1. Zagadnienia ogólne finansów publicznych i prawa finansowego:

1 Pojecie finansów:

Termin związany ze zjawiskami ekonomicznymi głównie pieniężnymi

F. to stos finans i ekonom o char pieniężnym bo zewnętrznym ich przejawem jest ruch pieniądza, tj przychody i wydatki pieniężne oraz przepływ strumieni pieniężn między uczestnikami tych stos.

Albo stos społ związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych

Działalność państwa w zakr gromadzenia i wydatkowania środk pieniężn określano jako skarbowość

1) Stos fin to pojęcie abstrakcyjne, o powstaniu i przebiegu wnioskujemy z obserwacji zjawisk pieniężn.

2) Zjawiska fin to przychody i wydatki podmiotu -wydatkowi jednego podmiotu towarzyszy przychód drugiego-czyli przepływ śr pieniężnych (strumienie). Zjawiska te są materialną treścią stosunków fin i mają dwojaki char, bo przychody i wydatki podmiotów kształtują poziom ich zasobów pieniężnych a zarazem strumienie im towarzyszące prowadzą do alokacji tj przemieszczenia zasobów pieniężnych kt dysponują. Stosunki fin realizują się w formach określonych prawem tzw jurydyzacja.

Oznacza to że ze wzgl na ich wagę ma miejsce ingerencja państwa.

1 Stanowienie norm pr kt regulują stos fin bo państwo kształtuje stos fin by zgromadzić niezbędne środki do realizacji swych celów i utrzymania własnego aparatu, także by utrzymać minimum porządku finansowego.

Normy te tworzą instytucje fin-pr kt wpływają na bieg zjawisk fin np.: podatek, budzet, fundusz celowy

Na państwowy system fin składają się instytucje kt służą

1. -gromadzeniu środków budżetowych (podatki, opłaty, cła)

2. -organizowaniu zasobów pieniężnych (budzet, fundusze celowe)

3. -wydatkowaniu śr pieniężnych (dotacje, wynagrodzenia, stypendia)

[Dwoistość funkcji]: bo wydatkowanie jest zarazem gromadzeniem przez inny podmiot, prócz instytucji kt służą organizacji, bo są to głównie zas postęp np. dot wydatków. Taką instytucja jest budżet czyli zespół prawnie określ zas planowania dochodów i wydatków a także postęp zgromadzonymi środkami oraz kompetencji do dec planistycznych i realizacyjnych dot gosp budżet.. Dotyczy to zarówno państwa i niższych szczebli jak województwa, powiatu, gminy

Różnice między finansami prywatnymi a publ

1. -realizują się z udziałem podmiotów publicznopr tj wyposażonych w atrybuty władzy państwowe( państwo, województwo, powiat, gmina.)

2. -stosunki oparte na zas władztwa i podporządkowania tj możności władczego. Wiążącego kreowania sytuacji pr podmiotu podrzędnego. [wyjątkowo wg pr prywatnego np. darowizna dla gminy]

3. -realizują interes publiczny

4. -wysoki stopień reglamentacji pr organizacji i wydatkowania zasobów, w formie norm kształtujących instytucje finpr oraz planów finansowych mających walor prawny.

5. -scentralizowany lub zdecentralizowany char, a prywatne zawsze zdecentralizowany.

2 Funkcje fin publ

Funkcja to oczekiwane efekty działania systemu fin.

Redystrybucyjna -przenoszenia wartości z sfery produkcyjnej do nieprodukcyjnej dla zaspokajania

zbiorowych potrzeb społ, kt mogą być zaspokajane wyłącznie przez związki publpr (państwo, samorząd)

Kontrolna-bo redystrybucja PKB w formie obiegu pieniężnego pozwala na rejestracje i analizę zjawisk fin

Stymulacyjna-bo dobór dochodów tj poziom ciężarów fin i kierunki wydatkowania śr zachęcają lub nie do aktywności społ- gospodarczej

3 Prawo fin publicznych -

Pojęcie- prawo finansów publicznych - to całokształt norm prawnych regulujących stos finansowo-publiczne

Nie jest gałęzią pr mimo własnego przedmiotu i dominującej regulacji pr [metody władczej]. Wynika to z braku wewn spójności wskutek szerokiego zakresu unormowań i zróżnicowaniem funkcji jego instytucji. Jest tylko dziedziną prawa, z 7 działami pr: budżetowe, podatkowe, celne, deficytu, walutowe, bankowe, dewiz.

Charakter .

Zakres ze wzgl na szeroki zakres ma nie ostre granice. Problem ten wpływa na kształt źródeł i interpretację

-wg teoru minimalistycznej do "pr fin publ" zaliczaj tylko normy pr regulujące finanse a kt nie dadzą się

zakwalifikować do innej dziedziny

-wg terii maksymalistycznej do "pr fin publ" zalicza się wszystkie normy pr regulujące finanse

Struktura: Normy "pr fin publ" dzielą się na materialnopr, proceduralne i ustrojowe

Materialnopr -regulują pr i obowiązki przy gromadzeniu i wydatkowaniu środków pieniężnych

Proceduralne regulują zas postęp uczestników stosunków finansowych

-kpa dot wydania dec adm rozstrzygającej w sposób władczy indywidualne sprawy z zakresu adm publ

-kpa dot kontroli , nadzoru, opinii

-kpa planistyczne i realizacyjne dot publ gosp finansowej

C ustrojowe regulują zas organizacji podmiotów administrujących finansami publ -część pr adm publ.

Związki z innymi gałęziami np.

a) pr cywilnego przy budowie hipotez norm "pr fin publ" np.: właściciel, spadek

b) pr karnego-dot sankcji karnych za naruszenie przepisów

c) pr konstytucyjnego-częściowo np. zasady uchwalania budżetu, kontroli parlamentarnej.

d) kpa- zwłaszcza elementy procedury

4 Źródła:

Źródła prawa finansowego i problemy legislacji finansowej - Źródła prawa finansowego są takie same jak innych gałęzi prawa, czyli: Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, itp. Prawo finansowe tym się różni od innych gałęzi prawa, że nie jest skodyfikowane. Przepisy konstytucji są podstawowym źródłem prawa finansowego. Inne akty normatywne muszą być zgodne z postanowieniami zawartymi w konstytucji. Przepisy konstytucyjne mają charakter ogólny i zawierają cenne wskazówki i są drogowskazem dla zmieniającego się cały czas prawa finansowego.

Konstytucja wymienia 4 źródła tj konstytucja, ustawy, rozporządzenia, ratyfikowane umowy mnr

-akty normatywne (bez um mnr),zawierają normy gen-abs, warunkiem ich wejścia w życie jest publikacja.

-um mnr by stać się częścią wewn porządku pr wymagają ratyfikacji Prezydenta Rp, ale przy dot

wolności i praw /ob obywateli poprzedza ja zgoda Sejmu i Senatu

Proporcje wagi: w pr podatk ze wzgl na nałożone obowiązki zakres wyznacza ustawa, a w budżetowym

większość przep ma formę aktu wykonawczego

Brak całościowego kodeksu wynika z obszerności dziedziny odmienności logicz. unormowań, szerokiej kategorii stos ekonom, ich dynamicznie rozwijającej się części do kt musi się dopasować. Tylko celne ma kod

Ust "o fin publ" z 98 dot tylko pr budżetowego i pr wewnętrznego kredytu publ. Nie jest pełna.

Reguluje szereg zas ogólnych publ gosp finansowej (jawność, przejrzystość), definicje pojęć podstawow, określa tez formy organizacyjno pr jedn sektora fin publ. Jest to swoista część ogólna "pr fin publ"

W art. 84 Konst, dziale o pr i wolnościach obywateli jest że "każdy zobowiązany ponosić ciężar świadczeń publ",a w dziale "fin publ" wskazano że nakładanie podatków, danin, ich stawek i wskazanie podmiotów oraz przedmiotów, zasad ulg i umorzeń następuje tylko w drodze ustawy.

Ustanowiono zas ustawowej regulacji publicznej gosp finansowej wg kt śr fin na cele publicz są gromadzone i wydatkowane zgodnie z ustawa.

Zakaz pokrywania deficytu budżetowego przez zobowiązanie się w Banku Centralnym

W kwestii budżetu stanowi o wyłącznej inicjatywie ustawodawczej RadyMin w dziedzinie: projektu ust

budżetowej", "prowizorium budżetowym", "zmianie ust budżetowej", "udzielaniu gwarancji fin przez państwo

USTAWA FIN PUBL

Unormowania Ust o fin publ z 98 r można podzielić na 2 grupy

A dot kwestii ogólnych ale podstawowych dla fin publ -to definicje podstawowych pojęć:

1) środki publ, dochody i przychody publ, wydatki i rozchody,

3) deficyt i nadwyżka oraz dług publ.

4) zas i sposoby zapewnienia jawności i przejrzystości FP.

5) zas zarządzania państwowym długiem publ oraz procedury ostrożnosciowe i sanacyjne (nadmier zadłuż)

-sposoby finansowania deficytu i zas operacji finansowych przy jedn sektora FP.

6) formy organizac0pr jedn z sektora fin publ oraz zas planowania i realizowania śr publicz

-definicje struktur organizacyjnych

-uregulowania utrzymujące równowagę finansowa państwa..

B dot funkcjonowania Budżetu państwa i samorządów są:

1zas klasyfikacji doch i wydatków

2 zas opracowywania projektów i uchwalania budżetów oraz wykonywania

3 zas odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny PFP

Ad Zas Rachunkowości i sprawozdawczości oraz informowania o stanie FP (z dołu)

Ust o fin publ stanowi że przedstawianie Radzie Min projekty aktów pr kt skutkują zwiększeniem

Wydatków lub zmniejszeniem dochodów JSFP. Wymagają określenia wysokości tych skutków i uprzedniego

ich zaopiniowania przez Min Finansów.

Projekt akt pr skutkujących zmianą poziomu dochodów lub wydatków Samorządu wymaga określenia wysokości skutków zmian oraz zaopiniowania przez Komisje Wspólna Samorządu. Opinia powinna być przekazana do Sejmu wraz z projektem ustawy.

Zwolnienia i ulgi w spłacie należności JSFP

Spłata należności pieniężnych do kt nie stosuje się Ordynacji może być w szczeg wypadkach umarzana, odraczana, Zasady określa R Min rozporządzeniem w kt wskazuje przesłanki uzasadniające umorzenie, rodzaj i zakres ulg w spłacaniu oraz organy do umarzania

Egzekucja należności JSFP odbywa się wg KPA, oprócz należności cywilnopr - te wg KPC.

5. Budowa normy prawnofinansowej różni się od innych gałęzi prawa. Mimo, że składa się jak wszystkie normy z Hipotezy, Dyspozycji i Sankcji. Norma prawno-finansowa jest normą sankcjonowaną i sankcjonującą. Przepisy są bardzo rozbudowane. W jednym zdaniu, często jest wymienione kilka reguł postępowania. W przepisach prawa finansowego ustawodawca nie zawsze tworzy normy w taki sposób by uwidocznić gdzie jest hipoteza, gdzie dyspozycja i sankcja. Często w technice legislacyjnej prawa finansowego pomija się hipotezę i podaje od razu dyspozycję, np. „posiadacze domu płacą podatek od nieruchomości”.

Prawo finansowe to najbardziej restrykcyjna i dolegliwa dziedzina prawa publicznego Jego zadaniem jest transfer środków finansowych. Jednemu się bierze, a drugiemu się daje. Muszą istnieć pewne reguły i restrykcje. Sama możliwość egzekwowania prawa, powoduje, że normy są przez adresatów wykonywane. Nie trzeba więc korzystać z sankcji i władztwa.

Sankcje prawno-finansowe - to co jest sankcją, a to co sankcją nie jest ma charakter konwencjonalny i zależy od ukształtowania normy prawnej.

Sankcje powinny zapewniać spełnienie obowiązków finansowych za jego nie spełnienie stwarza się dla adresata normy sytuację niekorzystną, która jest pewną dolegliwością, karą za nie stosowanie się do norm prawa finansowego.

W regulacjach prawa finansowego ustawodawca by skłonić adresata do stosowania normy stosuje 2 metody (kija i marchewki):

a) sankcje - jeżeli w dyspozycji normy prawnej zawarte są nakazy lub zakazy, czyli gdy nie pozostawia się adresatowi możliwości wyboru, za nie zastosowanie się do normy adresatowi zostanie wymierzona dolegliwość.

Sankcja może polegać na:

• uniemożliwieniu urzeczywistnienia korzystnej sytuacji finansowej.

• Może polegać na tym, ze ktoś jest już w korzystnej sytuacji podatkowej, ale m się taką korzystną sytuację odbiera (np. okresowe zwolnienie podatkowe, jeżeli nie podlegał warunkom zwolnienia z podatku to musi podatek zapłacić).

b) bodźce - Jeżeli norma daje możliwość wyboru określonego zachowania i zachęca się adresata do stosowania normy przez stworzenie takich czy innych zalet, preferencji.

Jakie sankcje:

• nieważność czynności prawnej

• odmienne ukształtowanie stosunków sytuacji prawnej

• bezskuteczność aktu finansowego wobec podmiotu, w wypadku wadliwości takiego aktu.

• Przymusowe wykonanie daniny publicznej.

• Sankcje prawnofinansowe mogą polegać na zastosowaniu przymusu osobistego (kary pozbawienia wolności, ograniczenia wolności)

Istnieje odrębny finansowy kodeks karny z nieprzestrzeganie norm prawa finansowego. Ma swoje specyficzne kary, inne niż w pr. Cyw., czy pr. Adm., np. zwiększenie maksymalnej stawki opodatkowania dla osób fizycznych z 40% na 75% w sytuacji gdy majątek pochodzi z nielegalnego źródła.

6. Finanse publiczne w konstytucji RP

A Źródła konstytucyjne

1 Konstytucja

Normy konstytucji decydują o zasadach tworzenia pr podatkowego: ochr własności i dziedziczenia oraz działalności gosp i równości. Nie dopuszczalna interpretacja przep podatkowych sprzeczna z tymi zas i ratyfikowanymi um mnr publikowanymi w Dz U. Przy wątpliwościach należy stosować wykładnie najbardziej odpowiadającą zas Konstytucyjnym.

2 Ustawy

Szczególne miejsce ustawy wynika z jej wyłączności w tworzeniu prawa podatkowego.

Określenie podmiotów, przedmiotu i stawek oraz zasad przyznawania zwolnień ulg i umorzeń w drodze ustawy,. Na same zasady nakaz wyłączności się nie rozciąga.

3 Umowy ratyfikowane mnr

Warunkiem obowiązywania ogłoszenie w DzUst, przy sprzeczności mają pierwszeństwo przed ustawą

Można w umowie mnr przekazać kompetencje państwowe organom władzy mnr. Mają pierwszeństwo w razie kolizji, zwłaszcza w sprawie podatkowej. np o unikaniu podwójnego opodatkowania

4 Rozporządzenia na podstawie i w celu wykonania ustawy.

Wydane ze szczeg upoważnienia ust, do jej wykonania i tylko wymienione w konstytucji RMin i M Fin

Upoważnienie musi wskazać: organ, zakres spraw i wytyczne co do treści aktu. Organ nie może przekazać swych kompetencji.

A Źródła poza konstytucyjne -

1 Uchwały Gmin-na obszarze ich działania, w zakresie określonym w ustawie i w celu jej wykonania.

Dotyczy drobnych podatków stawek i poboru podatku od nieuchom, psów środków transportu

Zasady ustalania i poboru, terminów płatności i wysokości i stawek opłat [targowej, miejscowej, adm

R Gminy może podjąć uchwałę o samoopodatkowaniu i z góry określić przeznaczenie środków.

2 Prawotwórstwo sądów NSA i SN

Źródłem pr są reguły pozatekstowe a prawotwórstwo sądowe mieści się w nich. Prawotwórstwo przy braku wsparcia ze strony tekstów zwraca się ku zasadom kt są składnikiem każdego systemu pr. Zwłaszcza przy rażących błędach legislacyjnych albo lukach prawnych.Okoliczności te upoważniają sądy SN i NSA do tworzenia nowych zasad i reguł. Uzasadnieniem tej praktyki jest zagrożenie dla funkcjonowania porządku państwa wskutek bezczynności sądów. Wykładnia Sądów współtworzy sens przep pr, zwłaszcza przy precedensach, gdy chodzi o uniwersalną regułę w sentencji czy uzasadnieniu, kt staje się modelem do rozstrzygania podobnych spraw . NIe jest to ani wyrok ani postanowienie tylko reguła, kt ma moc wiążącą na równi z prawem pisanym i może być podstawą dla praw i obowiązków.

8. Wykładnia Przepisów Prawa Fiansowego

Wykładnia pr finansowego

Wykładnia to proces myślowy dokonujący przekładu przepisów pr na zbiór norm postępowania. Obejmuje też wnioskowanie z norm i sprawy intertemporalne

Dyrektywy interpretacyjne

Standarty interpretacji nadają pierwszeństwo wykładni językowej. Gdy nie można ustalić znaczenia językowego albo wynik nieakceptowalny to pomocniczość pozostałych bo przeczy wyższym normom. Dyrektywy systematyzuje się w 3 grupy:

1) Językowa- zawiera 3 reguły znaczeniowe

-pierwszeństwo legalnej (języka prawnego)

-dalej języka prawniczego-tj ustalenie czy nie związane decyzja interpretująca NSA, SN, TK, dalej czy nie ma już poglądu doktryny.

-na końcu powszechnego (potocznego)

2) Systemowa-oznacza że przep są interpretowane w ramach systemu pr podatkowego. Zakłada zgodność z konstyt.

-zewnętrzna umiejscawia przep pr podatkowego w hierarchii porządku prawnego: konstytucja, ustawa, um mnr

-wewnętrzna dot powiązań między przep pr podatkowego

3) Funkcjonalna

-szuka sensu przepisu pr przez nadanie mu znaczenia uzasadnionego w systemie wartości przypisanych

racjonalnemu prawodawcy.

-wspiera się na wiedzy i poczuciu sprawiedliwości interpretatora, kt wiąże treść przepisu pr z sensem i celem

przyjętym przez ustawodawcę.

-interpretacja celu powinna mieć char dodatkowy, nigdy główny. Nie mogą prowadzić do rozszerzenia obowiązku, a dot ulg i zwolnień zwężająco.

Reguły interporalne

Rozstrzyga decyzja prawodawcy albo orzeczenie sądu. Zasadą stosowanie nowych przep od wejścia w życie do wszelkich stosunków sprzed i po wejściu w życie oraz trwających podczas zmiany Prócz zas bezpośredniego działania, prawodawca może wskazać zas działania dawnego, albo wyboru normy dawnej lub nowej, jego decyzja wskazuje datę wejścia w życie od kt aktualizuje się obowiązek stos przep. Orzeczenie sądowe ferowane są w kontekście zakazu retroakcji tj zakazu stanowienia prawa o mocy wstecznej i interpretacji i reguł w tym kierunku. Ustawa działa z mocą wsteczną gdy początek jej stosowania przypada na czas wcześniejszy niż ustawa stała się obowiązująca.

Gdy wątpliwości, przyjąć że przep normuje przyszłość. Zakaz retroakt. wynika z innej zas że organy działają na podst prawa i w granicach Wyjątkowo można przyjąć że retroaktywność nie narusza konst gdy nowe przep wprowadzają korzystniejsze rozwiązania albo nie pogarszające.

Etapy stosowania pr fin

Obowiązek podatkowy nie może być rezultatem interpretacji przep podatkowych, musi wynikać z ust podatk

1 ustalenie jaki przep obowiązuje i jakie jest jego brzmienie.

2 ustalenie stanu fakt-ustaleniu faktów i ich ocena. Wątpliwości nie rozstrzygać na niekorzyść podatnika. Niedopuszczalne wychodzenie poza te cechy stanu faktycznego które określa ustawa.

3 prawidłowa subsumpcja-to ocena czy stan faktyczny sprawy podatkowej mieści się w zakresie wyznaczonym przez przep prawnopodatk.

-trzeba porównać czy stan faktyczny pasuje do abstrakcyjnego wyrażonego w ustawie, czy można je powiązać, inaczej jest błąd

4 prawidłowe ustalenie następstwa prawnego określonego w przep prawa. Następstwo prawne powstaje tylko wskutek niewadliwej subsumpcji prawnej.

Przy analizie tekstu ustaw podatkowych trzeba rozstrzyc czy występują pojęcia prywatnopr, czy ustawa ma na użytek pr podatkowego definicje i czy tylko skorzystała z tych pojęć w ich brzmieniu, oraz czy posługiwanie pojęciami nie koliduje z obowiązkami podatkowymi. Analiza musi uwzględniać cele prawa podatkowego. Ocena skuteczności czynn cywilnopr do przep. podatkowych należy do interpretatora.

Umowa a obowiązek podatkowy

Zawieranie umów ma aspekt podatkowy gdy skutkują powstaniem obowiązku podatkowego.

O skuteczności czynn cywilnopr na gruncie pr podatkowego orzekają organy podatk po ustaleniu rzeczywistej treści stosunków. Gwarancją obiektywnego ustalenia jest przestrzeganie zas dwuinstancyjność i śr skarżenia NSA Wykazanie ze um służy omijaniu pr podatkowego odbywa się w postęp sądowym kt gwarantuje równorzędność stron tj treść jest rozpatrywana jako zagadnienie wstępne a orzeczenie jest podstawą wydania decyzji podatkowej.

Obowiązek podatkowy należy sformułować jasno by wynikało kto, co, kiedy ma robić, a gdy stan faktyczny nie powoduje powstania obowiązku podatkowego to nie można rozszerzać wykładnią Stosowanie ulg i zwolnień nie może odbywać się przez wykładnię rozszerzającą bo uprawnienia podatnika mogą być tylko takie jakie gwarantuje mu ustawa.

Obejście przez prawo prywatne to celowe ukształtowanie stosunku pr że podatek się nie należy mimo skutków jak przy czynn opodatkowanych. Nie można stosować wyłącznie norm cywilnopr bo podatek należy do sfery publicznopr. Obowiązek podatk nie może być znoszony ni zmieniany um cywilnopr, bo nie mogą one mieć skutku przy obowiązkach podatkowych wobec SkP

Um nie mogą być wykorzystane do obejścia bezwglednie obwowiąz przep pr podatkowego choć czynność będzie ważna, organ nie ma obowiązku respektować postanowień kt zmierzają do obejścia

Obejście w pr europejskim to

a) przy pośrednim -Rada na wniosek Komisji może dla zapobiegania obejściu i uchylaniu,

upoważnić członkowskie do szczeg uregulowania sprzecznych z dyrektywą przep.

b) przy bezpośrednich -stanowi ze członkowskie może odmówić stosowania dyrektywy gdy główną przesłanką

czynności jest obejście, albo je stwierdzi. Nie jest przeszkodą dla szczeg uregulowań pko uchylaniu.

Celem dyrektyw jest eliminacja podwójnego opodatkowania dywidend.

II PODSTAWY PRAWA BUDŻETOWEGO I GOSPODARKI FINANSOWEJ PAŃSTWA.

1 Pojęcie Budżetu

Budżet to podst instytucja finansowopr, zbudowana jako zespół prawnie określ zasad:

- planowania dochodów i wydatków oraz

- postępowania ze zgromadzonymi zasobami pieniężnymi i

-kompetencji do decyzji planistycznych i realizacyjnych.

1-To podstawowy plan finansowy państwa/ Samorządu uchwalany przez parlament.

-podstawowy bo obejmuje zasadniczą część dochodów i wydatków Państwa/ Samorządu.

2-O char dyrektywnym

Stanowi wiążące polecenie od parlamentu do Rządu i Ministrów. Treścią polecenia jest gromadzenie wskazanych w Budżecie kwot oraz wydatk. na wskazany cel. Dyrektywność wyraża się w formie prawnej tj ustawy oraz procedury absolutorium -tj kontroli wykonania.

3-obejmujący dochody i wydatki o char bezzwrotnym

4-na okres przyszły, zwykle roczny

2. Geneza i funkcje budżetu.----

3 Zasady budżetowe:

Wynikają z obserwacji praktyki budżetowej kt jest podłożem dla tworzenia jako postulatów doktryn. Nie ma char normatywnego, więc nie wiążą pr. Mogą być przejmowane do rozwiązań pr i wyrażane w przep.

1 Zupełności budżetu

To postulat by Bu obejmował wszystkie doch i wydatki państwa. Pozwala Parlamentowi wpłynąć na całość gosp fin państwa.

2 Jedności budżetu

To postulat ujęcia całości doch i wydatków w jednym akcie Budżetowym. Pozwala na całościową ocenę zamierzeń Rządu i ułatwia kontrolę.

3 Szczegółowości Bu.

To postulat uchwalania Bu nie tylko w kwotach globalnych doch & wydatk tak by ustalić

a) prognozowaną wydajność źródeł

b) kierunki i proporcje wydatków Bu

Uzewnętrznieniem jest klasyfikacja Bu tzn określ prawnie zas podziału dochodów i wydatków. Ma to aspekt polityczny bo im bardziej szczeg Bu tym większe jest związanie wykonawczej od parlamentu. Parlament rozpatruje projekty i uchwala Bu w szczegółowości ograniczonej do głównych podziałek. Zapobiega to utracie przejrzystości.

W aspekcie ekonomicznym pozwala na prowadzenie gosp planowej

4 Jawnosci Bu.

To postulat otwartości obrad parlamentu w uchwalaniu projektu Bu i publikacji ust Bu w massmediach. Służy kontroli fin

5 Jasności Bu

To postulat klasyfikowania i grupowania doch i wyd by z Budżetu wynikał kierunek gosp finansowej i wydatkowania śr oraz proporcje planowanych wpływów ze źródeł z kt gromadzone są zasoby Bu.

6 Równowagi Bu

To postulat by dochody budżetu były chociaż równe wydatkom, ale nie niższe. Uchwalenie niezrównoważonego Bu, gdzie planowane dochody są niższe od wydatków powoduje niemożliwość wykonania wszystkich wydatków i zmusza do tworzenia nowych źródeł dochodów albo sięgania do pożyczki wewn (źródeł zwrotnych) a w ostateczności do emisji Bu tj ze śr emitowanych przez państwo.

Naruszenie zas równowagi to uchwalania Bu deficytowych i ujemnych skutków dla gosp np inflacji

Charakter prawny budżetu

Bu. jest aktem pr o char normatywnym

-postanowienia mają określonych ściśle wykonawców

-mogą być wykonane tylko 1 raz.

Kwestia mocy wiążącej postanowień Bu jest taka że umieszczenie doch z określ źródeł & wydatk na określ cele nie jest podstawą do roszczeń wobec państwa lub Samorządu. Wyjątek dot tylko subwencji dla Samorządu-bo stanowi podstawę dla jej wypłacenia.

Rodzaje budżetów:

Każdy jest planem dochodów i wydatków związku publ pr

a) państwa i Samorz. Państwa obejmuje doch i wydatki instytucji i org państwa, Samorządu -jedn sam

b) zwyczajne i nadzwyczajne. Zwyczajne dot prognozowane zgodnie ze stanem pr i syt gosp,

Nadzwyczajne dot wynikłych w trakcie roku budżetowego dla kt pokrycia planuje się dodatk dochody

c) bieżących wydatków i inwestycyjne. Bieżące na utrzymanie państwa i instytucji, Inwestycyjne na operacje majątkowe i rozwojowe.

Planowanie budżetowe -horyzont czasowy.

Za długi horyzont czasowy to plan nieodpowiada potrzebom. Wybór ma znaczenie dla użyteczności planu. Za krótki nieobejmie gosp fin w razie zmian. W Pol jako rok Bu przyjęto -kalendarzowy, wywodzący się z tradycji cyklu przyrody, gdy roczny horyzont planowania za krótki stosuje się albo wydłużenie albo "planowanie kroczące"

a) kroczący polega na corocznym uchwalaniu budżetu na następny rok i założeń ogóln na jeszcze kolejny

b) wieloletnie-towarzyszy rocznemu, ale to ramowe plany doch i wydatk na okresy 5 letnie.

W ich ramach Coroczne realizują Wieloletnie. Przeciwdział.dla wydłużania są limity wydatków na programy wieloletnie, limity są ujmowane w załącznikach do ust budżetowej.

Źródła pr budżetowego

W konstytucji określono procedury budżetowe: przygotowania, uchwalania i kontroli wykonania. Świadczy to o wielkiej wadze regulacji

1) właściwość ustawu budżetowej do określania doch & wydatk Państwa.

2) stosowanie prowizorium bu.

3) wyłączność inicjatywy R Min do ustawy bu.

Instytucje Pr Budżetowego

Klasyfikacja budżetowa to prawnie określ zas grupowania doch & wydatków-[ściśle związ z zas szczegółowości i jasności bu]

Dokonywana w sposób zhierarchiz. tzn że określone kryt uznaje się za główne i z niego klasyfikuje się I rzędu, a zniego II rzędu.

Bu składa się z części odpowiadających organom władzy, poza tym w odrębnych częściach są subwencje i rezerwy oraz obsł długu i fin deficytu. Częściami dysponują Dysponenci tj kierownicy organów: ministrowie, prezesi, wojewodowie. Części dzielone na Działy, te na rozdziały, a te na paragraf. Szczeg zas klasyfikacji określa rozporządzenie Min Fin. Podziałki klasyfikacyjne tworzą strukturę formalną budżetu. Strukturę materialną tworzą zaplanowane kwoty .

2) Dochody

-90% stanowią wpływy z podatków i 7% z ceł

-wpłaty z zysku NBP

-wpływy od zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosob sp. Sk P

-dywidendy z udziałów w sp handlowych

-dochód z najmu, dzierżawy, pożyczek, spadków, darowizn. (prywatnopr)

Nie są nimi już wpływy z prywatyzacji majątku Sk P.

3) Wydatki

Dążąc do uporządkowania i zracjonalizowania podzielono na:

a) bieżące-dot stałego funkcjonowania instytucji państwowych. Są to subwencje ogólne dla Samorz. dotacje, wynagrodzenia i składki oraz świadczenia na rzecz os fiz i zakupy towarów i usług, takze wydatki na funkcjonowanie jednostek budżetowych.

-dotacje celowe finansują konkretne zadania np zlecone

-dotacje podmiotowe dofinansowują bieżące dział. podmiotu, niezwiązane świadczeniem zwrotnym.

-dotacje przedmiotowe doplacają do określ rodzaju towaru lub usługi

-dotacje do oprocentowania kredytów bankowych np na zakup produktów rolnych.

Mniejsze. znaczenie dotacji na pierwsze wyposażenie.

b) majątkowe

-na zakup i objęcie akcji lub ns wkład w sp handlowej

-na inwestycje i dotacje celowe dofinansowania inwestycji-przyznawane także jedn spoza SJFP. (wspieranie ochr środ i infrastruktury).

c) obsługi długu Sk P

-to wydatki z oprocentowania i dyskonta od Skarbowych pap wart. Oprocentowania zaciągniętych

kredytów, pożyczek i poręczeń Sk P albo definitywne i transferowe. Definitywne służą nabywaniu

dóbr i usług. Transferowe powodują wzrost zasobow pieniężnych podmiotów publicznopr.

d) programy wieloletnie -dla realizacji grup powiązanych zadań gdy łąćzne koszty powyżej 100 milionów zł (inwestycje, edukacja, obrony)

4) Nadwyzka i niedobór Budżetowy

Mogą być rezultatem planowania albo wykonania. Ust o fin publ dopuszcza obie sytuacje, ale Ust Bu określać źródła pokrycia niedoboru

Źródła te to: 1) sprzedaż Skarb. pap wart, 2) kredyt i pożyczka w banku, 3) prywatyzacja, 4) nadwyżka z lat ubiegłych.

Nadwyżka to dodatnia różnica między dochod i wydatk. Wyraża się w pozostałości zgromadzonych środków pieniężnych i nie wydanych.

-środki te mogą być wydane w następnych latach budżetowych

NIedobór to sytuacja w kt wydatki są większe od dochodów. Wyraża je zadłużenie jednostek wydatkujących wobec ich dostawców,

Niedobór winien być pokryty z zasobów gromadzonych na podstawie budżetów uchwalonych i wykonywanych w następnych latach.

Niedobór budżetowy w trakcie roku budżetowego pojawić się może na skutek nierównomiernego tempa gromadzenia doch i wydatkowania

5) Rezerwy Bu

To środki zaplanowane w budżecie po stronie wydatków a kt przeznaczenia nie określono w chwili uchwalania BU. Mają pomóc w wykonaniu Bu w syt nieprzewidzianych, gdy zaplanowane środki okazały się niewystarczające. Zapewniają elastyczność w wykonaniu.

Rezerwy nie mają char kasowego bo dot chwili uchwalania Bu kiedy nie ma jeszcze żadnych zgromadzonych doch. Dopiero ich zgromadzenie umożliwia wykorzystanie.

-r. ogólna -dot planowania wydatków na cele nieprzewidziane. W chwili uchwalania znana kwota ale nie przeznaczenie. Do 2% wydatków Bu. Dysponuje nią Rada Min

-r celowe-dot 2 wypadków

1) na wydatki kt umieszczenie w podziałce klasyfikacji było niemożliwe w chwili opracowywania Bu. Nieznane przeznaczenie ale znany podmiot, blo na odwrót

2) gdy źródłem finansowania są środki z zagranicy. Suma nie moze przekroczyć 5% wydatków Bu.

Dysponuje celowymi Min Fin z dysponentami, celową na wzrost wynagrodzeń R Min.

Uruchamianie rezerw tzn przeznaczenie na cel wymaga uprzedniej zminy w Bu przez obniżenie kwoty rezerwy w jednej podziałce ze zwiększeniem jej w innej kt ma finansować wydatki. W rezultacie nie powoduje zmiany ogólnej kwoty wydatków. Generalnie uruchomienie to czynność w sferze planowania tj zmianie treści budżetu nie towarzyszy żaden transfer.

Wykonywanie to pobieranie dochodów ze źródeł i wydatkowanie ustalonych kwot na ustalone w Bu cele

Zasady wykonywania: Szczeg zas i tryb wyk budżetu określa rozporządzenie Min fin.

1 terminowości pobierania i wydatkowania

2 zlecanie zadań wg najkorzystniejszej oferty z uwzgl przep o zamówieniach publ

3 pierwszeństwa wydatków na obsługę Sk P

4 niezależne od wielkości środków na płatności z tyt egzekucyjnych i wyroków sądowych.

Wykonawcy Bu.

To podmioty uczestniczące w wykonywaniu Bu: bezpośredni i pośredni.

1 Pośredni to organy nadzoru i kontroli nad wykonywaniem budżetu państwa: R Min kieruje

wykonywaniem budżetu a Min Fin kontroluje.

-kontrolują i nadzorują całość gosp fin podległych im jednostek Następstwem stwierdzenia

nieprawidłowości winni działać dla zapewnienia prawidłowości.

2 Bezpośrednimi wykonawcami są organy państwowe kt same gromadzą i wydatkują i podległe im jednostki Są to urzędy skarbowe i celne.

-zwykle świadczą usługi niematerialne i nieodpłatnie.

3 Banki sprawujące obsługę kasową budżetu przez prowadzenie rachunków bankowych. Najważniejsze to Centralny rachunek bieżący Bu

Stosunki między bankami a Sk P opierają się na umowie rach bankowego.

Zasady dysponowania środkami budżetowymi

Zasoby gromadzone są na rachunkach bankowych Bu i wydatkowane wg procedur [uregulowanych w ust o fin publ] Procedury te to:

Uruchamianie przez przekaz śr z Central Rachunku bieżącego Bu. Przekazuje Min Fin dyspon. głównym. Dysponenci wydatkują w granicach planów fin, albo przekazują dysponentom II stopnia, ci mogą przekazać III stopnia. Granice wydatków dysponentów określone są w Budżecie.

Blokowanie to zakaz dysponowania częścią planowanych wydatków, albo wstrzymanie przekazania środków na realizacje zadań finansow.

-w ust o finansach publ uregulowano blokowanie w razie przesłanek: stwierdzenia niegospodarności jednostek albo opóźnień realizacji zadań

Decyzje o blokadzie podejmuje Min Fin albo dysponent części. Różnica w tym że Min Fin może blokować w zakresie całego Bu prócz tych kt musi włączyć w "wysokościach proponowanych". Decyzję Min Fin może uchylić Rada Min. Blokowanie jest aktem pr

Wyjątkowo zablokowane wydatki Min Fin może przenieść do nowej rezerwy celowej na finansowanie zobowiązań Sk P, ale dopiero po opinii Sejmowej Komisji ds budżetu. Skutkiem tego jest zmiana w Bu po stronie wydatków.

Decyzje o blokadzie podejmuje też R Min tylko przy zagrozeniu realizacji ustawy Bu. [zaś Min Fin dla korekty oddziaływania organów]

-zagrożenie realizacji ust budżetowej zachodzi gdy tempo wydatków jest wyższe od gromadzenia. R Min blokuje rozporządzeniem.

Nie zrealizowane wydatki z upływem roku budżetowego wygasają tzn że jednostka nie może kontynuować wydatkowania w kolejnym roku budżetowym. Wyjątkowo nie wygasają wydatki kt źródłem są planowane przychody ze źródeł zagranicznych. Rada Min musi ustalić plan wykorzystania wydatków kt nie wygasają z końcem roku. Są one gromadzone na sub koncie, na kt Min Fin musi przekazać śr. Gdy nie zostaną one wykorzystane w term wskazanym przez R Min -ostatecznie wygasają

Zmiany w toku wykonywania budżetu.

Parlament ma możność zmian ust budżetowej, jedynym ograniczeniem jest inicjatywa Rady Min. Zmiany polegają na przeniesieniu planowanych wydatków między rozdziałami i paragrafami. Gdy wnosi zmianę wysokości wydatków -to wymaga zgody Min Finansów.

Niedopuszczalne przeniesienia zwiększające wydatki o 5% w podziałce, ani wywołujące zwiększenie wydatków na wynagrodzenia.

Wyjątki przy stanie nadzwyczajnym, wtedy Rada Min może przenosić planowane wydatki między częściami i działami Przeniesienia następują rozporządzeniem Rady Min.

Szczeg rodzajem przeniesienia jest wykorzystanie rezerwy budżetowej

Kontrola wykonania

1 Sprawozdanie Sejmu

Wykonanie podlega kontroli Sejmu. Min Fin zobowiązany przedkładać Sejmowej Komisji i NIK dane o przebiegu wykonania.

Właściwe prace nad sprawozdaniem po zakończeniu roku budżetowego. Rada MIn -5 mis po zakończeniu przedkłada sprawozdanie do Sejmu z informacją o stanie zadłużenia państwa. Sprawozdanie ma przedstawiać stan całości fin publ wraz z ocenami sytuacji gosp .

2 Rozpatrywanie sprawozdania - to Sejm rozpatruje po zapoznaniu sie z opinią NIK i w 90 dni od przedłożenia uchwala udzielenie lub odmowę absolutorium dla R Ministrów

Absolutorium to akt aprobaty Sejmu dla wykonania i jego rezultatów. Oznacza zamknięcie tej kwestii i nie rozpatrywanie jej później

-nie udzielenie nie zostało określone w konstytucji

Podstawowe Zasady Publ Gospodarki Finansowej

1 Jawności i przejrzystości

Realizowana przez jawność debat budżetowych Sejmu i Samorządów oraz ich publikacje, a także debat nad sprawozdaniem z ich wykonania. Podawanie przez Min Fin do publicznej wiadomości kwot dotacji z Budż i danych o finansach publ. Minister w Monitorze Pol ujawnia kwotę długu publicznego i niewymagalnych

zobowiązań za poręczenia przez jedn Sekt F.

-kwotę długu Sk P i jego długów z poręczeń

-relacje długu publicznego do PKBr

2 Planowania dochodów i wydatków.

Planowanie to określanie źródeł i wielkości czerpanych zasobów pienięż oraz wyznaczanie kierunku i zakresu finans zadań. Gospodarowanie wiąże się z planowaniem doch & wyd, umożliwia racjonalną gospodarkę fin państwa. Podstawowym planem jest Budżet.

Wydatki i rozchody ujęte w Budżecie są nieprzekraczalne- limit, przekroczenie to naruszenie dyscypl FP, tym się różnią od planów jedn Sektora FP. Przekroczenie limitu wymaga zmian planu, i zmiany plan roczny Planowane wydatki Jedn Sekt FP mogą ulec zmianie gdy nie wymaga zwiększenia dotacji z Budżetu i nie zmniejszy planowanych wpłat do niego. W planach fin JSFP wyodrębniają przychody własne, dotacje i wydatki na wynagrodzenia (i składki od nich)

3 Klasyfikowanie d & w

Umożliwia planowanie finansowe tzn określ źródeł i wielkości czerpanych zasobów, wskazywanie kierunków finansowania. Służy też sprawozdawczości

Dochody i wydatki publiczne, budżetu państwa i samorządu oraz JSFP klasyfikuje się według: Dział i RozDział oraz Paragraf. Szczegółową klasyfikacje określa Min Fin rozporządzeniem. Największe znaczenie ma klasyfikacja d & w Budżetowych.

4 Gromadzenia i Wydatkowania środków publicznych

Regulacja dot sposobu gr & w jest w poszczególnych ustawach dot podatków, opłat, ceł

Środki publ nie mogą być przekazane na finansowanie imiennie wskazanych celów

Związek publpr może przekazać śr publ na wykonanie zadania każdemu podmiotowi kt o nie wystąpi o ile przedstawi on ofertę wykonania ich zgodnie z zas uczciwej konkurencji nadto efektywnie i oszczędnie oraz terminowo. Warunek by przep pozwalały na przeznaczenie środków na wskazany cel. Cele takie wskazane są w ustawie Budżetowej lub uchwale budżetowej Samorządu oraz planie JSFP

Wydatki publ winny być dokonywane :

1) celowo i oszczędnie oraz efektywnie

2) terminowo

3) w wysokości zaciągniętych zobowiązań.

4) podstawową zas jest kupowanie, najmowanie usług na zas określ w ust o zamówieniach publ, bo to prowadzi do wysokiej efektywności.

5) ograniczenie w zaciąganiu zobowiązań do wysokości określonej w planie jednostki

5 Rachunkowości i sprawozdawczości oraz informowania o stanie FP

Efektywność sterowania zjawiskami fin zależy od możliwości obserwacji tych zjawisk i kontroli ich przebiegu pod wzgl ich zgodności z planem. Stąd tworzone są ewidencje tych zjawisk więc Min Fin zobowiązany rozporządzeniem określić zasady rachunkowości i plany kont.

-zas sprawozdawczości jest dopełnieniem zas planowania-stwarza możność oceny stopnia i sposobu wykonania planu Sprawozdania budżetowe to sprawozdania JSFP dot gromadzenia i wydatkowania oraz dysponowania środków publicznych.

Zbiorcze roczne sprawozdanie z wykonania budżetów jedn Samorządu sporządza Prezes Gł Urz Statystyk.

1. Istota fin publ to: część zjawisk pieniężnych, związanych z gromadzeniem śr pieniężnych, czyli pieniężne

mechanizmy wymiany i podziału własności materialnej

2. Podział na publiczne i prywatne ze wzgl kto je gromadzi:

-publiczne to Procesy i zjawiska związane z powstaniem i rozdysponowaniem śr pieniężnych kt Pozwolą funkcjonować sektorowi publiczn. Sektor publiczny to stos realizowane przez podmioty pr publ: jedn państw, samorz	-prywatne
Cechy: Scentralizowany charakter Jeden z uczestników stosunku finans jest podmiotem pr publ z atrybutem pr publ Stosunki oparte na władztwie i podporządkowaniu tj z możnością wiążącego kształtowania sytuacji prawnej podmiotu podporządkowanego Ścisłe przestrzeganie nakazów i zakazów albo dolegliwości za nie przestrzeganie. Wysoka reglamentacja prawna tj nic nie dozwolone bez upoważnienia ustawy	-odmienne lub nie posiadają ich wcale związek i zależność Reglamentacja na innych zasadach

Bez sektora prywatnego nie byłoby publicznego bo fin publ wydatkowane są na sektor prywatny. Ale regulacje są tylko do sektora prywatnego.

3. Celem jest : Zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludzkich

Finansowanie dóbr publ i społ- służących społeczeństwu lokalnemu np. ochrona śr

-dobra społ mogą być prywatne ale ze wzgl politycznych są dostępne dla każdego {edukacja i służb zdrowia}

-dobra społ wytwarzane dzięki urządzeniom będącym własnością publ lub dofinansowywane też przez fundusze prywatne (w zależności od syt polit), a dobra publ przez f publiczne

4. Klasyfikacja zjawisk finans:-

Zjawiska fin regulują przepływy pieniędzy. Obejmują zjawiska z cyrkulacją pieniądza

a) dotacje -pieniądze oznaczone na ściśle określony cel

b) subwencje pieniądze bez określonego celu lub szeroko określony

3 grupy zjawisk finansowych

1) przychody i wydatki związane z wymianą produktów (tzw realne, materialne)

2) przychody i wydatki kredytowe

3) przychody transferowe i redystrybucyjne

A Wg kryt podmiotowego tj kto wydaje lub gromadzi środki

1/ Fin Organów władzy publ tj

-zasoby związków publpr Państwa i Agencji rząd, samorz, ubezpieczeń, Fundacji społ, Funduszy parabudż Mają char transferowy, pochodzą z podatków i opłat adm przedsiębiorstw, instytucji i ludności.

Zasilane z kredytu publ, dywidend, kar, grzywien

Dochody te są ściśle reglamentowane przep pr i konstytucji -bez ust nie ma danin publpr-podatków. Specyfiką tych wydatków dominacja płatności transferowych nad wydatkami ekwiwalentnymi. Ekwiwalentne wydatki są też reglamentowane np. postanowienia o zamówieniach publ, tryb przetargu

2/ Fin Przedsiębiorstw

Tworzone z produkcji dóbr i świadczenia usług po określ cenach (wydatki materialne).

W warunkach rynkowych ceny i sprzedaż regulowane przez rynek.

Przychody to suma śr kt przedsiębiorstwa otrzymują za sprzedane dobra i usługi. (wpływy)

-określać je tak by powstał dochód (po odliczeniu kosztów)

Dochody to czysty rezultat działaln po potrąceniu kosztów wytworzenia i sprzedaży usług i towarów

-podlega podziałowi na:przedsiębiorstwo (rozwój i samofinans i przejmowany przez budżet -redystryb)

-z działaln przedsięb związane przychody i wydatki ekwiwalentne i osob kt towarzyszą wydatki kredytowe.

3/ Fin banków i instytucji kredytowych

Zależą od modelu bankowości w państwie, obecnie jest układ dwuszczeblowy:

A Bank Central-nie prowadzi typowych czynn fin. To instytucja emisyjna kt obsługuje budżet państ i banki.

B banki komercyjne specjalizujące się w przepływie środków pieniężnych i czynnościach kredytowych

4/ fin ubezpieczeń

Podstawą działań są wkłady wpłacane przez podmioty ubezpieczone. Wysokość i warunki wypłacania kształtują działalność finansową państwa, stąd niekt ubezpieczenia są obowiązkowe.

-wydatki sa ekwiwalentne, materialne i osobowe oraz transferowe

5/ fin gosp domowych (ludności) - z wynagrodzeń

Podlegają regulacji pr (renta, emerytura) lub mechanizmów rynkowych. Nadto zasilają je kredyty (dywidendy, pożyczki, odszkodowania, wydatki o char ekwiwalentnym

Fundusz celowy ma wysoką specjalizację. Budżet jest uniwersalny gromadzi źródła różnych źródeł.

Fundusz to instytucja wyspecjalizowana w finansowaniu wąskiej grupy celów z małej grupy źródeł.

Dla ust o finansach publ Funduszem celowym jest tylko ustawowo powołany ale przed dniem jej wejścia w życie. Nadto dochody pochodzą ze źrodeł publicznych czyli nie tylko publicznopr.

Cechą funduszy celowych jest różnorodność ich konstrukcji pr, źródeł oraz zas gospodarki Typowymi funduszami celowymi są:

-F. Ubezpieczeń Społ oraz F Rezerwy Demograficznej

-F Ochr Srod i Gosp Wodnej oraz F Ochr Gruntów Rolnych

-F Pracy i F Alimentacyjne

Przesłanki tworzenia Funduszy Celowych

1 zapotrzebowanie środków na dany cel jest stałe

2 Źródło doch funduszu jest stabilne, pozwala systematycznie wydawać gromadzone śr bez nadwyżek

Finansowanie przez fund celowy zabezpiecza dziedzinę przed corocznym zabieganiem o śr oraz przed zmianami zakresu finansowania wskutek zmiany gradacji celów społ-gosp.

Gospodarka funduszowi prowadzona obok Budżetowej i niedobór śr funduszu nie pozwala sięgać do Budżetu i na odwrót tj do sięgać do funduszu przy niedoborze Budżetu. Nadwyżki funduszu nie służą automatycznie finansowaniu zadań budżetowych To nieracjonalność Fund Celowych.

Likwidacja Funduszy odbywa się przez włączenie ich dochodów i wydatków do Budżetu.

Zakres ich działalności się kurczy.

Rodzaje Funduszy:

a) Autonomiczne-ich konstrukcja nie pozwala na transfer środków między Budżetem a Fundusz. Nie przeszkadza to finansowaniu celów finansowanych z Budżetu i wyłączonych z niego

b) Powiązane z Budżetem-pozwala dotować celów Funduszy i przekazać nadwyżki na cele Budżetu

c) WewnątrzBudżetowe- pozwala finansować jeden cel w granicach wpływów z określ źródła

Scentralizowane -tworzą jednolite konstrukcje a ich zasoby są w dyspozycji Ministra wykonawcy

planu finansowego funduszu np F Alimentacyjny- wg ustawy jedynym dysponentem jest ZUS.

Zdecentralizowane to zesp jednorodzajowych funduszy w dyspozycji organów Samorządu: wojewodów, albo składa się z zespołu Funduszu centralnego i części zarządzanych przez wojewodów. Możliwy jest transfer między częścią centralną a terenowymi.

Państwowe i Samorządowe. Palny przychodów i wydatków państwowych będzie zawierać ustawa budżetowa, a Samorządów budżety samorządów.

Gosp finansowa Funduszy celowych

Odbywa się na podstawie ich rocznych planów fin, a te stanowią część ust/uchwały budżetowej Sprawozdanie z wykonania ust budżetowej zawiera też dane o przychodach i wydatkach państw FC Śri funduszy gromadzone w bankach a wydatki dokonuje się tylko w ramach posiadanych śr fin. Wyjątkowo kredyt albo pożyczka gdy ust tworząca fundusz zezwala na to.

Źródła fundusz tworzą dotacje z Budżetu albo opłaty podatkowe.

Szczeg zas określa Min nadzorującym fundusz z Min Fin.

Fundusze mogą prowadzić ograniczoną działalność zarobkową, być finansowane z darowizn, testamentu. Wydatki bywają zwrotne.

9. Państwowy dług pubnliczny

1 Powstaje wskutek zaciągania zobowiązań przez państwo dla pokrycia deficytu i uzyskania stanu równowagi budżetowej. Może powstać wskutek emisji papierów, pożyczek, kredytów

2 Obliczanie- to wartość nominalna zobowiązań, obejmuje sumę wyemitowanych pap wartościowych i zobowiązań -kwota należna do zapłaty w dniu wymagalności [suma bez wzajemnych zob sektora publicz]

3 Ograniczenie długu do 3/5 PKB

4 Odpowiedzialnym za wielkość długu jest Min Fin, ustala strategie zarządzania długiem publ i Skarb P

-strategia 3 letnia obejmuje określenie wielkości, terminów, źródeł, zaciągania i politykę ich spłaty

-celem polityki jest doprowadzenie obsługi długu do najniższych kosztów oraz dążenie do równowagi

Min Fin przedkłada Radzie Ministrów do zatwierdzenia a dalej do Sejmu.

5 Źródła finansowania długu celnego to:

a) dług wewnętrzny

b) zagraniczne kredyty publiczne

6 Pożyczki Skarbu Państwa zaciągane są tylko na finansowanie potrzeb budżetu państwa i deficytu. Pożyczki zaciąga Min Fin. Przy pożyczkach zagranicznych Rząd upoważnia Min Fin do zaciągania [bo w umowach z zagranicą właściwy jest Rząd. Suma pożyczek nie może przewyższać LIMITU PRZYROSTU ZADLUŻENIA określonego w ustawie Budżetowej

7 Sytuacja niekorzystna dla państwowego dlugu publicznego i kwot poręczeń do PKB

a) procedury ostroznosciowe tj

-gdy kwota deficytu większa od 50 % ale nie większa od 55% to Rada Ministr uchwala projekt ustawy budżetowej w kt relacja deficytu do dochodów państwa jest nie wyższa niż w bieżącym [tak samo górne ograniczenie w Samorządzie]

--gdy kwota deficytu większa od 55 % ale nie większa od 60% PKB-Rada Min uchwala projekt ustawy, gdzie górne ograniczenie deficytu jest poziomem zapewniającym że relacja ta będzie większa od relacji za ubiegły rok i I półrocze bieżącego, jednocześnie Rada Ministr uchwala program sanacyjny w kt ustala przyczyny, program naprawy i 3 letnia prognozę relacji.

-gdy kwota deficytu większa od 60% PKB ustawa nakazuje ponadto:

zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji w sektorze fin publicznych

uchwalenie programu sanacyjnego od Rady Ministrów, by ograniczyć do 60%

w projekcie ustawy budżetowej na kolejny rok nie może zakładać deficytu

12. Dyscyplina finansów publ - odpowiedzialność

1 Naruszenie reguł gospodarki zakłóca działanie mechanizmów finansowych. tj

-zaniechanie lub zaniżone ustalanie należności Sk Państwa/ Samorządu

-przekroczenie upoważnienia do zaciagania zobowiązań i limitu wydatków ze śr publicznych

-niezgodne wydatkowanie środków funduszu celowego i udzielanie dotacji.

-przenoszenie dochodów między jednostkami budżetowymi

Wyjątkiem jest naruszenie dyscypliny by zapobiec szkodzie w mieniu publ lub ją usunąć -

2 Podmioty odpowiedzialne to [nie chce ale przewiduje] [chce]

-pracownicy sektora fin publ i inne środki dysponujące za nieumyślne i umyślne wyrządzenie

# wyjątkowo nie odpowie gdy przy należytej staranności nie szło uniknąć naruszenia

# działając na polecenie przełożonego należy złożyć pisemne zastrzeżenie -wtedy odpowie kier.

* przedawnienie karalności po 3 latach od popełnienia czynu (lub 2 lata od wszczęcia postępow)

Odpowiedzialność dyscyplinarna nie stoi na przeszkodzie innej tj cywilnej lub karnej.

-w razie toku innego dyscyplinarne zawieszana a w razie skazania umarzane.

-gdy zakończone przed wszczęciem innego to nie ma wzruszeń orzeczenia dyscyplinarnego, ale nie wyegzekwowane należności nie są ściągane.

3 Postęp jest dwuinstancyjne

Podmioty to obwiniony i oskarżyciel -Rzecznik Dyscypliny Finans składa wniosek ukarania

W I instancji przed różnymi Komisjami Orzekającymi

a) przy RIO w spr naruszeń wyk budzetu jednost samorządu -przewodniczy komisji z-ca Prezesa Izby

-powołuje on innych czł Komisji

b) przy wojewodach w spr wykonania budżetu Wojewody-przewodniczących i zastępc powołuje Wojewoda

c) resortowe przy Ministrach lub przewodniczących Komitetów R Min oraz przy Szefie Kancel Premiera

-w zakr działów adm rząd, kt kieruje lub nadzoruje dany minister. Powołuje przewodniczącego i czł

# odrębności przy Kancel: Sejmu i Senatu, Prezydenta, SN, NIK NSA, Tryb K, Rzeczn PO PIP i KRRTv bo orzeka tu WSPÓLNA KOMISJA ORZEKAJĄCA powołana przez Prezydenta

Organ II inst to GŁÓWNA Kom Orzekająca przy Min Fin, jej skład powołuje R Min na jego wniosek na kadencje 4 letnią

Kierownik jedn sektora fin publ i organy kontroli zobowiąz ujawnić naruszenie dyscypl powiadomić Rzecznika Dyscypl fin publ - ustala prawdziwość informacji w postęp przygotowawczym {ma pr wzywać i żądać wyjaśnień i opinii] Po przekonaniu się sporządza wniosek o ukaranie i przekazuje Komisji orzekającej

-wniosek może także wnieść Min Fin i NIK [wiążące bo musi popierać je] oraz Prezes RIO od kt może odstąpić za zgodą GŁÓNEGO RZECZNIKA Dyscypl Fin.

Na wniosek rzecznika wszczyna postępowanie Przewodniczący Kom , chyba że brak przesłanek to postanowienie o odmowie na kt jest zażalenie od stron i składającego wniosek. O wszczęciu zawiadamia ich i kierowników zakładu obwinionego. Rozstrzygniecie po rozprawie z ograniczeniami jawności (stos przep o wykroczeniach)

Od orzeczeń Kom jest odwołanie do II instancji tj GŁÓWNEJ KOM Orzekającej a od niej NSA.

Kary za naruszenie dyscypl opiewają na upomnienie, naganę, pieniężne oraz zakaz funkcji kier5l

-karę wymierza Kom wg stopnia winy i szkodliwości oraz skutku, dlatego musi wymierzyć karę surowszą niż naganę gdy naruszenie było umyślne Przedawnienie wykonania kary po 1 roku od uprawomocnienia orzeczenia, po upływie 2 lat zatarcie ex officio (na wniosek szybciej przez M Fin) Prezes R Min może złagodzić, darować karę.

III. Podstawy gospodarki finansowej samorządu terytorialnego.

IV. Zarys teorii podatku.

Ewolucja koncepcji podatkowych

1 Fizjokraci-uznali konieczność rozwoju rolnictwa jako głównego źródła dochodów podatkowych państwa Jedną klasą produkcyjną są rolnicy, wytwarzający dochód netto kt jest podstawą egzystencji społecz.. Z rolnictwa jest "produkt dodatkowy, czysty (nadwyżka nad kosztami produkcji) stąd opodatkowanie przemysłu i handlu nieuzasadnione, bo nie powstaje tam czysty produkt, a rzemieślnicy wliczą podatki w koszt produkcji i zwiększ ceny

Ma być tylko jeden bezpośredni podatek w rolnictwie, a podatnikami właściciele ziemscy kt przypada czysty produkt. Koszt utrzymania państwa poniesie właściciel ziemski.

2 Kameraliści -uznawali konieczność ingerencji państwa w działalność gosp (protekcjonizm gosp)

Źródło dochodu wiązali z produkcją i handlem, byli za rozwojem przemysłu i mnr wymianie towarów.

Wzrost doch podatkowych wiązali z wzrostem zamożności. Wzrost doch państwa je umacnia

Gotlob Justi krytykował akcyzę-jako podatek bez uczciwej podstawy (ustawy) kt obciąża biednych.

Zwiększenia wpływów podatkowych upatrywał w sprawnej administracji a nie w wzroście fiskalizmu.

Żądał podatków równych i sprawiedliwych. Zasługą Justi było ułożenie reguł dot techniki podatkowej.

3 A. Smith- uważał obiektywne prawa natury za silniejsze od stanowionego, stąd system gospodarczy samoczynnie osiąga równowagę a ingerencja państwa jest zbędna. Smith akceptuje liberalizm gosp.

ZASADY opodatkowania i ich znaczenie

1 dogodności - by prawodawca ściągał podatek w sposób pozwalający podatnikowi zapłacić, stopniowe płacenie, w miarę zakupów, a przy gruntach gdy prawdopodobieństwo zapłacenia go.

2 pewności-określająca termin i sumę płatności, sposób zapłaty jasno określone i zrozumiałe.

Zapobiega samowoli fiskusa i patologii dotkliwego obciążenia podatkowego i korupcji.

3 taniości opodatkowania -by koszty realizacji podatków utrzymać na najniższym poziomie, aby najwięcej przypadło dobru publ. kosztowność podatku wynika z rozbudowanej administr skarbowej. Postulował ochronę źródeł podatku by uniknąć hamowania pracowitości i utraty korzyści z podatku.

4 równomierności-miernikiem prywatnych korzyści i zdoln. płatniczej jest dochód kt podlega opodatk Podatek jest opłatą za państwową ochronę, a wysokość ciężaru ma być wypadkową korzyści. Granica ciężaru podatkowego czyli sprawiedliwa cena to opodatkowanie proporcjonalne. (ze względu na różną wysokość korzyści)

Podatnik ma obowiązek sprawdzać nałożone podatki co do ich ekonomicznej zasadności to prawo naturalne kt nie mogą być uzasadniane racją stanu

Zdolność płatnicza ma być określana wg 3 prywatnych dochodów renty, płacy zysku i nikt nie powinien płacić wyższych niż może a państwo ma troszczyć się o finanse obywateli. Ciężar trzeba rozkładać wg zdolności płatniczej tzn wg wysokości dochodu, bogaci mają uczestniczyć wydatkach publ bardziej niż proporcjonalnie, co pozwoli wyłączyć od opodatkowania dochody na poziomie minimum egzystencji (kto ma wyższą zdolność płatniczą płaci więcej a kto niższą mniej, ale nie rozstrzyga to o proporcjonalnym opodatkowaniu wg kt w miarę wzrostu zdoln płatniczej podatnik ma być opodatkowany proporcjonalnie lub bardziej względem dochodu)

5 przerzucalności przy wystąpieniu 2 przesłanek: wolnej konkurencji i przyczyn ekonomicznych. Nałożenie podatku uruchamia przerzucenie podatku na inną osobę, nie podatnika. Fiskalizm -wobec niewspółmiernego wzrostu podatków zamiera działaln gosp i obniża się poziom dochodów publ. Smith ostrzega przed niszczeniem źródeł dochodu dla chwilowych korzyści Ta koncepcja (benefit) ma wadę, nie uwzgl rozłożenia dobrodziejstw dla obywateli z wydatków państwa. Korzyści obywateli odnoszone z dział państwa za zapłacone podatki nie mogły być zamierzone. Sprawiedliwa cena jest tylko złudzeniem.

-stos ciężaru podatk do indywidualnych korzyści kształtowany arbitralną decyzją organów państwowych, nie wolą stron

Podatnicy o tym samym dochodzie płacą równe podatki, a o odmiennych doch podatki rożne.

6 Zapłata ofiary zmniejsza szansę zaspokojenia potrzeb, skoro możość zaspokojenia potrzeb ma być równa to ofiara ma wywołać równy ubytek korzyści u osób opodatkowanych.

7 Nie przyjmował myśli o funkcji redystrybucyjnej państwa

4 Ricardo David - posłużył się wspólną dla Smitha metodą badań opartą na zas wolnej konkurencji i respekcie dla obiektywnych praw natury Zbadał przyczyny i zakres przerzucania podatków. Doszedł innych rozwiązań

1 Przez przerzucanie podatku właściciele ziemscy nie ponoszą ciężaru opodatk, spada na kapitalistę.

2 Finansowy ciężar utrzymania państwa spoczywa na osiągających zysk z kapitału (nie na ziemianach)

-z renty grunt dot-łby tylko renty gdyby spadł na właściciela i był nieprzerzucalny na konsumenta

-od zysku -rozsądny podatek z zysku dowiódłby towar zagran i kraj do tej samej ceny płaconej przed podatk

-od płac -powoduje zwiększenie płac zmniejszając zysk z kapitału, nie każda podwyżka cen podnosi płace i nie o sumę równą datkowi. Podatek zostaje przy producencie.

5 Koncepcja równej ofiary Milla- Utylitarysty

-od renty grunt. płaci dzierżawca (w ekonom sensie ponosi właściciel ziemski) bo dzierżawca dla godziwego zysku opłaci właścicielowi gruntu, o kwotę podatku mniej.

-czynsz za dom składa się z czynszu za budynek (zyskiem od kapit budowl) i z czynszu za plac. Czynszu za budynek nie może ponieść przedsiębiorca budowlany, otrzymywany czynsz musi przynieść zysk równy np "wypożyczeniu kapitału z zabezpieczeniem", także trzeba utrzymać dom. Uzasadnia to przeniesienie podatku od czynszu na najemcę

-przy dzierżawie gruntu podatek nałożony na czynsz obciąża wyłącznie właściciela gruntu, im większy podatek płaciłby najemca tym mniej byłby skłonny płacić za użytkowanie placu, dlatego przerzucanie podatku nie może się dokonać.

-przy dochodzie z kapitału (składa się z 2 części: oprocentowania i premii za ryzyko), przerzucany tylko w tej części kt dot nadwyżki przekraczającej sumę oprocentowania, (bo kto kapitału używa musi otrzymać wynagrodzenie, za ryzyko.

Podobnie w rolnictwie , handlu, przemyśle

a) przy doch z kapit zainwestowanego w rolnictwie, to należny podatek obniża czynsz dzierżawny a podatek obciąża właściciela ziemskiego-w ten sposób właściciel kapitału podnosi stopę zysku.

b) przy doch z kapitału zainwestowanego w przemyśle lub handlu, to podniesienie ceny towarów o kwotę zapłaconego podatku skutkuje obciążeniem konsumentów.

c) przy podatku od płac, w przemyśle, w I kolejności przeniesiony na właściciela fabryk, jednak za wszystko będzie musiał płacić konsument

d) przy podatku od towarów konsumpcyjnych (pośrednich), skoro zakres konsumpcji zależy od zdolności finansowej, to główny ciężar tego podatku ponoszą zamożni i na nich skupia się cały ciężar, tj na kapitalistach i przemysłowcach. Bazował na utylitaryzmie a prekursorem był Bentham i jego teoria szczęścia

Zasługą koncepcji Mill było uzasadnienie opodatkowania zgodnego z zdolnością płatniczą.

Wyznaczyła przełom w rozumieniu zdolności płatniczej Zakładała że:

1.Polityka państwa dąży do osiągnięcia większej korzyści dla społeczeństw, a śr realizacji jest dochód.

2 Korzyść z dochodu można zmierzyć a łączna korzyść wzrasta ze wzrostem dochodu co też można zmierzyć

3 Os. o tym samym dochodzie poświęcają tę samą korzyść, ponoszą równą ofiarę-gdy płacą ten sam podatek

4 Życie w społecz. zobowiązuje do ponoszenia części ofiar na jego ochronę, a część ta nie może być ujęta w relacji do korzyści, kt podatnik czerpie z działań państwa. Społeczeństwo ma pr wymusić tę ofiarę Uzasadn ich ponoszenia że interesie ogółu, finansową.

5 Podatnicy traktowani są równo gdy ich obciążenie podatk jest taką samą ofiarą lub stratą w dobrobycie.

Podatnicy o tym samym dochodzie płacą równe podatki, a o odmiennych doch podatki rożne.

Najniższa ofiara to najważniejszą zas opodatkowania (chodzi o równą straty tj zróżnicowanie ciężaru podatkowego wg wysokości dochodu skoro najmniejszą korzyść graniczną wnosi dochód wysoki niż niski to powinien być opodatkowany silniej.. Dla ustalenia kwoty "równej ofiary" tj czy po zapłaceniu podatku podatnik znalazł się w takiej samej pozycji wzgl zaspokojenia potrzeb, korzyść musi być badana przed i po opodatkowaniu Ciężar podatku trzeba ustanowić tak by u wszystkich podatników spowodować powstanie takiej samej straty korzyści granicznej-gdy obciążenie utrzymuje stan nierówności tzn że system jest wadliwy i należy wyżej opodatkować doch wysokie.

Alternatywne koncepcje ofiary:

-ofiara równa marginalna-oznacza że podatnicy z niższymi dochodami i niskimi stratami korzyści z niego byliby obciążeni podatkiem bardziej niż podatnicy o wyższym dochodzi i wyższej korzyści. Ofiara ta nakłada ciężary podatkowe na osoby o najwyższych dochodach, oznacza to 100% opodatkowanie powyżej granicy dochodu wolnego od podatku. Minimalizacja ofiary osiągnięta gdy z pobraniem podatku wiąże się najmniejsza strata korzyści (synonim regresywnego opodatkowania)

-ofiara absolutna gdy wszyscy podatnicy ponoszą stratę korzyści w tej samej wysokości bezwzględnej. niezależnie od różności dochodów

-ofiara proporcjonalna gdy wszyscy podatnicy ponoszą tak samo dużą ofiarę.

Koncepcja ofiary nawiązuje do zas zdolności płatniczej i sprawiedliwości podatkowej, jej słabością jest oparcie na teorii "spadającej korzyści granicznej", nie dowiedzionej. Wg niej bogaty ma większą zdolność płatniczą i trzeba żądać od niego większej ofiary.

-nie można obiektywnie zmierzyć korzyści osób, porównać i oznacza to niemożność budowania taryfy podatkowej.

6 Wagner- niefiskalnych funkcji opodatkowania

Zadania państwa są szersze bo dot wspierania kultury i dobrobytu, bezgranicznie (państwo dobrobytu) Państwo ma tworzyć warunki do realizacji "sprawiedliwości społecznej", musi być silne

Przyczyną nierówności w podziale doch narodowego (redystrybucji) jest nierówno rozłożona własność śr produkcji, kt nie można skompensować wysiłkiem pracy. Dlatego redystrybuować ma państwo, czuwające by nie naruszała wolności gosp

Nowa rola podatku z instrumentu fiskalnego stał się instrumentem polityki państwa.

Zadaniem podatku jest korekta dochodu narodowego i zwiększenia świadczeń społecznych

Podatek zmienia porządek społ-gosp a zadaniem polityki podatkowej jest uczynić z podatków środek wpływu kształt i przebieg życia gosp -wzrost gosp przez wzmocnienie popytu wśród najniżej uposażonych dzięki powiększonym dochodom w drodze redystrybucji

Środkiem polityki podatkowej wspomagającym sprawiedliwe zmiany uważał: progresywny podatek doch i specjalne opodatkowanie spekulacyjnego dochodu, dochodów z własności i uprzywilejować doch z pracy, realne majątkowe i kapitałowe.

1Błędem uważał branie dochodu jako miernika zdolności płatniczej, bez uwzgl sposobu w jaki powstał

2Postulował w stawkach progresywnych inaczej opodatkować dochód fundowany a inaczej niefundow.

3 Interwencjonizm nie może prowadzić do opodatkowania wg odmiennych zasad osób będących w takich samych warunkach finans.

Wagner chciał państwa dobrobytu z łagodną umiarkowaną progresją zachowującą źródło podatku,

Postulował za sprawiedliwą korektą w rozłożeniu dochodów.

-uznawał zas polityki finans za najistotniejsze wytyczne dla prawodawcy: "przychód budżetowy był określony wysokością zapotrzebowania, a zapotrzebowanie może być pokryte dochodem. Podatki zdolne pokryć to zapotrzebowanie finans rządu to podatki wydajne, zaś zdolne dostosować się do zmieniającego zapotrzebowania finansowego to p. elastyczne.

1 zas: Sprawiedliwości-opowiada się za powszechnością opodatkowania, wynikającym z idei

równouprawnienia (aby system podatkowy nie zawierał przywilejów i uniemożliwiał uchylanie się).

Opodatkowanie ma być w proporcji do zdolności płatniczej ekonomicz. tj zróżnicowane

2 zas Zarządzania podatkami oparte na pewności dogodności i taniości gdzie:

-pewność to uprzednia informacja o zasadach opodatkowania, zrozumiały język i sprawny aparat skarb.

-dogodność to określony czas i miejsce zapłaty oraz tryb postępowania.

-taniość to minimalizacja kosztów aparatu skarbowego, kt ściąga podatki

Koncepcja Wagnera to oryginalne ujęcie niefiskalnych funkcji podatku i środek pozwalający państwu prowadzić politykę redystrybucyjna za kt pomocą państwo może skutecznie zapewnić prosperity (wysokie zatrudnienie i dochód narodowy). Społeczny cel równouprawniony z fiskalnym.

7 Zasady podatkowe Neumarka.

Twierdził że podatki są osiągnięciem nauki a nie tylko środkiem realizacji celów państwa

Zadaniem nauki jest objaśnianie zjawisk podatkowych i wskazywanie następstw. Znajomość ich jest warunkiem stanowienia i stosowania. Nauka ujmuje w spójny system podatkowy i ukazuje zależności Usystematyzował zasady w grupy:

1 fiskalno budżetowe to z. wystarczalności przychodów podatkowych i zdoln przystosowawczej podatku

-wystarczalności podatków tożsama z wydajnością źródeł podatkowych z kt finans zadania państwa.

-przystosowawcza to zdolność sprostania zwiększającemu się zapotrzebowaniu na dochód budżetowy.

2 etyczno społeczne

-sprawiedliwość opodatk-gdy przestrzegane zas: powszechności, równomierności i zdolności płatniczej

-podatkowej redystrybucji dochodu i majątku.

3 ekonomiczne dot związków i uwarunkowań między podatkami a systemami gospodarczymi.

-minimalizacja podatkowej ingerencji do własności prywatnej, działalności gospodarczej

-elastyczność opodatkowania i dostosowania opodatkowania do polityki wzrostu gosp.

4 techniki podatkowej

-trwałości podatkowej, jasności podatków, tanich, wygody poboru i spójności z syst podatkowym.

8 Koncepcja Ekwiwalencji a zdolności płatniczej

A cechy wspólne: akceptują postulat sprawiedliwości opodatkowania i opierają się na tezie budowania. Systemu podatkowego na trwałych zasadach (tj pko arbitralności)

B różnice dot wsparcia się na innych teoriach państwa i uzasadnieniach opodatkowania

W ekwiwalencji, opartej o sofistyczną teor. państwa jako związku dla zaspokajania potrzeb obywateli Podatek to wspólna powinność obywateli i cena korzystania z dóbr państwa. Jest typem odpłatnej wymiany podatnika z państwem. Między indywidualnymi państwowymi świadczeniami ma być korzyść obopólna i proporcjonalność. Tu podatnik skłonny do płacenia, uznając że państwo jest sprawiedliwe -tylko przy kierowaniu się ekwiwalencją podatnik dowie się z jakim kosztem związane są jego żądania

wobec państwa i może bezpośrednio wpływać na działalność. Nie ma obowiązku finansowania świadczeń państwowych kt nie chce uzyskać. Podatek jest tu synonimem sprawiedliwej ceny

Wadą niemożność obliczenia kosztów i korzyści ani podziału podatków na: służące finansowaniu wydatków publ albo redystrybuujące dochody.

Zalety: obywatel to równouprawniony partner państwa, w miejsce akcyzy podatki osobiste,

Usprawiedliwia opodatkowanie, wnosi zas rozłożenia ciężarów podatkowych.

W zdolności płatniczej-wspartej o Arystotelesa gdzie państwo zaspokaja potrzeby w miarę możności. Obywatel włączony do systemu podatkowego, jako członek państwa uczestniczy w korzyściach Dochody podatkowe zapewniają możność działania w interesie ogółu, Oddziela ciężar podatkowy od świadczeń wzajemnych państwa, bo wydatki publ nie są zobowiązaniem państwa wobec podatnika, Państwo ma swobodę w decyzjach finansowych bo zapłata nie uprawnia do wpływania na decyzje Podatek jest sprawiedliwy gdy ciężar podatk. odpowiada formalnym zas równości i powszechności Postulat opodatkowania wg zas sprawiedliwości: poziomej i pionowej wymaga wskazania przedmiotu opodatkowania tj głównego wskaźnika zdolności płatniczej np dochód.

-pozioma to przyjęcie tych samych kryt ustalenia podstawy opodatk- równe trakt równych bez przywileju

-pionowa by to co nierówne nierówno opodatkować.

Korzyści z k. zdolności płatniczej:

1 usprawiedliwia i uzasadnia opodatkowanie tylko przedmiotów kt wskazują zdoln płatniczą podatnika.

Dysponowanie opodatkowanymi dobrami aktualizuje obowiązek podatkowy.

2 przedmiot opodatkowania ujmowany zgodnie z elementami systemu podatkowego

3 taryfa progresywna zapewnia wydajność podatków, gdy nie prowadzi do opodatk konfiskacyjnego

4 żądanie indywidualizacji obciążenia podatkowego w podatkach bezpośrednich

9. Współczesne problemy teorii opodatkowania w Polsce. -

10. Pojęcie podatku.

PODATEK w aspekcie konstytucyjnym, ekonomicznym i prawnym.

I Aspekt konstytucyjny-ze stosunku między państwem a obywatelem.

1 O podatkach decyduje parlament

2 Zasady podatkowe wynikają z zas ustrojowych. Podst normatywną podatków musi być konstytucja.

Konstytucja zawiera gwarancje i zakreśla granice prawne i ekonomiczne ingerencji.

a) wolności dział gosp

b) własn prywatnej

c) wolności i praw ekonomicznych

3 Uzasadnienie opodatkowania jest tetyczne bo wprowadzane ustawą, nie może naruszać zas konstytucji że

-każdy jest równoprawnym podmiotem dla państwa

-majątek podatnika traktować wg z zas gwarancji dla działaln gosp, wolności własności i dziedziczenia

4 Umieszczenie treści podatkowych w konstytucji skraca samowolę władzy. Konstytucja daje stabilny fundament pod stanowienie i stosowanie pr podatkowego a wątpliwości rozstrzyga Tryb Konst. Wykładnia pr podatkowego ma odpowiadać wszystkim zasadom konstytucji, a interes publ jest nadrzędny

5 Podatki w Konstytucji

1/ Nakładane i określanie elementów ich struktury oraz przyznanie ulg i umorzeń -tylko ustawą

2/ Władztwo do nakładania wyłączne dla parlamentu

3/ Zmiana ust podatkowej tylko w drodze ust, stąd nikt nie może być zmuszony do podatków

nałożonych niezgodnie z Konstytucję.

3/ Granice: podatki nie mogą

-pozbawiać dochodu niezbędnego do korzystania z własności

-zagrażać egzystencji podatnika ani działaln gosp [wonnościom i prawom ekonomicznym]

-naruszać istoty dziedziczenia bo muszą uwzględniać ekonom położenie podatnika i interes publiczny

4/ Zas powszechności i równości opodatkowania świadczy o sprawiedliwości systemu podatkowego

-wynika z przep Konst gdzie "każdy zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych"

i "każdy jest równy wobec prawa tj do równego traktowania przez władze publiczne.

5 Ujęcie w Konstytucji podatkowej problematyki to podniesienie do rangi zasad Konstytucyjnych.

Ma to podst. znacz. dla ustawowego procesu stanowienia o obowiązkach podatkowych bo

gwarantuje stworzenie dobrego systemu i przeciwdziała fiskalizmowi.

6. Zasady podatkowe Tryb Konstytucyjnego [orzecznictwo]

Wspólnym źródłem zasad jest norma stwierdzająca że "Polska jest demokratycznym państwem prawnym"

1] Wyłączności ustawy w kształtowaniu obowiązków podatkowych.

-przy określaniu podst elementów konstrukcji pod.: przedmiotu, podmiotu, podstawy i stawki.

-przep wykon wydane tylko z upoważnienia ust, w granicach i w celu jej wykonania i nie mogą jej zmieniać.

2] Nieretroaktywności prawa podatkowego

-do norm kt ograniczają prawa lub zwiększają obowiązki.

-dot sposobu uchwalania ustaw podatk. Prawo ma wyznaczać reguły postęp, kt mają kształtować teraźniejsze albo przyszłe zachowania.

-zakazuje stosowania norm pr kt nakazywałyby stosować nowe normy pr do zdarzeń sprzed ich wejścia, z kt pr nie wiązało skutków.

Zas nie ma bezwzględn char i można odejść od niej by znieść skutki działań w niegodziwym celu [obejścia} Lub przywrócić sprawiedliwość uchylając normy przyznające nieuzasadnione przywileje i zniesienia ich skutku.

3] Zaufania do państwa, jego praw. Łączy zas jawności jasności i pewności oraz ochrony pr słusznie nabytych

1) jawność-obowiązek publikacji w dzienniku i voclegis(w ciągu 14 dni) na przystosowanie i bezpieczne działanie

2) jasność jezyka przep pr Obowiązek formułować tak by wynikało z niego co, kto i kiedy ma robić

3) pewność by była możliwość przewidywania działań organów

4) ochr praw nabytych to bezpieczeństwo i gwarancja nie znoszenia nieuzasadnionego praw podmiotowych uzyskanych zgodnie z przep

Nie ma char bezwzgl i pozwala na uchylenie dla ważnego interesu społ. Tylko w niezbędnym zakresie i za pełna rekompensatą. Odbywa się przez uchylenie lub zmianę ustawy.

4] Zgodności z pr.

-oznacza że nie ma podatku bez prawa tj przep powszechnie obowiązującego. Niekonstytucyjne jest opodatkowanie pozaustawowe.

-źródła pr podatk powszechnie obowiązujące to konstytucja, ustawy, ratyfikowane um mnr i przep miejscowe

5] Sprawiedliwości

Niesprawiedliwe przep nie staną się prawem. Silnie związana z zas równości kt oznacza że jest wspólna ważna cecha uzasadniająca równe traktowanie. Sprawiedliwość wymaga by równych traktować równo a różnicowanie podmiotów pod wzgl podatkowym odzwierciedlało ich sytuacje.

6] Zakazu zmian w trakcie roku podatkowego - podatnicy muszą mieć czas by dostosować się

7] Zakazu zmian w trybie ust budżetowej.

Brak w pr budżetowym przep kt uzasadniają umieszczenie w ustawie budżetowej norm podatkowopr. Umieszczanie jest niekonstytucyjne. Pr podatkowe należy stanowić w innym trybie niż ust budżetowa

B Aspekt Ekonomiczny podatku

To forma przewłaszczenia przychodów, dochodów od podmiotów podporządkowanych na rzecz państwa. Musi uwzględniać zdolność płatniczą podatnika, Prawodawca ma wskazać miernik rozkładania ciężaru Podatnik ma obowiązek płacenia podatków a administracja do zgodnego z pr nakładania podatku

C Aspekt Prawny

To świadczenie pieniężne publpr, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne na rzecz związku publpr

1) publicznopr bo ustanawia je władza państwowa aktem jednostronnym

2) nieodpłatne bo nie ma ekwiwalentu. Zapłata nie uzasadnia roszczenia o świadczenie wzajemnego

3) przymusowe bo przymus jest cechą podatku i może byc w ostateczności stosowany

4) bezzwrotne bo przejmowane w sposób ostateczny i definitywny na rzecz budżetu

Podmiotem uprawnionym na rzecz kt dokonywane są wpłaty jest Budżet Państwa, a podmiotem zobowiązanym jest podatnik

Podatek a opłata

Opłata pobierana za konkretne usługi organów, to indywidualna opłata za zindywidualiz świadczenie

Podatki mają charakter nieodpłatny i stanowią główne źródło dochodów . Poza tym mają analogiczny char i powodują podobne skutki.

KONSTRUKCJA PRAWNA PODATKU

Kluczowe elementy konstrukcji podatku decydują o praworządnym stanowieniu i stosowaniu prawa. Zakreślają granice obciążeń. Są to:

1 Podmiot tj -ustalenie zakresu podmiotowego przez ust podatkową

2 Przedmiot tj precyzyjne określenie stanów fakt i pr podlegajacych opodatkowaniu

3 Podstawa i kształt stawki podatk [taryfa]

4 Stawka

5 Zasady przyznawania ulg i zwolnień oraz umorzenia

Ad 1. Podmiot

To zbiór podatników pozytywnie określonych w ust podatkowej, zmniejszony o kategorie zwolnionych

-wskazuje kategorie typu os fizyczne i prawne oraz jedn organizacyjne.

Ad 2. Przedmiot i Podstawa

-przedmiot wskazuje od czego podatnik płaci podatek, zwykle zawarty w nazwie podatku,

-podstawa wskazuje abstrakcyjnie i ogólnie ilościowe lub wartościowe ujęcie przedmiotu podatku.

-wielkość podstawy wyznacza sytuacja faktyczna albo prawna z kt wynika powstanie obowiązku podatkowego tj przedmiotu.

Ad 4. Stawka

A) Kwotowa to ilość jedn pieniężnych kt należy zapłacić od podstawy ujętej ilościowo lub wartościowo

B) Procentowa przybiera formę stałej lub skali.

Stała oznacza że ta sama jedna stawka ma zastosowanie do określenia wysokości podatku

Skala to uporządkowany zbiór stawek procentowych . Typy skali to progresywna i degresywna.

a) proporcjonalna zachowuje stały stosunek do podst opodatk.- obejmuje konsumpcyjne i przychodowe

b) progresywne-szybszy wzrost stawki od podstawy.- przy dochodowych i majątkowych.

a) prgr liniowe - stawka pod jest stała przy wzroście podstawy.

b) prgr przyspieszona - stawka pod rośnie ze wzrostem podstawy.

c) prgr opóźniona - stawka zmniejsza się ze wzrostem podstawy.

c) degresywne -ze spadkiem podstawy maleje stawka, przy regresji ze wzrostem podstawy stawka też maleje

Ad 5 Zas przyznawania ulg i zwolnień [doktryna a ordynacja]

W uldze ustawodawca nie rezygnuje z opodatkowania-chce tylko zmniejszyć obciążenie podatkowe

W zwolnieniu definitywnie wyłącza kategorie podmiotów lub przedmiotów spod opodatk.

W Ordynacji-ulga to przewidziane zwolnienia, odliczenia obniżające podstawe lub wysokości podatku

Sformułowanie "zasady przyznawania" wskazują że są to akty podustawowe o formie rozporządzeń do ustawy podatkowej. Do uregulowania w tej formie mogą być przekazane tylko sprawy nie mające istotnego znaczenia dla konstrukcji pr podatku.

Ustawa może upoważnić organy wykonawcze do szczeg określenia zas przy wymierzaniu ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych pod warunkiem że określa zas ogólne i udziela precyzyjnych wskazówek.

KLASYFIKACJA PODATKÓW.

Klasyfikacja przedmiotowa nawiązuje do ekonomicznego procesu powstania i użytkowania dochodu

Przychodowe-przedmiotem opodatkowania uzyskanie przychodu:pieniędzy i wartości w naturze oraz obrót

Dochodowe-wyznaczany przez różnice między przychodem a kosztami.

-ograniczony dochodowy -do źródeł na obszarze państwa, zaś spoza wyznacza nieograniczony

Majątkowe-wynika z posiadania majątku, nabycia lub zbycia. Płacone z majątku to podatki realne

Konsumpcyjne-mają źródło w dochodzie wydatkowanym a kwota podatku mieści się w cenie. -konsumpc. bezpośrednie gdy normatywnie wskazane źródło i podmiot oraz przedmiot jest zbieżne z rzeczywistym źródłem i podmiotem

Polem respektowania zdolności płatniczej bo umożliwiają indywidualizacje ciężaru podatkowego, pozwalają stosować ulgi, zwolnienia

11. Prawo podatkowe.

1 Pojęcie PP.

W ujęciu szerokim to normy pr zawarte w konstytucji i ustawach podatkowych dot podatków

-przep regulujące zobowiązania i postęp podatkowe, egzek świadczeń pieniężn oraz postęp kar-skarb

W ujęciu wąskim to normy pr powszechnie obowiązujące dot podatków: zobowiązań podatk i postęp.

-to zespół norm kt jednolicie regulują kształtowanie treści i wykonywania zob/uprawnien ze stos prpodatk i postęp

Szczegółowe pr podatkowe to przep pr powszechne, regulujące konstrukcje pr podatków.

2. Zakres podmiotowy- każdy zobowiązany ponosić ciężary i świadczenia publ, na jednolitych zas niezależnie od typu własności: os fiz, pr, organizacyjne.

3. Zakres przedmiotowy: obejmuje podatki, opłaty publicznopr, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenia pieniężne na rzecz SkP lub Samorządu teryt. Gdy świadczenie pieniężne ma wszystkie konstytutywne cechy podatku to niezależnie od nazwy jest to podatek z konsekwencjami reżimu pr.

Chodzi o podatki i opłaty, należności niepodatk państwa, podatki będące doch budżetów gmin, oraz spraw z zakresu pr podatkowego.

-spod regulacji ordynacji podatkowej wyłączono świadczenia pieniężne cywilnopr.

Podmioty stos pr podatk.

1) Uprawniony - to org podatkowy w kt kompetencji leży wymiar i pobór podatków i czynn instrumentalne

a) państwowe :urzędy i izby skarb (terenowe spec-niepodległe Vojewodzie) oraz Min finansów.

-Urząd 1) ustala zobowiąz i należności, 2) przyjmuje deklaracje, 3) kontroluje, rozstrzyga i egzekwuje.

-Izba 1) orzeka w II inst w spr zobowiązań podatk i należności budżetowych

-Min finansów-orzeka w spr w kt izba ma I instancje.

b) samorządowe: Vójt, Starosta, Marszałek woj, Kolegia odwoławcze

Wójt-do opłat-dochód budżetu Gmin-wydaje w jej imieniu dec indyw ustalające zobowiąz, ulg, zwolnień podatk.

-może powierzyć funkcje innym np wojewodzie-opłaty kopalniane.

Kolegia odwoławcze -od decyzji wójta, starosty, marszałka

2) Zobowiązany

a) podatnik-os podlegająca z ustawy obowiązkowi podatkowemu,

O statusie podatnika stanowią postanowienia ustaw podatkowych, wkładających obowiązek podatk jako nieskonkretyzowaną powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego wskutek zdarzenia określ w ustawie. Podatnikiem wg ust nawet niemający obowiązku płacenia podatku. Istotne czy ustawy podatkowe wiążą z tymi podmiotami obowiązek uiszczenia podatku.

-obow/upr podatnika wynikają tylko z ust podatk i nie mogą być znoszone, zmienione, poszerzane umowy cywilno prawnej

b) płatnik to os pr/fiz/org, zobowiązana wykonać przy realizacji zobowiązania podatk 3 czynn:

1-obliczenia podatku za podatnika

2-pobrania podatku z dochodów podatnika

3-wpłaceniu pobranego podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Czynności płatnika nie są czynn organu, stąd nie ma pr wydawania decyzji podatk.

Ustanawiany ustawą [lub rozporządz z jej podst] dla przerzucenia na niego kosztu wymiaru i poboru

-za terminowe wpłacanie ryczałtowo wynagradzany ( % z kwoty pobranych podatków). Przy poborach podatków będących dochodem Gminy, ona ustali wynagrodz.

-w podatku doch ustawodawca ustanowił płatnikami pracodawców i zleceniodawców, organy rentowe,

-w podatku PTU i akcyz -urząd celny-od importowanych towarów by pobrali i wpłacili na rach u-skarb

c) inkasent to os fiz/pr/org, zobowiązana pobrać podatek i wpłacić w terminie organowi podatk -uprawniony pobrać inkasem: podatku rolnego i lokalnych opłat, podatków.

Metody regulacji

Dominuje metoda "władztwa i podporządkowania", bo podmioty nie mają równorzędnej pozycji, Stosunek podatkowy tworzony jest jednostronnie przez państwo

Specyficzne są zas dot tworzenia ustaw bo ich treść jest określona w Kostytucji, nadto rządowy projekt nie może mieć pilnego charakteru i przede wszystkim projekt ust podatkowej musi wskazać finansowe skutki jej wykonania.

12. Prawo podatkowe a prawo cywilne.

Funkcji prawa podatkowego.

Chodzi o skutki ustanowienia i stosowania pr podatkowego

1) PODZIAŁU polega na zabraniu określonej części zasobów finans i przekazania na Budżet.

2) STABILIZACYJNA.bo pobudza do osiągania wyników ekonomicznych i finansowych.

3) ALOKACYJNA za pomocą pr finansów publ dokonują przesunięcia w obrębie dochodu narodow.

6 Związki pr podatkowego z innymi gałęziami

Jest skutkiem tego że regulują te same stosunki społ

1) z pr finansowym- podatki to instrumenty dzięki kt pr finansowe realizuje funkcje np redystrybucyjną

2) z administr- wyrosło z procedury admin i ma analogiczne rozwiązania tj władczą jednostr decyzje kt konkretyzuje obowiązek. Również organ podatkowy rozstrzyga o sytuacji pr podatnika a procedura musi chronić adresatów dec podatkowych.

3) z cywilnym-często przy określaniu podatkowego stanu faktycznego używa konstrukcji cywilnopr. Następstwem czynn cywilnych jest powstawanie przedmiotu opodatkowania (dochodu i przychodu)

13. Sankcje podatkowe

To określone pr następstwa-dolegliwości kt rzutują na położenie finansowe adresata normy podatk.Podległość obowiązkom podatkowym wynika z władztwa państwowego i restrykcyjn. pr podatkowegoObowiązek skutecznego egzekwowania następstw naruszeń ma źródło w konstytucji -nie spełnienie tonaruszenie konstytucji. Dec org podatkowych podlega NSA bo mogą przekształcić się weksces adm.

Skutki nie oparte na winie tylko z naruszenia zakazów i nakazów i dot dolegliwości ekonomicznych.

Odmiennego skutku finansowego niż zamierzony. tj

a) nieważność czynn pr sprzecznej

b) odmienność stos prawnego

c) bezskuteczność aktu finans wobec realizującego go.

1. Przymusowe wykonanie zobowiązania podatkowego,

2. przymus karą pozbawienia, ograniczenia wolności, grzywna,

3. sankcje finansowe.

4. uniemożliwienie lub pozbawienie, utrata, korzyści,

5. zapłata podatku nie uiszczonego w normalnym trybie i czasie.

.

Sankcje podatkowe w podatkach dochodowych bezpośrednich:

1) odrzucenie zeznania podatkowego - a organ może dokonać korekty i określić prawidłową wysokość

2) opodatkowanie ze źródeł nieujawnionych -z zastosowaniem stawki 75%

3) opodatkowanie dochodu przerzucanego -w razie udowodnienia organ oszacuje.

4) utrata pr a) do ulg, gdy naruszają warunki ich nabycia i stosowania.

b) do ryczałtu ewidencjonowanego , albo podwyższenie jej stawki

c) do karty ewidencjonowanej - za błędne dane o warunkach opodatk, nie zawiadomił zmian

Sankcje w podatkach pośrednich (PTU i Akcyzie)

1 w związkach z kontrahentami z wpływem na ceny-organ szacuje obrót wg przeciętnych cen.

Wymogi tego tworzenia mają rangą konstytucyjną

Stosowanie nowych przep pr do sytuacji powstałych przed ich wejściem w życie.

dyr "o harmonizacji przep o podatku obrotowym"

dyr "o wspólnym systemie podatkowym fuzji, wniesień i przekształceń spółek

(nie dot finans z kredytów mnr)

( redystrybucyjne, danina)

przedmiot, podmiot, podstawa, stawka

Są mutacją zas podatkowych klasyków doktryny: Smitha, Ricardo, Wagnera i Neumarka

Świadczenie wzajemne jest równe świadczeniu pieniężnemu

-na mocy ust szczególnych do zakresu należą grupy kapitałowe, gosp rolne, wakujące spadki i małżónkowie.

Wchodzi w skład przedmiotu.

maleje gdy podstawa maleje i rośnie gdy podstawa rośnie

Przy prgr globalnej do podstawy stosuje się jedną stawkę podatkową, odwrotnie przy szczeblowanej gdzie podstawę

dzieli się na części do kt stosuje się odrębne

To korekta podstawy lub stawki

Tylko kategorie podmiotowe mogą być zwolnione

obrót rozumiany jako kwota otrzymana lub należna

Katalog kosztów arbitralnie ustala ustawodawca

---