zewn powierzchnie sprzętu, aparatury med., respiratorów, kardiomonitorów. Strefa bezdotykowa - powierzchnie które nie mają bezpośr kontaktu z pacjentem (lub za pośrednictwem rąk personelu). Zalicza się: podłogi, ściany, okna. Obszary i strefy wymagają zróżnicowanych działań sanitarnych ze wzgl na zróżnicowane zanieczyszczenie drobnoustr patogennymi. Strefa I ciągłej czystości - wolna od flory patogennej: mycie, dezynf niskiego stopnia- stos się detergenty, prepar dezynfekc o spektrum dział na B,F,V Strefa II a) ogólnej czystości pozbawiona ryzyka: korytarze, windy, schody, klatki schodowe, szatnia. Stosować profesjonalny detergent. b) ogólnej czystości niskiego ryzyka: sale chorych, gabinety diagnostyki nieinwazyjnej, rehabilitacji, diagnostyczne, pokoje badań, składziki porządkowe. Strefa bezdotykowa-detergent. Strefa dotykowa-detergent, dezynfekcja prepar dezynfk o spektrum dział B,F,V. Strefa III zmiennej czystości, wysokiego ryzyka: gab zabiegowe, pracownie bronchoskopii, sale chorych oddz gruźlicy, kuchenki oddziałowe. Strefa bezdotykowa- detergent, prepar B,F,V. Strefa dotykowa-mycie, dezynfekcja średniego stopnia, prepar dezynf o spektrum dział B,F,V,Tbc. Strefa IV ciągłego skażenia, bardzo wysokiego ryzyka: toalety, łazienki, brudowniki, magazyn bielizny brudnej, izolatki. Mycie i dezynfekcja prepar B,F,V,Tbc. ZASADY : 1.sprzątanie i dezynfekcję prowadzić w spos planowy ustalając sposób, kolejność czyszczenia pomieszczeń, określając metody mycia, środki, sprzęt, częstotliwość. 2.nie przeprowadzać sprzątania podczas zabiegów pielęgniarskich, wykonywania badań, wizyty lekarskiej, w czasie wydawania i spożywania posiłków. 3.wyposażenie oddziałów w sprzęt do sprzątania dostosować do ich specyfiki, rodzaju i ilości pomieszczeń (kuchnia oddziałowa, sale chorych, opatrunkowe, zabiegowe, toalety muszą mieć osobny sprzęt do sprzątania). 4.mycie i dezynfekcja muszą być prowadzone wyłącznie przy użyciu sprzętu i środków do tego celu przeznaczonych i przez przeszkolony personel. 5.mycie i dezynfekcję rozpoczynać od przedmiotów najmniej zabrudzonych. Ta sama zasada dotyczy pomieszczeń (najpierw sale chorych kończyć na pomieszczeniach sanitarnych). 6.minimum 1xdziennie usunąć z oddziału brudną bieliznę i odpady 7.zalecane techniki sanitarne i harmonogram ich wykonywania powinien być opracowany w formie pisemnej, personel powinien być przeszkolony w zakresie tych procedur. 8.opracowana procedura powinna w sposób precyzyjny, czytelny i jednoznaczny definiować co (czynność, przedmiot, powierzchnia), czym (rodzaj prepar, stężenie, czas, spektrum działania), kto (pracownik ekipy sprzątającej, pielęgniarka) i jak ma wykonać
Bielizna szpitalna to bielizna która była lub będzie stos podczas diagnostyki, leczenia i opieki nad pacj. W skład bielizny szpitalnej wchodzą: bielizna pościelowa, ubrania robocze i ochronne, ubrania operacyjne, ręczniki, pokrowce na sprzęt, koszule/piżamy, obłożenia chirurgiczne, koce i materace (ze wzgl sanit epidemiol). Wytwarzana w placówkach służby zdrowia brudna bielizna szpitalna jest uważana za zanieczyszczoną drobnoustrojami dlatego musi być poddawana zabiegom higienicznym usuwającym również zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Musi być prana i dezynfekowana jednoczasowo (w urządzeniach piorąco dezynfekuj) Bieliznę szpitalną można podzielić też pod wzgl stopnia zabrudzenia lub obszaru z jakiego pochodzi. Ze wzgl na stopień zanieczyszczenia lub skażenia wyróżniamy: bieliznę czystą, b używaną-brudną, b.skażoną-zakaźną, b.wysoce zakaźną. Zasady postęp z b.czystą: 1.musi być zabiezpieczona przed skażeniem w czasie przechowywania i transportu na oddział, 2.z magazynu powinna być wydawana w opakowaniach ochronnych, 3.wydzielone wózki do transportu lub zamykane kontenery odpowiednio oznakowane, codziennie myte i dezynfekowane, 4.przechowywana musi być w zamykanych szafach, 5.pieluchy tetrowe przechowywane w zamykanych pojemnikach. Zasady postęp z b.brudną i skażoną: 1.bezpośrednio po zdjęciu powinna być gromadzona w odpowiednio oznakowanych workach bez wytrzepywania, przepierania, dezynfekcji, 2.zabrudzona umieszczona w workach z materiału tak aby worek w pralnicy samoistnie się rozwiązał i uwolnił zawartość, 3.bieliznę zanieczyszc krwią, wydalinami, wydzielinami umieszczać w podwójnych workach, 4.pieluchy tetrowe umieszczać w osobnych workach, 5.b.skażoną umieszczać w podwójnych workach, wewnętrznym rozpuszczalnym w wodzie i zewnętrznym plastikowym czerwonym, worek zewnętrz oznaczyć napisem „bielizna skażona”, 6.worek napełniać do ¾ objętości, zamknąć i przekazać do brudownika, 7.po wywiezieniu bielizny do pralni brudownik umyć i zdezynfekować, 8.bieliznę z oddzialu przewozić w oznakowanych, zamkniętych wózkach, kontenerach przeznaczonych tylko do tego celu, 9.pracownicy transportu wewnętrznego dostarczają brudną biel z poszczególnych jednostek do „strefy brudnej” w pralni, 10.bieliznę bez segregacji i liczenia wkładać do maszyny piorącej, 11.biel z oddz noworodkowych, położniczych, bloku operacyj, zakaźnych i biel skażoną prać oddzielnie, 12.preferowana dezynfk termiczna w temp 90C, 13.stosowane środki muszą spełniać wymogi z zakresu skuteczności biobójczej (p/ko bakteriom, wirusom, prątkom, grzybom). Każdy proces rejestrować, 14.pralnia musi mieć opracowane procedury i zasady postęp z bielizną i na wypadek zanieczyszcz otoczenia i pracowników Pralnia szpitalna zespół obsługujący jednostki służby zdrowia w zakresie prania, dezynfk, sterylizacji biel pościelowej, operacyjnej, noworodkowej, ubrań roboczych personelu, garderoby pacjentów. Układ: dział prania z jednoczesną dezynf bielizny, dział dezynfekcji, chemicznego oczyszczania, zaplecze gospodarczo techniczne, pomieszczenia administracyjno socjalne. Barierę higieniczną powinny być wydzielone strefy: brudna i czysta.
Def. Odpady medyczne to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniu badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Rozp Min Środowiska z 27 września 2001r określa katalog odpadów wraz z listą odpadów niebezpiecznych oraz sposób klasyfikowania odpadów. Katalog dzieli odpady w zależności od źródła ich powstawania na 20 grup. Odp medyczne i weterynaryjne zaszeregowano do grupy 18. W każdym szpitalu należy opracować i wdożyć Program Gospodarki Odpadami, mający na clu określenie rodzaju odpadów w oparciu o obowiązujące przepisy, określenie zasad prawidłowej segregacji, transportu, magazynowania, unieszkodliwiania. Zasady postęp z odpadami 1.Odpady medyczne z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach zbiera się do pojemników lub worków jednorazow użycia z folii polietylenowej, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na dział wilgoci i śr chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia. Worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach w sposób pozwalający na uniknięcie zakażenia osób mających kontakt z workiem lub pojemnikem. Wypełniać je do 2/3 objętości. 2.Odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach zbiera się w sztywnych, odpornych na dział wilgoci i uszkodzenia mechaniczne pojemnikach jednorazowego użycia. Wypełnione maksymalnie do 2/3 objętości. 3.Pojemniki lub worki powinny być wymieniane tak często, jak pozwalają na to wrunki przechowywania oraz właściwości odpadów med., nie rzadziej niż co 72h. 4.W przypadku uszkodzenia worka lub pojemnika należy go w całości umieścić w dodatkowym worku lub pojemniku. 5.Każdy pojemnik i każdy worek z odpadami med. Powinien posiadać widoczne oznakowanie zawierające: kod odpadów, adres wytwórcy odpadu, datę zamknięcia. Transport wewnętrzny odpadów powinien odbywać się środkami przeznaczonymi tylko do tego celu. Używać wózków zamykanych, powinny być myte i dezynfekowane po każdym użyciu.
Jest dopuszczalne w odpowiednio przystosow pomieszczeniach lub urządzeniach chłodniczych, przeznaczonych tylko do tego celu. Pomieszczenie powinno: posiadać ściany, podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynf, być zabezpieczone przed dostępem gryzoni i owadów, posiadać niezależne wejście, posiadać wydzielone boksy w zależności od rodzajów odpadów, posiadać wentylację zapewniającą podciśnienie i filtrację powietrza. Dopuszcza się wentylację grawitacyjną jeśli odpady są magazynowane w szczelnie zamkniętych i oznakowanych pojemnikach lub kontenerach, pomieszczenie musi być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych, w sąsiedztwie powinna znajdować się umywalka z ciepłą i zimną wodą, z dozownikiem z mydłem i śr dezynfekcyjnym, ręczniki jednorazowego użytku.
|
Do najczęstszych należą zakaż: ukł mocz (ZUM), dróg oddech (PNEU), miejsca operowanego (ZMO), zakaż krwi (KREW)
Ukł mocz, z wyjątkiem dystalnej części cewki mocz, jest pozbawiony flory bakteryjnej. Drobnoustr kolonizujące ujście cewki pochodzą z krocza, odbytu lub pochwy, w war fizjol są spłukiwane strumieniem moczu. Inne mechanizmy obronne to: kwaśny odczyn moczu, wysokie stęż mocznika w moczu, obecność białek odpornościow w moczu, ochronne właściwości nabłonka dróg mocz, regularne opróżnianie pęch podczas mikcji, zwieracze zamykające światło cewki, mechanizm zastawkowy zapobiegający cofaniu się moczu z pęch mocz do nerek. Głównym czynnikiem predysponującym do ZUM jest cewnikowanie dróg mocz. Ryzyko zależy od metody i czasu cewnikowania, jakości opieki nad cewnikiem oraz ogólnego stanu pacj. Uropatogeny (ZUM) to Gram-ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae (najczęściej należą do gatunku Escherichia coli). W gr pałeczek niefermentujących bakterie z rodzajów Pseudomonas i Acinetobacter. Patogeny najczęściej wprowadz do dróg mocz w czasie zakładania cewnika, gdy jego szczyt przechodzi przez skolonizowaną część cewki mocz. Bakterie mogą przemieszczać się w górę do pęcherza i nerek wzdłuż zewnętrznej powierzchni cewnika lub w jego świetle. Proces przyśpieszają drobne przesunięcia cewnika spowodow aktywnością pacj. Cewnik musi być stabilizowany balonem kotwiczącym w pęch. Bakterie, w pęch mocz namnażają się, co prowadzi bezobjawowej bakteriurii utrzymującej się do usunięcia cewnika. Stan ten jest wskazaniem do usunięcia cewnika lub rozpoczęcia antybiotykotera. Wnikanie patogenów do ukł drenującego następuje przez: 1.cewnik w okolicy zewn ujścia cewki mocz, 2.połączenie cewnika z przew odprowadzającym mocz, 3. zbiornik na mocz i kranik do jego opróżniania, 4.miejsce pobierania moczu do badania. Profilaktyka szpitalnych zakażeń ukł moczowego: 1.Prawidł założenie cewnika z zachowaniem zasad aseptyki. Aseptyka obejmuje osobę zakładającą cewnik i chorego, 2. stos środka antyseptyczn (Ocenisept, Instillagel), 3.Właściwe umieszczenie zbiornika na mocz poniżej pęch chorego, 4.Właściwe opróżnianie zbiornika przez kran umieszczony na dnie lub całkowite usunięcie zbiornika i zastąpienie go nowym., 5.Stos odpowiedniego cewnika o jak najmniejszej średnicy (14F, 16F) z jak najmniejszym balonem (5ml). Cewnik jałowy, 6.cewnik o możliwie małym przekroju zmniejsza ryzyko powstania urazu i zapal cewki mocz oraz grucz krok, 7. cewnik założony na stałe wymieniać co 4-6 tyg, mocz opróżniać 3x dz, 8. stos cewniki powlekane subst nitrofurazonową, 9.Chorych z długotrwałym drenażem przeszkolić w zakresie właściwej higieny,mycia rąk,okol okołoodbytniczej,szybkiego rozpoznawan obj zak
Przez ukł oddech przepływa dziennie ok. 10 000 l powietrza zawierająceg drobnoustr, cząstki kurzu i związki chem. Mechanizmy obronne: ruch rzęsek nabłonka migawkowego, obecne w ślinie i wydziel dróg oddech czynniki p/bakteryjne (lizozym, IgA), odruch kichania, odkrztuszania. Proces zapalny w ukł oddech jest następstwem osłabienia mechanizm obronnych z jednoczesną kolonizacją ukł oddech przez chorobotwór drobnoustr. Zaburz mechanizmów może być spowodow podeszłym wiekiem, paleniem tytoniu, chorobą podstawową..Czynniki ryzyka: 1.operacje z otwarciem kl piers, j brzusznej lub obejmujące szyję lub głowę, 2.intubacja, 3.wentylacja mechaniczna, 4.zaburz świadomości, 5.antybiotykoterapia, 6.choroba z immunosupresją, 7.wiek (dzieci poniżej 2 r.ż. i osoby starsze). Szczególnie istotnym czynnikiem ryzyka jest intubacja, wprowadza wdychane powietrze z pominięciem jamy nosowo-gardłowej, Po kilku godz od zaintubowa rurka jest kolonizowana przez drobnoustr obecne w gardle. Wiele z nich posiada zdolność tworzenia biofilmu na powierzchni rurki. Intubacja sprzyja aspiracji wydziel dróg oddech, zaburza odruch połykania, kaszlu i odkrztuszania, uszkadza śluzówkę, upośledza oczyszczanie śluzowo-rzęskowe. We wczesnym szpit zapal płuc (pierwsze 4 doby hospitalizacji) za zakaż często odpowiedzialne są drobnoustr kolonizujące górne drogi oddech (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influezae). U chorych z późnym szpit zapal płuc zwykle pałeczki Gram(-) lub Staphylococcus aureus. Wirusy np. grypy, RS mogą powodować wczesne i późne zap płuc. Grzyby Candida, Aspergillus -późne zapal płuc. Profilaktyka: 1.zapobieganie gromadzeniu się w płucach wydziel oskrzel u chorych unieruchomionych, 2.zapobieg zakaż krzyżowym między pacj i przenoszeniu drobnoustr przez ręce personelu, 3.kontrola skuteczności dezynfekcji i sterylizacji, prowadzenie szkoleń personelu, 4.Identyfikacja chorych szczególnie narażonych na zakaż, 5.Prowadzenie ćw oddech szybkie przywracanie odruchu kaszlu (drenaż ułożeniowy, oklepywanie, ćw oddech), 6.Właściwe odsysanie wydziel u podłączonych do respiratora, 7.Przestrzeganie zasad higieny szpit (mycie rąk przed i po kontakcie z chorym, dekontaminacja sprzętu, wymiana filtrów, stos jałowej wody destylowanej w nawilżaczach i nebulizatorach), 8.Wymiana osprzętu respiratora w cyklu nie krótszym niż 72 godz.
Dotyczy rany powstałej w następstwie cięcia chirurg, która obejmuje okolicę nacięcia i narząd lub przestrzeń, które zostały naruszone w trakcie zabiegu operac. ZMO rozpoznaje się, gdy dochodzi do rozejścia się brzegów rany i wycieku z niej treści ropnej. Dodatkowo obserwuje się miejscowe objawy zakaż: ból, tkliwość palpacyjna, obrzęk, zaczerwienien wokół rany, nadmierne ucieplenie tkanek, obj uogólnione: gorączka, leukocytoza, wysokie stęż białka C-reaktywnego (CRP). Najczęściej do ZMO dochodzi po operacjach w obrębie przew pokarm (j cienkie i grube) oraz po zab ortopedycznych połączonych z wszczepieniem implantu. Zakaż dzielimy na: powierzchniowe, głębokie, narządowe (odległe od miejsca operacji). Zakaż powierzchniowe rozwija się w do 30 dni od zab chirurg, stan zapalny obejmuje tylko skórę lub tk podskórną w miejscu nacięcia. Zakaż głębokie rozwija się do 30 dni od zab chirurg jeśli nie stos implantów lub do 1 roku - jeśli wszczepiono implant i wszczep jest nadal utrzymywany, a stan zapalny dotyczy głębiej położonych tk miękkich w okolicy nacięcia (powięzi i mięśni). Zakaż narządowe odległe od miejsca operacji rozwija się do 30 dni od zab chirurg jeśli nie zastos implantów lub 1 roku jeżeli wszczepiono implant. Proces zap może dotyczyć każdego miejsca anatomicznego w ustroju z wykluczeniem skóry, tk podsk, powięzi, i mięśni w okolicy nacięcia. Czynnikami zakażającymi są drobnoustr tworzące fizjol florę skóry i bł śluz górnych dróg oddech, przew pokarm oraz ukł mocz płciow. Najczęściej: Staph aureus, gronk koagulazo-ujemne, bakterie z rodzaju Enterococcus (faecalis), pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae (Escherichia coli) oraz pałeczki niefermentujące (Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter spp.). Gatunki drobnoustr odpowiedzialnych za ZMO różnią się w zależności od anatomicznej lokalizacji operacji. Powstanie zakaż zależy od czynników przedoperacyj, śródoperacyj i pooperacyj. Czynniki przedoperacyjne: 1.wiek chorego noworodki i osoby pow 65 r.ż.,2.stan odżywienia: niedożywienie, otyłość, 3.choroby współistniejące np. cukrzyca, niewyd narządowa, nowotwory, 4.palenie tytoniu, 5.pierwotne i wtórne zaburz immunol, 6.długi czas hospitalizacji przed operacją (zabieg powinien być wykonany w drugiej, trzeciej dobie po przyjęciu do szpitala), 7.współistniejące zakaż w miejscu odległym od rany operacyjnej, 8.nosicielstwo drobnoustrojów, szczególnie S.aureus. Czynniki okołooperacyjne: 1.zaniechanie toalety całego ciała przed operacją, 2.mechaniczne usuwanie owłosienia (mikrouszkodz -wrota zakaż), Zalecanym spos jest depilacja chemiczna, 3.zaniechanie antyseptyki skóry, zbyt krótki czas mycia chirurg, nieprawidł wentylacja sali opera, nieprawidł steryliz narz chirurg, nieprawidł okołooperacyjna profilaktyka p/bakteryjna 4.długi czas operacji, powyżej (4 godz) Czynniki pooperacyjne: 1.stos drenów i nieprawidł nadzór nad raną operacyjną. Przenoszenie patogenów odbywa się podczas wykonywania przy chorym podstawowych zab diagnost, leczniczych i pielęgnac. Zakaż mogą szerzyć się drogą powietrzną, w kroplach śluzu z górnych dr oddech oraz w cząsteczkach kurzu. Ilość drobnoustr rozsiewanych z ukł oddech zwiększa się podczas kichania, kaszlu, rozmowy.
Obecność we krwi patogenów, w tym bakterii (bakteriemia), grzybów (fungemia) lub wirusów (wiremia) może być wynikiem naruszenia ciągłości tkanek lub rozsiewu drobnoustr z istniejących ognisk infekcji. Bakteriemia może rozwinąć się w sepsę. Sepsa przechodzi we wstrząs septyczny: spadek ciśn, kwasica, oliguria, zaburz świadomości. Końcowym etapem jest zespół niewydol wielonarz z ograniczeniem funkcji ważnych dla życia narządów (np. nerek, wątroby, płuc). Szpit zakaż krwi są w ok. 60% następstwem cewnikowania naczyń w celu podaży płynów, elektrolitów,leków, żywienia pozajelit, dializoterapii, przetaczania krwi i prep krwiopoch. Rozwijają się w następstwie skolonizowania cewnika drobnoustr pochodzącymi ze skóry, skażonych prepar antysept, płynów infuzyjnych skażonych w czasie przygotowywania wlewów. Szczególnie krytycznym jest zewn końcówka oraz miejsce wkłucia. Największe ryzyko niesie kaniulacja żyły udowej. Zakaż jest rozpoznawane na podst obj sepsy bez obecności ognisk infekcji oraz jednoczesnej izolacji tego samego drobnoustr z krwi obwodowej i cewnika. Pośrednim dowodem na zakaż odcewnik jest ustąpienie obj po usunięciu cew naczyniowego. Profilaktyka: Stos jałowych zestawów do przetoczeń, zachowanie zasad aseptyki podczas przygotowywania płynów infuz i zakładania cewników naczyniowych, stos filtrów w ukł infuzyjnym, właściwa pielęgnacja miejsca wkłucia, usunięcie cewnika natychmiast, gdy jego użycie przestaje być klinicznie uzasadnione, przy podejrzeniu zakaż zmienić miejsce wkłucia oraz przesłać do badania mikrobiol końcówkę cewnika i próbki krwi, w przypadku obj infekcji miejscowej pobrać wymaz z miejsca wkłucia.
1.Zakażenie (infekcja) proces wniknięcia i namnażania się biolog czynn chrobotwór (patogenu, zarazka) w organizmie gospodarza. Zakaż egzogen gdy patogen pochodzi spoza organizm gospodarza. Zakaż endogenne patogen pochodzi z własnej flory gospodarza, często po przedostaniu się spoza miejsce bytowania. Zakaż miejscowe infekcja ograniczona do małych obszarów (czyraki, ropnie) Zak układowe obejmuje określone układy (np. zap płuc) Zak uogólnione dot całego organ (sepsa). 2.Zarażenie lub inwazja pasożytnicza zakaż wywołane przez pasożyty. 3.Patogeny drobnoustr zdolne do wywołania procesu chorobowego. 4.Saprofity bakterie, grzyby, wirusy nie wywołujące zakażeń. 5.Zatrucie (intoksykacja) stan chorobowy, obj są związane z dział toksyn drobnoustroj powstałych poza organizmem gospodarza (np. zatrucie jadem kiełbas wytwarzanym przez Clostridium botulinum) 6.Translokacja przemieszczanie się drobnoustrojó 7.Koinfekcja (współzakażenie) jednoczasowe zakaż 2 lub więcej czynnikami chorobotwór (np. zakaż HBV i HDV). Cięższy przebieg chorób współistn. 8.Nadkażenie (superinfekcja) nowe zakaż innym patogenem występ u gospodarza już zakażonego innym czynnikiem. 9.Reinfekcja ponowne zakaż tym samym czyn. 10.Choroba zakaźna choroba ludzi, zwierząt, roślin wywołana przez biolog czynn chorobotw: bakterie, priony, wirusy, grzyby oraz przez subst biologicznie czynne przez nie wytwarzane. 11.Okres inkubacji (wylęgania) czas od wniknięcia do organizmu czyn chorobotwórczego do wystąp pierwszych obj choroby. Okres obj klinicznych występow zespołu dolegliwości pozwalających na zdiagnozowanie choroby. Okres zdrowienia ustępowania obj klinicznych, w surowicy pojawiają się p/ciała. 12.Rezerwuar zarazka człowiek, zwierzę, roślina lub inne środowisko, w którym żyje i namnaża się drobnoustrój. 13.Źródło zakaż człowiek, zwierzę, roślina lub materia nieożywiona, z której biol czynnik chorobotwór jest przeniesiony na osobę wrażliwą. 14.Nosicielstwo stan równowagi immunol wytwarzającej się między drobnoustr a organizmem gospodarza przy której patogen bytuje w organ nie powodując obj zakaż. Nosiciel osoba bez obj chor zakaźnej w której organizmie bytują biolog czynn chorobotwó, stanowiące potencjalne źródło zakażenia innych osób. 15.Drogi szerzenia się zakażeń sposoby przenoszenia się patogennych drobnoustr ze źródła zakaż na organizmy wrażliwe na zakażenie. Droga wertykalna zakaż płodu w czasie ciąży, dziecka w trakcie porodu lub karmienia. (od matki na dziecko). 16.Wrota zakaż miejsce wniknięcia czynnika zakaźnego do organ. 17.Choroby zaraźliwe choroby zakaźne przenoszone z osoby chorej na zdrową. 18.Endemia występ choroby wśród ludzi na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie. 19.Epidemia nadmierna zapadalność na określoną chorobę w określonej czasowo i terytorialnie populacji ludzkiej. Ognisko epidemii chorzy z ich najbliższym otoczeniem. Epidemia punktowa zakażenia pochodzą z jednego wspólnego źródła. Epidemia progresywna zakaż pochodzą z różnych źródeł i szerzą się bezpośrednio z osoby chorej na wrażliwą lub pośrednio przez przenosicieli. 20.Pandemia epidemia szybko rozprzestrzeniaj się chor zakaźych obejmujących zasięgiem kilka państw, 1 lub kilka kontynentów lub cały świat. 21.Izolacja odosobnienie chorego w szpitalu lub domu i leczenie. 22.Kwarantanna rodzaj izolacji, czasowe odosobnienie i poddanie obserwacji tych którzy zetknęli się z chorymi lub przyjechali z terenów na których panują choroby wysoko zakaźne. 23.Dekontaminacja proces prowadzący do usunięcia lub zniszczenia drobnoustrojów. Sanityzacja usuwanie widocznych zabrudzeń i zanieczyszczeń wraz z większością drobnoustr w określonym środowisk przez mycie, wietrzenie, odkurzanie, pranie. 24.Antyseptyka dezynf skóry, bł śluz, uszkodz tkanek z zastosow prep nie działaj szkodliwie na tkanki ludzkie. 25.Aseptyka sposób postęp którego celem jest zapobieganie zakaż tkanek i skażeniom jałowych powierzchni. 26.Dezynfekcja proces w którym ulegają zniszczeniu formy wegetatywne drobnoustrojów. Pasteryzacja eliminacja drobnoustr w płynach przez ogrzewanie (65C/30min) i natychmiastowe schładzanie. Dekoktacja niszczenie drobnoustr przez dział pary wodnej. Tyndylizacja 3krotna pasteryzacja powoli co 24h. 27.Sterylizacja (wyjaławianie) proces mający na celu zabicie lub inaktywację żywych drobnou występ w określonym środowisku, postaci wegetatywnych i przetrwalników. 28.Dezynsekcja zwalczanie szkodliwych owadów zwłaszcza pasożytniczych stawonogów. 29.Deratyzacja zwalczanie za pomocą śr chem, fiz, biol szkodliwych gryzoni. 30.Uzdatnianie wody pitnej proces polegający na przygotowaniu dobrej pod wzgl jakościowym wody odpowiadającej wymaganiom jej parametrów chem, fiz, biolog.
32.Uodpornienie bierne podanie osobom wrażliwym gotowych p/ciał pochodzących od innych osób, zwierząt, zapewnia czasowe zabezpieczenie. Uodporn czynne wzbudzenie własnej produkcji p/ciał u osoby wrażliwej na zakaż przez podanie szczepionki zawierającej antygeny patogennego drobnoustroju lub jego toksyny. 33.Szczepionka produkt pochodzenia biol, w jego skład wchodzą subst zdolne do wywołania określonych procesów immunolog, umożliwiających powstanie odporności na konkretny rodzaj drobnoustr chorobotwórczego lub wirusa bez wywoływania działań toksycznych.
Ramowy zakres obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień piel epi Zakres obowiązków: 1.organizuje i wpływa na prawidł realizację zadań z zakresu zapobiegania i kontroli zakaż szpit, opracowuje roczne plany pracy, kontroli, szkoleń, 2. w realizacji zadań współpracuje z bezpośrednim przełożonym, kierownikami komórek organizacyjnych oraz innych działów i służbami pomocniczymi, 3.w oddziałach w zakresie rejestracji pacj i personelu z zak szpit współpracuje z lekarzami, pielęgniarkami, oddziałowymi, piel łącznikowymi, 4.prowadzi rejestr pacj i personelu z zakaż szpit, 5.uczestniczy w odprawach z piel oddziałowymi i spotkaniach innych zespołów doradczych powołanych w celu podnoszenia standardów zapobiegania i kontroli zakaż, 6. współuczestniczy w wypracowywaniu standardów organizacyjnych dotyczących syst pracy w szpitalu, szczególnie: metod i technik pracy personelu, syst transportu wewnętrz, sposobów zbierania, gromadzenia, przekazywania do utylizacji odpadów, procesów dekontaminacji, dezynsekcji i deratyzacji. 7.monitoruje przestrzeganie standardów dotyczących organizacji pracy we wszystkich oddziałach i komórkach organizacyjnych, 8.monitoruje,ocenia, analizuje stan sanit epidemiolog szpitala, 9.określa czynniki ryzyka zakaż wśród pacj i personelu 10.przeprowadza dochodzenie epidemiol, inicjuje działania zmierzające do likwidacji ogniska zakaż, 11.uczestniczy w planowaniu opieki nad pacj z zakaż szpit,12. organizuje właściwy przepływ inform w zakresie zapobiegania i kontroli między wszystkimi, 13. określa zapotrzebowanie edukacyjne, organizuje i prowadzi edukację personelu z zakresu zakaż szpit, 14.udziela porad w zakr zapobieg i kontroli zakaż, 15. składa okresowe sprawozdania bezpośredniemu przełożonemu. Zakres uprawnień: 1.doradzanie, proponowanie zmian dotyczących profilaktyki zakaż,uczestnictwo w ich realizacji, 2.określanie zapotrzebowania na zakup środków związanych z profilaktyką zak szpit, 3.opracowywanie standardów organizacyjnych i standardów praktyki pielęgniarskiej dotyczących profilaktyki zak szpit, 4.współdecydowanie w sprawie remontów, modernizacji, inwestycji mających wpływ na stan higieniczny zakładu, 5.wydawanie zaleceń kierownikom w formie ustnej i pisemnej w aspekcie działań profilaktycznych (przestrzeganie standardów, procedur, utrzymanie stanu sanit higienicznego kom organizacyjnych zakładu), 6.występowanie do dyrekcji z wnioskiem o orzeczenie kary w razie stwierdzenia rażących zaniedbań na stanowisku pracy (mających wpływ na wystąp zakaż szpitalnego), 7.korzystanie ze źródeł informacji służących określeniu sytuacji epidemiol zakładu, 8.uczestniczenie w obchodach lekarskich, naradach, spotkaniach zesp terapeutycznego, 9.zlecanie pobierania materiału do bad mikrobiol, 10.uczestniczenie w bad naukowych , publikowanie własnych, 11.upowszechnianie najnowszych osiągnięć nauk medycznych, 12.podnoszenie własnych kwalifikacji. Oprócz dyplomu i prawa wyk zawodu dodatkowo ukończone szkolenie praktyczne i teoretyczne z zakresu epidemiol, mikrobiol, statystyki medycz, chorób zakaź i zasad postęp administracyjnego. 1/200 łóżek. Musi znać specyfikę poszczególnych oddziałów, pracę służb technicznych i pomocniczych szpitala Zgodnie z Rozp MZ z 27 maja 2010r specjalista ds. epidemiol lub higieny i epidemiologii powinien posiadać:1. specjalizację w dziedzinie piel epidemi lub higieny i epidemiologii, 2.średnie medyczne lub wyższe wykształc w dziedz pielegniarstwa, 3.co najmniej 3 letnie doświad w zawodzie pielęgn lub położnej w szpitalu. Akty prawne: 1.Ust z 5 grudnia 2008r o zapobieg oraz zwalczaniu zakaż i ch zakaźnych u ludzi. 2.Rozp MZ z 23 grudnia 2011r w sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zkaż szpitalnych i czynn alarmowych oraz raportów o bieżącej syt epidemiol szpitala. 3.Rozp MZ z 27 maja 2010r w sprawie kwalifikacji członków zesp kontroli zakaż szpitalnych.4.Rozp MZ z 2 lutego 2006r.
1.Izolacja i leczenie chorych, 2.używanie masek, 3.przestrzeganie higieny podczas kaszlu, kichania, mówienia, higieny przedmiotów z którymi chory miał kontakt, higieny rąk, 4. szybka diagnostyka wirusologiczna, 5.Zwiększ odporności populacji przez czynne uodpornienie głównie osób z gr podwyższonego ryzyka, 6.Ograniczenie kontaktów, zgromadzeń, odwiedzin w szpitalach, zawieszenie zajęć w szkołach, 7.Przygotowanie służby zdrowia i aptek do reakcji na masowe zachorowania, 8.rygorystyczna ochrona miejsc hospitalizacji osób przewlekle chorych i leczonych metodą immunosupresji, 9.Wzmożona informacja i promocja zachowań pozwalających ograniczyć skutki epidemii, 10.Raportowanie zachorowań (podejrzeń) do PIS. Szpitale mogą mieć do czynienia z zewnętrznymi sytuacjami kryzysowymi wymagającymi większej ilości świadczeń (np. z epidemiami, wypadkami masowymi, skutkami skażeń chemi). Każdy szpital powinien mieć przygotowany całościowy program gotowości w sytuacjach kryzysowych zawierający procedury postęp w poszczególnych sytuacjach. Wirus RSV (syncytialny - respiratory syncytial virus) Należy do RNA wirusów z rodziny paramyksowirusów. Powoduje zakaż ukł oddech głównie u hospitalizow noworodków i niemowląt. Zakaż następuje głównie drogą kontaktową, przez przedmioty lub ręce zanieczyszczone śluzem, miejscem wniknięcia są drogi oddech (nos, gardło), spojówki oczu. Do zakaż kropelkowego dochodzi w przypadku bliskiej odległości od kaszlącego. Może przetrwać kilkanaście godz na zakaż powierzchniach lub pół godz na rękach co sprzyja zakaż szpit chorych i personelu. U niemowląt i u dzieci starszych wywołuje najczęściej: ostre zap oskrzeli oraz ciężkie zap płuc. Zakażeniu można zapobiegać przez unikanie kontaktów zakaźnych szczególnie w sezonie epidemicznym (przełom zimowo-wiosenny) tj unikanie pobytu niemowlęcia w żłobku, przedszkolu (w innych zbiorowiskach ludzi), w razie hospitalizacji konieczna jest izolacja dzieci zakażonych. Podczas pielęgnacji dzieci (w tym także z nieżytem nosa gardła lub oskrzeli) należy skrupulatnie przestrzegać mycia rąk, dezynfekcji zabawek i powierzchni szpitalnych, gdzie RSV może przeżywać przez kilka godz.
Zapobieganie szpit zakaż polega na: rzetelnym przestrzeganiu procedur sanitarnych, zakaz opuszczania sali przez chorego pacj, ograniczanie kontaktu z nim, zmniejszenie liczby łóżek w oddz, edukacja rodziców. Na rotawirusowy nieżyt jelit dostępne w Polsce szczepienia. Szczepionki: Rotarix i RotaTeq do doustnego stos, powinny być podane między 6 a 24 tyg życia niemowlęcia. Wirusy hapatotropowe - HBV i HCV mała wrażliwość na środki fizyko-chemiczne i warunki środowiska, duża zakaźność (zwłaszcza HBV), brak skutecznej profilaktyki czynnej (HCV) łatwo mogą szerzyć się w środowisku szpitalnym. Źródłem zakaż jest chory pacjent, dawca krwi lub narządów lub personel. Do transmisji dochodzi w czasie używania nieprawidł wysterylizow sprzętu wielokrotnego użytku, podczas zakłuć, skaleczeń, w wyniku nie przestrzegania standardów higieny podczas inwazyjnych zabiegów diagnost leczniczyh i pielęgnacyjnych. Szczególnie narażeni chorzy oddz dializ, chirurgiczn i hematologiczn. Do zakaż pracowników ochrony zdrowia dochodzi w wyniku: przypadkowych zakłuć igłą (ok. 30%- wirus HBV, 3% - HCV), zranień ostrym narz zanieczyszczonym krwią, przez nieodpowiednio zaopatrzone uszkodzenia skóry (ran), w wyniku kontaktu z płynami ustrojowymi zawierającymi krew, podczas pobierania krwi, opatrywania ran, wykonywania inwazyjnych zab diagnost leczniczych. Liczbę szpitalnych zakażeń wirusami HBV, HCV udało się zredukować dzięki upowszechnieniu sprzętu jednorazowego, usprawnieniu metod sterylizacji i dezynf, wyrabianie wśród personelu nawyków higieniczn i aseptycznego postęp i szczepieniom w przypadku WZW-B.
Najbardziej chorobotwórczy przedstawiciel drożdżaków z rodz Candida. Naturalnie bytuje na bł śluz przew pokarm, ukł mocz-płciow rzadziej na skórze. Zaburz mechanizmów obronnych organizmu powoduje wzmożoną proliferancję drożdżaków, penetrację w głąb tkanek i rozwój objawowej endogennej kandydozy. Przenoszenie zakażeń- drogą kontaktu bezpośr przez wzierniki, cewniki naczyniowe, drenaże, opatrunki itp. Rozwojowi infekcji sprzyja długotrwałe przebywanie cewnika. Jednym z najważniejszych wektorów transmisji w szpitalu są ręce personelu med co stanowi bezpośr przyczynę egzogennych zakaż. Najczęstsze postacie kliniczne szpit zakaż Candida albicans to: kandydoza uogólniona (fungemia)gł u pacj z założonym cewnikiem centralnym, u chorych na nowotwory i białaczki, kandydoza ukł oddech gł u noworodków i osób starszych po wylewie, kandydoza ośrodk ukł nerw, kand przew pokarm, zakaż ran oparzeniowych, głębokie zakaż ran chirurg po operacjach w obrębie j brzusz. Najwięcej kandydoz w oddz intensywnej terapii, chirurgii, noworodkowych i onkologicznych. Zapobieganie powinno opierać się na przestrzeganiu zasad higieny szpit, zachowywaniu zasad aseptyki podczas zabiegu cewnikowania i pielęg miejsca wkłucia. Aspergiloza zakażenie lub reakcja alergiczna wywoływana przez grzyby pleśniowe z rodzaju Aspergillus (kropidlak) głównie przez gatunek Aspergillus fumigatus. Aspergillus fumigatus grzyb pleśnowy powszechnie wyst w przyrodzie w glebie, na roślinach, na zawilgoconych ścianach, w kurzu domowym, materiałach budowlanych. Zarodniki przenoszone są drogą powietrzną dlatego do szpitali najczęściej dostają się wraz z powietrzem zewnętrznym, skażoną żywnością (owocami), kwiatami, na obuwiu i ubraniu osób odwiedzających. W obrębie środowiska szpitaln zarodniki pleśni mogą intensywnie namnażać się w odpadach organicznych, zawilgoconych tynkach,w glebie roślin doniczkowych. Źródłem są też zanieczyszczone przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne oraz wykładziny podłogowe. Źródłem zakaż uszkodzonej skóry są zanieczyszcz zarodnikami narzędzia med, inhalatory, nawilżacze, opatrunki, leki, ręce personelu. Najczęstszymi postaciami szpitalnych zakaż grzybami pleśniowymi z rodzaju Aspergillus są: Grzybniak kropidlakowy płuc (np. po przebytej gruźlicy), Aspergiloza zatok przynosowych, ośrodk ukł nerw, wsierdzia i m serc (po operacjach na otwartym sercu), Asp rozsiana jako zakaż przełyku, jelit lub zakaż narządowe wątroby, śledziony,nerek,As skóry, Postać alergiczna, oskrzelowo-płucna (astma) jako wynik uczulenia na zarodniki grzyba. Aspergiloza najczęściej wyst u chorych z immunosupresją chorych na białaczkę, po przeszczepie szpiku, wątroby , chorych na AIDS. Zakaż te charakteryz się piorunującym przebiegiem oraz dużą śmiertelnością. W pomieszczeniach powinny być instalowane nowoczesne syst klimatyzacji oraz wentylacji powietrza.Sale dla pacj po przeszczepach szpiku muszą mieć założone filtry powietrza (HEPA) stanowiące barierę dla zarodników
W szpitalu w sposób ciągły powinny być monitorowane: dekontaminacja środowiska szpital, sprzętu i narzędzi oraz, poprawność i częstość mycia rąk. Jedną z metod prowadzenia nadzoru są protokoły kontroli przygotowane na podstawie istniejących standardów/procedur, w których wykorzystywany jest system punktacji. Metodą kontroli jest ocena mikrobiol środowiska szpital, którą można przeprowadzić na podstawie badań powierzchni i powietrza oraz personelu (ręce, nosicielstwo MRSA).
Wnioski z przeprowadzonego dochodzenia wpisywane są do „Raportu końcowego z czynności podejmowanych w celu wygaszenia ogniska epidemicznego” i przekazywane do komitetu zakażeń szpitalnych i dyrekcji szpitala. Dyrektor przekazuje raport do inspekcji sanitarnej w ciągu 30 dni od wygaszenia ogniska.
Nadzór nad zakażeniami jest podstawowym zadaniem każdego szpitala i musi być prowadzony przez wykwalifikowanych pracowników, wysoko postawionych w hierarchii szpitala i pracujących razem w zespole kontroli zakażeń. Prawidłowa kontrola zakaż szpit to przede wszystkim właściwy system rejestracji, który pozwala na zbieranie informacji o endemicznym stanie zakażeń w szpitalu, wczesne wykrycie epidemii zakażeń oraz na objęcie nadzorem pacjentów należących do grup wysokiego ryzyka. Skuteczny nadzór nad zakaż szpit opiera się na skoncentrowaniu pracy zespołu nad formami zakażeń, które stanowią najczęstsze i najważniejsze zagrożenia dla chorych i personelu szpitala, lub też, w przypadku uczestnictwa we wspólnych programach, na tych, które dominują w skali regionu, czy całego kraju. Istnieją 2 systemy rejestracji zakaż szpit: bierny i czynny. System bierny został wprowadzony w polskich szpitalach w 1997 r. przez Polskie Towarzystwo Zakażeń Szpitalnych i oparty jest na zbieraniu przez wyznaczoną osobę danych o zakażeniach na podstawie dokumentacji lekarskiej, pielęgniarskiej lub na podstawie kart rejestracji zakaż szpit. Metoda rejestracji czynnej polega na codziennym wykrywaniu, kwalifikacji i rejestracji zakaż szpit przez piel epidemiol oraz okresowej analizie zebranych danych przez Zespół Kontroli Zakażeń. Podstawowym celem prowadzenia czynnej rejestracji zakażeń jest: 1.monitorowanie procedur, które są istotnym czynnikiem ryzyka zakażeń szpitalnych pacjentów i personelu, 2.nadzór nad stosow antybiotyków w szpitalu, 3.rozpoznawanie oporności drobnoustrojów na leki. Metoda musi obejmować: personel posiadający odpowiednie kwalifikacje, jednolity program oraz skojarzoną analizę danych klinicznych, mikrobiol i pochodzących z apteki szpitalnej. W przeciwieństwie do syst biernej rejestracji zakaż szpit, metoda rejestracji czynnej przenosi obowiązki wykrywania i kwalifikacji zakaż szpit na pielęgniarkę epidem. Uczestniczy ona w obchodach lekarskich, przegląda dokumentację medyczną: historię choroby pacjenta, karty gorączkowe i antybiotykowe, raporty pielęgniarskie. W przyp wykrycia zakaż, piel epidem wypełnia kartę rejestracyjną zakażenia szpitalnego i zgłasza zakażenie Zespołowi ds. Kontroli Zakażeń. Dba o pełną dokumentację mikrobiol każdego przypadku zakażenia. Rejestracja zakażeń metodą czynną przedstawia rzeczywisty zakres zakażeń w szpitalu, dokładniejsze ich przyczyny oraz gospodarkę antybiotykową. Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych na podstawie bieżących danych zbieranych przez piel epi przeprowadza okresowe analizy, podejmuje decyzje i wydaje zalecenia m.in. dotyczące działań zapobiegawczych oraz racjonalnej polityki antybiotykowej. Z monitorowaniem zakaż szpita wiąże się obowiązek prowadzenia niezbędnej dokumentacji. Raporty o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala, sporządzane w postaci tabel, których układ jest określony obejmują: 1.Raport wstępny o podejrzeniu lub wystąpieniu ogniska epidemicznego, 2.Raport końcowy z wygaszenia ogniska epidemicznego, 3.Raport okresowy obejmujący okres nie dłuższy niż rok kalendarzowy. Tryb przekazywania raportów. 1.Raport wstępny o podejrzeniu lub wystąpieniu ogniska epidemicznego w terminie 24 godz. od powzięcia podejrzenia lub stwierdzenia wystąp ogniska epidemicz, 2.Raport końcowy z wygaszenia ogniska epidemicznego w terminie do 30 dni od daty zakończenia wygaszenia ogniska epidemicznego, 3.Raport okresowy w terminie 30 dni od dnia jego sporządzenia, a jeżeli raport obejmuje okres roku kalendarzowego, nie później niż do dnia 15 lutego następnego roku kalendarzowego.Raporty kierownik przekazuje z urzędu właściwemu państw inspekt sanit. |
CHARAKTERYSTYKA MECHANIZMÓW ZAKAŻENIA Do wystąp zakaż niezbędne są 3 ogniwa składające się na tzw. łańcuch epidemiczny (proces epidemiczny = triada epidemiczn) I.Źródło zakaż lub rezerwuar zarazka, II.Drogi szerzenia się zakażenia, III.Populacja (organizm) wrażliwa/y na zakaż.
Pierwotne źródła zakaż: 1.chorzy ludzie lub zwierzęta, 2.nosiciele, 3.zwłoki ludzi lub zwierząt, 4.zwierzęta poddane ubojowi. Wtórne źródła zakaż, skażona:1.woda 2.pokarm 3.gleba, 4.przedmioty. Rezerwuar zarazka- człowiek, zwierzę, roślina lub inne środowisko, w którym żyje i namnaża się drobnoustrój. Nosicielstwo -stan równowagi immunologj między drobnoustr a organizmem gospodarza, przy której patogen bytuje w organizmie, nie powodując objawów zakażenia. Nosicielstwo może być stałe lub okresowe. Osobę bez obj chor zakaźnej, w której organizmie bytują biolog czynniki chorobotw, stanowiącą potencjalne źródło zakaż innych osób nazywamy nosicielem. Nosicielem może być: 1.osoba z zakaż bezobjawowym (niektóre zakażenia HCV, HBV, nosiciel gronkowca złocistego), 2.chory w okresie inkubacji (np. zakażony HIV), 3.ozdrowieniec wydalający zarazki po przechorowaniu w okresie rekonwalesc (np. po przebyciu salmonellozy). Nosiciele są często nieujawnionym źródłem zakaż, stąd nie zawsze w kontakcie z nimi zachowywane są zasady postępow pozwalające ograniczyć ryzyko zakażenia. Szczególnie duże znaczenie zakaźne mają nosiciele wśród pracowników przemysłu spożywcz, w zakładach żywienia zbiorowego, sklepach spożywczych lub wśród personelu medycz i pracowników zakładów kosmetycznych. II. Drogi szerzenia się zakażeń - sposoby przenoszenia się patogennych drobnoustr ze źródła zakaż na organizmy wrażliwe na zakażenie. Wyróżniamy drogi:1.kontaktowa, 2.inhalacyjna (oddechowa), 3.pokarmowa, 4.wertykalna - zakaż płodu w czasie ciąży, dziecka w trakcie porodu lub podczas karmienia. 1.Dr kontaktowa chorobotw drobnoustr są przenoszone w wyniku kontaktu bezpośredn (np. kontakt skóry rąk z zakaż raną) lub pośredn (np. kontakt z przedmiotami zanieczyszczo wydzielinami, krwią osoby chorej). Do bezpośr dróg przenoszenia infekcji należą kontakty seksualne, ukąszenia. Przykładem zakaż przenoszonych dr kontaktu pośredniego są zakaż jatrogenne, w których patogeny są przenoszone przez nieprawidł wysterylizowany sprzęt i narzędzia oraz skażona krew, prep krwiopochodne i płyny infuzyjne. 2. Droga inhalacyjna przenoszenie drobnoustr na tzw. jądrach skraplania, powstających w czasie kaszlu, kichania, mówienia. W zależności od rozmiarów powstających jąder skraplania wyróżnia się drogę: a)powietrzno-kropelkową, drobnoustr (np. pneumokoki, meningokoki, pałeczki krztuśca) są przenoszone na odległość nie większą niż 1 metr w kropelkach o średnicy ponad 5µm (tzw. duże jądra skraplania), b)Powietrzno-pyłową (np. wirus odry, ospy wietrznej, prątki gruźlicy) przenoszone w kropelkach o średnicy do 5 µm (tzw. małe jądra skraplania) zdolnych do unoszenia się w powietrzu przez długi czas i wnikania do pęcherz płucnych. 3.Dr pokarmowa wprowadz drobnoustrojów do przew pokarm ze skażoną wodą lub pożywieniem. Produkty mogą być skażone pierwotnie np. mleko, mięso zakaż zwierząt (choroby odzwierzęce) lub wtórnie na drodze fekalno-oralnej. Choroby szerzące się przez przew. pokarm często występ w okresach letnich, są skutkiem złych warunków sanit i braku przestrzegania higieny osobist(tzw. choroby brudnych rąk) (dur brzusz, czerwonka, cholera, WZW typu A i E). 4.Dr wertykalna Zakaż wertykalne-od matki na dziecko, może nastąpić przez: 1.drogę łożyskową (wrodzone postacie chorób: różyczka, toksoplazmoza), 2.w czasie porodu (droga pochwowa, np. zak. opryszczkowe), 3.karmienie piersią (transmisja wirusa HIV). Wirus zakaż wertykalne mogą nastąpić na etapie zapłodnienia, gdy zakaż są kom rozrodcze, częściej są związane z okresem wiremii u matki i transmisją wirusa drogą łożyska. Zakaż noworodka może nastąpić w trakcie porodu (zakażenia okołoporodowe), kiedy dziecko przechodzi przez zakażony kanał rodny, lub w trakcie naturalnego karmienia. III.Organizm (populacja) wrażliwy na zakaż To osoba, która stwarza dogodne miejsce do wzrostu i namnażania się czynnika zakaźnego. Miejscem wniknięcia czynnika zakaźnego do organizmu są tzw. wrota zakażenia (wrotami może być ukł oddech, przew pokarm, uszkodz skóra lub bł śluz).Po wniknięciu do organizmu czynnika zakaźnego istnieje ryzyko namnożenia się go i rozsiew za pośrednictwem krwi do pozostałych narządów. Choroby zakaźne, które są przenoszone z osoby chorej na zdrową to choroby zaraźliwe. Nie każda choroba zakaźna jest chor zaraźliwą np. tężec, zap opon mózg-rdz to choroby wyłącznie zakaźne. Grypa, różyczka i odra to choroby zakaźne i zaraźliwe. Przeniesienie zakaż z człowieka na człowieka, na kilka osób albo na wielu ludzi ma różne konsekwencje dla rozpowszechnienia zakaż lub choroby zakaźnej w populacji więc wyróżnia się kilka jego miar. Endemia-występ choroby wśród ludzi na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie. Epidemia-nadmierna zapadalność na określoną chorobę w określonej czasowo i terytorialnie populacji ludzkiej. Chorzy wraz z ich najbliższym otoczeniem są określani jako ognisko epidemii. Pandemia - epidemia szybko rozprzestrzeniaj się chorób zakaź, obejmujących kilka państw, 1 lub kilka kontynentów lub cały świat. Występ epidemicznych zachorowań w populacji jest uwarunkowane obecnością co najmniej 20% osób wrażliwych na zakaż. Ze wzgl na mechanizm szerzenia się zakażeń wyróżniane są dwa rodzaje epidemii: 1.w epidemii punktowej zakaż pochodzą z jednego wspólnego źródła zakaż (przykładem są epidemie wodne), 2. w epidemii progresywnej zakażenia pochodzą z różnych źródeł i szerzą się bezpośr z osoby chorej na wrażliwą lub pośrednio np. przez przenosicieli.
Def. Zakaż szpitalnym jest: 1.każde zakaż związane z pobytem w zakładzie opieki zdrowotnej (udzielającym całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych) albo pracą wykonywaną w tym zakładzie (personel) 2.Zakaż, które nie było w okresie wylęgania w momencie przyjęcia do zakładu opieki zdrow. Okres wylęgania zakaż szpitaln:1.Dla większości ostrych zakaż bakteryjn i wirusowych przyjmuje się czas do 48 godz. (od chwili przyjęcia chorego do szpitala okres graniczny dla rozpoznania zakaż szpit), 2.Dla specyficznych zakażeń czas ten może być:- krótszy (np. zakaż miejsca operowanego, jeśli zabieg był wykonany w 1 dobie pobytu, zap płuc u pacj zaintubowanego w momencie przyjęcia do szpitala, zakażenie łożyska krwi u pacj z cewnikiem naczyniowym) lub -dłuższy np. w przyp zakaż HBV, HCV, HIV Z epidemiologicznego punktu widzenia zakażenia szpitalne można podzielić na:1.Zakaż endemiczne stale występ z określoną częstością w danym oddz lub szpitalu. 2.Zakaż epidemiczne manifestujące się nagłym wzrostem lub pojawieniem się nowych czynników etiologicznyh.
1.Zakaż wczesne rozwijające się do 5-7 doby pobytu w szpit (dla noworodków do 3 doby). Zwykle wywołane przez patogeny spoza środowisk szpitalnego. 2.Zakaż późne rozwijające się po 7 dobie pobytu w szpitalu (dla noworodków po 3 dobie). Wywołane głównie przez drobnoustr rezydujące w szpitalu i kolonizujące pacj i jego otoczenie szczególnie u pacje długo leczonych.
1.Zakaż miejscowe (zakaż skóry, bł śluz, powierzchowne zakaż miejsca operowanego). 2.Zakaż układowe (ukł moczowy, zapalenie płuc). 3.Zakażenia uogólnione (sepsa, wstrząs septyczn). Podstawowe drogi przenoszenia zakaż szpitalnych bezpośr kontakt personelu z chorymi, kontakt chory-chory,drogi pośrednie przenoszenie przez systemy wentylacyjne, wyposaż pomieszczeń, sprzęt diagnost-leczniczy i rehabilit Czynniki zwiększające ryzyko wystąp zakaż szpitaln 4 grupy: I. zależne od drobnoustroju czyli rodzaju patogenu, jego zjadliwości oraz wrażliwości na antybiotyki. Drobnoustr zdolne do wywołania zakaż szpit cechują się najczęściej małą wrażliwością na czynniki fizykochemiczne, dużą opornością na antybiotyki, małym zapotrzebow odżywczym, dużą zmiennością antygenową. Patogeny, które wytworzyły różne mechanizmy oporności na antybiotyki i chemioterapeutyki to drobnoustroje (czynniki) alarmowe lub alert-patogeny. Czynniki (patogeny) alarmowe to wyselekcjonowane wielooporne drobnoustr, które powstały w efekcie nadmiernej i niekontrolowanej konsumpcji leków antybakteryjnych. Przyczyny powstawania oporności bakteryjnej: Stos antybiotyków w chorobach wirusowych, stos antybiotyku bez znajomości wrażliwości szczepu, stos niewłaściwych dawek, nie zachowując wymaganego czasu i częstotliwości zastosowania, terapia nie poprzedzona badaniem mikrobiol,pobieranie materiałów do badań po podaniu antybiotyku. W przyp izolowania szczepów z gr czynników alarmowych: Laboratorium powinno natychmiast powiadomić Zespół ds. Zakaż Szpitaln, personel oddz jest zobowiązany do ścisłego przestrzegania zasad reżimu sanit, Zespół ds.Zaka Szpit we współpracy z laboratorium i przedstawicielami oddz szpitalnych jest zobowiązany do monitorowania występ w szpitalu czynników alarmowych oraz chorób zakaź objętych obowiązkiem zgłaszania.
Rejestr zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych powinien być prowadzony w formie indywidualnych kart rejestracji w porządku chronologicznym lub alfabetycznym. Każda indywidual karta rejestracji powinna być oznaczona kolejnym nr i dotyczy wystąp pojedynczego przyp zakaż szpit lub czynnika alarmowego potwierdzonego u osoby hospitalizowanej w toku udokumentowanej konsultacji. Dane w rejestrze powinny być przechowywane nie krócej niż 20 lat
STRATEGIA ZWALCZANIA CHORÓB ZAKAŹNYCH Zwalczanie i zapobieganie chorobom zakaźn to wieloetapowy proces, polega na: 1.wykryciu i unieszkodliwieniu źródła zakaż (rezerwuaru zarazka), 2.przerwaniu lub ograniczeniu dróg szerzenia się zakażenia, 3.zabezpieczeniu przed zakażeniem ludzi zdrowych 1.Wykrycie i unieszkodliwienie źródła zakażenia Polega na przeprowadz badań diagnost, identyfikacji objawów, zebraniu wywiadu epidemiol następnie zastosow izolacji (odosobnienie chorego w szpitalu lub domu i leczenie). Specjalnym rodzajem izolacji jest kwarantanna- czasowe odosobnienie i poddanie obserwacji ludzi lub zwierząt, którzy zetknęli się z chorymi lub przyjechali z terenów, na których panują choroby wysoko zakaźne. Czas kwarant nie może być krótszy od najdłuższego okresu wylęgania danej choroby zakaźnej. 2.Przerwanie lub ograniczenie dróg szerzenia się zakażenia. Dekontaminacja proces prowadzący do usunięcia lub zniszczenia drobnoustr. Metody dekontaminacji: sanityzacja, dezynfekcja, sterylizacja. Dobór metod zależy od ryzyka przeniesienia zakażenia. Sanityzacja - polega na usuwaniu widocznych zabrudzeń i zanieczyszczeń a wraz z nimi większości drobnoustr w określonym środowisku przez np. mycie, wietrzenie, odkurzanie, zamiatanie, pranie. Antyseptyka - dezynfekcja skóry, bł śluz, uszkodzonych tkanek z zastosow prep nie działających szkodliwie na tkanki ludzkie. Aseptyka - sposób postęp, celem jest zapobieganie zakaż tkanek i skażeniom jałowych powierzchni. Dezynfekcja proces, w wyniku którego ulegają zniszczeniu formy wegetatywne drobnoustr. Dezynf wysokiego stopnia niszczy też prątki gruźlicy, enterowirusy i niektóre formy przetrwalnikowe. Zależy od wielu czynników, jej skuteczność jest wprost proporcjonalna do czasu działania i stęż prepar dezynfekującego, wzrasta też wraz ze wzrostem temp i wilgotności.Podwyższone pH obniża aktywność fenoli, podchlorynu i związków jodu. Obecność subst organicznych może ograniczać dział p/drobnoustrojowe prep dezynf, np. w wyniku tworzenia z nimi nieaktywnych związków. Przy użyciu metod: termicznych , termiczno-chemicznych, chemicznych lub fizycznych. Dezynf termiczna z wykorzyst wody o temp. 93º lub pary wodnej o temp 105-110º i nadciśnieniu 0,5 atm. Stos do odkaż bielizny, naczyń i wyposażenia sanitarnego. Bakteriobój dział ciepła w zakresie temp: od 50° ciepła wilgotnego w czasie kilku min dla bardzo wrażliwych drobnoustr do 300° ciepła suchego w czasie 30 min dla bardzo opornych bakterii. 60° ciepła wilgotnego w czasie 30 min do zabicia większości form wegetatywnych bakterii i wirusów. Metody z zastos ciepła wilgotnego: pasteryzacja, dekoktacja, gotowanie, tyndylizacja. Pasteryzacja ogrzewanie płynu w 65° przez 30 min i natychmiastowe ochładzanie (w temp 75 przez 10 min).Dekoktacja dział pary wodnej przy normalnym ciśn przez 15-20min. Gotowanie w 100°. Tyndylizacja 3krotna pasteryz co 24h. Dezynf chemiczna zastosow roztw środków chem działających niszcząco na drobnoustr. Wybór preparatu zależy od rodzaju skażenia, materiału i toksyczności środka. Prepar zawierają różne subst aktywne m.in.: aldehydy, alkohole, chlorowce, związki fenolu, związki utleniające. Przydatna w przyp art wrażliwych na wysoką temp. Dezynf termiczno-chemiczna połączenie działania śr chem i ciepła (60ºC). Do dezynf sprzętu wrażliwego na wysoką temp i trudnych ze wzgl na budowę do dezynf manualnej chem (giętkie endoskopy, narz chirurg i stomatolog). Stos są myjki-dezynfektory (93°), komory dezynfekcyjne (75°/20min): materace, poduszki, koce. Metody fiz: promieniowanie UV (lampy bakteriobójcze: wirusy, bakterie, pleśnie) w powietrzu i na powierzchniach, ultradźwięki, myjki ultradźwiękowe: pow delikatne, o skompl kształtach, trudno dostępne miejsca, otwory, szczeliny, narz chirurg, stomatol, osprzęt endoskop, szkła laborat Sterylizacja (wyjaławianie) proc mający na celu zabicie lub inaktywację żywych drobnoustr występ w określonym środowisku, postaci wegetatywnych i przetrwalników. Metody steryliz 2 gr ze wzgl na temp występ podczas procesu: 1.metody steryl wysokotemperaturowej: I.ster parą wodną pod ciśnien(nasycona para wodna pod ciśn zwiększ w stos do ciśn atmosfer. Dwa sposob: 1.w temp 134° przy ciśnieniu 2 atm przez 3,5-7 min (narz chir, b operacyjn, materiały opatrunk, szkło laborat 2.w temp 121° przy ciśn 1 atm przez 15-20 min (rękawice, przedmioty z gumy i tworzyw sztucznych).W autoklawach tj. hermetycznie zamkniętym zbiorniku służącym do wyjaławiania w podwyższonej temp i przy zwiększ ciśn, II. suchym gorącym powietrzem(różnice temp dopuszczalne do 15°C wg PN, temp 160°-120 min, 180°-45 min, 200°- 30 min wyroby szklane, porcelanowe, metalowe, pudry, gliceryny, maści), 2.met ster niskotemperaturowej: steryl tlenkiem etylenu (stęż TE 300-1200mg/l,wilgotność 30%-90%, temp 30-65°,czas 2-7h zwykle: 2-4godz.Czas degazacji zwykle 12h w temp 50° w aeratorze lub 7 dni w temp pokojowej,delikatne urz optyczne, elektronicz, urz światłowodowe,narz elektrochirurgiczne, urz sztucznej nerki, części aparatów do sztucznego oddych, respiratorów.), przy użyciu plazmy (jest zjonizowanym gazem wytwarzanym w warunkach próżni pod wpływem pola elektromagnet niszczy drobnoustr uszkadz ich DNA,RNA, enzymy i fosfolipidy,art. bez celulozy, w temp 50°,czas 45-105 min przy stęż nadtlenku wodoru 50-55%. nie wymaga degazacji. Sterylizator Plazmowy HMTS-80:czas 30-40 min, temp 38-50°,parametry cyklu zapisywane na karcie pamięci, przechowywanie danych w formie elektronicznej, specjalny sys komunikatów głosowych infor o każdym ewentualnym błędzie, oznajmia rozpoczęcie i zakończenie procesu ster).w ciekłym kwasie nadoctowym, formaldehydem, za pomocą prom jonizującego, parami nadtlenku wodoru, ozonem. Dezynsekcja zwalczanie szkodliwych owadów pasożytniczych stawonogów (muchy, komary, pchły, wszy), karaczanów (karaluchy, prusaki, i in.), szkodników magazynowych. Można wykonać przez zastosow śr fiz (para, ogień, gorące powietrze , prom ultrafioletowe), mechaniczn (wyłapywanie, trzepanie, oczyszczanie), chem śr owadobój (oprysk, stos żeli i innych śr chem) lub biolog (za pomocą innych organizmów żywych). Wymaga dokładnej identyfikacji w celu dobrania odpowiedniego rodzaju prepar biorąc pod uwagę jego stężenie, szkodliwość i oddział na środowisko. Deratyzacja zwalczanie za pomocą śr chem, fiz lub biolog wszelkich szkodliwych gryzoni (szczurów i mysz). Uzdatnianie wody pitnej proces polegający na przygotowaniu dobrej pod wzgl jakościowym wody tj. odpowiadającej wszelkim wymaganiom dotyczącym jej parametrów chemicz, fizycznych i biologiczn. Metody : odżelazianie, zmiękczanie, demineralizacja, filtracja, dezynfekcja chem (ozonowanie, chlorowanie, fluorowanie), promieniowaniem UV. W środowisk szpitalnym 3 kat przedmiotów: wysokiego, średniego, niskiego ryzyka. Przedmioty wysokiego ryzyka przeniesienia zakaż kontaktują się z jałowymi tkankami (narz chirurg, wszczepy, igły, cewniki naczyniowe i moczowe). Bezwzględnie muszą być jałowe (jednoraz lub sterylizowane). Przedmioty średniego ryzyka kontaktują się z bł śluz lub uszkodzoną skórą: endoskopy, zestawy do intubacji. Przed użyciem poddać sterylizacji lub dezynfekcji wysokiego stopnia. Przedmioty niskiego ryzyka kontaktują się z nieuszkodz skórą (baseny, mankiety do mierz ciśn, b pościelowa, wyposażenie sal). Wymagają mycia i okresowej dezynf - ryzyko wtórnej transmisji przez ręce personel i sprzęt med. 3.Zabezpieczenie przed zakaż ludzi zdrowych Polega na immunoprofilaktyce, czyli procesie wywołującym odpowiedź immunolog służącą do ochrony przed chorobą zakaź, najskuteczniejsza metoda zapobiegająca szerzeniu się chorób zakaź. W zapobieg chorobom zakaźnym istotną rolę odgrywa podniesienie odporności osób narażonych na zakaże w oparciu o dwie podstawowe metody: 1.Uodpornienie bierne podanie osobom wrażliwym gotowych p/ciał pochodzących od innych osób lub zwierząt (czasowe zabezpieczenie) , 2. Uodporn czynne polega na wzbudzeniu własnej produkcji p/ciał u osoby wrażliwej przez podanie szczepionki zawierającej antygeny patogennego drobnoustr lub jego toksyny. Uodpornienie bierne Profil bierna, podanie gotowych p/ciał. Prepar: 1.Gammaglobulina - p/ciała pochodzące od tysięcy dawców, zawierające wiele różnych specyficznych p/ciał; stos w profilaktyce poekspozycyjnej WZW-A i odry oraz w leczeniu wrodzonych niedoborów odporności, 2.Hyperimmunizowana immunoglobulina, pochodz ludzkiego izolowana z surowicy dawców z wysokim poziomem specyficznych p/ciał, zawierająca ich wysokie stęż, stos w profil poekspozycyjnej WZW-B, Wścieklizny, Tężca i Ospy wietrznej, 3.Antytoksyna hyperimmunizo surowica pochodz zwierzęcego (od koni) lub ludzkiego, zawierająca p/ciała p/ko toksynie jednego drobnoustr, stos w leczeniu Botulizmu (zatruć jadem kiełbasianym), Błonicy, w profil Tężca. Uodporn bierne pozwala na bardzo szybkie, natychmiastowe podniesienie odporności. Odporność ta utrzymuje się krótko (zwykle kilka tygodni).Uodpornienie bierno-czynne niemal jednoczesne zastos uodpor czynnego (szczepionki) i biernego (immunoglobul) przeciw tej samej chorobie. Dochodzi do bardzo szybkiego dział w wyniku uodpor biernego i utrzymywania się wysokiego stopnia odporności przez długi okres jako uodpornienia czynnego. Stos najczęściej u osób poprzednio nieuodpornionych, a podejrzanych o ekspozycję lub eksponowanych na zakaż (wir wścieklizny, laseczką tężca lub wir HBV). Uodpornienie czynne wytworzenie długotrwałego stanu odporności przez podanie szczepionki. Szczepionka produkt pochodz biol, w sklad wchodzą subst zdolne do wywołania określonych procesów immunol umożliwiających powstanie odporności na konkretny rodzaj drobnoustr chorobotw lub wirusa, bez wywoływania działań toksycznych. Upowszechnienie szczepień umożliwia osiągnięcie odporności indywidualnej i grupowej (zbiorowiskowej, gromadnej). OCENA RYZYKA WYSTĘPOWANIA ZAKAŻ SZPITALNYCH Nadzór epidemiol obejmuje: 1.obserwację osoby zakaż lub podejrzanej o zakaż bez ograniczania jej swobody przemieszczania, ciągłe zbieranie i analizowanie danych epidemiol, 2.wykonyw badań u tej osoby w celu wykrycia biol czynników chorobotwór lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaź, 3.analizę i interpretację informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia, 4.stałe, systematyczne gromadzenie oraz analiza i interpretacja informacji o zachorowaniach lub innych procesach zachodzących w sferze zdrowia publiczn, wykorzystywanych w celu zapobiegania i zwalczania zakażeń i chorób zakaź (nadzór ogólny). W nadzorze nad zakaż szpit powinno wykorzystywać się mierniki częstości występ choroby w populacji. Najlepsze inform uzyskuje się stos tzw negatywne mierniki zdrowia: zachorowalność, zachorowalność skumulowana, chorobowość, umieralność. Chorobowość jest miarą natęż występowania choroby (zakaż) w analizowanej populacji w określonym czasie. Uwzględnia nowe i stare (zadawnione) przyp chorobowe. Oznacza liczbę osób z określoną chorobą w stos do liczby osób narażonych na zachorowanie w ustalonym okresie czasu. W warunkach szpitalnych najczęściej określa się tzw chorobow punktową (w określonym momencie). Określenie chorob szpitalnej jest przydatne w przypadku decyzji o ilości łózek czy zaostrzonym reżimie sanit. Wpływ na wartość współczynnika chorobowości ma średnia długość pobytu pacj w szpit oraz śmiertelność wśród pacj. Zachorowalność to liczba nowych przyp choroby w badanej populacji w określonym czasie. Współczynnik opisuje ile jest nowych przyp choroby lub u ilu osób się rozwinęła w badanym czasie. Określa prawdopodobieństwo nabycia zakaż szpit lub choroby. Zachorowalność można opisać za pomocą gęstości zachorowań określającej narażenie pacjenta na wystąpienie choroby/zakażenia związanego z zastos procedury wysokiego ryzyka. Gęstość zach określa się często u osób z: centralną linią naczyniową, sztuczną wentylacją, cewnikowanym pęch moczowym. Mierząc ryzyko możemy go świadomie podejmować lub nim zarządzać: zmniejszać, likwidować. Do miar ryzyka zaliczamy: ryzyko względne RR oraz iloraz szans OR. Mierniki ryzka służą do określenia w jakim stopniu dany czynnik wpływa na zwiększenie lub zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby. Mierniki te można stos gdy chcemy zidentyfikować związek między wytęp wybranej postaci zkaż a ekspozycją na badany czynnik ryzyka. Ocenę ryzyka względnego dokonuje się przez porównanie współczynników zapadalności w gr eksponowanej na dany czynnik ryzyka w porównaniu z populacją pacjentów nie eksponowanych na ten czynnik.
Dwie strategie: izolacja i kwarantanna. Mają na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa, że osoby zakażone zarażą innych. Obie strategie mogą być wprowadzone dobrowolnie lub nakazane przez władze ds. zdrowia publicznego. Odizolowanie chorych osób : 1.ma za zadanie odosobnienie osób ze specyficznymi chorobami zakaźnymi od osób zdrowych, 2.pozwala na leczenie osób chorych i chroni zdrowych od zachorowania, 3.pozostający w izolacji chorzy mogą pozostawać pod opieką w swoich domach, w szpitalach lub innych wyznaczonych placówkach opieki zdrowotnej, 4.w większości przyp izolacja jest dobrowolna, organy zdrowia państwowe lub lokalne mają prawo nakazania izolowania chorych w celu ochrony zdrowia publicznego.
Kwarantanna dotyczy osób które miały kontakt z chorymi zakaźnie ale nie są chore. Ma za zadanie odseparowanie i ograniczenie przepływu osób mających kontakt z czynnikami zakaźnymi, jeszcze nie zachorowały i mogą być roznosicielami chorób zakaźnych. Może obejmować: 1.krótkoterminowe, dobrowolne zatrzymanie w domu, 2.ograniczenie podróży osób narażonych na zakażenie, 3.ograniczenie dotyczące przejścia z i do strefy zagrożenia. Inne środki stos w celu zapobieżenia szerzeniu się choroby: 1.ograniczenia w organizowaniu widowisk i innych zgromadzeń ludności (imprez szkolnych), 2.odwołanie imprez publicznych, 3.zawieszenie zgromadzeń publicznych i zamknięcie miejsc publicz (teatry, kina), 4.zamknięcie systemów masowego tranzytu lub ogólnych ograniczeń podróży samolotem, pociągiem, drogą morską. Środki te są wykorzystywane w połączeniu: ze ściślejszym nadzorem nad chorobami i monitorowaniem objawów, z szybkim diagnozowaniem i leczeniem osób które zachorowały, z leczeniem zapobiegawczym osób poddanych kwarantannie, ze szczepieniami i zastos leczenia profilaktycznego w zależności od rodzaju choroby.
Izolacja jest najlepszym sposobem zapobiegania i rozprzestrzeniania się zakaż w szpitalu między chorymi oraz między pacjentami i personelem. Izolacji podlegają chorzy u których w trakcie zakażenia może dojść do masywnego skaż środowiska (z sączącymi ranami, trudnym do opanowania krwawieniem, ciężką biegunką) oraz pacj w stanie immunosupresji. W zakł opieki zdrow istnieje obowiązek stworzenia i utrzymania systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych dla pacjentów: z zakażeniem lub chorobą zakaźną, szczególnie podatnych na zakaż szpit (z obniżoną odpornością po operacjach, terapii lekami immunosupres po transplantacji). Ust z 5 grudnia 2008r o zapobieg i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźn u ludzi.
Obowiązek stworzenia warunków izolowania pacjentów zdiagnozowanych lub podejrzanych o zakaż szczególnie niebezpiecznymi czynnikami biolog. W zakł lecznictwa stacjonarn należy wyodrębnić izolatki. Izolatka jest zamkniętym zespołem pomieszczeń do pobytu pacjenta, w jej skład wchodzą minimum: 1.pomieszczenie pobytu pacjenta o powierzchni co najmniej 8m², 2.pomieszczenie higieniczno sanitarne z węzłem sanitarn, 3.śluza umywalkowo fartuchowa między pomieszczeniem pacj a ogólną drogą komunikacyjną. Powinna być wyposaż w wentylację wymuszoną działającą na zasadzie podciśnienia (w izolatce musi być niższe niż na korytarzu i w śluzie). W izolatkach dla pacj o obniżonej odporności należy stos wentylację nawiewno- wywiewną lub klimatyzację zapewniającą parametry jakości powietrza dostosowane do funkcji pomieszczeń. W każdym oddz szpitala musi być co najmniej 1 pokój 1-osobowy z węzłem sanit lub izolatka. W oddz przyjęć i pomocy doraźnej musi być zapewniona możliwość krótkotrwałej izolacji pacj z chorobą zakaź lub z podejrzeniem. W oddz chorób zakaźn co najmniej 3 izolatki z urządzeniami audiowizualnymi umożliwiającymi kontakt chorego z odwiedzającymi, wejście do oddz powinno prowadzić przez śluzę. Lekarz decyduje o umieszczeniu pacj w izolatce na podst badań diagnost, wywiadu lub innych inform o możliwości zakażenia. Można też umieścić na podst decyzji państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Lekarz musi poinformować pacjenta o decyzji i ją uzasadnić, dokonać wpisu do dokumentacji med. W przyp rozpoznania poza zakł opieki zdrowotnej choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej lekarz musi: 1.skierować pacj do szpit specjalist zapewniającego izolację i leczenie, 2.zorganizować transport uniemożliwiający przeniesienie zakaż na inne osoby, 3.pouczyć pacj lub opiekuna o prawach, możliwości przymusowej izolacji, 4.niezwłocznie powiadomić państwow powiatow inspektora sanitarnego o przypadku i podjętych działaniach, 5.powiat inspektor sanit może nałożyć obowiązek izolacji, kwarantanny lub leczenia osobom z obj choroby zakaź dotychczas nie rozpoznanej w kraju. Działania powinny być szczegółowo dokumentowane. Przymusowa izolacja można zastosować przymus bezpośr i prowadzić leczenie bez zgody pacj w przyp choroby zakaźnej. (obowiązek poddania się leczeniu, hospitaliz, izolacji, kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu). Przymus bezpośr: przytrzymywanie, unieruchomienie, przymusowe podanie leków. O zastos lub zaprzestaniu decyduje lekarz, odnotowuje w dokumentac. Lekarz ma prawo zwrócić się o pomoc do policji ale musi zapewnić funkcjonariuszom śr ochrony przed chorobami zakaźnymi.
Wytyczne oparte są na systemie 2 poziomów środków ostrożności: 1. izoalcja standardowa, 2.izolacja zależna od dróg przenoszenia zakażeń. Poziom pierwszy - izol standardowa „S” obejmuje rutynowe środki ostrożności zalecane do stos wobec wszystkich hospitalizowanych, niezależnie od ich choroby, których izolacja zwykle nie jest konieczna (wyjątek pacj z krwawieniem, biegunką, założonym drenażem, nieprzytomni, niewspółpracujący, upośledz umysłowo). Poziom drugi - izolacja zależna od dróg szerzenia zakażeń, jest stos wobec pacj z zakażeniem lub kolonizajcą patogenami zakaźnymi przenoszonymi drogą powietrzno-kropelk, powitrzno-pyłową lub kontaktową. Izolacja empiryczna stos gdy obraz kliniczny jest niejednoznaczny , z pewnymi zespołami objawów klinicznych lub gdy z wywiadu wynika możliwość zakażenia.Izolacja ochronna stos u chorych z ciężkim upośledzeniem odporności, ma na celu ochronę przed zakażeniami. Izolacja noworodków - mogą być skutecznie izolowane w swoich zamkniętych inkubatorach jeśli odległość między nimi nie jest mniejsza niż 1,8m (minimalny odstęp)
Antyseptyka (odkażanie) skóry rąk najważniejsza i najprostsza metoda zapobieg zakażeniom na którą składa się mycie i dezynf. (socjalne mycie rąk, higieniczne, chirurgiczne). Florę na skórze rąk dzielimy na: stałą (fizjol) i przejściową. Flora przejściowa: 1.mikroorganizmy luźno związane ze skórą nie zdolne do namnażania się i przebywania przez dłuższy czas na powierzchni skóry, 2.drobnoustr występuj okresowo, pojawiają się na skutek kontaktu ze środowiskiem, łatwe do usunięcia za pomocą śr myjących, 3.u pracowników medycznych mikroorganizmy chorobotwórcze odpowiedzialne za zakaż szpitalne. Flora stała: 1.bakterie w fałdach skóry i mieszkach włosowych namnażające się w gruczołach łojowych i potowych, trudne do usunięcia przy zastos śr mechanicznych, 2.ziarniaki Gram (+) (Staphylococcus sp, Micrococcus sp), 3.oporne na antybiotyki drobnoustr u pracowników medycznych. Socjalne mycie rąk: zmoczenie dłoni i nadgarstków, nałożenie mydła, energiczne pocieranie dłoni (ok. 10-15 sek), dokładne spłukanie wody (10-15 sek), wysuszenie za pomocą ręcznika. W dużej mierze usuwa przejściowo występ drobnoustroje. Nie jest dokładne, w trakcie pomijanych jest wiele obszarów (między palcami). Zasady prawidł antyseptyki rąk: do mycia używać bieżącej wody i płynnego mydła, do dezynfekcji stos roztwory alkoholi albo wodne śr dezynfekc (Skinman soft, Spitaderm), ważna jest częstotliwość, sposób mycia i dezynfekcji oraz czas trwania, myć i dezynfekować wszystkie obszary dłoni (technika) ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni międzypalcowych i wałów okołopaznokciowych. Higieniczne mycie rąk: płynne mydło lub detergent, ok. 10 sek, wszystkie powierzchnie dłoni, płukać pod bieżącą wodą, wycierać jednorazowym ręcznikiem, wtarcie w każdą rękę 3-5ml śr antyseptyczn, wyschnięcie (20 sek).Chirurgiczne mycie rąk w celu zabicia i usunięcia flory przejściowej i maksymalnego zmniejszenia flory stałej, zmniejszenie ryzyka zanieczyszcz ran. Mycie mydłem ok. 2-3 min, płukanie wodą, wytarcie jednoraz ręcznikiem, 2-krotne wtarcie śr antyseptycznego, obejmuje też nadgarstki i przedramiona, paznokcie szczoteczką. Dezynfekcja rąk: antyseptyk na suchą, czystą skórę, środek wcierać aż do wyschnięcia, bez biżuterii, obcięte paznokcie, zmyty lakier. Powierzchnie (stoły, podłogi, ściany, meble): stos się prepar bakteriobójcze, grzybobójcze, wirusobójcze-dla zanieczyszczonych subst organicznymi (krew), prątkobójcze-plwocina. Zebrany materiał traktowany jako zakaźny. Warunkiem zdezynfekowania powierzchni jest kontakt z roztworem preparatu: dokładne pokrycie powierzchni, zanurzenie w kąpieli dezynfekcyjnej, całkowite wypełnienie wnętrza drenów, tub, węży, usunięcie pęcherzy powietrza. W przyp zagrożenia prątkami gruźlicy nie stos urządzeń spryskujących. Dezynfekcja narzędzi i sprzętu med: w pojemnikach pod przykryciem, dokładnie wypłukać po dezynf, w pomieszczeniach ze sprawną wentylacją, nie stos prep z formaldehydem do elementów z gumy, tworzyw sztucznych, mających kontakt bezpośredni z tkankami (endoskopy) lub ukł oddech (sprzęt anestezjologiczny). Dezynfk powierzchni: nie stos prep z formaldehydem, ograniczenie dezynf do małych powierzchni w obecności pacj i personelu, dokładne wywietrzenie po dezynfk dużych powierzchni potem dopiero udostępnienie pomieszczenia, ograniczenie aplikacji za pomocą spryskiwaczy do małych i trudno dostępnych powierzchni Sterylizacja - proces mający na celu zabicie lub inaktywację wszystkich drobnoustr łącznie ze sporami. Warunkiem prawidłowej sterylizacji jest przygotowanie materiału: dezynfekcja, mycie i suszenie, pakowanie, sterylizacja, magazynowanie. Poprawne opakowanie gwarantuje utrzymanie sterylności po zakończeniu sterylizacji. Stosować opakowania dopuszczalne dla danej metody steryzlizajci. Narzędzia nie mogą uszkodzić opakowania. Kontenery wielokrotnego użytku myć, dezynfekować i kontrolować stan techniczny i wymianę filtrów. Do pakowania pojedynczych narz i przyborów jednostronnie przejrzyste torebki, rękawy papierowo foliowe i foliowe. Rękawy papierowo foliowe : nieprzepuszczalne dla mikroorganizmów,wytrzymałe, pakiety o dowolnych rozmiarach, zamykane przez zgrzewarki, nadrukowane wskaźniki chemiczne sterylizacji. Włóknina: do opakowania materiałów sterylizowanych parą wodną lub gazami. Wytrzymała na rozerwania i przekłucia. Wskazane różne kolory. Opakowania nie mogą być przepełnione (max do ¾ objętości) zapobiega ta pęknięciu opakowania. Odległość między materiałem a zgrzewem to 3 cm. Zapakowane narz układać luźno w komorze sterylizacji-zapewnia swobodny dostęp pary. Zasada: papier do papieru, folia do folii (przenikanie pary przez warstwę papieru). Zasady przechowywania: wilgotne lub uszkodzone opakowanie uważa się za niesterylne, do minimum ograniczyć przenoszenie, dotykanie, przekładanie sterylnych pakietów, temp powietrza 15-25C, wilgotność 40-60%, pomieszczenie suche, czyste, wolne od kurzu i insektów, gładkie powierzchnie ścian i podłogi, zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych, w zamykanych szafach, regały nie niżej niż 30 cm od podłogi, okresowe sprawdzanie daty ważności. Kontrola procesu sterylizacji wskaźniki: fizyczne (w sterylizatorze, rejestrują parametry procesu), bilogiczne (wyselekcjonowane spory po steryliz wskaźnik poddaje się inkubacji, wynik po 7 dniach w cieplarce, po 48h w specjalnym inkubatorze, po 1-3h wskaźniki fiolkowe tzw szybkiego odczytu), chemiczne (zawierają subs zmieniające barwę, inform zaraz po procesie). Wskaźniki chem wkładane do pakietu, sprawdziany steryliz-do użycia zewnętrznego, zmiana barwy np. taśmy samoprzylepne. Skuteczność sterylizacji kontrolować okresowo-wskaźnikami biol co jamniej 1x/m-c i częściej w miarę potrzeb, na bieżąco-wskaźniki chem, każdy proces. W każdej placówce należy opracować syst dokumentacji procesów sterylizacji, która uwzględnia: rodzaj sterylizacji, parametry procesu, nr sterylizatora i cyklu, wynik kontroli chem i biol, datę steryliz, osobę odpowiedzialną, ewentualnie wydruk parametrów. Dla każdego sterylizatora dokumentacja oddzielnie, przechowywać przez 10 lat.
|