Ból w klatce piersiowej

Ból ściany klatki piersiowej

1. Nerwoból

• Półpasiec

• Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

2. Ból kostno-stawowy

• Z. Tietzea-zapalenie stawów mostkowo-żebrowych, mostkowo-obojczykowych, połączeń część chrzęstnej i kostnej żeber

3. Choroby gruczołów piersiowych

4. Choroby skóry

Ból opłucnowy

• Podrażnienie opłucnej ściennej

• Ostry,kłujący

• Nasila się przy wdechu, kaszlu, ruchach tułowia

• Ulga po ułożeniu się na stronie wywołującej ból

• PŁUCA NIE BOLĄ!

Ból wieńcowy

• Niedokrwienie mięśnia sercowego przejściowe

• Ucisk, dławienie, pieczenie za mostkiem

• Dyskomfort w klatce piersiowej

• Promieniowanie do szyi, żuchwy, barku, ramienia, nadbrzusza, pleców

• Ból nie zależy od fazy oddechu ani pozycji ciała

• Jest związany z wysiłkiem fizycznym, stresem emocjonalnym, obfitym posiłkiem

• Trwa >10 min podejrzenie dławicy niestabilnej lub zawału serca

Ból zawałowy

• Martwica mięśnia sercowego

• Nie ustępuje po zaprzestaniu wysiłku

• Trwa > 30 minut

• Zwykle silniejszy niż ból dławicowy

• Towarzyszą mu:

- Poty

- Duszność

- Nudności, wymioty

- Lęk przed śmiercią

Ból osierdziowy

• Tylko dolna część osierdzia jest wrażliwa na ból

• Ostry, kłujący, jak opłucnowy

• Nasila się przy wdechu, kaszlu, ruchach tułowia, w pozycji leżącej

• Ulga przy ułożeniu w pozycji siedzącej z pochyleniem do przodu

• Trwa wiele godzin / dni

Tętniak aorty piersiowej :

• Ból w rozwarstwieniu aorty

• Przednia ściana klatki piersiowej, może promieniować do okolicy międzyłopatkowej lub lędźwiowej, ból pleców

• Niezwykle silny, rozdzierający

• Pojawia się nagle, od początku ma maksymalne natężenie

• Utrzymuje się godzinami

Przewód pokarmowy :

• Refluks Żołądkowo-przełykowy

- Zamostkowy, może promieniować do pleców

- Silny, piekący

- Zgaga

• Choroba wrzodowa

- Nadbrzusze, dolna część klatki piersiowej

Inne :

• Dystonia neurowegetatywna - „nerwica serca”

- Kobiety ok. 40 rż

- Psychogenny

- Tępy, długo trwający

- Bez związku z wysiłkiem fizycznym

- Lewa połowa klatki piersiowej

• Zatorowość płucna

• Zapalenie tchawicy, oskrzeli

Medycyna ratunkowa w wypadkach masowych

Wypadek masowy to zdarzenie, w którym występuje duża liczba ofiar i które generuje problemy medyczne niemożliwe do rozwiązania w pełni przy wykorzystaniu jedynie lokalnych służb ratowniczych, w tym również medycznych.

• W celu przeprowadzenia skutecznej akcji ratowniczej konieczne jest stosowanie specjalnych procedur

• Powstaje konieczność korzystania z pomocy z zewnątrz

• Definicja unika zarówno określenia charakteru i przyczyny zdarzenia, jak i liczby ofiar

• Definicja zwraca uwagę na dysproporcje pomiędzy potrzebami ze strony ofiar, a możliwościami udzielania pomocy przez służby ratownicze

• Kilkanaście ofiar wypadku komunikacyjnego w dużym mieście wojewódzkim będzie z pewnością zaopatrywane w sposób rutynowy, natomiast w małym ośrodku taki sam wypadek może mieć już charakter katastrofy

• System medycyny ratunkowej opiera się na zasadzie tzw. łańcucha przeżycia

Pierwsza pomoc na miejscu wypadku

→

System alarmowania

→

Leczenie przed- szpitalne

→

Transport poszkodo- wanych

→

Leczenie szpitalne

→

Efektywność zależy od :

• systemu powiadamiania

• koordynacji

• łączności

• zarządzania

• segregacji

• leczenia

• transportu

Platynowe minuty„ - pierwsza faza akcji ratunkowej :

• bardzo często najważniejsze minuty w życiu poszkodowanych

• wezwać pomoc specjalistyczną oraz wykonać pierwsze czynności ratownicze na miejscu zdarzenia

• udrożnienie górnych dróg oddechowych, podjęcie czynności resuscytacyjnych, ułożenie w pozycji bocznej ustalonej, zatamowanie masywnych krwotoków zewnętrznych, postępowanie przeciwwstrząsowe

• 5-10% poszkodowanych można uratować tylko dzięki błyskawicznej interwencji na miejscu wypadku lub katastrofy

Postępowanie ratownicze w miejscu wypadku :

• Nie ma warunków na wdrożenie chociaż części postępowania potrzebnego w każdym indywidualnym przypadku

• Całkowita i bezwzględna zmiana sposobu myślenia i odstąpienie od powszechnie przyjętych zasad i norm postępowania leczniczego

• Rezygnacja z przyjętych reguł postępowania (np. złagodzenie zasady aseptyki, zaopatrywanie masywnych krwawień zewnętrzne zamiast opatrunkiem - opaską uciskową), gdyż wynikłe z tego powikłania będą mniej groźne w skutkach niż jakakolwiek zwłoka w ratowaniu jak największej liczby poszkodowanych

• Nie ma możliwości udzielenia pomocy medycznej wszystkim potrzebującym jednocześnie

• Segregacja medyczna poszkodowanych, aby udzielić pomocy najpierw tym, którym jest ona niezbędna w danej chwili

Postępowanie ratownicze w miejscu wypadku :

• Postępowanie lecznicze należy uzależnić od rokowania

• Całokształt działalności ratowniczej musi być skierowany na tych, którzy mają największe szanse przeżycia

• Pomocy medycznej nie otrzymają ranni rokujący niepomyślnie, którzy najprawdopodobniej zginęliby mimo zastosowania najlepszych metod leczenia

• Pomocy medycznej nie otrzymają poszkodowani, którzy wymagają długotrwałych, pracochłonnych zabiegów

• W sytuacji strat masowych konieczne jest ograniczenie pomocy medycznej do przypadków mniej czasochłonnych

• Doraźną pomoc medyczną należy wykonać w miejscu, w którym znajdują się poszkodowani, chyba że jest ono niebezpieczne, nie można go zabezpieczyć i uniemożliwia to udzielanie pomocy medycznej

Segregacja medyczna :

• Segregacji medyczna (międzynarodowo uznany termin „triage”) jednym z najważniejszych elementów działań medycznych w przypadkach zdarzeń masowych

• Podział poszkodowanych na grupy w zależności od stopnia ciężkości obrażeń, szans na przeżycie, pilności udzielania pomocy i ewakuacji

• Triage jest procesem ciągłym, dynamicznym, trwającym przez cały czas prowadzenia akcji ratowniczej aż do momentu opuszczenia miejsca zdarzenia przez ostatnie ofiary

• Odnalezienie pośród dużej liczby poszkodowanych ofiar w stanie zagrożenia życia, i to w jak najkrótszym czasie

Segregacja medyczna :

Ocena:

• stanu świadomości

• drożności dróg oddechowych

• funkcjonowania układu

• oddechowego

• czynności układu krążenia

• rodzaju doznanych obrażeń

• obecności skażeń

Segregacja medyczna - system START Simple Triage and Rapid Treatment - prosta segregacja i szybkie leczenie :

Określenie kolejno:

• możliwość swobodnego poruszania się (chodzenia)

• stanu świadomości

• oddychania

• krążenia - nawrót kapilarny (lub obecność tętna na tętnicach prmieniowych)

Segregacja medyczna :

Pierwszeństwo w udzielaniu pomocy mają zawsze poszkodowani z zaburzeniami drożności dróg oddechowych, niewydolnością oddechową lub/i krążeniową (wstrząsem), obniżoną świadomością.

KOD	Priorytety udzielania pomocy	Stan kliniczny
Czerwony	1	Stan bezpośredniego zagrożenia życia. Wskazane natychmiastowe leczenie i szybki transport do szpitala
Żółty	2	Poważne obrażenia wymagające pilnego leczenia i transportu do szpitala. Poszkodowany stabilny na miejscu zdarzenia
Zielony	3	Drobne obrażenia nie zagrażające życiu. Do przebadania i zaopatrzenia szpitalnego lub ambulatoryjnego, często bez konieczności hospitalizacji
Czarny	-	Ofiary zmarłe w czasie zdarzenia lub w trakcie udzielania pomocy, bez oddechu po udrożnieniu dróg oddechowych, bez tętna

• Podjęcie leczenia grupy ofiary, których prawdopodobieństwo przeżycia jest bardzo małe mimo zastosowanego leczenia lub u których przeżycie zależy od zastosowania specjalistycznych i czasochłonnych procedur leczniczych w warunkach znacznego ograniczenia możliwości terapeutycznych, zmniejsza szanse przeżycia innych ofiar z lżejszymi obrażeniami

• W pewnych systemach segregacyjnych dla tej grupy ofiar proponuje się przydzielenie kodu niebieskiego;

poszkodowani z tym kodem planowani są do ewakuacji, zależnie od sytuacji przed lub po ofiarach z kodem żółtym

• Ofiary zmarłe bezpośrednio w zdarzeniu powinny być pozostawione na miejscu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego

Katastrofa chemiczna, biologiczna....

• Część ofiar może ulec zatruciu lub/i skażeniu

• Niezbędna jest współpraca ze służbami ratowniczymi dysponującymi sprzętem umożliwiającym prowadzenie odkażania (dekontaminacji) w warunkach polowych (np. kabiny dekontaminacyjne na wyposażeniu PSP)

• Ochrona ofiar przed przedłużoną ekspozycją na materiały niebezpieczne oraz personelu medycznego przed możliwością zatrucia i skażenia

• Służby medyczne powinny mieć dostęp do pacjentów dopiero po skutecznym przeprowadzeniu zabiegów odkażania

• Gdy nie jest możliwe przeprowadzenie tych zabiegów na miejscu zdarzenia powinien być zorganizowany transport „skażony” do oddziałów ratunkowych dysponujących możliwością wykonania dekontaminacji z zachowaniem specjalnych środków ostrożności

Urazy - zaopatrzenie

Rana - przerwanie ciągłości powłok (skóry, błon śluzowych), uszkodzenia tkanek głębiej położonych, narządów wewnętrznych, drążenie do jam ciała

Podział ran ze względu na rodzaj czynnika sprawczego :

• mechaniczne (kłute, cięte, tłuczone)

• termiczne (oparzeniowe, odmrożeniowe)

• chemiczne

• spowodowane energią elektryczną

• spowodowane energią promienistą (promieniowanie jonizujące, UV, rtg)

• spowodowane wysokim ciśnieniem lub dużym podciśnieniem

• spowodowane przez drobnoustroje

Podział morfologiczny ran :

• powierzchowne

• głębokie

• drążące (do jam ciała - opłucnej, osierdzia, narządów wewnętrznych)

• przechodzące na wylot

• o brzegach

- zbliżonych

- oddalonych

Rany :

• rany cięte - zadane ostrym narzędziem; brzegi rany są równe, zwykle występuje obfite krwawienie

• rany kłute - zadane przez ostro zakończone narzędzie - kończyste lub ostrokrawędzistego; zwykle głębokie, mają niewielką średnicę i równe brzegi, pozornie taka rana krwawi niewiele, może sięgać jednak narządów wewnętrznych

• rany szarpane - spowodowane są rozciągnięciem i napięciem tkanek ponad ich fizjologiczną wytrzymałość; spowodowana narzędziem tępym lub tępokrawędzistym, godzącym skośnie lub stycznie; brzegi rany są poszarpane

• rany miażdżone - np. po upadku, uderzeniu, spowodowana narzędziem tępym lub tępokrawędzistym, godzącym prostopadle; brzegi rany są nieregularnie postrzępione i zasinione, okoliczne tkanki zmiażdżone i stłuczone

Rany - pierwsza pomoc :

• ogólna ocena stanu pacjenta

• oczyszczenie i dezynfekcja rany - należy przemyć ją przegotowaną wodą, wodą utlenioną, Octaniseptem (nie spirytusem ani jego roztworami - spirytus tylko wokół rany)

• założyć opatrunek sterylny (jałowa gaza, bandaż)

• nie wolno kłaść na ranę ligniny czy waty

• odcięte kończyny wkładamy do woreczków z 0,9% NaCl, które okładamy lodem

Reguła PRICE :

• P (protection) ochrona tkanki przed dalszym uszkodzeniem

• R (rest) odciążenie uszkodzonej części ciała

• I (ice) ochłodzenie uszkodzonego miejsca, co zmniejsza bolesność, obrzęk i reakcję zapalną

• C (compression) ucisk, co zapobiega narastaniu obrzęku, ogranicza ruchomość uszkodzonej części ciała

• E (elevation) uniesienie kończyny, co zmniejsza obrzęk i ułatwia jego wchłanianie

Rana zakażona :

• Zaczerwienienie, obrzęk brzegów rany i tkanek otaczających

• Nadmierne ucieplenie okolicznych tkanek

• Bolesność

• Wyciek surowiczy lub ropny z rany

• Ograniczenie funkcji otaczających tkanek i narządów (np. mięśni)

Powikłania rany zakażonej :

• Ropień

• Ropowica

• Zapalenie naczyń krwionośnych i chłonnych

• Zakrzepica żył septyczna

• Martwica tkanek

• Bakteriemia, sepsa

• Tężec

• Wścieklizna

Krwotoki

Podział:

1. Tętnicze - krew jasnoczerwona, wypływa szybko, widać jej pulsowanie

2. Żylne - krew ciemnoczerwona, wypływa wolniej, nie widać tętnienia

Metody tamowania:

• Opatrunek uciskowy

• Zmniejszenie dopływu krwi

Krwotoki:

• Uszkodzone naczynie krwionośne należy docisnąć do najbliżej leżącej pod nim kości

• Na ranie kładziemy gazę lub wyprasowane płótno i przymocowujemy jedną warstwę bandaża, następnie kładziemy tampon ze zwiniętego płótna lub bandaża i dokładnie zawijamy

• W przypadku, gdy opatrunek zaczyna przesiąkać dowijamy jego kolejną warstwę bez zdejmowania poprzedniej.

• Miejsce krwawiące należy umieścić powyżej poziomu serca

• Jeżeli miejsce krwawiące znajduje się w górnej połowie ciała, np. na głowie, szyi ramionach, głowę i klatkę piersiową chorego należy ułożyć w pozycji lekko uniesionej

• Jeżeli rana znajduje się na kończynie górnej, powinna kończyna być uniesiona

• Przy ranach w dolnej połowie ciała (brzuch, miednica, nogi) chory powinien leżeć z miednicą i nogami lekko uniesionymi. W takiej pozycji wykonujemy opatrunek uciskowy

• Jeżeli po opatrunku uciskowym sinieją lub bledną palce rozluźniamy bandaż

Zahamowanie dopływu krwi w odcinku proksymalnym - ucisk na tętnicę doprowadzającą

Nie można używać sznura, drutu itp.

Czas niedokrwienia nie może

przekroczyć 1,5 - 2 h

Ukąszenia, użądlenia, pogryzienia

Pogryzienie:

• Konsekwencje pogryzienia przez zwierzę zwierzęta dzikie i domowe :

- Rana

- Zakażenia :

+ Laseczka tęż ca - Clostridium tetanum

+ Wirus wścieklizny - Rabies virus

Wścieklizna:

• Nazywana wodowstrętem z powodu mimowolnych skurczy mięś ni na widok lub dźwięk wody

• Choroba niektórych ssaków

• rezerwuar: lisy, jenoty, borsuki, nietoperze, gryzonie, zajęczaki, psy, koty

• droga zakażenia: bezpośredni kontakt ze śliną , mózgiem chorego zwierzęcia uszkodzonej skóry

• okres wylę gania: średnio 1 - 3 mce wirus namnaża się w układzie nerwowym

Objawy wścieklizny:

• mrowienie wokół miejsca pokąsania

• gorączka

• ból okolicy potylicy

• zmęczenie,

• osłabienie

• halucynacje

• nudności i wymioty

• zmiana dotychczasowych zwyczajów zwierzą ( np. trybu życia z dziennego na nocny i odwrotnie)

• utrata wrażliwość na bodźce bólowe

• nadmierne pobudzenie, agresja lub porażenie (tzw. cicha wścieklizna)

• mimowolne skurcze mięś ni

• ślinotok

• światłowstręt

• wodowstręt

• śmierć następuje w około o tygodnia od wystąpienia objawów

Profilaktyka wścieklizny

• Przedekspozycyjna : zapobieganie szerzeniu się choroby - szczepienia

• Poekspozycyjna

- przyżyciowa obserwacja weterynaryjna (zwierzęta domowe) trwająca 15 dni

- pośmiertne badanie mózgu zwierzęcia (zwierzęta dzikie i agresywne zwierzęta domowe)

- uodpornienie bierno - czynne: podanie antytoksyny i serii szczepionek

(0 - 7 - 21 dni) podawanych w mięsień naramienny lub podskórnie

Pierwsza pomoc - pogryzienie :

• przemyć ranę wodą z mydłem

• trzymać ranę pod bieżącą wodą ok. 5 min

• założyć jałowy opatrunek

• w przypadku silnego krwawienia założyć opatrunek uciskowy

• powiadomić służby leśne, policję , straż miejską

• skonsultować się z lekarzem

Ukąszenia:

• W Polsce jedynym rodzimym węż em jadowitym stanowią cym zagrożenie dla człowieka jest żmija zygzakowata

• węże z prywatnych hodowli

• kleszcze

• pają ki

Żmija zygzakowata:

• Jad żmii zygzakowatej uszkadza układ nerwowy powoduje martwicę tkanek

zmniejsza krzepliwość krwi zaburza rytm pracy serca

• Ukąszenie jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i osób starszych; nie stanowi śmiertelnego zagrożenia dla zdrowego dorosłego człowieka

• Leczenie swoiste podanie antytoksyny

Objawy ukąszenia:

• silny ból,

• obrzęk,

• zaczerwienienie w miejscu ugryzienia

• nudności, wymioty

• zawroty głowy

• biegunka

• obrzęki

• wysypka

• duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej

• kołatanie serca

• pobudzenie

• omdlenie

Pierwsza pomoc - ukąszenie żmii

• Przy ugryzieniu w kończynę (najczęstsze) - unieruchomienie kończyny oraz

utrzymanie w czystości miejsca ukąszenia

• Nie wolno wysysać rozcinać , wstrzykiwać niczego w ukąszoną kończynę

• Ze względu na ryzyko pogorszenia stanu zdrowia i zagrożenie życia - należy wezwać pogotowie

Kleszcz:

Zagrożenia

• Kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu - Flaviviridae

• Borelioza - Borelia burgdorferi

Usuwanie kleszcza:

• złapać kleszcza pęsetą jak najbliżej skóry u wyciągnąć, unikając wykręcenia

• w aptekach specjalne urządzenia do wyciągani kleszczy

• jeśli kleszcz zagnieździł się bardzo głęboko jak najszybciej zgłosić się do lekarza (np. chirurga)

• nie zgniatać, nie przypalać, nie smarować tłuszczem, benzyną, środkami dezynfekującymi ani innymi substancjami,

• po wyjęciu kleszcze ranę zdezynfekować a ręce dokładnie umyć

• obserwować miejsce ukąszenia prze kolejne tygodnie - w wypadku wystąpienia rumienia, obrzęku lub pojawienia się objawów grypowych skonsultować się z lekarzem

• żywego kleszcza można umieścić w szczelnie zamkniętym pojemniku, martwego 70-80% spirytusie i wysłać na badania sprawdzające czy nie był zakażony boreliozą

Użądlenia:

• Osy,pszczoły, szerszenie

• pojedyncze użą dlenie nie powinno być niebezpieczne,wyjątkiem są osoby uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych

• groźne są użądlenia w okolice szyi, podniebienia, języka, wewnętrznej powierzchni policzków powodując obrzęk błon śluzowych, krtani i zablokowanie dróg oddechowych

Objawy użą dlenia:

• Miejscowa bolesność, obrzęk, zaczerwienienie

• Objawy wstrząsu anafilaktycznego:

- omdlenie

- bladość skóry

- spadek ciśnienia krwi

- przyśpieszenie akcji serca

- zawroty głowy

- nudności, wymioty

- obrzęk języka lub twarzy

- wysypka

- duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej

Pierwsza pomoc - użądlenia

• W przypadku użą dlenia przez pszczołę wyciągnąć żądło, nie uszkadzają woreczka jadowego

• Miejsce użą dlenia przemyć wodą mydłem

• Przyłożyć zimny okład - zmniejszy obrzęki spowolni rozprzestrzenianie się jadu

• W przypadku objawów wstrząsu / u osoby uczulonej:

-Wezwać pomoc

- Podać domięśniowo przednioboczną część uda zawartość ampułkostrzykawki z adrenaliną

- Ułożyć chorego w pozycji przeciwwstrząsowej

- Kontrolować ABC

Urazy głowy

• Częste w medycynie ratunkowej

• 50% zgonów po urazach jest związanych z urazem głowy

• Podział morfologiczny

- Drążące

- Zamknięte

• Podział kliniczny urazów

- Lekki

- Średnio ciężki

- Ciężki

Lekki uraz głowy:

• najczęstszy

• poszkodowany nie wykazuje niepokojących objawów

• Ewentualnie łagodny ból lub zawroty głowy wiąże się z:

- niewielkimi otarciami naskórka

- obrzękiem w miejscu urazu

- siniakami w miejscu urazu

• czasem wymaga zaopatrzenia opatrunkiem, założenia szwów

Średnio ciężki uraz głowy :

• Występują objawy świadczące o obrażeniach ośrodkowego układu nerwowego

- bóle i zawroty głowy nasilające się

- nudności, wymioty

- zaburzenia świadomości

- dezorientację poszkodowanego co do swojej osoby,

- miejsca lub czasu

- zatrucie alkoholem lub lekami

- amnezja pourazowa trwającą > 5 min

• Objawy miejscowe jak w lekkim urazie głowy

Ciężki uraz głowy :

• długo utrzymujące się objawy świadczące o uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego

• zaburzenia świadomości trwające godziny, a nawet dni po urazie

• drgawki pourazowe

• wielokrotne wymioty

• ogniskowe objawy neurologiczne

Wskazania do pilnej konsultacji lekarskiej:

• Utrata przytomności bezpośrednio po urazie

• Splątanie lub dezorientacja

• Senność

• Wymioty lub nudności

• Zaburzenia widzenia

• Drgawki

• Zaburzenia równowagi

Konsultacja lekarska nie jest konieczna, gdy:

• nie doszło do utraty przytomności

• poszkodowany nie zgłasza bólu i / lub zawrotów głowy

• nie wymiotuje, nie zgłasza nudności

• logicznie odpowiada na pytania

• nie zasypia w nietypowych dla siebie porach

Następstwa urazu głowy :

• Złamania podstawy czaszki

• Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego z nosa / ucha

• Wybroczyny okołooczodołowe

• Krwiaki za małżowinami usznymi

• Wgłobienie kości czaszki

• Wstrząśnienie mózgu (chwilowa utrata przytomności lub amnezja)

• Stłuczenie mózgu

• Krwiak nadtwardówkowy

• Krwiak podtwardówkowy (ostry - do 3 dni, podostry - 3-20 dni, przewlekły >20 dni)

• Krwiak podpajęczynówkowy, śródmózgowy

Postępowanie na miejscu zdarzenia:

1. Jeśli poszkodowany leży głową w dół należy go ułożyć na wznak asekurując kręgosłup szyjny

2. Ocena ABC

3. Transport w pozycji półleżącej z unieruchomionym szyjnym odcinkiem kręgosłupa

Obrażenia oczu:

• Ciało obce:

• Wypłukać gałkę oczną solą fizjologiczną lub wodą przegotowaną

• Kierunek płukania do wewnętrznego kącika oka

• Nie próbować usuwać samemu usuwania ciała obcego wewnątrzgałkowego, nawet jeśli fragment wystaje z gałki ocznej

• Zabezpieczyć gałkę oczną opatrunkiem

Obrażenia oczu:

1. Stłuczenia gałki ocznej

• Tępy uraz (pobicie, urazy sportowe) :

- Następstwa

- Obrzęk, krwiak powiek

- Wylew podspojówkowy

- Uszkodzenie tęczówki

- Podwichniecie soczewki

- Krwawienie do ciała szklistego

- Uszkodzenie siatkówki

- Złamania kości oczodołu

• Nie uciskać gałki ocznej

• Nie zakładać klasycznego opatrunku na gałkę oczną, ale zabezpieczyć ją sztywną osłonką

• Okłady z lodu

• Okulista: pogorszenie lub utrata widzenia, zaczerwienienie gałki ocznej, nierówne źrenice, podwójne widzenie, ograniczenie ruchomości gałki ocznej, wytrzeszcz

2. Otwarte urazy gałki ocznej

• Pęknięcie

• Uraz penetrujący

• Uraz perforujący

• Postępowanie jak w przypadku stłuczenia :

- Wbite ciało obce unieruchomić dużym jałowym opatrunkiem, okleić je dokładnie

- Zdrowe oko powinno pozostać zamknięte

- Pilny transport do oddziału okulistycznego

Obrażenia nosa:

1. Krwawienie z nosa

• Pozycja „wąchania”

• Ściśnięcie skrzydełek nosa na ok. 10 min.

• Chłodny kompres / worek z lodem na czoło i nasadę nosa

• Jeśli krwawienie nie ustaje w ciągu 20 min. wezwij pomoc

2. Złamanie nosa

• Objawy:

- ból, obrzęk, skrzywiony nos

- krwawienie i trudność w oddychaniu przez nos

- krwiak wokół oczu pojawiający się 1-2 dni po urazie

• Postępowanie:

- Nie prostuj nosa

- Opanowanie krwawienia z nosa

- Okład z lodu na ok. 15 min.

- Wezwanie pomocy medycznej

3. Ciało obce

• Najczęściej u dzieci w wieku 2-4 lat lub u osób niepełnosprawnych

• Towarzyszy mu jednostronna wydzielina z nosa

• Można spróbować wdmuchując powietrze przez usta (techniką oddechu usta-usta) przy uciśniętym skrzydełku nosa z niezatkanej strony usunąć ciało obce

• Nie wolno robić czegokolwiek bez kontroli wzroku

• Nie wolno wpychać ciała obcego w głąb nosa, bo grozi to jego przesunięciem do gardła i aspiracją do drzewa oskrzelowego

4. Uraz wargi, języka

• Mocny bezpośredni ucisk

• Opatrunek schładzający lub okład z lodu

• W przypadku trudności z opanowaniem krwawienia wezwać pomoc

5. Wybicie zęba

• Przepłukać jamę ustną

• W miejscu wybitego zęba umieścić jałowy kompres, zagryzając go

• Znaleźć ząb, przytrzymać go za koronę, nie za korzeń

• Wybity ząb powinien być trzymany w wilgotnym środowisku: jeżeli poszkodowany jest dorosły i przytomny, ząb umieść pomiędzy dolnym dziąsłem a wargą w innym

razie przewieźć w pojemniku ze śliną lub solą fizjologiczną

• 30 min. aby udało się reimplantować wybity ząb

Połknięcie ciała obcego:

• 90% przedmiotów które dostają się do przełyku opuszcza organizm drogą naturalną

• Ingerencji medycznej wymagają

- Przedmioty niebezpieczne (np. baterie zegarków)

- Przedmioty, które nie wydaliły się ze stolcem po :

• 5-7 dniach lub w tym czasie wystąpiły

• Wymioty

• Bóle brzucha

• Krwawienie

- Ciało obce tkwiące w przełyku

Urazy klatki piersiowej i jamy brzusznej

Urazy drążące klatki piersiowej:

• Konsekwencje

- Zranienia powłok

- Złamania kości

- Uszkodzenie oskrzeli, tkanki płucnej → odma opłucnowa, krwiak opłucnej

- Uszkodzenie serca i dużych naczyń → krwotok, tamponada serca

- Uszkodzenia narządów jamy brzusznej

• Stany zagrożenia życia

- Niewydolność oddechowa

- Krwotoki

Odma opłucnowa:

• Obecność powietrza w jamie opłucnowej

- Uszkodzenie płuc

- Uszkodzenie ściany klatki piersiowej

• Ucisk na płuco → upośledzenie wymiany gazowej

• Podział

- Zamknięta

- Otwarta

- Prężna (wentylowa)

Odma prężna:

• Zastawka w otworze którym napływa powietrze

• W czasie wdechu do jamy opłucnej przedostaje się powietrze, które nie może się wydostać w czasie wydechu

• Z każdym wdechem pogłębia się niewydolność oddechowa

• Uciśnięcie płuca → przesunięcie śródpiersia → uciśnięcie drugiego płuca → uciśnięcie dużych naczyń żylnych → zmniejszenie powrotu żylnego do serca → zmniejszenie rzutu serca → ↓RR ↓PaO 2

Odma - objawy:

• Rana z widocznymi podczas ruchów oddechowych bańkami powietrza

• Ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym

• Duszność

• Kaszel

• Odma prężna - gwałtownie narastająca duszność, hipotensja, hipoksemia (sinica, przyspieszenie akcji serca, przyspieszenie częstości oddechu)

Odma pierwsza pomoc:

• Ranę ssącą zamknąć opatrunkiem pokrytym folią oklejoną tylko z 3 stron

• Odmę prężną odbarczyć poprzez nakłucie jamy opłucnej w linii środkowoobojczykowej prowadząc igłę po górnym brzegu III żebra

• Osobę z raną klatki piersiowej należy ułożyć w pozycji półsiedzącej podpartej

Tamponada serca:

• Nagromadzenie się płynu (krwi) w worku osierdziowym

• Bardzo szybkie gromadzenie się krwi prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzosierdziowego, wstrząsu kardiogennego i zatrzymania czynności serca

Złamania kości:

1. Złamania żeber

• Jednego żebra - silny ból przy głębokim wdechu, kaszlu, ruchach klatki piersiowej, bolesność przy ucisku złamanego żebra i przy uciśnięciu mostka w kierunku kręgosłupa

• Wielu żeber (wiotka klatka piersiowa, gdy złamanych jest 5 kolejnych żeber lub 3 kolejne dwumiejscowo) - patologiczną ruchomość klatki piersiowej i ciężkie zaburzenia oddychania

2. Złamania mostka - towarzyszą mu złamania żeber i inne uszkodzenia

Urazy jamy brzusznej :

1. Urazy otwarte

• Wytrzewienie

• Rany drążące

2. Urazy zamknięte

• Jamę brzuszną badamy palpacyjnie oceniając jej bolesność oraz wzmożone napięcie mięśni

• Obecność urazu zamkniętego sugerują

- otarcia skóry

- krwiaki

- ból i wzrost napięcia mięśniowego

• Promieniowanie bólu do barku przy podrażnieniu nerwu przeponowego w przypadku pęknięcia wątroby i śledziony, do pachwiny może wskazywać na obecność krwi lub treści jelitowej w przestrzeni zaotrzewnowej

Konsekwencje urazów jamy brzusznej:

• Uszkodzenie śledziony, wątroby, jelita cienkiego - najczęściej

• Uszkodzenie nerki - krwiomocz, kolka nerkowa

• Uszkodzenie pęcherza moczowego, moczowodów - bezmocz, krwiomocz

• Uszkodzenie dużych naczyń

Pierwsza pomoc :

• W celu złagodzenia bólu podkłada się pod kolana pacjenta wałek o średnicy ok. 30 cm, co zmniejsza napięcie powłok brzusznych

• Nie wolno poszkodowanym podawać nic do picia i jedzenia

• Nie należy próbować ponownie wkładać wytrzewionych organów - może to wywołać dodatkowe uszkodzenia i/lub infekcję

• Na wystające organy nałożyć jałową wilgotną gazę, którą można przykryć folią

• Nie wolno stosować ciasnych opatrunków

Urazy narządu ruchu

Złamanie- częściowe lub całkowite przerwanie ciągłości kości

Podział złamań:

1. Ze względu na obecność przemieszczenia kości

• Z przemieszczeniem

• Bez przemieszczenie

2. Ze względu na obecność przerwania ciągłości skóry - przebicie przez odłamy

kostne tkanek miękkich

• Zamknięte

• Otwarte

3. Całkowite

4. Częściowe - „zielonej gałązki”

5. Awulsyjne - częste u sportowców - oderwanie fragmentów kostnych w miejscu przyczepów kostnych mięśni, ścięgien

Objawy złamań:

• ból samoistny, uciskowy i przy ruchach kończyną (spowodowany głównie uszkodzeniem dobrze unerwionej okostnej

• obrzęk, krwiak

• ograniczenie funkcji kończyny

• zniekształcenie osi i obrysów kończyny

• nienormalne ułożenie kończyny

• skrócenie kończyny

• wybrzuszenie

Objawy szczególnie niepokojące:

• Objawy wstrząsu (szczególnie w przypadku złamań kości udowej, ramiennej oraz kości miednicy)

• Drętwienie, mrowienie, zaburzenia czucia

• Zanik tętna poniżej złamania

Unieruchomienie:

• bez uprzednich prób repozycji w takim ustawieniu, w jakim kończyna znajduje się po wypadku

• szynę Kramera modelujemy na zdrowej kończynie

• złamanie kości - unieruchomienie dwóch sąsiadujących stawów

• zwichnięcie w stawie - unieruchomienie stawu i sąsiadujących kości

Unieruchomienie kończyny górnej:

• Kończynę górną najprościej zgiętą w łokciu przymocować do klatki piersiowej

• Temblakiem może być chusta trójkątna, kurtka, bluza

Unieruchomienie kończyny dolnej:

• kończynę dolną można ustabilizować związując ją z drugą nogą

Skręcenie:

• Powstaje wskutek przekroczenia prawidłowego zakresu ruchów w danym stawie

• Po ustaniu działania siły uszkadzającej, powierzchnie stawowe wracają do właściwego ustawienia

• Konsekwencje

- Rozciągnięcie, naderwanie więzadeł, torebki stawowej

- Wylew krwi do jamy stawowej i otaczających tkanek

- Przerwanie więzadeł

• Objawy - ból, obrzęk, krwiak, zaczerwienienie, ograniczenie ruchomości urażonej kończyny

Zwichnięcie:

• przemieszczenie względem siebie powierzchni stawowych kości tworzących staw

• zawsze występuje rozerwanie torebki stawowej, więzadeł oraz uszkodzenie torebki stawowej

• przemieszczenie częściowe - podwichnięcie

• Objawy:

- ból, obrzęk

- zniekształcenie obrysów stawu

- wzmożone ocieplenie skóry nad stawem

- krwiak w stawie

- zniesienie ruchów czynnych i biernych w stawie

- przymusowe ustawienie kończyny

- sprężysty opór przy próbie pokonywania zwichnięcia

- powikłania podobne jak przy złamaniach!!

Postępowanie:

• Należy rozluźnić osobie poszkodowanej buty lub ubranie oraz unieść wyżej jej uszkodzoną kończynę

• Decyzję o zastosowaniu długotrwałego usztywnienia, okładów czy rehabilitacji ruchowej może podjąć w tym zakresie wyłącznie specjalista

Amputacje:

• Niebezpieczeństwo wykrwawienia - hipowolemia

• Zatamowanie krwawienia

- Doraźnie opatrunek uciskowy na zaopatrującą tętnicę

- Wypełnienie kikuta jałową gazą i ciasne owinięcie bandażem, najlepiej elastycznym

- Uniesienie kikuta

• W przypadku odcięcia części ciała (nie zmiażdżenia) zabezpieczenie jej do ewentualnej replantacj

Urazy termiczne

Oparzenia:

• Przyczyny

- Kontakt ze źródłem ciepła

- Rażenie prądem elektrycznym

- Rażenie piorunem

- Środki chemiczne (kwasy, zasady, fosfor)

- Promieniowanie

Oparzenia termiczne:

• Stopień głębokości oparzenia :

- I - rumień, bolesność

- II - pęcherze, bolesność, obrzęk

- III - skóra sucha, biaława lub szara, bez czucia

- IV - obejmuje mięśnie, powięzi, kości

• Odsetek powierzchni oparzonej

• Stopień ciężkości

- Lekkie

- Średnie

- Ciężkie (>20% I i II lub >10% III)

Oparzenia:

• Hospitalizacja wskazana, gdy:

- Oparzenia twarzy

- Oparzenia dłoni

- Oparzenia stóp

- Oparzenia krocza

- Oparzenia średnie i ciężkie

- Rażenie prądem elektrycznym

- Rażenie piorunem

- Podejrzenie oparzenia dróg oddechowych

Postępowanie:

• Bezpieczeństwo ratownika priorytetowe

• Ugaszenie, usunięcie odzieży

• Schłodzenie powierzchni wodą lub zimnymi kompresami ( (do 15 min lub do wystąpienia dreszczy, nie więcej niż 10% powierzchni ciała jednocześnie)

• Nie usuwać zdzieraj tkanin, które przywarły do skóry

• Zdjąć obrączki, pierścionki ze względu na szybko pojawiający się obrzęk

• Założyć opatrunek jałowy lub hydrożelowy

• Nie przekłuwać pęcherzy

• Ocenić stan poszkodowanego

Oparzenia elektryczne powikłania:

• Zaburzenia rytmu serca

• Złamania, zwichnięcia (skutek silnego skurczu

• mięśni wywołanego przepływem prądu)

• Mioglobinuria

• Niewydolność nerek

• Uszkodzenia neurologiczne

• Urazy wysokonapięciowe

Jw.

Zatrzymanie akcji serca

Tężcowy skurcz mięśni

Odklejenie siatkówki

Pęknięcie błony bębenkowej

Oparzenia chemiczne:

• Zasadami - martwica rozpływna

• Kwasami - martwica skrzepowa

• Obfite płukanie - min. 20-30 min.

Hipotermia:

• Łagodna 32,5 - 35 o C - tachykardia, bladość, dreszcze, depresja OUN

• Umiarkowana 27 - 32 o C - bradykardia, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia świadomości

• Ciężka <27 o C - śpiączka

• Największe ryzyko migotania komór, gdy temp. Ciała < 30 o C

• Zdjąć z chorego ubranie i okryć kocami

• Ogrzewanie odmrożeń dopiero po opanowaniu hipotermii, zanurzanie w ciepłej kąpieli wodnej (40- 42 o C)

Zaburzenia świadomości

Podział :

• Ilościowe

- Senność patologiczna (letarg) - chory budzi się w reakcji na bodźce słowne

- Stupor (osłupienie) - chory budzi się pod wpływem silnego bodźca bólowego, reakcja minimalna

- Śpiączka płytka - chaotyczne ruchy obronne w reakcji na silny bodziec bólowy

- Śpiączka głęboka - brak reakcji na silny ból

• Jakościowe

- Splątanie - chory wydaje się wybudzony, ale jego działania są niezborne i chaotyczne

- Majaczenie - towarzyszą mu iluzje, omamy wzrokowe, słuchowe, dotykowe i inne oraz lęk i pobudzenie psychomotoryczne, zaburzenia orientacji allopsychicznej, zaburzenia wegetatywne (tachykardia, drżenie, wzmożona potliwość, rozszerzenie źrenic)

Omdlenie:

• Charakter przejściowy

• Zmniejszenie przepływu krwi przez mózg

• Gwałtowny początek

• Ustępuje zwykle samoistnie i szybko (trwa przeważnie < 20 s)

• Stan przedomdleniowy - chory czuje, że zaraz dojdzie do utraty przytomności (może do niej nie dojść, gdy się położy lub usiądzie

Omdlenie odruchowe (neurogenne, wazowagalne):

Długotrwała pozycja pionowa (lub stres, uraz, widok krwi, wysiłek fizyczny, hipoglikemia)

↓

Zmniejszenie powrotu żylnego do serca (przemieszczenie 500-1000

ml krwi do pojemnościowych naczyń żylnych poniżej przepony)

↓

↓ objętości wyrzutowej serca

↓

Aktywacja układu współczulnego (skurcz naczyń i wzrost

częstości akcji serca)

↓

Aktywacja przywspółczulna (bradykardia i rozkurcz naczyń) →Omdlenie

• Najczęstsza przyczyna omdleń u osób młodych, bez choroby serca

• Najczęściej długi wywiad omdleń

• Omdlenie wywołane nagłym, niespodziewanym lub nieprzyjemnym bodźcem (widok, zapach, ból)

• Po długim staniu, przebywaniu w zatłoczonym pomieszczeniu

• Podczas lub po posiłku

• Przy skrętach głowy lub po ucisku okolicy zatoki szyjnej (golenie, ciasny kołnierzyk)

• Po wysiłku fizycznym

• Mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty

Zapobieganie omdleniom wazowagalnym :

• Unikanie sytuacji sprzyjających omdleniom

• W przypadku wystąpienia objawów zwiastujących:

- Przybranie pozycji leżącej lub siedzącej

- Wysiłek izometryczny - napinanie mięśni kończyn dolnych i brzucha, ściskanie w ręce piłeczki

• Spanie z głową ułożoną wyżej

• Picie dużej ilości płynów

• Zwiększenie zawartości soli i elektrolitów w diecie

• Umiarkowany trening fizyczny

• Farmakoterapia (midodryna)

Inne przyczyny omdleń:

• Zespół zatoki tętnicy szyjnej - omdlenie towarzyszące ruchowi głowy, uciskowi na zatokę szyjną

• Omdlenie sytuacyjne - przy oddawaniu moczu, defekacji, kaszlu

• Hipotensja ortostatyczna - spadek ciśnienia tętniczego po przyjęciu pozycji pionizacji, najczęściej polekowa, po spożyciu alkoholu

• Omdlenia kardiogenne - wywołane zaburzeniami rytmu serca lub chorobami serca przebiegającymi ze zmniejszeniem rzutu serca

• Omdlenia naczyniowomózgowe :

- Zespół podkradania - przy wytężonej pracy kończyny górnej

- Przemijające niedokrwienie mózgu

- Migrena

Śpiączka:

• Stan długotrwałego braku świadomości

• Ocena stanu świadomości :

- Skala Glasgow - śpiączka ≤ 7 pkt.

- Skala AVPU :

• A (Alert) - pacjent czujny, skupia uwagę

• V (Verbal) - pacjent reaguje na polecenia głosowe

• P (Pain) - pacjent reaguje na bodźce bólowe

• U (Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce

Przyczyny śpiączki:

• OUN

• Naczyniowe

- Krwotok podpajęczynówkowy

- Krwotok śródmózgowy

- Rozległy zawał półkuli mózgu

- Zawał pnia mózgu

• Urazowe

- Krwiak nadtwardówkowy

- Rozlane uszkodzenie mózgu

• ↑ Ciśnienia wewnątrzczaszkowego

- Guz, ropień mózgu

• Zapalne

- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

- Zapalenie mózgu

• Padaczka

• Niedotlenienie - zatrzymanie krążenia i oddychania

• Skrajne temperatury ciała

- Hipotermia

- Hipertermia

• Zatrucie lekami, środkami psychoaktywnymi

• Metaboliczne

- Hipoglikemia

- Hiperglikemia

Śpiączki metaboliczne

• Mocznica

• Uszkodzenie wątroby

• Hiperkalcemia

Postępowanie:

• Ocenić stan pacjenta wg schematu ABC, w razie potrzeby podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową

• Ułożenie

- Głowa nieco niżej niż tułów

- Zapewniamy dopływ świeżego powietrza

• Ponowna ocena stanu pacjenta wg schematu ABC

• Występują zaburzenia oddychania

- Zawsze układamy pacjenta na wznak z nogami uniesionymi wyżej

- Ochrona przed wychłodzeniem

- Okresowa ocena stanu chorego - ABC

• Bez zaburzeń oddychania

- Pozycja bezpieczna

---