Podział hałasu

ze względu na częstotliwość:

- hałas infradźwiękowy w jego widmie występują składowe o częstotliwościach infradźwiękowych od 2 do 16 Hz i o częstotliwościach słyszalnych do 50 Hz

- hałas słyszalny obejmujący dźwięki o częstotliwościach słyszalnych od 16 do 1600Hz

- hałas ultradźwiękowy w jego widmie występuj ą składowe o częstotliwościach słyszalnych i ultradźwiękowych od 10 dol00 kHz

ze względu na przyczynę i źródło powstawania:

- hałas aerodynamiczny powstaje w wyniku przepływu powietrza lub innego gazu

- hałas mechaniczny powstaje na skutek tarcia i zderzeń ciał stałych (głównie części maszyn)

ze względu na środowisko w którym występuje:

- hałas przemysłowy występuje w pomieszczeniach i halach przemysłowych

-hałas komunalny występuje w pomieszczeniach mieszkalnych, miejscach użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych .

-hałas komunikacyjny występuje w środkach komunikacyjnych

Ze względu na przebieg w czasie, hałas określa się jako ustalony lub nieustalony (zmienny w czasie, przerywany). Rodzajem hałasu nieustalonego jest tzw. hałas impulsowy, składający się z jednego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, każde o czasie trwania mniejszym niż l s.

Hałas ustalony

-Hałas, którego poziom dźwięku A w określonym miejscu, mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż o 5 dB

Hałas nieustalony

-Hałas, którego poziom dźwięku A w określonym miejscu, mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, zmienia się podczas obserwacji więcej niż o 5 dB.

Ze względu na charakter oddziaływania hałasu na organizm człowieka, wyróżnia się hałas uciążliwy niewywołujący trwałych skutków w organizmie oraz hałas szkodliwy wywołujący trwałe skutki lub powodujący określone ryzyko ich wystąpienia.

Przyczyno j powstania i klasyfikacja jego źródeł.

• hałas aerodynamiczny - powstający w wyniku przepływu powietrza lub innego gazu

• hałas mechaniczny - powstający wskutek tarcia i zderzeń ciał stałych, w tym głównie części maszyn.

Środowisko, w którym hałas występuje:

• hałas przemysłowy - w przemyśle,

• hałas komunalny w pomieszczeniach mieszkalnych, miejscach użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych ,

• hałas komunikacyjny - w środkach komunikacji

Poniżej zestawiano poziomy typowych źródeł:

A. Źródła dźwięków spotykane w życiu codziennym:

10 dB — szmer liści przy łagodnym wietrze, chodzenie po dywanie

20 dB — szept, cichy ogród, chodzenie po parkiecie

30 dB — bardzo spokojna ulica. bez ruchu kołowego

40 dB — szmery w mieszkaniu, rwanie papieru

40-80 dB — muzyka radiowa w mieszkaniu

40—55 dB — cicha ulica

50 dB — szum w biurach, restauracjach, strumień wody z kranu

50—60 dB — normalna rozmowa dwóch osób, odkurzacz elektryczny

60 dB -r- ulica średnio ruchliwa

60—70 dB — głośna rozmowa dwóch osób

65 dB — wóz na ogumionych kołach w odległości

6 m 70 dB — hałaśliwa restauracja, motocykl z odległości 3 m, .szczekanie psa

75—80 dB — tramwaj na torze prostym, wóz na obrę­czach żelaznych w odległości 6 m

80 dB - ulica-z silnym ruchem, z sygnałami samo­chodowymi bardzo głośna muzyka radiowa w pomieszczeniach _:

90 dB — sygnał samochodowy elektryczny, ciągnik w odległości 3 m

100 dB — pociąg pośpieszny w odległości 3,5 m.

B. Poziomy dźwięków* występujących w pomieszcze­niach i na stanowiskach roboczych w przemyśle:

70—80 dB — piece ogrzewcze, .warsztaty .doświadczalne, laboratoria badawcze

80—90 dB — hale montażowe konstrukcji stalowych, obróbki mechanicznej odlewów itp., snowalnie, przędzalnie, kabiny: sterownicze ,hamowni

90—100 dB— maszyny koronkarskie, plecionkarskie, dziewiarskie, automaty tokarskie, cięcie drewna i płyt pilśniowych piłami tarczo­wymi, kompresorownie, walcownie (huty)

100—110-dB —młyny kulowe, bębny do oczyszczalnia .od­lewów, rębalnie, kulkownie (szlifowanie), tkalnie, walcownie ciężkie, hale dmuchaw

110—120 dB — hamowanie silników tłokowych wewnątrz tłumione, narzędzia pneumatyczne pracują­ce na otwartym powietrzu, cięcie metalu piłami tarczowymi (huty)

120—130 dB — hamownie silników tłokowych nie tłumio­ne, narzędzia pneumatyczne, (kotlarnie, stocznie — czyszczenie odlewów), . młotownie (huty)

130 i wyżej — hamownie silników odrzutowych.

Emisja dźwięku:

- promieniowanie dźwięku przez określone źródło dźwięku podczas jego działania.

Imisja dźwięku:

- występowanie dźwięku na pewnym obszarze lub w punkcie będącym pod działaniem określonego źródła.

Echo:•

- występuje na dużych przestrzeniach, jest wynikiem odbicia się fal dźwiękowych od przeszkody i jej powrotu do ucha powodując powtórzenie wrażenia słuchowego.

Fon:

- subiektywna jednostka głośności, ton 1000 Hz mający X dB ma tyle samo (czyli X) fonów.np. ton 1000 hercowy o poziomie natężenia 40 dB ma 40 fonów.

Przykład: Ton 200 Hz - ile to fonów?

Najpierw należy stwierdzić, jaki ton 1000 Hz daje takie samo wrażenie głośności. Okazało się, że ton 200 Hz i 40 dB jest słyszalny mniej więcej tak samo głośno jak ton 1000 Hz i 30 dB. Dlatego też 40 decybelowy ton 200 Hz ma głośność 30 fonów.

_______________________________________________________

Jednostką poziomu natężenia słyszalnego jest fon. Dla tonu o często­tliwości 1000 Hz poziom ciśnienia dźwięku w dB jest równy liczbowo poziomowi natężenia słyszalnego w fonach.

__________________________________________________________________________________________

Negatywny wpływ hałasu na narząd słuchu

• poziom dźwięku przekraczający 80 dB (bodx.ce. słabsze nie uszkadzająnarządu słuchu nawet przy długotrwałym oddziaływaniu

• długi czas działania hałasu (skutki działania hałasu kumulują się w czasie, zależą od dawki energii akustycznej, którą określa iloczyn natężenia dźwięku i czas jego działania)

• ciągła ekspozycja na hałas jest bardziej szkodliwa od przerywanej (krótkotrwałe przerwy umożliwiają regenerację narządu słuchu)

• hałas impulsowy szczególnie szkodliwy (nagłe, szybkie narastanie dźwięku do dużych wartości, przez co mechanizmy obronne narządu słuchu nie są w stanie zmniejszyć energii akustycznej wnikającej do ucha co może doprowadzić do przeciążenia narządu słuchu

• widmo hałasu z przewaga składowych o częstotliwościach średnich i wysokich

__________________________________________________________________________________________

Pozasłuchowe reakcje ustroju

układ krążenia:

- wzrost oporu naczyniowego .- skurcz naczyń krwionośnych

- wzrost częstości skurczów serca

-wzrost ciśnienia tętniczego

układ oddechowy:

- zwolnienie oddechów

- pogłębienie oddechów

układ pokarmowy:

- zwolnienie czynności wydzielniczej żołądka i jelit

- zmiana perystalty kij elit

bodźce słuchowe przekraczające 95 dB - obserwuje się skurcze mięśni szyi, głowy i oczu, które skierowują głowę i wzrok w stronę źródła dźwięku

bodźce słuchowe przekraczające 120 dB - zmniejsze­nie ruchu gałek ocznych podczas zatrzymywania wzroku na kolejnych fragmentach oglądanych przedmiotów (ważne w przemyśle przy obróbce detali), zmiana funkcji mięśnia rzę­skowego regulującego krzywiznę soczewki oka, występuje oczopląs oraz zawroty głowy

Wpływ hałasu na zrozumiałość mowy

• hałas o poziomie dźwięku A O -30 dB - porozumiewanie się szeptem

• hałas o poziomie dźwięku A 30 -55 dB - porozumiewanie się głosem normalnym

• hałas o poziomie dźwięku A 60 -75 dB - porozumiewanie się głosem podniesionym

• hałas o poziomie dźwięku A 80 -95 dB - rozmowa bardzo utrudniona

• hałas o poziomie dźwięku A 95 -100 dB - porozumiewanie się tylko krzykiem

• powyżej l 00dB ustne porozumiewanie się niemożliwe

Zrozumiałość mowy to:

- stosunek zdań zrozumiałych do całkowitej liczby zdań wypowiedzianych podczas normalnej konwersacji słownej wyrażony w procentach. Zrozumiałość nie mniejszą niż 95 % przyjmuje się jako zadowalającą

POLSKA NORMA PN-N-01307

Hałas. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów

l. WSTĘP

1.1 Przedmiot normy.

Przedmiotem normy są dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy ze względu na ochronę słuchu i możliwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań oraz wymagania dotyczące wykonywania pomiarów.

1.2 Zakres stosowania normy.

Norma dotyczy wszystkich rodzajów hałasu z wyłączeniem hałasu infradźwiękowego i ultradźwiękowego.

1.3 Określenia

1.3.1 hałas ustalony - hałas, którego poziom dźwięku A w określonym miejscu, mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż o 5 dB.

13.2 hałas nie ustalony - hałas, którego poziom dźwięku A w określonym miejscu, mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, zmienia się podczas obserwacji więcej niż o 5 dB.

1.33 hałas impulsowy - hałas składający się z jednego lub wielu zdarzeń dźwiękowych każde o czasie trwania mniejszym niż l s.

1.3.4 poziom ciśnienia akustycznego - L, w dB, jest określony wzorem:

p - ciśnienie akustyczne, Pa,

p_O - ciśnienie akustyczne odniesienia = 20/iPa

_______________________________________________________________________________________________

1.3.5 poziom dźwięku A, LA, w dB - poziom ciśnienia akustycznego skorygowany według charakterystyki częstotliwościowej A.

13.6 poziom dźwięku C, LC, w dB - poziom ciśnienia akustycznego skorygowany według charakterystyki częstotliwościowej C.

13.7 maksymalny poziom dźwięku A, LA/nojt, w dB - maksymalna wartość skuteczna poziomu dźwięku.A, występująca w czasie obserwacji.

13.8 szczytowy poziom dźwięku C, LCpeafc, w dB - makymalna wartość chwilowa poziomu dźwięku C, występująca w czasie obserwacji.

13.9 ekspozycja na hałas, EA,Te, w Pa^A2*s, jest określona wzorem:

pA - wartość chwilowa ciśnienia akustycznego, skorygowana wg charakterystyki częstotliwościowej A, w Pa,

Te - czas ekspozycji, w s, w ciągu dnia roboczego lub określonego dłuższego okresu, np.tygodnia pracy.

13.10 równoważny poziom dźwięku A, LAeq,Te, w dB, jest określony wzorem:

(3)

gdzie:

Te - wg 1.3.9, wielkość stosowana do charakteryzowania hałasu zmieniającego się w czasie lub zmiennej ekspozycji na hałasu zmieniającego się w czasie lub zmiennej ekspozycji na hałas jest to srednia wartość poziomu dźwięku A zmiennego w czasie, odpowiadająca reakcji narządu słuchu narażonego na działanie hałasu o stałym poziomie w równoważnym przedziale czasu.

pA- wg 1.3.9,

po - wg 1.3.4.

________________________________________________________________________________________________________

1.3.11 poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy, LEX,8h, dB, jest określony wzorem

(4)

gdzie:

LAeq,Te-wgl.3.10,

Te - wg 1.3.9,

To - czas odniesienia = 8h = 28800 s.

Jeśli czas ekspozycji Te jest równy 8 h, to LAeq,Te jest równy LEX,8h, a EA,Te = EA,8h.

Zależność między ekspozycją na hałas EA,Te, a poziomem ekspozycji LEX,8h (odniesionym do 8-godzinnego dnia pracy) jest określona następującym wzorem (przykładowe wartości tej zależności - patrz Informacje dodatkowe p.4.)

(5)

13.12 poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy, LEX,w, dB, jest określony wzorem

₍₆₎

gdzie:

i - kolejny dzień roboczy w rozważanym tygodniu,

n - liczba dni roboczych w rozważanym tygodniu (może być różna od 5).

______________________________________________________________________________________________________

Poziom natężenia dźwięku

L = 10 log I/Io[dB] gdzie

I - natężenie dźwięku (badane)

Io - stężenie odniesienia (wartość progowa)

Bodziec progowy, przy którym można osiągnąć u człowieka próg słyszenia, wynosi 0 dB.

Pomiędzy progiem słyszenia a bodźcem maksymalnym (próg bólu) występuje różnica w intensywności ok.10¹⁴ razy,

czyli próg słyszenia - 0 dB i bodziec maksymalny - 140 dB.

Dźwięki o natężeniu powyżej 140dB, poza wrażeniem słuchowym, wywołują również czucie bólu związane z uszkodzeniem narządu spiralnego.

Ludzie młodzi odbierają dźwięki o częstotliwości w zakresie 20 - 20000Hz.

W miarę starzenia się organizmu górna granica obniża się.

Najlepiej odbierane są dźwięki 1000 - 3000Hz (największa czułość ucha ludzkiego).

Hałasem nazywamy dźwięk przeszkadzający w pracy lub utrudniający odpoczynek, jak również doprowadzający do uszkodzenia ustroju (w tym narządu słuchu).

Ocena uciążliwego lub szkodliwego działania hałasu w pracy zawodowej zależy od nas t czynników:

• poziomu natężenia hałasu (powyżej 80dB)

• udziału poszczególnych częstotliwości drgań w widmie hałasu

Ocena stopnia uciążliwości lub szkodliwości hałasu tylko na podstawie pomiaru poziomu jego natężenia jest niewystarczająca. Efekt biologiczny, czyli uszkadzający, zależy wyraźnie od jego częstotliwości i od charakteru jego widma.

Hałas o jednakowej intensywności i czasie trwania - tym bardziej szkodliwy, im węższe w nim pasma częstotliwości (im bardziej będzie hałasem tonalnym - hałas piskliwy, syczący, przenikliwie dzwoniący).

• czasu działania na pracownika

Skutki oddziaływania hałasu kumulują się w czasie, zależą od dawki energii akustycznej. Ciągła ekspozycja na hałas jest bardziej szkodliwa niż przerywana (nawet krótkotrwałe przerwy umożliwiaj ą procesy regeneracyjne słuchu).

• charakteru (ciągły, przerywany, impulsowy)

Hałas impulsowy - szczególnie szkodliwy (szybko narasta ciśnienie akust. do dużych wartości i mechanizmy obronne narządu słuchu nie są w stanie zmniejszyć energii akust. wnikającej do ucha)

• osobniczej wrażliwości

___________________________________________________________________________________________________

1.3.13 tygodniowa ekspozycja na hałas, EA,w, w (Pa)^A2*s, jest określona wzorem

2. Dopuszczanie wartości hałasu

2.1 Dopuszczalne wartości hałasu ze względu na ochronę słuchu obowiązujące jednocześnie

2.1.1 Poziom ekspozycji na hałas i ekspozycja na hałas.

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy LEX,8h, nie powinien przekraczać 85dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna, EA,Te, nie powinna przekraczać 3640 (Pa)^A2*s.

W przypadku hałasu oddziaływującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach tygodnia poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy, LEX,w, nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa, EA,w> nie powinna przekraczać 18200 (Pa)^A2*s.

2.1.2 Maksymalny poziom dźwięku A, LAmax, mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S, nie powinien przekraczać wartości 115 dB. Jeżeli miernik poziomu dźwięku umożliwia jedynie pomiar równoważnego poziomu dźwięku A, LAeq,Te, dopuszcza się dopuszcza się wyznaczenie maksymalnej wartości LAeq, l s.

2.1.3 Szczytowy poziom dźwięku C, LCpeak, nie powinien przekraczać wartości 135 dB.

_______________________________________________________________________________________________________________________

2.2 Dopuszczalne wartości hałasu w przypadku stanowisk pracy chronionej. Podane w 2.1.1, 2.1.2 i 2.13 wartości obowiązują, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych.

2.3 Dopuszczalne wartości hałasu ze względu na możliwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań obowiązujące jednocześnie. 23.1 Równoważny poziom dźwięku A w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy, LAeq,Te, nie powinien przekraczać wartości podanych w tablicy.

Lp	Stanowisko pracy	Równoważny poziom dźwięku A, LAeq,Te (dB)
1	W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego sterowania z łącznością telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wykonywania prac precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o podobnym przez	75
2	W kabinach bezpośredniego sterowania bez łączności telefonicznej, w laboratoriach ze źródłami hałasu,,w pomieszczeniach z maszynami i urządzeniami liczącymi, maszynami do pisania, dalekopisami i w innych pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu.	65
3	W pomieszczeniach administracyjnych, biur projektowych, do prac teoretycznych, opracowania danych i innych, o podobnym przeznaczeniu	55

Podane wartości normatywne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych.

2.3.2 Maksymalny poziom dźwięku A i szczytowy poziom dźwięku C nie powinny przekraczać wartości określonych w 2. l.2 12.1.3.

Hałas infradźwiękowy

• składowe o częstotliwościach infradźwiękowych od 2 do 20 Hz i o niskich częstotliwościach słyszalnych, nazywany hałasem niskoczęstotliwościowym, które obejmuje zakres częstotliwości od około 10 Hz do 250 Hz.

• odbierane w organizmie specyficzną drogą słuchową (głównie przez narząd słuchu), Słyszalność ich zależy od poziomu ciśnienia akustycznego.

• progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe, im niższa jest ich częstotliwość i wynoszą na przykład: dla częstotliwości 6 •*• 8 Hz około 100 dB, a dla częstotliwości 12 - 16 Hz około 90 dB.

• odbierane przez receptory czucia wibracji, progi tej percepcji znajdują się o 20 -*- 30 dB wyżej niż progi słyszenia.

Gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 140 dB₉ infradźwięki mogą powodować trwałe, szkodliwe zmiany w organizmie.

• zjawisko rezonansu struktur i narządów wewnętrznych organizmu, subiektywnie odczuwane już od 100 dB jako nieprzyjemne uczucie wewnętrznego wibrowania,

• ucisk w uszach jeden z najbardziej typowych objawów stwierdzonych przez osoby narażone na infradźwięki,

• stanami nadmiernego zmęczenia, dyskomfortu, senności, zaburzeniami równowagi, sprawności psychomotorycznej,

• zaburzeniami funkcji fizjologicznych,

• zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, charakterystyczne dla obniżenia stanu czuwania, (co jest szczególnie niebezpieczne

np. u operatorów maszyn i pojazdów).

Źródła hałasu infradźwiękowego w środowisku pracy:

• maszyny przepływowe niskoobrotowe (sprężarki, wentylatory, silniki),

• urządzenia energetyczne (młyny, kotły, kominy), piece hutnicze (zwłaszcza piece elektryczne łukowe)

• urządzenia odlewnicze (formierki, kraty wstrząsowe).

Hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:

• równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu infradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu)

• szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego.

Tabela 1. Wartości dopuszczalne hałasu infradźwiękowego określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej, podane są w tabeli

Oceniana wielkość	Wartość dopuszczalna
Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego, dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy, dB	102
Szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego, dB	145

============================================================================================

Źródła hałasu infradźwiękowego w środowisku pracy:

• maszyny przepływowe niskoobrotowe (sprężarki, wentylatory, silniki),

• urządzenia energetyczne (młyny, kotły, kominy), piece hutnicze (zwłaszcza piece elektryczne łukowe)

• urządzenia odlewnicze (formierki, kraty wstrząsowe).

Hałas ultradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:

• równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzianego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu ' pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu infradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu)

• szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego.

Tabela 1. Wartości dopuszczalne hałasu infradźwiękowego określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej, podane są w tabeli

Oceniana wielkość	Wartość dopuszczalna
Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego, dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy, dB	102
Szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego, dB	145

W przypadku stanowisk pracy młodocianych i kobiet w ciąży obowiązują inne wartości dopuszczalne.

• równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G, odniesiony do 8-godzin-nego dobowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 86 dB

• szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 135 dB.

Metody pomiaru wielkości charakteryzujących hałas infiradźwiękowy są opublikowane w kwartalniku Podstawy i Metody Oceny Środowiska
Pracy (PiMOŚP nr 2/2001) oraz w normach PN-ISO 7196 i prPN-ISO 9612.

.

Ochrona przed infradźwiękami

- skomplikowana ze względu na znaczne długości fal infradźwiękowych (20 ÷-170 m), dla których tradycyjne ściany, przegrody, ekrany i pochłaniacze akustyczne są mało skuteczne. W niektórych przypadkach fale infradźwięko we są wzmacniane na skutek rezonansu pomieszczeń, elementów konstrukcyjnych budynków lub całych obiektów.

Walka z hałasem infradźwiękowym

Najlepszą ochronę przed szkodliwym działaniem infradźwięków stanowi ich zwalczanie u źródła powstawania, a więc w maszynach i urządzeniach.

Do innych rozwiązań zaliczyć można:

• stosowanie tłumików hałasu na wlotach i wylotach powietrza (lub gazu) maszyn przepływowych

• właściwe fundamentowanie (z wibroizolacją) maszyn i urządzeń

• usztywnianie konstrukcji ścian i budynków w przypadku ich rezonansów

• stosowanie dźwiękoszczelnych kabin o ciężkiej konstrukcji (murowanych) dla operatorów maszyn i urządzeń

• stosowanie aktywnych metod redukcji hałasu (związanych z aktywnym pochłanianiem i kompensacją dźwięku).

Źródła hałasu ultradźwiękowego w środowisku pracy:

technologiczne urządzenia ultradźwiękowe niskich częstotliwości, w których ultradźwięki są wytwarzane celowo jajko czynnik niezbędny do realizacji określonych procesów technologicznych.

« myjki ultradźwiękowe,

« zgrzewarki ultradźwiękowe,

« drążarki

« lutownice ultradźwiękowe.

Spośród wymienionych urządzeń najpowszechniej stosowane są myjki, _gdyż proces oczyszczania ultradźwiękowego jest znacznie dokładniejszy i szybszy niż proces mycia tradycyjnego.

Hałas ultradźwiękowy mogą również emitować do otoczenia maszyny wysokoobrotowe, takie jak:

« obrabiarki do metalu,

« maszyny włókiennicze,

« urządzenia pneumatyczne, w których główną przyczyną generacji hałasu ultradźwiękowego jest wypływ sprężonych gazów.

Hałas ultradźwiękowy

* składowe widma mają wysokie częstotliwości słyszalne i niskie ultradźwiękowe - od 10 do 40 kHz.

• ultradźwięki wnikają do organizmu przez narząd słuchu oraz przez całą powierzchnię ciała.

• w warunkach przemysłowych ultradźwiękom towarzyszy zazwyczaj hałas słyszalny i trudno jest określić, czy zmiany słuchu osób badanych występują na skutek oddziaływania tylko składowych słyszalnych lub tylko ultradźwiękowych, czy też na skutek jednoczesnego działania obu tych składników. Niemniej jednak, coraz szerzej rozpowszechniony jest pogląd, że na skutek zjawisk nieliniowych zachodzących w samym uchu, pod wpływem działania ultradźwięków powstają składowe subharmoniczne -o poziomach ciśnienia akustycznego często tego samego rzędu, co podstawowa składowa ultradźwiękowa. W następstwie tego zjawiska dochodzi do ubytków słuchu właśnie dla częstotliwości subharmonicznych ultradźwięków.

1. stwierdzono ujemny wpływ ultradźwięków na narząd przedsionkowy w uchu wewnętrznym, objawiający się bólami i zawrotami głowy, zaburzeniami równowagi, nudnościami, sennością w ciągu dnia, nadmiernym zmęczeniem itp.

2. Oddziaływania pozasłuchowe wykazały, że ekspozycja zawodowa na hałas ultradźwiękowy o poziomach ponad 80 dB w zakresie wysokich częstotliwości słyszalnych i ponad 100 dB w zakresie niskich częstotliwości ultradźwiękowych, wywołuje zmiany o charakterze wegetatywno naczyniowym.

Hałas ultradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:

• równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu ultradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu)

• maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz.

Tabela 2. Wartości dopuszczalne hałasu ultradźwiękowego dla ogółu pracowników

Częstotliwość środkowa pasm tercjowych kHz	Równoważny poziom ciśnienia akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy dB	Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego dB
10; 12,5; 16	80	100
20	90	110
25	105	125
31,5; 40	110	130

Na stanowiskach pracy młodocianych i kobiet w ciąży obowiązują niższe wartości, podane w tabeli 3 i tabeli 4.

Tabela 3. Wartości dopuszczalne hałasu ultradźwiękowego na stanowiskach pracy młodocianych

Częstotliwość środkowa pasm tercjowych kHz	Równoważny poziom ciśnienia akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy dB	Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego dB
10; 12,5; 16	75	100
20	85	110
25	100	125
31,5; 40	105	130

Tabela 4. Wartości dopuszczalne hałasu ultradźwiękowego na stanowiskach pracy kobiet w ciąży

Częstotliwość środkowa pasm tercjowych kHz	Równoważny poziom ciśnienia akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy dB	Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego dB
10; 12,5; 16	77	100
20	87	110
25	102	125
31,5; 40	107	130

Metody pomiaru wielkości charakteryzujących hałas ultra-dźwiękowy są określone w procedurze badania hałasu ultradźwiękowego opublikowanej w PiMOŚP nr 2/2001 r. oraz w normie PN-N-01321:1986 i prPN-ISO 9612.

Przy narażeniu na ultradźwięki częstotliwość badań lekarskich Wykonywuje się co 2 lata.

Ze względu na krótkofalowość ultradźwięków niskich częstotliwości rozchodzących się w powietrzu (długości fal od 3 mm do 2 cm) stosunkowo łatwo jest ograniczyć ich szkodliwe oddziaływanie na człowieka przez:

• hermetyzację i obudowanie źródeł,

• zdalne sterowanie procesem technologicznym, w którym zastosowano ultradźwięki,

• unikanie kontaktu z przetwornikiem ultradźwiękowym i cieczą,

• stosowanie środków ochrony indywidualnej,

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­______________________________________________________________________________________________________________

Pomiar i ocena wielkości charakteryzujących hałas w środowisku

Ze względu na cel (określenie emisji hałasu maszyn lub ocena narażenia ludzi) metody pomiarów hałasu dzieli się na:

• metody pomiarów hałasu maszyn

• metody pomiarów hałasu w miejscach przebywania ludzi (na stanowiskach pracy).

Metody pomiarów hałasu maszyn stosuje się w celu określania wielkości charakteryzujących emisję hałasu maszyn, rozpatrywanych jako oddzielne źródła hałasu w ustalonych warunkach doświadczalnych i eksploatacyjnych. Zgodnie z przepisami europejskimi (Dyrektywa 98/37/EC) wielkościami tymi są: poziom mocy akustycznej -lub poziom ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy maszyny lub w innych określonych miejscach. Wybór wielkości zależy od wartości emisji hałasu. Poziom mocy akustycznej powinien być podany, gdy uśredniony poziom ciśnienia akustycznego emisji skorygowany charakterystyką częstotliwościową A (zwany równoważnym poziomem dźwięku A) na stanowisku pracy maszyny przekracza 85 dB.

Metody pomiarów i oceny hałasu w miejscach przebywania ludzi stosuje się w celu ustalenia wielkości narażenia ludzi na działanie hałasu na stanowiskach pracy i w określonych miejscach przebywania ludzi względem źródeł hałasu, niezależnie od ich rodzaju i liczby. Wyniki pomiarów hałasu służą przede wszystkim do porównania istniejących warunków akustycznych z warunkami określonymi przez normy i przepisy higieniczne, a także do oceny i wyboru planowanych lub realizowanych przedsięwzięć ograniczających hałas.

Do pomiaru wielkości wszystkich rodzajów hałasu (ustalonego, nieustalonego i impulsowego) powinny być stosowane dozymetry hałasu lub całkujące mierniki poziomu dźwięku klasy dokładności 2 lub lepszej, o zakresie impulsowym wynoszącym co najmniej 53 dB.

Pomiary przeprowadza się dwiema metodami: Metoda bezpośrednia

• polega na ciągłym pomiarze przez cały czas narażenia pracownika na hałas i odczycie wielkości określanych bezpośrednio z mierników, np. dozymetru hałasu lub całkującego miernika poziomu dźwięku. Umożliwia ona otrzymanie wyników, które dokładnie oddają narażenie pracownika na hałas.

Metoda pośrednia

• polega na pomiarze hałasu w czasie krótszym niż podlegający ocenie oraz zastosowaniu odpowiednich zależności matematycznych do wyznaczenia wymienionych wielkości.

Tryb i częstotliwość wykonywania pomiarów, sposób rejestrowania i przechowywania wyników oraz sposób ich udostępnienia pracownikom określa rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej.

Ocena narażenia zawodowego na hałas polega przede wszystkim na porównaniu zmierzonych lub wyznaczonych wartości hałasu z wartościami dopuszczalnymi (poziomu ekspozycji na hałas, maksymalnego poziomu dźwięku A i szczytowego poziomu dźwięku C), obowiązującymi jednocześnie. Wystarczy przekroczenie jednej z tych wartości, aby uznać przekroczenie wartości dopuszczalnej.

____________________________________________________________________________________________________________________

Wartości dopuszczalne hałasu w środowisku pracy ze względu na ochronę słuchu, wynoszą:

• poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godżinnego dobowego wymiaru czasu pracy (L_Ex,8h) nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna nie powinna przekraczać 3,64-103 Pa2*s; lub - wyjątkowo w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy (LEX,w) nie powinien przekraczać wartości 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie powinna przekraczać wartości 18,2 • 103 Pal -s;

• maksymalny poziom dźwięku A (L_Amax) nie powinien przekraczać 115 dB;

• szczytowy poziom dźwięku C (L_Cpeak) ^me powinien przekraczać 135 dB.

Dwie ostatnie wielkości służą do oceny hałasów krótkotrwałych i impulsowych.

Podane wyżej wartości normatywne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określaj ą wartości niższych (np. na stanowisku

pracy młodocianego - LEX,8h = 80 dB, na stanowisku pracy kobiety w ciąży - LEX,8h = 65 dB).

Stan narażenia i źródła hałasu w środowisku pracy

Najbardziej narażeni są pracownicy zatrudnieni w zakładach zajmujących się następującymi rodzajami działalności (określonymi według Europejskiej Klasyfikacji Działalności); działalnością produkcyjną (zwłaszcza produkcją metali i drewna), górnictwem i kopalnictwem, budownictwem oraz transportem.

__________________________________________________________________________________________________________________

Podstawowe grupy źródeł hałasu:

• maszyny stanowiące źródło energii, np. silniki spalinowe (maksymalne poziomy dźwięku A do 125 dB), sprężarki (do 113 dB)

• narzędzia i silniki pneumatyczne, np. ręczne narzędzia pneumatyczne: młotki, przecinaki, szlifierki (do 134 dB)

• maszyny do rozdrabniania, kruszenia, przesiewania, przecinania, oczyszczania, np. młyny kulowe (do 120 dB), sita wibracyjne (do 119 dB), kruszarki (do 119 dB), kraty wstrząsowe (do -115 dB)₉ piły tarczowe do metalu (do 115 dB)

• maszyny do obróbki plastycznej, np. młoty mechaniczne (do 122 dB), prasy (do 115 dB)

• obrabiarki skrawające do metalu, np. szlifierki, automaty tokarskie, wiertarki (do 104 dB)

• obrabiarki skrawające do drewna, np. dłutownice (do 108 dB), strugarki (do 101 dB), frezarki (do 101 dB), piły tarczowe (do 99 dB)

• maszyny włókiennicze, np. przewijarki (do 114 dB), krosna (do 112 dB), przędzarki (do 110 dB), rozciągarki (do 104 dB), skręcarki (do 104 dB), zgrzeblarki (do 102 dB)

• urządzenia przepływowe, np." zawory (do 120 dB), wentylatory (do 114 dB)

• urządzenia transportu wewnątrzzakładowego, np. suwnice, przenośniki, przesypy, podajniki (do 112 dB).

WIBRACJE

Drgania mechaniczne z fizykalnego punktu widzenia, należą do tej samej klasy zjawisk, co hałas.

Zasadnicze różnice polegają na:

• Braku ośrodka pośredniczącego między źródłem a organizmem człowieka (w przypadku hałasu jest to powietrze);

• Braku w organizmie jednego wyspecjalizowanego zmysłu czułego na drgania (dla hałasu jest to zmysł słuchu).

Podstawowe źródła drgań w środowisku pracy:

W mechanice technicznej wyróżnia się 2 typy przyczyn powstawania drgań mechanicznych:

Wymuszenia kinematyczne - Ludzie, maszyny, budynki są wprawiane w drgania przez źródło znajdujące się niejednokrotnie w znacznej odległości od tych obiektów. (np. stanowiska pracy na drgającej podłodze wprawianej w drgania przez sprężarkę/młot spadowy w sąsiednim pomieszczeniu, drgania budynku przez wstrząsy wywołane działaniami górniczymi).

Wymuszenia siłowe - wewnętrzne przyczyny generacji drgań mechanicznych. Siły wymuszające to siły bezwładności poruszających się elementów maszyn (np. młot pneumatyczny).

Źródła drgań o oddziaływaniu przez kończyny górne:

• Narzędzia ręczne (młotki), narzędzia udarowe;

• Narzędzia ręczne obrotowe (wiertarki, piły łańcuchowe);

• Dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękami lub nogami;

• Źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach podczas szlifowania, polerowania);

• Maszyny do obróbki drewna (piły tarczowe, strugarki).

Źródła drgań o działaniu ogólnym:

•' Prasy hydrauliczne i mechaniczne;

• Przesiewacze-sitowe;

• Maszyny do robót ziemnych;

• Urządzenia i elementy wentylacji miejscowej; » Urządzenia filtracyjno-wentylacyjne;

• Pojazdy drogowe (samochody ciężarowe, ciągniki).

Światło

jest to ta część promieniowania elektromagnetycznego, które ma właściwości pobudzające receptor wzroku. Światło białe - jest to światło zawierające wszystkie długości fali w odpowiednich proporcjach. Przyjmuje się 6 głównych barw, które przechodzą płynnie jedna w drugą: fioletowa (380- 430 nm), niebieska (430 - 490 nm), zielona (490 - 550 nm), żółta (550 - 590 nm), pomarańczowa (590 - 630 nm), czerwona (630 - 2§0j^m). Wprowadzono kilka określeń dla barw:

• za podstawowe przyjmuje się trzy barwy: niebieską, zieloną i czerwoną,

można z nich otrzymać każdą dowolną, istniejącą barwę, przez proporcjonalne ich dodanie (tzw. zjawisko addytywności barw),

• za psychologiczne przyjmuje się: czerwoną, zieloną, żółtą i niebieską,

• za barwy dopełniające: białą i czarną, pomiędzy nimi jest cały odcień szarości,

• za zasadnicze barwy przedmiotów przyjmuje się: żółtą, niebieską, czerwoną i zieloną.

Do naszych oczu dochodzą promienie:

• pochodzące bezpośrednio od ciał świecących,

• odbite od powierzchni przeszkód,

Obrazy widzimy dzięki światłu odbitemu. Np., przedmioty niebieskie odbijają barwę niebieską a pochłaniają światło żółte (zielone + czerwone). Ciała doskonale czarne mają współczynnik pochłaniania a = 1; białe mają współczynnik odbicia r = 1; przeźroczyste mają współczynnik przechodzenia t = 1.

Barwę charakteryzują następujące cechy:

• ton, który stanowi o różnicy jakościowej,

• jasność, zależna od natężenia światła,.

• nasycenie, czyli odstępstwo od bieli,

• czystość, czyli odstępstwo od czerni.

Każdy barwnik powoduje usunięcie ze światła fal o pewnych długościach, czyli podlega prawu pochłaniania. Zjawisko mieszania barw poprzez ich odejmowanie nosi nazwę substrakcji, które jest przeciwieństwem zjawiska addytywności.

Światło dzienne docierające do wnętrza obudowy budynku może pochodzić ze strumienia światła bezpośredniego z obszaru tarczy słonecznej, światła nieboskłonu oraz odbitego od gruntu i innych powierzchni (np. sąsiednich budynków), co ilustruje rysunek poniżej.

­­­­­­­­­­­­­

Podstawowe wielkości świetlne:

• światłość (natężenie światła) l, czyli ilość światła u źródła, wyrażana w kandelach (cd),

• natężenie oświetlenia (oświetlenie, jasność oświetlenia) E, czyli ilość światła padającego na powierzchnię, wyrażana w luxach (lx),

• luminancja (blask, jaskrawość) L, czyli ilość światła odbitego od powierzchni wyrażana w nitach, stilbach, apostilbach (nit, sb, asb).

• Strumień świetlny <£, czyli strumień energii promienistej wysyłany przez źródło światła i oceniany według wywołanego przezeń wrażenia świetlnego. Jednostką strumienia świetlnego jest lumen (Im).

Oświetlenie

czyli padanie światła na dany obiekt. Ze względu na rodzaj światła rozróżnia się oświetlenie:

1. naturalne (dzienne): słońce, księżyc, wyładowania atmosferyczne, zorza polarna, kopuła niebieska,

2. sztuczne.

Funkcje oświetlenia

Oświetlenie wnętrz powinno zapewniać:

• bezpieczeństwo ludziom przebywającym we wnętrzu

• odpowiednie warunki do wykonywania zadań wzrokowych

• pomoc w kreowaniu właściwego otoczenia świetlnego.

Oświetlenie zewnętrzne budynków powinno:

• zapewnić bezpieczeństwo użytkowników stref komunikacyjnych,

• stanowić ochronę obiektu,

• eksponować architekturę,

• podkreślać znaczenie i funkcję budynku.

Biorąc pod uwagę przeznaczenie, warunki oświetleniowe podzielono na:

• awaryjne,

• ewakuacyjne,

• przeszkodowe (służy do uwidocznienia przeszkód),

• kierunkowe (stosowane do wskazania najkrótszej drogi wyjścia).

__________________________________________________________________________________________

Zmysł wzroku

Podstawowe właściwości zmysłu wzroku:

• ostrość widzenia,

• stopień adaptacji,

• szybkość spostrzegania i rozróżniania szczegółów lub barw,

• wrażliwość kontrastowa, zależą od stanu wzroku oraz warunków oświetlenia:

• warunków sumacji przestrzennej i czasowej,

• dominującego składu widmowego światła i barwy płaszczyzn, na które pada,

• wartości natężenia oświetlenia,

• czasu obserwacji,

• stosunku i kontrastu luminancji oświetlenia,

• kontrastu barwnego w polu widzenia,

Dla postrzegania przedmiotów o małym rozmiarze kątowym istotne są:

• wartość natężenia oświetlenia,

• kontrast luminancji,

• cienistość i równomierność oświetlenia.

Zasady oświetlenia dzielą się na trzy podstawowe grupy:

• zasady fizjologiczne

• zasady estetyczne

• zasady ekonomiczne.

Najważniejszymi, z punktu widzenia narządu wzroku, są zasady fizjologiczne. Aby praca wzrokowa była optymalna, stanowisko pracy oraz pomieszczenie, w którym się ono znajduje, muszą być tak oświetlone, aby występowała wygoda widzenia. Występuje ona wtedy, gdy spełnione są co najmniej trzy następujące warunki:

• zdolność rozróżniania szczegółów jest pełna,

• spostrzeganie jest sprawne, pozbawione ryzyka dla człowieka,

• spostrzeganie nie prowadzi do odczucia pewnej przykrości, niewygody,

nadmiernego zmęczenia, a przeciwnie jest połączone z pewną przyjemnością.

Współczynnik .e" to miara względnego natężenia oświetlenia dziennego w danym punkcie danej płaszczyzny, wyrażona stosunkiem natężenia oświetlenia w tym punkcie wnętrza do równocześnie występującego natężenia oświetlenia w otwartej przestrzeni na płaszczyźnie poziomej, pochodzącego od całkowitego, nie zasłoniętego nieboskłonu o założonym lub znanym układzie luminancji.

Bezpośredni wpływ światła słonecznego wyłącza się z wartości natężenia oświetlenia zarówno
we wnętrzu, jak i na otwartej przestrzeni.

_________________________________________________________________________________________

Oświetlenie naturalne

Oświetlenie naturalne rozpatrywane jest jako światło rozproszone. Nieboskłon i różnego rodzaju powierzchnie - wtórne źródła. Oświetlenie naturalne charakteryzowane jest takimi współczynnikami jak:

• współczynnik oświetlenia dziennego

e = (E_w/E_z)x100%

• współczynnik równomierności oświetlenia dziennego

O = t: min ' t/nax

»

• współczynnik cienistości oświetlenia

e = (E₁-E₂)/E₂ gdzie:

• E jest to natężenie oświetlenia w - wewnątrz, z- na zewnątrz pomieszczenia.

• E _mjn/max - są to odpowiednio najmniejsze i największe wartości z obliczeń,

• e! - natężenie oświetlenia mierzone w danym punkcie pomiarowym, pochodzące od źródła światła,

• E₂ - natężenie światła rozproszonego od przeszkody.

W zależności od sposobu umieszczenia otworu oświetleniowego w budynku rozróżnia się następujące systemy oświetlenia naturalnego:

1. boczne (wysokość parapetu okna h Ł1,5 m od podłogi),

2. górno boczne (h > 1,5 m od podłogi),

3. górne ( świetliki) - budynki jednokondygnacyjne lub na ostatnim piętrze budynku wielokondygnacyjnego,

4. mieszane ( kombinacja 1, 2 i 3).

Prawo i normy budowlane określają zalecenia oraz minimalne wymagania, jakie muszą spełniać pomieszczenia na pobyt ludzi (ew. zwierząt) pod względem oświetlenia światłem dziennym. W Polsce obowiązują zasadniczo dwa zapisy prawne:

o Odnoszący się do światła rozproszonego- „Oświetlenie wnętrz światłem dziennym [PN-71/B-02380] - warunki ogólne dotyczące wymagań, jakim powinno odpowiadać oświetlenie światłem dziennym (naturalnym) wnętrz budynków oraz zasady obliczeń i wartości współczynników oświetlenia dziennego".

o Odnoszący się do światła słonecznego bezpośredniego- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. „w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie".

Ocena higieniczna warunków oświetlenia naturalnego (dziennego):

Metoda geometryczna:

Polega na wyznaczaniu kąta padania i kąta otwarcia oraz obliczeniu stosunku powierzchni szyb w oknach do powierzchni podłogi w danym pomieszczeniu.

Kąt padania wyznacza się liniami przeprowadzonymi ze stanowiska pracy: jedną przez dolną krawędź okna i drugą przez górną krawędź okna. Kąt ten nie powinien być mniejszy niż 27 - 30 °.

Kąt otwarcia zawarty jest pomiędzy prostą przeprowadzoną ze stanowiska pracy przez górną krawędź okna a prostą wyprowadzoną ze stanowiska pracy przez górną krawędź budynku lub innego przedmiotu zasłaniającego sklepienie niebieskie. Kąt ten nie powinien być mniejszy niż 5-9°.

Obliczanie stosunku powierzchni szyb do powierzchni podłogi. Stosunek ten powinien wynosić co najmniej 1 : 4 w szkołach, 1:8 w pomieszczeniach pracowniczych.

Metoda „Współczynnika Oświetlenia Dziennego" (WÓD):

Dla oświetlenia pomieszczeń światłem dziennym rozproszonym oblicza się współczynnik oświetlenia dziennego.

Wg normy polskiej PN-71 /B-02380.

_________________________________________________________________________________________________

Oświetlenie sztuczne

Dotychczasowa norma oświetleniowa PN- 84/E-02033. PN-EN 12464-1:20??

Nowa norma dotyczącą oświetlenia wnętrz światłem elektrycznym:

PN-EN 12464-1:2003 (U). Technika świetlna. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1 :

Miejsca pracy wewnątrz pomieszczeń.

Norma PN-EN 12464-1:2003 (U):

• określa wymagania jakościowe i ilościowe dotyczące oświetlenia pomieszczeń i stanowisk pracy znajdujących się wewnątrz budynków

• formułuje zalecenia dotyczące dobrej praktyki oświetleniowej

• podaje kryteria niezbędne przy projektowaniu oświetlenia.

• przedstawia zagadnienia związane z oświetleniem stanowisk pracy z monitorami ekranowymi

• procedury sprawdzania projektu oświetleniowego.

Terminy i definicje:

- zadanie wzrokowe (visual łask):

zbiór elementów decydujących o postrzeganiu podczas wykonywania pracy, jak:

wymiary przedmiotu, jego luminancja, kontrast z tłem i czas trwania

- obszar zadania wzrokowego (taskarea):

fragment miejsca pracy, w którym jest wykonywane zadanie wzrokowe. W przypadku

miejsc, których rozmiar i/lub lokalizacja obszaru zadania wzrokowego nie jest znana,

za obszar zadania wzrokowego należy przyjąć obszar, w którym zadanie to może być

wykonywane

- obszar bezpośredniego otoczenia (immediate surrounding area): obszar o szerokości co najmniej 0,5 m, otaczający obszar zadania wzrokowego będący w zasięgu pola widzenia

- eksploatacyjne natężenie oświetlenia (Em) (maintained illuminance): wartość, od której nie może być mniejsza wartość średniego natężenia oświetlenia na określonej powierzchni; średnie natężenie oświetlenia zalecane do utrzymania podczas użytkowania oświetlenia.

- kąt ochrony:

kąt między poziomą płaszczyzną i pierwszą linią wzroku, przy której świecące części lamp w oprawie oświetleniowej są bezpośrednio widoczne.

- równomierność oświetlenia:

stosunek minimalnego natężenia oświetlenia do średniego natężenia oświetlenia na powierzchni.

I to by było na tyle, to reszta na zdjęciach.

---