Ważne obszary podlegające komunikowaniu w organizacji
Komunikowanie dotyczące zarządzania relacjami z pracownikami i klientami
Komunikowanie dotyczące zarządzania wiedzą
Komunikowanie dotyczące zarządzania projektami
Informacje o charakterze nieformalnym
Co trzeba znać przygotowując plan komunikacji
Stan komunikacji
Potrzeby odbiorców
Najskuteczniejszego nadawcę
Najskuteczniejsze kanały komunikacji
Efektywność ich oddziaływania
Jednym z podstawowych obowiązków menedżera jest, a w zasadzie powinno być przekazywanie informacji.
Tablice ogłoszeń, radiowęzły, listy, ”mema”, prasa oraz intranet mogą jedynie stanowić wsparcie procesu komunikacji!
FUO → W sytuacji, gdy chcesz przekazać drugiej osobie informację, którą może być dla niej trudna przyjęcia (krytyka, zwrócenie uwagi itp.), stosuj prostą i skuteczną metodę składająca się z trzech kroków
FAKT / USTOSUNKOWANIE / OCZEKIWANIE
Twój kolega z pracy nie wykonał zadania na czas. Zamiast krzyczeć na niego (co spowoduje, że będzie się bronił za wszelką cenę), mówisz do niego: „Spóźniłeś się z tym o trzy godziny (FAKT), strasznie mnie to dezorganizuje (USTOSUNKOWANIE), mam nadzieję, że w przyszłości oszczędzisz mi stresu (OCZEKIWANIE)”.
Warunki powodzenia komunikacji
Zarząd wspiera komunikację
Kadra kierownicza stosuje komunikację liniową
Wszyscy postępują zgodnie z tym, co jest komunikowane
Monitorowana jest efektywność przepływu informacji
Od czego zależy rzeczywisty styl kierowania
Podwładni
Przełożony -kierownik
Organizacja
Zadanie
Kierownik
poziom kwalifikacji
zdolność do zmiany stylu kierowania
wcześniejsze doświadczenia
cechy intelektu i osobowości
KOMPETENCJE LIDERA
nastawienie na osiągnięcie celu
empatia
umiejętność podejmowania decyzji
Siła przekonywania i umiejętność komunikacji
Siła przebicia i umiejętność radzenie sobie z konfliktami
Style kierowania wg Hersey'a i Blancharda → partycypacyjny (nie chce/potrafi), konsultacyjny (chce / nie potrafi), delegujący (chce / potrafi) i dyrektywny (chce / nie potrafi)
Działania kierownika przyczyną demotywacji
Brak lub złe realizowanie funkcji kierowniczych
Nieprawidłowa komunikacja
Brak lub nieprawidłowa informacja zwrotna
Brak budowania pozytywnego stosunku do zmian
Niejasno sformułowane cele i zadania lub ich brak
Chaotyczne przydzielanie zadań
Słaba organizacja pracy…
GRUPA → To każda liczba osób, które są związane wzajemnymi interakcjami, są psychologiczne wzajemnie siebie świadome; Postrzegają siebie jako grupę; Mają wspólny cel
ZESPÓŁ → Zespół pracowniczy jest specyficzną grupą społeczną wykonującą określone zadania, powiązaną formalnymi i nieformalnymi więziami Charakteryzują go też: Wspólne cele Normy grupowe Spójność Role grupowe.
WARUNKI SKUTECZNEJ PRACY ZESPOŁU
WSPÓLNY SENS ISTNIENIA I WSPÓLNE CELE
ZAINTERESOWANIE PROCESAMI I NORMAMI
WYKORZYSTANIE WŁASNYCH ZASOBÓW
UWAŻNE SŁUCHANIE I OTWARTOŚĆ NA ODMIENNE POGLĄDY
OTWARTE TRAKTOWANIE KONFLIKTÓW
KONCENTRACJA NA ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW
WŁAŚCIWA PROPORCJA RÓL
UCZENIE SIĘ NA BŁĘDACH
OKRESOWA OCENA POSTĘPÓW
WZAJEMNE ZAUFANIE
ROLE W ZESPOLE → Role oczekiwane mają zazwyczaj dwa źródła: formalne, nieformalne, [L.Mullins, 2006, s.281]:
role formalne są formalnie przypisane i wskazują jakie osoba ma zadania, obowiązki odpowiedzialność oraz jakie są oczekiwane zachowania przy ich pełnieniu. Źródłem są: kontrakty, umowy, opisy pracy, standardy pracy, regulaminy, procedury. Źródlem może być też sama istota zadania. Do tej grupy należą role pracy i role zawodowe,
role nieformalne - od członków zespołu oczekuje się wiele zachowań, które wprawdzie nie są formalnie zapisane, ale są wymagane przez resztę zespołu, np. wzajemne wsparcie, sposób komunikacji nieformalnej, postawy wobec szefów. To role zespołowe, których kompozycja jest bardzo ważna dla sukcesu i podtrzymania pracy zespołowej.
ZESPÓŁ PROJEKTOWY → Powołanie zespołu realizującego projekt, to :
Wyznaczenie kierownika zespołu
Dobór osób do zespołu
określenie kto i za co odpowiada,
Określenie mierników oceny efektów pracy
określenie harmonogramu działania
Podział zadań musi być jednoznacznie zdefiniowany i przydzielony określonym, kompetentnym osobom, w taki sposób, aby nie powodować luk, czyli nie pozostawiać zadań, którymi nikt się nie zajmie.
ROLE ZESPOŁOWE
Kierownik zespołu projektowego (lider, koordynator) -osoba odpowiedzialna za całość zagadnień związanych z jego realizacją, sprawuje pieczęć i kontrolę nad sposobem w jaki grupa dąży do osiągnięcia celów, opracowuje proces realizacji projektu, w tym koordynacja prac
Organizator-zmienia koncepcje i plany na praktyczne działanie, jest odpowiedzialny za praktyczne wdrążenie projektów i planów rozwiązań
Człowiek akcji- chce szybko widzieć rezultaty, kieruje swoja uwagę na ustalenie celów i priorytetów
Poszukiwacz- szuka środków do realizacji zadań, nawiązuje kontakty zewnętrzne, które mogą być użyteczne dla zespołu
Analityk- analizuje problem, ocenia pomysły i sugestie
Kreator- wysuwa nowe pomysły i strategie ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych problemów
Perfekcjonista - dąży do osiągnięcia konkretnego efektu jakościowego, dba o zakończenie zadanie w określonym czasie i zapewnienie mu jak najwyższego standardu wykonania,
M. Belbin stwierdził, że sukces zespołu uzależniony jest od faktu czy w jego składzie znajdą się osoby zdolne do pełnienia określonych ról.
Brak pewnych ról lub ich niewłaściwe proporcje mogą znacznie utrudniać zespołowi zarówno osiąganie postawionych celów jak i przebieg prac zespołowych.
CECHY SKUTECZNEGO ZESPOŁU
WSPÓLNY SENS ISTNIENIA I WSPÓLNE CELE
ZAINTERESOWANIE PROCESAMI I NORMAMI
WYKORZYSTANIE WŁASNYCH ZASOBÓW
UWAŻNE SŁUCHANIE I OTWARTOŚĆ NA ODMIENNE POGLĄDY
OTWARTE TRAKTOWANIE KONFLIKTÓW
KONCENTRACJA NA ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW
WŁAŚCIWA PROPORCJA RÓL
UCZENIE SIĘ NA BŁĘDACH
OKRESOWA OCENA POSTĘPÓW
WZAJEMNE ZAUFANIE
Inteligencja emocjonalna (EQ) - zdolność rozpoznawania uczuć własnych i uczuć innych osób, zdolność motywowania i kierowania emocjami, zarówno własnymi, jak i osób znaczących. Są to zdolności odmienne od inteligencji poznawczej czyli umiejętności czysto intelektualnych, ale je uzupełniające.
Pięć głównych składników inteligencji emocjonalnej:
Samoświadomość
Samoregulacja
Motywacja
Empatia
Umiejętności społeczne
MOTYWOWANIE → Jest procesem ciągłym Wpływa na poziom energii, jaki wkładany jestw wykonanie zadania i osiągnięcie celu Umacnia pozycję lidera Rozwija poczucie zaangażowania w zadanie Jest okazją do docenienia
STAWIANIE CELÓW - SMART - konkretny, mierzalny, osiągalny, realistyczny, określony w czasie.
PURE - pozytywnie przedstawiony, zrozumiały, sensowny, z zaangażowaniem
Strategia odgrywa kluczową rolę w definiowaniu a następnie kształtowaniu zachowań członków organizacji.
Szkoła pozycyjna:
- minimalizacja kosztów (lidera kosztowego) - działalność po koszcie niższym niż konkurencja
- zróżnicowania - produkt oferowany klientom jest wyjątkowy
Większość firm funkcjonuje w środowisku zmiennym, wiąże się to z niepewnością, której doświadczają firmy:
- nielojalność i zmieniające się oczekiwania klientów
- intensywne i trudne do przewidzenia działania konkurencji
- stałe zmiany regulacji prawnych
- nieoczekiwany rozwój techniki
- burzliwe zmiany w otoczeniu makroekonomicznym
Realizowana strategia oraz charakter otoczenia, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo istotnie wpływają na poziom pożądanej elastyczności danej organizacji.
STRATEGIA PERFEKCYJNA - stałe doskonalenie procesów w organizacji, bez większej analizy i refleksji na temat przydatności tych procesów; wysoka powtarzalność i standaryzacja działań; na podstawie doświadczenia; nowoczesne technologie; wysoka wydajność i niskie koszty; wyuczona nieudolność i konserwatyzm; produkcja masowa;
Hierarchiczna, scentralizowana i sztywna struktura organizacyjna; szczegółowe i stabilne procedury; autokratyczny sposób sprawowania władzy; indywidualne rozwiązywanie problemów przez kierownika; podążanie starymi utartymi szlakami; brak prawa do ryzyka; rolą kierownika jest odpowiedzialność za przestrzeganie procedur; kwalifikacje pracowników są wąskie, stabilne i odtwórcze; strategia sita
STRATEGIA KREATYWNA (INNOWACYJNA) - poszukiwanie nowych sposobów zaspokajania dotychczasowych potrzeb klientów; dostrzeganie nowych potrzeb i reagowanie na nie; zarządzanie innowacjami; trudna do naśladowania przez konkurencję; duże wymagania wobec pracowników; strategia kapitału ludzkiego; organizacja ucząca się;
Pozioma, zdecentralizowana i elastyczna struktura organizacyjna; ogólne, nieostre, dynamicznie zmieniające się przepisy; sposób sprawowania władzy jest partycypacyjny; zespół rozwiązuje problemy; otwartość na eksperymenty i nowe doświadczenia; prawo do ryzyka; rolą kierownika jest odpowiedzialność za szeroko i nieostro zdefiniowany obszar oraz odpowiedzialność za wyniki; kwalifikacje pracowników są szersze zmienne innowacyjne i koncepcyjne; strategia kapitału ludzkiego
ORGANIZACJA UCZĄCA SIĘ:
- systematyczne podejście do rozwiązywania problemów
- eksperymentowanie z nowymi pomysłami
- uczenie się na podstawie własnych doświadczeń
- uczenie się od innych
- popularyzowanie i upowszechnianie wiedzy w całej organizacji
Skutecznym nazywamy takie działanie, które prowadzi do zamierzonego jako cel; podlega stopniowaniu
Efektywność to rezultat podjętych działań, opisany relacją uzyskanych wyników do poniesionych kosztów. Można ją zwiększać:
- maksymalizując wynik przy danym koszcie - wariant wydajnościowy
- dążąc do zadanego wyniku ograniczając koszty - wariant oszczędnościowy
1. Działania skuteczne i efektywne - cel uzależniony od efektu
2. Działania skuteczne i nieefektywne - ważny cel
3. Działania nieskuteczne i efektywne
4. Działania nieskuteczne i nieefektywne - błędnie skonfigurowany system zarządzania; znaczna rozbieżność celów indywidualnych z celami organizacji; nieformułowanie przez organizację jasnych oczekiwań wobec członków
Warunkiem stymulowania pracowników do efektywnego działania jest możliwość pomiaru efektywności danego pracownika czy też komórki. Problem może wynikać z jakościowego charakteru działania czy braku narzędzi do identyfikowania i kalkulowania kosztów i przychodów w miejscu powstawania.
Niekiedy oczekiwanie od pracowników jedynie skuteczności wynika z innych przesłanek - specyfiki posiadanych w organizacji zasobów ludzkich. X - praca to zło konieczne, Y - praca wartością samą w sobie
Zachowania w organizacji - indywidualne i zespołowe formy aktywności członków organizacji. Znaczący wpływ na ich charakter mają cechy organizacji i warunki jej funkcjonowania.
Przedmiotem nauki o zachowaniach w organizacji jest badanie aktywności ludzi w obrębie organizacji oraz uwarunkowań na nią wpływających.
Zadaniem jest pozyskanie wiedzy, w jaki sposób skłonić członków do efektywnych zachowań zgodnych z jej interesem.
Nauka ma na celu wyjaśnianie i przewidywanie zachowań ludzkich oraz opracowanie zaleceń dotyczących sposobów wpływania na nie - interdyscyplinarna.
ZACHOWANIA ORGANIZACYJNE:
- produktywność - realizacja zadań i celów organizacji zgodnie z zakresem obowiązków
- absencja - uchylenie się pracownika od pracy
- wycofanie się - rezygnacja dobrowolna lub wymuszona sytuacją
POŻĄDANE ZACHOWANIA PRACOWNIKÓW
- zachowanie wynikające z zakresu obowiązków
- dobre zachowania obywatelskie
OCZEKIWANIA SĄ WYPADKOWĄ
1. Strategii
2. Poglądów właścicieli, naczelnego kierownictwa
3. Etapu w cyklu życia organizacji
4. Kultury organizacji
5. Posiadanego potencjału ludzkiego
6. Wykorzystanej techniki, która silnie wpływa na poziom standaryzacji zachowań pracowników
7. Specyfiki komórek/obszarów funkcjonalnych
8. Szczebla zarządzania
Kształtowanie zachowań odbywa się na trzech poziomach: indywidualnym, zespołowym i organizacyjnym - narzędzia formalne i nieformalne.
RODZIAŁ 2.
UMIEJĘTNOŚCI KIEROWNIKA:
1. Społeczne: motywowanie, koordynowanie
2. Koncepcyjne: strategia,
3. Specjalistyczne: techniczne
MENEDŻER
- administruje
- koncentruje się na systemach
- podtrzymuje
- myśli krótkookresowo
- naśladuje
- opiera się na kontroli
LIDER
- inspiruje
- koncentruje się na ludziach
- rozwija
- myśli długookresowo
- kreuje
- opiera się na zaufaniu
ZADANIA DO KTÓRYCH POTRZEBNI SĄ KIEROWNICY O NISKICH UMIEJĘTNOŚCIACH PRZYWÓDCZYCH
- zwrot strategiczny w organizacji
- głęboka restrukturyzacja
- momenty przełomowe w organizacji
- małe przedsiębiorstwa o niskim poziomie sformalizowania
- sfera permanentnej zmiany przedmiotu działania
WŁADZA - potencjalna możliwość wpływania na zachowania innych
POLITYKA - stosowanie władzy w celu wprowadzenia w życie pomysłów i decyzji
WYMIAR POTENCJALNY WŁADZY - (inaczej formalny), uprawnienia przełożonego do ingerowania w pracę podwładnego poprzez wyznaczenie mu celów oraz warunków i sposobu realizacji zadań. Prawo do stosowania środków zachęty i przymusu.
WYMIAR RZECZYWISTY - faktyczna możliwość powodowania zachowań
WYMIARY WŁADZY:
1. waga - prawdopodobieństwo, że B zachowa się w sposób pożądany przez A
2. zasięg - liczba jednostek B, których zachowanie zostało zdeterminowane przez A
3. zakres - liczba tych zachowań każdej z osób poddających się władzy (B), na które skutecznie wpływa A
Warunkiem skutecznego sprawowania władzy jest zidentyfikowanie struktury potrzeb podwładnych oraz poziomu intensywności ich odczuwania - prawidłowy dobór bodźców oddziaływania.
TRANSAKCYJNE FORMY SPRAWOWANIA WŁADZY (operatywne stosowanie zasady „coś za coś”)
1. powstrzymywanie, sytuacja nęcąca - obietnica zrekompensowania z nawiązką dolegliwości związanych z powstrzymywaniem się od niepożądanego zachowania się (premia za brak absencji w pracy)
2. powstrzymywanie, sytuacja przymusowa - zagrożenie sytuacją wystarczająco dolegliwą, jeżeli motywowany zachowa się w sposób niepożądany (mandat karny za nieprzestrzeganie BHP)
3. mobilizowanie, sytuacja nęcąca - obietnica zrekompensowania z nawiązką dolegliwości związanych z zachowaniem się w sposób pożądany (premia uznaniowa)
4. mobilizowanie, sytuacja przymusowa - zagrożenie sytuacją wystarczająco dolegliwą, jeżeli motywowany nie zrealizuje obowiązujących standardów (nieprzedłużenie kontraktu)
Normatywny model kierowania pracownikami - kierowanie poprzez dyktowanie wysokiego tempa pracy i zwiększanie wymagań oraz asekuranckie odwlekanie trudnych decyzji w nieskończoność.
Perswazja - zmienianie postaw i stanu umysłu ludzi. Argumenty za pomocą których można wpływać na ich postawę mogą być emocjonalne i racjonalne. Jest to proces polegający na transformacji postaw podwładnych dostosowując je do wymagań strategii personalnej danej organizacji.
Zarządzanie - sprawowanie władzy nad członkami organizacji w różnych formach (np. przywództwo)
Przywództwo - osiąganie rezultatów za pomocą ludzi; kierownik pełniący swoją rolę w określony sposób; lider; jest zdolny do powodowania pożądanego przez siebie zachowania kogoś innego, kto ulega mu z powodu więzi jaka ich łączy, z powodu społecznego szacunku jaki zachodzi między nimi; bez potrzeby używania siły; emocjonalne więzi
WPŁYW PRZYWÓDCZY OPIERA SUĘ NA DZIAŁANIU NASTĘPUJĄCYCH MECHANIZMÓW:
- kierowany uznaje władzę i doświadczenie „przywódcy”, którego opiniom i poleceniom ufa
- kierowany czuje się zobowiązany wobec „przywódcy” na skutek tego, że tamten zaspokaja pewne jego oczekiwania i postawy
- kierowany odczuwa żywą sympatię i podziw dla „przywódcy”, stara się zdobyć jego szacunek przychylność oraz dać wyraz władnej życzliwości i lojalności
Autorytet - zdolność do sprawowania władzy bez konieczności osobistego kreowania zagrożeń i zachęt; podejmowanie decyzji które są akceptowane bez kwestionowania
Charyzma - cecha przypisana; przypisanie niezwykłych cech; w sytuacjach kryzysowych; nieodporna na niepowodzenie i rutynę; nadwyrężyć ją mogą: krytyka i powątpiewanie w nią; ujawnia się w momentach przełomowych dla organizacji;
CHARYZMATYCZNY PRZYWÓDCA:
- duża pewność siebie
- nasilony motyw dominowania
- wysoka motywacja wywierania wpływu na innych
- silne przekonanie o moralnej słuszności uznawanych wartości i podejmowanych działań
Styl kierowania - całokształt sposobów oddziaływania przełożonego na podwładnych w celu skłaniania ich do wypełniania ról organizacyjnych; duża różnorodność w zależności od celu; utrwalony w praktyce zestaw metod kierowana ludźmi.
Styl potencjalny - kształtowany przez subkulturę jednostki i całego środowiska w którym pełni swoją rolę (tak ma zamiar postępować); punktem wyjścia są cechy osobowościowe, wiedza i doświadczenie
Styl rzeczywisty - system metod i technik oddziaływania kierownika na podwładnych, który jest faktycznie stosowany ze względu na bieżące cele postawione kierownikowi przez jego zwierzchników oraz warunki, w których przyszło je realizować;
DZIAŁANIE ZORGANIZOWANE PODWŁADNEGO:
1. faza preparacji
a) etap planowania - kierownik: informowanie o sytuacji w organizacji, jej celach i warunkach realizacji; narzuca zadania cząstkowe; narzuca procedury wykonywania zadań
b) etap organizacji - kierownik stwarza warunki umożliwiające podwładnym samodzielne dokonanie podziału zadań oraz rozdysponowanie uprawnień i środków niezbędnych do ich wykonania; projektuje system współdziałania, opracowuje regulaminy i procedury; wyposaża podwładnych w niezbędne środki działania
2. faza realizacji - zakres interwencji uzależniony jest od zaangażowania się w poprzednie fazy
3. faza oceny - też może być zróżnicowany zakres interwencji przełożonego
Kierowanie dyrektywne - przełożony ma prawo precyzyjnie ustalić, na jakim poziomie ilościowym , jakościowym i wartościowym podwładny ma wykonywać swoje zadania
DECYDOWANIE JEDNOOSOBOWE
a) jednoosobowe samodzielne
b) jednoosobowe wspomagane
DECYDOWANIE KONSULTATYWNE
a) konsultatywne gabinetowe
b) konsultatywne plenarne
c) decydowanie zespołowe (demokratyczne)
STYL AUTOKRATYCZNY
- wysoki poziom czynnego zaangażowania kierownika w pracę zespołu
- ustala zadania dla zespołu i dzieli je pomiędzy członków; wpływa na sposób realizacji
- ustala terminy zadań i ściśle kontroluje przebieg wykonania na bieżąco
- samowładztwo
- podwładni nie są z natury rzeczy zdolni do zaangażowanego i twórczego działania na rzecz organizacji
- młody i niedoświadczony zespół, niezdolny do emocjonalnego zaangażowania w realizację celów organizacji
- skłonny do zmiany stylu kierowania gdy zespół dojrzeje
- częste stosowanie kar
- samodzielne rozwiązywanie konfliktów
WARUNKI STOSOWANIA:
- niski poziom dojrzałości podwładnych, nowozatrudnieni
- sytuacja nie wypracowała standardów postępowania
- brak emocjonalnego zaangażowania pracowników
- ilość a nie jakość
- niski status społeczny wykonywanego zawodu
- silna przewaga kierownika nad przełożonymi
- proste i rutynowe zadania
STYL KONSULTATYWNY
- włączenie pracowników w proces organizowania ich pracy, przy zachowaniu prawa kierownika do ostatecznej decyzji o miejscu, czasie i sposobie realizacji zadania
- krytyczny stosunek podwładnych do zleconych zadań
- „kupowanie” wartościowych pomysłów podwładnych, „sprzedaje” swoje
- konsultowanie decyzji - emocjonalne zaangażowanie członków
- wykorzystanie wiedzy i umiejętności podwładnych
- solidarna odpowiedzialność zespołu
WARUNKI STOSOWANIA:
- podwładni potrafią już realizować znaczą część postawionych im zadań bez konieczności permanentnego nadzoru
- podwładni są zdolni do krytycznej analizy sposobu realizacji zadań
- potrafią zaproponować konkurencyjne sposoby, pomysły
- nie dorównują kompetencjom przełożonego, nie są emocjonalnie przygotowani do podjęcia odpowiedzialności
- już opanowali techniki pracy wykonawczej
STYL DEMOKRATYCZNY
- wysoki poziom zaangażowania podwładnych w sprawy zespołu
- brak władczej interwencji w działania zespołu
- kierownik zwraca uwagę na postawy i stosunki międzyludzkie
- przełożony precyzuje obszary działania zespołu, współuczestniczy w formułowaniu celów i podziale zadań i sposobów realizacji
- wspomaga merytorycznie i dodaje wiary
- mało kontroli, koncentracja na końcowych wynikach
- dobiera skład zespołu
- jest członkiem zespołu
WARUNKI:
- przełożony jest sprawnym organizatorem
- pobudza innowacyjność, zaangażowanie emocjonalne
- podwładni nie osiągnęli jeszcze umiejętności samoorganizacji
- wysoki poziom kwalifikacji fachowych i moralnych zespołu
- niezakłócony tok realizacji zadań standardowych
- system motywacji zachęcający do kreatywności
- wspólne cele
- rozbudowane potrzeby społeczne członków zespołu
STYL BIERNY
- niski poziom bezpośredniego zaangażowania kierownika w prace podległego zespołu
- minimalnie ingeruje w przebieg realizacji zadania
- precyzuje granice obszarów działania zespołu oraz formy ponoszenia odpowiedzialności
- angażuje się czynnie tylko gdy zespół go o to poprosi, lub gdy stwierdzi naruszenie norm i zasad
STYL BIERNY NADZORUJĄCY
- gdy zadaniem zespołu jest wykonanie zadań poddanej wysokiej formalizacji
- przestrzeganie wskazań regulaminu i stosowania obowiązujących procedur
- przełożony ma dopilnować ich przestrzegania
- minimalizacja form ryzyka
- rolą kierownika jest pomaganie podwładnym w niezawodnym przestrzeganiu i poprawnym interpretowaniu norm i zasad
- przełożony nie wywiera presji na wydajność zespołu
WARUNKI STOSOWANIA:
- wysoki poziom sformalizowania celów i sposobów działania
- działania zdeterminowane techniką, konstrukcją lub technologią
- niezbędna standaryzacja procedur
- emocjonalne zaangażowanie nie ma tu znaczenia
STYL BIERNY DELEGUJĄCY
- kierownik tworzy warunki do sprawnej realizacji zadań zespołu zdolnego do samodzielnego stawiania celów i znajdowania sposobów ich realizacji
- kierownik ma zdobywać środki finansowe na działalność zespołu oraz określenie obszaru odpowiedzialności zespołu
- monitoruje pracę aby analizować postęp prac i usuwać przeszkody
- kierownik ma rozwijać potencjał zespołu i dbać o emocjonalne zaangażowanie podwładnych
- miarą sukcesu jest innowacyjność
- przełożony nie jest członkiem zespołu
WARUNKI STOSOWANIA:
- zespoły o wysokim poziomie kwalifikacji
- duży poziom integracji emocjonalnej z instytucją oraz wewnętrzny
- podwładni dysponują większymi kwalifikacjami specjalistycznymi niż kierownik
- pełna dojrzałość członków zespołu, rozbudowane potrzeby wyższego rzędu
- wysoki poziom samoorganizacji - nowatorskie cele
STYLE KIEROWANIA HERSEY'A I BLANCHARDA
- efektywność stylów związana jest z dojrzałością pracowników
- model sytuacyjnego podejścia do stylów
Można różnicować styl w stosunku do poszczególnych jednostek. Dojrzałość organizacji i pracowników warunkuje przejście od stylu dyrektywnego do delegującego
KIEDY STOSUJEMY STYLE
Formowanie - dyrektywny
Docieranie - konsultatywny
Normowanie - partycypacyjny
Współdziałanie - delegujący
UWARUNKOWANIA USPOŁECZNIENIA PROCESÓW DEYCYZYJNYCH:
- możliwość dokonania jednoznacznej oceny jakości podjętej decyzji
- poziom wiedzy decydenta na dany temat
- poziom ustrukturyzowania problemu
- poziom poczucia podmiotowości przez adresatów decyzji
- poziom zaufania do kompetencji decydenta
- poziom integracji celów decydenta i adresatów decyzji
- ilość czasu będąca do dyspozycji decydenta
Grupa 1. Kryteria i sposób oceny kierownika zespołu
- poziom tolerancji ryzyka w organizacji - uspołecznienie procesu decyzyjnego daje duże szanse na to, że wynik tak osiągnięty będzie lepszy od przeciętnego wyniku indywidualnego. Istotnie zmniejszy się również prawdopodobieństwo podjęcia decyzji absolutnie nietrafionej
- poziom przestrzegania zasady jedności kierownictwa
- poziom jednoznaczności, stabilności oraz zgodności kryteriów rzeczywistych z formalnymi
- poziom kompleksowości oceny i horyzont czasu podlegający ocenie
Grupa 2. Umiejętności kierownicze
- umiejętność wykorzystania wiedzy podwładnych przez kierownika
- umiejętność rozpoznawania i integrowania interesów uczestników procesu decyzyjnego
- umiejętność organizowania zbiorowych form decydowania
Grupa 3. Cechy współuczestników procesu decyzyjnego
- kultura wspólnego rozwiązania problemów i zdolność do dzielenia się wiedzą
- struktura zespołu decyzyjnego
- motywacja członków zespołu decyzyjnego
ROZDZIAŁ 3.
DLACZEGO ZESPÓŁ:
- synergia wiedzy
- zmniejszenie szans na blokadę
- mniejsza możliwość błędów
- podział pracy
1. Elastyczność
2. Możliwość szybkiego uczenia się
3. Motywowanie do kreatywności
Zespoły są efektywniejsze niż pojedyncze jednostki bo występuje efekt synergii - współpraca i dzielenie się zróżnicowaną wiedzą przy realizacji wspólnego celu. Skuteczność zespołu zależy również od składu i spójności zespołu, rodzaju zadania, uprawnień decyzyjnych i miejsca zespołu w strukturze firmy.
GRUPA - niewielka liczba ludzi pracujących razem, lecz z indywidualnymi zadaniami, podejmującymi indywidualne wysiłki i ponoszącymi indywidualną odpowiedzialność; dowolna liczba osób, im więcej tym indywidualności giną i większe znaczenie ma przywódca grupy
ZESPÓŁ - zbiór ograniczonej liczby osób (4-6 osób), wybranych do wspólnej pracy nad określonym celem:
- mają wspólny cel działania
- jasno określone wzajemne role i obowiązki
- spotykają się ze sobą regularnie
- mają poczucie wzajemnej odpowiedzialności
- odczuwają chęć wspólnego podejmowania działań
- mają poczucie przynależności do zespołu
- przywództwo dzielone przez osoby
WSPÓLNE CECHY ZESPOŁU I GRUPY:
- normy grupowe - standardy zachowań
- spójność grupy - poziom „ducha grupy”
- skład grupy - różnorodność członków pobudza kreatywność, powoduje konflikty
- wielkość grupy - mniejsze efektywniejsze
Grupami są pracownicy komórek organizacyjnych będących na stałe w strukturze organizacyjnej firmy
Zespół to odmiana grupy mająca wyraźny cel, wspólnie działa i wspólnie odpowiada, nie jest z reguły na stałe w strukturze organizacyjnej firmy. Kierowani są przez liderów zespołów.
Wyniki grupy zależą od przyjętego przez nią podejścia do działania.
Grupa robocza - wypracowuje wyniki w postaci sumy indywidualnych osiągnięć poszczególnych członków; członkowie wymieniają się informacjami, pomagają sobie w podejmowaniu decyzji; wspierają się prowadząc do efektywnej pracy; nie mają wspólnego celu
Pseudozespół - grupa nie podejmuje nawet prób postępowania wg wymienionych zasad; dąży do osiągnięcia nadzwyczajnych wyników; nie koncentrują się na wspólnej pracy; nie mają wspólnych celów; najmniejszy wkład w osiągnięcie celów organizacji; wspólne wysiłki gorsze od indywidualnych
Potencjany zespół - podejmują współpracę, jednak nie wszystkim zespołom udaje się pokonać wewnętrzne przeszkody i stworzyć prawdziwy zespół; silna potrzeba osiągania nadzwyczajnych wyników; brak precyzji w określeniu celu i efektów; brak dyscypliny w podejściu do działania; brak poczucia wspólnej odpowiedzialności
Prawdziwy zespół - mała grupa osób mających komplementarne umiejętności i wspólne podejście do pracy; wspólny cel; wspólna odpowiedzialność; efektywna komórka działania
Zespół osiągający ponadprzeciętne wyniki - wszystkie cechy prawdziwego zespołu; wzajemna troska; wydajniejsze i efektywniejsze; wyniki przerastają oczekiwania
Istotą każdego zespołu jest rzeczywista praca zespołowa wyrażająca się wspólnotą celów, współzależnością zadań i odpowiedzialności. Różnica tkwi w wielkości i wynikających skutkach.
Grupa aby stać się zespołem potrzebuje wspólnego celu i współpracy przy jego realizacji.
DOJRZAŁY ZESPÓŁ:
- mają wspólny cel i współzależne zadania
- ma liczne interakcje przy realizacji zadań
- świadomie współpracuje ze sobą
- działa w oparciu o wypracowane i zaakceptowane normy
- ponosi wspólną odpowiedzialność za realizację wyznaczonego celu
- sukces członka zależy od sukcesu zespołu
- ma jasno określone przywództwo
ZESPÓŁ BO:
- zarządzanie jakością
- poszerzenie zakresu samokontroli pracowników
- redukcja średniego szczebla kierowników
- delegowanie uprawnień na niższe szczeble
- eksponowanie znaczenia współpracy i kooperacji
- wykorzystanie potencjału pracowników
DLA ORGANIZACJI
- zwiększają innowacyjność
- podnoszą poziom wydajności
- nośnik wiedzy
- łatwiej znajdują rozwiązania problemów - efekt synergii
- sprawniejsze wdrażanie zmian - dyscyplina i podział ról
DLA CZŁONKÓW ZESPOŁU
- wsparcie
- wiedza i umiejętności
- poczucie przynależności i bezpieczeństwa
- wsparcie w momentach kryzysowych i stresu
- mobilizacja do działania
TRUDNOŚCI:
- konflikty między członkami zespołu
- sprzeczność w zakresie kompetencji
- dłuższy czas i spore wysiłki do wypracowania poczucia przynależności
- spowolnienie procesu decyzyjnego
- dominacja wewnątrz jednej grupy lub frakcji
EFEKTYWNOŚĆ ZESPOŁU ZALEŻY OD:
1. uwarunkowania zewnętrzne: miejsce zespołu w strukturze organizacji, poziom autonomii, relacje z innymi zespołami, dostęp do zasobów, system wynagradzania i szkoleń, instrukcje i procedury, rynek, otoczenie społeczne, prawne i polityczne
2. uwarunkowania wewnętrzne: charakter przywództwa, skład zespołu, określenie zadań i zasad współpracy, zakres odpowiedzialności
ZESPOŁY, KRYTERIUM CELU:
1. funkcjonalne - zadania w wybranym obszarze funkcjonalnym (finanse itp.), złożone z pracowników danej jednostki
2. podfunkcjonalne - złożone zadania wykraczające poza działalność pojedynczych jednostek funkcjonalnych
3. problemowe - powołane do rozwiązania konkretnego problemu
4. samokierujące - duża samodzielność w wyznaczaniu celów, podziale pracy i doborze metod, brak kierownika
5. wirtualne - wykorzystują nowoczesne technologie informacyjne do wspólnej pracy; podobne do problemowych
1. zespoły kierownicze - osoby pracujące na najwyższych szczeblach; dojrzały, zrównoważony zespół; nadzorowanie działalności całej organizacji lub obszaru; brak ram czasowych; efektem są decyzje, propozycje i rekomendacje; np. zarząd
2. zespoły zadaniowe - na najniższych szczeblach; zadania wynikające z podziału pracy w organizacji; zadania powtarzające się (produkcja); przydzielone zadania i monitoring; np. brygady wykończeniowe
3. zespoły procesowe - odpowiadają za wykończenie całkowitego produktu czy usługi; część struktury organizacyjnej; powtarzalność pracy
4. zespoły do rozwiązania problemów - pracownicy z różnych obszarów organizacji; dzielenie czasu między indywidualne zadania a zespołowe; na określony czas aż rozwiążą problem
5. zespoły projektowe - realizacja projektu; określony termin i budżet; z różnych części organizacji i spoza niej; dobór według kompetencji; przywództwo; np. nowy samochód
6. zespoły wirtualne - wykorzystanie interaktywnych technologii komputerowych do wspólnej pracy niezależnie od odległości; podobne do zespołów problemowych
ZESPOŁY:
a) z kierownikiem
b) z rozbudowaną strukturą zarządzania
c) samokierujące, samozarządzające
Zespół X - nakaz efektywnego kształtowania wewnętrznej dynamiki zespołów, wskazuje jak tchnąć ducha pracy zespołowej, jak podejmować racjonalne decyzje i przydzielać pracę, jak ustalać cele i role dla poszczególnych członków
- wysoki poziom działalności zewnętrznej
- skuteczność zewnętrzna łączona ze skutecznością wewnętrzną
- elastyczność kształtowania etapów pracy zespołu
Rola - oczekiwany wzorzec zachowania związany z zakresem i charakterem obowiązków, czynniki:
- sytuacyjne - wymagania zadania, styl przywództwa, pozycja w sieci komunikacyjnej
- indywidualne - wartości, postawy, zdolności, osobowość, motywacja
RODZAJE RÓL:
1. rola pracy - całokształt zadań i obowiązków osoby będącej członkiem zespołu
2. rola zespołowa - skłonność do określonych zachowań i relacji z innymi; rodzaj wkładu w relacje interpersonalne
3. rola zawodowa - ogół kwalifikacji i merytorycznego przygotowania, które osoba wnosi do pracy
4. rola funkcyjna - oczekiwania danej osoby wobec pracy
Role formalne - wskazują jakie osoba ma zadania, obowiązki, odpowiedzialność i jakie są oczekiwane zachowania przy ich pełnieniu; źródłem są: kontrakty, umowy; role pracy i role zawodowe. Oczekiwane przez pracodawcę wzorce zachowań
Role nieformalne - wymaga ich reszta zespołu, np. wzajemne wsparcie czy postawy wobec szefów; role zespołowe. Pełnione funkcje odpowiadające ich cechom, przyzwyczajeniom i rzeczywistym zachowaniom w zespole.
TYPOLOGIA RÓL ZESPOŁOWYCH BELBINA
1. Koordynator - dominujący ekstrawertyk, ponagla do działania, buduje zespół, stawia cele, kieruje procesem, wyczuwa hierarchię ważności zadań, przewiduje kłopoty; manipulator
2. Realizator - zrównoważony i szczery, preferuje stabilność, efektywny, praktyczny, organizator, wysokie zaangażowanie i odpowiedzialność, wyjaśnia cele i logiczne działanie; mało elastyczny
3. Lokomotywa - aktywny, logicznie myślący, rywalizuje, przejmuje inicjatywę, prezentuje poglądy, narzuca metody, nadaje kształt zespołowi, wznieca zapał, psycholog, łowca talentów; może prowokować, urażać innych
4. Innowator - introwertyk, intelektualista, najważniejsze sprawy, ufny, obojętny, oryginalne pomysły, krytyczny we wczesnych fazach rozwiązania problemów, problem = twórca praca; ignoruje detale, zbyt skupiony
5. Poszukiwacz źródeł - zrównoważony i dominujący, pozytywnie nastawiony, towarzyski, zmniejsza napięcia, dostarcza info z zewnątrz, dba o komunikację zewnętrzną, liczne kontakty; nadmierny optymista, słomiany zapał
6. Krytyk zespołu - skupiony, krytyczny i poważny, metodologiczne podejście, trzeźwa analiza, przewiduje trudności;
7. Skrupulatny wykonawca - poczucie obowiązku, niespokojny introwertyk, wprowadza porządek i pilnuje dotrzymania terminów, szczegółowy; niepokój
8. Dusza zespołu - lojalny, zrównoważony ekstrawertyk, wyczulony na innych, dba o dobrą komunikację wewnętrzną i atmosferę, podnosi morale, rozwiązuje konflikty; mało decyzyjny
9. Specjalista - duża wiedza i umiejętności, samodzielny z inicjatywą, wąski zakres działań, jeden cel, szczegółowy;
Współpraca - tworzenie wewnętrznych relacji, które ułatwiają odnalezienie pracownikom swojego miejsca w zespole zgodnie z obowiązkami, jakie do nich należą.
Dynamika zespołu - procesy i zachowania zachodzące w nim w toku funkcjonowania i realizacji wspólnych zadań
3 poziomy dynamiki zachowań związane z:
- treścią zadania
- procesem
- relacjami
SPÓJNE DZIAŁANIA LIDERA
Poziom 1. Treść
- cel projektu i cele indywidualne
- określenie parametrów
- określenie działań i potrzebnych zasobów
- ustalenie harmonogramu
- monitorowanie postępów
Poziom 2. Proces
- uzgodnienie sposobu pracy
- przydzielenie ról
- uzgodnienie planu
- sprawdzanie postępu i reagowanie
Poziom 3. Relacje
- poznanie opinii na temat współpracy w zespole
- reagowanie na konflikty i problemy
- sprawdzanie poziomu motywacji członków zespołu
- sprawdzanie, czy wszyscy są zaangażowani
ZACHOWANIA WPŁYWAJĄCE NA POZIOM I SKUTECZNOŚĆ WSPÓŁPRACY W ZESPOLE:
- zachowania zadaniowe - pomagają zespołowi ustalać i realizować wspólne cele i zadania
- zachowania zespołowe - wzmacniające harmonię, spójność zespołu i współpracę
- zachowania indywidualne - powstają w wyniku niezaspokojenia potrzeb indywidualnych, przeszkadzają w osiąganiu celów zespołowych
Skuteczność zespołu jest największa gdy między zachowaniami zadaniowymi i zespołowymi istnieje właściwa proporcja, natomiast niepożądane zachowania indywidualne są ograniczone do minimum.
MODEL ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
1. opis i analiza problemu
2. generowanie i omówienie możliwych rozwiązań
3. ocena wszystkich zaproponowanych rozwiązań
4. wybór najlepszego rozwiązania
5. wprowadzenie wybranego rozwiązania w życie
ZALETY ZESPOŁOWEGO PODEJMOWANIA DECYZJI
- większy potencjał wiedzy i doświadczenia
- wyższa trafność decyzji
- wspólna odpowiedzialność
- mobilizacja członków zespołu do realizacji własnych decyzji
- możliwość wyłonienia się lidera
- przepływ wiedzy i szybsze uczenie się
- większy komfort psychiczny
WADY ZESPOŁOWEGO PODEJMOWANIA DECYZJI
- rozmycie się odpowiedzialności
- możliwość zaistnienia konfliktów
- dłuższy czas podejmowania decyzji
- syndrom myślenia grupowego
- mała aktywność poszczególnych członków
- obniżenie wartości najlepszych
- problem z podziałem nagród
Reguły - formalne, sprecyzowane standardy zachowania i procedury
Normy - nieformalne, często niewypowiedziane, niejawne standardy zachowania i procedury działania członków zespołu
Funkcje norm:
- wzmacniają tożsamość członków
- zapewniają porządek
- zapewniają standardy pozwalające zespołowi na ocenę i kontrolę zachowań zespołowych
- redukują wśród członków poczucie niepewności co do sposobów ich działania
1. Formowanie
Przewaga zachowań zadaniowych; zachowania zespołowe i indywidualne ograniczone - obserwacja
Działania lidera: przedstawienie celu, przydzielenie zadań, rozdział obowiązków, podejmowanie decyzji, przejawianie inicjatywy, rozpoznanie nastawień członków, weryfikowanie przydatności członków
2. Docieranie
Zachowania zadaniowe i zespołowe ograniczone, przewaga zachowań indywidualnych, organizowanie się, bardziej swobodni, prezentacja własnych poglądów, prawdopodobieństwo konfliktów, jak się układa współpraca?
Działania lidera: rozpoznanie źródeł konfliktów i rozwiązanie, jasny rozdział zadań i obowiązków, angażowanie zespołu w ocenę wyników, weryfikacja ról i struktury
3. Normowanie
Pozytywne odczucia w wyniku rozwiązania konfliktów, wspólne normy, skłonni do współpracy, otwartości, poczucie wspólnoty i spójności, zachowania zadaniowe, zespołowe i indywidualne pojawiają się w tych samych proporcjach
Działania lidera: regularne sprawdzanie wyników, doskonalenie przepływu informacji, rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji, motywowanie do dzielenia się, nagradzanie za wyniki zespołowe
4. Współdziałanie
Dojrzały zespół, wykonuje zadania, koncentracja na celu, silne relacje współpracy, dzielenie się przywództwem, mały zakres indywidualnych zachowań
Działania lidera: pozostawienie samodzielności w przydziale zadań i sposobów działania, przewodzenie podążające za potrzebami grupy, zachęcanie do dalszego doskonalenia komunikacji, nagradzanie
Przywództwo rotacyjne - przyjmowanie przez poszczególnych członków roli lidera w zależności od potrzeb i oczekiwań zachowań w określonej sytuacji
Spójność - stan gdy występują silne więzi społeczne między członkami zespołu, mają oni poczucie bycia zespołem i realizują cele zgodnie z akceptowanymi w grupie wzorami, standardami, normami.
Spójność zadaniowa - członkowie akceptują zadanie, występuje silna zespołowa motywacja do zakończenia zadania
Spójność społeczna - członkowie lubią się nawzajem i są do siebie przywiązani
NA SPÓJNOŚĆ I WYNIKI ZESPOŁU WPŁYWA WIELE CZYNNIKÓW:
1. Skład zespołu - wielkość, cechy i umiejętności członków, fluktuacja członków
2. Czynniki organizacyjne - styl zarządzania i przywództwa, polityka i procedury, sukces, zagrożenia zewnętrzne
3. Środowisko pracy - charakter zadania, warunki fizyczne, komunikacja, technologia
4. Etap rozwoju i dojrzałość zespołu - formowanie, docieranie, normowanie, współdziałanie
POZYTYWNE SKUTKI WYSOKIEJ SPÓJNOŚCI
- silniejsze więzy współpracy i wzajemnej pomocy
- cele zespołu są akceptowane
- ograniczane są nieformalne cele pojedynczych osób
- osoby cechuje niższa fluktuacja i absencja
- zespoły te osiągają częściej lepsze wyniki
- bardziej ożywiona komunikacja wewnętrzna
- skuteczniej osiągają zamierzone cele
- wyższy poziom satysfakcji
NEGATYWNE SKUTKI WYSOKIEJ SPÓJNOŚCI
- wzrasta stopień kontroli nad jednostkami
- syndrom myślenia grupowego
- zatracanie tożsamości indywidualnej
- trudno przeprowadzić zmiany postaw i norm
- działanie przeciw interesom organizacji
WZMACNIANIE / KREOWANIE ZESPOŁU
- kreowanie kulturowe
- kreowanie organizacyjne
- kreowanie strukturalne
BARIERY EFEKTYWNOŚCI ZESPOŁÓW
1. Zbyt mała autonomia zespołu
2. Negatywna rywalizacja między zespołami
3. Istnienie konfliktu
4. Myślenie grupowe
5. Podejmowanie ryzykownych decyzji
6. Próżniactwo społeczne
WARUNKI STYMULUJĄCE ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ ZESPOŁÓW
1. Wizja pracy zespołu
2. Cele i zadania zespołu
3. Struktura zespołu
4. Odpowiednia wielkość zespołu
5. Właściwe normy zespołowe
6. Właściwe relacje z otoczeniem
DZIAŁANIA NA RZECZ ZWIĘKSZANIA EFEKTYWNOŚCI ZESPOŁU
- staranny dobór członków pod kątem kompetencji i cech osobowości i dojrzałości emocjonalnej
- dostosowanie struktury organizacyjnej do funkcjonowania elastycznych zespołów, zasobów i uprawnień
- rozwój systemu motywowania
- rozwój przywództwa partycypacyjnego
- przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom komunikacyjnym
- kształtowanie kultury firmy
- realizowanie polityki szkoleniowej
- zarządzanie wiedzą
- zarządzanie konfliktami
RODZIAŁ 4.
JAK PRZEŁOŻONY MOŻE MOTYWOWAĆ PODWŁADNYCH PRZEZ KOMUNIKACJĘ
- precyzyjne wydawanie poleceń
- przełożony wspiera podwładnych, jest zawsze pomocny, otwarty na komunikację
- ocenianie regularne, podsumowania w efekcie kanapki komunikacyjnej
- odpowiednie miejsce i czas na rozmowę - unikanie wszelkich barier
- porozumienie 2-stronne, komunikacja dwustronna, szczególnie z młodymi bądź uczącymi się pracownikami
NARZĘDZIA KOMUNIKACJI WEWNĘTRZNEJ
- regularne zebrania, odprawy zespołu
- spotkania zespołów zadaniowych
- zebrania zespołu kierowniczego
- przemówienia, prezentacje dla pracowników
- szkolenia, wideokonferencje, konferencje
- spotkania „w 4 oczy”
- tablice ogłoszeń, plakaty
- ankiety (anonimowe)
- rozmowy z odchodzącymi pracownikami
- miejsca prospołeczne np. bufet, pokój śniadaniowy
- skrzynka życzeń i zażaleń
- ogólny, powszechny dostęp do informacji na temat wprowadzanych zmian
KOMUNIKOWANIE:
- intrapersonalne - rozumienie siebie, rozumienie celów jakie chce się osiągnąć komunikując się
- interpersonalne - umiejętne oddziaływanie w kontaktach z drugim człowiekiem, interaktywne
- grupowe - oddziaływanie poprzez komunikację na zachowania członków grupy, wykształca stosunki
- międzygrupowe - koordynacja pracy zespołów o różnych celach
- instytucjonalne/organizacyjne - komunikowanie, w którym podkreśla się formalizację ról
- masowe - masowy, słabo albo w ogóle niezidentyfikowany odbiorca
Komunikowanie oznacza wzajemne przekazywanie przez ludzi informacji, uczuć, umiejętności za pomocą pewnych symboli takich jak: słowa, liczby, dźwięki, obrazy, gesty, mimika czy dotyk
CECHY KOMUNIKOWANIA SIĘ
- specyficzny proces społeczny; nadawca i odbiorca
- zachodzi w określonym kontekście społecznym
- proces kreatywny
- charakter dynamiczny
- proces ciągły dla człowieka
- ma charakter symboliczny
- jest interakcyjny
- świadomy i celowy
- złożony proces jednostronny lub dwustronny, werbalny lub niewerbalny, bezpośredni lub pośredni
Analiza treści przekazu - wskazuje zamiar nadawcy, odkrywając cel i przyjęty przez nadawcę sposób budowy komunikatu
Skutek przekazu - pozwala na analizę intensywności obrazu, żywotności języka, słownictwie, sformalizowaniu prezentacji, tempie i złożoności przekazu
SKUTECZNOŚĆ KOMUNIKACJI
- informacja przekazana w zrozumiałym dla komunikujących się języku
- zostanie wykorzystany skuteczny nośnik informacji
- przekaz pozostanie czysty, bez zewnętrznych zniekształceń
- przekazany komunikat zostanie odebrany, zrozumiany i wykorzystany przez odbiorcę
- informacja była przeznaczona dla danego odbiorcy i zaspokoiła jego potrzebę informacji
Kontekst - warunki w jakich odbywa się proces - fizyczne, historyczne, psychologiczne, kulturowe
Intencje - chęć zaspokojenia własnych potrzeb, chęć zaspokojenia potrzeb odbiorcy, rozładowanie napięcia, konieczność realizowania razem wspólnych celów
KOMUNIKATY NIEWERBALNE:
- gesty i zespoły gestów
- kontakt wzrokowy lub jego brak
- dystans fizyczny między rozmówcami
- kontakt fizyczny
- pozycja ciała
- wygląd fizyczny, sposób ubrania
- sposób wypowiadania słów
- dźwięki paralingwistyczne
- używanie przedmiotów
PROBLEMY DOTYCZĄCE ODBIORCY:
- czy odbiorca odebrał wiadomość
- jak ją zrozumiał
- jak zinterpretował jej treść
- jakie wrażenie odniósł
- jak zareagował
DECYDUJĄ O TYM
- zainteresowanie i motywacja
- poziom intelektualny i przygotowanie zawodowe
- poziom uwagi
- zaufanie do nadawcy
Sygnał - dystans fizyczny, postawa ciała, patrzenie w oczy, wygląd i inne; byle nie sprzeczne; ważna rola w odbiorze komunikatu; wpływa na wrażenie
BARIERY
- materia informacji - cechy informacji, źródła informacji, powstające w trakcie obróbki treści (streszczanie, kumulowanie, komentarz)
- środowisko informacji
a) wynikające z rozwiązań strukturalno-organizacyjnych zastosowanych w firmie
b) związane z kulturą organizacyjną firmy
c) wynikające z formalnej pozycji członków organizacji
- udział człowieka jako nadawca i odbiorca
a) intelektualne możliwości
b) cechy osobowe
c) model roli w organizacji
d) uwarunkowania psychosocjologiczne
- nieostrożność, nieuważne słuchanie
- zniekształcenie motywu, niewłaściwa interpretacja
- nadmierne zaabsorbowanie sobą
- przejawianie zachowań obronnych
- brak zaufania
- nastawienie do nadawcy
- emocje nadawcy
- różnice językowe
- niezgodność komunikatów werbalnych i niewerbalnych
1. Błędy nadawców
2. Błędy odbiorców
3. Błędy wynikające z relacji pomiędzy uczestnikami procesu komunikowania
4. Zakłócenia płynące ze strony otoczenia
1. Bariery społeczno-kulturowe - różnice między kodami językowymi; stereotypy społeczne
2. Osobowościowe zakłócenia w komunikowaniu - pamięć; niedostatek inteligencji emocjonalnej;
3. Cechy formalne komunikatów - nieprecyzyjność czy nieostrość znaczeń; eufemizmy czy przekłamania
CZYNNIKI SPRAWNOŚCI
- zaufanie do źródła
- wiarygodność źródła
- obligatoryjność
- możliwość i łatwość kontaktu ze źródłem informacji
INFORMACJA MOŻE BYĆ PRZENOSZONA:
- w czasie
- w przestrzeni
Percepcja - proces selekcjonowania, wartościowania, organizowania informacji oraz interpretowania danych dostarczanych przez zmysły, na jakość wpływa selektywność
Uwarunkowania społeczne i kulturowe - z kontekstu społecznego, systemu norm i obyczajów
Motywacja komunikacyjna - stan gotowości do podjęcia działania komunikacyjnego
Zmienne osobowościowe - ekstrawertyczna, introwertyczna, sangwinik, melancholik, flegmatyk, choleryk, inteligencja, inteligencja emocjonalna
Aparat anatomiczno-fizjologiczny
Sytuacja zewnętrzna - obiektywne cechy środowiska - społeczne i fizyczne
BARIERY KOMUNIKACYJNE
1. fizyczne - warunki otoczenia, wielkość przestrzeni, wady techniczne, zakłócenia sytuacyjne, presja czasu
2. psychologiczne - emocje, osobowość, uprzedzenia, stres, brak motywacji, brak empatii, percepcja
3. społeczne - wiek, płeć, status majątkowy, narodowość, kultura organizacyjna, religia
KOMUNIKACJA WEWNĄTRZ ORGANIZACJI
- w płaszczyźnie struktury organizacyjnej, która determinuje komunikację w kontekście układu strukturalnego
- w płaszczyźnie ludzkiej
- w płaszczyźnie kultury organizacyjnej
BARIERY KOMUNIKACJI SZEF-PODWŁADNY
- uboga wiedza menedżerów o zasadach komunikowania się
- problem menedżerów w werbalizacji
- przeciążenie podwładnych informacjami
- niewłaściwy czas, miejsce i sposób
- autorytarny styl kierowania
- brak systemu motywacyjnego
BARIERY KOMUNIKACJI PODWŁADNY-SZEF
- nieosiągalność czy niedostępność przełożonych
- zbyt duże przeciążenie obowiązkami przez przełożonych
- niechęć do słuchania i odpowiadania na pytania podwładnych
- przekazywanie niepełnych informacji spowodowane strachem
- duże przeciążenie informacyjne uczestników procesu
BARIERY KOMUNIKACJI POZIOMEJ
- postawy rywalizacji
- niewłaściwe systemy motywacji
- kultura organizacyjna niesprzyjająca współpracy
- przeładowanie informacjami
KOMUNIKACJA JEDNOKIERUNKOWA
ZALETY:
- szybkość przekazu
- niskie koszty
- skuteczność przy przekazach rutynowych
- skuteczność gdy przekaz kierowany do osób o tych samych kwalifikacjach
- skuteczność gdy występuje wzajemne zaufanie
- skuteczność gdy informacja jest kierowana do znanych odbiorców
WADY:
- brak możliwość sprawdzenia prawidłowości odbioru
- niedostosowanie tempa i szczegółowości przekazu
- zniechęcenie lub znużenie odbiorców
- niemożność poznania stosunku odbiorców do przekazu
- ryzykowna przy przekazach złożonych
- ryzykowna przy przekazach do nowych odbiorców
KOMUNIKACJA DWUKIERUNKOWA
ZALETY:
- większa pewność jednoznaczności w odbiorze
- uzyskanie informacji zwrotnych
- skuteczna przy nowych informacjach, nowych odbiorcach
- możliwość regulowania tempa i szczegółowości
- możliwość sprawdzenia poprawności odbioru
- możliwość poznania kwalifikacji i cech osobowych odbiorcy
- tworzenie kodu porozumienia
WADY:
- wydłużenie czasu przekazu
- niebezpieczeństwo zdezorganizowania przekazu
- możliwość osłabienia autorytetu formalnego
- możliwość pojawienia się nowych autorytetów
- możliwość powstania konfliktów
- umyślne przedłużenie procesu przekazu
CHARAKTERYSTYKA MEDIÓW KOMUNIKACJI KANAŁAMI ELEKTRONICZNYMI
- pośrednie - poprzez pośrednika
- synchroniczne - wymagają komunikowania się w tym samym czasie (też asynchroniczne) - dynamika
- interaktywność - możliwość jednoczesnego komunikowania się oraz reagowania na wiadomości przez obie strony
- rodzaj nadawanych i odbieranych sygnałów - werbalne i niewerbalne
- charakter medium - jednokierunkowe, dwukierunkowe - determinuje czy nadawca może liczyć na informację zwrotną
- bogactwo środków przekazu - zakres w jakim medium odtwarza lub przedstawia całą informację dostępną w oryginalnej wiadomości - szybkość, interaktywność i kompletność
- łatwość i wygoda użytkowania
- materialne kanały elektroniczne są wykorzystywane równolegle z innymi kanałami
EFEKTY
- wprowadzenie nowych form pracy: telepraca, wirtualne zespoły
- zmiana dynamiki zespołowej
- wykorzystywanie przez pracowników czasu pracy oraz służbowych narzędzi do prywatnych celów
- skłanianie pracowników do pracy poza godzinami pracy i poza miejscem pracy
- generowanie przeciążeń informacyjnych
- rozpraszanie pracowników prowadzące do destabilizacji procesu pracy
RODZIAŁ 5.
Sposób działania - umyślny dobór zasobów i środków działania oraz zgodne z zamiarem ich stosowanie
Metoda - sposób stosowany ze względu na możliwość i skuteczność jego użycia w danym przypadku
WEWNĘTRZNE CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA POZIOM OPTYMALNEJ FORMALIZACJI W PRZEDSIĘBIORSTWIE
1. Determinanty:
- strategia
- poglądy kierownicze
- cykl życia organizacji
- kultura organizacyjna
- posiadany potencjał zasobów ludzkich
- wykorzystywana technika
- specyfikacja komórek
- szczebel zarządzania
2. Zewnętrzne
- przepisy prawne
- dynamika zmian w otoczeniu
JAKA JEST ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY INNOWACYJNOŚCIĄ A REDUKCJĄ KOSZTÓW I FORMALIZACJĄ
Lider kosztowy - strategia perfekcyjna - wysoka formalizacja ze względu na to, że zadania muszą być wykonane dokładnie, proces jest uporządkowany
Lider jakościowy - strategia innowacyjna (kreatywna) - większa swoboda, nastawienie na zadanie kreatywne, mała formalizacja
CO NALEŻY UWZGLĘDNIĆ PRZT WYZNACZANIU „OPTIMUM FORMALIZACJI”
1. Zasięg (to, co formalizujemy) - zakres obowiązków i odpowiedzialności; uprawnienia władcze - hierarchia; obieg informacji - droga służbowa; procedury - opis przebiegu stale zachodzących procesów
2. Rygoryzm - dokładność, częstotliwość, surowość sankcji i koszt przestrzegania (kontroli i nadzoru)
3. Optimum - formalizacja w zależności od charakteru działalności - inna w kreatywnych, inna w perfekcyjnych
JAKIE CZYNNIKI WPŁYWAJĄ NA OPTIMUM FORMALIZACJI, CZYLI CO TRZEBA BRAĆ POD UWAGĘ FORMALIZUJĄC
- koszty, charakter działalności, strategia
- zasięg (obowiązki, procedury, uprawnienia
- rygoryzm (dokładność, częstotliwość, sankcje)
NA ZAKRES I FORMY KOORDYNACJI DZIAŁAŃ W DANYM OBSZARZE DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA WPŁYWAJĄ:
- charakter procesu działania zespołowego - muszą zachowywać się w określony sposób w danej sytuacji; zakres koordynacji zdeterminowany jest także celem oraz skalą i koncepcją organizacyjną w jej realizacji
- poziom i struktura motywacji uczestników działania zespołowego
- poziom i struktura kwalifikacji członków organizacji
WARIANT I - duża możliwość zdefiniowania celów i wysiłków realizatora, kompletna wiedza na temat związku między wysiłkiem realizatora a wynikiem
- zalecane akord lub dniówka zadaniowa - uzależnienie wysokości wynagrodzenia od nakładów poniesionych przez realizatora
Wysokie zestandaryzowanie pracy; analityczne metody badania pracy; monitorowany przebieg pracy; sformalizowana praca
Forma zadaniowa - najwyżej sformalizowana forma wynagrodzenia, podstawą jest wykonanie zadania w wyznaczonym terminie; zagrożeniem jest niedoszacowanie lub przeszacowanie pracochłonności zadania
Forma akordowa - wymaga bardzo wysokiego poziomu sformalizowania działań; uzależniona od ilości wykonanych produktów oraz stawki za jednostkę produktu; poziom realizacji zadań jest uzależniony od wykonawcy; zagrożenia to nadmierne zapasy lub niedobór produkcji, niestandardowa jakość
WARIANT II - duża możliwość zdefiniowana celów i wysiłków realizatora, niekompletna wiedza na temat związku między wysiłkiem realizatora a wynikiem
- zalecane prowizja, umowa o dzieło - uzależnienie wysokości wynagrodzenia od osiągniętych wyników
Doprecyzowanie celu jaki ma osiągnąć wykonawca; możliwość przepłacenia
Forma prowizyjna - wynagrodzenie określane jest procentowym udziałem motywowanego w dochodach lub przychodach związanych z jego działalnością; nieznane są nakłady jakie poniesie zleceniobiorca; duże wahania wynagrodzeń
Umowa o dzieło - wysokość honorarium jest ustalana przed przystąpieniem do wykonania dzieła na podstawie indywidualnej umowy; niska formalizacja
WARIANT III - mała możliwość zdefiniowania celów i wysiłków realizatora, kompletna wiedza na temat związku między wysiłkiem realizatora a wynikiem
- zalecane wynagrodzenie za przepracowany czas lub stała pensja, plus nagrody - uzależnienie wysokości wynagrodzenia od kompetencji posiadanych przez realizatora
Nie wiadomo jakie zadania winny być wykonane w danym czasie oraz w jakiej kolejności i w jakim zakresie
Czasowe formy wynagrodzeń - o efektach decyduje przestrzeganie procedur, nie jest możliwe standaryzowanie czasochłonności wykonywanych operacji, efekty pracy nie są wymierne lub są odłożone w czasie
WARIANT IV - mała możliwość zdefiniowania celów i wysiłków realizatora, niekompletna wiedza na temat związku między wysiłkiem realizatora a wynikiem
- zalecane udziały w zyskach, opcje na akcje - wynagrodzenie realizatora przez partycypację w zyskach lub we wzroście wartości organizacji
Tworzenie norm postępowania opartych na budowaniu świadomości wspólnoty losów, wzajemnym uzależnieniu długookresowych celów stron kontraktu od lojalnego współdziałania opartego na zaufaniu.
Organizacja pozaformalna - część organizacji, która nie daje się ująć w zespół skodyfikowanych norm postępowania, ze względu na wysoką zmienność warunków działania i nieokreśloność oczekiwań co do sposobów i wyników zachowań jej członków
Organizacja formalna - ta część organizacji, która została poddana procesowi kodyfikacji poprzez opracowanie zbioru obowiązujących wzorców współdziałania jej członków. Celem jest uzyskanie pożądanego poziomu sprawności funkcjonowania organizacji - skuteczność i efektywność funkcjonowania całości
TWORZENIE ORGANIZACJI FORMALNEJ:
- ujęcie zachowań w system norm
- utrwalenie norm zachowań w formie zapewniającej odporność na manipulację ich literą i duchem
- dotarcie do adresatów normy
- zbudowanie i uruchomienie systemu sprzyjającego zachowaniom zgodnym ze standardami
SPRAWNY SYSTEM GDY:
- poprawnie określone hipotetyczne sytuacje, w jakich może się znaleźć działający
- opracowane trafne dyspozycje wskazujące na sposób zachowania się, jeżeli działający znajdzie się w takiej sytuacji
- uruchomione skuteczne środki sprawiające, że działający zechce zachować się zgodnie z dyspozycją
CEL FORMALIZACJI
- zapewnienie wewnętrznego ładu kompetencyjnego poprzez skodyfikowany podział zadań, uprawnień i odpowiedzialności między członkami organizacji
- zapewnienie pożądanego poziomu zgodności współdziałania poszczególnych składowych organizacji
- zapewnienie pożądanego poziomu pewności wyniku i sposobu działania poszczególnych składowych
- zmniejszenie napięć między członkami
- zmniejszenie poczucia niepewności miejsca i roli człowieka w organizacji
- umożliwienie ustalenia i wycenienia wielkości wpływu poszczególnych członków organizacji na jej funkcjonowanie
Procedura - ujęta w formę przepisów lub w zwyczaj, metoda postępowania dostosowana do celu i warunków jego realizacji. Zawiera specyfikę działań jakie należy wykonać, wskazuje miejsce ich wykonywania, kolejność realizacji oraz sposób wykonania.
PRZEPIS FORMALNY MOŻE PRZYBRAĆ FORMĘ:
- nakazu działania w odpowiedni sposób i z określoną intensywnością lub nakazu osiągnięcia określonego wyniku
- zakazu działania w określony sposób, zakazu działania w sposób inny niż dozwolony, zakazu działania poniżej określonego poziomu intensywności lub osiągnięcia wyników poniżej założonego minimum
A. Zawsze działaj według procedury - zasada minimalizacji ryzyka działania
B. Działaj według procedury tak długo, jak długo warunki realizacji zadania nie odbiegają od branych pod uwagę przy jej tworzeniu
C. Działaj stosownie do sytuacji
D. Działaj bez procedur
Przekroczenie optimum formalizacji oznacza, że korzyści płynące z formalizacji są mniejsze od skutków negatywnych z nią związanych.