9106


Magdalena Brot JSF II

TEMAT:

SKÓRA- jej budowa i funkcje oraz wytwory i ich znaczenie.

Mgr Anna Wyka

Skóra jest powłoką ciała, która spełnia funkcje niezwykle ważne dla całego ustroju. Stanowi ochronna barierę, uniemożliwiającą przenikanie do wnętrza ustroju szkodliwych czynników, a także bierze udział w regulacji temperatury ciała i środowiska wewnętrznego.

Składa się z kilku warstw i stanowi grubą i mocną powłokę podatną na zginanie.

Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m2, a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą i rogową. Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe — melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne - komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego — komórki Merkela. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę). Poza tym skóra spełnia czynność percepcyjną ciepła, bólu, dotyku, ekspresyjną w wyrażaniu stanów emocjonalnych, resorpcyjną oraz bierze udział w magazynowaniu i przemianie materii. Skóra w okolicy otworów naturalnych (usta, nozdrza, odbyt, pochwa itp.) przechodzi w błony śluzowe.U człowieka najcieńsza jest na powiekach, natomiast najgrubsza jest na pięcie.

0x01 graphic
Funkcje skóry

Podstawowe funkcje skóry to:

Budowa skóry

Warstwy skóry

Skóra składa się z trzech warstw (licząc od zewnątrz):

Warstwa podstawna

Jeden rząd walcowatych komórek ściśle przylegających do siebie ułożonych na błonie podstawnej. Komórki mają duże owalne jądra komórkowe. W obrębie tej warstwy widoczne są liczne podziały komórkowe.

Warstwa kolczysta

Kilka rzędów komórek o kształcie wielokątnym, komórki nie przylegają ściśle do siebie, a połączone są ze sobą jedynie desmosomami. Powstałe przestrzenie międzykomórkowe wypełnia płyn bogaty w mukopisacharydy i białka.
Warstwa podstawna i kolczysta nazywane są warstwą Malpighiego ("żywą"), ponieważ powyżej tej warstwy nie obserwuje się podziałów komórkowych i rozpoczyna się proces keratynizacji.

Warstwa ziarnista

Kilka rzędów wrzecionowatych komórek. Komórki zawierają liczne ziarna keratohialiny.

Warstwa pośrednia (jasna)

Nie występuje we wszystkich okolicach ciała.

Warstwa rogowa

Płaskie ściśle do siebie przylegające komórki dachówkowato ułożone, w górnej części komórki są luźniej ułożone. Cecha charakterystyczna korneocytów - bra

Proces dojrzewania keratynocytów

Przekształcanie się keratynocytów (keratynizacja) obejmuje kilka jednocześnie zachodzących procesów dotyczących :

Przekształcenie i złuszczanie korneocytów jest procesem apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórki. Apoptoza rozpoczyna się już w warstwie kolczystej - zmianami struktury jądra komórkowego i rozpadem DNA, oraz rozpadem niektórych organelli komórkowych.

Desmosomy

Desmosomy są strukturami łączącymi komórki naskórka ze sobą. Wyróżnia się część wewnątrzkomórkową i zewnątrzkomórkową. Liczba desmosomów w warstwie podstawnej jest niewielka wzrasta w miarę dojrzewania komórek naskórka i ponownie zmniejsza się w warstwie rogowej.

Desmosomy są strukturami symetrycznymi - łączącymi dwie sąsiednie struktury.

Hemidesmosomy łączą komórki warstwy podstawnej z błoną podstawną. (Od strony błony podstawnej hemidesmosomy łączą się z włóknami kolagenowymi - włóknami kotwiczącymi

Dojrzewanie korneocytów polega m.in. na przekształcaniu się struktur łączących komórki, w tym również desmosomów (zmiany struktury i jakości kadheryn, oraz desmoglein i desmokolin tworzących desmosomy)

Otoczka rogowa

Otoczka rogowa jest nierozpuszczalną błonę komórkową (białkowo-lipidową).

Prekursorami tej błony plazmatycznej są inwolukryna, lorykryna i kornifina (pojawiające się w powierzchownych częściach warstwy kolczystej lub w warstwie ziarnistej)

Białka wewnątrzkomórkowe

Keratyna jest białkiem fibrylarnym (nierozpuszczalnym w wodzie, cząsteczki białka tworzą włókna). Znanych jest obecnie 20 typów keratyny różniących się masą i budową. Są to nierozpuszczalne białka zawierające aminokwas cysteinę (17%) o budowie helikoidalnej. Innym niezmiernie ważnym aminokwasem wchodzącym w skład keratyny jest metionina (0,5%). Włókna keratyny są zatopione w bezpostaciowej macierzy zbudowanej z białek o dużej zawartości siarki.

Jej włókna oplatają komórkę co ma wpływ na odporność komórek na rozciąganie i urazy mechaniczne.

Keratohialina prawie całkowicie wypełnia ziarnistości w komórkach warstwy ziarnistej. W skład keratohialiny wchodzi głównie filagryna.

W warstwie rogowej stanowi ona główny składnik macierzy komórkowej, a produkty jej rozpadu spełniaja funkcje ochronne, nadając komórkom odporność na działanie mechaniczne, odwodnienie, chroni przed działaniem UV.

Czas przejścia (TOT- turn over time) - czas potrzebny do przejścia komórki z warstwy podstawnej do jej przekształcenia i złuszczenia. Fizjologicznie ok 26-28 dni.

Dzienna ilość złuszczonego naskórka wynosi 6 - 14g, rozległe patologiczne zatłuszczenie może spowodować zubożenie ustroju w białko.

Błona podstawna

Błona podstawna utworzona jest z czterech warstw:

Pierwsza warstwa to głównie półdesmosomy (hemidesmosomy). Odpowiednikiem półdesmosomów w błonie dolnych warstwach błony podstawnej są włókna kotwiczące (spirale Eksajmera) zbudowane głównie z kolagenu VII. Błonę podstawna budują różne typy laminin, kolagenu i nidogen.

W skórze właściwej wyróżnia się dwie warstwy

Warstwa brodawkowata kończy się na granicy przejścia powierzchownego i głębokiego splotu naczyniowego, poniżej znajduje się warstwa siateczkowata.

W skład elementów podstawowych, z których skóra jest zbudowana i które nadają jej określone właściwości morfologiczne i czynnościowe , wchodzą elementy łącznotkankowe:

  1. włókna klejorodne (kolagen)

  2. włókna siateczkowe (retikulinowe)

  3. włókna sprężyste (elastyna)

  4. komórki (głównie fibroblasty)

  5. istota podstawowa (międzykomórkowa). bezpostaciowa ciecz składająca się z kwasu chondroitynosiarkowego, hialuronowego białek i wielocukrów.

Większość tych składników produkowana jest przez fibroblasty (komórki najliczniej występujące w skórze).

Kolagen

Włókna kolagenu ulegają w tkance łącznej stałej przebudowie - pod wpływem sił na nie działających mogą one zmienić swój kierunek przebiegu i wielkość, a nawet ulegają resorbcji. Połączenie włókien jest wstępem do takiej przebudowy. Zasadniczo włókna kolagenowe mają tendencje do układania się w pęczki i sieci o układzie równoległym prostopadłym lub skośnym do siebie. W miejscach o wybitnej przesuwalności skóry w stosunku do podłoża dochodzi do rozwoju sieci o dużych oknach.

Włókna retikulinowe

Występują w skórze w sąsiedztwie włókien klejorodnych i przestrzennie trudno je od nich oddzielić. Zakończenia kolagenu rozszczepiają się w sieci włókien retikulinowych w związku z tą budową pociąganie działające na włókna kolagenu przenosi się także na włókna siateczkowe. Rozciągliwość i wyginanie się tych włókien przeciwdziała urazom tkanki o delikatnej budowie jaka są na przykład naczynia włosowate. Ustalił się pogląd że włókna siateczkowe stanowią wstępny etap w tworzeniu się włókien kolagenowych.

Włókna sprężyste

Obok włókien kolagenowych są podstawowym elementem z którego zbudowana jest skóra. Nazwę swą zawdzięczają zdolności do odwracalnego rozciągania się. Przy zadziałaniu odpowiednich sił mechanicznych mogą rozciągać się do 100-140% pierwotnej długości. Wyrazem ich adaptacji do zadań, które spełniają, jest ich układ w postaci rozciągających się i splecionych ze sobą sieci wykazujących zgrubienia w punktach węzłowych. Włókna sprężyste towarzyszą kolagenowi w jego przebiegu. Rozciągają się znacznie łatwiej niż kolagen. Zapobiegają one zbyt gwałtownemu rozciąganiu tych ostatnich. W efekcie końcowym oba rodzaje włókiem współdziałają ze sobą czynnościowo.

Tkanka podskórna jest niejednolita w różnych częściach ciała i wyróżnia się tkankę podskórną z przewaga struktur włóknistych (tkanka podskórna zbita) lub luźnych struktur (tkanka podskórna luźna - np. tkanka tłuszczowa).

Tkanka łączna zbita.

Tkanka łączna zbita składa się zasadniczo z włókien klejorodnych i sprężystych najliczniejszych w głębokiej warstwie skóry właściwej. Ułożenie włókien jest zgodne z kierunkiem pociągania.

Tkanka łączna luźna.

Wypełnia wolne przestrzenie między narządami oraz częściami i umożliwia połączenia anatomiczne narządów i ich przesuwanie się w stosunku do siebie (np. tkanka tłuszczowa).

Tkanka tłuszczowa.

Będąca złym przewodnikiem ciepła tłuszcz tkanki podskórnej chroni organizm przed niepożądaną utratą ciepła przy przebywaniu człowieka w zimnie.

FUNKCJE SKÓRY

Skóra bierze udział w:

Inne cechy skóry

Skóra u dorosłego człowieka waży od 3,5 do 4,5 kg, co wynosi około 6% masy ciała. W okresie rozwojowym masa skóry zwiększając się pozostaje zawsze w prostym stosunku do ogólnej masy ciała. Powierzchnia skóry u dorosłego człowieka nie przekracza dwóch metrów kwadratowych, grubość zaś zależnie od okolicy ciała wynosi od 0,5 do 4 mm. Najbardziej zmienna jest grubość naskórka , który pod wpływem powtarzających się i długo trwających bodźców mechanicznych może grubieć bardzo znacznie zwłaszcza w obrębie dłoni i podeszew. Również znacznym wahaniom ulega grubość podściółki tłuszczowej. Najcieńszą skórę spotykamy na powiekach, napletku i żołędzi prącia. Dzieci, kobiety i ludzie starzy mają skórę cieńszą.

Przesuwalność
Zespolenie skóry z tkankami głębiej położonymi jest mniej lub więcej ścisłe i decyduje o jej przesuwalności w stosunku do podłoża .W niektórych okolicach , np. w obrębie dłoni i podeszew , skóra jest ściśle zespolona z powięzią przez mocno rozwinięte pęczki łącznotkankowe i bardzo nieznacznie przesuwalna . Odwrotnie , na grzbiecie rąk skóra jest w znacznym stopniu przesuwalna i daje się ująć w wysoki fałd.

Napięcie skóry
W stanie fizjologicznym skóra jest do pewnego stopnia rozciągnięta na powierzchni ciała . Ta zdolność do rozciągania się jest miarą jej jędrności i napięcia. Napięcie skóry u dzieci jest większe niż u osób starszych. Ta właściwość skóry jest uzależniona od obfitości i zdolności kurczenia się włókien sprężystych , w mniejszy, stopniu od włókien kolgenowych.

Dermatomy

Są to sąsiadujące z sobą segmenty skóry zaopatrywane przez poszczególne gałęzie obwodowych nerwów czuciowych. Istnieje zgodność poglądów, że poszczególne dermatomy zachodzą na siebie w różny sposób w zależności od tego , jaką czynność skóry się bada(czuciowa , unerwienie autonomiczne , wydzielanie potu) . Dermetomy mają pewne znaczenie kliniczne, gdyż nierzadko stwierdza się w obrębie skóry rozwój wykwitów chorobowych , które topograficznie odpowiadają poszczególnym dermatomom

GRUCZOŁY SKÓRY

Na powierzchnię skóry wpływają dwa rodzaje wydzielin, jedna wodnista - pot (sudor), który bierze udział w procesach regulowania ciepła, druga tłuszczowa - łój (sebum).

Biorąc pod uwagę sposób w jaki dochodzi do powstania wydzieliny gruczołowej wyróżniamy;

  1. gruczoły holokrynowe - łojowe (produkcja wydzieliny poprzez całkowity rozpad komórek gruczołowych)

  2. gruczoły merokrynowe (produkcja wydzieliny poprzez uwalnianie substancji do przewodów wyprowadzających lub przez częściowy rozpad komórek gruczołowych)

- ektynowe - gruczoł potowe

- apokrynowe - gruczoły kłębkowate

- mlekowe

Gruczoły potowe.

Gruczoły te zbudowane są z :


Części wydzielniczej - ciało gruczołu potowego znajduje się przeważnie w warstwie gruczołowej tkanki podskórnej, nieraz w najgłębszej części skóry właściwej
Przewodu wyprowadzającego

Rozmieszczenie i liczba.
Z małymi wyjątkami gruczoły potowe są rozsiane po całej skórze. Nie ma ich macierz paznokci, wargi sromowe mniejsze, dolna warg sromowych większych, wewnętrzna powierzchnia napletka i żołądź. U przedstawicieli rasy czarnej gruczoły te są bardzo rozminięte.

Gruczoły apokrynowe

Są specyficznymi gruczołami potowymi, pojawiającymi się w skórze dopiero po okresie pokwitania. Obecność ich stwierdza się tylko w pewnych okolicach skóry : pachy , otoczka sutkowa , linia pośrodkowa brzucha oraz krocze. Do gruczołów o podobnym sposobie wydzielania zalicza się ponadto gruczoły:

  1. g.okołoodbytowy

  2. g.rzęskowe

  3. woskowinowe

  4. przedsionkowe nosa

Czynność.
Gruczoły apokrynowe nie wydzielają zwykłego potu lecz wydzielinę, która określa zapach poszczególnego osobnika. U kobiet są one silniej rozwinięte. Najsilniej rozwiniętym gruczołem tego rodzaju u kobiet jest gruczoł sutkowy.

Gruczoły łojowe

Gruczoły łojowe można podzielić na dwie grupy:

  1. związane rozwojowo mieszkiem włosa i uchodzące w lejku włosa

  2. gruczoły rozwojowo całkowicie niezależne od włosów.

Każdy włos ma co najmniej jeden własny gruczoł łojowy, zwykle rozgałęziony do kilku lub kilkunastu uwypukleń mających jeden wspólny przewód wyprowadzający. Wolne gruczoły łojowe nie związane z włosem są szczególnie liczne w obrębie czerwieni warg, brodawki sutkowej , pępka , żołędzi , prącia , warg sromowych oraz odbytu. Do tej grupy należy zaliczyć gruczoły tarczkowe , które znajdują się w powiekach.
Znaczna część gruczołów łojowych osiąga pełną swą czynność w okresie dojrzewania płciowego - następuje aktywność tych gruczołów powoli spada.

 

WŁOSY

Włosy są to gładkie włókna zrogowaciałe, które powstają z komórek naskórka.

Rodzaje :

Okres wzrastania 5 - 6 lat, długość 50 - 60cm, choć mogą być nieraz dłuższe, w obrębie głowy występuje również owłosienie typu meszkowego. Czynnikiem sterującym wykształcenie różnych typów owłosienia jest różna wrażliwość mieszków włosowych na hormony. Włosy nie ustawiają się do powierzchni skóry prostopadle lecz skośnie i dlatego też mogą się układać w pasma. Najcieńsze włosy to meszek, najgrubsze brody.

W skład narządu włosowego wchodzi

Budowa włosa

W przekroju podłużnym wyróżniamy:

Włosy na przekroju poprzecznym składają się z :

tkanek otaczających włos (przekrój na wysokości mieszka włosowego

Cykl włosowy

W każdej z tych faz mieszek podlega zmianom. Fazę wzrostu włosa określa się jako anagen ; fazę inwolucji jako katagen ; fazę spoczynkową jako telogen.

Trójfazowa kolejność cyklu włosowego jest stała, a cykl włosowy powtarza się wielokrotnie za życia np.; w obrębie owłosienia skory głowy w fazie anagenu znajduje się ok. 90% włosów.

Faza katagenu polega na zwyrodnieniu macierzy włosa co zapobiega się z oddzieleniem brodawki włosa, równolegle ulega inwolucji pochewka naskórkowa włosa , która przekształca się w woreczek z tkwiącym w nim włosem. Włos kolbowaty wypada łatwo samoistnie lub przy lekkim pociąganiu. Wytworzenie się włosa klobowatego stanowi zakończenie fazy katagenu i rozpoczęcie fazy telogenu. Trwa on różnie długo aż do czasu , gdy nieokreślony bliżej bodziec wychodzący ze skory spowoduje wykształcenie nowej macierzy włosa i sprzężenia jej z odradzającą się brodawką. Powoduje to odrost nowego włosa który zaczyna przesuwać się od swej macierzy ku górze i tkwi mocno w części naskórkowej mieszka włosowego. Obliczono, że u człowieka w obrębie owłosionej skory głowy faza wzrostu włosa trwa kilka lat, faza kategenu 2 - 3 tygodnie, a telogenu kilka miesięcy

PAZNOKCIE

Podobnie jak włosy stanowią przydatek naskórka, w skład jednostki paznokciowej wchodzą; macierz, blaszka i łoże paznokcia oraz zrośnięta z nim tkanka okołopaznokciowa. Paznokieć jest zrogowaciałą giętką blaszką która pokrywa powierzchnię grzbietową większej części dalszych paliczków palców rąk i stóp. Części tylne i boczne ułożone są w fałdzie naskórkowym zwanym wałem. Obrąbek naskórkowy, czyli skórka pokrywa płytkę paznokciowa od strony wału i chroni ją przed urazami. Paznokcie rosną w sposób ciągły, szybciej u rąk niż u stóp. Średni dobowy przyrost płytki paznokciowej kciuka wynosi 0,1 mm / dobę, przy czym tempo wzrostu paznokcia zależy od wieku i pory roku. Najszybciej rosną paznokcie w 2 i 3 dekadzie życia, później rosną coraz wolniej. Latem obserwuje się szybszy wzrost płytek niż zimą.
Płytka paznokciowa wytwarzana jest aktywnie przez macierz. Komórki wytworzone przez macierz są całkowicie przezroczyste i ściśle do siebie przylegające. Powstająca płytka przesuwa się po łożu paznokcia w kierunku dystalnej części paliczka palca. Po przejściu nad naskórek opuszki palca płytka paznokciowa traci kontakt z podłożem tworząc wolny koniec paznokcia.

Budowa paznokcia

Na przekroju poprzecznym wyróżniamy:

Twardość paznokcia zależy od dachówkowatego ułożenia zrogowaciałych komórek, których głównym składnikiem jest keratyna. Płytka paznokciowa wykazuje większą twardość w górnej (zewnętrznej części). Od strony łoża paznokcia zbudowana jest z luźniejszej keratyny (co ma znaczenie w niektórych chorobach paznokci np. w grzybicy płytek paznokciowych). Wielkość płytek, ich kształt i grubość są bardzo zmienne osobniczo. U osób pracujących fizyczni paznokcie są bardziej spłaszczone niż w innych zawodach.
Paznokcie należą obok włosów do najważniejszych elementów anatomicznych o znaczeniu estetycznym.
Są one przydatkiem skóry pełniącym wiele funkcji, które ułatwiają życie codzienne. Można do nich zaliczyć ochronę opuszek palców oraz przed urazami, zwiększenie zdolności manipulowania drobnymi przedmiotami i ułatwienie chwytania, umożliwienie bardziej precyzyjnych ruchów palców oraz zwiększenie wrażliwości dotykowej.
Jedną z bardziej wartościowych cech paznokcia jest to, że może służyć jako element diagnostyczny chorób układowych i skóry

WYKWITY SKÓRY

Wykwity są to zmiany skórne, które stanowią podstawę rozpoznania i są zasadniczym elementem obrazu klinicznego chorób dermatologicznych. Znajomość tych wykwitó w pozwala opisać i zdefiniować zmiany widziane na skórze gołym okiem.

Wykwity dzielimy na : pierwotne - pojawiają się na skórze w początkowym okresie ujawnienia się zmian chorobowych na skórze , należą do nich: plama, grudka, bąbel, guzek, guz, pęcherzyk, pęcherz, krosta i wtórne - takie które są zejściem pierwotnych .


Do wykwitów pierwotnych świadczących o zaburzeniu w ukrwieni skóry zaliczamy plamy.
Plama(macula)to zmiana zabarwienia skóry w jej poziomie (niewyczuwalna dotykiem).

Podział:
1. Naczyniowe
a. Zaburzenia ukrwienia:
-. Przekrwienie czynne - np. rumień- błędna przy ucisku
-. Przekrwienie bierne - np. plamy sinicze
-. Niedokrwienie - np. wskutek zimna
b. Zaburzenia unaczynienia:
-. Plamy naczyniowe wrodzone - np. znamię ogniste-. Plamy naczyniowe nabyte - np. teleangiektazje (trwałe rozszerzenie naczyń), pajączki naczyniowe
c. Wybroczynowe - powstają wskutek wylewu krwi do skóry, nie bledną przy ucisku
-. Plamice - na skórze niezmienionej
+ plamy uogólnione- np. w chorobach Shonleina-Hoenocha - petechaie + plama ograniczona + palmy objawowe np. w chorobach wątroby
-. Wykwity wybroczynowe - na skórze zmienionej
c. Naczyniaki
2 Barwnikowe - nadmiar lub niedobór melaniny
a. Wrodzone
-. Nadmiar: znamiona
-. Niedobór: bielactwo(vitilgo)
b. Nabyte
-. piegi (elphedies)
-. bielactwo nabyte
c. Zapalne - np. rumień (erytchema) - przekrwienie zwiazane ze stanem zapalnym
d. Złogowe :
-. Zewnątrzpochodne: tatuaż -. Wewnątrzpochodne: złogi hemosyderyny, złogi rtęci w zatruciu rtęcią

BLIZNOWIEC, keloid, łagodny nowotwór pochodzenia łącznotkankowego, zbliżony budową do twardego włókniaka. Bliznowce są różnej wielkości i kształtu (często smugowate), guzowate, twarde, gładkie i lśniące, barwy różowawej lub sinoczerwonej, zwykle niebolesne.
Rozróżnia się bliznowce samoistne i wtórne, powstałe z przerosłych blizn (po urazach, oparzeniach, przewlekłych procesach chorobowych, po operacyjnym przecięciu skóry).

GRUZLICE SKÓRY:

♦ Gruźlica skóry, jedna z postaci gruźlicy pozapłucnej, występuje u osób ze stosunkowo dobrą odpornością swoistą, ma przewlekły charakter. Gruźlica skóry może występować jako jedyna ale też może ona towarzyszyć gruźlicy płuc lub innych narządów wewnętrznych.

♦ Gruźlica toczniowa, toczeń gruźliczy, wilk, charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem z licznymi nawrotami. Najczęstsza postać gruźlicy skóry.
Występuje głównie w następstwie infekcji drogą kropelkową błony śluzowej nosa, skąd proces szerzy się na skórę twarzy. Lokalizuje się często na twarzy (nos, policzki, uszy) i szerzy się na obwód zajmując błony śluzowe jamy ustnej i nosa. Zmiany skórne złożone są z tzw. guzków toczniowych (miękkich, żółtobrunatnych).
Rozpoczyna się w dzieciństwie i pozostawia po sobie owrzodzenia, a następnie rozległe nierówne blizny, w obrębie których proces może ulec wznowieniu, a po latach - jako późne powikłanie - może rozwinąć się rak kolczystokomórkowy skóry.

♦ Gruźlica brodawkująca skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry, będąca często następstwem zakażenia prątkiem typu bydlęcego (np. u rolników na stopach), zdarzają się też przypadki zakażenia w czasie wykonywania sekcji (tzw. guzek anatomów na palcach).
Brodawkowaty, rogowaciejący wykwit, szerzący się obwodowo (początkowo może przypominać pospolitą brodawkę, od której różni się tylko naciekiem zapalnym u podstawy). Długotrwałe i nasilone zmiany mogą doprowadzić do rozległych zniekształceń. W sąsiedztwie może występować stan zapalny naczyń i węzłów limfatycznych.

♦ Gruźlica guzkowo-zgorzelinowa skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry, cechująca się hiperergią (nadmiernie silną reakcją na tuberkulinę). Liczne, rozsiane na skórze wykwity guzkowe (ulegające martwicy z wytworzeniem owrzodzeń), przy czym predysponowanym umiejscowieniem są wyprostne powierzchnie kończyn.
GRUZLICA LISZAJOWATA SKÓRY, jedna z postaci gruźlicy skóry, będąca następstwem działania toksyn, pochodzących z rozpadłych prątków w ogniskach gruźliczych w narządach wewnętrznych, występuje u osób w dobrym stanie ogólnym, czasem po próbie tuberkulinowej lub w toku leczenia przeciwgruźliczego. Uogólniony, symetryczny wysiew drobnych grudek, barwy różowej, skupiających się lecz nie zlewających ze sobą. Nie daje dolegliwości subiektywnych. Nie pozostawia blizn.

♦ Gruźlica prosówkowa skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry. Występuje: w wyniku uogólnionego, krwiopochodnego wysiewu prątków gruźlicy do skóry. Ciężki stan ogólny, temperatura, wielopostaciowe wykwity skórne (grudki, guzki, ulegające rozpadowi, zmiany krwotoczne) rozsiane na powierzchni całej skóry. Rokowanie poważne.

♦ Gruźlica rozpływna skóry, może wychodzić z samej skóry (rzadko) lub z tkanek głębszych (częściej). Najczęstsze umiejscowienie: okolice podżuchwowe i boczne powierzchnie szyi, u dzieci czasem także nieco powyżej kąta ust. Rzadziej w okolicy pachowej czy pachwinowej, czasem mostkowej lub na pośladkach.
Początkowo tworzy się w tkance podskórnej guzowaty naciek, który po pewnym czasie ulega rozmiękaniu, przebiciu, wytwarza się jedna lub kilka przetok, z których wydobywa się skąpa wydzielina ropna. Zejściem sprawy chorobowej są pozaciągane często mostkowe blizny. Przebieg bardzo przewlekły.

♦ Gruźlica wrzodziejąca skóry, nazwą tą określa się 3 postacie kliniczne gruźlicy skóry, w których głównym i pierwotnym objawem jest owrzodzenie:
GRUZLICA WRZODZIEJĄCA PIERWOTNA, tzw. skórny zespół pierwotny, występujący u niemowląt i małych dzieci, które pierwszy raz zetknęły się z gruźlicą - w miejscu wniknięcia zarazka wytwarza się owrzodzenie, po pewnym czasie ulegają powiększeniu okoliczne węzły chłonne.
GRUŻLICA WRZODZIEJĄCA Z NADKAŻENIA występuje u osób o wysokiej odporności, które uległy superinfekcji - owrzodzenie na twardym podłożu naciekowym z powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych, przypominać może kiłową zmianę pierwotną.
GRUŻLICA WRZODZIEJĄCA Z SAMONADKAŻENIA występuje u osób z ciężką rozpadową gruźlicą narządów wewnętrznych. Zakażenie następuje przez wydobywającą się przez otwory naturalną wydzielinę obfitującą w prątki gruźlicy, stąd najczęstsze umiejscowienie owrzodzeń w tej postaci to błona śluzowa jamy ustnej, wargi, ujście cewki moczowej i skóra w otoczeniu odbytu.

KASZAK, torbiel zastoinowa gruczołu łojowego i mieszka włosowego tworząca kulisty guz w skórze.
Objawy kliniczne: pojedyncze lub mnogie guzki o średnicy od pół do kilku cm, dość twarde, pokryte skórą nie zmienioną zapalnie lub lekko zaczerwienioną (w przypadku zropienia kaszaka).
Występuje najczęściej na głowie, czasami ulega zropieniu.

Leczenie: chirurgiczne usunięcie guzka wraz z jego torebką.

LISZAJ:
♦ Liszaj czerwony, choroba skóry o nieznanej etiologii. Objawiająca się licznymi drobnymi, czerwonosinawymi lub czerwonobrunatnymi, lśniącymi grudkami, zlewającymi się często w większe wykwity. Zmiany skórne są zwykle symetryczne, szczególnie typowe umiejscowienie na przedramionach po stronie zginaczy.
Charakterystyczny jest także drzewkowaty lub obrączkowaty układ grudek liszaja czerwonego na błonach śluzowych, zwłaszcza na wewnętrznej powierzchni policzków. Wykwity śluzówkowe mają barwę białawą, lekko opalizują. Zmianom skórnym towarzyszy świąd, nieraz o znacznym nasileniu.

♦ Liszajec zakaźny, początkowo paciorkowcowe, później zwykle paciorkowcowo-gronkowcowe (gronkowce), powierzchowne zakażenie skóry. Krótkotrwałe pęcherze wypełnione ropą, a następnie "miodowe" strupy. Najczęstsze umiejscowienie - twarz. Częsty u dzieci. Bardzo zakaźny. Leczenie: 1-2% maści antybiotykowe, rivanol.

ŁUPIEŻ:
♦ Łupież pstry, powierzchowna, naskórkowa infekcja grzybicza, wywołana przez grzyb Malassezia furfur (należący do gatunku Pityrosporum).
Objawy kliniczne: różowobrunatnawe, lekko łuszczące się wykwity plamiste, umiejscowione najczęściej na skórze górnej połowy klatki piersiowej. Po opaleniu skóry pozostaje w miejscu wykwitu biaława plama. Rozpoznanie opiera się na wykazaniu zarazka w łuskach skórnych.

♦ Łupież rumieniowy, bardzo powierzchowna (naskórkowa) infekcja skóry, wywołana przez Corynebacterium minutissimum. Chorują głównie mężczyźni.

Objawy kliniczne: brunatnoczerwonawe, lekko łuszczące się ogniska na wewnętrznej powierzchni ud i na worku mosznowym.
ŁUSZCZYCA, jedna z najczęstszych chorób skóry. Etiologia niejasna, patogeneza przypuszczalnie immunologiczna (autoalergia). Skłonność do łuszczycy jest uwarunkowana genetycznie.
Objawy kliniczne: ostro odgraniczone od skóry zdrowej grudki, barwy żywoczerwonej, pokryte białawymi łuskami. Grudki te mogą łączyć się w większe wykwity, o bardzo różnej wielkości i kształcie. Czasem mogą one zajmować nawet całą powierzchnię skóry. Typowe umiejscowienie: wyprostne powierzchnie kończyn, skóra głowy owłosionej, częste zmiany paznokciowe.
Ciężkim postaciom łuszczycy mogą towarzyszyć zmiany stawowe, przypominające gościec zniekształcający. Łuszczyca krostkowa i erytrodermia łuszczycowa stanowią najcięższe odmiany kliniczne.
Leczenie typowych odmian łuszczycy polega na złuszczeniu wykwitów (1-2% maść salicylowa, codzienna kąpiel z usuwaniem łusek miękką szczoteczką), a następnie stosowaniu past redukujących (pasty dziegciowe 3-5-10%, pasty z cygnoliną 1‰, 1/4%, 1/2%, 1% i 2% itp.).
Niektóre postacie łuszczycy reagują korzystnie na naświetlanie UV (promienie nadfioletowe) lub metodą PUVA (fotochemoterapia). Zobacz też metoda fotochemoterapii. W ciężkich odmianach łuszczycy wskazane jest niekiedy leczenie Tigasonem lub lekami immunosupresyjnymi (np. metotreksatem).

NACZYNIAK, nowotwór niezłośliwy, często wrodzony, wywodzący się z tkanki naczyniotwórczej. Występuje w skórze lub tkance podskórnej, rzadziej w innych narządach.
Wyróżniamy:

naczyniaki krwionośne i naczyniaki chłonne (układ limfatyczny). Naczyniaki mają postać ostro odgraniczonych wypukłych plam barwy sinoczerwonej lub drobnych guzków i pęcherzyków.
Leczenie: radykalne wycięcie tam, gdzie jest to możliwe, zamrażanie bezwodnikiem kwasu węglowego, elektrokoagulacja, współcześnie promieniami lasera.
POKRZYWKA, choroba alergiczna skóry (alergia), cechująca się wysiewem (o różnym nasileniu) bąbli pokrzywkowych, którym towarzyszy silny świąd. Główną rolę odgrywa tu histamina.

RÓŻA, ostra choroba zakaźna skóry i tkanki podskórnej wywołana przez paciorkowce, należąca do grupy piodermii. Zakażenie następuje w miejscu uszkodzenia skóry: skaleczenia, rany lub nadżerki.

Objawy kliniczne: organiczne zapalenie skóry, wysoka gorączka z dreszczami, ogólne złe samopoczucie.

RUMIEŃ:
♦ Rumień, zaczerwienienie skóry związane z procesami zapalnymi lub rozszerzeniem naczyń skórnych spowodowanych czynnikami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi, zakaźnymi lub alergicznymi.

♦ Rumień guzowaty, niejednolity etiologicznie zespół chorobowy występujący w pewnych stanach infekcyjnych: paciorkowcowych, wirusowych, gruźlicy oraz w stanach nadwrażliwości na różne substancje. Objawy kliniczne rumienia guzowatego: podwyższona temperatura ciała, bóle stawów i mięśni, bolesne guzy głównie na podudziach. Rumieniowi guzowatemu może towarzyszyć sarkoidoza (tzw. zespół Löfgrena).

RYBIA ŁUSKA, genetycznie uwarunkowana choroba skóry polegająca na nadmiernym jej rogowaceniu (keratynizacji). W zależności od objawów klinicznych rozróżnia się kilka odmian rybiej łuski, np.: cienkie, otrębiaste lub lśniące łuseczki, grube płytki rogowe, upodabniające skórę do skóry węża, czasami jakby rogowy pancerz, który utworzony w życiu płodowym może doprowadzić do ciężkich uszkodzeń i zniekształceń, a nawet do śmierci dziecka.
ŚWIERZBIĄCZKA, zapalenie atopowe skóry, zbiorcze określenie alergicznych zmian skórnych typu alergii natychmiastowej, o cechach klinicznych wyprysku grudkowo-wysiękowego z nasiloną lichenizacją i intensywnym świądem.
Najczęstsze umiejscowienie zmian: twarz, kark, zgięcia łokciowe i podkolanowe. Czasem zmianom skórnym towarzyszy powiększenie węzłów limfatycznych.
Zmiany te występują u ok. 10% populacji okazującej cechy tzw. atopii (rodzinnego obciążenia chorobami alergicznymi). Leczenie środkami natłuszczającymi i przeciwświądowymi, w stanach ostrych - kortykosterydami (hormony kory nadnerczy).


WYPRYSK, egzema, eczema, najczęstsza alergiczna choroba skóry. W jej patogenezie odgrywa dużą rolę tzw. alergia późna (komórkowa).Występuje w postaci ostrej, podostrej lub przewlekłej. Powstają zmiany skórne: zaczerwienienie i obrzęk skóry, grudki wysiękowe, pęcherzyki, sączące nadżerki, które łączą się z silnym świądem. Wyprysk jest wynikiem czynników zewnętrznych bądź wewnętrznych
OPARZENIA, uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury (oparzenie termiczne np. słoneczne), żrących środków chemicznych (oparzenie chemiczne), promieniowania jonizującego (np. oparzenie rentgenowskie).
Zależnie od głębokości zmian miejscowych rozróżnia się trzy stopnie oparzenia:
I° - zaczerwienienie, obrzęk i bolesność skóry.
II° - na skórze powstają pęcherze wypełnione osoczem.
III° - występuje martwica skóry i tkanek głębszych.
Skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek. Oparzenie, zwłaszcza termiczne, sprowadza zmiany ogólnoustrojowe w postaci wstrząsu wywołanego bólem, utratą osocza, krwi i zatruciem ustroju wchłanianymi produktami rozpadu białka tkankowego.
Natężenie tzw. choroby oparzeniowej jest wprost proporcjonalne do powierzchni oparzonej. Oparzenie ponad 20% powierzchni ciała sprowadza wstrząs, a oparzenie ponad 70% jest przeważnie śmiertelne.
Leczenie: leki przeciwbólowe, uciskowy opatrunek jałowy z użyciem tiulu nawazelinowanego lub tiulu z 2% maścią silikonową (niektóre okolice ciała, jak twarz, krocze, pozostawia się bez opatrunku), walczenie ze wstrząsem: przetaczanie osocza, elektrolitów, podawanie dużej ilości płynów do picia, zapobieganie zakażeniu: antybiotyki, surowica przeciwtężcowa (tężec, surowice odpornościowe) lub anatoksyna, w razie konieczności transfuzja krwi
W oparzeniu II° i III° przeszczepia się (operacja plastyczna) wcześnie zdrowe płaty skórno-naskórkowe, ostatnio również tzw. sztuczną skórę.
ODMROŻENIA, uszkodzenie tkanek wywołane działaniem niskiej temperatury. Zależnie od natężenia zmian miejscowych wyróżnia się cztery stopnie odmrożenia:
1° - rumień, obrzęk, swędzenie i pieczenie skóry,
2° - martwica części naskórka, wytworzenie się pęcherzy jak przy oparzeniu,
3° - martwica całej skóry, a często i głębiej położonych tkanek miękkich,
4° - martwica części miękkich i kości.
Gojenie się odmrożeń przebiega dużo wolniej niż w oparzeniu. Odmrożeniu ulegają zwykle obwodowe części ciała: palce u rąk i nóg, nos i uszy. Pierwsza pomoc przy odmrożeniach - stopniowe ogrzewanie.

ŁUSZCZYCA,
jedna z najczęstszych chorób skóry. Etiologia niejasna, patogeneza przypuszczalnie immunologiczna (autoalergia). Skłonność do łuszczycy jest uwarunkowana genetycznie.
Objawy kliniczne: ostro odgraniczone od skóry zdrowej grudki, barwy żywoczerwonej, pokryte białawymi łuskami. Grudki te mogą łączyć się w większe wykwity, o bardzo różnej wielkości i kształcie. Czasem mogą one zajmować nawet całą powierzchnię skóry. Typowe umiejscowienie: wyprostne powierzchnie kończyn, skóra głowy owłosionej, częste zmiany paznokciowe.
Ciężkim postaciom łuszczycy mogą towarzyszyć zmiany stawowe, przypominające gościec zniekształcający. Łuszczyca krostkowa i erytrodermia łuszczycowa stanowią najcięższe odmiany kliniczne.
Leczenie typowych odmian łuszczycy polega na złuszczeniu wykwitów (1-2% maść salicylowa, codzienna kąpiel z usuwaniem łusek miękką szczoteczką), a następnie stosowaniu past redukujących (pasty dziegciowe 3-5-10%, pasty z cygnoliną 1‰, 1/4%, 1/2%, 1% i 2% itp.).
Niektóre postacie łuszczycy reagują korzystnie na naświetlanie UV (promienie nadfioletowe) lub metodą PUVA (fotochemoterapia). Zobacz też metoda fotochemoterapii. W ciężkich odmianach łuszczycy wskazane jest niekiedy leczenie Tigasonem lub lekami immunosupresyjnymi (np. metotreksatem).
ALBINIZM, bielactwo,
uwarunkowany genetycznie brak lub niedobór barwników melaninowych u człowieka .BIELACTWO WRODZONE -albinizm, dziedziczenie recesywne, zaburzenia metabolizmu tyrozyny (brak tyrozynazy), zmniejszona produkcja melaniny w komórkach barwnikowych.
Objawy: bardzo jasna skóra i włosy, przezroczyste tęczówki przeświecają różowo. Leczenie nie jest znane, należy chronić skórę przed światłem.
BIELACTWO, zaburzenie rozłożenia i tworzenia barwnika skóry (Melaniny). Etiologia nieznana (spośród wielu teorii bierze się obecnie pod uwagę możliwość mechanizmów autoimmunologicznych (Autoalergia), neurohumoralnych (po stanach stresowych) lub samouszkodzenie melanocytów na skutek braku czynników ochraniających te komórki przed toksycznym wpływem substancji powstających w toku melanogenezy, a które poprzedzają wytwarzanie melaniny).
Ostro odgraniczone, odbarwione plamy skórne różowego koloru. Częste są w miejscach odsłoniętych: twarz, ręce ale też w okolicy narządów płciowych, zwykle symetrycznie umiejscowione. W przypadku umiejscowienia wykwitu bielactwa na skórze głowy owłosionej odbarwieniu ulega także pasmo włosów rosnących w tym miejscu.
Choroba występuje u dzieci i dorosłych, niekiedy występuje rodzinnie. Nie ma obecnie leczenia przyczynowego. Stosuje się substancje fotouczulające, kremy maskujące.
BIELACTWO PAZNOKCI, występowanie białych plamek w płytkach paznokciowych, spowodowane zmianami macierzy paznokcia powodującymi zaburzenia w tworzeniu płytki paznokciowej (dawny pogląd, iż przyczyną bielactwa paznokci jest obecność powietrza pomiędzy komórkami płytki paznokciowej nie znalazł potwierdzenia m.in. w badaniach histologicznych).
Może mieć charakter wrodzony lub nabyty, w tej ostatniej postaci pewną rolę przyczynową mogą odgrywać urazy mechaniczne oraz długotrwały kontakt z roztworami różnych soli.
CZERNIAK, złośliwy nowotwór skóry, błon śluzowych i oka. Często rozwija się w miejscu uprzednio istniejącego znamienia barwnikowego (zwłaszcza bardzo ciemnego, nieowłosionego, drażnionego mechanicznie), lub zmian będących tzw. melanoma in situ (np. złośliwej plamy soczewicowatej), lecz równie często powstaje na podłożu nie zmienionej chorobowo skóry.
Objawy kliniczne:

żółtobrunatny, brunatny lub czarny naciek (barwę nadaje mu melanina), guzek lub guz, czasem ulegający rozpadowi, z wytworzeniem owrzodzenia. Szybki, naciekający wzrost. Przerzutuje bardzo szybko do sąsiedniej skóry, węzłów chłonnych, płuc, mózgu i wątroby (często przerzuty ujawniają się po latach od usunięcia ogniska pierwotnego). Czerniak jest niepromienioczuły.
U dzieci do okresu pokwitania, a sporadycznie także i u dorosłych, mogą zdarzać się guzki o ciemnym zabarwieniu, nie będące w swej istocie czerniakiem, ale aktywnie rosnącymi znamionami barwnikowymi (tzw. czerniak młodzieńczy).
ŚWIERZB, pasożytnicza choroba skóry spowodowana przez świerzbowca ludzkiego (świerzbowce). Zakażenie może być bezpośrednie (przez kontakt z chorym) lub pośrednie (najczęściej przez zakażoną bieliznę pościelową).
Objawy kliniczne: silny świąd, nasilający się w nocy, na skórze widoczne nory świerzbowcowe (krótkie korytarze, które samica drąży w naskórku), zakończone wykwitem grudkowym, w którym znajduje się pasożyt. Leczenie maściami przeciwświerzbowymi

I. Łagodne nowotwory łącznotkankowe

a)Włókniaki-
Włókniaki dzielą się na:
· miękkie - są nowotworem o charakterze wrodzonym, jednakże może pojawić się w rozmaitym wieku
· twarde -są w istocie odczynem włóknistym , występującym niezależnie od wieku
Objawy i przebieg:


Włókniaki miękkie są guzami lub guzkami workowato zwisającymi. Są na ogół liczne, barwy skóry lub nieco ciemniejsze, brunatnawe. Umiejscawiają się szczególnie często na szyi i karku. Utrzymują się przez całe życie, nie wykazując skłonności do samoistnego ustępowania.
Włókniaki twarde są zwykle pojedyncze, drobniejsze, są usadowione w skórze, która ma barwę prawidłową. Najczęściej umiejscowione są na kończynach. Charakterystyczny wygląd ma Histiocytoma - jest to typ włóniaka twardego (w badaniu mikroskopowym przeważają elementy komórkowe nad włóknistymi) - jest to zwykle rubinowoczerwony twardy guzek.

Blizna przerosła (nie jest stanem przedrakowym)
W miejscu po szczepieniu BCG (przeciw gruźlicy) powstała blizna kopulastowyniosła ponad powierzchnię skóry otaczającej. Palpacyjnie bardzo twarda.
b)Bliznowiec- Jest to guz złożony z tkanki łącznej włóknistej , powstający bądź w miejscu urazów , bądź bez uchwytnych przyczyn . Podłożem jest istnienie skłonności osobniczej . Czynnikami wywołującymi mogą być urazy.

Keloid
W miejscu linijnym zranieniu powstaje bliznowaty twór. Cechą charakterystyczną dla keloidu są wykraczające poza obręb pierwotnej rany "nibynóżki" (>). Strzałką oznaczono miejsce zakończenia rany pierwotnej.
Objawy i przebieg
Są to twarde guzy włókniste, o kształcie podłużnym lub nieregularnym, często z wypustkami.
Należy je odróżnić do blizn przyrosłych które zawsze ograniczają się do występowania tylko w miejscach uprzedniego urazu i nie wykraczają poza jego obręb.


II. Stany Przedrakowe


Stany przednowotworowe to zmiany skórne, z których częściej rozwijają się nowotwory. Zaliczamy do nich:
· zmiany związane z działaniem światła słonecznego (rogowacenie słoneczne, czyli rogowacenie starcze i skóra pergaminowa i barwnikowa)
· rogowacenie chemiczne (np. arsenowe , dziegciowe)
· rogowacenie białe w obrębie błon śluzowych i połśluzówek jamy ustnej oraz narządów płciowych.

a)Rogowacenie słoneczne (starcze)- Są to przylegające ściśle do skóry nawarstwienia hiperkeratotyczne, często na podłożu skóry uszkodzonej działaniem promieni słonecznych lub skóry starczej, umiejscowione głównie na twarzy oraz w innych okolicach odsłoniętych.
Etiopatogeneza
Czynnikami wywołującymi są przewlekłe naświetlenia promieniami słonecznymi.
Objawy i przebieg
Żółtawobrunatne nawarstwienia rogowe maja suchą nierówną powierzchnię, leżą w poziomie skóry otaczającej lub są tylko nieznacznie wyniosłe, tak że są lepiej wyczuwalne dotykiem aniżeli widoczne. Po usunięciu mas rogowych ulega odsłonięciu lekko krwawiąca, obnażona powierzchnia. Zmiany są często liczne i rozsiane na czole, w okolicy skroniowej, w skórze głowy u osób łysych, na małżowinach usznych, rzadziej na grzbietach rąk, przedramionach i podudziach. Okres trwania jest wieloletni. Rogowacenie może być punktem wyjścia raków kolczastokomórkowych lub podstawnokomórkowych.

Róg skórny
Na skórze tylnej części małżowiny usznej widoczny ciemny twór. Palpacyjnie twardy i mocno złączony z podłożem.
Na początku rozwoju nowotwór wykazuje
· powiększenie się wykwitu
· pojawienie się nacieczenia
· skłonność do powstawania nadżerek lub powierzchniowego rozpadu i niewielkiego krwawienia, nawet przy lekkim zadrapaniu .
b)Róg skórny- Jest to twór rogowaty rozmaitego kształtu, o nieznacznie nacieczonej podstawie, stanowiący szczególna odmianę rogowacenia starczego. Jest wyodrębniony z tego powodu, że może występować również u dzieci, ale nie jest u nich stanem przedrakowym.
c)Skóra pergaminowana i barwnikowa- Jest to bardzo rzadkie schorzenie , występujące rodzinnie głównie w przypadku pokrewieństwa rodziców , cechuje się wybitną nadwrażliwością na światło słoneczne . Związane z tym zmiany skórne w miejscach odsłoniętych są typu plam soczewicowatych i piegowatych , odbarwień , zaników i tekeangiktazji . W ich obrębie rozwijają się różnego typu nowotwory .
d)Rogowacenie białe (leukoplakia)- Są to białe plamy o gładkiej lub nieco brodawkującej powierzchni , umiejscowione w obrębie błon śluzowych i półśluzówek jamy ustnej lub narządów płciowych . Czynnikiem prowokującym w jamie ustnej jest stałe drażnienie.
Objawy i przebieg.
Białawe plamy lub smugi zgrubiałego nabłonka o opalizującym odcieniu wykazują niewielkie stwardnienie podstawy i zaznaczone bruzdowanie powierzchni.

Najczęstszym umiejscowieniem są:
· jama ustna, policzki w pobliżu kątków ust i linii zgryzu, język, czerwień wargowa
· błony śluzowe sromy u kobiet rowek zażołędny i wewnętrzna powierzchnia napletka u mężczyzn.

Rogowiak kolczystokomórkowy
Na skórze okolicy łuku brwiowego guz z charakterystycznym kraterowatym zagłębieniem, wypełniony masami rogowymi
Leukoplakia może być punktem wyjścia raków.

Rogowacenie białe (leukoplakia)
Na błonie śluzowej jamy ustnej widoczne zmleczenie

III. Raki in situ.

a)Rogowiak kolczystokomórkowy- Jest to guz rzekomorakowy, cechujący się wzrostem i samoistnym ustępowaniem .
Guz rozwija się z mieszka włosowego.
Rogowiak ma charakter kopulastego guza , nie różniącego się barwą od skóry otaczajacej lub o odcieniu perlistym. W części środkowej występuje charakterystyczne kraterowate wgłębienie, wypełnione masami rogowymi. Najczęstszym umiejscowieniem jest twarz. Guzki zwykłe pojedyncze.

b)Choroba Bowena- Są to pojedyncze lub mnogie ogniska, dobrze odgraniczone od skóry zdrowej, barwy brunanawej, o hiperkeratotycznej lub gładkiej powierzchni.
Objawy i przebieg
Ogniska wykazują duże różnice obrazu morfologicznego. Szerząc się pełzakowato przybierają często nieregularne kształty. Umiejscowienie - są częstsze na kończynach i tułowiu, utrzymują się trwale. W części przypadków przechodzą w raki kolczystokomórkowe.

IV. Nowotwory złośliwe skóry.

Raki skóry
Raki skóry są nowotworami nabłonkowymi, które dzielą się na 2 główne grupy:
· raki podstawnokomórkowe
· raki kolczystokomórkowe
ponadto w obrebie skóry obserwujemy nowotwory wywodzące się ze struktur gruczołów apokrynowych - choroba Pageta

Rak podstawnokomórkowy typ guzkowy
Na skórze policzka widoczny guzek. W jego centralnej części owrzodzenie pokryte strupem, co świadczy o tendencji do rozpadu
a)Rak przedstawnokomórkowy- Jest to najczęstsza postać nowotworów skóry , o stosunkowo niewielkiej i tylko miejscowej złośliwości oraz powolnym wzroście . Na ogół nie daje przerzutów .Czynnikami wyzwalającymi mogą być promienie słoneczne, rak podstawnokomórkowy rozwija się bądź ze stawów przedrakowych, bądź w skórze uprzednio nie zmienionej.
W zależności od cech klinicznych wyróżnia się odmiany:
· powierzchniowy - jest to bardzo powierzchniowa odmiana, o szczególnie przewlekłym przebiegu
· guzkowy - jest to najczęstsza postać , nowotwór ma charakter niezapalnego guzka otoczonego perlowatym wałem
· wrzodziejący - wykazuje nacieczoną, twarda podstawę, może głęboko drążyć, niszcząc mięśnie kości
· twardzinopodobny - jest barwy porcelanowej, zazwyczaj nie ulega rozpadowi
· torbielowy - są to małe, przezroczyste guzki, najczęściej zlokalizowane na powiekach

b)Rak kolczystokomórkowy- Jest to nowotwór skory o znacznie większej złośliwości, o skłonności do wzrostu naciekającego, dając przerzuty, głównie do węzłów chłonnych.
Nowotwór ten jest znacznie rzadszy niż rak podstawnokomórkowy. Punktem wyjścia są najczęściej stany przedrakowe.
Czynnikami prowokującymi są:
· drażnienia mechaniczne


Rak kolczystokomórkowy - typ brodawkujący
Na skórze skrzydełka nosa widoczny guz o brodawkowatej powierzchni.
· środki chemiczne
· przewlekłe działanie promieni słonecznych
Objawy i przebieg
Zmiany skórne cechują się naciekiem podstawy i często wałowatymi, wywiniętymi brzegami, ale bez perłowatego wału, charaktertstycznego dla raka podstawnokomórkowego
W zależności od cech klinicznych wyróżnia się:
· wrzodziejaca - w której występują głęboko drażniące owrzodzenia o twardych wałowatych i nacieczonych brzegach
· brodawkującą - w której zmiany są przerosłe, jednak naciekanie w głąb jest mniejsze w odmianie wrzodziejącej
Częstość przerzutów jest oceniana na 2.5 - 50% w zależności od stopnia złośliwości , głębokości wzrostu inwazyjnego i umiejscowienia raka .
c)Choroba Pageta- Jest to rak śródnaskórkowy, występujący najczęściej w obrębie brodawki sutkowej lub znacznie rzadziej w okolicy narządów płciowych i odbytu. Zmiany powstają z gruczołów apokrynowych.
Zmiany w obrębie brodawki sutkowej mają charakter ognisk rumienowo - złuszczających , dobrze odgraniczonych od otoczenia, zwykle jednostronnych, o powolnym, obwodowym wzroście.

BIBLIOGRAFIA:

    1. E. Holak, W. Lewiński ,,BIOLOGIA 2” zakres rozszerzony, wydaw.OPERON, Gdynia 2003 r., ISBN 83-7390-118-3.

    2. ,,Wielki Leksykon Zdrowia I Medycyny”, tom 3, wydaw. Świat Książki, Warszawa 2001 r., ISBN 83-7311-262-6.

    3. http:/dermat.webpak.pl

    4. http:/pl.wikipedia.org

    5. www.sciaga.pl

SKÓRA I JEJ WYTWORY

0x01 graphic

Rys.1. Naskórek

Rys.2. Skóra człowieka

0x01 graphic

Rys.3. Paznokcie

.0x01 graphic

Rys.4. Włosy


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1 Cellulitid 9106 ppt
9106
9106
9106
9106
9106
9106
1 Cellulitid 9106 ppt
9106

więcej podobnych podstron