Termoregulacja - zdolność organizmu do utrzymania stałej temperatury niezależnie od zmieniających się warunków otoczenia. Temperatura ciała jest regulowana przez ośrodek termoregulacji, w podwzgórzu. Tu dokonywana jest bieżąca ocena aktualnego stanu temperatury i z jego ośrodków wychodzą dyspozycje korygujące procesy tworzenia i rozpraszania ciepła./rysunek/

Homeostaza w zakresie termoregulacji jest zachowana jeśli całkowita ilość ciepła, którą traci organizm w ciągu 24 h, równa się ilości ciepła wytworzonego w tym czasie - bilans cieplny

Za regulowanie temperatury ciała odpowiada ośrodek regulacji ciepła, który mieści się w

Podwzgórzu.

1. Znajdujący się w przedniej części podwzgórza, tzw. ośrodek utraty ciepła

• wykrywa temperaturę krwi dopływającej do podwzgórza;

• scala otrzymane informacje z różnych obszarów

• i uruchamia reakcje fizjologiczne mające na celu utratę ciepła (rozszerzenie naczyń krwionośnych i wydzielanie potu)

2. Drugi, nazywany ośrodkiem zachowania ciepła

• stymuluje mechanizmy drżenia mięśniowego;

• powoduje zwężenie naczyń krwionośnych skóry

• pobudza wydzielanie hormonów nasilających procesy przemiany materii (głównie adrenaliny i hormonów tarczycy).

Stała temperatura utrzymywana jest dzięki zachowywaniu równowagi pomiędzy procesami gromadzenia ciepła a procesami jego utraty Ciepło wytwarzane jest: w trakcie procesów przemiany materii, może być wchłaniane z zewnątrz. Nasz organizm, a w szczególności skóra dostosowały się do zmian ciepłoty otoczenia poprzez

• ścisłe podporządkowanie się ośrodkowi termoregulacji

• aktywny udział w różnorodnych mechanizmach termoregulacji

Bierne wydalanie ciepła przez skórę to:

• promieniowanie - oddawanie ciepła zimnemu przedmiotowi ok. 60 % całości ciepła wydalanego przez skórę!

• przewodzenie, czyli styczność z chłodniejszym środowiskiem, ciepło przenika z organizmu do otaczającego powietrza lub wody - ok. 3%!

W warunkach klimatu umiarkowanego (temperatura ok. 20 C) człowiek traci stale około 50-70% ciepła swego ciała drogą wypromieniowania. Wraz z oziębianiem się powietrza utrata ciepła z organizmu człowieka rośnie i zachodzi głównie przez skórę. W bardzo chłodnym środowisku, przy ujemnej temperaturze powietrza utrata ciepła drogą wypromieniowania może wynosić 80% i więcej.

• konwekcja, czyli unoszenie ciepła z powierzchni skóry, z płuc, błon śluzowych przez cząsteczki powietrza, przesuwanie się ogrzanych warstw powietrza i wprowadzanie na ich miejsce warstw chłodniejszych- ok. 15%!

• parowanie - wydzielanie potu poprzez gruczoły potowe na powierzchni skóry.

W reakcji na bardzo wysoką temperaturę otoczenia absorbuje ciepło z otoczenia

Każdy człowiek ma własną, utrzymującą się na tym samym poziomie ciepłotę ciała zwaną Podstawową Temperaturą Ciała (PTC).

U większości ludzi, mierzona pod pachą wynosi zwykle 36,4°-37,0°C.

PTC zmienia się w zależności od:

• fazy cyklu miesiączkowego,

• wieku,

• pory dnia, wieczorem jest wyższa niż rano

• wysiłku fizycznego lub napięcia nerwowego czy emocjonalnego / wzrasta w tych przypadkach ,obniża się natomiast w czasie snu/.

Po owulacji oraz po wysiłku fizycznym temperatura zwiększa się średnio o 0,5°C.

Wpływają na nią czynniki zewnętrzne, takie jak:

• upał i zimno,

• stres,

• wysiłek fizyczny,

• gorąca lub zimna kąpiel.

• U małych dzieci wzrost temperatury może być następstwem przegrzania i krzyku.

Poznanie swojej PTC jest niezbędne, aby właściwie ocenić swój aktualny stan zdrowia.

Najlepiej mierzyć ją:

• będąc zdrowym

• kilka dni z rzędu,

• rano i wieczorem,

• przestrzegając zasad prawidłowego pomiaru oraz pamiętając o czynnikach, które mogą powodować jej zmiany.

Temperatura mierzona w naturalnych otworach ciała (usta, ucho, odbyt, pochwa),

• zwana wewnętrzną, (jest wyższa)

• na powierzchni ciała, zwana zewnętrzną.

Temperatura w odbycie jest najwyższa, a najniższa pod pachą.

Poznanie swojej PTC jest niezbędne, aby właściwie ocenić swój aktualny stan zdrowia.

Najlepiej mierzyć ją:

• będąc zdrowym

• kilka dni z rzędu,

• rano i wieczorem,

przestrzegając zasad prawidłowego pomiaru oraz pamiętając o czynnikach, które mogą powodować jej zmiany.

Stopnie nasilenia (mierzone pod pachą) określane są zazwyczaj jako:

• 36 °C - temperatura subnormalna

• normalna temperatura: 36 - 37 °C,

• stan podgorączkowy: 37 - 38 °C,

• gorączka umiarkowana, podwyższona: 38 - 39 °C,

• gorączka wysoka: powyżej 39 °C.

Organizm, gdy jest zdrowy reguluje swoją temperaturę utrzymując ją w normie.

Temperatura ciała w ciągu doby zmienia się. Wykazuje fizjologiczne wahania w ciągu doby.

Najmniejsza jest rano, najwyższa po południu. W zależności od miejsca, w którym mierzymy temperaturę, normy prawidłowej i nieprawidłowej ciepłoty ciała są różne.

Zbyt niska temperatura ciała powoduje porażenie: ośrodka termoregulacji, ośrodka oddechowego, ośrodka krążenia, prowadząc do śmierci / 26 °C - temperatura krytyczna/.

Czynniki wpływające na obniżenie to:

• Wyniszczenie organizmu

• Odwodnienie

• Środki fizyczne

• Środki farmakologiczne

Najmniejsza jest rano

pod pachą 36,o °C

w ustach 36,2°C

w odbytnicy 36,5°C

Najwyższa po południu

pod pachą 37,2°C

w ustach 37,5°C

w odbytnicy 37,8°C

Wahania dobowe -0,5. Najniższa 3.00, najwyższa 15.00. U dzieci jest wyższa, u kobiet najniższa jest podczas menstruacji, stopniowo podwyższa się do owulacji i utrzymuje się na tym poziomie do krwawienia miesiączkowego.

GORĄCZKA = HIPERTERMIA:

• powstaje, gdy ilość ciepła wytwarzanego w organizmie lub pobieranego z zewnątrz przewyższa możliwości jego utraty

• skrajną jej postacią jest udar cieplny - temperatura wewnętrzna szybko narasta, a po osiągnięciu wartości 42-43°C dochodzi do wstrząsu i śmierci

• często występuje przy odwodnieniu, prowadzi do zaburzeń: ciśnienia i oddychania.

Sama gorączka nie jest chorobą. Jest tylko konieczną reakcją obronną organizmu i świadczy o tym, że organizm podjął walkę z infekcją. Gorączka sama w sobie ma pozytywny wpływ na organizm - zwłaszcza jeśli występuje na początku choroby - przyspiesza zdrowienie. Jeśli ją gwałtownie obniżymy, pomożemy bakteriom i wirusom infekującym nasz organizm.

Hipertermia

Czynniki fizjologiczne:

- wysiłek fizyczny

-sytuacje stresowe

-przeżycia emocjonalne

-wypicie ciepłego napoju

- spożycie posiłku

Patologiczne:

-drobnoustroje

-ciała pirogenne - ciała białkowe i niebiałkowe w postaci trucizn nieorganicznych

-ciała pirogenne powstałe przy urazach, rozpadzie komórek nowotworowych złośliwych, oparzeniach

- czynniki fizyczne np. uraz mechaniczne OUN

- choroby zwiększające przemianę materii.

W hipertermii dochodzi do:

• nadmiernej produkcji ciepła w mięśniach szkieletowych,

• pobudzenia układu współczulnego,

• wzmożonego napięcia mięśni szkieletowych

Objawy gorączki:

• gorąca skóra;

• błyszczące oczy;

• zaczerwienione policzki lub cała twarz;

• brak apetytu, duże pragnienie;

• brak aktywności, zmęczenie

• osłabiona koncentracja

• niepokój

• oszołomienie

Typy Gorączki

-1. Gorączka nieregularna - w krzywej temperatury podwyższonej nie można wyróżnić żadnej charakterystycznej prawidłowości: wysokość gorączki jest zmienna z godziny na godzinę, z dnia na dzień.

2. gorączka ciagła - temperatura podwyższona o 1,5-2°C od normy; utrzymuje się przez kilka tygodni

3. Gorączka zwalniająca = skacząca = septyczna (wahania dobowe wynoszą 1,5-3°C);

4) Gorączka przerywana (gorączka przepuszczająca) - kilkugodzinne podwyższenie temperatury, opadającej następnie do stanu prawidłowego lub nawet poniżej

.

5) Gorączka trawiąca - znacznie podwyższona temperatura ciała ze skłonnością do nagłych wahań jej wysokości w granicach 2-3°C.

6. Gorączka powrotna - okresy podwyższonej temperatury ciała, przedzielone okresami bezgorączkowymi, powtarzające się z mniejszą lub większą regularnością co kilka, kilkanaście dni.

.

Okresy gorączki

• Okres początkowy - narastania gorączki (stadium initiale) temp. ciała może podnieść się bardzo szybko, czemu towarzysza dreszcze. Objawy:

• skóra sucha, blada,

• dreszcze- skurcz m. poprzecznie - prążkowanych,

• przyśpieszenie przemiany materii;

• „gęsia skórka” - skurcz mięśni gładkich skóry;

• zmęczenie,

• bóle mięśniowe,

• bóle głowy,

• uczucie zimna i ciepła na przemian,

• brak apetytu

• Okres szczytowy (stadium fastigii) Objawy:

• zaczerwienienie skóry,

• zwiększona potliwość,

• wypieki na twarzy,

• wargi żywoczerwone,

• oczy błyszczące,

• przyśpieszone tętno,

• podwyższone RR,

• apatia, senność,

• pobudzenie psychoruchowe,

• skąpomocz,

• język pokryty białym nalotem,

• skłonność do wzdęć i zaparć,

• uczucie gorąca,

• suchość w jamie ustnej,

• brak apetytu, zwiększone pragnienie,

• bezsenność,

• przygnębienie, podniecenie,

• senność, osłabienie

• Okres zmniejszania się gorączki - spadku(stadium decrementi) o spadku gorączki mówimy, gdy temperatura osiąga wartości prawidłowe lub niższe w czasie do 24 h. Objawy:

• obniżenie temperatury,

• skóra blada,

• lepki i zimny pot,

• zaostrzone rysy twarzy,

• przyśpieszone tętno,

• obniżone RR,

• ostra niewydolność krążenia,

• zmęczenie, senność,

Spadek może: Powolny, Gwałtowny, Pomyślny

Spadek następuje na skutek gwałtownego rozszerzenia się naczyń krwionośnych, przekrwienia skóry obfitych potów, chory traci ciepło.

Pomyślny - Jeśli serce przystosowuje się do zmian i równolegle ze spadkiem gorączki zwalnia swą pracę chory po spadku temperatury czuje się zmęczony, osłabiony, i zasypia budząc się już rekonwalescentem

Niepomyślny Jeżeli akcja serca nie zwalnia się, tętno jest przyśpieszone, słabo napięte, RR spada na skutek gwałtownego rozszerzenia się naczyń krwionośnych na obwodzie, może dojść do ostrej niewydolności krążenia.

Pacjent jest blady, kończyny zimne, twarz pokryta lepkim potem, rysy zaostrzone.

• Okres zdrowienia (stadium reconvalescentiae) temperatura ciała jest zazwyczaj prawidłowa lub przez kilka-kilkanaście dni nieco obniżona. Czasami zdarzają się stany podgorączkowe.

• Okres przedzgonny (stadium preagonale) temperatura może nagle opaść. Czasami podnosi się bardzo wysoko.

Wpływ gorączki: - odruch, reakcja obronna organizmu na działanie czynnika szkodliwego - pobudza funkcję układu immunologicznego do wytwarzania p/ciał, hamuje wzrost drobnoustrojów chorobotwórczych. Gorączka jest bardzo ważnym czynnikiem procesu zdrowienia i nie należy jej pochopnie zwalczać. Ponieważ podwyższona temperatura ciała odgrywa ważną rolę w obronności organizmu, dlatego gorączkę należy obniżać dopiero od pewnej wysokości. Jednak, utrzymująca się dłużej bardzo wysoka temperatura (40 stopni i więcej) stanowi zagrożenie dla życia.

Objawy alarmujące:

• temperatura powyżej 38°C  - u dzieci poniżej 3. miesiąca

• temperatura powyżej 39,5°C - u dzieci i dorosłych do 60. roku życia

• temperatura powyżej 39°C - u osób starszych (po 60. roku życia)

• temperatura 38,5°C utrzymująca się powyżej 3 dni

• temperatura jest podwyższona ponad 3 tyg. i/lub towarzyszy wymiotom, biegunce, obrzękom stawów, sztywności karku

Podwyższona temperatura ciała może wpływać na ustrój negatywnie, szczególnie poprzez: zwiększenie pojemności minutowej serca, zużycia tlenu, produkcji dwutlenku węgla, strat energii. Zużycie tlenu rośnie w przybliżeniu o 10% na każdy 1°C wzrostu temperatury ciała.

Długotrwały wpływ gorączki - wzrost o 1 C powoduje przyśpieszenie tętna o 10 uderzeń, zwiększa podstawową przemianę materii i katabolizm o 20%, zwiększa parowanie niewidzialne o 500ml/dobę

Człowiek znosi do 42 -43 C, Powyżej następuje koagulacja cieplna białka organizmu co prowadzi do zaburzeń w przebiegu procesów biochemicznych ustroju i w konsekwencji obumarcia komórek organizmu.

Wpływ wysokiej gorączki:

1. Zaburzenia czynności nerwowych: Podniecenie psychiczne Bezsenność Drgawk Lub Apatia Senność

2. Zaburzenia w krążeniu i oddychania:

• Przyśpieszenie czynności serca

• Ciśnienie krwi podwyższone i obniżone

• Przyśpieszone oddychanie

3. Zaburzenia trawienia i wydalania moczu:

• Zmniejszone wydzielanie śliny, soków trawiennych

• Zwolnienie perystaltyki jelit

• Upośledzenie trawienia

• Brak łaknienia

• Zaparcia, wzdęcia

• Początkowo wydzielanie moczu zwiększone, potem zmniejszone

4. Zaburzenia przemiany materii

• Wzrasta przemiana materii

• Spalane zostają zapasy ustroju ( węglowodany), tłuszcze, białka)

• Zwyrodnienie komórek

• Rozpad komórek

Pomiar temperatury ciała jest bardzo ważnym wskaźnikiem stanu zdrowotnego organizmu. Podwyższona temperatura (gorączka) towarzyszy wielu chorobom, a w przypadku niektórych obserwacja temperatury ciała może świadczyć o powodzeniu bądź niepowodzeniu leczenia.

Temperaturę należy mierzyć:

• zawsze o tej samej porze dnia,

• w ten sam sposób

• i tym samym termometrem.

Pomiar innym termometrem i w inny sposób może dać różnicę we wskazaniach nawet kilku dziesiętnych części stopnia („kilku kresek").Najpewniejszy wynik daje pomiar wykonany rano do godz. 7.30, przed wstaniem z łóżka. przed pomiarem wieczornym należy odpocząć ok. 20 minut. Im lepiej przylega ciało do tej części termometru, która „mierzy" (w termometrze szklanym jest to zbiornik z rtęcią, a w elektronicznym metalowa sonda), tym dokładniejszy i krótszy jest pomiar.

Temperaturę możemy mierzyć w czterech miejscach ciała:

• w dole pachowym,

• ustach,

• odbytnicy

• uchu.

Do pomiaru możemy użyć trzech rodzajów termometrów:

• rtęciowego,

• elektronicznego

• specjalnego termometru elektronicznego (stosowanego do ucha)

TEMPERATURA POD PACHĄ

• Czas pomiaru minimum 5 - 7 min

• Umieścić zbiornik lub sondę termometru w „dołku pachowym",

• przycisnąć ramieniem, aby dobrze przylegał do ciała i aby nie miało do niego dostępu powietrze o temperaturze pokojowej.

Prawidłowa temperatura w dole pachowym wynosi około 36,6 °C. Temperatura 37,5 °C i wyższa oznacza gorączkę, a wartości nieznacznie niższe stan podgorączkowy.

Temperatura w ustach

Czas pomiaru 2-3min Przed pomiarem (ok. 20 min) nie wolno przyjmować gorących i zimnych potraw oraz napojów. Na wysokość temperatury może mieć wpływ: szybkie oddychanie, palenie papierosów, płukanie wodą ust po myciu zębów.

Termometr należy umieścić głęboko pod językiem, po prawej lub lewej stronie, przycisnąć go językiem Mierzymy temperaturę przy zamkniętych ustach, trzymamy nieruchomo, Oddychając przez nos. Zwracamy uwagę na to, żeby nie przygryzać termometru

Przed pomiarem w ustach, termometr należy: przetrzeć spirytusem salicylowym lub alkoholem spożywczym/ środkiem antyseptycznym i opłukać wodą. W ustach - nie wolno u dzieci i osób nieprzytomnych! Norma temperatury w ustach to około 36,8 °C Gorączkę rozpoznaje się, kiedy temperatura przekroczy 37,5 °C. Wartości pośrednie oznaczają stan podgorączkowy.

Temperatura w odbycie

Czas pomiaru 2- 3 min Pomiar uznawany jest za najdokładniejszy, temperatura jest ok. 0,5°C wyższa od zmierzonej pod pachą. Zaleca się go u małych dzieci, które nie są w stanie utrzymać termometru w ustach. Położyć się na boku, lekko podkurczyć nogi i delikatnie wprowadzić pokrytą kremem /olejkiem lub wazeliną/ końcówkę termometru na głębokość l-1,5 -2 cm poza zwieracz i utrzymywać w tej pozycji nieruchomo. Aby zmierzyć temperaturę u niemowlaka, należy położyć go na stosunkowo twardej powierzchni, jedną ręką podnieść nóżki dziecka prawie do 90°, przytrzymując je w tej pozycji w czasie pomiaru, drugą ręką, wprowadzić delikatnie na głębokość 0,6 cm pokrytą kremem końcówkę termometru. Po odczytaniu temperatury wycieramy zabrudzoną część termometru watą lub ligniną, a następnie przemywamy środkiem antyseptycznym. Pomiar temperatury w odbycie jest najdokładniejszy.

W odbycie prawidłowa temperatura wynosi 37,1 °C, a dopiero wyższa od 38 °C oznacza gorączkę Uwaga! Należy pamiętać, że termometrem używanym do pomiaru temperatury w odbycie nie mierzymy temperatury w innych miejscach!

Temperatura w pochwie Czas pomiaru 2-3 min Pomiar przeprowadza kobieta w pozycji leżącej, wprowadzając umyty termometr głęboko do pochwy, przytrzymując go podczas pomiaru.

Temperatura w uchu /na skroni

Do pomiaru służą termometry elektroniczne, które mierzą ciepło (promieniowanie podczerwone) emitowane przez błonę bębenkową lub przez krew płynącą w żyle skroniowej. Termometry uszne mierzą temperaturę błony bębenkowej w czasie paru sekund. Zakresy temperatur są podobne jak w odbycie - prawidłowa temperatura wynosi 37,1 °C, a gorączka to wartości od 38 °C.

Temperatura na skórze Jest to szybki i prosty pomiar temperatury zewnętrznej, dokonywany termometrami matrycowymi lub paskowymi, w których wykorzystane są substancje zmieniające kolor pod wpływem ciepła (ciekłe kryształy). Termometr należy przykładać do czystej i suchej skóry.

Miejsce pomiaru	Zakres normalny -dolna granica T (°C)	Zakres normalny -górna granica T (°C)	Max. czas pomiaru (min.)
pochwa	36,0	37,5	0,5-2
usta	35,7	37,3	1-4
pod pachą	35,2	36,7	3-8
w uchu	35,8	37,1	1 sekunda

Termometr klasyczny

Termometr przeznaczony jest wyłącznie do pomiaru temperatury ciała w zakresie 35,5°- 42°C z dokładnością ± 0,1°C. Przed mierzeniem temperatury należy sprawdzić wysokość słupka rtęci i ewentualnie strząsnąć go poniżej 36°C. Możliwe sposoby przeprowadzenia pomiaru temperatury: pomiar zewnętrzny - pod pachą, pomiary wewnętrzne - w ustach, w odbytnicy, w pochwie.

Strzepnięcie: Ujmujemy górną część termometru (przeciwną do zbiornika) palcem wskazującym i kciukiem. Opuszczając rękę w dół jednocześnie szybkimi i krótkimi ruchami samego nadgarstka, które przypominają otrzepywanie wody po umyciu rąk lub strzelanie z bata, strząsamy słupek rtęci

Termometr elektroniczny na podczerwień. Jest to termometr przeznaczony, w zależności od modelu, do pomiaru temperatury na:

• czole

• w uchu

Wynik po 1-3 sekundach, wystarczy przyłożyć końcówkę do ciała (są też modele bezdotykowe).

Idealny dla dzieci, szczególnie tych najmłodszych, które nie mają cierpliwości do innych sposob mierzenia temperatury.

Termometr elektroniczny z giętką końcówką - Czas pomiaru - ok. 10-20 sekund  - Do pomiaru temperatury w jamie ustnej, pod pachą w odbycie

Elektroniczny termometr skanujący (pomiar na czole): Zakres pomiaru: temperatura ciała 34 - 42,2°C (93,2 - 108°F),

Problemy chorego z zaburzeniem termoregulacji:

• Nadmierne pocenie się spowodowane utratą przez skórę ciepła z organizmu

• Gorączka, uczucie gorąca spowodowane wzrostem temperatury

• Dreszcze, uczucie zimna spowodowane przyśpieszeniem przemiany materii w mięśniach

• Zaburzenia świadomości w postaci majaczenia, senności, pobudzenia w wyniku zmian jakościowych OUN

• Suchość warg i błon śluzowych jamy ustnej spowodowane zmniejszeniem wydzielania enzymów trawiennych, utraty płynów

• Wzmożone pragnienie wynikające z utraty płynów, zmniejszeniem wydzielania enzymów trawiennych,

• Ból głowy spowodowany reakcją OUN na wzrost ciepłoty ciała

• Zmniejszenie lub utrata apetytu w wyniku zmniejszenia wydzielania soków trawiennych

• Osłabienie spowodowane wzrostem lub spadkiem temperatury i zaburzeniami ogólnoustrojowymi.

Suchość w jamie ustnej i ryzyko stanu zapalnego błon śluzowych:

• Toaleta jamy ustnej co 2h w celu oczyszczania jamy ustnej z resztek pokarmowych,

• zapobieganie stanom zapalnym i zakażeniom,

• zlikwidowaniu przykrego smaku i zapachu z ust,

• poprawę samopoczucia,

• zapobieganie próchnicy,

• pobudzenie wydzielania śliny,

• wykonanie masażu dziąseł,

• leczenie określonych zmian patologicznych

• Oglądanie błon śluzowych jamy ustnej 1 raz dziennie. Pędzlowanie np. Aphtin/ boraks z gliceryną

• Smarowanie warg wazelina, maścią witaminową, kremem ochronnym

• Ssanie cukierka lub gumy

• Nawilżanie błony śluzowej - płukanie: przegotowaną wodą, naparem rumianku, Dentosept, woda przegotowana, herbata z szałwi o temperaturze pokojowej

• Mikroklimat Sali: wilgotność 50-60%, niższa tem.18-20 o C

• Podawanie płynów do picia o tem. pokojowej.

Nadmierne uczucia gorąca/goraczka

• Podawanie chłodnych płynów do picia: kwiat z lipy, herbata z miodem, cytryną, napar z owoców czarnego bzu

• Prowadzenie bilansu płynów

• Dożylne uzupełnianie płynów i elektrolitów zgodnie ze zleceniem lekarza

• -podawanie środków farmakologicznych: leki p/ gorączkowe, p/zapalne, przyczynowe

• Pomiar temperatury i dokumentowanie - Zapisywanie wyników pomiaru tętna co 2 h, przy wzroście powyżej 40 co 1h

• Poinformowanie o konieczności pozostawania w łóżku

• Stosowanie środków fizycznych obniżających temperaturę: okład chłodzący, okłady wysychające na czoło i klatkę piersiową, nacieranie lodem kończyn dolnych i górnych. Okłady należy zmieniać tak często, jak to konieczne, nawet co 2-3 minuty chodzi o to, by były cały czas chłodne

• Owijanie wilgotnym prześcieradłem. Torebka foliowa z kostkami lodu owinięta ręcznikiem, zmoczony ręcznik, pielucha na kark, na brzuch, na klatkę piersiową, obmywanie ciała letnia wodą

• Hydrożelowy plaster chłodzący kark, czoło, skroń, kompresy żelowe na okolicę karku, pachwiny, pachowe, wątroby - czas 30-60 min. , z godzinnymi przerwami

• zimny kompres żelowy, worek z lodem: po obu stronach szyi, w pachwinach , pachach, karku, do momentu podania środka przeciwgorączkowego,

• kąpiele ochładzające, Kąpiele ochładzające całkowite lub częściowe 20-30 C czas trwania 10-20 min.- dorośli. Dziecko - Temperatura wody przyjemna dla ciała. Wkładamy chorego/dziecko i powoli, stopniowo dolewamy zimnej wody. Docelowo woda, w której kąpie się osobę gorączkującą/ dziecko, powinna być o 1-2 stopnie niższa od temperatury ciała.Kąpiel powinna trwać kilka minut (1-2 min), można ją oczywiście powtarzać jeśli będzie taka potrzeba

• Lekkie okrycie, luźna przewiewna, sucha, czysta, wchłaniająca pot bielizna osobista

• Obniżenie temperatury pomieszczenia 16-19, wentylator elektryczny

• Przy dużym nasłonecznieniu zasłonić okna

• Zabezpieczenie przed wychłodzeniem przy obniżaniu temperatury

• Stosowanie koców hipotermicznych i chłodzących, foli chłodzących

• Ułożenie na materacu chłodzącym elektrycznie

• Pobieranie krwi do badania bakteriologicznego

• Pomoc przy toalecie ciała

• zabiegi napotne: zawijanie w mokre wilgotne prześcieradło tem. 26-30C, zawijanie suche, gdy zaczyna się pocić podajemy napój np. napar z kwiatu lipy co 10 min. 1 łyk. Cały zabieg powinien trwać 30-60 min. w zależności od intensywności pocenia się,

• Nadmierna potliwość- proces uszkodzenia powierzchownych warstw skóry przez szkodliwe działanie przez dłuższy czas środowiska wodnego bądź wilgoci.

• Zapobieganie maceracjom skóry, Obserwować skórę pod kątem odparzeń i maceracji.

• Zapobieganie odparzeniom skóry: : czystość, suchość, oddzielenie, smarowanie

• Zmiana bielizny pościelowej i osobistej, toaleta

• chłodne płyny do picia np. kwiat lipy, herbata z miodem, cytryną, napar z owocu czarnego bzu

Dreszcze:

• Dodatkowe okrycie

• Dodatkowa bielizna osobista

• Ciepłe płyny do picia

• Ogrzewanie ciała poduszką elektryczna, kocem, poduszką, kocem elektrycznym, termoforem

• zabezpieczenie przed urazami

W przypadku gorączki należy też zwrócić uwagę na właściwą dietę. Na ogół gorączkujący chory nie ma apetytu i jest to naturalna odpowiedź organizmu na gorączkę.

Natura sygnalizuje, że w tym przypadku jedzenie nie tylko nie przyniesie pożytku, ale może być wręcz szkodliwe, gdyż w czasie gorączki organizm zajęty jest wydalaniem szkodliwych toksyn.

Układ trawienny jest w tym stanie prawie bezczynny i nie należy go dodatkowo obciążać. W czasie gorączki unikać należy zwłaszcza produktów bogatych w białko (mięso, ryby, nabiał) potraw trudnych do strawienia.Należy za to dużo pić. Dopuszczalne jest mleko z miodem, soki owocowe, herbaty ziołowe lub po prostu czysta woda z miodem. Należy unikać: alkoholukofeiny  

Uwagi:

• powinno się dużo spać i pozostawać w łóżku

• w czasie gorączki nie wolno korzystać z sauny!

ból głowy

- cisza, spokój, delikatne i sprawne wykonywanie zabiegów, okłady wysychające chłodzące na okolicę czołową

-wygodne ułożenie

-leki p/ bólowe

-rozmowa

utrata apetytu

toaleta i płukanie jamy ustnej przed posiłkiem

-posiłki częściej w małych ilościach, konsystencja płynna, estetycznie, lekkostrawna, witaminy, białko, ograniczenie tłuszczy, wzdymających, ciężkostrawnych

-wygodne ułożenie do posiłku

-zapewnić towarzystwo przy posiłku

- eliminowanie bodźców ujemnych

- nie zmuszanie do jedzenia, zwiększenie napojów

osłabienia

- leżenie w łóżku, pomoc lub wykonywanie czynności

-kontrola podstawowych parametrów2 razy dziennie

-bilans płynów

-cisza spokój.

Hipotermia to stan, w którym temperatura organizmu spada poniżej 35°C.

Jest spowodowana zbyt szybkim ochładzaniem sie organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła. Przyczyną najczęściej jest działanie zimnego powietrza lub wody na organizm ludzki. Gdy temperatura ciała spada poniżej 25 st. C, istnieje ryzyko zgonu.

Przy hipotermii procesy życiowe w organizmie ulegają zwolnieniu

(np. zmniejsza się zużycie tlenu), również następuje obniżenie efektywności działania)

Początkowym objawem wychłodzenia są dreszcze. Są one naturalne, gdyż w ten sposób wychłodzony organizm stara się, utrzymać normalną temperaturę ciała. Pierwszym skutkiem lekkiej hipotermii jest stopniowe osłabienie całego ciała. Po minięciu dreszczy, następuje zdrętwienie, któremu zazwyczaj towarzyszą skurcze.

• Cztery stopnie wychłodzenia. Łagodne objawy (34 - 35 stopni Celsjusza) osoba wciąż jest w stanie sobie pomóc:
  zimne ręce i stopy
  * dreszcze
  * uczucie marznięcia
  * drżenie mięśni
  * zawroty głowy
  * osłabienie ramion i nóg
  * dezorientacja i niepokój

• Umiarkowane objawy (30 - 34 stopni Celsjusza) osoba nie jest w stanie sobie pomóc:
  * wzmocnione objawy łagodne, takie jak powyżej, a ponad to:
  * skurcze mięśni
  * ból z zimna
  * wrażliwość na bodźce
  * apatyczne zachowanie i zaburzenia świadomości
  * utrata poczucia czasu i zachowania energii

• Ostre objawy (28-30 stopni Celsjusza) ofiara w średnim lub złym stanie:
  * postępująca utrata świadomości
  * wzrastająca sztywność mięśni
  * zmniejszenie drżenia lub jego ustanie
  * poszkodowany przypomina pijanego; bardzo niezgrabne zachowanie, bełkot, może nie pozwolić sobie pomóc

• Krytyczne objawy (poniżej 28 stopni Celsjusza):
  * utrata świadomości
  * stan ogólny przypominający śmierć
  * nikłe lub niewyczuwalne oddychanie
  * puls wolny i słaby lub niewyczuwalny
  * brak reakcji źrenic na światło, spowodowany niedotlenieniem mózgu
  * zimna skóra, przyjmująca sino-zielony kolor

Przy spadku temperatury do 34°C:

• bradykardia,

• utrata przytomności,

• zaburzenia rytmu serca

Dalsze spadki temperatury (max do 30°C) prowadzą do: migotania przedsionków i komór serca, a te do śmierci

Czynniki sprzyjające hipotermii:
* wiek - (ludzie starsi, dzieci)
* alkohol
* odwodnienie
* głód
* nadużycie leków np. (uspokajających, nasennych)
* wiatr i wilgoć
* choroby:

• cukrzyca,

• wszelkie choroby: układu krążenia, nerek, infekcja

Hipotermia przypadkowa występuje u ludzi starszych Jest wynikiem:

• zaburzeń odczuwania zimna,

• obniżeniem przemiany materii

• iupośledzeniem przebiegu procesów zwiększania produkcji ciepła

Bywa przyczyną zgonów ludzi starszych przy niesprzyjających warunkach pogodowych

Umiejętne rozpoznawanie objawów wyziębienia organizmu jest niezbędne do udzielenia właściwej pomocy poszkodowanemu. Nie wolno zapominać o tym, by wychłodzony organizm ogrzewać stopniowo, izolując go przede wszystkim od źródła zimna. Osób starszych zasadniczo powinny nie pozostawać w bezruchu, musi być odpowiednie ubranie, odżywianie i ogrzewanie pomieszczeń, duże znaczenie mają regularne wizyty członków rodziny, sąsiadów i pracowników opieki społecznej. Nie wolno zapominać o tym, by wychłodzony organizm ogrzewać stopniowo, izolując go przede wszystkim od źródła zimna.

DC

• 10041539 gorączka

• 10000757 hipertermia

• 10000761 hipotermia

• 10033399 brak apetytu

• 10001235 dezorientacja

• 10029763 drgawki

• 10029433 duszność

• 10027226 zaburzony sen

• 10026967 zaburzony stan błony śluzowej jamy ustnej

• 10029970 brak wiedzy o higienie jamy ustnej

• 10033556 brak odpowiedzi na leczenie

• 10021994 brak wiedzy o leczeniu

• 10023410 deficyt samoopieki

• 10023066 dyskomfort

• 10035507 efektywna ciągłość opieki

• 10030192przestrzeganie reżimu przyjmowania leku

• 10030205 przestrzeganie reżimu 10015244 ryzyko zaburzonej termoregulacji

• 10022977 ryzyko negatywnej odpowiedzi na lek

• 10037604ryzyko ubocznych skutków leku

• 10037333 ryzyko zaburzonego procesu układu nerwowego

• 10037346 ryzyko zaburzonego procesu układu oddechowego

• 10037615 ryzyko zaburzonego snu

• 10015244 ryzyko zaburzonej termoregulacji

• 10022977 ryzyko negatywnej odpowiedzi na lek

• 10037604ryzyko ubocznych skutków leku

• 10037333 ryzyko zaburzonego procesu układu nerwowego

• 10037346 ryzyko zaburzonego procesu układu oddechowego

• 10037615 ryzyko zaburzonego snu

• 10030246 wiedza o leczeniu

• 10023826 wiedza o procesie patologicznym

F

• 10019644 termoregulacja

• 10037593 przewlekła gorączka

• 10008015 przyjmowanie płynów

• 10006333 efekt leku

• 10014449 pot

• 10014973 pozytywna termoregulacja

• 10030878 potrzeba opieki

• 10002455 apetyt

• 10018045 dreszcze

• 10005174 drgawki

• 10007916 gorączka

• 10009409 hipertermia

• 10009547 hipotermia

• 10014431 proces pocenia się

• 0017062odpowiedź na termoregulację

• 10016031odpowiedź psychospołeczna na instruowanie dotyczące leku

• 10004002 sprawowanie opieki

• 10016083odpowiedź psychospołeczna na plan opieki

• 10032197 reżim pielęgnacji jamy ustnej

• 10032761 reżim pielęgnacji skóry

• 10032006pomiar temperatury ciała

• 10041721 zarządzanie gorączką

• 10036468 zastosowanie okładu chłodzącego

• 10039617 zastosowanie okładu rozgrzewającego

• 10038098 nauczanie o zarządzaniu stanem gorączki

• 10041462 nauczanie rodziny o termoregulacji

• 10038108 nauczanie o pielęgnacji jamy ustnej

• 10030383 administrowanie antybiotykiem

• 10025444 administrowanie lekiem

• 0037248 administrowanie lekiem przeciwgorączkowym

• 10037276 implementacja reżimu zarządzania napadami drgawkowymi

• 10002809 ocenianie ryzyka hipotermii

• 10033905 ocenianie ryzyka hipertermii

• 10033914ocenianie ryzyka negatywnej termoregulacji

• 10015817 promowanie pozytywnej termoregulacji

• 0032184 pielęgnacja jamy ustnej

• 10032477promowanie higieny

• 10032483 promowanie higieny jamy ustnej

• 10035915 planowanie opieki

• 10006966 zapewnianie ciągłości opieki

• 10005072 ciągłość opieki

• 10031252 ewaluacja planu opieki

• 10039705 implementacja opieki zapewniającej komfort

• 10009864 implementacja planu opieki klinicznej

• 10040501ułatwianie wykorzystania zdolności do uczestniczenia w planowaniu opieki

• 10002948 postawa wobec opieki

• 10009649 identyfikowanie postawy wobec opieki

• 10007153 ewaluacja psychospołecznej odpowiedzi na plan opieki

• 10026399 zapewnienie prywatności

• 10027051 zapewnienie wsparcia emocjonalnego

• 10027046 zapewnienie wsparcia społecznego

• 10023565 współdziałanie z lekarzem

• 10035873 współdziałanie z pacjentem

• 10035887 współdziałanie z rodziną

• 10039416 współdziałanie z zespołem wielospecjalistycznym

• 10010382 instruowanie pacjenta

• 10032109 monitorowanie odpowiedzi na leczenie

• 10036169 nauczanie o efektywnej komunikacji

• 10038196 ułatwianie wykorzystania zdolności do komunikowania potrzeb

• 10033368 ocenianie potrzeb

• 10026072ocenianie oczekiwań

• 10024205 ocenianie postawy wobec reżimu terapii

• 10024185 ocenianie przestrzegania zaleceń

• 10024280 ocenianie samodzielności

• 10021844 ocenianie samoopieki

• 10015919 ochrona praw pacjenta

• 10026347promowanie samoopieki

• 10011527 utrzymywanie godności i prywatności

• 10011515 utrzymywanie poufności

• 10026188 wzmacnianie ustalania priorytetów

• 10005427 przekonanie kulturowe

• 10016728 przekonanie religijne

• 10002948 postawa wobec opieki

• 10024747postawa wobec procesu patologicznego

• 10030878 potrzeba opieki

• 10025714pozytywna zdolność do samoopieki

• 1001276 zaburzenie błony śluzowej

A

• 10002911 doglądanie

• 10006173 dokumentowanie

• 10009285 higiena

• 10019142 wspieranie

• 10010162 informowanie

• 10007256 wykonywanie badania

• 10016498 zapisywanie

• 10002383 antybiotyk

• 10037253 lek przeciwgorączkowy

• 10009228 nawilżacz

• 10003175 pościel

• 10002734 urządzenie do oceny

• 10005306 urządzenie okrywające

• 10011850 usługi medyczne

• 10013380 usługi pielęgniarskie

DC wyniki

• 10040333 dobry apetyt

• 10040670 dobry nastrój

• 0028749 efektywna higiena jamy ustnej

• 10028670 efektywna odpowiedź na lek

• 10036423 efektywna odpowiedź na terapię

• 10027652 efektywna temperatura ciała

• 10033848 efektywna termoregulacja

• 10022275 pozytywna postawa wobec opieki

• 10027112 wiedza adekwatna

Proces ICNP

• 10041539 gorączka - DC negatywna

IC

• 10032006pomiar temperatury ciała

• 10041721 zarządzanie gorączką

• 10036468 zastosowanie okładu chłodzącego

• 0037248 administrowanie lekiem przeciwgorączkowym

Wynik DC pozytywna

• 10027652 efektywna temperatura ciała

---