Lęgniowce (Oomycota; grzybopodobne lęgniowe) - organizmy grzybopodobne zaliczane do królestwa protistów; żyją zazwyczaj w wodzie, odżywiają się martwymi szczątkami organicznymi albo pasożytują na innych organizmach. Mają ciało zbudowane z komórczakowatych strzępek. Wyróżnia się 9 rzędów, 25 rodzin, 100 rodzajów i około 700 gatunków. Dawniej zaliczane były do grzybów.

Lęgniowce rozmnażają się przez oogamię, tworząc jedną lub kilka dużych gamet żeńskich w lęgni oraz liczne, drobne gamety męskie w plemni. Plemnie u większości gatunków formują boczne przewody kopulacyjne, przez które treść plemni przelewa się do lęgni. Zygoty, tzw. oospory, otoczone są grubą ścianą i funkcjonują jako zarodniki przetrwalnikowe.

Zygota natychmiast po uformowaniu zdolna jest do tworzenia strzępek konidiotwórczych. Phytophtora zimuje w postaci grzybni w zakopcowanych bulwach ziemniaka, w łętach, a także w glebie, gdzie okresowo może żyć na sposób saprofityczny.

Lęgniowce rozmnażają się również bezpłciowo przez pływki, które mają dwie nierównej długości wici - jedną gładką, a drugą szorstką - a zatem takie same jak u chryzofitów. Na bliskie pokrewieństwo tych grup wskazuje również porównanie sekwencji DNA. Na tej podstawie, a także na podstawie budowy wici (chryzofity, lęgniowce i kilka innych grup) zaliczono lęgniowce do odrębnego, szóstego królestwa istot żywych Protista.

Do lęgniowców należą m.in. wodne roztoczkowce, tworzące podobne do pleśni naloty na szczątkach organicznych. Z lęgniowców wymienić można rodzaj Saprolegnia, występujący na martwych owadach w wodzie; niektóre gatunki atakują raki i ryby oraz niszczą ikrę. Z gatunków lądowych najważniejsze są pasożyty roślin uprawnych: Phytium debaryanum powoduje zgorzel siewek.

Inny lęgniowiec - fitoftora(Pchytophtora) - jest pasożytem ziemniaków, a także pokrewnych roślin, np. pomidorów. Przystosował się do lądowego trybu życia, wytwarzając jednokomórkowe zarodniki przenoszone przez prądy powietrza na inne rośliny. W mokre lata, kiedy gleba jest nasiąknięta wodą, masowo wytwarza także pływki, które szybko infekują nowe rośliny poprzez aparaty szparkowe w skórce liści. W przestworach międzykomórkowych rozrasta się grzybnia zapuszczająca ssawki do komórek miękiszowych. Niektóre strzępki wysuwają się na zewnątrz liścia przez szparki jako konidiofory i odcinają konidia, które odrywają się i przy dostatecznej wilgotności wytwarzają 4-16 dwuwiciowych pływek. Pływki zakażają nowe części roślin. W warunkach niesprzyjających konidia kiełkują od razu w strzępki, które wrastają do wnętrza roślinyEpidemia zarazy ziemniaczanej wywołanej przez fitoftorę w Irlandii, w latach 1845-1847, była przyczyną wielkiego głodu, z tego powodu wiele osób zmarło lub wyemigrowało do USA; populacja Irlandii zmniejszyła się wtedy o ¼.

.

Rys. 129. Proces płciowy u Saprolegnia. 1 - lęgnia z komórkami jajowymi, 2 - plemnie z plemnikami

---