965

Semeniuk W. Spożywanie napojów energetyzujących wśród studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

Spożywanie napojów energetyzujących wśród studentów
Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

Consumption of energy drinks among students of the University of Life Sciences in Lublin

Wioletta Semeniuk

Zakład Bromatologii i Fizjologii Żywienia Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

Aim. Evaluation of the frequency and quantity of energy drink consumption
by students, determination of motives of energy drink consumption and
brands preferred.
Material & methods. Questionnaire surveys were conducted among 150
students aged 19-26 years, declaring the consumption of energy drinks.
The research was conducted by gender. Questions concerned the frequency
and quantity of energy drink consumption, the reasons and effects of
the consumption, factors influencing the purchase of these drinks and
favorite brands.
Results. In this study most of the students used energy drinks occasionally
(75.3%). The women chose to consume a lower quantity of energy drinks
at a time (0.25 liter) than men (p≤0.01). However, twice as many men
than women chose the one-time consumption of the beverage quantity
of 0.5 l (p≤0.001). The study participants chose energy drinks in order
to eliminate sleepiness (54.7%) to improve mental performance (48%) to
increase physical performance (32.7%) and improve their mood (16%).
When buying energy drinks, the students were guided by their price
(45.3%). After the use of an energy drink, the students observed: heart rate
acceleration (50.7%) significant stimulation and aggression (35.3%) and
insomnia (34.7%). One fifth of the subjects were not aware of undesirable
effects of energy drinks on the organism.
Conclusions. The action should be taken to increase knowledge about
the negative effects of excessive consumption of energy drinks among
students.

Key words: students, energy drinks, gender

Cel. Ocena częstości i ilości spożywania napojów energetyzujących przez
studentów, określenie motywów stosowania napojów energetyzujących
oraz preferowanych marek.
Materiał i metody. Badania ankietowe wykonano wśród 150 studentów
w wieku 19-26 lat, deklarujących spożycie napojów energetyzujących.
Badania przeprowadzono z uwzględnieniem płci. Pytania dotyczyły
częstotliwości stosowania napojów energetyzujących, ilości ich spożycia,
celu i efektów stosowania, czynników wpływających na zakup tych napojów
a także ulubionych marek.
Wyniki. W przeprowadzonych badaniach zdecydowana większość
studentów korzysta z napojów energetyzujących sporadycznie (75,3%).
Kobiety wybierają jednorazowo do spożycia mniejsze objętości napojów
energetyzujących (0,25 l) niż mężczyźni (p≤0,01). Natomiast dwa razy
więcej mężczyzn niż kobiet wybierało do jednorazowej konsumpcji
objętość napoju 0,5 l (p≤0,001). Uczestnicy badania wybierali napoje
energetyzujące w celu zlikwidowania senności (54,7%), aby podnieść
sprawność umysłową (48%) i zwiększyć wydolność fizyczną (32,7%) oraz
poprawić sobie samopoczucie (16%). Przy zakupie napojów energetyzujących
studenci kierują się głównie ich ceną (45,3%). Po zastosowaniu napoju
energetyzującego studenci obserwowali u siebie: przyśpieszenie akcji serca
(50,7%) i znaczne pobudzenie i agresję (35,3%) oraz bezsenność (34,7%).
1/5 uczestników badania nie wiedziała o niepożądanym wpływie napojów
energetyzujących na organizm.
Wnioski. Należałoby podjąć działania wśród studentów zwiększające
wiedzę na temat negatywnego wpływu nadmiernej konsumpcji napojów
energetyzujących.

Słowa kluczowe: studenci, napoje energetyzujące, płeć

Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr Wioletta Semeniuk
Zakład Bromatologii i Fizjologii Żywienia Uniwersytetu Przyrodniczego
ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
tel. [phone], e-mail: [e-mail]

© Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 965-968

www.phie.pl

Nadesłano: 10.06.2011
Zakwalifikowano do druku: 03.08.2011

Wprowadzenie

Napoje energetyzujące pojawiły się na polskim

rynkuwlatachdziewięćdziesiątychXXwiekuiszyb-

koznalazłyswoichkonsumentów.Podstawowyefekt

działaniatakichnapojównaorganizmczłowiekato

zwiększenielubteżutrzymaniewysokiejaktywności

psychoruchowej. Napoje energetyzujące zawierają

wswoimskładzieszeregsubstancjiaktywnychbiolo-

gicznieodziałaniupobudzającymośrodkowyukład

nerwowyiusprawniającymprzemianyenergetyczne

w tkankach organizmu, które zwalczają również

objawyzmęczeniaorazpoprawiająkoncentrację(np.

kofeina,tauryna,guarana,inozytol,glukuronolak-

ton,L-karnitynaorazwitaminyzgrupyB).Wskład

takichnapojówmogąwchodzićwyciągizroślin,np.

miłorzębujapońskiegoczyżeń-szenia[1,2].

W Polsce i na całym świecie głównymi konsu-

mentaminapojówenergetyzującychsąludziemłodzi

iaktywni–wtymrównieżstudenci,dlaktórychsąone

sposobemnautrzymaniewysokiegotempażycia.

Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 965-968

966

Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 965-968

Stosowanienapojówenergetyzujących,zewzględu

nawysokązawartośćsubstancjipobudzających,musi

byćkontrolowane.Napojetegotypumogąpowodować

odwodnienie organizmu, bezsenność, atakże insu-

linooporność, pobudzać pracę serca oraz zwiększać

ciśnienietętnicze,wywoływaćbóległowy,zaburzenia

neurologiczne nasilać działanie innych używek np.

alkoholu,wzmagającjegowchłanianie[2-8].

Cel badań

Ocenaczęstościiwielkościspożywanianapojów

energetyzujących przez studentów, określenie mo-

tywów stosowania napojów energetyzujących oraz

preferowanych marek. Badania przeprowadzono

zuwzględnieniempłci.

Materiał i metody

Anonimowebadaniaankietowewykonanowśród

150studentówUniwersytetuPrzyrodniczegowLub-

linie w wieku 19-26 lat, deklarujących stosowanie

napojówenergetyzujących(tab.I).Kobietystanowiły

55,33 % (83 studentek) ogólnej liczby responden-

tówamężczyźni44,67%(67studentów).Badanie

przeprowadzono stosując kwestionariusz autorski

składającysięztrzechczęści.Pierwszaczęśćankiety

dotyczyłaogólnejcharakterystykirespondentów,druga

część–sposobużywieniaizwyczajówżywieniowych,

trzeciaczęśćankietyskładałasięzpytańdotyczących

stosowanianapojówenergetyzującychwśródbadanych

studentów. Kwestionariusz został skonstruowany

według obowiązujących norm i zasad dotyczących

zbieraniadanychprzypomocyankiety[9].

Uzyskanedaneliczbowezostałypoddaneanalizie

statystycznejzwykorzystaniemprogramuStatistica

wersja5.Doanalizydanychwybranotestniepara-

metryczny

χ

2

zpoprawkąYatesa,przyjmującpoziom

istotności

α=0,05i0,01.

Wyniki i ich omówienie

Uczestniczącywbadaniustudenciwwiększości

spożywaliodpowiedniąilośćposiłkówwciągudnia,

czyliod3-4posiłków.Równieżregularnośćspożywa-

niagłównychposiłkówbyłazadawalającazawyjątkiem

śniadań,którebyłyspożywanenieregularnieprzez

¼studentów.Około60%studentówstosowałotakie

używkijakalkoholikawaapapierosypaliła¼bada-

nych.Większośćstudentówodznaczałasięniskąlub

umiarkowanąaktywnościąfizyczną(89,4%).Podczas

pracyczytofizycznejczyumysłowejwiększośćstu-

dentówodpoczywa,cogodzinęlubcodwiegodziny.

¼studentówpoświęcazbytmałoczasunasen(5-6

godzin).Osobyuczestniczącewbadaniunajwięcej

wolnegoczasuspędzałynakorzystaniuzkomputera

luboglądaniutelewizji.Tewybraneelementystylu

życiastudentówmogąichpredysponowaćdowystę-

powaniazaburzeńzdrowotnych,zwiększonegozagro-

żeniachorobamiorazmałejodpornościnastres.

Wprzeprowadzonychbadaniachwiększośćstu-

dentówkorzystałaznapojówenergetyzującychspo-

radycznie(tab.I).15,3%studentówstosujetegotypu

napojeokresowonp.wczasiesesjiegzaminacyjnych.

Do stałego spożywania napojów energetyzujących

przyznałosięprawie10%uczestnikówbadania.Anali-

zastatystycznawykazała,iżczęstotliwośćkonsumpcji

napojówenergetyzujących,niejestistotniezróżnico-

wanaprzezpłeć.

Przeważającyodsetekstudentów(64,3%)wypijał

jednorazowo0,25lnapojuenergetyzującego,28,7%

studentówspożywałojednorazowo–0,5l,ailościpo-

wyżej0,5lstosowałotylko6%uczestnikówbadania.

Stwierdzonoistotnestatystycznieróżnicepomiędzy

odpowiedziamistudentówistudentekdotyczącymi

wielkościkonsumpcjinapojówenergetyzujących.Od-

setekkobietwybierającychdospożyciajednorazowo

mniejszeobjętościnapojówenergetyzujących(0,25l)

Tabela I. Wybrane zachowania żywieniowe studentów związane z konsumpcją napojów energetyzujących
Table I. Selected nutritional habits of students associated with the consumption of energy drinks

Charakterystyki /Characteristics

Ogół /Total

Kobiety /Females Mężczyźni /Males Test χ

2

wartość p

/

χ

2

test p value

n=150

%

n=83

%

n=67

%

Częstotliwość spożywania napojów energe-
tyzujących/ Frequency of consumption of
energy drinks

okresowo/periodically

23

15,3

13

15,7

10

14,9

0,901

sporadycznie/occasionally

113

75,3

63

75,9

50

74,6

0,848

stale/permanently

14

9,3

7

8,4

7

10,4

0,674

Ilość napoju energetyzującego wypijana
jednorazowo/Amount of energy drink, drunk
at a time

0,25 l

98

65,3

65

78,3

33

49,3

0,002

0,5 l

43

28,7

15

18,1

28

41,8

0,001

>0,5 l

9

6,0

3

3,6

6

9,0

0,306

Ilość napoju energetyzującego po wypiciu,
której odczuwane jest jego działanie
/Quantity of energy drink with visible effect

0,25 l

75

50,0

51

61,4

24

35,8

0,002

0,5 l

59

39,3

24

28,9

35

52,2

0,004

>0,5 l

16

10,7

8

9,6

8

11,9

0,651

Okres czasu, kiedy utrzymuje się efekt działa-
nia napoju energetyzującego/The period of
time of with the effect visible

do 1 godziny/1 hour

44

29,3

25

30,1

19

28,4

0,814

do 2 godzin/2 hours

60

40,0

34

41,0

26

38,8

0,789

do 4 godzin/4 hours

36

24,0

18

21,7

18

26,9

0,460

przez dłuższy czas/for a long time

10

6,7

6

7,2

4

6,0

0,759

967

Semeniuk W. Spożywanie napojów energetyzujących wśród studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

był wyższy niż w przypadku mężczyzn (p≤0,01).

Natomiastdwarazywięcejmężczyznniżkobietwy-

bierałodowypiciaobjętość0,5lnapoju(p≤0,001).

Połowa uczestników badania stwierdziła, że

działaniepobudzającejestjużodczuwalnepowypiciu

0,25lnapojuaprawie40%obserwowałoefektypospo-

życiu0,5l.Niepokojącymzjawiskiembyłfakt,żedla

ponad10%studentówdopierokonsumpcja1lnapoju

energetyzującegowywierajakiekolwiekdziałaniena

ichorganizm.Wśródtychodpowiedzitakżezaznaczył

sięstatystycznieistotnywpływpłci.Większośćkobiet

odczuwałodziałanienapojuenergetyzującegojużpo

spożyciu 0,25 l (p≤0,01) a mężczyźni dopiero po

wypiciu0,5l(p≤0,01).

Wśród znacznego odsetka badanych okres

działanianapojówutrzymywałsiędodwóchgodzin,

natomiast¼studentówstwierdziła, żepobudzenie

utrzymywałosiędoczterechgodzin.Płećniezróżni-

cowałastatystycznieistotnietychodpowiedzi.

Studentówzapytanorównieżczymająświado-

mośćnegatywnegowpływunapojówenergetyzujących

nazdrowie.1/5uczestnikówbadanianiewiedziała

oniepożądanymwpływienapojówenergetyzujących

naorganizm.

Pozastosowaniunapojuenergetyzującegopołowa

studentów zaobserwowała u siebie przyśpieszenie

akcjisercaibyłytozarównokobietyjakimężczyźni

(ryc.1).Ponad30%studentówzauważyłousiebie

znacznepobudzenieiagresjęorazbezsenność,wtym

częściejteobjawyzaznaczalimężczyźni.Zaburzenia

pracyprzewodupokarmowegoodnotowałousiebie

11,3%studentówidotyczyłotodwarazywiększej

*wartości nie sumują się do 100%, ponieważ istniała możliwość wskazania więcej niż
jednej odpowiedzi /values cannot be summed up to 100% due the ability to indicate
more than one answer

Ryc. 1. Negatywne objawy zaobserwowane przez studentów po zasto-
sowaniu napojów energetyzujących
Fig. 1. Negative symptoms observed by the students after energy drink
consumption

0

20

40

60

80

100

120

140

160

osłabienie, zmęczenie
niepokój,zdenerwowanie, dekoncentracja uwagi
zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
bezsenność
pobudzenie,agresja
przyśpieszenie akcji serca

%

Ogół

/Total

Kobiety

/Females

Mężczyźni

/Males

9

35,3

30,1

44,8

50,7

8

55,4

41,8

34,7

38,8

11,3

31,3

7,2

16,4

7,2

1,5

1,3

1,2

Tabela II. Charakterystyki stosowania napojów energetyzujących przez studentów
Table II. Characteristics of energy drinks used by students

Charakterystyki/Characteristics

Ogół /Total

Kobiety /Females Mężczyźni /Males Test χ

2

wartość p

/

χ

2

test p value

n=150

%*

n=83

%*

n=67

%*

Źródła informacji o
napojach energetyzujących
/Information sources of
energy drinks

reklama/advertising

106

70,7

62

74,7

44

65,7

0,227

prasa /press

14

9,3

9

10,8

5

7,5

0,479

telewizja /tv

58

38,7

29

34,9

29

43,3

0,297

internet /internet

17

11,3

9

10,8

8

11,9

0,833

znajomi /friends

51

34,0

27

32,5

24

35,8

0,672

Cel stosowania napojów
energetyzujących /Purpose
of the use of energy drinks

podniesienie sprawności umysłowej /to improve
mental performance

72

48

42

50,6

30

44,8

0,477

zwiększenie wydolności fizycznej organizmu /to
increase the physical capacity of the organism

49

32,7

25

30,1

24

35,8

0,459

poprawa samopoczucia /for mood improvement

24

16,0

10

12,0

14

20,9

0,142

zlikwidowanie senności /to eliminate sleepiness

82

54,7

49

59,0

33

49,3

0,231

trend, moda /trend, fashion

6

4,0

1

1,2

5

7,5

0,127

ugaszenie pragnienia /to quench thirst

6

4,0

4

4,8

2

3,0

0,880

leczenie „kaca” /hangover treatment

5

3,3

2

2,4

3

4,5

0,807

Czynniki wpływające na
zakup napojów energetyzu-
jących /Factors influencing
purchase of energy drinks

cena /price

68

45,3

34

41,0

34

50,7

0,232

opinia o producencie/produkcie /opinion about
the producer /product

53

35,3

33

39,8

20

29,9

0,207

popularność /popularity

4

16,0

12

14,5

12

17,9

0,566

skład podany na etykiecie /composition specified
on the label

40

26,7

26

31,3

14

20,9

0,151

smak /taste

11

7,3

4

4,8

7

10,4

0,317

Najczęściej wybierane
marki napojów energety-
zujących/ Most frequently
chosen brands of energy
drinks

Tiger

113

75,3

56

67,5

57

85,1

0,013

Red Bull

66

44,0

37

44,6

29

43,3

0,874

Burn

21

14,0

10

12,0

11

16,4

0,443

R20

42

28,0

20

24,1

22

32,8

0,236

BePower

7

4,7

5

6,0

2

3,0

0,626

*wartości nie sumują się do 100%, ponieważ istniała możliwość wskazania więcej niż jednej odpowiedzi
*values cannot be summed up to 100% due the ability to indicate more than one answer

968

Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 965-968

ilościmężczyzn,niżkobiet.Niepokój,zdenerwowanie

idekoncentracjęuwagiobserwowało8%studentów

a1,3%ankietowanychodczułoosłabienieizmęcze-

nie po wypiciu napoju energetyzującego. Odsetki

odpowiedzi nie różniły się od siebie statystycznie.

WbadaniachMalinauskasiwsp.[10]22%studentów

zgłaszałopozastosowaniunapojówenergetyzujących

–bóległowya19%zaburzeniapracyserca.

Zdecydowanawiększośćstudentów(70,7%)do-

wiedziałasięonapojachenergetyzującychzreklamy,

telewizji(38,7%)iodznajomych(34%)(tab.II).

Uczestnicybadaniawybieralinapojepobudzające

wcelu:zlikwidowaniasenności(54,7%),abypodnieść

sprawność umysłową (48%), zwiększyć wydolność

fizyczną(32,7%)orazpoprawićsobiesamopoczucie

(16%).Napojetebyłytakżespożywanezewzględuna

panującetrendyimodęnanieorazwceluugaszenia

pragnienialubwyleczenia„kaca”.Odpowiedzitenie

zostałyzróżnicowanestatystycznieprzezpłeć.

Przyzakupienapojówenergetyzującychstudenci

kierowalisięgłównieichceną(45,3%)orazopinią

o producencie/produkcie (35,3%). Tylko 26,7%

wybierającnapójtegotypukierujesięrównieżskła-

dempodanymnaetykiecie.Ciekawejestto,iż16%

ankietowanychkupujenapójenergetyzującyjedynie

zewzględunajegopopularność,a7,3%studentów

wybierałatenapojezewzględunaichsmak.

Dlawiększośćstudentówulubionąmarkąnapo-

jów energetyzujących był Tiger (75,3%). Red Bull

został wybrany przez 44% uczestników badania,

aR20–przez28%.NapójBurnjestulubionąmar-

ką14%studentówaPowerBe–4,7%.Odpowiedzi

studentów dotyczące ulubionych marek napojów

energetyzującychbyłystatystyczniezróżnicowanedla

płcitylkowprzypadkuwyborunapojuTiger,którybył

zaznaczanyprzezwiększośćmężczyzn(p≤0,05).

Podsumowanie i wnioski

1. Studencikorzystającyznapojówenergetyzujących

czaswolnyspędzalibiernieprzedkomputerem

luboglądająctelewizję,odznaczalisięmałąlub

umiarkowanąaktywnościąfizyczną.

2. Większośćstudentówspożywałanapojeenerge-

tyzującesporadycznie.Ponadpołowamężczyzn

odczuwaładziałanienapojudopieropospożyciu

0,5l,natomiaststudentkijużpowypiciu0,25l.

3. Napojeenergetyzującestosowanebyłyprzezstu-

dentówzgodniezprzeznaczeniem,czyliwcelu

zlikwidowaniasenności,podniesieniasprawności

umysłowejorazzwiększeniawydolnościfizycznej

organizmu.Tylkoniewielkiodsetekwybierałje

dlamody,ugaszeniapragnienialubwceluzlikwi-

dowania„kaca”.

4. Kupującnapójenergetyzującystudencikierowali

sięgłówniejegocenąiopiniąotymprodukcie

adopieronatrzecimmiejscu–składempodanym

najegoetykiecie.Ulubionymimarkaminapojów

energetyzujących były kolejno Tiger, Red Bull,

R20,BurniBePower.

5. Po zastosowaniu napoju energetyzującego stu-

denci obserwowali najczęściej takie negatywne

objawyzdrowotnejakprzyspieszenieakcjiserca,

pobudzenieiagresjęorazbezsenność.

6. 1/5młodzieżyuczestniczącejwbadaniudeklaro-

wała,iżniemaświadomościnegatywnegowpływu

napojówenergetyzującychnazdrowie.

7. Należałobypodjąćdziałaniaedukacyjnezwięk-

szające wiedzę studentów o składzie napojów

energetyzującychiichpotencjalnegozagrożenia

dla zdrowia w przypadku ich nadmiernej kon-

sumpcji.

1. Hoffmann M, Świderski F. Napoje energetyzujące i ich

składnikifunkcjonalne.PrzemSpoż2008,9:8-13.

2. Reissig CJ, Strain EC i wsp. Caffeinated energy drinks

agrowingproblem.DrugAlcoholDepend2009,99:1-10.

3. LeeSJ,HudsonR,iwsp.Caffeineingestionisassociatedwith

reductionsinglucoseuptakeindependentofobesityand

Type2diabetesbeforeandafterexercisetraining.Diabetes

Care2005,28:566-572.

4. Waring WS, Goudsmit J i wsp. Acute caffeine intake

influencescentralmorethanperipheralbloodpressurein

youngadults.AmJHypertens2003,16:919-24.

5. ClausonKA,ShieldsKMiwsp.Safetyissuesassociatedwith

commerciallyavailableenergydrinks.JAmPharmAssoc

2008,48:55-63.

Piśmiennictwo / References

6. ScherAI,StewartWFiwsp.Caffeineasariskfactorfor

chronicdailyheadache:Apopulation-basedstudy.Neurology

2004,63:2022-2027.

7. SmitHJ,CottonJRiwsp.Moodandcognitiveperformance

effectsof„energy”drinkconstituents:caffeine,glucoseand

carbonation.NutritionalNeuroscience2004,7:127-139.

8. Worrall BB, Phillips CD i wsp. Herbal energy drinks,

phenylpropanoid compounds, and cerebral vasculopathy.

Neurology2005,65:1137-8.

9. StupnickiR.Analizaiprezentacjadanychankietowych.AWF,

Warszawa2003,5-21.

10. MalinauskasBM,AebyVGiwsp.Asurveyofenergydrink

consumptionpatternsamongcollegestudents.NutrJ2007:

1-7.