Polityka zagraniczna Chile

1. Polityka zagraniczna w historii Chile

Za początek państwowości Chile należy przyjąć rok 1818. W tym właśnie roku Chile stało się republiką, dzięki zwycięstwu w antyhiszpańskim powstaniu (1810 - 1818). Po trwającym ponad dziesięć lat kryzysie politycznym, około 1830 roku w Chile wytworzył się stabilny system polityczny złożony z dwóch głównych frakcji:

1. dominującej - stronnictwa konserwatywnego

2. opozycyjnej - stronnictwa liberalnego.

Fundamentami ówczesnej polityki zagranicznej Chile były:

1. pragmatyzm - czyli realistyczne odbieranie rzeczywistości międzynarodowej

2. realizm - rozumiany jako „prymat państwa jako podmiotu w stosunkach międzynarodowych; ograniczona lub żadna rola moralności w stosunkach między państwami; analiza oparta na pomiarze siły poszczególnych państw”.

3. Świadomość własnych ograniczeń.

Chile od początku było świadome swojej rangi w środowisku międzynarodowym. Postrzegało się jako kraj średniej wielkości o średnim potencjale mogący odgrywać rolę jedynie we własnym regionie geograficznym.

Jeden z pierwszych ministrów spraw zagranicznych Chile - Andres Bello, wieloletni rektor uniwersytetu Chilijskiego uważał, że pojecie sprawiedliwości w odniesieniu do rzeczywistości międzynarodowej jest całkowicie abstrakcyjne. Bello twierdził, że prawo międzynarodowe służy jedynie interesom największych państw i w zależności od zgodności z ich interesami jest przez nie przestrzegane. Ponadto uważał, że rola opinii międzynarodowej nie jest warta specjalnej uwagi i przywiązania, ponieważ jest podatna na manipulacje wielkich mocarstw, co umniejsza jej znaczenie.

Andres Bello

W podobnym tonie wypowiadała się znacząca postać ówczesnej sceny politycznej Chile, mąż stanu, Diego Portales - twierdził on, że w polityce zagranicznej, Chile powinno się kierować realizmem i stawianiem takich celów, które będą realizowane bez potrzeby angażowania się w konflikty z mocarstwami. Polityka pozaregionalna była prowadzona przez dyplomację chilijską o tyle, o ile wymagały tego interesy Chile w Ameryce Łacińskiej. Pewne posunięcia dyplomatyczne w tym regionie nakładały się na interesy brytyjskie, niemieckie i francuskie oraz w mniejszym stopniu amerykańskie toteż Chile zależało na poparciu, a co najmniej na akceptacji ze strony tych państw. W polityce regionalnej głównym założeniem było bezpieczeństwo państwa a jedynym sposobem na zachowanie bezpieczeństwa była zdaniem Portalesa, dominacja na południowym Pacyfiku oraz utrzymacie równowagi pomiędzy Chile a jego najbliższymi sąsiadami. Portles sprzeciwiał się też wszelkim formom zbyt bliskiej współpracy państw sąsiednich, toteż nie zawahał się obalić zbrojnie uni boliwijsko - peruwiańskiej

Diego Portales

To właśnie za czasów Portalesa do głównych pojęć dyplomacji chilijskiej weszły takie określenia jak: „polityka siły, „zbrojna równowaga” czy „wojna prewencyjna”. Kierując się tymi zasadami i pojęciami Chile musiało oprzeć się na siłach zbrojnych w większym stopniu niż państwa sąsiednie, lecz w przeciwieństwie do innych państw regionu nie destabilizowało to systemu politycznego a wręcz przeciwnie - umacniało go.

Jak się nietrudno domyśleć, próby narzucenia swojej wizji dominacji w regionie nie spotkały się z ciepłym przyjęciem ze strony państw sąsiednich. Chile dążyło do rozbicia sojuszu Argentyna - Boliwia - Peru szukają przy tym pomocy skłóconych z nimi Brazylii i Ekwadoru.

Chęć współpracy z Brazylią i Ekwadorem wynikała, więc bardziej ze wspólnej niechęci do wymienionej we wcześniejszym zdaniu triady, niż z chęci współpracy gospodarczej. Ciągłe poczucie zagrożenia ze strony Boliwii, wzmocnione dodatkowo kryzysem gospodarczym w 1878 roku spowodowało wybuch wojny w 1879 roku, określanej mianem „Wojny Pacyfiku” - działania zbrojne w ramach tejże wojny prowadzone w latach 1878 - 1884 doprowadziły do zwycięstwa Chile, które niespodziewanie łatwo pokonało Boliwie i Peru i stało się wiodącym państwem Ameryki Łacińskiej.

Wojna Pacyfiku powiększyła terytorium Chile dzięki zdobyciu prowincji Antofagasta, Tecna i Arica. Upokorzyła Peru i odepchnęła Boliwie od oceanu.

Burząc chronologię pozwolę sobie na małą dygresję. Przed wojną o Pacyfik ( w latach 1879-1884), która zakończyła się zwycięstwem Chile, aktualne tereny północnego Chile
należały częściowo do Peru i Boliwii. Boliwia do dzisiaj nie może pogodzić się z utratą dostępu do morza, czego do dzisiaj nie przestaje manifestować.

W styczniu bieżącego roku Peru zgłosiło przed Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze problem dotyczący morskiej linii granicznej przebiegającej między Peru i Chile. Peru domagało się zmian w jej przebiegu, mimo że aktualna linia została ustanowiona na mocy porozumienia z 1929, w którym Chile zatrzymało rejon Arica, a Peru odzyskało Tacnę oraz otrzymało odszkodowanie w wysokości 6 mln dolarów.


Terytorium Boliwii, Chile i Peru przed Wojną Pacyfiku (1878 - 1884)

Sprawę tę śledził z uwagą również rząd Boliwii, ponieważ jej wynik mógł w znaczny sposób ograniczyć aspiracje Boliwii dotyczące uzyskania dostępu do morza. Lima domagała się zmniejszenia powierzchni morskiej Chile na własną korzyść, co byłoby niekorzystne również dla Boliwii, która wiąże nadzieje uzyskania dostępu do morza na tym właśnie odcinku, o który ubiega się Peru.
Boliwia liczyła na stworzenie „korytarza” na terytorium chilijskim, dzięki któremu miałaby dostęp do morza na wysokości miejscowości Arica na północy Chile, lecz Peru czyni kroki w kierunku, by Arica stała się tzw. „suchym portem” Przed wojną o Pacyfik (1878 - 1884) niemającym prawa do powierzchni morskiej u swoich wybrzeży.

Obecna sytuacja terytorialna oraz kwestia sporna (zaznaczony na niebiesko trojkąt terytorium morskiego).

„Peru domaga się, by została zmieniona morska linia graniczna z Chile. Niewątpliwie ma chęć na wszystkie krewetki i inne owoce morza, które wyławiają Chilijczycy. Zaznaczony na granatowo trójkąt to marzenie Peruwiańczyków”

Realizm stosowany w polityce zagranicznej Chile był wyrażany przez powstrzymywanie się od udziału w wojnach, w których Chile nie miałoby żadnego interesu - Chile, zgodnie z zasadami wymienionymi wcześniej nie wartościowało wojen pod względem moralnym, - co w przełożeniu na rzeczywistość międzynarodową wyrażane było brakiem poparcia dla którejkolwiek ze stron w razie jakiegoś konfliktu. Taka sytuacja miała miejsce podczas I Wojny Światowej Chile zachowało neutralność. Jednak takie odrzucenie udziału w wydarzeniach międzynarodowych ograniczało poważanie rolę Chile w kształtowaniu rzeczywistości międzynarodowej. Pod naciskiem USA i po niewielkiej redefinicji celów Chile wstąpiło w 1919 roku do Ligi Narodów. Jedną z przyczyn członkostwa było wstąpienie do Ligi Narodów Boliwii i Peru, które dążyły do rewizji przy jej pomocy, rozstrzygnięć terytorialnych Wojny Pacyfiku, - co jak nietrudno się domyśleć powodowało sprzeciw Chile.

Podczas II Wojny Światowej Chile nie było już neutralne i pod naciskiem USA zerwało stosunki dyplomatyczne z państwami osi - jednak z uwagi na olbrzymią rzeszę imigrantów z Niemiec, Włoch i Japonii dyplomacja chilijska wydała oświadczenie, iż zerwane zostały jedynie stosunki z rządami tych państw a nie z narodami.

Dyplomacja chilijska pozornie porzuciła, więc politykę realizmu i zaangażowania, ponieważ oznaczałoby to dla Chile izolację w regionie. Jednak jak napisałem wcześniej były to tylko pozory, ponieważ wypowiedzenie wojny w 1945 roku Japonii nie pociągnęło za sobą faktycznych działań zbrojnych, dało jednak podstawę do zaliczenia Chile do grona państw zwycięskich w II Wojnie Światowej i jako takie zostało współzałożycielem ONZ.

Po drugiej wojnie światowej na politykę zagraniczną Chile podobnie jak na politykę zagraniczną większości państw miał wpływ podział świata na dwa bloki. Rosnące wpływy USA w Ameryce Łacińskiej oraz brak jakichkolwiek interesów z blokiem wschodnim sprawiły, że Chile bez większego oporu podpisało 1947 roku traktat z Rio

Prowadzeniu takiej polityki zagranicznej pomagała sytuacja polityczna wewnątrz Chile - przedłożenie do Kongresu przez ówczesnego prezydenta Gabriela Gozalesa Fidela, ustawy o bezpieczeństwie i państwowym, która zdelegalizowała partie komunistyczne aż do 1958 roku.

W latach 1946 - 1970 politykę zagraniczną Chile możemy określić jako politykę pragmatycznego zaangażowania. Chile opierało swoje działania na porozumieniu z USA i postrzegało siebie jako członka wspólnoty państw demokratycznych. Do 1958 roku Chile bezkompromisowo popierało USA, czego za wyraz można uznać wsparcie rezolucji deklarującej sprzeczność komunizmu z demokracją podczas konferencji państw amerykańskich w Caracas w 1954 roku, oraz poparcie dla interwencji w Gwatemali i obalenie rządów Jacobo Arbenza.

Począwszy od 1958 roku polityka zagraniczna Chile nie była już tak pragmatyczna. Prezydent Jorge Alessandri, starał się trzymywać dobre stosunki z USA jednak nie tak bezwzględnie jak to miało miejsce wcześniej. Chile nie podzielało między innymi poglądów amerykańskich, co do Kuby i było przeciwne wyrzucenia tego państwa z Organizacji Państw Amerykańskich.

Odradzający się pragmatyzm spowodował odnowienie kontaktów z Europą. Nastąpiło to w momencie, gdy kraje starego kontynentu uporały się już z odbudową powojennych zniszczeń i były gotowe na ekspansje gospodarczą Ameryki Łacińskiej. Następca Alessandirego - chrześcijański demokrata Eduardo Frei Montalava kontynuując politykę zbliżenia z Europą widział w tym rodzaj „trzeciej drogi” i możliwość zrównoważenia wpływów USA w regionie. Chile nie chciało być jedynie biernym klientem USA - dla Montalavy system międzyamerykański powinien opierać się na suwerennej równości państw. Zgadzał się również z istotną rolą USA w funkcjonowaniu tego systemy, jednak sprzeciwiał dominacji USA czy tym bardziej hegemonii.

Diametralna zmiana polityki zagranicznej Chile nastąpiła na początku lat siedemdziesiątych wskutek dojścia do władzy kandydata zjednoczonej we wspólnym bloku - Jedności Ludowej - lewicy, Salvadore Allende.

W 1970 r. Salvadore Allende wygrywa wybory i tworzy koalicję sześciu partii pod nazwą Jedność Ludowa (z udziałem m. in. Partii Socjalistycznej i Partii Komunistycznej). Allende jest szczerym reformistą, który naprawdę wierzy, że parlamentarnymi zmianami możne stopniowo zreformować system kapitalistyczny na korzyść biednych. Jego “rewolucja” (“Chilijska droga do socjalizmu') polega właściwie na dość umiarkowanych zmianach, które i tak są zbyt radykalne dla klasy panującej w Chile i USA. W polityce zagranicznej nastąpił zwrot w kierunku państw tworzących blok antyimperialistyczny, W 1971 Chile nawiązało stosunki dyplomatyczne z NRD, a w 1972 Allende złożył wizytę w Moskwie. Jednak kraje socjalistyczne zdawszy sobie sprawę, że Chile jako kraj leżący w Ameryce Łacińskiej jest i będzie pod wpływami USA nie odwzajemniły chęci zbliżenia z Chile i nie wsparły tego kraju ani gospodarczo ani politycznie.

Salvador Allende

Rządy komunistów trwały jednak tylko do 1973 roku, kiedy to w wyniku puczu popartego przez rząd USA zostaje obalony rząd, a władzę przejmuje junta wojskowa pod dowództwem generała Augusto Pinocheta.

Generał Augusto Pinochet

Przejęcie władzy przez juntę wojskową, powoduje ponowne przewartościowanie polityki zagranicznej Chile - junta postrzegała siebie jako narzędzie do niszczenia komunizmu i domagała się poparcia krajów demokratycznych, które wbrew oczekiwaniu Pinocheta nie tylko nie poparły, ale skrytykowały zamach stanu i brutalne metody stosowane przez junte w zwalczaniu komunizmu. Taki obrót spraw spowodował izolację Chile na arenie międzynarodowej. Relacje Chile z USA były złe i pogorszyły się jeszcze po zamachu na byłego ministra spraw zagranicznych rządu Allende - Orlando Letelliera. Odprężenie stosunków nastąpiło za prezydentury Ronalda Reagana - USA zmieniły taktyke i zamiast izolować, zaczęły wspierać opozycje i domagać się przywrócenia rządów demokratycznych w Chile. W stosunkach z Europą Chile opierało się głównie na dobrych kontaktach z Wielką Brytanią, które zawdzięczały pomocy udzielonej Brytyjczykom podczas Wojny o Falklandy.

Jeśli chodzi o ówczesną politkę regionalną to w 1976 roku, Pinochet podpisał z prezydentem Boliwii pułkownikiem Hugo Banzerem, porozumienie na mocy, którego miał przekazać Boliwii pas wybrzeża wraz z terytorialnym korytarzem. Porozumienie nie weszło jedna w życie przez sprzeciw Peru, - które zgodnie z obowiązującym traktatem z 1929 roku musiało wyrazić na to zgodę.

W 1978 roku omal nie doszło do wojny między Chile a Argentyną wskutek sporu granicznego - udało się temu zapobiec wskutek mediacji papieskiej.

W 1990 roku Chile ponownie stało się państwem demokratycznym. Przed nowym rządem Patricio Aylwina zostało postawione zadanie określenia nowych celów i zasad chilijskiej zagranicznej. Chile jako państwo demokratyczne uznało za swoje główne interesy narodowe następujące kwestie:

• Umocnienie demokracji - wspieranie demokracji w państwach Ameryki Łacińskiej, zwłaszcza w krajach sąsiednich.

• Rozwój gospodarczy - polityka zagraniczna powinna sprzyjać rozwojowi gospodarczemu kraju.

• Współudział w tworzeniu stabilnego bezpiecznego ładu międzynarodowego.

W celu realizacji powyższych interesów narodowych Chile określiło następujące zasady polityki zagranicznej:

• Uniwersalizmu - dążenie do utrzymywania stosunków ze wszystkimi państwami na zasadzie równości i wzajemnego poszanowania suwerenności.

• Nieinterwencji i wspierania współpracy międzynarodowej - Chile sprzeciwia się jednostronnym interwencjom jednego państwa w sprawy innego i pozostawia to w gestii organizacji międzynarodowych działających zgodnie z prawem międzynarodowym - Chile brało udział m.in. interwencjach ONZ na Haiti i Somalii oraz w Iraku w 1991 roku i Bośni.

• Odpowiedzialności - zdaniem Chile państwo powinno przyjąć wszelkie skutki za swoje ewentualne błędne decyzje polityczne.

• Poszanowania prawa międzynarodowego

• Otwartego regionalizmu - stworzenie silnego bloku państw Ameryki Łacińskiej mającego na celu wewnętrzną współpracę i wzrost znaczenia tego regionu w środowisku międzynarodowym.

2. Polityka zagraniczna Chile wobec państw Ameryki Łacińskiej

Polityka otwartego regionalizmu spowodowała chęć zbliżenia Chile z innymi państwami ameryki Łacińskiej. W 1996 roku Chile podjęło decyzję o stowarzyszeniu z MERCOSUR. Z kolei w relacjach dwustronnych ważne dla Chile są relacje z najbliższymi sąsiadami - Argentyną, Peru i Boliwią.

Argentyna

Argentyna była od początku XX wieku głównym partnerem politycznym Chile. Stosunki między tymi dwoma krajami były bardzo złożone od przyjaznej współpracy do prawie stanu wojny. Po upadku rządu Pinocheta relacje między państwami wkroczyły w swój najlepszy okres - jeszcze za czasów El Generale bo w 1985 roku podpisano traktat o pokoju i przyjaźni a w 1991 roku prezydenci Chile - Patrioci Aylwin i Argentyny - Carlos Menem podpisali traktat ostatecznej granicy na spornych 24 odcinkach - w kwestiach najbardziej spornych oba państwa zgodnie przystały na decyzję sądu arbitrażowego. Dalszemu przyjaznemu rozwojowi stosunków przeszkodził kryzys argentyński i wynikające z niego niedotrzymanie umów o dostarczaniu gazu zimnego z Argentyny do Chile. Rząd argentyński twierdził, że Chile podpisało umowy nie z Argentyną a przedsiębiorstwami prywatnymi, które działały na szkodę Argentyny. Obecnie stosunki między obydwoma krajami są poprawne.

Peru

Równie, a może nawet bardziej złożone pozostawały przez długi okres stosunki z Peru. W 1991 roku rozpoczęły negocjacje w sprawie dodatkowych protokołów traktatu z 1929 roku w sprawie granic. W 1993 roku doszło do podpisania protokołów z Limy regulujących kwestie sporne, ale nie weszły one w życie ze względu na protesty w Peru. Dopiero w 1999 roku oba rządy podpisały nowe porozumienie na mocy, którego Peru uzyskało pewne przywileje w chilijskim porcie Arica. Jednak temat rewizji granic wciąż pozostaje tematem aktualnym i niezakończonym. Chile jest było i jest głównym partnerem gospodarczym Peru - przedsiębiorstwa chilijskie są ważnymi inwestorami w Peru. Na gruncie polityczno -społecznym warto zauważyć podziw, jakim Chilijczycy darzyli prezydenta Peru Alberto Fudżimoriego, pomimo stosowania przez niego, w walce z lewacką partyzantką, metod zbliżonych do metod Pinocheta. Usunięcie Fudżimoriego ze stanowiska prezydenta i przejęcie władzy w Peru przez Alejandro Toledo nie wniosło nic nowego w stosunkach między obydwoma krajami - nadal kwestią sporną pozostaje kwestia wód terytorialnych, o czym wspomniałem przy okazji Wojny Pacyfiku.

Boliwia

Stosunki między obydwoma krajami są w znacznej mierze obciążone zaszłościami historycznymi. Uczucie wrogości Boliwijczyków do Chile są nadal bardzo silne. Chile po odrodzeniu demokracji zabiegało o wznowienie stosunków dyplomatycznych - udało się to jedynie w stopniu konsularnym. Boliwia dążąc do odzyskania dostępu do Pacyfiku chciała umiędzynarodowić to zagadnienie, podczas gdy Chile wolałoby żeby ta sporna kwestia pozostała w gestii dwustronnej. Chilijskie propozycje doprowadziły do podpisania w 1993 roku umowy o wolnym handlu między obydwoma krajami. Stosunki między Chile i Boliwią załamały się w 2003 roku - liberał Gonzalo Sanchez de Lozada zastąpiony został przez Carlosa Mesa, który definitywnie zmienił relacje z Chile. Jego następca - lewicowy prezydent Evo Morale stwierdził, że dostęp do Pacyfiku ma dla Boliwii olbrzymie znaczenie - jednak zgodził się na dojście do porozumienia w tej kwestii w stosunkach dwustronnych bez mieszania w to środowiska międzynarodowego, - co spotkało się z pozytywnym przyjęciem ze strony Chile.

Z krajów niesąsiadujących mają znaczenie stosunki z Brazylią. Stosunki między tymi krajami były zawsze poprawne - jedyną kwestią sporną była sprawa udziału Chile w strukturze MERCOSUR - Brazylia była niechętna przyznaniu politycznej roli Chile w organizacji dopóki Chile nie zgodzi się na pewne członkostwo. Poza tym stosunki układają się poprawnie, czego wyrazem jest poparcie ze strony Chile dla Brazylii jako kandydata w Rozszerzonej Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

3. Pozaregionalne kwestie polityki zagranicznej Chile

Na początku lat dziewięćdziesiątych USA chciały uczynić z Chile wzór dla pozostałych krajów Ameryki Łacińskiej - wzór państwa dobrze zarządzanego przez umiarkowaną lewicę przywiązaną do zasad wolnego rynku. W 1991 roku wizytę w Chile złożyył George Bush, a w 1998 roku z okazji szczytu obu Ameryk w Santiago przebywał Bill Clinton. Chile popierało amerykańskie próby stworzenia próby Strefy Wolnego Handlu Ameryk łączącej USA i państwa Ameryki Łacińskiej i w 2002 roku podpisało z USA umowę o wolnym handlu. Wcześniej, w latach 1990 i 1991 Chile wsparło koalicje antypiracką. Potępiło zamachy z 11 września 2001 roku i wsparło interwencję w Afganistanie. Chile odmówiło jednak poparcia amerykańskiego ataku na Irak w 2003 roku, co spowodowało lekkie ochłodzenie stosunków - USA było zawiedzione brakiem poparcia ze strony Chile.

W stosunkach z Unią Europejską odnotować należy podpisanie w 1996 oku we Florencji umowę o współpracy między Chile a UE, będącą wstępem do podpisanej w 2002 roku umowy stowarzyszeniowej - wprowadzającej między innymi strefę wolnego handlu.

Strategicznym celem w kontekście pozaregionalnym jest dla Chile nie Europa, a Azja

zaś konkretnie - Chiny. Chile jest największym eksporterem miedzi do Chin i innych niezbędnych gospodarce chińskiej surowców. W 2005 roku Chile podpisało umowę o wolnym handlu z Chinami a w 2006 z Japonią i Indiami. Polityka Chile wobec krajów Azji jest polityką pragmatyczną - Chile traktuje kraje azjatyckie jako partnerów gospodarczych bez oceniania wydarzeń politycznych i społecznych w tych krajach. Stosunki z Azją są oparte wyłącznie na zasadzie wzajemnych korzyści i realizacji interesów państwa.

Wojciech Bajus

UMCS , Stosunki Międzynarodowe, SUM II rok 2008/2009

http://pl.wikipedia.org/wiki/Realizm#Realizm_w_stosunkach_mi.C4.99dzynarodowych

http://mi-chile-querido.blogspot.com/2008/01/kady-ma-swojego-wroga.html

Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej zwany także Paktem Rio lub TIAR. Akt końcowy konferencji państw amerykańskich odbywającej się w dniach 15 sierpnia - 2 września 1947 r. w Petropolis. Podpisany 2 września 1947 r. w Rio de Janeiro przez wysłanników 21 państw. Wszedł w życie 3 grudnia 1948 r. Pierwszy, podstawowy filar systemu międzyamerykańskiego.

Organizacja Państw Amerykańskich (OPA, ang. Organization of American States) utworzona w 1948 r. na IX Między Amerykańskiej Konferencji w Bogocie jako kontynuacja Unii Panamerykańskiej utworzonej w 1910 r. Członkami OPA są wszystkie państwa Ameryki Łacińskiej (od 1962 r. bez Kuby) oraz USA i Kanada, łącznie 35 państw. Jest, obok Paktu Rio i Paktu bogotańskiego, jednym z trzech filarów systemu międzyamerykańskiego.

Wojna o Falklandy lub wojna o Malwiny - konflikt zbrojny, który miał miejsce pomiędzy Argentyną i Wielką Brytanią w okresie od marca do czerwca 1982 roku. Wyspy na południowym Atlantyku należące do Wielkiej Brytanii zostały zaatakowane przez wojska argentyńskie. W wyniku wojny Falklandy pozostały we władaniu Wielkiej Brytanii, co było zgodne z oczekiwaniami ich mieszkańców, a rządząca Argentyną junta wojskowa upadła i wprowadzono tam demokrację.

Mercosur (hiszp. Mercado Comun del Sur - Wspólny Rynek Południa), czasem nazywany także Mercosul (port. "Mercado Comum do Sul"), jest to międzynarodowa organizacja gospodarcza powołana w roku 1991 traktatem z Asuncion (Paragwaj). Zadania to wzmocnienie współpracy gospodarczej i zniesienie barier handlowych. Obecnie Mercosur jest najsilniejszą strefą wolnego handlu w Ameryce Południowej, do której chcą dołączyć także inne kraje regionu. Dwa pozostałe regionalne porozumienia integracyjne w Ameryce Południowej to: CACM (Central America Common Market) i Pakt Andyjski.

13

---