o usz261107 KPA, Prawo administracyjne ogólne, materialne, procesowe


Charakterystyka KPA.

KPA składa się z 3 części administracyjnych:

  1. Postępowanie administracyjne ogólne (art. 1 - 163);

  1. Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń (art. 217 - 220);

  1. Postępowanie w sprawie skarg, petycji oraz wniosków (art. 221 - 260);

Zakres stosowania przepisów KPA (czyli do czego się je stosuje)

KPA stosuje się:

- w sprawie załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych;

- w sprawie wydawania zaświadczeń (nie dotyczy to zaświadczeń wydawanych przez

organy skarbowe, bo te zaświadczenia są wydawane w oparciu o przepisy ordynacji podatkowej);

- w sprawach skarg i wniosków;

- w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami administracji

publicznej rządowej i samorządowej itp.;

Przepisy KPA powinny być stosowane wszędzie tam, gdzie załatwia się sprawy z zakresu administracji publicznej - tej dyspozycji nie ma zawartej w KPA, ale zakres stosowania przepisów należy rozumieć szeroko, bo wiele spraw z zakresu administracji publicznej zostało przekazanych podmiotom prywatnym.

KPA nie stosuje się:

- w sprawach karnych skarbowych;

- w sprawach uregulowanych przepisami ordynacji podatkowej ( z wyjątkiem

rozdziałów 4,5 i 8);

- w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych

i organów konsularnych (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej);

- w sprawach nadrzędności i podległości organizacyjnej pomiędzy organami

państwowymi a innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi;

- w sprawach nadrzędności i podległości służbowej pomiędzy pracownikami organów

państwowych a innych państwowych jednostek organizacyjnych;

KPA nie narusza szczególnych uprawnień wynikających z immunitetów dyplomatycznych
i konsularnych oraz umów i zwyczajów międzynarodowych..

Terminy używane w KPA maja inne znaczenie w postępowaniu administracyjnym a inne
w prawie administracyjnym i tak na przykład: w KPA minister to kierownik urzędu centralnego, a samorządowe kolegium odwoławcze to państwowa jednostką organizacyjna, chociaż w nazwie występuje wyraz „samorząd”.

Organy uprawnione do prowadzenia postępowania administracyjnego

0x01 graphic

Zasady postępowania administracyjnego

Zasada praworządności.

Zasada prawdy obiektywnej

Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego (grupowego) oraz słusznego interesu obywatela (indywidualnego) (z artykułu 7)

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (z artykułu 8)

Zasada pogłębiania świadomości i kultury prawnej obywateli (z artykułu 8)

Zasada udzielania informacji (pomocy prawnej) stronom oraz innym uczestnikom postępowania (artykuł 9)

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym (artykuł 10)

Zasada przekonywania

Zasada szybkości i prostoty postępowania

Zasada nakłaniania do ugody stron, które mają sporne interesy w sprawie (artykuł 13)

Zasada pisemności (artykuł 14)

Zasada dwuinstancyjności

Zasada trwałości decyzji ostatecznych

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnej

Zasada prawomocności decyzji administracyjnych.

Organy wyższego stopnia i organy naczelne

  1. W stosunku do wszystkich j.s.t. organem wyższego stopnia jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze, chyba ze przepis szczególny stanowi inaczej (np. prawo wodne - organem I instancji jest starosta, a organem odwoławczym - wojewoda);

  2. W stosunku do wojewody takim organem wyższego stopnia będzie właściwy
    w sprawie minister.

  3. W stosunku do innych organów organem wyższego stopnia są wskazane
    w poszczególnych ustawach organy nadrzędne lub właściwi ministrowie lub organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością.

  4. Organy naczelne - dla administracji rządowej, organów j.s.t. (z wyjątkiem SKO) organem naczelnym jest Prezes RM lub właściwi ministrowie; W innych sytuacjach organ naczelny jest organem o zasięgu ogólnokrajowym, a w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne rady tych organizacji lub Prezes RM lub właściwy minister.

Pojęcie organu według KPA i jego właściwości.

Organem na gruncie KPA jest osoba lub jednostka organizacyjna, której powierzono
do załatwiania określone rodzaje spraw. Powierzenie następuje w drodze ustawy
lub porozumienia, a rozstrzygnięcie sprawy odbywa się w drodze decyzji administracyjnych.

Właściwości organów możemy podzielić na:

  1. Rzeczową - upoważnienie do załatwiania określonych rodzajów spraw; właściwość rzeczowa ustalana jest wg przepisów o zakresie działania, a określana jest dokładnie
    w przepisach ustrojowych, ustawach kompetencyjnych i przepisach szczególnych, które mogą wskazywać właściwość organu;

  2. Miejscową - wyznaczona jest ona granicami administracyjnymi zasięgu działania organów;

dla osoby fizycznej właściwy jest ten organ, na terenie którego zakresu działania jest zameldowana na pobyt stały lub przebywa tam z zamiarem stałego pobytu;

dla nieruchomości właściwy jest ten organ, na terenie którego nieruchomość się znajduje, a jeżeli znajduje się na terenie dwóch organów - ten, na którego terenie znajduje się większa część nieruchomości;

dla zakładów pracy i przedsiębiorstw właściwy jest ten organ, na terenie którego zakład pracy lub przedsiębiorstwo się znajduje, a jeżeli zakład pracy lub przedsiębiorstwo znajduje się na terenie kilku organów, to właściwy jest ten organ, na terenie którego znajduje się zakład wiodący bądź ośrodek decyzyjny;

jeżeli organu właściwego nie da się ustalić to organem właściwym jest organ na terenie którego miało miejsce zdarzenie, a jeżeli nie da się ustalić takiego miejsca - organ właściwy dla dzielnicy Śródmieście Miasta Stołecznego Warszawa;

  1. instancyjną - upoważnienie do rozpatrywania środków zaskarżenia (odwołanie, zażalenie). Odwołanie jest od decyzji, zażalenie przysługuje na postanowienie.

Organ prowadzący postępowanie cały czas kontroluje swoją właściwość. Pomiędzy organami może dojść do sporu o właściwości. Spór ten może mieć charakter dodatni (co najmniej 2 organy chcą załatwić daną sprawę) lub ujemny (żaden organ nie chce załatwić sprawy).

W wypadku sporu KPA wskazuje, kto jest władny taki spór rozstrzygnąć, i tak:

Z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu może wystąpić strona, jeden z uczestników sporu (jeden z organów), minister właściwy ds. administracji publicznej, Prokurator Generalny, RPO.

Do czasu rozstrzygnięcia sporu czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli prowadzi organ, który pierwszy wszczął postępowanie lub organ na terenie którego zaistniało zdarzenie, a o wszelkich czynnościach informuje organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu.

Wyłączenie pracownika, organu z postępowania administracyjnego (art. 24 - 27a)

0x01 graphic

Wyłączenie organu:

wyłączenie organu z postępowania jest tylko obowiązkowe;

organ wyłącza się z postępowania, jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych

kierownika organu, małżonka kierownika organu, krewnych i powinowatych kierownika do 2 stopnia, osób związanych przysposobieniem, opieką lub kuratelą
z kierownikiem organu.

organ wyłącza się również, jeżeli sprawa dotyczy osoby zajmującej stanowisko

kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia, a także osób jak wyżej wymienione;

organ jest wyłączany z postępowania przez organ bezpośrednio wyższego stopnia w

drodze postanowienia, na które stronom nie służy zażalenie i organ ten wyznacza inny podległy sobie organ do załatwienia sprawy, a jeżeli przepis szczególny się temu nie sprzeciwia, może rozpatrzyć sprawę we własnym zakresie. Jeżeli wyłączeniu podlega minister lub Prezes SKO - wyłącza go Prezes RM;

minister właściwy ds. finansów może rozliczyć się w swoim Urzędzie Skarbowym,

ponieważ nie jest organem bezpośrednio wyższego stopnia w rozumieniu KPA;

W przypadku organu kolegialnego wyłączenie pracownika organu przez przewodniczącego składu kolegialnego następuje na takich samych zasadach jak zwykłego pracownika organu. Natomiast istnieje możliwość wyłączenia organu kolegialnego, jeżeli
z braku odpowiedniej ilości pracowników nie może on załatwiać sprawy. Na skutek wyłączenia poszczególnych pracowników organ nie ma pełnego składu do orzekania
w sprawie, Zarząd powiaty może załatwić sprawę w zmniejszonym składzie, o ile skład pozostały odpowiada liczbie członków przewidzianych przepisami prawa. Jeżeli wyłączone zostało SKO to minister właściwy ds. administracji publicznej wyznacza inne SKO do załatwienia sprawy. Wyłączenie pracownika jest realizacją zasad: obiektywizmu, praworządności, prawdy obiektywnej i pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa;

Strona w postępowaniu administracyjnym i podmioty na prawach strony (art. 28 - 34)

Strona jest podstawowym podmiotem postępowania. Jest nią każdy, czyjego interesu prawnego bądź obowiązku sprawa dotyczy, albo kto ze względu na swój interes prawny
lub obowiązek żąda czynności organu.

Interes prawny to uprawnienie, które stronie przysługuje lub którego strona się domaga.

Obowiązek to obciążenie, które na stronie spoczywa albo ma być na nią nałożone.

Każdy to:

      1. osoba fizyczna - człowiek.

Człowiek na gruncie prawa posiada 2 cechy

zdolność prawną (możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków), którą

Nabywa w chwili urodzenia i ustaje w chwili śmierci;

zdolność do czynności prawnych (możność, prawo do osobistego działania

na gruncie prawa):

          1. pełna zdolność do czynności prawnych - dotyczy osób, które ukończyły 18 lat, ale nie zostały ubezwłasnowolnione, osoba taka może działać
            w postępowaniu administracyjnym osobiście albo ustanowić pełnomocnika;

          2. ograniczona zdolność do czynności prawnych - dotyczy osób,
            które ukończyły lat 13 ale nie ukończyły lat 18 bądź zostały częściowo ubezwłasnowolnione; osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych działa przez przedstawiciela ustawowego (rodzice)
            albo sądowego (ustala go sąd);

          3. brak zdolności do czynności prawnych - dotyczy to osób, które nie ukończyły 13 lat albo są ubezwłasnowolnione całkowicie. Czynność dokonana z taką osobą jest bezwzględnie nieważna;

Jeżeli osoba ma pełną zdolność do czynności prawnych może działać osobiście lub ustanowić pełnomocnika (nie można natomiast ustanowić pełnomocnika, jeżeli czynność należy wykonać osobiście). Pełnomocnikiem może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Od pełnomocnika takiego nie wymaga się szczególnych kwalifikacji, jednak przy czynnościach podatkowych pełnomocnikiem może być tylko doradca podatkowy. Pełnomocnictwa można udzielić na piśmie bądź ustnie do protokołu. Pełnomocnictwo nie wymaga szczególnej formy. Do akt postępowania można załączyć oryginał lub uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny może sobie sam taki odpis uwierzytelnić. Pełnomocnictwo jest generalne (do załatwiania wszelkich spraw), rodzajowe (do załatwiania określonego rodzaju spraw) lub szczególne (do załatwienia określonej sprawy albo dokonania określonej czynności procesowej). Pełnomocnictwo w KPA jest nieściśle unormowane. W sprawach mniejszej wagi pozostawiono je uznaniu urzędnika (jeżeli nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu pełnomocnictwa a pełnomocnikiem jest członek rodziny lub domownik, co jest zwrotem nieścisłym).

      1. Jednostka organizacyjna (również ta nie posiadająca osobowości prawnej)
        to podmiot, który posiada strukturę organizacyjną (władze) i spełnia wymogi ustawowe (np. ustawy prawo o stowarzyszeniach); może być stroną, kiedy żąda czegoś od organu albo organ żąda czegoś od tej jednostki. W postępowaniu administracyjnym nie jest istotne czy jednostka ta posiada osobowość prawną.
        Jest reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego (np. US - Rektor) lub statutowego (Prezes), który może działać osobiście lub przez przedstawiciela.

Podmioty na prawach strony występują w cudzej sprawie, ale w interesie publicznym
(np. prokurator). Ich udział nie jest zależny od woli stron - mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew jej interesowi. Nie dotyczy ich również wynik rozstrzygnięcia.

Podmiotem na prawach strony może być:

  1. prokurator (art. 182 - 189 KPA);

    1. może żądać wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem (np. w sprawach indywidualnych jak i w sprawach dotyczących społeczności lokalnych);

    2. żądanie prokuratora nie jest wiążące dla organów administracji;

    3. prokurator może przyłączyć się do toczącego postępowania jeżeli uznaje swój udział za konieczny; w sprawach o szerszym wydźwięku społecznym (prestiżowym) jest powiadamiany przez organ, w innych sprawach - przez strony. Może też powziąć informację z urzędu;

    4. prokurator może działać w interesie strony albo wbrew jej interesowi; jeżeli prokurator poinformuje organ, że przyłącza się do postępowania, to przysługuje mu prawo do:

składania wniosków dowodowych;

może brać udział w czynnościach procesowych;

może wnosić środki zaskarżenia;

Organ przesyła prokuratorowi odpisy wszystkich dokumentów, które sporządził
w sprawie. Prokurator może wnieść sprzeciw do każdej decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub innej ustawy przewidują uchylenie, zmianę lub stwierdzenie nieważności decyzji albo wznowienie postępowania. Sprzeciw może być wniesiony
w każdym czasie, chyba, że przepis wyznacza termin. Sprzeciw, w którym prokurator precyzuje czego żąda, powinien być rozpatrzony przez organ w terminie 30 dni.
O wniesionym sprzeciwie organ informuje stronę. Organ nie jest związany żądaniem prokuratora.

    1. po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, jeżeli organ uzna żądanie prokuratora za zasadne, uchyla lub zmienia decyzję. Jeżeli uzna, że rozstrzygnięcie jest słuszny odmawia uchylenia lub zmiany rozstrzygnięcia. Od tej decyzji służy odwołanie.

  1. RPO (art. 14 ustawy o RPO);

RPO w postępowaniu administracyjnym przysługują prawa prokuratora, poza prawem wniesienia sprzeciwu. Zgodnie z ustawa o RPO Rzecznik sam wyznacza sobie zakres działania w związku z tym programowo nie angażuje się w sprawy indywidualne.

  1. Organizacja społeczna (artykuł 31 KPA);

Musi działać w cudzej sprawie, w interesie społecznym, a sprawa musi znajdować się
w zakresie statutowego działania organizacji. W postępowaniu administracyjnym mogą uczestniczyć tylko te organizacje, które spełniają warunki określone w ustawie Prawo
o stowarzyszeniach.

Organizacja może żądać wszczęcia postępowania, musi załączyć odpis regulaminu
lub statutu, by organ mógł stwierdzić, czy jest uprawniona do takiego działania.

Organ w drodze postanowienia wszczyna bądź odmawia wszczęcia postępowania.
Na takie postanowienie służy zażalenie.

Organizacja społeczna może żądać dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, organ może przychylić się do tego żądania lub odmówić w formie postanowienia na które służy zażalenie. Przedstawicielowi organizacji służą prawa strony. Jeżeli organizacja nie bierze udziału w postępowaniu to może za zgodą organu zająć stanowisko w sprawie w postaci na przykład uchwały zarządu organizacji.

Terminy w postępowaniu administracyjnym i terminy załatwiania spraw

Termin to odcinek czasu przeznaczony do załatwienia sprawy lub dokonania czynności procesowej (urzędowej).

Ze względu na źródło terminy dzielimy na

  1. terminy ustawowe (np. 14 dni do wniesienia odwołania od decyzji);

  2. urzędowe (np. organizujące rok akademicki).

Ze względu na skutki prawne terminy dzielimy na

  1. prekluzyjne (zawite) (prekluzyjne są przywracane);

  2. terminy instrukcyjne.

Terminy prekluzyjne (i zawite)

to terminy ustawowe np. 14 dni do wniesienia odwołania od decyzji;

mogą być terminami urzędowymi jeśli przepis zezwala organom na ustanowienie

takiego terminu;

czynność dokonana po terminie prekluzyjnym nie wywołuje skutków prawnych

(ale nie możemy mówić, że jest nieważna!!!);

ponieważ w postępowaniu administracyjnym nie występuje przymus adwokacki,

przepisy KPA przewidują możliwość przywrócenia terminu prekluzyjnego;

w przypadku nie dotrzymania terminu prekluzyjnego strona wnosi podanie o jego

przywrócenie; w podaniu należy uprawdopodobnić, że niedotrzymanie terminu nastąpiło bez winy strony; wraz z podaniem należy dopełnić czynności, do której strona była zobowiązana. Podanie należy wnieść do organu właściwego do załatwienia sprawy. Organ w drodze postanowienia przywraca bądź odmawia przywrócenia terminu, na to postanowienie służy zażalenie, a w konsekwencji skarga do sądu administracyjnego.

terminy zawite są terminami nieprzywracalnymi;

Terminy wyznacza się w dniach, tygodniach, miesiącach i latach;

Termin uważa się za zachowany jeżeli:

  1. pismo zostanie nadane w polskiej placówce pocztowej listem poleconym;

  2. żołnierz służby czynnej składa pismo w kancelarii dowódcy jednostki;

  3. osoba pozbawiona wolności składa pismo w kancelarii naczelnika zakładu;

  4. za granicą pismo zostanie złożone w polskim konsulacie;

  5. jeżeli na ostatni dzień terminu przypada dzień ustawowo wolny od pracy, to czynności można dokonać do 24:00 następnego dnia roboczego;

  6. w postępowaniu cywilnym i prawie pracy, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, to czynność należy dokonać dnia poprzedniego!!!

Przykładowe obliczanie terminu 7 dni:

Decyzję dostajemy 13.12.06 o godz. 11 mamy dane 7 dni na złożenie odwołania 20.12.06 - godzina 00:00 to koniec terminu.

Terminy do załatwiania spraw (art. 35 - 38 KPA)

Według artykułu 35 KPA wyróżniamy 3 terminy załatwienia spraw:

14 dni; dotyczy spraw, które mogą być załatwione na podstawie materiałów posiadanych przez organ bądź wystarczą dowody posiadane przez stronę;

postępowanie wyjaśniające (o tym czy sprawa jest skomplikowana decyduje organ);

postępowanie wyjaśniające;

Nie wlicza się do biegu terminów załatwienia spraw:

  1. okresów zawieszenia postępowania;

  2. terminów przewidzianych w przepisach prawa na dokonanie określonych czynności;

  3. okresów opóźnień spowodowanych z winy strony;

  4. okresów opóźnień spowodowanych z przyczyn niezależnych od organu;

Jeżeli organ nie może dotrzymać terminu informuje o tym stronę, wyjaśnia przyczyny niedotrzymania terminu, wyznacza prawdopodobny termin załatwienia sprawy. Jeżeli i ten termin nie zostaje dotrzymany, to strona może wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia na tzw. milczenie władzy.

Artykuł 37 § 2 KPA mówi o tym, że organ wyższego stopnia uznając zażalenie
za uzasadnione wyznacza dodatkowy termin do załatwienia sprawy. Jeżeli i ten termin nie zostanie dotrzymany, to stronie służy skarga do sądu administracyjnego. Sąd wyznacza termin do załatwienia sprawy, a jeżeli i ten termin nie zostanie dotrzymany, to sąd na wniosek strony może nałożyć grzywnę w wysokości 10 średnich krajowych dochodów (grzywna ta może być powtarzana wielokrotnie).

Zwrócenie się o zajęcie stanowiska w sprawie NIE JEST podstawą do zawieszenia postępowania.

Jeżeli pracownik organu administracji publicznej z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie, nie powiadomił strony o powodach wyznaczenia nowego terminu, nie poinformował jej o nowym terminie załatwienia sprawy lub nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie ustalonym przez organ wyższego rzędu lub sąd administracyjny,
to ponosi odpowiedzialność porządkową, dyscyplinarną lub inna przewidzianą przepisami prawa.

Doręczanie wezwań i innych pism procesowych (art. 39 - 56 KPA)

Wezwanie:

Doręczanie pism (art. 39 - 49 KPA)

Doręczanie dzielimy na:

  1. Podstawowe (czyli zasadnicze).

Pismo doręcza się do rąk adresata za pokwitowaniem. Pisma można doręczać przez Pocztę Polską (nie ma obowiązku podawania kodu pocztowego - wyrok NSA),
za pośrednictwem pracowników organu, za pośrednictwem innych instytucji lub osób upoważnionych z mocy ustawy lub w drodze umowy z Pocztą Polską;

Pismo doręcza się adresatowi w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy, w siedzibie organu, bądź w każdym innym miejscu, gdzie adresata się zastanie (na adres do doręczania korespondencji);

  1. Zastępcze.

Jeżeli adresat chwilowo nie przebywa w miejscu zamieszkania pismo można pozostawić dorosłemu domownikowi za pokwitowaniem, jeżeli ten zobowiąże się do doręczenia pisma. Dorosłość ocenia się wg przepisów KC.

Jeżeli adresat czasowo nie przebywa w miejscu zamieszkania, pismo można pozostawić
u dozorcy domu bądź u sąsiada, jeżeli ten zobowiąże się do doręczenia pisma, ale w skrzynce na korespondencję adresata należy umieścić pismo informujące, gdzie przesyłkę złożono.

Jeżeli adresat nie przebywa w miejscu zamieszkania, pismo pozostawia się w urzędzie pocztowym lub w siedzibie organu, a na drzwiach adresata lin w skrzynce odbiorczej umieszcza się pismo, gdzie przesyłka została złożona. Powyższą czynność należy powtórzyć po upływie 7 dni. Po upływie 14 dni uważa się, że pismo zostało doręczone adresatowi.

Jeżeli osoba odmówi odbioru pisma, zwraca się je nadawcy z adnotacją o odmowie przyjęcia. Pismo wpływa do akt sprawy i po 14 dnach uważa się je za przyjęte.

Tzw. awizo pocztowe NIE JEST pismem w rozumieniu przepisów KPA.

Doręczanie pism jednostkom organizacyjnym następuje w siedzibie jednostki do rąk uprawnionego pracownika jednostki. Obecnie dopuszcza się również względem jednostek organizacyjnych stosowanie doręczeń zastępczych.

Wszczęcie postępowania administracyjnego (art. 61 - 66 KPA)

Postępowanie może być wszczęte na żądanie strony. Strona najczęściej będzie żądała wszczęcia postępowania ze względu na realizację uprawnienia.

Postępowanie może być też wszczęte z urzędu - najczęściej gdy organ chce nałożyć na stronę obowiązek albo gdy wymaga tego przepis prawa.

Strona zwraca się o wszczęcie postępowania w drodze podania (art. 63 KPA). Podaniem nazywamy wszelkie pisma jakimi obywatel zwraca się do organu np. odwołanie
od decyzji, zażalenie na postanowienie itp. Podanie można wnieść albo na piśmie, albo ustnie do protokołu lub za pomocą środków technicznych (np. telefaksu) ale nie za pomocą telefonu.

Podanie jest pismem względnie sformalizowanym i powinno zawierać:

Wymogów co do postaci podania przepisy KPA nie określają.

Podanie powinno być wniesione do organu właściwego do załatwienia sprawy. Przepis szczególny może również określić wymogi, którym podanie powinno odpowiadać. Jeżeli podanie nie spełni warunków organ zwraca je wnoszącemu z pouczeniem o obowiązku uzupełnienia i jednocześnie informuje wnoszącego, że braki powinny być usunięte w terminie 7 dni od daty zwrotu podania pod rygorem pozostawienia sprawy do rozpoznania.

Jeżeli podanie wniesiono do organu, który nie jest właściwy do załatwienia sprawy, organ przekazuje podanie organowi właściwemu w drodze postanowienia na które służy zażalenie. Za termin wpłynięcia podania uznaje się - na korzyść wnoszącego - dzień wpłynięcia podania do niewłaściwego organu. Organ do skierowano podanie może wnieść
o rozstrzygnięcie sporu o właściwość do organu wyższego stopnia, który wydaje rozstrzygnięcie sprawy - od tego rozstrzygnięcia odwołanie nie służy.

Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw to organ zajmuje się tymi sprawami, które są
w jego właściwości, a co do reszty spraw informuje wnoszącego do kogo powinien wnieść podanie w tych sprawach w drodze postanowienia na które służy zażalenie.

Jeżeli na podstawie podania nie można ustalić organu właściwego do załatwienia sprawy, to organ zwraca podanie wnoszącemu w drodze postanowienia na które służy zażalenie.

Organ nie może zwrócić podania jeżeli w sprawie sąd powszechny uznał się na niewłaściwy.

Jeżeli dla czynności wyznaczono termin, uważa się go za dotrzymany mimo wniesienia podania do organu niewłaściwego.

Dokumentowanie czynności procesowych i protokoły (art. 67 - 72 KPA)

Do utrwalania czynności procesowych służą nam protokoły i adnotacje. Protokoły utrwalają fakty i okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli są sporządzone w odpowiedniej formie są dokumentami urzędowymi i posiadają walor dowodowy. Adnotacje to notatki urzędowe i służbowe, które służą do utrwalania innych czynności dokonywanych w postępowaniu administracyjnym.

Rodzaje czynności z których wykonania konieczne jest sporządzenie protokołu:

    1. wniesione ustne podanie;

    2. przesłuchanie strony, świadka, biegłego;

    3. oględziny i ekspertyzy dokonywane z udziałem pracownika organu (jeżeli opinię wydał biegły to on za nią odpowiada, a nie pracownik organu);

    4. przebieg rozprawy administracyjnej;

    5. ustne ogłoszenie decyzji lub postanowienia;

    6. zawarcie ugody administracyjnej;

Protokół jest sformalizowany i powinien zawierać:

Przy czynnościach może brać udział strona, biegły, świadkowie tejże czynności. Jeżeli któryś z uczestników czynności nie chce podpisać protokołu, to sporządzający protokół umieszcza w nim adnotację o tej odmowie i podpisuje owa adnotację.

Protokół sporządza się w języku polskim w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Język użyty w protokole powinien być zrozumiały dla uczestników. Jeżeli zachodzi potrzeba użycia zwrotów z języka obcego należy dokonać ich objaśnienia, nie wolno używać skrótów. Jeżeli czynność dotyczy obcokrajowca należy wezwać tłumacza, a jego notatki są kopiowane,
a kopie załączane do protokołu.

Protokół można zilustrować zdjęciami fotograficznymi, szkicami, planami, wycinkami mapy. Jeżeli czynność nie wymaga formy protokolarnej może być utrwalona w formie adnotacji, która jest najczęściej nazywana notatką służbową lub urzędową. Adnotacje sporządza się z czynności, które nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ale wyjaśniają określone fakty. Protokół sporządzony w przepisowej formie jest dokumentem urzędowym
i posiada walor dowodowy. Nie można zastępować protokołów adnotacjami. Z rozmowy
ze świadkiem nie można sporządzić notatki urzędowej. Poprawki nakładane są przez przekreślenie wzdłuż linii i czytelne napisanie wyrazu nowego, tak by oba wyrazy (przekreślony i poprawiony) były widoczne wraz z podpisem.

W każdym stadium postępowania organ obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt oraz w razie ważnego interesu strony - do sporządzania odpisów z akt sprawy. Organ może odmówić wglądu do akt i sporządzania odpisów akt (ze względu na tajemnice państwową lub ważny interes państwa) w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Dowody i postępowanie dowodowe

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co przyczyni się do wyjaśnienia okoliczności sprawy, ale nie jest sprzeczne z prawem. KPA wymienia 5 dowodów, z czego piąty jest nazywany „dowodem rozpaczy” - chodzi tutaj oczywiście o wyjaśnienia strony.

  1. Dowód w dokumentu.

Pod pojęciem dokumentu w postępowaniu administracyjnym rozumiemy dokument
w formie pisemnej stanowiący dowód tego, co zostało w nim stwierdzone.

Dokumenty dzielimy na urzędowe i prywatne.

>> dokument urzędowy - musi być sporządzony w przepisanej formie i przez

uprawniony podmiot; wtedy treść dokumentu przyjmuje się
za prawdziwą, korzysta on z domniemania prawdziwości ale tylko wówczas, gdy ustawa tak stanowi; treść dokumentu można obalić
w drodze przeciw postępowania (bada się treść dokumentu, a nie czy sam dokument jest prawdziwy);

>> dokument prywatny - pochodzi od podmiotu nie będącego podmiotem

urzędowym; jeżeli dokument jest podpisany, to przyjmuje się że sporządził go podmiot podpisany ale jego prawdziwość musi udowodnić; księgi rachunkowe są dokumentami prywatnymi ale jeżeli organ skarbowy nie wykaże w nich nieprawidłowości to można je przyjąć za podstawę rozstrzygnięcia;

Jest również nie uregulowany w KPA dokument zagraniczny. Jeżeli jest przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego, to traktujemy go jako dokument urzędowy prywatny, a jeżeli nie jest przetłumaczony w ten sposób - jako dokument prywatny.

  1. Dowód ze świadka.

Świadek to osoba posiadająca informacje interesujące organ, osoba zdolna do dokonywania spostrzeżeń i komunikowania o tych zastrzeżeniach.

Względem świadka wyróżniamy następujące ograniczenia dowodowe:

  1. zakaz przesłuchiwania osoby w charakterze świadka;

  2. prawo do odmowy zeznań;

  3. prawo odpowiedzi odmowy na pytanie;

Nie przesłuchuje się osoby:

  1. która nie jest zdolna do dokonywania spostrzeżeń i komunikowania o tych spostrzeżeniach. Przyczyną może być:

wiek - żadna procedura nie wskazuje dolnej granicy wieku, ale przepisy

wieku owszem - 15 lat;

niedorozwój umysłowy;

choroba psychiczna;

inne zakłócenie czynności psychicznych (np. upojenie alkoholowe);

  1. która jest zobowiązana do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej (jeżeli nie zostały zwolnione od obowiązku zachowania tajemnicy);

  2. duchownej, co do faktów objętych tajemnica spowiedzi;

  3. która jest adwokatem, radcą prawnych, doradca podatkowym, jeżeli prowadzi ona sprawę bądź udzieliła porady prawnej w tej sprawie;

Prawo do obrony zeznań ma tylko małżonek strony, konkubent, krewny i powinowaty
I stopnia, osoby związane węzłem przysposobienia, kurateli lub opieki ze stroną.
W przypadku małżeństwa i związku przysposobienia, kurateli lub opieki mimo ustania tego stosunku prawnego prawo do odmowy zeznań istnieje.

Organ prowadzący czynność ma obowiązek ustalić, kim świadek jest dla stron i pouczyć go o prawie do odmowy składania zeznań oraz spytać, czy osoba chce z niego skorzystać. Jeżeli osoba skorzysta z tej drogi następuje koniec czynności, jeżeli nie skorzysta - organ informuje osobę o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz o prawie do odmowy odpowiedzi na pytanie (odmówić odpowiedzi może każdy świadek i nie musi udowadniać dlaczego odmawia tej odpowiedzi).

Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie: Świadek może odmówić odpowiedzi na pytanie, jeżeli odpowiedź naraziła by jego samego, jego małżonka a także krewnych i powinowatych
I stopnia oraz związanych węzłem kurateli, przysposobienia, opieki na odpowiedzialność karną, bezpośrednią szkodę majątkową, hańbę bądź spowodowała by ujawnienie/ naruszenie chronionej prawem tajemnicy zawodowej. Osoba taka nie musi uzasadniać, czemu nie odmawia odpowiedzi na pytanie.

  1. Opinia biegłego.

Gdy w sprawie wymagane są umiejętności specjalne organ może zwrócić się do biegłego o wydanie opinii. Biegłym jest osoba posiadająca wiadomości specjalne w wyniku kształcenia lub wykonywania zawodu. Powołuje się go w drodze postanowienia na które nie służy zażalenie. Wojewoda prowadzi listę biegłych na terenie swojego województwa, listę biegłych prowadzi również sąd okręgowy, a poszczególni ministrowie prowadza listę biegłych dla swoich potrzeb. Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji listę biegłych skarbowych prowadzi Dyrektor Izby Skarbowej.

Biegły składa opinię na piśmie lub ustnie do protokołu, a strona może się do tej opinii ustosunkować. Biegły ponosi odpowiedzialność za wydaną opinię. Organ może kierować postępowaniem biegłego przez postawienie pytań, na które biegły powinien odpowiedzieć
(to zakreślenie granic opinii). Biegłemu za sporządzenie opinii przysługuje wynagrodzenie wedle przepisów szczegółowych. Względem biegłego stosuje się te same ograniczenia co do wyłączenia pracownika organu. Biegły nie może odmówić przyjęcia funkcji biegłego (prócz sytuacji wyłączających).

  1. Oględziny.

To czynność procesowa polegająca na dokonywaniu spostrzeżeń za pomocą zmysłów względem miejsca, rzeczy i osoby. Oględziny osoby przeprowadza się wówczas gdy przepis tak stanowi (np. w sprawach opiekuńczych, w przepisach celnych). Oględzin dokonuje pracownik organu, a jeżeli w oględzinach uczestniczy biegły - jest jego pomocnikiem procesowym. Z oględzin sporządza się protokół podpisany przez wszystkich. W oględzinach może brać udział strona oraz świadkowie. Jeżeli w trakcie oględzin zachodzi konieczność pobrania materiałów do badań należy opisać sposób pobrania materiału, w jakie naczynia je pobrano oraz w jaki sposób oznakowano. Jeżeli przedmiot znajduje się w posiadaniu osób trzecich to osoby te są zobowiązane do okazania przedmiotu oględzin na wezwanie organu.

  1. Wyjaśnienia strony.

To dowód szczególny w postępowaniu administracyjnym wykorzystywany po wyczerpaniu wszelkich innych środków dowodowych lub z powodu ich braku lub kiedy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Przy przesłuchaniu strony stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków. Wyjaśnienia strony nie mogą być jedynym dowodem w sprawie. Jeżeli organ nie pouczy strony o jej uprawnieniach podczas składania wyjaśnień - tracą one moc dowodową. Wartość zeznań stron jest taka sama jak innych dowodów chyba, że uda się wykazać nieprawdziwość wyjaśnień.

Udostępnianie akt.

To konkretyzacja zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. W każdym stadium postępowania organ jest zobowiązany umożliwić stronie wgląd do akt oraz sporządzanie notatek i odpisów. Należy stworzyć takie warunki w których strona może spokojnie i swobodnie przeglądać akta. Jednocześnie istnieć musi pełna kontrola nad aktami ze strony pracownika organu, tak by wyeliminować możliwość kradzieży i wnoszenia przez stronę poprawek w dokumentacji. Stąd najczęściej udostępnianie akt ma miejsce w siedzibie organu. Organ ma obowiązek udostępnienia akt stronie za wyjątkiem:

  1. akt objętych tajemnicą państwową;

Tajemnica państwowa to rodzaj informacji, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów RP dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa.

  1. akt, które organ wyłączył ze względu na ważny interes państwowy;

Ważny interes państwowy to termin nieostry. Jest znaczeniowo węższy od ważnego interesy społecznego i od interesu państwowego. W razie wątpliwości należy akta udostępnić.

Odmowa udostępniania akt następuje w drodze postanowienia na które służy zażalenie.

Postępowanie dowodowe.

Rozprawa administracyjna (art. 89 - 96 KPA)

Rozprawa administracyjna jest jedną z postaci załatwienia sprawy. Obok rozprawy administracyjnej istnieją jeszcze inne formy załatwienia sprawy - ugoda administracyjna, postępowanie wyjaśniające (gabinetowe).

Rozprawę administracyjną przeprowadza się:

Przygotowanie do rozprawy (czynności niezbędne do jej przeprowadzenia, przeprowadzane przez pracownika prowadzącego postępowanie):

  1. wzywa strony do złożenia wyjaśnień, dokumentów oraz do dostarczenia lub wskazania innych dowodów związanych z rozprawą;

  2. wezwanie stron na rozprawę (wezwanie musi być wysłane z takim wyprzedzeniem, aby do rąk adresata trafiło na 7 dni przed planowanym terminem rozprawy);

  3. wezwanie świadków i biegłych na rozprawę;

  4. inne czynności, jeżeli organ stwierdzi, że rozprawie powinny wziąć udział inne osoby, których postępowanie to dotyczy, powiadamia te osoby w drodze listownej lub przez obwieszczenie publiczne;

  5. organ o planowanej rozprawie może powiadomić organizacje społeczne lub prokuratora, gdy sprawa ma szerszy społeczny wydźwięk, by zapobiec oskarżeniom
    o stronniczość;

Rozprawa:

Zawieszenie postępowania (art. 97 - 103 KPA)

Zawieszenie ma miejsce wówczas, jeżeli zaistnieje przeszkoda, której usunięcie jest
w możliwościach organu (jeżeli przeszkoda jest trwała należy postępowanie umorzyć). Wyróżnia się zawieszenie postępowania obowiązkowe i fakultatywne.

Postępowanie zawiesza się obowiązkowo w przypadku:

  1. śmierci obu lub jednej stron, a zachodzi konieczność wezwania jej następców procesowych (chyba, że sprawa dotyczy tylko zmarłej strony - wtedy się umarza);

  2. w przypadku śmierci przedstawiciela ustawowego stron;

  3. w przypadku utraty zdolności do czynności prawnych przez stronę lub jej przedstawiciela ustawowego;

  4. gdy zachodzi konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd lub inny organ (ta okoliczność mogłaby skonsumować wcześniejsze przesłanki);

Postępowanie można zawiesić fakultatywnie: