1. WSTĘP

Barwnikami nazywamy związki organiczne selektywnie absorbujące światło widzialne (wskutek tego są one barwne) i mające zdolność barwienia różnego rodzaju materiałów.

Barwność związku organicznego zależy od obecności grup chromoforowych w jego cząsteczce. Grupami chromoforowymi nazywa się takie grupy atomów, jak np.:

Obecność tych grup powoduje przesunięcie widma absorpcji światła do zakresu widzialnego, co warunkuje barwę związku. Z grupami chromoforowymi współdziałają tzw. grupy auksochromowe, np.:

które potęgują lub modyfikują barwę.

W odległych epokach historycznych barwiono tkaniny barwnikami pochodzenia naturalnego ( np. purpura tyryjska, indygo). Barwniki naturalne utraciły swą pozycją w końcu XIX wieku, kiedy otrzymano syntetyczne indygo i inne barwniki pochodne oparte na bazie tego związku. Od tego momentu zaczęto szybko syntezować coraz to nowe barwniki, aby sprostać wciąż rosnącym wymaganiom odbiorców. Chodziło nie tylko o wymagania jakościowe. Rozwój przemysłu prowadził bowiem do odkrywania i masowego produkowania nowych substancji, które chciano barwić. Barwniki kiedyś dobre do barwienia włókien naturalnych okazały się nagle całkowicie nieprzydatne do barwienia włókien syntetycznych. Rosnący asortyment wyrobów przemysłu narzucał wic fabrykom barwników konieczność opracowywania zarówno nowych barwników, jak i nowych technologii barwienia.

Obecnie produkuje się na świecie ponad 500 tys. ton barwników syntetycznych rocznie. Znajdują one różnorodne zastosowania. Najwięcej barwników zużywa przemysł włókienniczy, który stosuje niemal wszystkie ich rodzaje. Drugie miejsce pod względem zużycia barwników zajmuje przemysł poligraficzny. Poważne ilości barwników zużywają również przemysły: tworzyw sztucznych, gumowy, farb i lakierów, i inne.

Pojęcie trwałości barwników. Barwniki ocenia się po ich zdolności nadania określonej substancji pożądanego zabarwienia. Właściwiej więc będzie mówić nie o trwałości barwnika, ale o trwałości wybarwienia zależnej nie tylko od rodzaju użytego barwnika, ale także od zastosowanego sposobu barwienia, oraz od materiału, na którym dokonano wybarwienia. Przez trwałość wybarwienia rozumiemy więc jego odporność na działanie czynników fizycznych i chemicznych takich jak: światło, woda, podwyższona temperatura, chemikalia itp.

Stopień trwałości określa się względem trwałości wybarwienia przyjętej za wzorzec (trwałość zła, mierna, średnia, dobra). Dobry barwnik winien barwić intensywnie, dawać żywe odcienie i umożliwić uzyskanie wybarwienia jednolitego i trwałego.

Klasyfikacja barwników. Stosuje się dwie klasyfikacje barwników organicznych: chemiczną i techniczną. Na podstawie budowy chemicznej cząsteczek dzieli się barwniki na następujące podstawowe rodzaje: nitrowe, nitrozowe, azowe, fenolymetanowe, chinoidowe, tiazolowe, siarkowe, antrachinowe, indygoidowe.

Klasyfikacja techniczna jest natomiast podziałem na grupy według właściwości okazywanyh przez barwniki w ich praktycznym stosowaniu (np. barwniki zaprawowe, bezpośrednie, lodowe, pigmenty).

Barwnikami siarkowymi nazywamy nierozpuszczalne w wodzie substancje barwiące, które tworzą rozpuszczalne sole sodowe w wyniku alkalicznej redukcji siarczkiem sodowym. Barwienie przeprowadza się więc w gorącym roztworze siarczku sodowego. Związany z włóknem produkt redukcji utlenia się następnie tlenem z powietrza do barwnika. Uzyskuję się w ten sposób wybarwienie o dobrej trwałości na światło i pranie.

Budowa chemiczna barwników siarkowych nie jest dokładnie ustalona. Otrzymuje się je prze stapianie odpowiednich półproduktów (np. aminofenoli, nitrowych i amiowych pochodnych naftalenu) z siarczkiem sodowym i siarką lub przez ich ogrzewanie z wodnymi roztworami wielosiarczków. W zależności od doboru półproduktów można otrzymać barwniki różnych barw od żółcieni do czerni (z wyjątkiem czerwieni).

2. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU

1. CZERŃ SIARKOWA

Właściwości fizykochemiczne:

Zapach	słaby
Postać	stała
Kolor	czarna
Gęstość nasypowa	400- 600 kg/m^3
Rozpuszczalność w wodzie	nie rozpuszcza się
Rozpuszczalność w etanolu	nie rozpuszcza się
Temperatura topnienia	150- 154^oC

Czerń siarkową otrzymuje się w procesie dwuetapowym z 1-chloro-2,4-dinitrobenzenu, który najpierw przeprowadza się w m-dinitrofenolan sodowy. Następnie do otrzymanego dwunitrofenolanu sodowego wprowadza się roztwór wielosiarczku sodu i mieszaninę poddaje wielogodzinnemu ogrzewaniu w temperaturze niewiele przekraczającej 373 K. Podczas ogrzewania zachodzą złożone reakcje chemiczne prowadzące do powstania mieszaniny poreakcyjnej zawierającej związki typu dwusiarczków i merkaptanów oraz związki, których budowa cząsteczki oparta jest na pierścieniu tiazynowym. Większość barwników siarkowych są to właśnie takie mieszaniny o bliżej nieznanej budowie.

3. CHARAKTERYSTYKA SUROWCÓW

1. 2,4- DINITROCHLOROBENZEN

Zapach: charakterystyczny

Masa cząsteczkowa: 128,17 g/mol

Temperatura topnienia: 52- 54^oC

Temperatura wrzenia: 315^oC

Rozpuszczalność w wodzie: 8 mg/l

Gęstość: 1,7 g/cm^3 (20^oC)

Kolor: żóltawy

Prężność par: 1 hPa (w 106^oC)

Współczynnik załamania światła n20^o/D: 1,5704

Temperatura zapłonu: 194^oC

Temperatura samozapalenia: brak danych

Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: dolna - 0,9% obj. (45 mg/m^3), górna - 5,9% obj. (320 mg/m^3)

Reaktywność: Substancja słabo reaktywna.

Właściwości korozyjne: Brak.

Szczegółowe informacje zawarte są w załączonej karcie charakterystyki (załącznik 1)

2. WODOROTLENEK SODU

W postaci stałej jest białą substancją o budowie krystalicznej. Ma właściwości higroskopijne, łatwo też łączy się z dwutlenkiem węgla z powietrza (tworząc powłokę węglanu sodu), dlatego należy ją przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach.

W wodzie rozpuszcza się bardzo dobrze, wydzielając znaczne ilości ciepła i tworząc roztwór bardzo silnie żrącego ługu sodowego. Ciecz jest bezbarwna, bezzapachowa, niepalna. Wodny roztwór reaguje z kwasami, tlenkami niemetali i wodorotlenkami amfoterycznymi, tworząc sole sodowe. Jest śliski w dotyku, powoduje oparzenia. Działa korodująco na metale, szczególnie w obecności wilgoci. Niebezpiecznie reaguje z wieloma substancjami, m.in. glinem, cyrkonem, fosforem, nitrometanem.

Wlaściwości

Masa cząsteczkowa czystego wodorotlenku sodu: 40,00g/mol

Postać fizyczna, barwa, zapach: Wodorotlenek sodu jest białym lub bezbarwnym ciałem stałym, rozpływającym się w wilgotnym powietrzu. Substancja wytwarzana w postaci krystalicznych łusek. Wodorotlenek sodu nie ma zapachu. W przemyśle i handlu występuje pod nazwami: wodorotlenek sodowy, soda żrąca, soda kaustyczna, kaustyk.

Gęstość: 2,13 g/cm^3

Temperatura topnienia: 322^oC

Temperatura wrzenia czystego wodorotlenku sodu: 1388^oC

Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Wodorotlenek sodu jest substancją o własnościach higroskopijnych, rozpuszczalną w wodzie (w temperaturze 20^oC 42g/100 g H2O), alkoholu i glicerynie. Kaustyk. Rozpuszczaniu wodorotlenku sodu w wodzie towarzyszy wydzielanie dużej ilości ciepła. W celu uniknięcia pryskania i przegrzania zwykle stosuje się mieszanie. W czasie przyrządzania roztworu ługu sodowego zawsze należy dodawać wodorotlenek sodu do wody.

pH 1% roztworu: 13 pH 14 % roztworu: 14

Szczegółowe informacje zawarte są w załączonej karcie charakterystyki (załącznik 2)

3. SIARCZEK SODU

Siarczek sodu (Na₂S) - nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu siarkowodorowego.

W temperaturze pokojowej związek ten tworzy bezbarwne kryształy, rozpuszczalne w wodzie, silnie higroskopijne. Tworzy hydrat Na₂S•9H₂O.

Stosowany jest m.in. jako środek redukujący, odczynnik chemiczny w garbarstwie do usuwania sierści ze skór, do produkcji barwników siarkowych.

Właściwości

• Stan skupienia w temp. 20°C: ciało stałe

• Barwa: biała lub żółtoróżowa

• Zapach: siarkowodoru

• pH: około 12,4 ( 100 g/l H₂O, 20°C )

• Temperatura topnienia: 1180°C

• Temperatura samozapłonu: 392°C

• Gęstość w temp. 14°C: 1,86 g/cm³

• Rozpuszczalność w wodzie w temp. 10°C: 470 g/l

• Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: słabo rozpuszcza się w alkoholu, nie rozpuszcza się w eterze

• Właściwości dodatkowe

• Ciepło topnienia w temp. topnienia: 64,1 J/g

Szczegółowe informacje zawarte są w załączonej karcie charakterystyki (załącznik 3)

4. PRZEBIEG PROCESU TECHNOLOGICZNEGO

1. PRZEBIEG PROCESU

Produkcja czerni siarkowej rozpoczyna się od wprowadzenia reagentów (2,4-dinitrochlorobenzen, wielosiarczek sodowy, 30% roztwór NaOH) do reaktora I. W aparacie zachodzi szereg reakcji w wyniku których powstaje półprodukt do produkcji czerni siarkowej. Ponieważ reakcje zachodzące podczas procesu syntezy, są reakcjami endotermicznymi, reaktor zaopatrzony jest w płaszcz grzejny zasilany parą. Temperatura procesu utrzymywana jest na poziomie 110^oC. Mieszanina poreakcyjna z reaktora I przetłaczana jest do reaktora II, w którym następuje wytrącanie osadu czerni siarkowej przy pomocy tlenu i dwutlenku węgla. Podczas reakcji wydziela się ciepło, dlatego reaktor II zaopatrzony jest w płaszcz chłodzący. Gazy do aparatu wprowadzane są za pomocą bełkotki. Wytrącanie osadu prowadzone jest w temperaturze 50^oC. Po zakończeniu wytrącania, mieszanina poreakcyjna podawana jest na wirówkę poziomą. Z wirówki odbierany jest wilgotna czerń siarkowa oraz ług pofiltracyjny. Produkt kierowany jest do suszarni bębnowej, gdzie suszony jest w temperaturze 90^oC za pomocą gorącego powietrza.

2. SCHEMAT IDEOWY

3. BILANS MASOWY

1.BILANS MASOWY SYNTEZY

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kg	Lp.	Produkty	kg
1. 2. 3.	ROZTWÓR NaOH - woda - NaOH WIELOSIARCZEK SODOWY - Na2S4 2,4-DINITRO CHLOROBENZEN - 2,4-dinitrochlorobenzen - 2,6-dinitrochlorobenzen	994 426 393,6 920 28,4	1. .	MIESZANINA POREAKCYJNA I - C24H12O2Na6N6S6 - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen	1116,7 1075,8 212,7 62,6 265,8 28,4
	Suma	2762		Suma	2762

2. BILANS MASOWY WYTRĄCANIA OSADU

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kg	Lp.	Produkty	kg
1. 2.	MIESZANINA POREAKCYJNA I - C24H12O2Na6N6S6 - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen GAZY - O2 -CO2	1116,7 1075,8 212,7 62,6 265,8 28,4 237,2 217,4	1. 2.	MIESZANINA POREAKCYJNA II - czerń siarkowa - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen - Na2CO3 ODGAZY - O2 - CO2	1000 1129,7 212,7 62,6 265,8 28,4 476 21,6 19,8
	Suma	3216,6			3216,6

3. BILANS MASOWY FILTRACJI

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kg	Lp.	Produkty	kg
1.	MIESZANINA POREAKCYJNA II - czerń siarkowa - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen - Na2CO3	1000 1129,7 212,7 62,6 265,8 28,4 476	1. 2.	CZERŃ SIARKOWA TECHNICZNA - czerń siarkowa - woda ŁUG POFILTRACYJNY - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen - Na2CO3	1000 86,9 1042,8 212,7 62,6 265,8 28,4 476
	Suma	3175,2		Suma	3175,2

4. BILANS MASOWY SUSZENIA

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kg	Lp.	Produkty	kg
1. 2.	CZERŃ SIARKOWA TECHNICZNA - czerń siarkowa - woda GORĄCE POWIETRZE - powietrze - woda	1000 86,9 3325 33,3	1. 2.	CZERŃ SIARKOWA TECHNICZNA - czerń siarkowa - woda ZIMNE POWIETRZE - powietrze - woda	1000 20,4 3325 99,8
	Suma	4445,2		Suma	4445,2

4. WYKRES SANKEY'A DLA BILANSU MASOWEGO

5. BILANS CIEPLNY

1. BILANS CIEPLNY SYNTEZY

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kJ	Lp.	Produkty	kJ
1. 2. 3. 4.	ROZTWÓR NaOH - woda - NaOH WIELOSIARCZEK SODOWY - Na2S4 2,4-DINITRO CHLOROBENZEN - 2,4-dinitrochlorobenzen - 2,6-dinitrochlorobenzen CIEPŁO WPROWADZONE Z PARĄ GRZEJNĄ	1214479,1 138547,9 125704 355819,2 11483,3 4677657,8	1. 2. 3. 4.	MIESZANINA POREAKCYJNA I - C24H12O2Na6N6S6 2,49 - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen CIEPŁO REAKCJI STRATY CIEPŁA CIEPŁO ODPROWADZONE Z KONDENSATEM	1064963,3 1730531,9 93683,7 26852,9 90603,2 15445,6 2007784,7 92301,7 1401524,3
	Suma	6523691,3		Suma	6523691,3

2. BILANS CIEPLNY WYTRĄCANIA OSADU

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kJ	Lp.	Produkty	kJ
1. 2. 3. 4.	MIESZANINA POREAKCYJNA I - C24H12O2Na6N6S6 - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen GAZY - O2 - CO2 CIEPŁO REAKCJI CIEPŁO WPROWADZONE Z WODĄ CHŁODZĄCĄ	1064963,3 1730531,9 93683,7 26852,9 90603,2 15445,6 72974,6 64972,2 5717949,1 42085164,2	1. 2. 3. 4.	MIESZANINA POREAKCYJNA II - czerń siarkowa - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen - Na2CO3 ODGAZY - O2 - CO2 STRATY CIEPŁA CIEPŁO ODPROWADZONE Z WODĄ CHŁODZĄCĄ	539410 1521604,2 76259,3 22241,8 74692,5 12842,5 224472,1 7534,9 6587,3 443898,8 48033597,3
	Suma	50963140,7		Suma	50963140,7

3. BILANS CIEPLNY FILTRACJI

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kJ	Lp.	Produkty	kJ
1.	MIESZANINA POREAKCYJNA II - czerń siarkowa - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen - Na2CO3	539410 1521604,2 76259,3 22241,8 74692,5 12842,5 224472,1	1. 2.	CZERŃ SIARKOWA TECHNICZNA - czerń siarkowa - woda ŁUG POFILTRACYJNY - woda - Na2S4 - NaOH - NaCl - 2,6-dinitrochlorobenzen - Na2CO3	539410 117046,5 1404557,7 76259,3 22241,8 74692,5 12842,5 224472,1
	Suma	2471522,4		Suma	2471522,4

4. BILANS CIEPLNY SUSZENIA

PRZYCHÓD			ROZCHÓD
Lp.	Substraty	kJ	Lp.	Produkty	kJ
1. 2.	CZERŃ SIARKOWA TECHNICZNA - czerń siarkowa - woda GORĄCE POWIETRZE - powietrze - woda	539410 117046,5 1266269,7 23723,9	1. 2. 3.	CZERŃ SIARKOWA TECHNICZNA - czerń siarkowa - woda ZIMNE POWIETRZE - powietrze - woda CIEPŁO PRZEMIANY	624360 31027,8 1092232,6 60280,2 138549,5
	Suma	1946450,1		Suma	1946450,1

6. WYKRES SANKEY'A DLA BILANSU CIEPLNEGO

5. APARATURA

1. SCHEMAT TECHNOLOGICZNY

2. CHARAKTERYSTYKA APARATURY

NUMER APARATU	CHARAKTERYSTYKA	NAZWA APARATU
1	Aparat w którym przebiega proces syntezy. Reaktor zaopatrzony jest w mieszadło. Otoczony jest płaszczem grzejnym, który zasilany jest parą. Wydajność reaktora wynosi: 1726,25 kg/h mieszaniny poreakcyjnej I.	REAKTOR I
2	Aparat w którym przebiega proces wytrącania osadu czerni siarkowej. Reaktor posiada płaszcz chłodzący, który jest zasilany wodą. Wydajność reaktora wynosi: 1984,5 kg/h mieszaniny poreakcyjnej II.	REAKTOR II
3	Urządzenie służące do oddzielenia czerni siarkowej od ługu pofiltracyjnego. Wirówka pracuje w sposób ciągły. Wydajność wirówki wynosi: 679,3 kg/h czerni siarkowej technicznej.	WIRÓWKA POZIOMA
4	Aparat służący do wysuszenia odfiltrowanej czerni siarkowej. Urządzenie wykonane w postaci bębna z blachy stalowej. Bęben obraca się na rolkach z prędkością kilku obrotów na minutę. Jako czynnik suszący wykorzystuje się gorące powietrze wprowadzane w przeciwprądzie w stosunku do materiału suszonego. Wydajność suszarni wynosi: 637,75 kg/h czerni siarkowej technicznej.	SUSZARNIA BĘBNOWA
5	W procesie wykorzystywane są zbiorniki zamknięte do magazynowania surowców jak i odpadów poprodukcyjnych. Objętości zbiorników wynoszą: - roztwór NaOH- 19,2 m^3 - wielosiarczek sodu- 8,52 m^3 - 2,4-dninitrobenzen- 10,08 m^3 - czerń siarkowa- 30,6 m^3 - gazy- 4870,68 m^3 Dla zbiorników założono 20% nadmiar objętości.	ZBIORNIKI

6. ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE

1. WYDAJNOŚĆ INSTALACJI

Zakładana wydajność dobowa wynosi 15 ton/ dobę, w związku z tym wydajność godzinowa wynosi 0,625 t/h. Instalacja pracować będzie w sposób ciągły. Należy jednak uwzględnić takie fakty jak czyszczenie, przerwy awaryjne, wymianę części, unowocześnianie linii technologicznej, remonty ruchowe, kapitalne czy konserwację. Uwzględniając czas przeznaczony na te operacje roczna liczba pracy instalacji wyniesie 330 dób.

2. CZYNNIKI POMOCNICZE

1. WODA CHŁODZĄCA

Jako czynnik chłodzący stosowana jest woda o temperaturze początkowej

wynoszącej 10^oC. Temperatura końcowa wody chłodzącej wynosi 50^oC.

Zużycie wody chłodzącej wynosi: 35662,1 kg na tonę produktu

2. PARA GRZEJNA

Jako czynnik grzewczy stosowana jest para mokra o temperaturze początkowej 120^oC, wilgotności 8% i ciśnieniu 2 ata.

Zużycie pary grzejnej wynosi: 1616,6 kg na tonę produktu.

7. PRODUKTY UBOCZNE I ODPADY PRODUKCYJNE

Odpadami produkcyjnymi są tu: woda pochłodnicza, kondensat oraz ług pokrystaliczny. Ług pokrystaliczny sklada się z wody, w której rozpuszczone są: węglan sodu, chlorek sodu, wielosiarczek sodowy oraz mniejsze ilości dinitrochlorobenzenu i wodorotlenku sodu. Celem zmniejszenia jego objętości będzie on poddawany procesowi odparowania wody. Utylizacją pozostalości powinny zająć się wyspecjalizowane firmy. Zrzut wód pochłodniczych można wyeliminować poprzez wybudowanie instalacji zamkniętego obiegu wody. Para grzejna z procesu syntezy wykorzystana zostanie do ogrzewania budynków na terenie zakładu.

8. ZATRUDNIENIE

Wydział pracuje w sposób ciągły systemem trójzmianowym cztery brygady. W skład zmiany dziennej wchodzi:

• 1 kierownik - inżynier o specjalizacji inżynieria chemiczna

Poza tym w skład każdej zmiany wchodzą:

• 1 mistrz zmiany - technik o specjalizacji biotechnologia przemysłowa

• 1 sterowniczy procesu - technik automatyk

• 4 aparatowy

• 1 laborant

• 2 elektryk

• 2 mechanik

9. ZAGADNIENIA BHP

Na terenie zakładu pracownicy zobowiązani są :

1. Uwagi ogólne

Pracownik zobowiązany jest

1. Powiadamiać niezwłocznie swojego bezpośredniego przełożonego o:

- każdym uszkodzeniu lub wadliwym funkcjonowaniu aparatury, urządzeń lub sprzętu, jak również o występowaniu bądź podejrzeniu niewłaściwej jakości surowców lub wytwarzanych produktów,

- zaistniałym wypadku lub zauważonym niebezpieczeństwie zagrażającym życiu lub zdrowiu,

2. Zachowywać stale czystość, porządek i ład na stanowisku pracy, a po zakończeniu pracy danego dnia dokładnie umyć, uporządkować używany sprzęt, pomieszczenia, narzędzia i naczynia oraz usunąć wszelkie odpadki .

3. Dbać o należyty stan maszyn i urządzeń .

4. Wykonywać pracę zgodnie z wymaganiami sanitarno-higienicznymi .

B. Bezpieczeństwo pracy

Zabrania się :

1. Spożywania na terenie zakładu napojów alkoholowych oraz przebywania na terenie zakładu w stanie nietrzeźwości.

2. Pozostawiania stanowiska pracy bez nadzoru i powiadomieniu o tym przełożonego .

3. Samowolnego naprawiania urządzeń i maszyn osobą nie posiadającym do tego kwalifikacji .

4. Przebywania na miejscu awarii bez nadzoru innego pracownika .

5. Prowadzenia prac konserwacyjnych wewnątrz zbiorników bez nadzoru innego pracownika .

6. Naprawiania urządzeń elektrycznych będących pod napięciem .

7. Używania uszkodzonych drabin .

8. Pozostawiania narzędzi oraz innych przedmiotów w miejscu do tego nie przeznaczonym .

9. Spożywania wszelakich produktów i substratów stosowanych w procesie technologicznym .

10. Przenoszenia przedmiotów przez jednego pracownika o masie przekraczającej ustaloną normę, tj.:

- kobiety do 12 kg przy pracy stałej oraz do 20 kg przy pracy dorywczej,

- mężczyźni do 30 kg przy pracy stałej oraz do 50 kg przy pracy dorywczej,

11. Pracowania pod wpływem działania alkoholu lub środków odurzających,

12. Palenia tytoniu i posługiwania się otwartym ogniem w miejscach zakazanych.

Należy pamiętać, iż: niebezpieczne włazy i zejścia, schody niezabezpieczone poręczą, uszkodzone podesty i podłogi, rażące wzrok światło, może w każdej chwili być przyczyną wypadku.

C. Higiena pracy

Pracownicy zobowiązani są do :

1.Przed rozpoczęciem pracy należy założyć , nieuszkodzoną odzież roboczą, oraz odpowiednie nakrycie głowy i obuwie robocze, a także stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej .

2.Używać opatrunków jałowych wodoszczelnych w razie skaleczenia lub otarcia skóry.

3. Posiadać niezbędne rękawiczki jednorazowego użycia, maseczki ochronne oraz na stanowiskach wymagających tego .

4. Urządzenia higieniczno-sanitarne, jak umywalnie, szatnie, ubikacje powinny być utrzymane stale w bezwzględnej czystości i porządku .

5. W celu utrzymania czystości osobistej pracownicy otrzymują środki do mycia i ręczniki, które winny znajdować się w umywalni .

6. Zużyte opakowania należy natychmiast usuwać do pomieszczenia przeznaczonego do tego celu .

7. W każdej placówce powinna znajdować się apteczka z pełnym wyposażeniem w leki pierwszej pomocy.

D. W pomieszczeniach zakładu nie należy:

1.Przetrzymywać zwierząt .

2.Wykonywać czynności innych niż przewidziane w danym pomieszczeniu .

3.Przechowywać rzeczy osobistych i spożywać posiłków, chyba że są to pomieszczenia przeznaczone do tego celu.

E. Podstawowe czynności do wykonania po zakończeniu pracy

1.Uporządkować, umyć pomieszczenie, stanowisko pracy, jak również używane urządzenia .

2. Wyłączyć wszystkie urządzenia (jeżeli jest to możliwe ze względów eksploatacyjno-technicznych) .

3.zabezpieczyć pomieszczenie, stanowisko pracy przed dostaniem się osób nieupoważnionych.

F. Uwagi końcowe

1. Jeżeli w czasie pracy pracownik stwierdził uszkodzenie jakiegoś urządzenia , winno ono być niezwłocznie wyłączone z zasilania energią elektryczną - wznowienie pracy bez usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne .

2. Urządzenia niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie .

3. O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach urządzeń pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego.

4. Wszystkie inne okoliczności, które nie są ujęte w niniejszej instrukcji a mogą zagrozić bezpieczeństwu pracownika bądź osobom postronnym, nie zwalniają pracownika od obowiązku meldowania ich przełożonym.

10. ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1- karta charakterystyki 2,4-dinitrochlorobenzen.

Załącznik 2- karta charakterystyki 30% roztworu wodorotlenku sodu.

Załącznik 3- karta charakterystyki siarczku sodu.

17

---