WT&TC - sw. Rada podroży i turystyki

ITA (najw.org) - miedzynar zw. Tur

UFTAA - św. Federacja narodowych związków biur podroży

Do UFTAA należą polska Izba Turystyki i Orbis SA

WATA - sw. Stowarzyszenie agentów podroży (gl w europie)

ASTA - amer. Stowarzyszenie agentów podroży (nie tylko amer. ale i inne kontynenty)

IH&RA - miedzynar stow. hoteli i restauracji

IYHF - miedzynar federacja schronisk mlodziezpwych w Londynie

IATA- stowarzyszenie miedzynarodow transportu lotniczego

POT - Polska org turystyczna

Informowanie turystów zajmuje sie samorząd terytorialna

POT w skali całego kraju

ROT - regionalne

LOT- lokalne

Nadzór nad rotami i lotami sprawuje minister ds. turystyki

Thomas Cook założył pierwsze biuro podroży 19w

1873 powstało galicyjskie towarzystwo tatrzańskie

1920 we Lwowie powstało biuro podroży Orbis

PLL LOT - polskie linie lotnicze- jedne z pierwszych lini lot na świecie

Po 1989 - bum turystyczny

Erudyta- człowiek błyskotliwy, sprawia wrażenie ze wie o wszystkim wszystko, chociaż w praktyce wcale tak nie jest

3S- sun, sea, sand

3E- entertainment, excitement, education

Kategoryzacja - nadawanie gwiazdek hotelom

PTTK polskie towarzystwo turystyczno krajoznawcze:

- 1550 r powstanie

- rozwija i upowszechnia krajoznawstwo i turstyke kwalifikowana

PTSM - Polskie Towarzystwo schronisk młodzieżowych

PZH - Polskie zrzeszenie hoteli

PIT - polska izba turystyki - org samorzadu gospodarczego, zarejestrowana w 1990. PIT zrezsa ok 400 podmiotów (wiekszosc biur podrozy) zapisani placa składki

Rada UE =/ rada Europejska

Rada UE jest glownym ogane decyzyjnym UE. Istnieje 9 konfiguracji Rdy.

W Polsce:

- wl. Ustawodawcza (parlament - sejm i senat)

- wl wykonawcza (prezydent i rzad)

- wl. Sadownicza (niezawisle sady, trbunaly)

Parlament Europejski ma 3 siedziby:

- bruksela( belgia)

- luksemburg

- strasburg (francja)

Turystyka- nauka interdyscyplinarna (każdy ma swoja definicje, zależnie od swojej dziadziny)

Hańcza- najgłębsze jezioro

Śniardwy - największe

Overbooking - hotel ma np. 400 miejsc a zaprosili 410 bo myśleli ze ktoś nie przyjdzie a tu Zok ;)

Szczyt Wysoka - największy szczyt Pienin

Najważniejszy turystycznie szczyt Pienin - trzy korony

Najwyżej położone przejście graniczne - tatry

Jak wejdziemy do szeng en to nie Bedzie przejść granicznych

Walory krajoznawcze : kulturowe (ludzkie), park narodowe, rezerwaty (przyrodnicze)

Walory przyrodnicze Polski:

- 23 parki nar

- rezerwaty przyrody ok 1400 w pl

- 120 lasków krajobrazowych

- ok 34 tys. pomników przyrody

- ochrona gatunkowa rzadkich i zagrożonych roślin i zwierząt

- rezerwaty biosfery UNESCO

- lista światowego dziedzictwa UNESCO

PARKI NARODOWE

• Woliński - jego symbolem jest orzeł bielik, lasy bukowe, leży na wyspie Wolin, park nadbałtycki, brzeg klifowy, jest zagroda pokazowa Zubrów

• Słowiński - nazwa od słowińców , jeziora Mierzejewo - łebsko i Gardno, park nar kolo Łeby, największe wydmy w europie, skansen słowiński - „kluki”

• Ujście warty - teren bagienny, gigantyczne masy parków, nie ma lasów w ogóle, bobry, szop pracz

• Drawieński - nad rzeka Drawa (w zimę zamarza jej dno a nie powierzchnia), wydmy, najpiękniejszy szlak kajakowy im Karola Wojtyły

• Wielkopolski - muzeum form polodowcowych, Rogalin i Kórnik

• Bory Tucholskie - jednogatunkowy bór sosnowy, bagna które nie zamarzają zima, żurawie, bobry, ryś, kolo wioski Wierzcholas rośna cisy

• Kampinoski - graniczy z wawa, 2 pasy bagien, 2 pasy wydm, los (symbol puszczy kampinoskiej, wyższy od żubra ale lżejszy), bobry, rysie - dziko żyją w puszczy

• Wigierski - bobry, jezioro Wigry - głębokie i czyste, klasztor kamedułów, las puszcza augustowska

• Biebrzański - największy, rzeka Biebrza, losie, bobry, wilki, koniki polskie typu tarpan - żyją dziko, na wolności, prawie 300 gatunków ptaków, bagna biebrzańskie

• Narwiański - jest to najmniej odwiedzany park polski, bo jest gęsto (polska Amazonia), blisko Tykocina na podlesiu

• Białowieski - najbardziej pierwotny las europy, żyzne gleby, przepiękne lasy (1/3 w Polsce, 2/3 na Białorusi), symbolem jest żubr- ponad 300

• Świętokrzyski - góry świętokrzyskie, Łysogóry porośnięte puszcza jodłowa, łysa góra czy sw. Krzyż, największy szczyt Łysica 612 m, gołoborza (rumowiska skalne - polany w lesie)

• Poleski - kolo Chełmna lubelskiego, polska tundra, żółwie błotne

• Roztoczański - roztocze to prawie góry, w części wschodniej zalesione, koniki polskie typu tarpan, blisko Zamościa

• Ojcowski - najmniejszy, formy skalne (maczuga herkulesa) ponad 600 jaskiń, brzoza ojcowska, formacje storczyków, zamek piaskowa skala

• Karkonoski - w Sudetach, śnieżka 1603m - najwyższy szczyt Sudetów, gatunek dzikiej owcy- muflon, śnieżka to gołoborze, Karpacz i szklarska poręba, najstarsza drewniana swiatyniia Wang w Karpaczu (norweska świątynia)

• Gór stołowych - góra szczeliniec wielki - najwyższy szczyt strony Polskiej, Kudowa zdrój, Duszniki zdrój, dużo uzdrowisk

• Tatrzański - najwyższy szczyt całych tatr o Gerlach, części polskiej to Rysy; kozica, swiastak, niedźwiedzie, kwiatki: szarotka, krakus. Tatry Bielskie - na terenie Słowacji. Tatry wysokie - granity i jeziora: morskie Oko, dolina 5 stawów. Tatry zachodnie - dolina koscieliskia, skały wapienne, jasienie, brak jezior, 9 najdłuższych jezior w Polsce. Wielka śnieżna - najdłuższa w Polsce jaskinia. Tatry odwiedza 3 mln turystow rocznie, najczesciiej odwiedzany park

• Gorczański - góry Gorce - cześć Beskidów (miedzy Rabka a Nowym Zdrojem), zbiki, niedzwiedzie, puszcza karpacka

• Pieniński - mały, najwiekszym szczytem Pienin jest Wysoka leżąca poza parkiem narodowym , najwiekszym turystycznie szczytem Pienin sa 3 korony położone w parku, spływ dunacjem

• Magurski i Bieszczadzki - wilki, rysie, zbiki, niedzwiedzie, orzeł bielik, waz eskulapa

W Bieszczadach żyją dziko żubry

Parki narodowe sa duże i w całosci udostępnione dla turystów.

Zielone Płuca Polski - pln wsch polska - mazury, Warmia, Suwalszczyzna, pl Podlasie

REZERWATY PRZYRODY

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzew, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie

Male tereny, niektóre sa ogrodzone i jest zakaz turystyki. Sa rezerwaty o ochronie ściślej i częściowej

Rezerwaty: leśne, faunistyczne, florystyczne, wodne, stepowe, krajobrazowe (rzeka Krutynia)

Rezerwat Jezioro Lukarno na mazurach blisko mikołajek, zw. jeziorem łabędzi, mnóstwo ptactwa.

Rezerwat Cisy we Wierzchlesie w borach tucholskich

Rezerw et Nietoperek - gigantyczne zagłębie nietoperzy

Rezerwat lasek bielański- stare potężne drzewa las należał kiedyś do kamedułów (Bielany, bo w klasztorze nosili białe szaty)

Las kabacki - rezerwat im. Stefana Starzyńskiego

Jezioro czerniakowskie - 60 gat. ptaków, to jest starorzecze Wisły

Las Sobieskiego w Wawrze - najstarszy rezerwat w Wławie

PARKI KRAJOBRAZOWE

Parki narodowe zajmują 1% pow. polski, rezerwaty 0, 5% a parki krajobrazowe Az 8%. Parki krajobrazowe tworzy żad (rada ministrów). Sa chronione z rożnych powodów. 120 Parków kraj

Kolo żwawy: mazowiecki park krajom i chojnowski

W parkach nie może być nowych inwestycji

Uzdrowisko, które graniczy z wawa t Konstancin jeziorna

Najstarsze: wigierski i suwalski

POMNIKI PRZYRODY

Ok 34 tys., ale liczba maleje, bo w większości to stare drzewa, które umierają

Dąb Bartek w górach świętokrzyskich jego stan jest zły, ale żołędzie, sa

Dąb Mieszko- najstarszy w Wławie na ul. Nowoursynowskiej

2400 lip, jako 1 pomnik na żwirki i Wigury w pasie zieleni, na dojeździe na lotnisko

Głazy narzutowe i skały, pojedyncze drzewa, aleje

Tryglaw - głaz stoi na cmentarzu kolo Kalisza, to jest świętość

Głaz ursynowski - w Wławie, największy, 9 m w obwodzie

Głaz mazur - w piasecznie, naw

Głaz Jastrzębowskiego - w łazienkach, b trudny do odszukania, ołtarz pogański

OCHRONA GATUNKOWA RZADKICH I ZAGROZONYCH ROSLIN I ZWIERZAT:

Ustawa o ochronie przyrody.

Chronione sa wszystkie ptaki drapieżne dzienne i nocne

Chronione drzewa: cisy, limby, brzoza ojcowska, jarząb szwedzki, jarząb brekinia

Chroniona jest również sosna Gorska, która ma 2 odmiany: kosodrzewina ( w górach to jest krzew) i sosna błotna

Zwierzęta chronione: Zubry, kozice, niedzwiedzie, bobry, ptysie, wilki

REZERWATY BIOSFERY UNESCO

Babia góra ( tylko polska cześć)

Białowieski rezerwat biosfery (całość: polska i Białoruś)

Słowiński rezerwat biosfery

Rąb. J. Lukarno (j. Łabędzie)

Tatrzański rąb. (Polska i Słowacja)

Karpaty wschodnie rąb. (Bieszczady: polska, Słowacja, Ukraina)

Karkonoski r.b. (polska i Czechy)

Puszcza kampinowska

Polesie zachodnie (polska i Ukraina)

ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE W POLSCE

Krzemionki opatowskie - kolo ostrowca swiętokrzyskiego, najwieksza neolityczna kopalnia krzemienia w europie

Biskupin - 8 w .p.n.e., to grodzisko (pozostałość po grodzie) zrekonstruowany czesciowo, skansen, zagrody z toporami

Grodzisk - kosciol romanski

Kamienne kregi - np kolo biblioteki narodowej w wawie, 25 kregow w polsce, najstarsze 1 i 2 w.n.e., Goci zakladali te kregi; krag odry i kreg węsiory - oba sa na kaszubach i w borach tucholskich

Sanktuaria poganskie- pozostalosci; lysa gora czyli sw krzyz; ślęża - samotna gora kolo wroclawia; kurhany; kopiec krakusa i kopiec wandy w Krakowie

Muzea archeologiczne: muzeum archeologiczne w krakowie; światowid - celtycka rzezba, patrzy na 4 strony swiata

Baby kamienne - 22, na ogol przedstawiaja mezczyzn, wystepuja tylko na warmii i mazurach i w parku w nieborowie

ZABYTKI TECHNIKI

Wieliczka - 2000 komor pod ziemia, ponad 1 mln sprzedanych bletów w 2006r, atrakcja turystyczna

Bochnia - o 40 lat starsza od wieliczki, 800 tys sprzedanych biletów, kolo krakowa

Klodawa k. Konina

Krzemionki opatowskie

Kanal augustowski - dzielo polskiego generala Ignacego Pradzynskiego, na granicy z bialorusia, gl kajakarze korzystaja

Kanal elblaski - na mazurach, 19 w , dzielo holenderskiego inzyniera

Bóbrka (wies kolo krosna) - najstarsza na swiecie kopalnia glebionowa ropy naftowej, skansen, kopalnia czynna i dochodowa

Duszniki zdroj

Rz. Słudwia - najstarszy na swiecie sprawny most zelazny, konstruktorem byl Stefan Bryla

SKANSENY KOLEJOWE

Sochaczew - najwiekszy w europie skansen kolei waskotorowej, wypozyczaja parowozy, bo maja za duzo

Wenecja (wies k. Biskupina) - skansen kolei waskotorowej

Skanseny normalnotorowe

Wolsztyn w wielkopolsce- skansen, imprezy (parada parowozów, miss parowozu), 3 tory

Filtry w warszawie - zabytek ale sa czynne

PODZIEMNE TRASY TURYSTYCZNE

Jaskinie udostepnione do zwiedzania:

- raj w gorach swietokrzyskich (blisko kielc) - co 10 min wchodzi grupa 15 osob, najbogatsza szata naciekowa w polsce, stalagnaty, stalaktyty, stalagmity, jaskinia jest malenka

- j. Niedzwiedzia w sudetach - bogata szata naciekowa

- j. Mrozna w tatrach

- j. Lokietka w ojcowie

- j. Smocza jama - trasa zwiedzania ma 60 m

Kopalnie

- wieliczka, bochnia, krzemionki opatowskie, tarnowskie gory, chelm lubelski (kopalnia kredy - labirynt chelmskich podziemi), zloty stok i zlotoryja (slask - nieczynne kopalnie zlota), kowary (kolo jeleniej gory w sudetach - nieczynna kopalnia uranu)

Podziemne yrasy miejskie (piwnice)

- Sandomierz, rzeszow, jaroslaw k przemysla, opatów

Obiekty militarne

- miedzyrzecki rejon umocniony

Turystyka przyjazdowa:

- grupy zydowskie (panstwo im sponsoruje)

- turystyka sentymentalna lub shoppingowa, bo tanio

- grupy niemieckie

- japonczycy

- ze skadynawii, wlk. Brytani i holandii przyjezdzaja dla przyrody

- przyjezdzaja na polowania ( np. hiszpanii)

- Ostatnio chinczycy zaczynaja przyjezdzac

- turystyka biznesowa (nieduzo)

Teczka pilota powinna zawierac:

- program imprezy, ubezpieczenie, lista uczestnikow, rooming lista(potrzebna przy zakwaterowaniu)

Zabytki

Luwr w Paryzu - najw. Muzeum swiata

Matejko mieszkal w krakowie

Oswiecim lezy na lini krakow-katowice

Puszcza bialowieska, augustowska, rominicka - wystepuja tam zajace bielaki

Polska tajga to puszcza rominicka

Padwa polnocy to Zamosc (jan kochanowski i jan zamoyski)

Malbork - najw zamek sredniowiecznej europy

Kalwaria- slowo pochodzi od gory Kalwaria, ktora lezy w jerozolimie

W Polsce mamy Kalwarie Zebrzydowska

Park Muzakowski - nad nysa luzycka

MUZEA W POLSCE

Muzea regionalne - ponad 200

Muzea biograficzne - ponad 80

Muzea historyczne - ok 120

Muzea artystyczne - ok 100

Muzea narodowe - 7 - wielodzialowe- dominuje w nich sztuka np muzeum narodowe w krakowie

Zbiory sztuki na wawelu- najlicznej odwiedzane muzeum w polsce, ponad 1 mln sprzedanych biletów

Muzea centralne np:

- centralne muzeum morskie w gdansku (zuraw wchodzi w jego sklad i jest troche rozrzucone)

- centralne muzeum wlokiennictwa w lodzi

Muzea regionalne:

- muzeum polnocnomazowieckie - lomza

- muzeum zamojskie w zamosciu

Muzea specjalistyczne:

- skanseny

1. wies bobrka k. Krosna w beskidzie niskim

2. kluki - slowinski park narodowy

3. wdzydze - wies na kaszubach, najstraszy skansen w polsce

4. nowogrod k. Lomzy

Muzea biograficzne:

- h. Sienkiewicz - wola okrzejska (tam sie urodzil)

- oblęgorek w gorach sw (tam mieszkal)

- poznan

- f. Chopin - muzea w warszawie ul tamka, salonik chopinów na terenie ASP

- k. Wojtyla jan pawel II - wadowice

- k. pulaski - warka

Muzea specjalistyczne:

- muzeum gnomoniczne w jedrzejowie

- sklodowskiej curie - 2 muzea w wawie i 1 w paryzu

Turystyka nostalgiczna:

Uzdrowiska - mamy 43 statutowe panstwowe uzdrowisa

Busko zdroj - niecka nidzianska

Krynica - karpaty

Szczawnca - karpaty

Konstancin jeziorna - graniczy z wawa

Świeradów - sudety

Naleczow - wyzyna lubelska

Wody radoczynne - promieniujace

Kowary - kopalnia uranu

Szlaki turystyczne:

- szlak kopernika- torun, osztyn, lidzbark warminski, frombork

We fromborku napisal :o obrotach cial niebieskich”

- szlak orlich gniazd - olsztyn, ojców, ogrodzieniec

- szlak piastowski - gniezno

- szlak zamkow piastowskich - grodno w sudetach

- trakt krolewski w warszawie - poczatek na starym miescie, lazienki, koniec w wilanowie

- trakt pamieci walki i meczenstwa zydów umschlagplatz

- szlak kochanowskiego - czarnolas (mieszkal), zwolen (pochowany)

Ostrow tumski - wyspa w poznaniu

MNIEJSZOSCI NARODOWE I RELIGIJNE POLSKI:

Niemcy - slask opolski, ok 150 tys - maleje

Bialorusini - 300tys

Ukraincy - 150 - 200 tys

Lemkowie - 50 tys

Litwini - 15 -20 tys (na suwalszczyznie, puńsk- kulturalna stolica litwinow

Cyganie- 25 tys

Polska ma 38 mln mieszkancow

MNIEJSZOSCI RELIGIJNE:

97% - koscioly katolickie w tym;

- kosciol rzymskokatolicki

- kosciol grekokatolicki (unicki)

- kosciol ormianskokatolicki

Prawoslawie - 500 tys (wiekszosc na podlasiu)

Tatarzy (muzulmanie) - 5 tys polskich tatarów

Ewangelicy - 80 tys (slas cieszynski - wisla, ustron)

Zydzi - 4-6 tys w polsce (wierzacych i praktykujacych)

Sanktuaria rzymskokatolickie:

- karków - łagiewniki - 2 mln w 2006

- lichen

- jasna gora - o 11 oosloniecie obrazu i msza sw

- slaska jerozolima (bo tam jest kalwaria)

- swieta lipka - na pogrniczu warmii i mazur

- wambierzyce

Sanktuaria prawoslawne:

- grabarka - k. Siemiatycz na Podlasiu (gora krzyzy, bo dookola cerkwi mnostwo drewniaych krzyzy ubijanych przez pielgrzymow

- jableczna - w dolinie bugu na wyspie powstal klasztor i cerkiew, teraz to nie jest wyspa, ale jak zaleje to jest, odpust w koncu czerwca

- suprasl

W polsce mamy 4 meczety - koscioly muzlumanskie

- bochnicki i kruszyniany (drewniane na podlasiu k. Bialegostoku)

- warszawa wilanów ul. Wiertnicza

- gdansk

Najwiecej tatarów w polsce mieszka w gdansku i bialymstoku

Judaika - pamiatki zydowskie:

- cmentarze i synagogi, laznie rytualne

- miejsca pamieci narodowej - oswiecim, majdanek

W warszawie synagoga Nozyków na placu grzybowskim- czynna, mozna zwiedzac, trzeba byc w czapce

Plac bankowy - synagoga Planackie, zydowski instytut historyczny

Trakt pamieci zaczyna sie przy pomniku bohaterów getta i konczy sie na ul. Stawki na placu

Łodz - julian tuwim, artur rubinsztajn (dostal oskara)

Kraków-

- kazimierz - wielka dzielnica zydowska, kamienice, synagogi, szlak, cmentarz

- jedz koszerne- jedz przygotowane w specjalny sposob

Muzea zydowskie sa w synagogach:

- wlodawa kolo chelmna lubelskiego

- tykocin k. Bialegostoku

- łancut k. Rzeszowa

WYDAWNICTWA TURYSTYCZNE:

- pascal z bielsko bialej (najwieksze) 60% sprzedazy, niewiarygodne wiadomosci

- wiedza i zycie - przewodnik (tłumaczenie z innych jezykow, nic nie pisze o polskich pamiatkach)

- sport i turystyka - obecnie dzial wyd MUZA. Najstarsza, dobra ale niestety drogie

- wyd z Pruszkowa „Rewasz”

- wyd PTTK „Kraj” - niewielkie, glownie wydaje gorskie przewodniki

WYDAWNICTWA KARTOGRAFICZNE:

2 najlepsze:

- WZK - wojskowe zaklady kartograficzne

- PPWK - panstwowe przedsiebiorstwo wyd kart

1:100000 - podstawowa mapa dla turysty pieszego 1cm- 1km

Dobra mapa - na papierze mapowym, wodoopdornym, odporny na skladanie, jest brzydki ale dobre

Czasopisma turystyczne dzuelimy na :

1. Dodatki do gazet codziennych:

1. W piatki „moje podroze” w rzeczpospolitej

2. W soboty „podroze” w dzienniku

3. W soboty „turystyka” w gazecie wyborczej

2. Ogolnodostepne miesieczniki:

1. „poznaj swiat”

2. „poznaj swoj kraj”

3. „national geographic” edycja polska- najwiekszy naklad

4. „podroze”

5. „woyage”

Pisma specjalistyczne:

1. „zagle”

2. „jachty”

3. „nurkowanie”

4. „wioslo”

5. „gory i alpinizm”

6. „jaskinie”

7. „n.p.m.” - pismo gorkie

Czasopisma branzowe:

1. Dostepne w wiekszosci w prenumeracie np (hotelarz, swiat hoteli)

Aktualnosci turystyczne

Wiadomosci turystyczbe

Swiat i podroze

REGIONY ETNOGRAFICZNE POLSKI:

1. Lipnica Murowana k. Tarnowa - konkurs na palmy wilkanocne (rekord ponad 30m)

2. Kaszuby - wybrzeze baltyku, jeziora, bory tucholskie

- jezyk kaszubski

- garncarstwo - dekoracyjne dla turystów

- hafty na bialym plotnie

- budownictwo - kryte dachy strzecha z trzciny, najlepiej zobaczyc we wsi Wdzydze Kiszewskie - najstarszy posli skansen- powstal w roku 1906

- nie istnieje stroj ludowy

3. Kurpie - kraina lesna

- kopalnie bursztynów

- hutnicy

- puszcza biala lezy obok warszawy

- puszcza zielona czyli muszyniecka, nie laczy sie z puszcza biala

- w tych puszczach jest drewniane budownictwo

- w nowogrodzie jest skansen (3 pod wzgl starosci)

- ciechanowiec - skansen

- stroje ludowe - pasiaki- noszone przez panie zawsze w niedziele, do tego piekne bursztyny, prawdziwe czerwone korale

- kurpie zyly z przemytu kiedys

- wieś Łyse - konkurs palm wielkanocnych

- wycinanki

- rzezba w drewnie

- wyroby z bursztynów

- wies Kadziało, male bursztyny razem z owocami jalowca, jagody i robili kadzidla, skansen

- tkaniny - maja krosna, robia narzuty na stoly, na kanapy

d. Łowickie (Łowicz)

- tereny bardzo bogate

- wysoka kultura rolna

- stroje ludowe- pasiaki, sa do dzisiaj

-nie ma drewnianego budownictwa- domy murowane, nowe

- muzeum w lowiczu w palacu w lowiczu, na tylach tego palacu jest skansen

- we wsi Maurzyce jest skansen, miedzy Lowiczem a Kutnem, widac go od szosy

- wycinanki - do dzis robia w masowych ilosciach

- rzezba w drewnie

- jechac tam najlepiej w boze cialo

e. podhale - region pod halem

- gwara podhalanska - akcent na 1 sylabe

- stroj ludowy - meski i kobiecy

- rolnicy na pole ida w stroju ludowym bo jest praktyczny

- chochołow - drewniana wies, kryta gontem

- drewniane budownictwo

- 1 chalupa zydowska

- sztuka ludowa - robiona pod turystow np. ciupagi, obrazy na szkle, rzezby w drewnie, obrazy

- parzenice - haft na spodniach goralskich

f. Spisz;

- kraina wyjatkowo bogata

- gwara goralska - inna jak na podhalu

- stroj goralski

- kamienne budownictwo

- na spiszu slowackim ogromne zagrody

- niedzica- zamek w pieninach

- muzeum sztuki ludowej, mini skanseny- kolo niedzicy

g. Orawa:

- kilkanascie wiosek wpolsce, wiekszosc na slowacji

- skansen zubrzyca gorna

- budownictwo gorlaskie, domy pietrowe, schody na zewnatrz budynku

- gwara, stroj goralski

- wies Orawka z przepieknym drewnianym kosciolem, na scianach komiksy ze starym i nowy testamentem

Wulkany - ok 30 w Islandii

Wezuwiusz - wulkan drzemiący

RELIGIE, WYZNANIA:
- cały wschód to prawosławie, ale tez Grecja, Rumunia, Serbowie

- katolicyzm: Polska, Austria, Włochy, Francja, Hiszpania, Portugalia, Niemcy pd

- ewangelicy - północ, Skandynawia, wlk Brytania, Islandia, Niemcy północne

WIZY:

- na wschód - Białoruś, Roska, Ukraina, Turcja, Egipt, Cypr turecki

- układ szeng en

1. Unia europejska

2. Szeng en

3. Strefa euro

Najwyższy szczyt europy: Mont Blanc na granicy słowacko włoskiej

Największa rzeka europy to wołga

Największa rzeka europy zachodniej to Dunaj

Nad Dunajem leża 4 stolice:

- Wiedeń (Austria)

- Bratysława ( Słowacja)

- Budapeszt ( stolica Węgier)

- Belgrad ( Serbia)

Najliczniej odwiedzane kraje:

Francja, Chiny, Hiszpania, USA, Włochy

Książka „polak za granica” - sprawy wizowe itd.

www.msz.gov.pl

waluty europy: -euro - Litwa - ;lity - Łotwa - laty -Węgry - forinty - Ukraina - grzywna (chrywna)

Śniadanie kontynentalne (ang. Continental Breakfast) - podstawowe śniadanie podawane zazwyczaj w niskobudżetowych hotelach lub pensjonatach. Składa się z pieczywa, masła, miodu, dżemu oraz kawy lub herbaty.

Śniadanie kontynentalne w wersji rozszerzonej to takie, na które dodatkowo podaje się: wędliny lub ser, ew. jajko albo pasztet itp. Czasami podawane jest ciepłe danie (jajecznica, parówki, bekon itp.) oraz owoce.

Śniadanie angelskin Tradycyjny posiłek serwowany na ciepło Tradycyjne śniadanie angielskie składa się z co najmniej kilku składników smażonych na głębokim tłuszczu lub pieczonych w piekarniku: jajek, plastrów bekonu, parówek wieprzowych krojonej w plastry kiełbasy white pudding lub black pudding, pomidorów

grzybów fasolki w sosie pomidorowym

Dodatkowo podaje się: tosty z masłem i dżemem płatki zbożowe z mlekiem owsiankę kawę lub herbatę soki owocowe

w niektórych wariantach także podaje się ziemniaczane krokiety w panierce, smażone w głębokim tłuszczu,

Ze względu na menu śniadania można podzielić na:

• kontynentalne (popularne we Francji i Włoszech), w skład których wchodzą: kawa z mlekiem, herbata lub czekolada, ciastka drożdżowe, rogaliki z masłem, konfitury, dżem, miód

• wiedeńskie - kawa ze śmietanką, pieczywo pszenne, masło, szynka, jajka po wiedeńsku

• angielskie - sok owocowy, zupa mleczna, herbata z mlekiem, tosty, masło, dżem, jaja sadzone na szynce lub bekonie

• duńskie - duża ilość i różnorodność serów, ryb (szczególnie śledzi, często oryginalnie podanych, np. śledzie na mleku)

• amerykańskie (często nazywane pełnym amerykańskim, popularne w USA, szczególnie w dużych hotelach i co ciekawe, nie jest wliczone w cenę pokoju); menu nawiązuje do tradycji kuchni północnoamerykańskiej, kiedy to osadnicy przemieszczali się ze wschodu na zachód. W skład śniadania amerykańskiego wchodzi dużo potraw gorących, takich jak: ziemniaki w mundurkach lub zapiekane z serem, potrawy mączne, jajecznica (kilka rodzajów) oraz soki owocowe, pieczywo, gęsta śmietana, kawa w dzbankach (tak zwana regularna - słaba, ale dużo), kilkanaście rodzajów płatków kukurydzianych, mleko, jogurty, konfitury, miód. Śniadanie amerykańskie przygotowywane jest w formie bufetu. Duże ilości potraw ustawione są na stołach i modułach gastronomicznych. Bufet jest na środku sali, aby goście mieli łatwy dostęp ze wszystkich stron.

• bufet (zwane też stołem szwedzkim, najbardziej różnorodne, zwyczaj podawania takich śniadań przyjął się w Polsce): kawa, herbata, jogurty, płatki śniadaniowe, pieczywo, masło, dżem, miód, wędliny, sery, twarożki, sałatki, omlety, jajka gotowane, jajka sadzone na bekonie lub szynce, ciastka drożdżowe.

Tramping to wycieczka objazdowa organizowana bez udziału kontrahenta zagranicznego z dostosowaniem się do miejscowych warunków. Realizowany jest przy użyciu różnorodnych form transportu: autobusów, promów, wcześniej określonych w programie imprezy. Rezerwacje przejazdów, przepraw, noclegów dokonywane są przed imprezą i uczestnicy wcześniej znają ich standard i miejsce zakwaterowania. Wyjazd odbywa się głownie w celu krajoznawczym. Tramping jest atrakcyjną formą turystyki tańszą od standardowych wycieczek organizowanych przez biura podróży, ponieważ część czynności pobytowych (w szczególności wyżywienie i rozstawianie namiotów) wykonywana jest przez samych uczestników grupy pod kierownictwem pilota. W wyjazdach trampingowych występuje element WIELKIEJ PRZYGODY, stąd wymagany jest od uczestników dobry stan zdrowia, odporność psychiczna oraz spora doza aktywności. Nie oznacza to jednak, że na trampingu panuje żywioł. Sukces wyjazdu zależy całkowicie od dobrze zorganizowanego życia w grupie rozumianego jako wzajemna współpraca pilota i grupy. Uczestnicy wyjazdu muszą mieć świadomość, że w trakcie wyjazdu mogą wystąpić trudności i opóźnienia np. w komunikacji lokalnej, psucie się pojazdów, gwałtowne zmiany pogody czy nawet klęski żywiołowe lub niepokoje polityczne itd. Pilot posiada jedynie ogólne wiadomości na temat zwiedzanych obiektów i miejsc. Wszelkie dodatkowe informacje są dostępne w posiadanych przez pilota przewodnikach.

Zmiana standardu wyjazdu trampingowego na jakikolwiek inny w trakcie jego trwania jest nierealna. Oddalenie się od grupy może nastąpić tylko za zgodą pilota na z góry określony czas i na własną odpowiedzialność, o ile nie godzi to w interesy grupy. Każdy uczestnik powinien zabrać ze sobą minimalną ilość dewiz określonych w programie, która wystarcza na pokrycie potrzeb programowych tj. między innymi wstępów do zwiedzanych obiektów. Środkami na pobyt gospodaruje każdy uczestnik indywidualnie, wpłacając stopniowo pieniądze potrzebne do realizacji potrzeb programowych. Pamiętać należy żeby wystarczyło ich do końca wycieczki, a więc należy unikać zbytniej rozrzutności. Ewentualne podwyższenie standardu na przykład noclegu, jest wyłącznie osobistą sprawą zainteresowanego. Niskie koszty trampingu zależą od: a) profesjonalizmu i operatywności przewodnika, b) realizacji przemyślanego wcześniej grafiku całej imprezy, c) poruszania się w grupie, d) zgodnej współpracy biura, pilota i uczestników.

Pilotowi - kierownikowi przysługuje prawo ostatecznej decyzji odnośnie zmian trasy po wysłuchaniu różnych opinii i propozycji uczestników, ponieważ odpowiada on przed biurem za prawidłową realizację wyjazdu. Ewentualne wnioski lub uwagi uczestnik składa na ręce pilota w trakcie trwania imprezy w formie pisemnej. Tramping nie jest wskazany dla osób nietowarzyskich, egoistycznych, nie chcących dostosować się do reszty uczestników. W skrajnych przypadkach, gdy klient będzie stwarzał problemy i kłopoty grupie oraz psuł atmosferę wyjazdu może zostać wykluczony z trampingu podczas jego trwania na żądanie wszystkich pozostałych członków grupy i za zgodą przewodnika. Z tego tytułu nie będą mu przysługiwać żadne odszkodowania ze strony firmy. Uczestników obowiązuje przestrzeganie miejscowego prawa i zwyczajów.

Lista światowego dziedzictwa UNESCO

Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości - lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (w lipcu 2008) 878 obiektów w 145 krajach, w tym 679 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 174 przyrodniczego (P) i 25 mieszanych (K, P). W sprawie wpisania danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 roku. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje.

Kryteria

O objęciu danego obiektu ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa decyduje szereg kryteriów. Do końca 2004 roku było sześć kryteriów dla obiektów dziedzictwa kulturowego i cztery dla przyrodniczego. W 2005 połączono je w jednorodną listę dziesięciu kryteriów. Dany obiekt musi reprezentować "unikatową uniwersalną wartość" i spełniać przynajmniej jeden z poniższych warunków:

Kryteria kulturowe

• I. "reprezentować arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego"

• II. "przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata, w zakresie rozwoju architektury lub technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu"

• III. "przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji"

• IV. "przedstawiać szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego albo krajobrazu ilustrującego ważny etap (lub etapy) w historii ludzkości"

• V. "przedstawiać szczególny przykład tradycyjnego ludzkiego osadnictwa, zagospodarowania ziemi lub morza, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), albo ludzkiej interakcji ze środowiskiem, szczególnie jeśli stało się ono zagrożone wskutek nieodwracalnej zmiany"

• VI. "pozostawać w bezpośrednim lub namacalnym związku z wydarzeniami lub żywą tradycją, pomysłowością lub wierzeniami albo z dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu (Komitet uznaje, że to kryterium powinno być stosowane w połączeniu z innymi kryteriami)"

Kryteria przyrodnicze

• VII. "obejmować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze lub tereny szczególnego naturalnego piękna i o estetycznym znaczeniu"

• VIII. "przedstawiać szczególne świadectwo ważnych etapów w historii planety, zawierające ślady dawnego życia, istotnych toczących się procesów geologicznych tworzących formy ukształtowania terenu lub istotne formacje geomorficzne lub fizjograficzne"

• IX. "przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt"

• X. "obejmować najważniejsze środowiska przyrodnicze do ochrony różnorodności form życia, łącznie z zagrożonymi gatunkami o uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki i konserwacji przyrody."

Miejsca Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce

Toruń jest siedzibą Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO

Polska, jako kraj cechujący się niewątpliwym bogactwem tradycji i naturalnego piękna, i aktywnie dbający o jego ochronę, jest nie tylko jednym z pierwszych Państw-sygnatariuszy Konwencji dziedzictwa światowego, ale również jednym z czołowych reprezentantów na Liście Światowego Dziedzictwa. Zgodnie ze stanem z lipca 2006 roku, zostało na nią wpisanych 13 polskich dóbr. To daje nam 9 miejsce w Europie i 15 na świecie.

Miasta i obiekty w Polsce, znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, w celu przekazywania informacji, współpracy i promocji skupiły się w Ligę Polskich Miast i Miejsc UNESCO z siedzibą w Toruniu - jednym z wyróżnionych przez UNESCO miast.

Zamość na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Kraków na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Malbork na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce znalazły się:

• 1978 - Historyczne centrum Krakowa (K)

• 1978 - Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce (K)

• 1979 - Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945) (K)

• 1979 - Puszcza Białowieska - (wspólnie z Białorusią) (P)

• 1980 - Historyczne centrum Warszawy (K)

• 1992 - Stare Miasto w Zamościu - przykład renesansowej zabudowy miejskiej (K)

• 1997 - Średniowieczny zespół miejski Torunia (K)

• 1997 - Zamek Krzyżacki w Malborku (K)

• 1999 - Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w. (K)

• 2001 - Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (K)

• 2003 - Drewniane kościoły południowej Małopolski - Binarowa, Blizne, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa (K)

• 2004 - Park Mużakowski nad rzeką Nysą (wspólnie z Niemcami) (K)

• 2006 - Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu (K)

Lista uzdrowisk w Polsce

W Polsce znajduje się wiele miejscowości o charakterze leczniczym, część z nich posiada status uzdrowiska. Warunki jakie musi spełniać gmina aby uzyskać status uzdrowiska reguluje ustawa z dn. 28 lipca 2005 o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Regionem o największej liczbie uzdrowisk jest województwo dolnośląskie.

CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO 
Ciechocinek, Czerniawa Zdrój, Duszniki Zdrój, Goczałkowice, Iwonicz Zdrój, Jedlina Zdrój, Kołobrzeg, Międzyzdroje, Muszyna, Piwniczna, Polańczyk, Rabka, Rymanów Zdrój, Sopot, Supraśl, Szczawnica, Świnoujście, Ustka, Ustroń, Wieliczka, Wysowa, Złockie, Żegiestów Zdrój.

CHOROBY UKŁADU TRAWIENIA 
Długopole Zdrój, Duszniki Zdrój, Inowrocław, Iwonicz Zdrój, Jedlina Zdrój, Krynica, Muszyna, Piwniczna, Polanica Zdrój, Szczawno Zdrój, Wysowa, Złockie, Żegiestów Zdrój.

CHOROBY NARZĄDÓW RUCHU I REUMATYCZNE 
Augustów, Busko Zdrój, Ciechocinek, Cieplice Śląskie, Horyniec, Jedlina Zdrój, Goczałkowice, Inowrocław, Iwonicz Zdrój, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Konstancin, Lądek Zdrój, Polańczyk, Połczyn Zdrój, Przerzeczyn, Solec Zdrój, Sopot, Supraśl, Swoszowice, Świeradów Zdrój, Ustka, Ustroń, Wapienne, Wieniec Zdrój

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA 
Augustów, Busko Zdrój, Ciechocinek, Długopole Zdrój, Inowrocław, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Konstancin, Krynica, Kudowa Zdrój, Lądek Zdrój, Międzyzdroje, Nałęczów, Polanica Zdrój, Sopot, Świnoujście, Ustka, Wieniec Zdrój.

CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO 
Cieplice Śląskie, Krynica, Szczawno Zdrój, Wysowa.

CHOROBY UKŁADU WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO I PRZEMIANY MATERII 
Kołobrzeg, Konstancin, Krynica, Kudowa Zdrój, Międzyzdroje, Solec Zdrój, Supraśl, Świnoujście, Ustka.

CHOROBY SKÓRY 
Busko Zdrój, Lądek Zdrój, Solec Zdrój, Świnoujście.

CHOROBY KOBIECE  
Duszniki Zdrój, Krynica, Połczyn Zdrój, Solec Zdrój, Świeradów Zdrój, Świnoujście.

STANY PO ŻÓŁTACZCE ZAKAŹNEJ 
Długopole Zdrój.

WODY LECZNICZE

• siarczkowe: Busko Zdrój, Przerzeczyn Zdrój, Solec Zdrój, Wieniec Zdrój, 

• radoczynne: Długopole Zdrój, Lądek Zdrój, Świeradów Zdrój, 

• termalne: Ciechocinek, Cieplice Śląskie, Lądek Zdrój

solanki: Busko Zdój, Ciechocinek, Inowrocław, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Konstancin, Międzyzdroje, Połczyn Zdrój, Rabka, Świnoujście, Ustka, Goczałkowice Zdrój, 

• bromkowe: Konstancin, Połczyn Zdrój, Rabka, Świnoujście, Ustka, Ustroń,  

• jodkowe: Iwonicz Zdrój, Połczyn Zdrój, Rabka, Rymanów Zdrój, Szczawnica, Świnoujście, Ustka

• borowe: Rabka, Szczawnica, Świnoujście, Ustka, 

szczawy: Długopole Zdrój, Duszniki Zdój, Krynica, Kudowa Zdrój, Muszyna, Piwniczna Zdrój, Polanica Zdrój, Rymanów Zdrój,  Szczawnica, Szczawno Zdrój, Świeradów Zdrój, Wysowa Zdrój, 

• wapniowe: Krynica, Nałęczów, Polanica Zdrój, Ustroń, 

• żelaziste: Długopole Zdrój, Krynica, Piwniczna Zdrój, Ustroń,  

dolnośląskie

Cieplice Śląskie   (schorzenia reumatologiczne, ortopedyczno-urazowe, neurologiczne, dróg moczowych i nerek, ginekologiczne, okulistyczne),
Czerniawa Zdrój (leczenie chorób układu oddechowego, głównie u dzieci, alergicy),
Długopole Zdrój (choroby układu pokarmowego i sercowo-naczyniowego, rehabilitacja po żółtaczce),
Duszniki Zdrój (schorzenia kardiologiczne - miażdżyca, stany pozawałowe, schorzenia wątroby, choroba wrzodowa, schorzenia dróg oddechowych, schorzenia ginekologiczne),
Jedlina Zdrój (choroby układu trawienia i układu oddechowego),
Kudowa Zdrój (choroby serca, układu krążenia, wydzielania wewnętrznego i przemiany materii, nerwice),
Lądek Zdrój (choroby narządów ruchu, reumatyczne, układu nerwowego, nieżyty układu oddechowego, układu moczowego, choroby układu krążenia, zaburzenia na tle hormonalnym, choroby skóry, osteoporozę).
Polanica Zdrój (choroby układu trawienia, krążenia, przemiany materii i nerwice)
Przerzeczyn (choroby reumatyczne, nerwobóle, schorzenia pourazowe, osteoporozę, choroby górnych dróg oddechowych)
Szczawno Zdrój (choroby górnych dróg oddechowych, dróg moczowych i przewodu pokarmowego).
Świeradów Zdrój (choroby układu krążenia, kobiece, reumatyczne, narządów ruchu).

kujawsko-pomorskie

Ciechocinek  (choroby układu oddechowego, krążenia, nerwowego, choroby reumatyczne i narządów ruchu, cukrzyca..)
Inowrocław (choroby układu trawienia, krążenia, reumatyczne i narządów ruchu)
Wieniec Zdrój (choroby układu krążenia, oddechowego, narządów ruchu, układu trawienia, nerwice, reumatyzm)

lubelskie

Nałęczów (choroby układu krążenia, rehabilitacja po transplantacji serca)  

małopolskie

Krynica (choroby układu wydzielania wewnętrznego, trawienia, układu krążenia, moczowego oraz choroby kobiece
Muszyna (choroby płuc, oskrzeli choroby układu pokarmowego i trawiennego, nerwice, alergie, zatrucia metalami ciężkimi)
Piwniczna (choroby układu oddechowego)
Rabka (leczenie dzieci : drogi oddechowe, astma, cukrzyca, dorośłi: choroby układu krążeniowego). 
Swoszowice (choroby kręgosłupa, reumatyczne, zwyrodnienia stawów, sclerosis multiplex)
Szczawnica (choroby układu oddechowego, reumatyczne)
Wapienne (choroby reumatyczne i narządów ruchu)
Wieliczka (choroby gardła, skóry, alergie)
Wysowa (choroby narządów ruchu, reumatyczne, cukrzyca)
Złockie (choroby układu oddechowego, pokarmowego, moczowego)
Żegiestów (choroby układu moczowego i pokarmowego)

mazowieckie

Konstancin-Jeziorna (choroby układu krążenia, narządów ruchu, reumatyczne)

podkarpackie

Horyniec Zdrój (choroby reumatyczne, narządów ruchu, przemiany materii, neurologiczne i kobiece)
Iwonicz Zdrój (choroby przewodu pokarmowego, neurologiczne, reumatyczne, narządów ruchu, laryngologiczne i ginekologiczne) "UZDROWISKO IWONICZ" S.A. Al. Torosiewicza 2; 38-440 Iwonicz Zdrój
Polańczyk (choroby narządu ruchu, dróg oddechowych, nerwice)
Rymanów Zdrój (choroby dziecięce, układu krążenia, moczowego oddechowego, schorzenia reumatyczne i ortopedyczne)

podlaskie

Augustów  (choroby układu krążenia, reumatyczne i narządów ruchu
Supraśl (choroby dróg oddechowych, kardiologiczne, reumatyczne i związane nadciśnieniem).

pomorskie

Sopot (choroby reumatyczne, narządów ruchu, układu krążenia i oddechowego)
Ustka (choroby układu oddechowego i krążenia)

śląskie

Goczałkowice Zdrój (choroby układu oddechowego, narządów ruchu, choroby reumatyczne i kobiece)
Ustroń (choroby narządów ruchu, układu oddechowego, układu krążenia, choroby reumatyczne, otyłość)

świętokrzyskie

Busko Zdrój (choroby reumatyczne, narządów ruchu, choroby skóry, układu krążenia. Rehabilitacja dzieci.)
Solec Zdrój (choroby reumatyczne, narządów ruchu, choroby skóry, układu krążenia)

zachodniopomorskie

Kamień Pomorski (choroby narządów ruchu (pourazowe), reumatologiczne neurologiczne oraz choroby krążenia (rehabilitacja po zawale),  schorzenia górnych dróg oddechowych. 
Kołobrzeg (choroby układu krążenia, układu oddechowego, narządów ruchu i reumatyczne oraz choroby układy wydzielania wewnętrznego i przemiany materii, choroby dziecięce - dróg oddechowych, alergie)
Międzyzdroje (choroby układu krążenia, oddechowego, choroby narządów ruchu, reumatyczne i dermatologiczne)
Połczyn Zdrój (choroby reumatyczne, ginekologiczne, układu nerwowego, dziecięce (nerwice, porażenie mózgowe) oraz choroby narządów ruchu)
Świnoujście (choroby układu oddechowego, krążenia, przemiany materii, choroby dermatologiczne, reumatyczne, otyłość)

---