Międzynarodowe prawo ochrony środowiska

Podział prawa:
§ prawo pierwotne (traktaty np. Maastricht)
§ prawo wtórne (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie

Trybunał Sprawiedliwości powołany mocą traktatów rzymskich

Komisja
Parlament Europejski
Rada Unii - wydaje rozporządzenia i dyrektywy


Traktat rzymski - 1957 , powołanie EWG. Traktat ten nie zawiera żadnych przepisów, które regulowałyby zagadnienia z ochrony środowiska.

Traktat Zanieczyszczeń Środowiska - EWG zaczęła przyjmować programy w zakresie ochrony środowiska. Programy te określały podstawowe kierunku działania w tym zakresie.
Programy te sprowadziły się do następujących zasad:
1. Lepiej zapobiegać niż leczyć
2. Oddziaływanie na środowisko powinno być uwzględnione w możliwie najwcześniejszym stadium podejmowania decyzji
3. Unikanie eksploatowania przyrody powodującego naruszenie równowagi ekonomicznej
4. Podnoszenie poziomu wiedzy w zakresie gospodarki środowiskiem
5. Zanieczyszczający płaci
6. Działania w jednym państwie członkowskim nie powinny powodować pogorszenia w innym
7. Polityka ekologiczna państw członkowskich Unii w zakresie środowiska musi uwzględnić interesy państw rozwijających się
8. Wspólnota europejska powinna wspierać ochronę środowiska w skali międzynarodowej
9. Obowiązek wprowadzenia edukacji ekologicznej w szerokim zakresie
10. Zasada subsydiarności (pomocy)- środki pomocy powinny być stosowane na właściwym etapie z uwzględnieniem rodzaju zagrożenia
11. Pro krajowe programy dotyczące ochrony środowiska powinny być koordynowane na podstawie koncepcji długoterminowych a krajowa polityka ekologiczna powinna być harmonizowana w ramach wspólnot

Polityka ochrony środowiska
Genezy należy szukać od konferencji w październiku 1972 w Paryżu i uchwalono deklaracje wzywającą organy wspólnot europejskich do ustanowienia I-szego programu działania do ochrony środowiska. To była zasada polityczna. Kolejna konferencja z października 1978 - Ministrów Ochrony Środowiska w Bonn. Określono podstawowe zasady przyszłej polityki ekologicznej, miedzy innym zmieniono zasadę prewencji w zasadę wskazującą na wzajemne relacje pomiędzy ochroną środowiska naturalnego a rozwojem gospodarczym (czyli ekorozwoju). W 1973 roku Rada Unii zaakceptowała te zasady i pierwszy program działania, który już został przygotowany.

Jednolity akt europejski wprowadzał nowy rozdział pod nazwą środowisko naturalne i określił podstawowe cele w tej dziedzinie:
1. racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych
2. zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska i zdrowia ludzkiego
w jednolitym akcie europejskim wskazano na potrzebę integracji działań w obszarze ochrony środowiska z innymi politykami rolno, regionalno, transportowo.

Traktat z Maastricht potwierdził to, co zapisano w Jednolitym Akcie Europejskim w zakresie ochrony środowiska, ale wprowadził nowe rzeczy:
- wspieranie działań na poziomie międzynarodowym dotyczących regionalnych lub globalnych problemów środowiska naturalnego.

Podstawowe instrumenty prawa ochrony środowiska to dyrektywy i rozporządzenia:
- Dyrektywa Rady dotycząca oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć na środowisko. Nakładała ta dyrektywa na państwa członkowskie zapewnienie, że skutki podejmowanych przedsięwzięć będą przedmiotem oceny przed wydaniem zezwolenia na ich realizacje.
- Dyrektywa dotycząca swobodnego dostępu do informacji na temat środowiska
Rozporządzenie Rady ustanawiające europejską sieć informacji, której zadaniem jest gromadzenie i udostępnianie informacji na temat ochrony środowiska
Rozporządzenie Rady dotyczące działań w zakresie tzw. przeglądów ekologicznych
Rozporządzenie Rady ustanawiające zasady oznakowania ekologicznego we wspólnocie

Zasady polityki ekologicznej:
Te zasady wynikają z pierwszego programu działania. Działania podejmowane przez wspólnotę opierają się na zasadach:
a. przezorności, czyli przewidywanie ewentualnych i negatywnych skutków
b. prewencji, czyli zapobieganiu
c. likwidacji szkód u źródła
d. zanieczyszczający płaci, czyli ponosi odpowiedzialność za zanieczyszczenie
e. partnerstwa, czyli konieczność podejmowania przez wszystkie podmioty wspólnych działań na rzecz ochrony środowiska.

Podstawowe wyznaczenia strategii wspólnoty stały się programy działania:
pierwszy program działania. Obejmuje lata 1973-73. Miał zasadnicze znaczenie dla wspólnej polityki ekologicznej! W ramach tego programu dokonano identyfikacji substancji zanieczyszczających i dano priorytet tym substancjom - ołów , siarka i jej związki, tlenki węgla, wanat, azbest i fenole.
- pierwszy program zajął się koniecznością wprowadzenia standardów, które miały dotyczyć jakości środowiska, produktów i procesów
- pierwszy program zajął się też poprawą jakości środowiska, w tym ochroną pracy i przeciwdziałaniem wyczerpywaniu się zasobów naturalnych
drugi program działania. To lata 1976-81. Wspólnota w ramach tego programu zajęła się:
- redukcja w ramach zanieczyszczeń
- racjonalne wykorzystanie środowiska i jego zasobów
- powrócono do poprawy jakości środowiska
- po raz pierwszy wysunięto postulat objęcia ochroną wód morskich
- po raz pierwszy zajęto się ochroną przed hałasem
- ochrona fauny i flory

trzeci program działania. To lata 1982-86. Ten program różnił się od dwóch poprzednich. W ramach tego programu włączono problematykę ochrony środowiska do innych polityk - rolnej, przemysłowej, transportowej, regionalnej - i skoncentrowano się na tworzeniu bazy informacyjnej w stanie oddziaływania na środowisko.

czwarty program działania. To lata 1987-92. Koncentrował się na kontroli zanieczyszczeń ze szczególnym zwróceniem uwagi na źródła zanieczyszczeń, analizę procesów emisji i objął tez działania prowadzące do ograniczenia zanieczyszczeń powietrza i wód.
Nowa dziedzina w ramach wspólnot - Biotechnologia. Kontrola zanieczyszczeń to odpady, zajęto się problematyką gospodarowania odpadami.

Dyrektywa I 71
Dyrektywa II 91- racjonalna gospodarka odpadami do poprawy jakości środowiska i do ochrony życia ludzkiego

Polityka ta polega na:
- Zbieraniu
- Transporcie
- Regeneracji
- Usuwaniu tych odpadów łącznie z utrzymaniem w należytym stanie miejsc ich gromadzenia. Wykorzystanie technologii do wykorzystania odpadów powtórnie i jako źródła energii.

Piąty program działania. To lata 1993-2000. „W kierunku zrównoważonego rozwoju” - zrównoważony rozwój uznano za zadanie priorytetowe. W ramach tego programu skoncentrowano się na następujących obszarach:
- zarządzanie zasobami (woja, gleba, krajobraz)
- działanie w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów
- redukcja konsumpcji energii ze źródeł nieodnawialnych
- poprawa zarządzania ruchem poprzez rozwijanie wydajnych i czystych rodzajów transportu
- poprawa zdrowia i bezpieczeństwa - zarządzanie ryzykiem przemysłowym, bezpieczeństwo nuklearne, ochrona przed promieniowaniem
- zbudowanie systemów edukacji poprzez włączenie do nauczania przedmiotów z ochroną środowiska



Narzędzia służące do realizacji polityki wspólnotowej w ramach ochrony środowiska:
- rozporządzenia , dyrektywy, decyzje
- instrumenty rynkowe
- odpowiedzialność cywilna za ochronę środowiska
- handel emisjami
- wspomagające instrumenty - zbieranie i gromadzenie
- instrumenty ekonomiczne - dane statystyczne
- pomoc państwa


Sektory uznawane za priorytetowe w ramach ochrony środowiska:
Przemysł
Energia
Transport
Rolnictwo
Turystyka

Szósty program działania: To lata 2001-2010. „Środowisko 2010 nasza przyszłość, nasz wybór”. Podstawą był:
- środowiskowy wymiar zróżnicowanego rozwoju
- generalna poprawa stanu środowiska i jakości życia w UE
- pełne dostosowanie wymagań ochrony środowiska do innych polityk sektorowych wspólnot
- stabilizacja gazów cieplarnianych na takim poziomie, który nie będzie powodował nienaturalnych zmian w klimacie

Za cel priorytetowy uznano:
- zarządzanie surowcami, odpadami powinno być wydajniejsze
- redukcja odpadów, które trafiają na wysypiska
- redukcja odpadów niebezpiecznych
- zwiększenie bezpieczeństwa odpadów, które są ciągle wykorzystywane
- wtórne wykorzystywanie surowców
- unieszkodliwianie odpadów jak najbliżej miejsca wytworzenia


26.10.2005


1. Źródła prawa europejskiego

Prawo wspólnotowe (europejskie)

a) pierwotne
traktaty rzymskie, kolejne nowelizacje: traktat z Maastricht, traktat Amsterdamski, traktat Nicejski - inne dokumenty załączane do traktatów (takie jak deklaracje)
b) pochodne
rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie

Rozporządzenia (obowiązują bezpośrednio we wszystkich krajach UE, każde państwo akceptuje w swoim systemie prawnym prawo UE)

Dyrektywy (kraje członkowskie zobowiązują się do wprowadzenia analogicznych rozwiązań prawnych do systemu wewnętrznego własnego państwa. UE pozostawia długi okres czasu na dostosowanie się)

Decyzje (mogą być zarówno indywidualne jak i generalne. Generalne kierowane są do poszczególnych państw członkowskich, mają moc bezpośrednią wiążącą)

Zalecenia, Opinie (nie mają charakteru wiążącego)

STAN DOSTOSOWANIA POLSKIEGO PRAWA
Dostęp do informacji w Konstytucji - otwarty jest zapis, ze każdy ma prawo do dostępu do informacji o stanie i ochronie środowiska. Art.... Konstytucji zobowiązuje władze publiczne do wspierania działań obywateli na rzecz poprawy i ochrony środowiska.
Rozporządzenie Ministra Ochr. Środ. W sprawie ewidencji i rejestru zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska.
W naszym prawie ograniczony jest udział społeczeństwa na oddziaływanie na środowisko.

Ochrona powietrza w prawie polskim
Zapobieganie powstawaniu, ograniczanie lub emitowanie uprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia do dopuszczalnego poziomu lub utrzymanie ich na poziomie nie przekraczającym.

Zagospodarowanie Odpadów
Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji odpadów:
- europejski katalog odpadów
- lista odpadów niebezpiecznych (dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów z opakowań, trans graniczny obrót odpadami)

Jakość Wody
- żaden akt wspólnotowy UE nie został uregulowany w polskim ustawodawstwie
- metody wykonywania analizy wody, ścieków



Ochrona przyrody i genetycznie zmodyfikowanych organizmów
- Polska ustawa o ochronie przyrody w dużym stopniu podobna jest do ustaw UE
- Ustawa o lasach - zasadniczo zgodna z prawem wspólnotowym
- Dyrektywa w sprawie zamierzonego uwolnienia do środowiska zmodyfikowanych genetycznie organizmów
- Niezamierzone uwolnienie do środowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów

Ograniczenie zanieczyszczeń przemysłowych
Wspólnotowe Prawo Emisyjne:
- dyrektywa Rady w sprawie integrowanego eliminowania i umniejszania zanieczyszczeń
- oznakowania ekologiczne
- zarządzanie środowiskiem
- zapobieganie nadzwyczajnym zanieczyszczeniom środowiska

Chemikalia
- ustawa o substancjach trujących
- rozporządzenia w sprawie substancji chemicznych
- klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych

Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna
- przepisy dotyczące temperatury jądrowej i ochrony radiologicznej w ogóle nie odpowiadają podstawowym normom
- Polska ma ustawę o nazwie - Prawo Jądrowe



Hałas
- nasze ustawodawstwo reguluje problem hałasu; określona jest dopuszczalna hałaśliwość pojazdów, maszyn, urządzeń.
- Prawo wspólnotowe w tej dziedzinie koncentruje się /urwany tekst/
Emitowanego przez /urwany tekst/
Poziom hałasu emitowany przez maszyny i urządzenia:
- normy te są bardzo podobne w Polsce i UE

PRAWO WODNE

Priorytety wspólnotowe:
- ustawa o ochronie środowiska -> zasada zrównoważonego rozwoju
- dostęp społeczeństwa do informacji o środowisku
- ocena oddziaływania na środowisko
- ochrona przed zanieczyszczeniami
- gospodarowanie odpadami
- dobrowolny udział w działaniach na rzecz ochrony środowiska

Negocjacje Polska - Unia w sprawie ochrony środowiska. Dostosowanie ustawodawstwa polskiego do prawa wspólnotowego, możliwości wdrażania norm; wprowadzono 9 okresów przejściowych dla Polski, by mogła dostosować swoje prawo do prawa UE.

- okres przejściowy odnoszący się do opakowań i odpadów opakowaniowych trwa do 2007 roku

09.11.2005


Konwencja o ochronie klimatu!
Do globalnych problemów Środowiska zalicza się:
-zmianę klimatu, która następuje w skutek emisji gazów cieplarnianych (szklarnianych): dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu.
Zgromadzenie ogólne 88 przyjęło specjalną rezolucje do przyjęcia konwencji o zmianie klimatu. Została ona podpisana przez 20 państw w 72r w Nowym Yorku a podpisana w Rio de Janeiro na tzw. Szczycie Ziemi 92. Dużo krajów podpisało tą konwencje, ale niewiele ja ratyfikowało. Mimo, że konwencja nie obowiązuje to kraje stosują się do niej.
Celem tej konwencji jest: ustabilizowanie koncentracji gazów cieplarnianych-szklarniowych w atmosferze na poziomie, który zapobiegłby niekorzystnej zmianie klimatu.

Kolejny artykuł mówi o obowiązkach konwencji:
1. inwentaryzacja źródeł emisji gazów cieplarnianych i inwentaryzacji
2. publikowanie tego wszystkiego
3. udostępnianie stron internetowych
2. Formułowanie narodowych programów określających przedsięwzięcie zmierzającego do łagodzenia zmian klimatu
3. Promowanie i współpraca w rozwijaniu, stosowaniu i upowszechnianiu praktyk i procesów kontrolujących, redukujących lub zapobiegających emisjom gazów cieplarnianych
Uwzględnienie zmian klimatu w polityce państwa
Współpraca w badaniach naukowych
Współdziałanie w zakresie nauczania, pobudzania świadomości społecznej

„Konwencja ramowa” sam tytuł podkreśla dwuetapowość, konwencja ta określa generalne reguły i struktury w ramach których państwa zobowiązują się do zmniejszania emisji gazów cieplarnianych i podpisania.

Zaleta dwuetapowości obowiązków:
Państwo zgadza się na generalne związanie się konwencja nawet w takiej sytuacji kiedy waha się przed pełnym zaangażowaniem w jej realizacje
Jakie są zbieżności pomiędzy konwencją klimatyczną a Polską:
restrukturyzacja przemysłu, czyli zmniejszanie wydobycia kopalni
modernizacja zakładów przemysłowych i przechodzenie na energooszczędność
zmniejszanie strat energii
modernizacja systemów wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej i cieplarnianej
zmiana niektórych elektrociepłowni na elektrownie
Zastąpienie pieców opalanych węglem na opalane innymi źródłami np. ziemią
ograniczenie emisji metanu poprzez gospodarcze zastosowanie kopalni
Nasza polityka państwa przyjęła cele krótkookresowe i długo okresowe np. obniżenie poziomu siarki.


Ocena oddziaływania na środowisko:
Problem inwestycji i jej warunki; konwencje dotyczące ochrony powietrza przez zanieczyszczeniami. Dwie konwencje, które Polska podpisała i ratyfikowała:
1. Konwencja w sprawie trans granicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości-podpisana w Genewie w 1979r., protokół do tej konwencji podpis. W 1984r. również w Genewie.
2. konwencja o ochronie warstwy ozonowej podpisana w Wiedniu 85r. uzupełnieniem tej konwencji jest protokół w sprawie substancji zubożającej warstwę ozonową podpisany w 87r. w Montrealu


Zanieczyszczenie powietrza - to wprowadzenie przez człowieka, pośrednio lub bezpośrednio, substancji lub energii do powietrza, powodujących skutki zagrażające zdrowiu ludzkiemu, wyrządzające szkody zasobom żywym jako ekosystemom i dobrom materialnym. Wreszcie ograniczają lub wywierają szkodliwy wpływ na rekreacyjne lub inne prawnie dozwolone użytkowanie środowiska.

Trans-graniczne zanieczyszczenie powietrza na dalekie odległości
W myśl konwencji oznacza to zanieczyszczenie powietrza, którego fizyczne pochodzenie jest umiejscowione częściowo lub całkowicie na obszar znajdujący się pod jurysdykcją innego państwa na taką odległość, że w ogóle nie jest możliwe rozróżnienie udziały pojedynczych źródeł emisji czy grup źródeł emisji.




Konwencja I przewiduje, aby państwa tej konwencji zobowiązały się do:
1. zmniejszania i zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza
2. wymiany informacji i dokonywania przeglądu polityki ochrony środowiska
3. działalności rynkowej i zastosowania środków technicznych mających na celu zwalczanie zanieczyszczeń środowiska
4. współpracy w zakresie badań proponowanych technologii
5. wymiany informacji w zakresie danych dotyczących zanieczyszczeń
6. realizacji Europejskiego Programu Monitoringu Środowiska i
7. dokonywanie oceny

II konwencja o ochronie warstwy ozonowej:
Negatywne skutki produkcji gazów w aerozolach używanych do urządzeń chłodniczych i pojemników w aerozolu.

Ochrona powietrza w polskim prawie:
Ustawa o ochronie środowiska: akty -> rozporządzenia i zarządzenia ministra
Przepisy prawne oparte o tą ustawę:
- ustawa o planowaniu przestrzennym - mówi, gdzie można lokalizować a gdzie nie
- ustawa budowlana

zanieczyszczenie powietrza w Polsce:
mamy zdefiniowane na czym polega i co powoduje
mamy obowiązek podejmowania konkretnych działań w celu ochrony powietrza - spoczywa na wszystkich jednostkach organizacyjnych, których działalność powoduje lub może powodować zanieczyszczenie powietrza nie wyłączając konstruktorów, projektantów i producentów maszyn i urządzeń technicznych
mamy określoną możliwość dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających powietrze. Muszą być prowadzone pomiary i kontrola ilości substancji dostających się do powietrza
utworzenie państwowego monitoringu środowiska
wymogi specjalne obowiązujące przy lokalizacji inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi

Ogólne zasady oceny oddziaływania na środowisko:
1. musi mieć charakter kompleksowy - musi obejmować wszystkie komponenty środowiska, a więc powietrze, glebę, wody powierzchniowe, wody podziemne, faunę i florę
2. w ocenie muszą być uwzględnione wszystkie fazy - planowanie, realizacja i eksploatacja
3. podstawą oceny powinny być dane zebrane w ramach państwowego monitoringu powietrza, a więc obserwacje, pomiary
4. charakterystyka rozwiązań technicznych i technologicznych
5. proponowana inwestycja mogłaby negatywnie wpłynąć na środowisko i pogorszyć jego stan

Polska wyraziła gotowość do włączenia się do europejskiego programu monitoringu środowiska. W 1991 Polska podpisała porozumienie pomiędzy rządem Polski a programem ochrony środowiska JUNE. Postanowienie JUNE utworzone zostało w centrum przy finansowym wsparciu Norwegii. Jest to jedno z dziewięciu centrów - to centrum środowiska dostarcza informacji instytucjom narodowym, obywatelom.

Przypadki nadzwyczajnych zagrożeń środowiska:
Zachodzą one z przypadku, z drugiej strony dochodzą stężenia emitowanych zanieczyszczeń, wówczas może dojść do nadzwyczajnego zagrożenia środowiska - jest to zjawisko tzw. smogu - powstaje on w wyniku połączenia mgły i pary wodnej przy braku cyrkulacji powietrza. Zachodzą reakcje, które tworzą gęstą, żółtawobrunatną mgłę. Po raz pierwszy takie zjawisko wystąpiło w Los Angeles (inny typ smogu - londyński).

9.11.2005


Konwencja o ochronie klimatu!
Do globalnych problemów Środowiska zalicza się:
-zmianę klimatu, która następuje w skutek emisji gazów cieplarnianych (szklarnianych): dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu.
Zgromadzenie ogólne 88 przyjęło specjalną rezolucje do przyjęcia konwencji o zmianie klimatu. Została ona podpisana przez 20 państw w 72r w Nowym Yorku a podpisana w Rio de Janeiro na tzw Szczycie Ziemi 92. Dużo krajów podpisało tą konwencje, ale niewiele ja ratyfikowało. Mimo, że konwencja nie obowiązuje to kraje stosują się do niej.
Celem tej konwencji jest: ustabilizowanie koncentracji gazów cieplarnianych-szklarniowych w atmosferze na poziomie, który zapobiegłby niekorzystnej zmianie klimatu.

Kolejny artykuł mówi o obowiązkach konwencji:
1.-inwentaryzacja źródeł emisji gazów cieplarnianych i inwentaryzacji
-publikowanie tego wszystkiego
-udostępnianie stron internetowych
2. Formułowanie narodowych programów określających przedsięwzięcie zmierzającego do łagodzenia zmian klimatu
3. Promowanie i współpraca w rozwijaniu, stosowaniu i upowszechnianiu praktyk i procesów kontrolujących, redukujących lub zapobiegających emisjom gazów cieplarnianych
4. Uwzględnienie zmian klimatu w polityce państwa
5. Współpraca w badaniach naukowych
6. Współdziałanie w zakresie nauczania, pobudzania świadomości społecznej

„Konwencja ramowa” sam tytuł podkreśla dwuetapowość, konwencja ta określa generalne reguły i struktury w ramach których państwa zobowiązują się do zmniejszania emisji gazów cieplarnianych i podpisania.

Zaleta dwuetapowości obowiązków:
Państwo zgadza się na generalne związanie się konwencja nawet w takiej sytuacji kiedy waha się przed pełnym zaangażowaniem w jej realizacje
Jakie są zbieżności pomiędzy konwencją klimatyczną a Polską:
-restrukturyzacja przemysłu, czyli zmniejszanie wydobycia kopalni
-modernizacja zakładów przemysłowych i przechodzenie na energooszczędność
-zmniejszanie strat energii
-modernizacja systemów wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej i cieplarnianej
-zmiana niektórych elektrociepłowni na elektrownie
Zastąpienie pieców opalanych węglem na opalane innymi źródłami np. ziemią
-ograniczenie emisji metanu poprzez gospodarcze zastosowanie kopalni

Nasza polityka państwa przyjęła cele krótkookresowe i długo okresowe np. obniżenie poziomu siarki.
Ocena oddziaływania na środowisko:
Problem inwestycji i jej warunki; konwencje dotyczące ochrony powietrza przez zanieczyszczeniami. Dwie konwencje, które Polska podpisała i ratyfikowała:
1. Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości-podpisana w Genewie w 1979r., protokół do tej konwencji podpis. W 1984r. również w Genewie.
2. konwencja o ochronie warstwy ozonowej podpisana w Wiedniu 85r. uzupełnieniem tej konwencji jest protokół w sprawie substancji zubożającej warstwę ozonową podpisany w 87r. w Montrealu

Zanieczyszczenie powietrza - to wprowadzenie przez człowieka pośrednio lub bezpośrednio substancji lub energii do powietrza powodujących skutki tego rodzaju, że zagrażają zdrowiu ludzkiemu, wyrządzają szkodę zasobom żywym i ekosystemom oraz dobrom materialnym. Wreszcie ograniczają lub wywierają szkodliwy wpływ na rekreacyjnie lub inne prawnie dozwolone użytkowanie środowiska.

Transgraniczne zanieczyszczenie powietrza na dalekie odległości—w myśl konwencji oznacza to zanieczyszczenie powietrza, którego fizyczne pochodzenie jest umiejscowione częściowo lub całkowicie na obszarze innego państwa i które ma szkodliwy wpływ na obszary znajdujące się pod jurysdykcją innego państwa na taką odległość, że w ogóle nie jest możliwe rozróżnienie udziału pojedynczych źródeł emisji czy grup źródeł emisji.

Konwencja I przewiduje aby państwa tej konwencji zobowiązały się do:
1. zmniejszania i zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza
2. wymiany informacji i dokonywania przeglądu polityki ochrony środowiska
3. działalności rynkowej i zastosowania środków technicznych mających na celu zwalczanie zanieczyszczeń środowiska
4. współpracy w zakresie badań proponowanych technologii
5. wymiany informacji w zakresie danych dotyczących zanieczyszczeń
6. realizacja Europejskiego Programu Monitoringu Środowiska
7. dokonywanie oceny

Konwencja II o ochronie warstwy ozonowej:
Negatywne skutki produkcji gazów w aerozolach używanych do urządzeń chłodniczych i pojemników w aerozolu.

Ochrona powietrza w polskim prawie:
Ustawa o ochronie środowiska ; akty rozporządzenia i zarządzenia0 ministra. Przepisy prawne oparte o tą ustawę:
-ustawa o planowaniu przestrzennym -mówi gdzie można lokalizować a gdzie nie
-ustawa budowlana

Zanieczyszczenie powietrza w Polsce:
- mamy zdefiniowane na czym polega i co powoduje
- mamy obowiązek podejmowania konkretnych działań w celu ochrony powietrza -spoczywa na wszystkich jednostkach organizacyjnych, których działalność powoduje lub może powodować zanieczyszczenie powietrza nie wyłączając konstruktorów, projektantów i producentów maszyn i urządzeń technicznych
- mamy określoną możliwość dopuszczanych stężeń substancji zanieczyszczających powietrze. Muszą być prowadzone pomiary ilości substancji dostających się do powietrza i kontrola
- utworzenie państwowego monitoringu środowiska
- wymogi specjalnie obowiązujące przy lokalizacji inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi

Ogólne zasady oceny oddziaływania na środowisko:
- taka ocena musi mieć charakter kompleksowy-musi obejmować wszystkie komponenty środowiska, a więc powietrze, glebę, wody powierzchniowe, wody podziemne, faunę i florę
- muszą być w takiej ocenie uwzględnione wszystkie fazy-planowanie, realizacja i eksploatacja
- podstawą oceny powinny być dane zebrane w ramach państwowego monitoringu powietrza, a więc obserwacje, pomiary
- charakterystyka rozwiązań technicznych i technologicznych
- proponowana inwestycja mogłaby negatywnie wpłynąć na środowisko i pogorszyć jego stan.

Polska wyraziła gotowość na włączenie się do Europejskiego Programu Monitoringu Środowiska. W 1991r. polska podpisała porozumienie pomiędzy rządem polski a programem ochrony środowiska JUNE. Postanowienia JUNE utworzone zostało w centrum przy finansowym wsparciu Norwegii. Jest to jedno z 9-ciu centrów-to centrum środowiska dostarcza informacji instytucjom narodowym, obywatelom.

Przypadki nadzwyczajnych zagrożeń środowiska:
Zachodzą one w przypadku ... z drugiej strony stężenia emitowanych zanieczyszczeń wówczas może dojść do nadzwyczajnego zagrożenia środowiska-jest to zjawisko tzw. smogu-powstaje on w wyniku połączenia mgły i pary wodnej przy braku cyrkulacji powietrza zachodzą reakcje, które tworzą gęstą, żółtobrunatną mgłę. Po raz pierwszy takie zjawisko wystąpiło w Los Angeles.

16.11.2005

Odpowiedzialność za szkodę ekologiczną w prawie międzynarodowym. Za punkt wyjścia należałoby przyjąć konstrukcję prawa ochrony środowiska jako jedno z praw człowieka. Jednak powinny służyć prawa podmiotowe umożliwiające jej ochronę środowiska. Pozycja jednostki jest słaba stosunku do zanieczyszczających.



Prawa podmiotowe, służące podmiotowi:
1. prawo zwracania się do sądów roszczeniami o wstrzymanie działalności szkodzącej środowisku.
2. prawo zwracania się do sądów z roszczeniami o odbudowania
3. prawo występowania w roli świadków szkód ekologicznych
4. prawo występowania o charakterze eksperta ochrony środowiska
5. prawo do wnoszenia postulatów, wniosków, petycji
6. prawo do … traktowania przed sądami i … org. wewnętrznych innego państwa
7. prawo do otrzymania równego odszkodowania

środki prawa międzynarodowego:
-karne
-limity
-administracyjne

Przykłady stosowania środków prawa międzynarodowego. Próby z bronią jądrową-powstał spór przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości Australia wystąpiła przeciw Francji, powoływała się na Pakty Praw Człowieka, deklarację. MTS nie zajął stanowiska. Zanieczyszczenia rzeczne o charakterze transgranicznym. Fundacja wystąpiła o zaprzestanie zanieczyszczenia. Sąd Belgijski skazał właściciela hodowli krów za spowodowanie zanieczyszczeń.
USA, a prowincje Kanady - osoby prywatne wniosły kilkadziesiąt spraw o zanieczyszczenia powietrza przez USA.
Zbieg okoliczności państwa lub … za zanieczyszczenia.

Problem odpowiedzialności za zanieczyszczenia. Środowisko w Polsce

Wyróżnia się trzy rodzaje zanieczyszczeń:
1. zwykle zanieczyszczenia
2. poważne zanieczyszczenia
3. zanieczyszczenia wywołujące szkody o rozmiarach katastroficznych

2. i 3. prowadzą do degradacji środowiska

Nie uregulowano w polskim prawie traktatowym zagadnień dotyczących odpowiedzialności za dokonanie zanieczyszczeń środowiska.
Odpowiedzialność karna za degradację środowiska
Odpowiedzialność cywilna za degradację środowiska
Skutki odpowiedzialności za degradację środowiska
-restrykcje( kary)
-odszkodowanie pieniężne (wysokie)
problematyka ochrony środowiska w innych krajach (Niemcy, Austria)

NIEMCY
Podstawowe akty prawne. Nie ma definicji -prawo środowiska. Prawo to suma zdarzeń prawnych, które służą ochronie środowiska. Jest to prawo rozwiązujące konflikty, powstające w związku zabezpieczeniem naturalnych podstaw życia ludności. Prawo dotyczące środowiska ma na celu takie sterowania zachowaniami ludzkimi, aby granice obciążenia obowiązków dla ludzi i innych istot żyjących nie byłyprzkroczone. Jest to prawo, które rozciąga się na:
-ochronę przyrody;
-ochronę przed promieniowaniem;
-usuwanie odpadów;
-ochrona wód.
Większa cześć przepisów w Niemczech to prawo administracyjne. Jest też prawo karne, cywilne, zagospodarowania przestrzennego, budowlane, policyjne, przepisy prawa konstytucyjnego.
Ochrona środowiska w Niemczech powstaje w sferze praw i obowiązków obywatela jest tez przede wszystkim publiczne zadanie państwa. Do ochrony sadowiska Niemcy zaliczają:
1.ziemie;
2.wodę;
3.powietrze.

ad.1.Ochrona ziemi -ustawy federalne-o ochronie przyrody i krajobrazu ustawa ramowa, do niej dodano ustawy krajowe, uchwalone przez landy

ad.2.Woda -ustawa o gospodarce wodnej-…………..

ad.3. powietrze-federalna, ramowa-ustawa o ochronie przed szkodliwymi oddziaływaniami na środowisko zanieczyszczeń powietrza, hałasu i silnych zjawisk. Ustawa ta wniosła wkład do ochrony lasów, zagospodarowania odpadów. Rozporządzenie wykonawcze dotyczące przepisów technicznych o stopniu hałasu.

23.11.2005

*Ustawodawstwo niemieckie:
Niemcy nie tyle nie mówią o podmiocie ochrony, ale dla nich kryterium jest tu rodzaj materiałów szczególnie niebezpiecznych dla środowiska
Zadaniem ochrony środowiska w Niemczech będzie:
-- zapobieganie i usuwanie niebezpieczeństw związanych z funkcjonowaniem pewnych zakładów i urządzeń i z produkowaniem przez te zakłady środków trujących , materiałów wybuchowych, paliw czy wydzielanie innych substancjo i materiałów szkodliwych, produkcje i sposób zużycia tych substancji regulują ustawy i akty niższego rzędu, np.
- Ustawa Federalna o pokojowym wykorzystaniu energii Jądrowej
- Ustawa o ochronie przed niebezpiecznymi materiałami. We wszystkich tych ustawach znajdujemy następujące informacje; jak takie materiały należy przechowywać.
Jeśli chodzi o ochronę przyrody to federalne ustawy:
-ustawa o ochronie przyrody i krajobrazów
-ustawa o utrzymanie lasów.
po zjednoczeniu Niemiec, Niemcy uznali przepisy NRD o ochronie środowiska i przyjęto je i rozszerzono na całe kraje związkowe.

*Strona formalno-prawna ochrony środowiska(Niemcy, Austria):
Przepisy prawne mają pierwszeństwo przed prawem krajowym.
Podstawy prawno-miedzynarodowe ochrony środowiska:
- Zwyczaj międzynarodowy
- Ogólne zasady prawne (są bezpieczną częścią prawa federalnego)
- Prawo traktatowe

Systemy źródeł prawa zewnętrznego międzynarodowego:
1. konsultacje federalne i konsultacje poszczególnych krajów związkowych;
2. ustawodawstwo federalne i krajowe;
3. akty wykonawcze;
4. przepisy administracyjne (zawierają ogólnie zarządzenia władz rządzących wobec podporządkowanych im organów);
5. statuty wydawane przez osoby prawa publicznego np. gmina, związek gmin
6. plany dotyczące środowiska, które mogą mieć różną formę np. ustawy, rozporządzenia, przepisy administracyjne

Niemcy nie mają kompleksowej ustawy o ochronie środowiska. Częściowo tylko rolę tą pełni ustawa federalna poprzez zasady.
Ogólne zasady:
1. zasada prewencji
2. zasada ochrony istniejących zasobów naturalnych
3. zasada sprawcy(zasada przyczyniania się)
4. zasada długotrwałości
5. zasada równego obciążenia kosztami ochrony środowiska

Ad.1. Wynika z niej:
-nakaz stosowania optymalnych technologii niezależnie od stopnia zagrożenia środowiska
-zakaz pogarszani stanów środowiska
-reguła ostrożności, która dopuszcza pewne ograniczenia jeśli chodzi o zakazy i nakazy
-zakaz produkcji oraz rozprzestrzeniania substancji o niedowiedzionej jeszcze szkodliwości


Niemcy mają dwa wariantowe systemy odpowiadające prewencji:
1. dotyczy planowania koncentrującego się na ustalaniu zadań obejmujących:
-zagospodarowanie opieki i ukierunkowany podział………………..zorientowany ekonomicznie i ekologicznie poprzez priorytetowe ustalenia i przez przestrzenną koordynacje dóbr i celów, które odpowiadałyby interesom ochrony środowiska obecnie i w przyszłości
2. drugi system prewencji prowadzi do klasycznego pojęcia równości ustawowej jeżeli chodzi o traktowanie obciążeń środowiska - chodzi o to, ze niezależnie od stopnia zagrożenia obszarów szkodliwych substancjami powinny być wykorzystane wszystkie środki ustawowe i wszystkie instrumenty dla zapewnienia ochrony odpowiadającej aktualnemu stanowi techniki

Ad.2. zasada ochrony istniejących zasobów naturalnych:
Zakaz pogarszania stanu środowiska. Zasada ta idzie dalej niż zasada prewencji gdyż ma ona związek z ujęciem konserwatorskim w ochronie przyrody-jest to ekologiczna orientacja w ochronie środowiska.

Bezwzględnej ochronie podlegają:
-pomniki przyrody i obszary, które ze względu na swoją rzadkość i ze względu na swoje właściwości
-określone rodzaje dziko żyjących roślin, dziko żyjących zwierząt z uwagi na rzadkie występowanie lub zagrożenie gatunkowe.
Tą zasadę Niemcy też nazywają zasadą status QVO. Wiąże się też ta zasada z zasadą długotrwałości korzystania z zasobów odnawialnych , a więc zasoby przyrody mają być tak wykorzystane aby zapewnić ich przyszłe użytkowanie.
Jak wygląda realizacja tych zasad:
Poprzez instrumenty takie jak plany przestrzenne ... ochrony środowiska

Ad.3. Zasada sprawcy
Zasada sprawcy lub zasada wykazania i przeliczania kosztów spowodowania szkód i ubytków środowisku oraz ustalenia odpowiedzialności ich sprawców.

Mamy dwa warianty tej zasady:
1. pierwszy wariant zakłada wyrównanie przez sprawcę szkód efektywnych czyli rzeczywistych kosztów poniesionych dla uniknięcia zmniejszenia lub likwidacji skutków naruszeń środowiska.
2. w drugim wariancie ta zasada dotyczy nie tylko kosztów efektywnych, ale także dotyczy wszystkich dodatkowych , rzeczowych i finansowych obciążeń wynikających z administracyjno-prawnej regulacji obowiązków nałożonych na podmiot ingerujących w środowisko.

Wskazuje ona na przyczynę zanieczyszczenia lub zagrożenia stanu środowiska, nie tyle od strony finansowej ale wskazuje nam źródło i podmiot powodujący degradację środowiska. Niemcy uważają tą zasadę za podstawę ochrony środowiska.

Ad.4. Zasada kooperacji
Polega ona na zawieraniu porozumień branżowych. Będą to porozumienia lub rozmowy pomiędzy rządem federalnym , rządami krajowymi a wytwórcami

Podsumowanie!!! Instrumenty ochronne i kształtujące środowisko naturalne występuje we wzajemnym uzależnieniu.

Zasada legalności - główna zasada ochrony środowiska w Austrii. Podstaw prawnych będziemy szukać w prawie publicznym. Organy administracyjne mają prawo wydawania rozporządzeń

30.11.2005

Nowa metoda badań ochrony środowiska w Stanach Zjednoczonych:
Punktem wyjścia będzie amerykańska ustawa o państwowej polityce wobec środowiska -NEPA 1969r. Ta ustawa jest punktem przełomowym światowego prawa ochrony środowiska. Uzupełnia ją kodeks przepisów federalnych środowiska USA 1979r. Kodeks ten dopracowuje w szczegółach te normy, które są zawarte w ustawie z 1969r.

Akty ustawodawcze:
Oba wprowadzają nowy sposób przeciwdziałania zanieczyszczeniom skuteczniejszy od dotychczasowych, gdyż wcześniej zanieczyszczenie ograniczono lub likwidowano już po ich pojawieniu się, natomiast ustawa NEPA (National Environmental Policy Act - Ustawa o Narodowej Polityce Ochrony Środowiska z 1969 r.) ustanowiła system prawny, który polega na ograniczaniu lub całkowitym eliminowaniu zanieczyszczeń „u źródła” poprzez nakaz odpowiedniego planowania rozwoju gospodarczego i społecznego w zgodzie ze środowiskiem naturalnym. Jednocześnie ustawa ta wprowadziła kontrolę realizacji ego systemu prawnego w codziennej pracy rządów państwowych.

Ta ustawa o państwowej ochronie sadowiska wprowadza ogólne zasady zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska, natomiast kodeks określa logicznie wspólny typ codziennego zintegrowanego postępowania wszystkich rządów federalnych w celu przeciwstawienia się degradacji środowiska i przeciwstawiania się zagrożeniom zdrowia i życia biologicznego.

Przewidziany w tym aktach prawnych sposób przeciwdziałania zanieczyszczeniom musi być realizowany zanim dojdzie do zanieczyszczeń, czyli już w trakcie projektowania przedsięwzięć, a więc budowy autostrad, budowy poligonów wojskowych itd..



07.12.2005

Koncepcja zrównoważonego rozwoju:
Aby dokonać pewniej oceny zrównoważonego rozwoju należy prześledzić dorobek UE czy Wspólnot Europejskich zarówno te koncepcja zawarte w traktatach (prawo pierwotne) jaki w rozporządzeniach i dyrektywach.

Jednolity Akt Europejski zaczął obowiązywać od 1987 roku. Rewidował on rozporządzenia dotyczące ochrony środowiska.

Traktat z Maastricht czyli harmonijny i wyważony rozwój ma się odbywać z poszanowaniem środowiska. Zrównoważony rozwój uznano za zadanie całej wspólnoty europejskiej i został ściśle powiązany z rozwojem gospodarczym.

Traktat Amsterdamski: 1997 - podpisany, 1993 - wszedł w życie. Dotyczy zrównoważonego rozwoju dla całej Unii Europejskiej.

Traktat Amsterdamski mówi wyraźnie o zasadzie zrównoważonego rozwoju, ale ma być wzmocniona spójność i ochrona środowiska oraz ma być realizowana polityka zapewniająca aby wstępowi w integracji gosp. Towarzyszył równoległy postęp w innych dziedzinach. A więc zrównoważony rozwój stał się celem całej UE. Trzeba tu wspomnieć, że oprócz tego prawa pierwotnego Wspólnot Europejskich realizowany jest ostatni program UE. Należy też wspomnieć o tym, że problematyka zrównoważonego rozwoju jest podejmowana także w innych krajach np. Rio - Agenda 21 (mówi o zrównoważonym rozwoju).

Program zrównoważonego rozwoju w Polsce:
1. konstytucja RP z 02.04.1997r.
ü art.5 - RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Od tego momentu w Polsce obowiązuje ten termin i dziedziny, które kryją się za tym terminem. W kontekście innych art. Polska traktuje ochronę środowiska jako jedną z najważniejszych rzeczy na równi z niepodległością, bezpieczeństwem obywateli, a więc na najwyższym stopniu;
ü art. 74 - konstytucja nakazuje władzom publicznym prowadzenie polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom.
ü Art. 86 Konstytucja nakazuje, że każdy jest zobowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie pogorszenie ... „



Polska zaczęła nowelizować ustawy:
¨ Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska: wprowadza wymóg zrównoważonego rozwoju.
¨ Ustalona została nowa ustawa o odpadach, która formułuje charakterystyczne zasady o zrównoważony, rozwoju ochrony środowiska i bezpiecznym dla środowiska postępowaniu z odpadami/ zgodnie z ochrona środowiska unieszkodliwianie odpadów.
¨ Ustawa o ... - nakłada ona obowiązki na właścicieli nieruchomości, określa o ... mówi o ochronie na terenie gminy
¨ Ustawa o prawie energetycznym - wielokrotnie powołuje się na tworzenie warunków zrównoważonego rozwoju, ustawodawca uznał, że ta idea jest dobrze zrozumiana np. oszczędne i racjonalne użytkowanie paliw i energii z uwzględnieniem wymogów ochrony środowiska
Zrównoważony rozwój możemy powiązać z pojęciem odnawialnego źródła energii, czyli wykorzystująca w procesie wytwarzania niezakomunikowaną energię słoneczną w rozmaitych postaciach - energia rzek, wiatru, baterie słoneczne.
¨ Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym
¨ Ustawa o procesie budowlanym - obie te ustawy uwzględniają terminologię zrównoważonego rozwoju => w tych ustawach jest to ekorozwój

Mimo wielu podjętych kroków różnych organizacji na rzecz upowszechnienia zrównoważonego rozwoju jest jeszcze niezadowalająca.

14.12.2005

Jak funkcjonuje zasada ekorozwoju?

Konwencja o różnorodności ekologicznej: obok terminu ekorozwoju występuje w tu pojecie - rozwój zrównoważony (rozwój trwały). Ekorozwój to zintegrowane pojecie problemów społecznych, ekologicznych występujących na świecie. Z jednej strony bierzemy pod uwagę ochronę praw ... człowieka i środowisko przyrodnicze. Termin ekorozwoju można określić jako pożądany społecznie, uzasadniony ekonomicznie i dopuszczalny ekologicznie model rozwoju gospodarczego.

Ekorozwój powinien realizować 3 cele zasadnicze:
1) ma być sprawiedliwy dla wszystkich ludzi na ziemi
2) ma być sprawiedliwy dla przemysłu poleceń
3) ma być sprawiedliwy wobec istot pozaludzkich.

Pojecie ekorozwoju w prawie:
¨ deklaracja konferencji w 1972 roku w Sztokholmie => po raz pierwszy wystąpiło pojecie ekorozwoju.
¨ II sesja Rady Zarządzającej i program ochrony środowiska Narodów Zjednoczonych - 1975 rok.

Na tej sesji UNED przyjęto następujące koncepcje:
Ţ społeczeństwo realizujące idee ekorozwoju, to społeczeństwo ... nadrzędność rozwojów ekologicznych, które nie mogą być zakłócone przez ... czy rozwój gospodarek. To również społeczeństwo jako społeczeństwo zdolne do sterowania własnym rozwojem w celu utrzymania symbiozy z przyrodą, a wiec społeczeństwo realizujące racjonalne procesy produkcyjne, realizujące racjonalną konsumpcję i społeczeństwo realizujące wykorzystywanie odpadów i dbające o przyszłościowe konsekwencje podejmowanych działań, a wiec w perspektywie dbające o potrzeby i zdrowie przyszłych pokoleń:
Ţ Układ Europejski
Ţ Układ Stowarzyszeniowy

... się do zachowania pełnej różnorodności poprzez ochronę tych form i poprzez rozsądne i oszczędne użytkowanie.

Konwencja ta ma wiele wymiarów:
§ Globalny = cala kula ziemska
§ regionalny = Europa
§ krajowy = Polska
§ lokalny = Kraków

W myśl konwencji zasoby żywe na kuli ziemskiej są dobrem całej ludzkości cała społeczność międzynarodowa musi aktywnie uczestniczyć w zachowaniu zasobów dla przyszłych pokoleń.

Różnorodność biologiczna obejmuje:
s ochronę różnorodności gatunkowej
s ochronę różnorodności genetycznej
s ochronę różnorodności ekosystemów
Celem konwencji jest ochronę różnorodności biologicznej, umiarkowane użytkowanie elementów tej różnorodności oraz sprawiedliwy podział korzyści wynikający z wykorzystania zasobów genetycznych, w tym odpowiedni dostęp do tych zasobów, transfer stosownych technologii z uwzględnieniem wszystkich praw do tych zasobów i technologii oraz odpowiednie dofinansowanie.

Zasady ochrony różnorodności biologicznej są zgodne z zasadami międzynarodowymi. Jeden z artykułów wspomina ze państwa maja suwerenne prawo wykorzystywania swoich zasobów zgadnie z własną strategią ochrony środowiska chodzi tu również o dopilnowanie, aby działania na obszarze podlegające kontroli państw nie powodowały szkody w środowisku innych państw lub na obszarach znajdujących się pod jurysdykcją.

Prawo międzynarodowe należy do podstawowych narzędzi ochrony środowiska. Mamy tu zasadę ograniczonej suwerenności - zakazuje szkodliwej działalności na własnym terytorium wobec innych państw.

Konwencja ta wskazuje na obowiązek współpracy i współdziałania państw. Obowiązki państw na rzecz różnorodności biologicznej => zostali zobowiązani do opracowania strategii dotyczącej ochrony różnorodności biologicznej i umiarkowanego użytkowania elementów różnorodności biologicznej

§ identyfikacja wszystkich elementów - głównie te, które podlegają pod ścisłą ochronę
§ monitorowanie
§ każde państwo musi w miarę możliwości i konieczności rozpoznawać pewne procesy, które wywierają lub mogą wywierać wpływ negatywny.

Dwie dyrektywy postępowania sygnatariuszy:
1. nakaz podejmowania działań na rzecz restytucji zniszczonych obszarów i przeciwdziałanie takim procesom jak:
§ niszczenie lasów
§ chemizacja gruntów rolnych
§ erozja i zasolenie gleby
§ zanieczyszczenie mórz i oceanów
2. rozpoznanie i ograniczenie ludzkiej działalności która wywiera negatywny wpływ na zasoby różnorodności biologicznej. Państwa zobowiązały się tutaj do ochrony tych zasobów in situ - oznacza ochronę ekosystemów i naturalnych siedlisk gatunków oraz utrzymanie i restytuuje zdolnych do życia populacji w ich naturalnym środowisku, a jeśli chodzi o udomowione lub hodowane gatunki.

Konferencja ONZ 92 zwołana do Rio De Janeiro poświecona ochronie środowiska tzw. ” Popularny Szczyt Ziemi” uczestniczyło 160 państw.

Rezultaty konferencji:
Deklaracja w sprawie środowiska i rozwoju - określiła ona prawa i obowiązki państw w tej dziedzinie. Jest mowa o prawie narodowym do rozwoju i jest tu tez mowa o zobowiązaniach państw chroniących wspólne środowisko.

Globalny program działań Agenda 21, czyli plan wskazujący w jaki sposób rozwój może zostać zrównoważony w kategoriach gospodarczych , społecznych i ekologicznych

Deklaracja o ochronie lasów -wytyczająca kierunki zrównoważonego rozwoju lasów wszystkich typów ich ochrony, ich użytkowania mających duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego i podtrzymywania wszelkich form życia na ziemi

Konwencja o różnorodności biologicznej.

Konwencja o ochronie klimatu
Ad 2.
W tym dokumencie Agenda 21 mamy najważniejsze globalne problemy w dziedzinie rozwoju .Mowa jest o sposobach rozwiązywania tych problemów, a w części drugiej mamy problem gospodarowania. Ochrona ta dotyczy:
s atmosfery
s gruntów
s lasów
s wsi i rolnictwa
s terenów górskich
s oceanów i zasobów słodkowodnych
s gospodarowania odpadami i toksycznymi substancjami chemicznymi

W części III Agendy omawiane zostały dziabani jakie powinny podjąć rządy krajów i grupy społeczne, a wiec organizacje pozarządowe.

IV cześć Agendy - środki wdrażania to przede wszystkim:
sposoby finansowania
prawo międzynarodowe
formułowana międzynarodowa konwencja dotycząca ekorozwoju


W Agendzie występuje aspekt międzynarodowy, chodzi o rozwiązanie sporów międzynarodowych w dziedzinie ekorozwoju.

Ad3.
W tej deklaracji przedstawiono ogólne zasady leśne zgodne z ekorozwojem. Państwa maja prawo do korzystania z lasów, ale zgodnie z wymogami ekorozwoju i ochrony środowiska.

Ad 4
Polska uczestniczyła w tej konwencji w Rio, a w 1992 roku prezydent ratyfikował konwencje o różnorodności biologicznej . Jest powszechnie znana, bo ratyfikowana i opublikowana w dziedzinie ustaw. Konwencja ta jest oceniana powszechnie jako konwencja przełomowa w dziedzinie ochrony przyrody. Preferuje ona przejście od ochrony fragmentu przyrody (gleba, powietrze, hałas) do ochrony całości przyrody, na całym świecie obserwuje się spadek bioróżnorodności , najczęściej jest to wynik zanieczyszczeń środowiska a przede wszystkim jest to spowodowane niszczeniem siedlisk. Żeby temu przeciwdziałać sygnatariusze (państwa, które podpisały) tej konwencji zobowiązali się ...

Ochrona ta powinna się dokonywać przez tworzenie obszarów chronionych, tworzenie ekosystemów i kontroli ich promocji. Oznacza to ze strony konwencji na obszarach nieobjętych ochroną przyrody powinny tak kierować rozwojem tych obszarów, by dzięki właściwemu planowaniu przestrzennemu nie naruszać równowagi funkcjonowania najważniejszych przyrodniczych ekosystemów. Postulat ten nakazuje uwzględnienie w planowaniu przestrzennym koncepcji ekorozwoju.

Zmodyfikowane biotechnologiczne organizmy - konwencja nie definiuje ich jak to należy rozumieć, ale jest określenie biotechnolog - każde rozwiązanie technologiczne, które wykorzystuje systemy biologiczne, żywe organizmy lub ich pochodne do wytwarzania lub modyfikowania specyficznych produktów lub procesów a wiec obowiązek nałożony na strony konwencji - rozpoznanie i kontrolowanie zagrożeń wynikających z użytkowania oraz uwalniania żywych zmodyfikowanych biotechnologicznie organizmów, które powodują negatywne skutki w środowisku, mogą wpłynąć na jego ochronę, na umiarkowane użytkowanie czy na zagrożenie ludzkiego zdrowia. Należy podjąć takie działania które by zabezpieczyły przed ryzykiem związanym z organizmami zmodyfikowanymi.


21.12.2005

Zagadnienie bezpiecznego dla środowiska wykorzystania biotechnologii zostało już zauważone na szczycie ziemi - agenda 21 podkreśla się, że biotechnologia stanowi dziedzinę nauki, która jest zbiorem metod inżynierii genetycznej umożliwiających człowiekowi wprowadzenie ... lub materiale genetycznym w roślinach, zwierzętach i drobnoustrojach prowadzących do otrzymania użytecznych produktów i technologii. Nowe technologie maja być zdrowe dla społeczeństwa, idee nie mogą naruszać integralności ekosystemu i nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia człowieka.

Zastosowanie zmodyfikowanych biotechnologicznie organizmów może spowodować wybuch epidemii na niewyobrażalną skalę. Na terenie UE od lat 90 tych przeprowadza się wiele badań ze zmienionymi genetycznie roślinami uprawowymi. Doświadczenia te maja na celu wprowadzenie do rolnictwa nowych odmian roślin, bardziej wydajnych, odpornych na choroby i działanie szkodników. Biotechnologia rolnictwa jest w zasadzie nieunikniona.

Te wykryte problemy zostały podjęte na konwencji o różnorodności biologicznej. Państwa, które podpisały ta konwencje zobowiązały się utworzyć warunki umożliwiające innym dostęp do zasobów genetycznych i do umożliwiania ich wykorzystania w sposób niezagrażający środowisku. Zezwolenie na dostęp do zasobów genetycznych nie zmniejsza suwerennych praw każdego państwa do jego zasobów genetycznych, bo to w kwestii państwa leży określenie zasad. Państwa też mogą wspólnie określać zasady, które będą podstawą do wydawania zezwoleń na dostęp do zasobów genetycznych.

Konwencja o różnorodności biologicznej dzieli państwa na dwie grupy:
1. Państwa, z których pochodzą zasoby genetyczne, czyli te, które posiadają te zasoby w warunkach in situ.
2. państwa dostarczające te zasoby genetyczne ze źródeł in situ.

Ta biotechnologia przynosi lepszy jakościowo pokarm, nietoksyczne leki, wszystkie produkty, więc niema się co dziwić, że konwencja ta wprowadziła normy o sprawiedliwym i równym podziale w wyniku badań i rozwoju i korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych.

Konwencja uprzywilejowuje państwa rozwijające się (ułatwia dostęp do technologii)
Konwencja o różnorodności biologicznej tworzy nową strukturę organizacyjną w ramach ONZ. Przystąpienie Polski do tych konwencji pozwoliło na szersze włączenie się. Polski system prawny nie jest przygotowany do chłonienia wszystkich standardów.

Rola prawa ochrony środowiska w edukacji ekologicznej:
Generalnie edukacje ekologiczna możemy podzielić na:
Ţ edukacje formalną
Ţ edukacje nieformalną

Edukacja ekologiczna powinna być i jest przede wszystkim podmiotem zainteresowania państwa. Ustawa o ochronie środowiska nakłada obowiązek współuczestnictwa w ochronie środowiska na szkoły wyższe, placówki badawcze i wszystkie inne jednostki organizacyjne, które prowadza działalność handlowo-badawczą.

Ustawa o ochronie środowiska nakłada obowiązek również na mas-media. Jest tez obowiązek kształtowania właściwego wizerunku o ochronie środowiska (artykuły).

Konwencja 77 mówi o zakresie , formach , strukturach i o potrzebach rozwijania edukacji ekologicznej na wszystkich poziomach kształcenia. Jednym z czynników kształtowania wiedzy jest prawo, ale jest to tylko jedna z form oddziaływania na państwo. Prawo jest tutaj jednak czynnikiem organizacyjnym.

Generalnym celem prawa ochrony środowiska jest ochrona środowiska poprzez zespól norm ochrony. Zakres norm regulujących ochronę środowiska w Polsce obejmuje 3 poziomy regulacji:
1) zespól norm ochronnych, których celem jest ochrona zdrowia człowieka i ochrona wartości środowiska naturalnego
2) zespól norm regulujących gospodarowanie zasobami przyrodniczymi
3) zespól przepisów proceduralnych regulujących stosowanie przepisów materialnych

Kwestia świadomości prawa:
świadomość prawna- ... idei, przekonań, o obowiązującym prawie danego państwa, ale także innych państw, ale to także całokształt ocen dotyczących innego prawa, zachowań ludzi zgodności zachowań z prawem legalności. To również zespól postulatów jakie powinno być, aby było prawdziwe.

04.01.2006

Najważniejsze kierunki prawnej regulacji ochrony środowiska w Polsce:
1. prawna ochrona przyrody
a. tworzenie parków narodowych;
b. uznanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody;
c. tworzenie krajowych i regionalnych parków krajobrazowych;
d. wyznaczenie gatunkowej ochrony roślin i zwierząt;
e. wprowadzenie ochrony indywidualnej w drodze uznania:
- za pomniki przyrody poszczególnych tworów przyrody żywej i nieożywionej lub jej skupień;
- za stanowiska dokumentacyjne określonych tworów przyrody nieożywionej lub jej skupień;
- za użytki ekologiczne miejsc występowania zanikających typów ekosystemów lądowych i wolnych;
- wyznaczenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego;
2. prawna ochrona gruntów rolnych i leśnych oraz lasów;
3. prawna ochrona powietrza;
4. ochrona środowiska przed odpadami i uciążliwościami - prawne aspekty;
a. ochrona przed opadami;
b.
c.

Prawna ochrona gruntów rolnych i leśnych oraz lasów: środki o charakterze wybitnie ograniczającymi:
1. określenie gruntów podlegających ochronie;
2. ustalenie kolejności przekazywania gruntów na inne cele oraz sposobów oszczędnego korzystania z nich;
3. określenie warunków przeznaczenia gruntów na cele nie rolne i nieleśne i wyłączenie z nich produkcji;
4. nałożenie obowiązku niszczenia należności i stałych opłat;
5. nałożenie obowiązku opracowania planów gospodarowania na gruntach;
6. kontrola wykorzystania gruntów;
7. ustalenie odpowiedzialności z tytułu naruszania warunków przeznaczenia gruntów na inne cele.

Ochrona lasów:
Kierunki prawnej ochrony lasów:
1. ochrona ilościowa gruntów leśnych;
2. ochrona jakościowa gruntów leśnych;
3. ochrona lasów przed szkodnictwem;
4. ochrona lasów przed bezprawnym wyrębem;
5. ochrona gospodarczej funkcji lasów;
6. ochrona sanitarna lasów;
7. ochrona lasów przed pożarami.

Ustawa o lasach 1992r.
Szczególna kategoria lasów - lasy ochronne:
- chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują przed usuwaniem się ziemi, obrywaniem skał lub lawin;
- chronią brzegi wód przed obrywaniem się a źródła rzek przed zasypywaniem;
- ograniczają powstanie lub rozprzestrzenianie się lotnych ptaków;
- stanowią drzewostany uszkodzone na skutek działalności przemysłu;
- stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej;
- mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa państwa;
- są położone w granicach administracyjnych miast w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców, w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk i w strefie górnej granicy lasów.

Ogólne zasady prawa ochrony środowiska:
ü zasada kompleksowości ochrony lasów
ü zasada priorytetu ochrony środowiska nad działalnością gospodarczą
ü zasada uwzględnienia aktualnego stanu wiedzy w celu ochrony środowiska
ü zasada planowości ochrony środowiska
ü zasada niedopuszczalności pogarszania stanu środowiska
ü zasada oszczędnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi
ü zasada powszechności ochrony środowiska

Osiem podstawowych obowiązków:
1. obowiązek racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi
2. obowiązek przestrzegania indywidualnie ustalonych dla danego podmiotu gospodarczego lub urządzeń, którymi się ten podmiot posługuje NORM DOPUSZCZALNYCH OBCIĄŻEŃ ŚRODOWISKA
3. obowiązek prowadzenia pomiarów uciążliwości przenikających do środowiska
4. obowiązek budowania lub instalowania oraz zapewniania sprawnego funkcjonowania i ciągłej eksploatacji urządzeń chroniących środowisko
5. obowiązek stanowienia technologii i rozwiązań technicznych stwarzających jak najmniejsze zagrożenie lub uciążliwość dla środowiska, a w szczególności technologii małoodpadowych i bezodpadowych
6. obowiązek przywracania zdegradowanych elementów środowiska stanu właściwego
7. obowiązek zapewnienia ekologicznego bezpieczeństwa wyników działalności produkcyjnej
8. obowiązek zagospodarowania i utrzymania strefy ochronnej.

11.01.2006

Narodowy Program Przygotowania Polski do członkostwa: ten narodowy program zawierał fragment dot. ochrony środowiska (rozdział 13-sty poświęcony był ochronie środowiska) w tym rozdziale zawarte są priorytety, które Polska sobie postawiła:

1. dostosowanie polskiej polityki ekologicznej do programów ............... wspólnoty europejskiej ............... ochrony środowiska oraz zobowiązaliśmy się do stosowania się do nowych kierunków wspólnej polityki ekologicznej;
2. ....................................................................................................................... praca wspólnotowego dot. poprawy jakości wód;
3. opracowanie programów i stworzenie warunków niezbędnych do wdrażania wymagań wynikających z dyrektywy Ramowej w sprawie odpadów ... dyrektyw w sprawie zapobiegania zanieczyszczenia powietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych, w sprawie odpadów niebezpiecznych i ich spalania oraz rozpoczęcie wdrażania standardów UE w tym zakresie;
4. opracowanie projektów i stron warunków niezbędnych do wdrażania wymagań wynikających z dyrektywy Ramowej w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza i dyrektywy ramowej w sprawie dużych obiektów energetycznego spalania paliw oraz rozpoczęcie wdrażania standardów UE w tym zakresie;
5. opracowanie propozycji sieci Watura 2000 zgodnej z wymogami dyrektywy o ochronie naturalnych siedlisk oraz dzikiej fauny i flory oraz dyrektywy o ochronie dzikich ptaków w oparciu o istniejący krajowy system obszarów chronionych oraz inne istniejące projekty i opracowania;
6. dostosowanie prawa polskiego i innych rozwiązań w zakresie nasiennictwa leśnego i materiału rozmnożeniowego zgodnie z dyrektywą w sprawie obrotu leśnym materiałem reprodukcyjnym oraz zgodnie z dyrektywą w sprawie zewnętrznych norm jakości leśnego materiału reprodukcyjnego będącego na rynku wspólnoty europejskiej;
7. utworzenie zespołu koordynującego, którego zadaniem było opracowanie i wdrażanie działań mających na celu wywiązywanie się Polski z wymagań zapisanych w prawie wspólnotowym i ...................... , których stroną jest Wspólnota Europejska oraz opracowanie okresowych raportów o stanie rozliczeń tych planów, tych działań;
8. wzmocnienie administracyjne i instytucjonalne w zakresie zarządzania prawodawstwem ochrony środowiska;
9. dostosowanie prawa polskiego do prawa wspólnotowego w zakresie emisji hałasu przez maszyny i urządzenia budowlane;
10. opracowanie programów i stworzenie warunków niezbędnych do wdrażania prawa wspólnotowego dot. jakości wód;
11. opracowanie krajowych systemów zarządzania odpadami;
12. poprawa jakości powietrza - opracowanie programów;
13. pełne dostosowanie prawa polskiego w zakresie ocen oddziaływania na środowiska publicznych i prywatnych przedsięwzięć;
14. pełne dostosowanie prawa polskiego w zakresie swobodnego dostępu społeczeństwa do informacji o środowisku;
15. stworzenie systemu ochrony gatunków dużej fauny i flory poprzez uregulowanie obrotu nimi;
16. realizacja krajowego systemu lesistości;
17. dostosowanie programu monitoringu lasów w Polsce do programu monitoringu UE;
18. tworzenie systemu kontroli nad wykorzystywaniem genetycznie modyfikowanych organizmów;
19. modernizacja i rozwój systemów monitoringu środowiska oraz kontroli źródeł emisji pod kątem dostosowania do wymogów UE.

Porozumienia wielostronne dotyczące dóbr wspólnie użytkowanych:

1. Konwencja o ochronie obszarów bagiennych Ramsar 1971
2. Konwencja o dziedzictwie światowym Paryż 1973
3. Konwencja o zagrożonych gatunkach zwierząt Waszyngton 1973
4. Konwencja o ochronie zwierząt wędrownych Bonn 1979
5. Konwencja o zanieczyszczeniu mórz Londyn 1972
6. Konwencja o zanieczyszczeniach pochodzących ze statków Londyn 1978.
7. Prawo morza Montego Bay 1978
8. Konwencja o ochronie europejskiej dzikiej przyrody i siedlisk naturalnych Berno 1979
9. Konwencja o ochronie srodowiska morskiego Baltyku Helsinki . 1979
10. Deklaracja IX Komisji Helsinskiej o zmniejszeniu zanieczyszczen odprowadzanych do Baltyku o 50% Helsinki 1988
11. Konwencja o ochronie warstwy ozonowej Wiedeń 1985
12. Protokól o substancjach zubożających warstwę ozonowa Montreal 1987
13. Konwencja w sprawie prawnego uregulowania dzialalnosci dotyczacej zasobów mineralnych Antarktyki Wellington 1989

Porozumienia wielostronne dotyczące zanieczyszczeń transgranicznych :
1. Konwencja o zakazie prób z bronią jadrowa Moskwa 1963
2. Konwencja w sprawie transgranicznych zanieczyszczen powietrza na dalekie
odleglosci Genewa 1979
-Protokól 30% S02 Helsinki 1985
-Protokól NOx Sofia 1988
-Deklaracja NOx30% Sofia 1988
3. Konwencja w sprawie kontroli transgranicznego przemieszczania niebezpiecznych odpadów i ich unieszkodliwiania Bazylea 1988

Prawne podstawy ochrony środowiska w Polsce i Unii Europejskiej

POLSKA

Ochrona przyrody w Polsce ma długą i piękną tradycje. Już w 1347 roku Kazimierz Wielki w Statucie Wiślickim zawarł podstawy prawne ochrony zasobów leśnych, zabraniając między innymi wycinania drzew bartnych i wypalania lasów. 70 lat później, Władysław Jagiełło, w Statucie Wareckim ustanowił prawo ochrony cisa i innych cennych drzew. Statut Litewski z 1523 roku uchwalony za panowanie Zygmunta Starego objął ochronę żubra, bobra, sokoła wędrownego i łabędzia niemego. W 1886 roku hrabia Włodzimierz Dzieduszycki, jako pierwszy z polskich arystokratów, utworzył rezerwat leśny „Pamiątka Pieniacka”. W 1903 roku powstał rezerwat „Baranowiec” w dobrach hrabiego Adama Stadnickiego, a w 1907 roku rezerwat leśny w Złotym Potoku w dobrach hrabiego Kazimierza Raczyńskiego.
W wykonywaniu tej ochrony zawsze brali udział ludzie zawodowo związani z lasami- łowcy, sokolnicy, bobrowniccy, bartnicy, strażnicy leśni, leśnicy. Pierwsze parki narodowe tworzone były przy udziale leśników, a często nawet z ich inicjatywy. Leśnicy czynnie wspierali organizowana w Białowieży hodowlę restytucyjną żubrów. Byli inicjatorami objęcia wielu cennych terenów leśnych o ochronę rezerwatową. W 1911 roku leśnicy zrzeszeni z Galicyjskim Towarzystwem Leśnym przystąpili do opracowania pierwszego planu utworzenia sieci obszarów chronionych na ziemiach polskich pod zaborami. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, wielu z nich było członkami Państwowej rady Ochrony Przyrody. Efektem działań ochronnych w okresie międzywojennym było utworzenie na ziemiach polskich 6 parków narodowych i 180 rezerwatów przyrody. Projekty 200 kolejnych rezerwatów w 1939 roku czekały na zatwierdzenie. Leśnicy działali na rzecz ochrony przyrody również po drugiej wojnie światowej. To oni pierwsi wprowadzili ochronę stanowisk kilku rzadkich gatunków ptaków. W 1957 roku Naczelny Dyrektor Lasów Państwowych wydał pismo określające zasady ochrony ostoi głuszca. W 1969 roku Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w Szczecinie objął ochronę stanowiska Lęgowa Bielicka, a w latach 70- tych zaczęto w ten sposób chronić stanowiska orłów na terenie OZLP Olsztyn i Szczecinek.

Do roku 1970 w Polsce obowiązywały dwie przestrzenne formy ochrony przyrody:
- Park Narodowy
- Rezerwat Przyrody.
Z tego tytułu ochroną objęto łącznie 0,46% powierzchni kraju, przy czym większość istniejących wówczas Parków Narodowych i Rezerwatów Przyrody utworzonych było w latach 1950- 1960. W Polowie lat 60- tych Państwowa Rada Ochrony Przyrody wyszła z inicjatywą nowych form ochrony.
W ten sposób w Polsce , z mocy ustawy o Ochronie Przyrody z roku 1991 (ostatnia zmiana 07.12.2000r.), poddanie ochronie następuje przez;
- tworzenie Parków Narodowych
- uznawanie za Rezerwaty Przyrody
- tworzenie Parków Krajobrazowych
- wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu
- wprowadzanie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt
- wprowadzanie ochrony indywidualnej.

Park Narodowy to duży obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, chroni się w nim całość przyrody i krajobrazu; musi mieć opracowany plan ochrony, ma własna administrację, pracowników i straż.
Rezerwat Przyrody to obszar obejmujący naturalne i mało zmienione ekosystemy, chroniący określone gatunki; musi mieć opracowany plan ochrony, nie ma administracji i straży.
Park Krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe; tereny rolnicze i lasy w takim parku są gospodarczo użytkowane, ma nieliczną administracje (często wspólną dla kilku Parków Krajobrazowych).
Obszarem chronionego krajobrazu jest wyróżniający się krajobrazowo teren obejmujący różne ekosystemy; gospodarowanie w nim nie powinno naruszać stanu równowagi ekologicznej.
Ochrona indywidualna obejmuje przede wszystkim:
- pomniki przyrody- drzewa, skały, głazy narzutowe,
- stanowiska dokumentacyjne- miejsca o znaczeniu naukowym,
- zespoły przyrodniczo- krajobrazowe- fragmenty krajobrazu przyrodniczego i kulturowego chronione ze względów estetycznych,
- użytki ekologiczne- niewielkie pozostałości naturalnych ekosystemów (oczek wodnych, kęp drzew, torfowisk, wydm, starorzeczy- to jakby rezerwaty „niższej rangi”).
Według stanu prawnego na dzień 01.01.2000 roku w Polsce były:
- 23 Parki narodowe,
- 1296 Rezerwatów Przyrody,
- 119 Parków Krajobrazowych,
- obszary chronionego krajobrazu, które zajmują 21,9% powierzchni kraju,
- inne formy ochrony przyrody zajmujące 0,3% powierzchni kraju.
Obszary chronione zajmują obecnie 32,5% powierzchni Polski.

Pisząc o podstawach ochrony środowiska, warto wyjaśnić, czym jest ochrona przyrody.
Ochrona przyrody to zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników. Jej celem jest między innymi:
- utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów,
- zachowanie różnorodności geologicznej,
- zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin lub zwierząt wraz z siedliskami poprzez utrzymanie lub przywracanie ich do właściwego stanu,
- utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także innych zasobów przyrody i jej składników,
- kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.
W rozumieniu ustawy, ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody:
- dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów,
- roślin, zwierząt i grzybów objętych ochrona gatunkową,
- zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia,
- siedlisk przyrodniczych,
- siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów,
- tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt,
- krajobrazu; zieleni w miastach i wsiach,
- zadrzewień.

Należy pamiętać, że ochrona przyrody jest nie dla niej, lecz dla nas!

Znając, jakie występują formy ochrony przyrody, a także czym jest sama ochrona przyrody, można przedstawić jej prawne podstawy ochrony.

Do podstawowych akt prawnych należą przede wszystkim:
- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej,
- Ustawa o Ochronie Przyrody,
- Ustawa o Ochronie i Kształtowaniu Środowiska,
- Ustawa o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim.
Z Konstytucji RP można wyczytać, że „Każdy jest obowiązany do dbałości środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.”
Ustawa o Ochronie Przyrody określa:
- cele
- zasady
- formy ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazy.
Ustawa o Ochronie i Kształtowaniu Środowiska określa zasady ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska, zmierzające do zapewnienia współczesnemu i przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz realizacji prawa do korzystania z zasobów środowiska i zachowania jego wartości.
Środowiskiem, w rozumieniu tej ustawy, jest ogół elementów przyrodniczych, w szczególności powierzchnia ziemi łącznie z glebą, kopaliny, wody, powietrze, świat roślinny i zwierzęcy, a także krajobraz znajdujących się zarówno w stanie naturalnym, jak i przekształconych w wyniku działalności człowieka.
W rozumieniu Ustawy o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim, łowiectwo, jako element ochrony środowiska przyrodniczego, oznacza ochronę zwierząt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej.
Ochrona przyrody jest obowiązkiem każdego obywatela, organów administracji publicznej, a także jednostek organizacyjnych oraz osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność wpływającą na przyrodę.
Najważniejszymi konwencjami podpisanymi przez Polskę o ochronie przyrody są:
- o obszarach wodno- błotnych,
- o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego przyrodniczego
- o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami
- o ochronie środowiska morskiego obszaru morza Bałtyckiego
- o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt
- o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny
- o różnorodności biologicznej

„Obowiązek ochrony środowiska nie może być traktowany jako pozostający w konflikcie z interesami gospodarki, lecz jako element prawidłowego funkcjonowania”


Twierdzenie to umożliwi realizację zrównoważonego rozwoju, który
Pierwotnie nosił nazwę ekorozwoju. Zasady ekorozwoju odnoszą się do prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej w harmonii z przyrodą i w taki sposób by nie powodować nieodwracalnych zmian w środowisku.
Obecnie ekorozwój w ustawie o Ochronie Środowiska przyjął miano zrównoważonego rozwoju.
Zrównoważony rozwój - rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowanie działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno wspólnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń.
W zapisie ustawy zasada zrównoważonego rozwoju oznacza dążenie do:
- racjonalnego użytkowania zasobów nieodwracalnych i zastępowania ich substytutami
- zachowania możliwości odtwarzania zasobów naturalnych
-ograniczenia uciążliwości dla środowiska i nie przekroczenia granic wyznaczonych jego odpornością
- zachowanie różnorodności biologicznej
- zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa ekologicznego
- tworzenie podmiotom gospodarczym warunków do uczciwej konkurencji
W dostępie do ograniczonych zasobów i możliwości odprowadzenia zanieczyszczeń.
Kto zajmuje się ochroną przyrody w Polsce?
- Sejm, Senat
- Minister Środowiska
- Rada Ministrów
- Główny Konserwator Przyrody
- Państwowa Rada Ochrony Przyrody
- Organizacje Pozarządowe.


UNIA EUROPEJSKA

1. UWAGI WSTĘPNE
− Polityka ekologiczna WE kształtowała się w ciągu ostatnich 30 lat.
− U progu tworzenia polityki ekologicznej ważnym czynnikiem decydującym o kształcie prawa była wola państw.
− Jednym podstawowym instrumentem prawa wspólnotowego są dyrektywy.
Rok 1970 został uznany za Europejski Rok Ochrony Przyrody
2. ETAPY ROZWOJU WSPÓLNOTOWEJ POLITYKI EKOLOGICZNEJ
Etap I (lata 1964—1973)
− Punkt zwrotny - Konferencja Narodów Zjednoczonych „Środowisko Człowieka”, która odbyła się w Sztokholmie w czerwcu 1972 roku.
Na szczycie europejskim, który odbył się w Paryżu w październiku− 1972 roku, 6 państw członkowskich oraz kraje kandydujące zadeklarowały, że w czasie postępującej ekspansji gospodarczej, będą zwracały większą uwagę na problemy ochrony środowiska naturalnego.
− Zniesienie technicznych barier
Etap II - Jednolity Akt Europejski, jest uważany za fundament polityki ekologicznej UE, w którym ochrona środowiska ujęta została bardzo konkretnie i jasno. Został on podpisany
17 - 28 lutego 1987 roku przez kraje „dwunastki”, a wszedł w życie z dniem 1 lipca 1987 roku.
Założenia Jednolitego Aktu Europejskiego
1. Cele art. 130 R (1)
− Ochrona środowiska naturalnego
− Ochrona zdrowia ludzkiego
− Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
2. Zasady art. 130 R (2)
− Zapobieganie
− Ochrona u źródła
− Zasada „zanieczyszczający płaci”
− Integracja polityki ekologicznej z innymi obszarami polityki
3. Ograniczenie 130 R (3)
− Rozwój naukowo - technologiczny
− Stan środowiska w krajachv członkowskich
− Problem brania pod uwagę kosztów i strat rozwój społecznov gospodarczy w
− Krajach Wspólnoty
4. Kompetencje Wspólnoty 130 R (4)
− Zasada subsydiarności
− Międzynarodowe stosunki ekologiczne (instytucja tzw. ekoambasadorów)
Etap III (1988 - 1998)
− dążenie do zachowania spójności polityki gospodarczej i ekologicznej zarówno na poziomie mikro- jak i makroekonomicznym
Etap IV (1999)
− nadanie działaniom ekologicznym równorzędne go charakteru
Rewizja Traktatu
− Nastąpiła w 1992 r
Znowelizowano wówczas stary artykuł 130 R poprzez nawiązanie do− polityki w zakresie ochrony środowiska i dołączenie nowej zasady „ostrożności”
Stary artykuł dotyczący procedury podejmowania decyzji został również− znowelizowany poprzez umiejscowienie w nim procedury współpracy

Traktat Amsterdamski
− Powstał w 1997 roku
− Podkreślono znaczenie polityki związanej z ochroną środowiskiem
− Wprowadzono jednolitą procedurę współdecydowania
3. PROGRAMY DZIAŁANIA
Niezwykle ważną rolę w rozwoju polityki ekologicznej spełniły i nadal spełniają Programy Działania. Wyznaczały one zakres aktywności prawodawczej WE.
I PROGRAM DZIAŁANIA
Był dokumentem ważnym nie tylko jako wspólne stanowisko państw wobec problemów ekologicznych, lecz przede wszystkim jako odbicie tych zagadnień dotyczących środowiska, wobec których WE była w stanie podjąć określone działania.
Program został podzielony na trzy podstawowe części:
− część I, działania mające na celu redukcję i zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska i innym uciążliwościom;
− część II, działania zmierzające do poprawy jakości środowiska;
− część III, aktywizacja WE i państw członkowskich w międzynarodowych organizacjach zajmujących się ochroną środowiska.
II PROGRAM DZIAŁANIA
− istotną wagę zaczęto przywiązywać do ochrony wód morskich.
w sferze ochrony powietrza zadeklarowano potrzebę inwentaryzacji− źródeł zanieczyszczeń oraz podjęcia badań nad czynnikami powodującymi niszczenie warstwy ozonowej.
− nowym obszarem aktywności stała się ochrona przed hałasem.
po raz pierwszy wprowadzono instrument pozwalający na określenie− stopnia naruszenia równo wagi środowiska, w postaci metody kartograficznej - map ekologicznych.
− skupiono się na ochronie fauny i flory
− poruszono problem stale wzrastającego zanieczyszczenia odpadami
III PROGRAM DZIAŁANIA
Programowi nadano znacznie bardziej ogólny charakter, kształtując jego treści w sposób perspektywiczny. Po raz pierwszy problematyka środowiska została uznana za integralną sferę aktywizacji WE w innych dziedzinach. Szczególny nacisk położono na skoordynowanie polityki ekologicznej z zatrudnieniem.
IV PROGRAM DZIAŁANIA
podstawowy problem pojawiający się w Programie dotyczył zapewnienia− wdrożenia prawa wspólnotowego do prawa wewnętrznego państw.
po raz pierwszy rozważano możliwość stworzenia na szczeblu− wspólnotowym inspekcji, której zadaniem byłoby wzmocnienie skuteczności prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska.
− w dalszym ciągu WE miała działać na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia powietrza i wód.
− do nowych dziedzin działań zaliczono biotechnologię.


V PROGRAM DZIAŁANIA
jego myślą przewodnią było opracowanie polityki i strategii na− rzecz zrównoważonego rozwoju oraz określenie roli WE na szerszej arenie międzynarodowej.
program identyfikował pięć pól, które wymagały szczególnej uwagi− Wspólnoty i państw członkowskich: przemysł, energia, transport, rolnictwo, turystyka.
VI PROGRAM DZIAŁANIA
Określa cztery podstawowe obszary polityki ekologicznej którym nadaje się priorytet. Są to:
− zmiany klimatu;
− przyroda i bioróżnorodność;
− środowisko i zdrowie;
− zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami


4. ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ

Zasady związane są ściśle z określonymi celami wyznaczonymi przez TUE oraz TWE. Są
to: osiąganie trwałego i zrównoważonego rozwoju
Polityka ma zmierzać ku:
− Zachowaniu, ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego
− Ochronie zdrowia człowieka
− Rozważonego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych
− Wspierania działań na arenie międzynarodowej dot. regionalnych lub światowych problemów środowiska
ZASADY
PRZEZORNOŚCI
Znaczenie polega na przesunięciu ciężaru dowodu, gdyż ciężar spoczywa na osobie i instytucji, którzy mają zamiar podjąć określoną działalność i muszą dowieść, że działalność ta nie spowoduje zagrożenia dla środowiska.
− Łączona z zasadą prewencji i ostrożności
Pozwala również na podejmowanie działań chroniących środowisko− wtedy, gdy istnieją wyłącznie szacunkowe dane bądź dane naukowo - techniczne o wartości niepewnej
− Wymaga podejmowania działań zanim może powstać szkoda w środowisku
− Ma znaczenie priorytetowe w polityce ekologicznej
Przykłady:
Zanieczyszczenie odpadami
Zanieczyszczenie transgranicznych wód
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego

„ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI”
− Filar polityki ekologicznej
− Pokrywanie kosztów naprawy przez ich sprawcę
polega na alokacji kosztów zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń i− zmierza ku racjonalnemu wykorzystaniu ograniczonych zasobów środowiska.
jest stosowana poprzez system opłat związany z działaniami− dotyczącymi kontroli zanieczyszczeń powstających na skutek wypadku.

NAPRAWIANIA SZKÓD
SUBSYDIARNOŚCI
− Inaczej zasada pomocniczości
Oznacza, że zorganizowani w różnych układach obywatele rządzą swoimi− sprawami w granicach praw, a państwo podejmuje tylko te działania, których sami obywatele wykonać nie potrafią i nie mogą
− Ogranicza pole działania Unii
Obszary: pomoc państwa, oznakowanie ekologiczne, rozwój regionalny,− desygnowanie obszarów wrażliwych w sferze ochrony przyrody

INTEGRACJI
− Cel - popieranie zrównoważonego rozwoju
− Ochrona środowiska musi być
zintegrowana z wszystkimi dziedzinami polityk Wspólnotowych
− Zasada fundamentalna uznająca podstawową rolę sektora publicznego w pięciu wybranych dziedzinach
Przemysł - to wzmocnienie z nim dialogu, lepsze zarządzanie i− kontrola procesów produkcyjnych, wyższe normy dla produktów, zachęcanie do dobrowolnych porozumień, skuteczne gospodarowanie odpadami
Energetyka - energetyce konieczne jest zwiększenie efektywności− wykorzystania energii, rozwój programów w dziedzinie technologii, wykorzystywanie źródeł energii odnawialnej
Transport - należy dążyć do zwiększenia konkurencyjności środków− transportu przyjaznych środowisku, lepiej planować użytkowanie gruntów, koordynować sieć infrastruktury, rozwijać transport miejski itd
Rolnictwo - należy dążyć do uzyskania równowagi w poziomie produkcji− rolnej, czyli ograniczyć intensywność produkcji i zwiększyć efektywność działań w ochronie środowiska
− Leśnictwo - konieczna jest poprawa produktywności lasów, popieranie zalesiania na terenach rolniczych
− Turystyka - konieczne jest wdrożenie mechanizmów kontroli zagospodarowania terenów
5. WYSOKI POZIOM OCHRONY
− Cel
− Zasada - przy uchwalaniu projektów nowych przepisów, który odwołuje się wyłącznie do projektów KE, a nie do prawa.
− Korekta - przepis TWE rozciąga na całą politykę dot. środowiska naturalnego
6. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
− Cel - stawia sobie UE. TWE łączy się zasadę integracji i zrównoważonego rozwoju.
− Zasada - moc wiążąca, może doprowadzić do unieważnienia aktu prawnego.
− Pojawiło się w 1987 r
− Zaspokojenie teraźniejszych potrzeb bez pozbawiania przyszłych pokoleń możliwości zaspokajania ich własnych potrzeb.
− Obszary: rolnictwo, leśnictwo, procesy demograficzne, itd..
− V Program Działania - nowe podejście do ochrony środowiska.



7. WSPÓLNOTOWE PRAWO WTÓRNE

Podstawowym instrumentem prawa w dziedzinie ochrony środowiska są dyrektywy.
8. REGULACJE:
HORYZONTALNE
Dwie dyrektywy:
1. O warunkach wykonywania ocen oddziaływania publicznych i prywatnych przedsięwzięć na środowisko.
2. Dotycząca swobodnego dostępu do informacji o środowisku.

POWIETRZA
Najważniejsze dyrektywy ustalają:
− standardy jakości powietrza z punktu widzenia dopuszczalnych i zalecanych stężeń
− dwutlenku siarki, cząstek zawieszonych
− dopuszczalne standardy stężeń ołowiu, jak również dwutlenku azotu
− obowiązek badania zanieczyszczeń troposferycznych ozonem
− standardy zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w związku z emisjami lotnych związków organicznych
− zawartości ołowiu w benzynie oraz jakości benzyny i paliw dieslowskich
− oceny i zarządzania jakością powietrza
− ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń z dużych obiektów energetycznego spalania paliw

WODY
− Regulacje powodują poważne nakłady finansowe.
− Dotyczą one standardów jakości wód oraz standardów dotyczących ścieków i odprowadzanych zanieczyszczeń.
− Obejmuje: wody pitne, w kąpieliskach, przeznaczone do bytowania skorupiaków i mięczaków, niezbędne do zachowania życia ryb.
− Najważniejsza - ograniczająca odprowadzanie ścieków.

PRZYRODY
Dyrektywy regulujące ochronę siedlisk dzikiej flory i fauny oraz ochronę ptaków.

HAŁASU
− Dyrektywy harmonizują prawo państw dotyczące dopuszczalnego poziomu hałasu z maszyn i urządzeń
− Ramowe - dotyczące określenia poziomu hałasu pochodzącego ze sprzętu i maszyn budowlanych
− Szczegółowe - dotyczące
− sprężarek, agregatów spawalniczych, kosiarek do trawy

CHEMIKALIÓW I PRZEMYSŁU
zalicza się regulacje dotyczące substancji niebezpiecznych z punktu− widzenia wprowadzenia ich do obrotu, klasyfikacji, pakowania i znakowania
− mikroorganizmów modyfikowanych genetycznie, ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów doświadczalnych i innych celów
− naukowych, ilości pestycydów,
− azbestu

ODPADÓW
Przepisy dotyczące gospodarowania odpadami dotyczą specyficznych odpadów, np. odpady z przemysłu dwutlenku tytanu, spalania odpadów od strony procedur dotyczących wartości emisji, odpadów niebezpiecznych, opakowaniowych, baterii i akumulatorów.

ŚRODOWISKA I PRZEMYSŁU
− Zagrożenie poważnymi awariami
− Zintegrowane zapobieganie i kontrola zanieczyszczeń
− Dobrowolne uczestnictwo firm przemysłowych w systemie zarządzania ochroną środowiska

OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM
Regulacjami tego obszaru są dyrektywy Euratomu, ustanawiające podstawowe standardy bezpieczeństwa dla ochrony zdrowia pracowników oraz innych osób w związku z niebezpieczeństwem promieniowania jonizującego.

1

---