JIW-KABA, Inib, Jęzuki Informacyjno-Wyszukiwawcze


JĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH KABA

Katalogi Automatyczne Bibliotek Akademickich

Zagadnienia:

1 Cechy języka KABA

2 Kartoteka wzorcowa języka KABA

3 Przedmiot dokumentu

4 Osoba jako przedmiot dokumentu

5 Dzieło autorskie lub anonimowe jako przedmiot dokumentu

6 Ciało zbiorowe jako przedmiot dokumentu

7 Określniki chronologiczne swobodne

8 Określniki chronologiczne związane

9 Nazwy geograficzne

10 Określniki rzeczowe

11 Określniki formy

12 Tematy rzeczowe

12.1 Nazwa jednostkowa jako przedmiot dokumentu

12.2 Typy obiektów architektonicznych jako przedmiot dokumentu

12.3 Kategoria osób jako przedmiot dokumentu

12.4 Obiekt architektoniczny i urbanistyczny jako przedmiot dokumentu

12.5 Grupa etniczna jako przedmiot dokumentu

12.6 Wydarzenia historyczne jako przedmiot dokumentu

12.7 Temat literacki jako przedmiot dokumentu

12.8 Literatura i gatunek literacki jako przedmiot dokumentu

12.9 Prąd i kierunek literacki jako przedmiot dokumentu

13 Literatura

Historia: W 1991 roku rozpoczęto prace w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie (BUW) mające na celu stworzenie nowej wersji języka haseł przedmiotowych dostosowanej do wymagań i możliwości jakie daje katalog zautomatyzowany. Do 1996 r. funkcję koordynatora pełniła Sekcja Środków Lingwistycznych BUW, a od czerwca 1996 r. Ośrodek Języka i Kartoteki Wzorcowej KABA powołany w ramach Centrum Formatów i Kartotek Haseł Wzorcowych w BUW.

W styczniu 2002 r. Centrum Formatów i Kartotek Haseł Wzorcowych (CFiKHW) zostało przekształcone w Centrum NUKAT [http://www.nukat.edu.pl/]. Opiekę merytoryczną nad językiem KABA sprawował Ośrodek Języka i Kartoteki Wzorcowej KABA. Od 2011 roku obowiązek ten przejął Ośrodek Kontroli Rekordów Kartoteki Haseł Wzorcowych.

1 CECHY JĘZYKA KABA

JHP KABA posiada cechy charakterystyczne dla innych języków haseł przedmiotowych:

Jednostki leksykalne mają formę wyrażeń równokształtnych z wyrażeniami języka naturalnego, tzn. że forma tematów i określników jest tożsama z formami języka naturalnego, jednak znaczenia tych jednostek nie zawsze są tożsame. Oznacza to, że spośród kilku znaczeń leksykalnych (słownikowych) wyrazu wybiera się tylko pewne (np. nieprzenośne, nieprzestarzałe, niedialektalne, jasne znaczeniowo, najbardziej znane, najbardziej rozpowszechnione w piśmiennictwie), które przejmuje się do słownictwa języka haseł przedmiotowych, nadając im odpowiednią formę.

Tematy i określniki są podstawą tworzenia zdań i tekstów w jhp, czyli haseł przedmiotowych, a następnie opisów przedmiotowych.

Tematy to wyrażenia autosyntaktyczne, mogące same stanowić zdania języka haseł przedmiotowych.

Określniki to wyrażenia synsyntaktyczne, które nie mogą same stanowić zdań w jhp; mogą one wystąpić w zdaniu tylko po temacie lub innym określniku.

Temat jest elementem obowiązkowym hasła; hasło przedmiotowe składające się tylko z tematu jest hasłem prostym.

Hasło przedmiotowe rozwinięte składa się z tematu i określników.

Wspólną cechą jest też budowa hasła przedmiotowego rozwiniętego, w którym kategoria tematu występuje na pierwszym miejscu, a określniki na dalszych:

[Temat] - - [określnik rzeczowy] - - [określnik geograficzny] - - [określnik chronologiczny] - - [określnik formy]

JHP KABA wyróżnia się spośród innych języków następującymi cechami:

a) Biblioteki Narodowej Francji - Répertoire d'Autorité-Matière Encyclopédique et Alphabétique Unfié - RAMEAU;

  1. Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie - Library of Congress Subject Headings - LCSH;

  2. Biblioteki Universytetu Lavala (Québec) - Répertoire de vedettes-matière - RVM

2 KARTOTEKA WZORCOWA JĘZYKA KABA

Podstawową jednostką kartoteki wzorcowej jest rekord khw. Rekord w formacie wymiennym MARC 21 składa się z etykiety rekordu, tablicy adresów i pól danych (pola stałej długości oraz pola zmiennej długości).

Pola zmiennej długości

Pierwsza cyfra etykiety pola określa jego funkcję w rekordzie w sposób następujący:

1XX - hasło rekordu;

260 - odsyłacz orientacyjny całkowity (ogólny)

360 - odsyłacz orientacyjny uzupełniający

4XX - warianty hasła rekordu (tropy „zob.”, terminy

odrzucone, ekwiwalenty hasła)

472 - hasło w języku kompatybilnym

5XX - hasło związane z hasłem rekordu (tropy „zob. też.”;

relacja kojarzeniowa, nadrzędności, podrzędności)

6XX - uwagi

Rozróżnia się 10 typów haseł ujednoliconych. Dwie ostatnie cyfry z etykiety grupy pól: 1XX, 4XX, 5XX określają typ hasła:

X00 - nazwa osobowa

X10 - nazwa ciała zbiorowego

X11 - nazwa imprezy

X30 - tytuł ujednolicony

X50 - nazwa pospolita

X51 - nazwa geograficzna

X80 - określnik rzeczowy

X81 - określnik geograficzny

X82 - określnik chronologiczny

X85 - określnik formy

Rodzaje uwag:

667 9 znaczenie wyrażenia przyjętego jako hasło wzorcowe

670 - źródła hasła

680 9 zasady stosowania hasła wzorcowego

681 - uwagi dotyczące cytowania hasła wzorcowego w innych

rekordach

PRZYKŁAD rekordu khw języka KABA

-------------------------------------------------------------------------------

360 \i nazwy osobowe pisarzy

\a Dramaturdzy

---------------------------------------------------------------------------------

450 \a Autorzy.

---------------------------------------------------------------------------------

472 \a Écrivains [f]

---------------------------------------------------------------------------------

550 \a Impresjoniści.

---------------------------------------------------------------------------------

550 \w h \a Dramaturdzy.

550 \w h \a Dzieci piszące.

550 \w h \a Dziennikarze.

550 \w h \a Pisarki.

550 \w h \a Poeci.

550 \w h \a Powieściopisarze.

550 \w g \a Sztuka pisania.

550 \w g \a Artyści.

--------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------

680 9 \i Stosuje się do prac dotyczących życia osobistego

twórców literackich w ogólności, zarówno mężczyzn jak

i kobiet, lub tylko mężczyzn.

680 9 \i Jako określnik związany \a -- pisarze \i stosuje się

po temacie \a Płace <--OG>

680 9 \i W odniesieniu do prac dotyczących tylko kobiet-

pisarek stosuje się hasło \a Pisarki.

680 9 \i Po hasłach \a Pisarze/Pisarki \i oraz po hasłach

oznaczających grupy pisarzy nie stosuje się

określników geograficznych. Narodowość pisarzy

wyraża się dodaniem przymiotnika od nazwy

narodowości.

---------------------------------------------------------------------------------

681 \i Przykład cytowany w rekordzie \a Pisarki

W kartotece wzorcowej języka KABA występują dwa typy rekordów:

  1. rekordy haseł wzorcowych (hasła ujednolicone);

  2. rekordy odsyłaczy całkowitych orientacyjnych.

Hasła wzorcowe stosowane w funkcji tematu

100 1 \a Szelburg-Zarembina, Ewa \d (1899-1986).

110 2 \a Biblioteka Raczyńska (Poznań).

111 2 \a Konferencja Jałtańska \d (1945 ; \c Jałta).

130 0 \a Bogurodzica

150 \a Miasta

Hasła wzorcowe stosowane w funkcji tematów i określników

150 \a Pisarki

180 \x pisarki

180 \x ekologia

151 \a Polska

151 \a Wrocław (Polska)

151 \a Tatry (góry).

Hasła wzorcowe stosowane w funkcji określników swobodnych

Określnik rzeczowy

180 \x konserwacja i naprawy

Określnik chronologiczny

182 \y 1939-1945 (Okupacja niemiecka i sowiecka)

182 \y 20 w.

Określnik formy

Hasła wzorcowe o konstrukcji: [Temat] - - [określnik związany]

150 \a Nauczyciele \x związki zawodowe.

100 0 \a Jezus Chrystus \x ukrzyżowanie

150 \a Teatr \x dekoracja

Hasło przedmiotowe rozwinięte składa się z tematu i określnika swobodnego lub tematu i kilku określników swobodnych, połączonych według gramatyki języka KABA, np.:

110 2 \a Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego

(Proszowice) \x uczniowie \x rejestry.

Ostatni rodzaj rekordów wprowadzano początkowo tylko w katalogach lokalnych współpracujących bibliotek. Od marca 2001 hasła przedmiotowe rozwinięte tworzy się w trybie online w CKHW, następnie po zatwierdzeniu są kopiowane do lokalnych katalogów. Hasła przedmiotowe rozwinięte precyzyjniej opisują treść dokumentu niż hasła przedmiotowe proste, dlatego osoby katalogujące wykorzystują je częściej.

Rekord odsyłacza orientacyjnego ogólnego.

Odsyłacze orientacyjne całkowite tworzy się, gdy zachodzi potrzeba wskazania na istniejącą zasadę tworzenia haseł wzorcowych o identycznej konstrukcji, zaczynających się od tego samego wyrazu, ale uzupełnionych dowolnym lub określonym przymiotnikiem, wyrażonych w ustalonej formie inwersyjnej itp.

Hasło odsyłacza całkowitego orientacyjnego składa się ze stałego elementu obowiązującego i określonych obowiązujących elementów zmiennych. Hasła odsyłaczy same nigdy nie są hasłami wzorcowymi, mogą natomiast być początkiem lub innym fragmentem hasła wzorcowego o przewidzianej konstrukcji.

Wyróżnia się dwa typy odsyłaczy orientacyjnych ogólnych:

  1. Odsyłacze wskazujące metodę rozbudowy wyrażeń

odpowiedniego przypadku gramatycznego], Dolina (nazwa

geograficzna), np. \a Odry, Dolina (Polska)

260 \i określniki typu: -- wkład do [dziedzina] po nazwach osobowych, do prac na temat dzieł i osiągnięć danej osoby w dziedzinie, która nie stanowi głównej sfery jej działalności lub do prac dotyczących jednego aspektu tej działalności, np. \a Newton, Isaac (1642-1727 ; Sir) -- wkład do matematyki.

\i Określniki typu: -- wkład do [dziedzina] stosuje się w odniesieniu do dziedzin, pojęć, teorii, idei oraz wąskich specjalności artystycznych. Określników tego typu nie stosuje się do głównych dziedzin artystycznych i literackich.

Przed utworzeniem konstrukcji określnikowej typu: -- wkład do [dziedzina] należy sprawdzić czy nazwy tej dziedziny nie stosuje się w funkcji określnika bezpośrednio po nazwach osobowych.

Określników typu: -- wkład do [dziedzina] nie stosuje się po nazwie osobowej w odniesieniu do prac, których ta osoba jest autorem.

  1. Odsyłacze kierujące do wyrażeń ekwiwalentnych

150 \a korespondencja wojskowa.

260 \i określnik \a -- dokumenty i korespondencja \i po nazwach

sił zbrojnych, rodzajach wojsk i jednostek wojskowych.

Odsyłacze orientacyjne uzupełniające - pole 360

W języku KABA pełnią funkcje wyszukiwawcze i metodyczne. W artykule słownikowym wyróżnia je skrót zt. (zobacz też), będący wskaźnikiem odesłania. W rekordzie khw KABA zapisane są w polu oznaczonym etykietą 360.

Ustalono zasady stosowania odsyłaczy, ich stylistykę i kolejność.

Na pierwszym miejscu podaje się odsyłacz wiążący dane hasło wzorcowe z innym hasłem wzorcowym pełniącym w leksyce języka KABA funkcję określnika, umożliwiającym tworzenie haseł przedmiotowych rozwiniętych.

wielojęzycznych

własnych, w odniesieniu do prac na temat przedstawienia danego

przedmiotu w literaturze, np. Miasta - - w literaturze

Na kolejnym miejscu podaje się odsyłacz orientacyjny uzupełniający, wskazujący na bliskie znaczeniowo połączenie określników, np.

150 \a Patologia molekularna

Na kolejnym miejscu podaje się odsyłacze informujące o istnieniu haseł zaczynających się od wyrazu lub wyrażenia identycznego z hasłem wzorcowym.

[...]

metale

Następne miejsce zajmują odsyłacze orientacyjne uzupełniające, które wskazują na hasła wzorcowe zawierające w sobie wyraz lub wyrażenie stanowiące hasło, od którego prowadzi odsyłacz, np.

[...]

360 \i hasła składające się w części z wyrażeń „i dziecko”, „i dzieci”, np. \a Matka i dziecko ; \a Rodzice i dzieci

Kolejną pozycję wypełniają odsyłacze uzupełniające informujące o metodzie poszukiwania w słowniku; prowadzą one od grup obiektów do poszczególnych obiektów.

[...]

Zasady stosowania hasła wzorcowego - pole 680

Zasady stosowania jednostki leksykalnej w hasłach przedmiotowych prostych i rozwiniętych, jej funkcji w leksyce oraz wyraźnego przeznaczenia, podaje się w rekordzie hasła w następujących przypadkach:

680 9 \i Stosuje się do prac ogólnych na temat portretów,

niezależnie od rodzaju sztuki i techniki wykonania

680 9 \i Stosuje się także z przymiotnikiem od nazwy narodowości,

kultury, okresu, itp.

680 9 \i Do prac na temat portretów wykonanych w określonej technice lub należących do różnych rodzajów sztuki stosuje się właściwe hasła, np. \a Malarstwo portretowe <--OG> ; Rzeźba portretowa <--OG>

680 9 \i Stosuje się do prac dotyczących kozy domowej

680 9 \i Stosuje się do prac dotyczących zarówno kóz dzikich jak i

domowych

680 9 \i Stosuje się do prac dotyczących kobiet-artystek.

680 9 \i Stosuje się do prac dotyczących artystów wszelkich

kategorii w ogólności, zarówno kobiet jak i mężczyzn lub tylko

mężczyzn.

gadów wymarłych w erze mezozoicznej.

680 \i Stosuje się do prac naukowych na temat dinozaurów

3 PRZEDMIOT DOKUMENTU

W trakcie analizy treści dokumentu wyszukuje się przedmiot lub przedmioty treści. Definicje słownikowe przedmiotu są bardzo ogólne:

  1. ”rzecz postrzegana zmysłami jako odrębny element rzeczywistości; wytwór pracy ludzkiej”,

  2. „temat, treść, wątek czegoś; zagadnienie, sprawa”,

  3. „to, co lub ten, kto skupia na sobie czyjąś uwagę, podlega czyjemuś działaniu, stanowi cel czyichś uczuć”,

4) „jeden z działów nauki zawarty w programie nauczania”.

Przedmiotami dokumentu są obiekty opisane w treści dokumentu. Mogą to być różne przedmioty. Aby przybliżyć rozumienie przedmiotów wylicza się ich kategorie. Teresa Głowacka oraz Jadwiga Woźniak wymieniają kategorie przedmiotów występujące najliczniej w języku KABA:

*osoby, także fikcyjne, np.:

Baryka, Cezary (postać fikcyjna)

Miłosz, Czesław (1911-2004)

Persefona (bóstwo greckie)

*dzieła autorskie i anonimowe

Biblia. NT

Chopin, Fryderyk (1810-1949). Fantazje. Fortepian. Op. 49. F-moll

Sienkiewicz, Henryk (1846-1916). W pustyni i w puszczy

*osoby prawne, instytucje, imprezy artystyczne i naukowe, np.

Polska. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (1990- )

Uniwersytet Jagielloński. Muzeum Zoologiczne

*zdarzenia i wydarzenia historyczne, w tym traktaty, układy, wojny, bitwy, kampanie, zbrodnie masowe, np.

Katyń, Zbrodnia (1940)

Układy z Bretton Woods (1944)

Waterloo, Bitwa (1815)

Wojna światowa (1939-1945) - - kampanie i bitwy -- Francja

*jednostki geograficzne i fizjograficzne, np.

Bałkany (region)

Bałtyk (morze)

Kraków (Polska)

Nilu, Delta (Egipt)

Wiktorii, Jezioro

Wisła (Polska ; rzeka)

*kategorie osób, np.

Bibliotekarki

Biskupi

Chorzy

Studenci

*grupy etniczne i narodowościowe, np.

Cyganie

Indianie

Polacy

*dyscypliny naukowe, dziedziny wiedzy, życia, działalności praktycznej, artystycznej, życia społecznego, np.

Bakteriologia

Bibliotekoznawstwo

Ekologia człowieka

Handel międzynarodowy

Majsterkowanie

Rekreacja

*kierunki, prądy, style naukowe, artystyczne, społeczne, ideologie, teorie, prawa itp.

Fenomenologia

Impresjonizm

Teoria gier

Układ okresowy pierwiastków

Idealizm

*obiekty fizyczne, przedmioty, ich części, materiały itp., także rodzaje, gatunki i odmiany, np.

Bakterie

Bakterie beztlenowe

Metale

Serce

Układ sercowo-naczyniowy

*działania, procesy, czynności, zdarzenia itp., np.

Amputacja

Czytanie

Ochrona antykorozyjna

Zamachy stanu

Psychoterapia

*jednostki abstrakcyjne, własności przedmiotów, materiałów, działań zdarzeń i ich przejawy, okoliczności, np.

Cierpienie

Czas

Dobro i zło

Proporcja

Samotność

Symetria

*zjawiska, stany, stosunki, relacje, np.

Choroby

Katar sienny

Metabolizm

Promieniowanie rentgenowskie

Stosunki między pokoleniami

Niedożywienie

Ze względu na sposób przedstawienia, eksponowania przedmiotów w dokumencie, zwykle wskazuje się ich trzy typy (kategorie):

  1. przedmiot główny, znaczeniowo najważniejszy, ten, ze względu na który dzieło w ogóle powstało,

  2. przedmiot przynależny, czyli taki, który jest uszczegółowieniem, własnością gatunkową przedmiotu głównego, pozostający w zależności z przedmiotem głównym; mieści się on w pojęciu przedmiotu głównego,

  3. przedmiot poboczny, czyli taki, który jest omawiany przy okazji przedmiotu głównego, stanowi dla niego tło, uzupełnienie, wprowadzenie.

Nazwy przedmiotów, które wprowadzamy do słownictwa języka stają się tematami języka haseł przedmiotowych.

Ważną sprawą jest też ustalenie własności, stanów, aspektów związanych z przedmiotami, bowiem ich nazwy wchodzą do słownictwa języka haseł przedmiotowych jako określniki.

4 OSOBA jako PRZEDMIOT DOKUMENTU

Hasło przedmiotowe, którego temat stanowi nazwa osoby, zapisuje się w rekordzie kartoteki haseł wzorcowych w polu 100. W rekordzie bibliograficznym hasło to występuje w polu 600.

Hasło osobowe ma taką samą formę jako hasło przedmiotowe i formalne.

Osobami w rozumieniu opracowania rzeczowego są:

  1. postacie realne, historyczne i współczesne (Archimedes, Bolesław Krzywousty, Zofia Nałkowska, Jan Paul Sartre, Franciszek z Asyżu, Joseph Ratzinger),

  2. postacie mityczne, legendarne, biblijne (Hefajstos, Hera, Mojżesz, Daniel, Zeus, Popiel),

  3. postacie fikcyjne - literackie, filmowe, dramatyczne (Hamlet, Szwejk, Don Juan, Romeo i Julia, Cezary Baryka),

  4. rodziny, rody, dynastie (Habsburgowie, Jagiellonowie, Sobiescy).

1) Jeżeli treść dokumentu odnosi się do całości życia osoby oraz jej działalności i twórczości stosuje się hasło osobowe bez określników.

245 0 0 \a Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy / \c Julian

Krzyżanowski.

600 1 \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916).

2) Jeżeli treść dzieła dotyczy tylko życia osoby, po temacie osobowym stosuje się określnik formy - - biografia, lub inny właściwy określnik, np. - dzieciństwo i młodość, - kariera, - małżeństwo, - podróże itd.

Określnik formy - biografia, stosuje się wyłącznie po nazwach osobowych, po nazwach kategorii osób stosuje się określnik - biografie.

245 0 0 \a Żywot Sienkiewicza / \c Józef Szczublewski.

600 1 \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916) \v biografia.

100 1 \a Borges, Jorge Luis \d (1899-1986).

245 0 0 \a Autobiografia / \c Jorge Luis Borges ; przy współpr.

Normana di Giovani ; przeł. Adam Elbanowski.

600 1 \a Borges, Jorge Luis \d (1899-1986) \x biografia.

245 0 0 \a Dzieciństwo i młodość Adama Asnyka / \c Aneta

Kolańczyk.

600 1 \a Asnyk, Adam \d (1838-1897) \x dzieciństwo i

młodość.

245 0 0 \a Marszałek Ion Antonescu : \b biografia żołnierza i

polityka / \c Krzysztof Dach, Tadeusz Dubicki.

600 1 \a Antonescu, Ion \d (1882-1946) \x kariera \x polityka.

600 1 \a Antonescu, Ion \d (1882-1946) \x kariera \x siły zbrojne.

651 \a Rumunia \x polityka i rządy \y 1914-1944.

245 0 0 \a Marie jego życia / \c Barbara Wachowicz.

600 1 \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916) \x i kobiety.

100 1 \a Tetmajer, Kazimierz Przerwa \d (1865-1940).

245 0 0 \a Na śmierć Henryka Sienkiewicza / \c napisał Kazimierz

Przerwa-Tetmajer.

600 1 \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916) \x śmierć i pogrzeb.

3) Jeżeli dokument dotyczy wyłącznie twórczości osoby i nie odnosi się do jej osobistego życia, po haśle osobowym stosuje się określnik

- krytyka i interpretacja, np.:

245 0 0 \a Ewolucja twórczości Anny Achmatowej / \c Małgorzata

Semczuk ; Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego.

600 1 \a Ahmatova, Anna Andreevna \d (1888-1966) \x krytyka

i interpretacja.

600 1 \a Ahmatova, Anna Andreevna \d (1888-1966)

\x chronologia.

600 1 \a Ahmatova, Anna Andreevna \d (1888-1966)

\v bibliografia.

100 1 \a Krzyżanowski, Julian \d (1892-1976).

245 0 0 \a Twórczość Henryka Sienkiewicza / \c Julian Krzyżanowski.

600 1 \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916) \x krytyka

i interpretacja.

4) Gdy przedmiotem dokumentu jest dorobek osoby w określonej dziedzinie, nie stanowiącej głównej domeny jej działalności, w języku KABA stosuje się określniki typu:

wkład do [dziedzina]

dzieła - -[dziedzina] (dziedziny sztuki i literatury)

i [przedmiot] (w odniesieniu do prac na temat postaw, opinii

czy też znajomości danego przedmiotu, określonego nazwą

pospolitą)

100 1 \a Gąsiorowska-Szmydtowa, Zofia \d (1893-1977).

245 0 0 \a Mickiewicz jako tłumacz z literatur

zachodnioeuropejskich / \c Zofia Szmydtowa.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x wkład

do tłumaczenia.

245 0 0 \a Z inspiracji Ingardenowskiej w teorii literatury / \c pod. red.

Andrzeja Stoffa.

600 1 \a Ingarden, Roman \d (1893-1970) \x wkład do teatru.

600 1 \a Ingarden, Roman \d (1893-1970) \x wkład do literatury.

100 1 \a Grefnerowa, Anna.

245 0 0 \a Mickiewicz jako krytyk literacki w latach szkolnych / \c

Anna Grefnerowa.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x dzieła \x krytyka.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x dzieciństwo

i młodość.

245 0 0 \a Wiersze i listy w wyborze / \c Michał Anioł ;

przekład Jerzy Kolankowski.

600 1 \a Buonarroti, Michelangelo \d (1475-1564) \x dzieła

\x poezja.

600 1 \a Buonarroti, Michelangelo \d (1475-1564) \v

korespondencja.

100 1 \a Jasicka, Irena.

245 1 0 \a Kraj lat dziecinnych : \b reportaż fotograficzny "Śladami

Adama Mickiewicza po Białorusi i Litwie" / \c Irena Jasicka ;

[tekst Irena i Jan Jasiccy].

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x i Białoruś.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x i Litwa.

651 \a Białoruś \v wydawnictwa ilustrowane.

651 \a Litwa \v wydawnictwa ilustrowane.

245 0 0 \a Mickiewicz i muzyka : \b słowa - dźwięki - konteksty

/ \c pod red. T. Brodniewicz, M. Jabłońskiego, J.

Stęszewskiego ; Akademia Muzyczna im. I.J.

Paderewskiego w Poznaniu. Zakład Muzykologii

Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu im. A.

Mickiewicza.

Mickiewicz a kultura muzyczna XIX i XX wieku.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x i muzyka \v

konferencje.

Opracowania o twórczości poetyckiej i dramatycznej Jana Pawła II.

245 0 0 \a Samotność możliwa w człowieku : \b mistyczny aspekt

"Poezji i dramatów" Karola Wojtyły / \c Agata Przybylska.

600 0 \a Jan Paweł \b II \c (papież ; \d 1920-2005) \x dzieła

\x poezja.

600 0 \a Jan Paweł \b II \c (papież ; \d 1920-2005) \x tematy,

motywy.

600 0 \a Jan Paweł \b II \c (papież ; \d 1920-2005) \x dzieła

\x dramat.

Zbiór wierszy poświęconych Ojcu św.

245 0 0 \a Szczęśliwa dla Polski godzina wybiła : \b wybór pieśni

o Polskim Papieżu / \c wstęp i red. Jan Adamowski ;

przy współpracy Janiny Biegalskiej ; [fot. Piotr Maciuk].

600 0 \a Jan Paweł \b II \c (papież ; \d 1920-2005) \v poezje.

Powieść o Aleksandrze Wielkim

100 1 \a Świderkówna, Anna \d (1925- ).

245 0 0 \a Koń, który trafił do historii / \c Anna Świderkówna.

600 0 \a Aleksander \b III Wielki \c (król Macedonii ; \d 356-

323 a.C.) \v powieści.

650 \a Powieść historyczna polska \y 1970-.

Opracowanie o utworach staropolskich, w których występuje Aleksander Macedoński

100 1 \a Ślęczka, Tomasz \d (1970- ).

245 0 0 \a Aleksander Macedoński w literaturze staropolskiej / \c

Tomasz Ślęczka.

600 0 \a Aleksander \b III Wielki \c (król Macedonii ; \d 356-323

a.C.) \x w literaturze.

650 \a Literatura polska \y 1500-1800 \x tematy, motywy.

650 \a Literatura polska \y przed 1500 \x tematy, motywy.

Książka przedstawia życie i działalność Mieszka I (pierwsze hasło przedmiotowe) oraz historię Polski za czasów jego panowania (drugie hasło przedmiotowe.

100 1 \a Grabski, Andrzej Feliks \d (1934-2000).

245 1 0 \a Mieszko I, ok. 930-992 / \c Andrzej F. Grabski.

600 0 \a Mieszko \b I \c (książę Polski ; \d ca 920-992).

651 \a Polska \y 960-992 (Mieszko I).

5 DZIEŁO AUTORSKIE lub ANONIMOWE jako PRZEDMIOT DOKUMENTU

Tytuły dzieł, występujące jako tematy, podaje się w formie ujednoliconej, czyli najbardziej znanej. Tytuł ujednolicony służy do grupowania opisów różnych wydań tego samego dzieła opublikowanego pod różnymi tytułami.

Tytuł ujednolicony staje się hasłem przedmiotowym wtedy, gdy tekst dzieła jest przedmiotem odpowiedniego opracowania.

Tytuły ujednolicone dotyczą:

  1. dzieł anonimowych klasycznych, tzw. anonim klasyczny,

  2. Biblii i jej poszczególnych części,

  3. ksiąg liturgicznych Kościoła katolickiego,

  4. ksiąg świętych innych wyznań,

  5. dzieł autorskich.

Tytuł ujednolicony zapisuje się w rekordzie kartoteki wzorcowej w polu 130; w rekordzie bibliograficznym występuje w polu 630.

Psałterz floriański

Kazania gnieźnieńskie

Slovo o polku Igoreve

Chanson de Roland

Biblia. ST. Księga Rodzaju

Biblia. NT. List do Galatów

Biblia. NT. Apokryfy. Ewangelia Tomasza

Missale romanum

Ordo baptismi parvulorum

Graduale romanum

Koran

Talmud

Jan Paweł II (papież ; 1920-2005). Redemptor hominis

Mickiewicz, Adam (1798-1855). Pan Tadeusz

Shakesperae, William (1564-1616). Romeo and Juliet

Kant, Immanuel (1724-1804). Der Kritik der reinen Vernunft

  1. Monografie na temat poszczególnych dzieł autorskich opisuje się w języku KABA stosując hasła przedmiotowe typu:

[Autor]. [Tytuł dzieła]

245 0 0 \a Quo vadis? Henryka Sienkiewicza : \b od legendy do

arcydzieła / \c Teresa Świętosławska.

600 1 \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916). \t Quo vadis?

245 0 0 \a Dżuma Alberta Camusa / \c Aniela Kowalska.

600 1 \a Camus, Albert \d (1913-1960). \t Peste.

245 0 0 \a Dziady Adama Mickiewicza : \b poemat - adaptacje

- tradycje / \c red. Bogusław Dopart.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855). \t Dziady.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855). \t Dziady \v

adaptacje

  1. Książki, których przedmiotem jest dzieło anonimowe opisuje się w języku KABA stosując jako temat hasło wzorcowe dla ujednoliconego tytułu/nazwy dzieła, w formie przyjętej przez kartotekę wzorcową języka.

245 0 0 \a Biblia chrześcijanina / \c Don Flemin ; [tł. Joanna

Kaniewska].

630 0 \a Biblia \x komentarze \x wydawnictwa popularne.

245 0 0 \a Z mądrości Talmudu / \c wybrali, przeł. i oprac.

Szymon Datner, Anna Kamieńska.

630 0 \a Talmud \x cytaty.

245 0 0 \a Inne średniowiecze : \b klucz do epoki, Kronika

Galla Anonima, Bogurodzica, Legenda o św. Aleksym,

Pieśń o Rolandzie / \c Michał Maliszewski.

440 0 \a Polubić Lektury \v nr 2

600 0 \a Gallus Anonymus. \t Chronicon.

630 0 \a Bogurodzica.

630 0 \a Chanson de Roland.

630 0 \a Vie de saint Alexis.

  1. Dla prac na temat rękopisu (książki rękopiśmiennej) dzieła anonimowego przechowywanego w danej bibliotece (muzeum, archiwum) stosuje się hasło wzorcowe typu:

[Nazwa biblioteki, archiwum, muzeum] - - rękopisy. [nr]

245 0 0 \a Przemiany ewangelijnego słownictwa

cerkiewnosłowiańskiego : \b rzeczownik w staroruskim

Ewangeliarzu ławryszewskim / \c Iwona Katarzyna

Nowakowska ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.

610 2 \a Biblioteka Czartoryskich (Kraków) \x rękopisy.

Cod. 2097 IV ruski.

650 \a Język cerkiewnosłowiański \x słownictwo.

245 00 \a Geneza i historja Psałterza Floriańskiego / \c Ludwik

Bernacki ; uwagi o części niemieckiej psałterza podał Adam

Kleczkowski, minjatury kodeksu omówił Władysław Podlacha.

630 0 \a Psałterz floriański.

6 CIAŁO ZBIOROWE jako PRZEDMIOT DOKUMENTU

Ciało zbiorowe to organizacja, grupa osób lub organizacji występująca pod własną nazwą jednoznacznie ją identyfikującą.

Przykładami ciała zbiorowego są: instytucja, stowarzyszenie, organizacja, konferencja.

Hasło zawierające, jako pierwszy element lub jedyny, nazwę ciała zbiorowego nazywa się hasłem korporatywnym.

Hasło przedmiotowe zawierające temat korporatywny zapisuje się w rekordzie khw w polu 110 lub 111.

W rekordzie bibliograficznym temat korporatywny występuje w polu 610 lub 611.

Wśród ciał zbiorowych wyróżnia się:

  1. ciała zbiorowe międzynarodowe, np.:

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Unia Europejska

International Federation of Library Associations

Organizacja Narodów Zjednoczonych

  1. ciała zbiorowe podrzędne, czyli ciała zbiorowe powołane, zarządzane, nadzorowane przez inne ciało zbiorowe, np.:

Akademia Medyczna (Warszawa). Klinika Urologii

Politechnika Warszawska. Biblioteka Główna

Uniwersytet Śląski (Katowice). Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

Uniwersytet Warszawski. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych

  1. ciała zbiorowe terytorialne, czyli ciała sprawujące władzę (pełną lub częściową) na danym terytorium lub roszczące sobie prawo do jej sprawowania, np. państwa, departamenty, województwa itd.

W ramach ciała zbiorowego terytorialnego wydziela się organ, którym jest ciało zbiorowe podrzędne powołane lub zarządzane przez ciało zbiorowe terytorialne i pełniące funkcje ustawodawcze, sądowe, administracyjne, wojskowe, dyplomatyczne lub informacyjne.

Praktycznie chodzi tu o parlamenty, sądy, ministerstwa, jednostki wojskowe, ambasady, służby informacyjne.

Polska. Ministerstwo Finansów

Warszawa (Polska). Główna Komenda Policji

Polska. Główny Urząd Statystyczny

Polska. Armia Krajowa

  1. ciała zbiorowe kościelne

Rzymskokatolicka Parafia św. Krzyża (Warszawa)

Ecclesia Catholica. Diecezja Tarnowska

Societas Jesus

Ecclesia Catholica. Kuria Metropolitalna (Kraków).

  1. imprezy, np.:

Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny (46 ; 1997 ; Wrocław)

Niemiecko-Polskie Kolokwium Prawa Karnego (1995 ; Białystok/Rajgród)

Konferencja na temat Ceny a koszty pozyskania pierwotnych nośników energii w Polsce (6 ; 1987 ; Zakopane).

Jeżeli dzieło jest monografią danej instytucji/organizacji, stosuje się właściwy temat bez określników, np.:

245 0 0 \a Kraków i jego uniwersytet / \c Józef Dużyk, Stanisław

Salmonowicz.

610 2 \a Uniwersytet Jagielloński.

245 0 0 \a Dzieje, rozwój i przyszłość Muzeum Narodowego w

Krakowie / \c w roku jubileuszowym skreślił Maciej

Szukiewicz.

610 2 \a Muzeum Narodowe (Kraków).

Jeśli treść książki dotyczy wybranego zakresu działalności instytucji lub prezentuje instytucję w określonym ujęciu po temacie stosuje się określniki przeznaczone do stosowania po nazwach instytucji i organizacji, np.

245 0 0 \a Siedemdziesiąt lat Gmachu Głównego Muzeum

Narodowego w Krakowie / \c [red. Ewa Ryżewska-Kulawik ;

red. prowadzący Barbara Leszczyńska-Cyganik ; współpr.

Joanna Popielska].

610 2 \a Muzeum Narodowe (Kraków) \x budynki \x historia.

245 0 0 \a Galerie, zbiory : \b informator : Muzeum Narodowe w

Krakowie / \c [tekst: Zespół (Muzeum Narodowe w Krakowie)

; red. prowadzący: Agnieszka Fryz-Więcek ;

współpraca:Joanna Popielska].

610 2 \a Muzeum Narodowe (Kraków) \v przewodniki.

245 0 0 \a Malarstwo starożytne w zbiorach Czartoryskich w

Krakowie : \b wybór zabytków / \c S. J. Gąsiorowski.

610 2 \a Muzeum Czartoryskich (Kraków) \v katalogi.

650 \a Malarstwo starożytne \x kolekcje publiczne \z Polska

\z Kraków \v katalogi.

245 0 0 \a Bibliografia Publikacji Pracowników Politechniki

Krakowskiej / \c Biblioteka Główna Politechniki Krakowskiej.

Oddział Informacji Naukowej ; oprac. Irena Czerni.

610 2 \a Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki

\v bibliografia.

245 0 0 \a Kierunki i Specjalności oraz Zasady Przyjęć na Studia

Dzienne, Wieczorowe i Zaoczne w Politechnice Krakowskiej

w Roku Akademickim ... .

610 2 \a Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki

\v czasopisma.

610 2 \a Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki

\v poradniki dla studentów.

245 0 0 \a Na drodze do NATO : \b ekonomiczno-prawne priorytety

integracji / \c Elżbieta Firlej.

610 2 \a NATO \z Polska.

610 1 \a Polska. \b Ministerstwo Obrony Narodowej \x kredyty

budżetowe i wydatki.

650 \a Bezpieczeństwo międzynarodowe \y 1990-.

650 \a Bezpieczeństwo narodowe \z Polska \y 1990-.

245 0 0 \a Biblioteka i informacja w komunikowaniu : \b jubileusz 25-

lecia studiów Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej w

Uniwersytecie Jagiellońskim / \c pod red. Marii Kocójowej.

610 2 \a Uniwersytet Jagielloński. \b Instytut Bibliotekoznawstwa i

Informacji Naukowej.

650 \a Informacja naukowa.

650 \a Biblioteki \v miscellanea.

245 0 0 \a Postanowienia i konsekwencje konferencji w Jałcie i

Poczdamie : \b materiały z części historycznej VIII

Seminarium Śląskiego : śladami śląskich losów wczoraj -

dziś - jutro / \c [oprac. red. Michał Smolorz].

611 2 \a Konferencja Jałtańska \d (1945 ; \c Jałta) \v konferencje.

611 2 \a Konferencja Poczdamska \d (1945) \v konferencje.

650 \a Wojna światowa (1939-1945) \x kwestie terytorialne

\z Polska \v konferencje.

245 0 0 \a Kaszubsko-pomorscy duszpasterze - współtwórcy dziejów

regionu / \c Józef Borzyszkowski.

610 2 \a Ecclesia Catholica. \b Diecezja Chełmińska \y 1870-1914.

610 2 \a Ecclesia Catholica. \b Diecezja Chełmińska \y 20 w.

650 \a Ecclesia Catholica. \z Polska \z Pomorze Gdańskie (region) \x

duchowieństwo \v biografie.

245 0 0 \a Do prześladowania nie daliśmy powodu... : \b materiały z

sesji poświęconej procesowi Kurii krakowskiej / \c pod red.

Ryszarda Terleckiego ; Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

610 2 \a Kościół Katolicki. \b Kuria Metropolitalna (Kraków) \x

procesy \y 1945-1970 \v konferencje.

650 \a Procesy polityczne \z Polska \z Kraków \y 1945-1970

\v konferencje.

245 0 0 \a Gdy Europa szukała Azji / \c Felix Alfred Plattner ; [przekł.

Antoni Starzeński, Mieczysław Bednarz ; red. Mieczysław

Bednarz].

610 2 \a Societas Jesu \z Azja \x historia.

650 \a Misje jezuickie \z Azja \x historia.

651 \a Azja \x opisy i relacje z podróży.

245 0 0 \a Parafia i kościół św. Ignacego Loyoli Księży Jezuitów we

Wrocławiu / \c Stanisław Kiełb.

610 2 \a Parafia pw. św. Ignacego Loyoli (Wrocław) \x historia.

650 \a Societas Jesu \z Polska \z Wrocław \x historia.

Specyficzną grupą rekordów haseł korporatywnych są rekordy dla nazw zakonów i zgromadzeń zakonnych. Zgromadzeń zakonnych (jako nazw ciał zbiorowych) i członków zakonu (jako kategorii osób).

Societas Jesus (nazwa ciała zbiorowego)

Jezuici (kategoria osób)

110 2 \a Societas Jesu.

410 2 \a Towarzystwo Jezusowe.

410 2 \a SJ.

410 2 \a Jezuici.

410 2 \a Compagnie de Jésus.

410 2 \a Compagnia di Gesù.

665 9 \a Zakon założony w 1540 r. przez Jgnacego z Loyoli. Do

Polski sprowadził jezuitów kardynał S. Hozjusz w 1564 r.

670 \a Zakony w Polsce : informator. - Pieniężno, 1989.

670 \a Les constitutions de la Compagnie de Jésus et leurs

normes complémentaires. - Paris, 1997.

7 OKREŚLNIKI CHRONOLOGICZNE SWOBODNE

Określniki chronologiczne swobodne lokalizują przedmiot w czasie; mogą być stosowane dla jednej lub kilku kategorii tematów.

Nigdy nie poprzedza się określników chronologicznych określnikiem

--historia.

Określniki chronologiczne swobodne mają formę wyrażeń cyfrowych, literowych lub cyfrowo-literowych.

Określnikami chronologicznymi swobodnymi mogą być:

-stulecia, np.:

5 w. a.C.

13 w.

18 w.

472 \a 5e siècle av. J.-C. [f]

680 9 \i Określnik chronologiczny swobodny \a -- 5 w. a.C. \i stosuje

się bezpośrednio po właściwych tematach i określnikach

680 9 \i Określnika \a -- 5 w. a.C. \i nie stosuje się po temacie

\a Historia \i oraz po określniku \a -- historia

-daty roczne wyznaczające przedziały czasowe, np.:

1500-...

1500-1800

1789-1815

do 1500

182 \y 1500-1800.

680 9 \i Określnik chronologiczny swobodny \a -- 1500-1800

\i stosuje się bezpośrednio po właściwych tematach i

określnikach

680 9 \i Określnika \a -- 1500-1800 \i nie stosuje się po temacie

\a Historia \i oraz po określniku \a -- historia

182 \y 1789-1815.

680 9 \i Określnik chronologiczny swobodny \a -- 1789-1815

\i stosuje się bezpośrednio po właściwych tematach i

określnikach

680 9 \i Określnika \a -- 1789-1815 \i nie stosuje sie po temacie

\a Historia \i oraz po określniku \a -- historia

680 9 \i Po nazwach regionów, miast, miejscowości francuskich

stosuje się rówenież określnik chronologiczny \a -- 1789-1799

(Rewolucja)

-wyrażenia oznaczające epoki, np.:

renesans

średniowiecze

starożytność

182 \y renesans.

680 9 \i Jako określnik chronologiczny swobodny \a - renesans

\i stosuje się po właściwych hasłach.

680 9 \i Nie stosuje się po temacie \a Historia \i i po określniku

\a - historia

680 9 \i Zastosowanie określnika chronologicznego \a -- renesans \

i jest ograniczone do Europy, krajów europejskich i zjawisk

właściwych dla tych obszarów.

W haśle przedmiotowym rozwiniętym może wystąpić tylko jeden określnik chronologiczny. Gdy treść odnosi się do kilku okresów, stosuje się kilka haseł przedmiotowych rozwiniętych z właściwymi określnikami chronologicznymi. Jeśli są to okresy kolejne, można niekiedy zastosować określnik chronologiczny szerszy.

Gdy treść dokumentu dotyczy wielu okresów, określniki chronologiczne można zastąpić określnikiem historia.

Rekord khw KABA

150 0 \a Medycyna \x historia.

450 0 \a Historia medycyny.

Rekord bibliograficzny

100 1 \a Schott, Heinz \d (1946- ).

245 0 0 \a Kronika medycyny / \c Heinz Schott ; współpr. Ingo

Wilhelm Müller [et al.] ; artykuły przeglądowe oraz doradztwo

Johanna Bleker [et al. ; przekł. z niem. Mieczysław

Dutkiewicz, Barbara Floriańczyk, Aldona Zaniewska].

650 \a Medycyna \x historia.

W języku KABA stosuje się również wyrażenia „chronologiczne” przeznaczone do pełnienia funkcji tematu, wyrażane za pomocą liczebnika porządkowego i wyrazu „wiek” lub „Rok” i wyrażenia cyfrowego, np.:

Dwudziesty wiek

Szesnasty wiek

Rok 1939

Rok 2000

rekord khw KABA

680 9 \i Stosuje się do prac ogólnych na temat dwudziestego wieku

jako "epoki"

rekord bibliograficzny

245 0 0 \a Wiek wielkich przemian / \c pod red. Michała

Dobroczyńskiego i Aleksandry Jasińskiej.

650 \a Cywilizacja \y 20 w.

650 \a Dwudziesty wiek.

W leksyce języka KABA występują także dwufunkcyjne wyrażenia chronologiczne, wyrażone nazwą epoki i w tej samej formie używane w obydwu funkcjach, tematu i określnika swobodnego chronologicznego, np.

680 9 \i Stosuje się do prac ogólnych na temat epoki Renesansu.

8 Określniki chronologiczne związane

Stosuje się przede wszystkim po nazwach geograficznych oraz po nazwach dziedzin sztuki posiadających odrębną chronologię, np.:

Określniki chronologiczne związane z nazwami geograficznymi wyrażane są najczęściej datą i dopowiedzeniem kwalifikującym, wyjaśniającym znaczenie daty, w konstrukcjach typu:

[Nazwa geograficzna] - - [określnik chronologiczny związany] - - ([Dopowiedzenie kwalifikujące])

151 \a Niemcy \y 1152-1190 (Fryderyk I Barbarossa)

Określników chronologicznych związanych z hasłami wzorcowymi dla nazw geograficznych nie stosuje się wtedy, gdy ta nazwa geograficzna jest dopowiedzeniem lokalizującym innej nazwy geograficznej. W myśl tej zasady określników związanych z hasłem wzorcowym Polska nie stosuje się po hasłach typu:

[Nazwa geograficzna] (Polska), np. Kraków (Polska).

Od powyższej zasady istnieją nieliczne wyjątki. Kilka określników chronologicznych związanych z nazwami krajów uzyskało szersze stosowanie. Są to określniki obejmujące szczególne okresy dziejów danego kraju, np.

151 \a Paryż (Francja) \y 1940-1944 (Okupacja niemiecka).

151 \a Polska \y 1939-1945 (Okupacja niemiecka i sowiecka)

151 \a Warszawa (Polska) \y 1939-1945 (Okupacja niemiecka i

sowiecka).

Określniki chronologiczne związane z nazwami geograficznymi zachowują cechę związania wyłącznie wtedy, gdy dana nazwa geograficzna występuje w funkcji tematu, np.:

151 \a Polska \y 1981-1983 (Stan wojenny)

ale nie stosuje się:

[Temat] - - Polska - - 1981-1983 (Stan wojenny)

Jeżeli istnieje określnik chronologiczny związany dla okresu dłuższego, nie można zastosować po tym haśle określników chronologicznych swobodnych obejmujących odpowiednie krótsze okresy.

151 \a Polska \y do 1572.

667 9 \a 1572 r. - śmierć Zygmunta II Augusta, koniec panowania

w Polsce dynastii Jagiellonów

151 \a Niemcy \y do 843.

451 a Niemcy \x historia \y do 843.

9 NAZWY GEOGRAFICZNE w khw języka KABA

W słownictwie języka KABA występują nazwy różnych obiektów geograficznych. Są to nazwy własne całości lub części jednostek geograficznych, np.:

Redakcja językowa nazw geograficznych

151 \a Bermudzki, Trójkąt

151 \a Czerwone, Morze

151 \a Perska, Zatoka

151 \a Dunajca, Przełom (Polska)

151 \a Wisły, Dorzecze (Polska)

151 \a Odry, Źródła (Czechy)

151 \a Pacyfiku, Wyspy

Dopowiedzenia do nazw geograficznych

Do nazw geograficznych stosuje się dwa rodzaje dopowiedzeń: lokalizujące i kwalifikujące.

Jako dopowiedzenia lokalizujące stosuje się nazwy państw współczesnych, np.:

151 \a Kraków (Polska)

151 \a Bawaria (Niemcy ; land)

151 \a Fryburg (Szwajcaria ; kanton)

151 \a Wisła (Polska ; rzeka)

Jeżeli nazwa kraju nie wystarcza do lokalizacji, dodaje się następne dopowiedzenie lokalizujące w postaci nazwy jednostki administracyjnej.

151 \a Warszawa (Stany Zjednoczone, stan Illinois)

Nazwy miejscowości, które na przestrzeni dziejów zmieniały przynależność państwową, lokalizuje się przez nazwę państwa, do którego aktualnie należą.

151 \a Lwów (Ukraina)

451 \a Lemberg.

451 \a Leopol (miasto dawne).

451 \a Leopolis (miasto dawne).

451 \a L'viv (Ukraina).

451 \a Lwów.

472 \a Lvov (Ukraine) [f]

472 \a Lvov (Ukraine) [a]

550 \a Lwowianie.

670 \a RAMEAU

151 \a Gdańsk (Polska)

360 \i określnik \a -- i Gdańsk \i po nazwach

osobowych oraz po nazwach właściwych instytucji

i organizacji

451 \a Dantiscum (miasto dawne).

451 \a Dantzig.

451 \a Danzig.

451 \a Dantzk (miasto dawne).

451 \a Gdańsk.

451 \a Gedanum (miasto dawne).

451 \a Gyddanyzc (miasto dawne).

472 \a Gdańsk (Pologne) [f]

472 \a Gdańsk (Poland) [a]

550 \a Gdańszczanie.

551 \w g \a Hanza.

670 \a RAMEAU

670 \a WUNWwP

Nie lokalizuje się obiektów fizjograficznych należących do więcej niż jednego kraju, natomiast lokalizuje się ich części należące do określonego kraju, np.

151 \a Ren (rzeka)

151 \a Ren (Niemcy ; rzeka)

151 \a Tatry (góry)

151 \a Tatry (Polska ; góry)

Dopowiedzenia kwalifikujące

Dopowiedzenia kwalifikujące określają typ danego obiektu; jako dopowiedzeń używa się nazw pospolitych i zawsze w języku polskim.

ujednolicone dopowiedzenia kwalifikujące:

aglomeracja obóz koncentracyjny

cmentarz obóz pracy

departament obwód

dystrykt obwód autonomiczny

dzielnica okręg

gmina pałac

hrabstwo plac

kanton powiat

kraj prowincja

kraj związkowy region

królestwo region autonomiczny

księstwo rejon

land stan

most stanowisko archeologiczne

ulica województwo

zamek

Hasło główne Swieżawski, Aleksander (1924- ).

Tytuł Ziemia Bełska : zarys dziejów politycznych do roku 1462 / Aleksander Świeżawski.

Adres

wydawniczy Częstochowa : Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1990.

Opis fizyczny 255 s., [2] k. mapy złoż. ; 24 cm.

Uwaga ogólna Indeksy

KABA Bełż (Ukraina ; region) -- średniowiecze.

ujednolicone dopowiedzenia kwalifikujące:

archipelag padół

bagna płaskowyż

bagno półwysep

cieśnina przełęcz

góra przylądek

góry pustynia

jaskinia rzeka

jezioro staw

kanał stawy

las wyspa

morze wyspy

nizina wyżyna

ocean zatoka

Hasło główne Maufrais, Raymond (1926-1950).

Tytuł Zielone piekło / Raymond Maufrais ; przeł. Zbigniew Stolarek.

Adres wydawniczy Warszawa : Iskry, 1962.

Opis fizyczny 389 s., [6] s. fot. : mapa ; 20 cm.

Hasło dodatkowe Stolarek, Zbigniew (1920-1988).

KABA Gujana Francuska -- opisy i relacje z podróży --1945-1970.

KABA Mato Grosso (Brazylia ; płaskowyż) - opisy i relacje z podróży -- 1945-1970.

Funkcje haseł wzorcowych wyrażonych nazwą geograficzną

Nazwa geograficzna w funkcji tematu

W kartotece wzorcowej języka KABA w funkcji tematu występują wyłącznie nazwy krain mitycznych i nazwy obiektów architektonicznych, budowli, monumentów usytuowanych poza aglomeracjami.

008 940706 | a| nnbabn |a ana |d

151 0 \a Eldorado.

472 0 \a Eldorado [f]

472 0 \a El Dorado [a]

550 0 \w g \a Mity geograficzne

Hasło główne Marks, Andrzej (1932- ).

Tytuł Atlantyda - fantazja czy rzeczywistość? / Andrzej Marks. Adres wydawniczy Gdańsk : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.

Opis fizyczny 237 s. ; fot., rys., mapy ; 20 cm.

ISBN 83-03-01461-7

KABA Atlantyda -- wydawnictwa popularne.

151 \a Vaux-le-Vicomte (Francja ; zamek).

472 \a Vaux-le-Vicomte (Saine-et-Marne ; château) [f]

550 \w g \a Zamki (architektura) \z Francja \z Seine-et-Marne

(departament).

Nazwa geograficzna w funkcji tematu i określnika:

Większość haseł wzorcowych wyrażonych nazwami geograficznymi pełni w języku KABA podwójną funkcję tematu i określnika swobodnego geograficznego. W takiej funkcji występują hasła wyrażone nazwami:

Afryka

Alzacja (Francja ; region)

Kraków (Polska)

Teksas (Stany Zjednoczone ; stan)

Kielce (Polska ; region)

Kraje Unii Europejskiej

Polska

Skandynawia (region)

Atlantyk (ocean)

Bosfor (Turcja ; cieśnina)

Ren (rzeka)

Śniardwy (Polska ; jezioro)

Wisła (Polska ; rzeka)

008 940225 | f| nnbabd |a ana |d

151 \a Atlantyk (ocean).

451 \a Atlantycki Ocean.

451 \a Atlantyk.

451 \a Ocean Atlantycki.

472 \a Atlantique (océan) [f]

472 \a Atlantic Ocean [a]

551 \w h \a Weddella, Morze (Antarktyka).

Hasła geograficzne stosowane w hasłach przedmiotowych przyjmują często różne formy w każdej z funkcji.

A) Nazwy geograficzne, które w haśle wzorcowym nie są lokalizowane, stosuje się jako określniki geograficzne w haśle przedmiotowym rozwiniętym w takiej samej formie, np.

w funkcji tematu

151 \a Polska \x geografia \x encyklopedie.

w funkcji określnika

150 \a Samochody \z Polska \x historia.

B) Wyjątek stanowią hasła wzorcowe wyrażone nazwą geograficzną miasta z dopowiedzeniem (miasto dawne), np.:

w funkcji tematu

151 \a Bizancjum (miasto dawne)

w funkcji określnika

150 \a Inskrypcje greckie \z Turcja \z Bizancjum (miasto dawne)

\x katalogi.

Określnik występuje po nazwie współcześnie istniejącego państwa.

C) Nazwy geograficzne, które w haśle wzorcowym są lokalizowane, w funkcji określnika geograficznego swobodnego stosowane są w postaci określnika dwustopniowego. Poprzedza je określnik geograficzny wyrażony nazwą właściwego kraju (tą samą, która występuje w funkcji dopowiedzenia lokalizującego, gdy nazwa stosowana jest jako temat), np.:

w funkcji tematu

151 \a Bydgoszcz (Polska) \y 17 w. \v źródła.

151 \a Kujawy (Polska ; region)

151 \a Łódzkie, Województwo (Polska ; 1999- ) \x ludność

\v statystyki.

w funkcji określnika

150 \a Ulice \x nazwy \z Polska \z Bydgoszcz.

150 \a Rolnictwo \z Polska \z Kujawy (region).

150 \a Rolnictwo \z Polska \z Łódzkie, Województwo (1999- )

\v statystyki.

D) W języku KABA funkcjonują wyrażenia stosowane w funkcji określników swobodnych utworzone według schematu:

- - i [Nazwa geograficzna]

Tego typu hasła wzorcowe pełnią funkcję określników rzeczowych stosowanych po nazwach osobowych, nazwach rodów i rodzin oraz odpowiednich instytucji i organizacji.

180 \x i Alzacja.

Nazwy geograficzne występujące jako określnik rzeczowy nie zawierają już żadnych dopowiedzeń; nazwy te muszą posiadać swoje własne hasła wzorcowe.

E) Do haseł geograficznych nie zalicza się haseł wzorcowych, w których nazwa geograficzna występuje jako element innego hasła:

W haśle dokonano inwersji.

Nazwa geograficzna występuje jako pierwszy element hasła korporatywnego, poprzedza nazwę ciała zbiorowego terytorialnego.

110 1 \a Polska. \b Ministerstwo Edukacji Narodowej

110 1 \a Wielka Brytania. \b Royal Air Force

Określniki stosowane po nazwach geograficznych

Po nazwach geograficznych stosuje się w języku KABA ponad dwieście określników swobodnych, które prezentuje lista określników „Nazwy geograficzne”.

A) Określników znajdujących się na tej liście nie stosuje się - z wyjątkiem określników formy - po hasłach typu:

[Miejsce wydarzenia] - - [określnik chronologiczny związany] - - ([dopowiedzenie kwalifikujące])

151 \a Polska \y 1968 (Wydarzenia marcowe)

oraz

[Nazwa miasta] ([dopowiedzenie lokalizujące]) - - [Nazwa obiektu]; zasada ta odnosi się do nazw obiektów architektonicznych i urbanistycznych, np.:

151 \a Zakopane (Polska) \x Dom pod Jedlami

Po hasłach typu: [Nazwa miasta] ([dopowiedzenie lokalizujące]) - - [Nazwa obiektu] można stosować określniki chronologiczne swobodne.

151 \a Paryż (Francja) \x Quartier latin \y 19 w.

B) Pewne określniki umieszczone na liście „Nazwy geograficzne” mają ograniczony zakres stosowania, np.:

Określnik - -kolonie <- - OG> stosuje się po nazwach państw w odniesieniu do prac na temat wszystkich kolonii należących do danego kraju, np.:

151 \a Francja \x kolonie <- - OG>

Po określniku - -kolonie <- - OG> stosuje się tylko cztery określniki geograficzne: Afryka, Ameryka, Azja, Oceania

151 \a Francja \x kolonie \z Oceania

Jeżeli praca dotyczy jednego kraju kolonialnego, to nazwa tego kraju występuje jako temat w haśle przedmiotowym; w tym przypadku nie stosuje się określnika - -kolonie <- - OG>.

151 \a Indie \x polityka i rządy \y 1917-1947

Do prac dotyczących polityki kolonialnej, rządów i władzy mocarstw w koloniach oraz stosunków pomiędzy krajem kolonizowanym i kolonizatorami stosuje się hasła typu:

[Nazwa geograficzna] - - kolonie - - administracja

Po określniku kolonie nie stosuje się określników: - - polityka i rządy oraz - - stosunki z zagranicą

Określnik - - podział polityczny i administracyjny stosuje się po nazwach państw i regionów w odniesieniu do prac na temat obowiązującego na danym terytorium podziału politycznego lub administracyjnego, np.

151 \a Polska \x podział polityczny i administacyjny

Haseł tego typu nie stosuje się w funkcji połączonych określników.

Po nazwach poszczególnych państw stosuje się właściwe określniki, precyzyjnie wyrażające jednostki podziału terytorialnego, np.

151 \a Kanada \x prowincje

151 \a Szwajcaria \x kantony

151 \a Francja \x departamenty

Tego typu hasła mogą być stosowane w funkcji połączenia określników, do prac dotyczących poszczególnych dziedzin życia społecznego i gospodarczego na terytorium kilku departamentów lub stanów, np.:

Jeżeli zarówno temat, jak określnik rzeczowy łączą się z określnikami geograficznymi, należy zachować kolejność elementów typową dla haseł przedmiotowych rozwiniętych.

Jeżeli wyrażenie zastosowane w zdaniu jako określnik rzeczowy nie posiada łączliwości z określnikiem geograficznym, posiada ją natomiast wyrażenie zastosowane w funkcji tematu, określnik geograficzny można zastosować bezpośrednio po temacie, przed określnikiem rzeczowym, np.:

180 \x sytuacja społeczna.

680 9 \i Określnik \a -- sytuacja społeczna \i stosuje się po nazwach

geograficznych, po nazwach kategorii osób i po etnonimach,

np. \a Dzieci -- sytuacja społeczna

10 OKREŚLNIKI RZECZOWE (określniki treści)

Określniki rzeczowe można podzielić na dwie grupy:

* wyrażane za pomocą nazw pospolitych (ogólnych),

* wyrażane za pomocą nazw jednostkowych.

Określniki rzeczowe ogólne stanowią grupę określników najważniejszych z informacyjnego punktu widzenia. Podają w sposób uogólniony ujęcia, aspekty, punkty widzenia oraz stany, które dotyczą przedmiotu.

Do grupy określników ogólnych należą:

  1. nazwy dziedzin wiedzy, życia kulturalnego i gospodarczego, np.: anatomia, biologia, chemia, chirurgia, fizyka, higiena, historia, prawo, psychologia, socjologia, teologia itd. Są tu nazwy wszystkich dziedzin wiedzy i dyscyplin praktycznych. Stosuje się je wtedy, gdy przedmiot jest omawiany z punktu widzenia tej dziedziny.

Tytuł Filozoficzne problemy współczesnej biologii : zbiór prac / [przekł. zbiorowy pod red. Czesława Nowińskiego].

Adres wydawniczy Warszawa : Państwowe Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1953.

Opis fizyczny 351 s. ; 24 cm.

Uwaga ogólna Tyt. oryg.: Fiłosofskije woprosy sowriemiennoj biołogii

Hasło dodatkowe Nowiński, Czesław. Tł.

KABA Biologia -- filozofia -- 20 w.

Hasło główne Muszala, Andrzej (1963- ).

Tytuł Współczesna biologia a nauczanie Kościoła katolickiego : wybrane zagadnienia / Andrzej Muszala.

Adres wydawniczy Kraków : Kubajak, 2003.

Opis fizyczny 64 s. ; 24 cm.

ISBN 83-87971-43-X

KABA Biologia -- aspekt religijny.

KABA Kościół katolicki -- doktryna społeczna.

Tytuł Mity dzieciństwa : dramaty socjalizacji. Cz. 1 / pod red. Tamary Zacharuk.

Adres wydawniczy Siedlce : Wydaw. Akademii Podlaskiej, 2004. Opis fizyczny 295 s. ; 24 cm.

ISBN 83-7051-292-5

Hasło dodatkowe Zacharuk, Tamara. Red.

KABA Dzieci -- psychologia.

KABA Dzieci -- socjologia.

KABA Psychologia wychowawcza.

KABA Socjalizacja -- aspekt psychologiczny.

KABA Wychowanie dzieci -- aspekt psychologiczny.

KABA Wychowanie dzieci -- aspekt społeczny.

Hasło główne Gubiński, Arnold (1916-1997).

Tytuł Zabójstwo pod wpływem silnego wzruszenia / Arnold Gubiński.

Adres wydawniczy Warszawa : Państwowe Wydaw. Naukowe, 1961.

Opis fizyczny 134, [2] s. ; 20 cm.

KABA Zabójstwo -- aspekt psychologiczny.

Hasło główne Sarmiento, Augusto.

Tytuł Małżeństwo chrześcijańskie : podręcznik teologii małżeństwa i rodziny / Augusto Sarmiento.

Inny Tytuł Tyt. oryg.: Matrimonio cristiano

Adres wydawniczy Kraków : Wydaw. "M", 2002.

Opis fizyczny 451 s. ; 24 cm.

Uwaga ogólna Tł. z jęz. hisz.

ISBN 83-7221-561-8

KABA Małżeństwo -- aspekt religijny -- Kościół katolicki -- podręczniki.

KABA Rodzina -- aspekt religijny -- Kościół katolicki -- podręczniki

b) nazwy pewnych okoliczności, stanów, warunków dotyczących przedmiotu, np.: automatyzacja, budowa, choroby, leczenie, konstrukcje, użytkowanie, metody, obchody, ochrona, organizacje, stosowanie, wystawy, zapobieganie, zwalczanie, zawód, zbiory, zjazdy itp.

Hasło główne Rajner, Anna.

Tytuł Można im pomóc : specjalistyczne usługi opiekuńcze dla dzieci z autyzmem / Anna Rajner, Michał Wroniszewski.

Adres wydawniczy Warszawa : Fundacja Synapsis, 2002.

Opis fizyczny 64 s. ; 21 cm.

Uwaga ogólna Spis Oddziałów KTA oraz Stowarzyszeń Regionalnych i Lokalnych Działających na Rzecz Dzieci z Autyzmem s. 62-64.

ISBN 83-902232-9-5

Hasło dodatkowe Wroniszewski, Michał.

KABA Dzieci autystyczne -- opieka instytucjonalna -- Polska.

Hasło główne Pisula, Ewa.

Tytuł Autyzm i przywiązanie : [studia nad interakcjami dzieci z autyzmem i ich matek] / Ewa Pisula.

Adres wydawniczy Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2003.

Opis fizyczny 160 s. : rys. ; 24 cm.

ISBN 83-89120-48-8

KABA Dzieci autystyczne -- rodzina.

KABA Matka i dziecko.

KABA Autyzm -- aspekt psychologiczny.

Hasło główne Âcenko, Nikolaj Nikanorovič.

Tytuł Drgania, wytrzymałość i przyspieszone badania samochodów ciężarowych / Nikołaj N. Jacenko ; tł. Michał Warejko.

Inny Tytuł Tyt. oryg.: Kolebaniâ, pročnost' i forsirovannye ispytaniâ gruzovyh avtomobilej.

Adres wydawniczy Warszawa : Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1975.

Opis fizyczny 321, [1] s. : rys., wykr. ; 25 cm.

Strefa serii Teoria Samochodu

Hasło dodatkowe Warejko, Michał. Tł.

KABA Samochody ciężarowe -- podwozia -- drgania.

KABA Samochody ciężarowe -- układy napędowe -- drgania.

Niektóre określniki rzeczowe ogólne występują w postaci stałych połączeń; są one bliskie tematycznie i o ich formie zadecydowały względy praktyczne.

Tytuł Naprawa samochodów STAR 266 / aut. Zbigniew Łukomski [et al.].

Adres wydawniczy Warszawa : Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976.

Opis fizyczny 362 s. : il. ; 30 cm + 1 tablica.

Hasło dodatkowe Łukomski, Zbigniew.

KABA Samochody ciężarowe -- konserwacja i naprawy.

Hasło główne Prochowski, Leon (1944- ).

Tytuł Samochody ciężarowe i autobusy / Leon Prochowski, Andrzej Żuchowski.

Adres wydawniczy Warszawa : Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2004.

Opis fizyczny 322 s. : il. ; 25 cm.

Strefa serii Pojazdy Samochodowe

ISBN 83-206-1514-3

Hasło dodatkowe Żuchowski, Andrzej.

KABA Samochody ciężarowe -- projektowanie i konstrukcja -- podręczniki akademickie.

KABA Autobusy -- projektowanie i konstrukcja -- podręczniki akademickie.

Tytuł Zielonymi ścieżkami Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego i Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich : scenariusze zajęć : [praca zbiorowa / pod red. Alicji Szarzyńskiej i Aliny Rodziewicz ; aut. scenariuszy Alina Rodziewicz et al.].

Adres wydawniczy Jerzwałd : Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich, [2002].

Opis fizyczny 228 s. : mapy, pl., rys., wykr. ; 30 cm.

Uwaga ogólna Opis wg okł.

Uwaga ogólna Data wyd. ustalona w rozmowie tel. z wydawcą.

ISBN 83-918023-2-9

Hasło dodatkowe Szarzyńska, Alicja. Red.

Hasło dodatkowe Rodziewicz, Alina. Red.

KABA Biologia -- badania w terenie.

KABA Przyroda -- badania w terenie.

KABA Środowisko -- studia i nauczanie.

Tytuł 10 lat Olimpiady Biologicznej : praca zbiorowa / pod red. Henryka Sandnera ; Komitet Główny Olimpiady Biologicznej.

Adres wydawniczy Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984.

Opis fizyczny 187 s. : il. ; 21 cm.

ISBN 83-02-01479-6

Hasło dodatkowe Sandner, Henryk (1915-1994). Red.

KABA Biologia -- konkursy -- historia.

Oprócz określników rzeczowych (treściowych) ogólnych są również określniki rzeczowe (treściowe) jednostkowe. Są nimi:

  1. nazwy części terytorialnych (dzielnice, ulice, place, ogrody, cmentarze itp.)

Hasło główne Trojan, Włodzimierz.

Tytuł Kwatera Batalionu "Zośka" : dawny Cmentarz Wojskowy na Powązkach : przewodnik - informator z planem / Włodzimierz Trojan.

Adres wydawniczy Warszawa : na zlecenie Fundacji Ochrony Zabytków, 1991.

Opis fizyczny 217 s., [34] s. tabl., [1] k. plan złoż. : portr. ; 21 cm.

KABA Warszawa (Polska) -- Cmentarz Komunalny-Powązki -- przewodniki.

KABA Warszawa (Polska) -- Cmentarz Komunalny-Powązki -- spisy.

Hasło główne Charazińska, Elżbieta.

Tytuł Ogród Saski / Elżbieta Charazińska.

Adres wydawniczy Warszawa : Państwowe Wydaw. Naukowe, 1979.

Opis fizyczny 182, [2] s. : il. ; 17 cm.

Strefa serii Zabytki Warszawy

ISBN 83-01-00061-9

Hasło dodatkowe serii Varsaviana. Zabytki Warszawy

KABA Warszawa (Polska) -- Ogród Saski.

Tytuł MDM - Marszałkowska 1730-1954 / oprac. Stanisław Jankowski.

Adres wydawniczy Warszawa : Czytelnik, 1955.

Opis fizyczny 371 s. : il. ; 32 cm.

Hasło dodatkowe Jankowski, Stanisław (1911-2002). Oprac. KABA Warszawa (Polska) -- Marszałkowska (ulica).

b) nazwy nieruchomości związane z nazwą topograficzną (budowle, kościoły, mosty, pomniki itp.)

Hasło główne Ostrowski, Jan K. (1947- ).

Tytuł Wawel - zamek i katedra / tekst Jan K. Ostrowski ; fot. Janusz Podlecki.

Oznaczenie wydania Wyd. 3 zm.

Adres wydawniczy Kraków : Wydaw. "Karpaty" - Andrzej Łączyński, 2004.

Opis fizyczny [48] s. : il. kolor. ; 24 cm.

ISBN 83-88553-49-6

Hasło dodatkowe Podlecki, Janusz (1933- ). Fot.

KABA Kraków (Polska) -- Wawel -- przewodniki.

Hasło główne Paszenda, Jerzy.

Tytuł Kościół św. Barbary w Krakowie z domem zakonnym księży jezuitów : historia i architektura / Jerzy Paszenda ; Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.

Adres wydawniczy Kraków ; Wrocław : Wydaw. Literackie, 1985. Opis fizyczny 407 s. : fot., rys. ; 20 cm.

Strefa serii Biblioteka Krakowska , ISSN 0067-7698 ; nr 125

ISBN 83-08-01431-3

KABA Societas Jesu -- Polska -- Kraków.

KABA Kraków (Polska) -- Kościół św. Barbary.

11 OKREŚLNIKI FORMY

Określanie formy dokumentu jest czynnością drugorzędną. Określniki formy stosuje się wyłącznie wtedy, gdy jest to niezbędne.

Określniki formy, jak wszystkie określniki, służą do zawężania informacji zawartej w temacie. Odnoszą się do:

biografia,

korespondencja,

słownik,

encyklopedia;

czasopismo;

dla szkół podstawowych,

rozmówki dla sprzedawców;

CD-ROM,

taśmy magnetofonowe.

Występujące w rekordach haseł wzorcowych noty stosowania informują również o zakresie treści danego określnika:

„[...] stosuje się jako określnik rzeczowy”

„[...] stosuje się jako określnik formy”

„[...] stosuje się jako określnik formy i rzeczowy”

185 \v encyklopedie.

680 9 \i Określnik formy \a -- encyklopedie \i stosuje się po nazwach pospolitych i własnych w odniesieniu do encyklopedii specjalnych

W pewnych przypadkach określniki formy mogą pełnić funkcje określników treściowych; w instrukcjach opisuje się takie przypadki, ale nie wspomina się, w którym podpolu powinien znaleźć się określnik -

w podpolu \v, czy podpolu \x.

Publikacja jest spisem bibliograficznym encyklopedii z zakresu fizyki. Określnik formy - encyklopedie stał się w tym haśle przedmiotowym rozwiniętym określnikiem rzeczowym.

Nie zawsze dodanie drugiego określnika będącego także nazwą formy zmienia status pierwszego z nich na określnik rzeczowy.

Przykład 1

hasło przedmiotowe rozwinięte

150 \a Muzycy \v biografie \v słowniki.

hasło wzorcowe

680 9 \i Połączenie określników \a -- biografie -- słowniki \i stosuje

się jako określnik formy po nazwach pospolitych i nazwach

własnych.

Stałe połączenie słów Biografie - - słowniki, stosowane w podwójnej funkcji tematu i określnika używane jest w znaczeniu słowniki biograficzne.

Przykład 2

hasło przedmiotowe rozwinięte

rekord bibliograficzny

245 0 0 \a International bibliography of maps and atlases

\h [Dokument elektroniczny].

538 \a Wymagania systemowe: IBM compatible PC with 80486

processor or higher; 8 MB memory (RAM); 10 MB free hard

disk space; MS-DOS 5.0 or higher; MSCDEX 2.21 or higher;

minimum DIN/ISO 9660 CD-ROM drive.

650 \a Mapy \v bibliografia \v CD-ROM-y.

Zastosowanie łączne dwóch określników formy - - bibliografia - - CD-ROM-y nie zmienia zakresu ich treści. Przedmiotem dokumentu są atlasy i mapy. Połączenie określników formy odczytujemy jako atlasy na CD-ROM oraz mapy na CD-ROM.

W rekordach pewnych haseł wzorcowych można spotkać trzeci typ noty: „[...] stosuje się jako określnik formy i rzeczowy”. Przykładem jest hasło wzorcowe Plakaty (stosowanego w podwójnej funkcji tematu i określnika).

pierwsze hasło wzorcowe

680 9 \i Jako określnik rzeczowy \a -- plakaty \i stosuje się po

nazwach własnych i pospolitych do prac o plakatach na dany

temat

drugie hasło wzorcowe

680 9 \i Jako określnik formy \a -- plakaty \i stosuje się po nazwach

własnych i pospolitych do pojedynczych plakatów lub zbiorów

plakatów na dany temat.

Tego typu rozwiąznie w leksyce języka KABA proponuje się rzadko. Znacznie częściej zaleca się w celu zmiany zakresu treści określnika dodanie w haśle przedmiotowym rozwiniętym drugiego określnika.

Przykład 1

hasło wzorcowe określnika formy

185 \v podręczniki.

680 9 \i Określnik formy \a -- podręczniki \i stosuje się po

właściwych nazwach pospolitych (nazwach dziedzin,

dyscyplin i nazwach przedmiotów nauczanych), np. \a

Geografia -- podręczniki. \i Do prac na temat tych

podręczników należy dodać również określnik \a -- historia i

krytyka, \a np. \i Geografia -- podręczniki -- historia i krytyka.

rekord bibliograficzny

100 1 \a Ronikier, Jerzy.

245 0 0 \a Mit i historia : \b mitotwórcze funkcje podręczników

szkolnych / \c Jerzy Ronikier.

2002.

300 \a 174, [1] s. ; \c 24 cm

546 \a Streszcz. ang., fr.

650 \a Historia \x podręczniki \x historia i krytyka.

650 \a Legendy i historia.

650 \a Podręczniki \z Polska \y 20 w. \x historia i krytyka.

651 \a Polska \x historia.

Przykład 2

hasło wzorcowe określnika formy

185 \v legendy.

680 9 \i Jako określnik formy \a -- legendy \i stosuje się po nazwach

osobowych, z wyjątkiem nazw postaci legendarnych, tytułach

ksiąg świętych i właściwych nazwach pospolitych do zbiorów

legend na ich temat, np. \a Franciszek z Asyżu (św. ; 1181?-

1226) -- legendy.

680 9 \i Do prac krytycznych na temat legend dodaje się określnik

\a -- historia i krytyka. Dodanie określnika geograficznego

wskazuje na terytorium pochodzenia legend.

rekord bibliograficzny

100 1 \a Hauf, Monika \d (1959- ).

245 0 0 \a Drogi do świętego Graala / \c Monika Hauf ; przeł. Anna

Wziątek.

260 \a Wrocław : \b Wydaw. Dolnośląskie, \c 2004.

300 \a 182, [2] s. ; \c 22 cm.

650 \a Graal \x historia.

650 \a Graal \x legendy \x historia i krytyka.

W języku haseł przedmiotowych istnieje inna możliwość określania formy dokumentu. Służą temu tematy formalne, które - w odróżnieniu od tematów treściowych odnoszących się do treści dokumentu - określają jego cechy pozatreściowe.

Używane są, jeżeli zawartość dokumentu jest na tyle różnorodna lub uniwersalna, że opisanie jej za pomocą rozsądnej liczby jednostek języka haseł przedmiotowych nie jest możliwe.

Tytuł Time : the weekly news-magazine / ed. Britton Hadden, Henry Robinson Luce.

Adres wydawniczy Chicago, [etc.], : Time Inc., [etc.], 1923-.

Opis fizyczny 28 cm.

Częstotliwość aktualna Weekly

ISSN 0040-781X

Hasło przedmiotowe Czasopisma amerykańskie.

Hasło dodatkowe Hadden, Briton (1898-1929). - Red.

Hasło dodatkowe Luce, Henry Robinson (1898-1967). - Red.

Autor Latini, Brunetto (ca 1220-1294).

Tytuł Skarbiec wiedzy / Brunetto Latini ; przeł. [z fr.] i oprac. Małgorzata Frankowska-Terlecka, Teresa Giermak-Zielińska. Adres wydawniczy Warszawa : Państ. Instytut Wydawniczy, cop. 1992.

Opis fizyczny 501, [2] s. ; 21 cm.

Hasło przedmiotowe Encyklopedie i słowniki.

Hasło dodatkowe Frankowska-Terlecka, Małgorzata. - Tł.

Hasło dodatkowe Giermak-Zielińska, Teresa. - Tł.

Najczęściej tematami formalnymi są nazwy rodzajów piśmienniczych lub wydawniczych (nazwy rodzajów i gatunków literackich, rodzajów wydawnictw), np.:

Encyklopedie i słowniki angielskie

Czasopisma polskie

Powieść angielska - - 19 w. - - tłumaczenia polskie

Książki ilustrowane dla dzieci

Księgi pamiątkowe

Czytelnik szukając w indeksie „temat”, „przedmiot”, „hasło przedmiotowe” znajduje tematy określające przedmiot dokumentu, jak i tematy wskazujące jego formę wydawniczą lub piśmienniczą. Widoczne jest to zwłaszcza w przypadku tekstów utworów literackich, które często są przyporządkowane w ten sposób.

Najczęstsza praktyka sprowadza się do podawania w polu 650 rekordu bibliograficznego nazwy formy literackiej dzieła: gatunku lub rodzaju. Rzadziej przy opisach tekstów literackich pojawiają się hasła przedmiotowe sensu stricto, np.:

245 0 0 \a Kiedy król gubi kraj / \c Maurice Druon ; przeł.

Anna Jędrychowska.

245 0 0 \a Poemat o Tristanie i Izoldzie = \b Il poema di

Tristano e Isotta / \c Agnieszka Jaźwińska-Pudlis ;

trad. ital. di Marco Bizzarini.

600 0 \a Tristan i Izolda \c (postacie legendarne) \v poezje.

650 \a Poezja polska \y 1990- \v tłumaczenia włoskie.

Różne biblioteki amerykańskie wykorzystują już możliwość używania pola 655. Hasła określające formę dokumentu mogą się znajdować w katalogu obok haseł przedmiotowych lub odrębnym indeksie.

Przykładowo, hasło wzorcowe Poezja epicka polska 19 w. umieszczone w polu 650 opisu bibliograficznego wskazywałoby pracę na ten temat, natomiast to samo hasło w polu 655 oznaczałoby gatunek literacki (zawężony językowo i chronologicznie).

245 0 0 \a Cieszę się darem życia : \b rozmowy z Wojciechem

Kilarem / \c przeprowadzili Klaudia Podobińska i

Leszek Polony.

600 1 \a Kilar, Wojciech \d (1932- ) \v rozmowy.

245 0 0 \a Mickiewicz i muzyka : \b słowa - dźwięki - konteksty

/ \c pod red. T. Brodniewicz, M. Jabłońskiego, J.

Stęszewskiego ; Akademia Muzyczna im. I.J.

Paderewskiego w Poznaniu. Zakład Muzykologii

Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu im. A.

Mickiewicza.

Mickiewicz a kultura muzyczna XIX i XX wieku

zorganizowanej w Poznaniu w dniach 22 - 23

października 1998 roku przez Zakład Teorii Muzyki

Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego, Zakład

Muzykologii Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu im.

  1. Mickiewicza oraz Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół

Nauk.

600 1 \a Mickiewicz, Adam \d (1798-1855) \x i muzyka \v

konferencje.

12 TEMATY RZECZOWE (TREŚCIOWE)

Praktyczna typologia tematów wydziela tematy osobowe, geograficzne, korporatywne i tytuły ujednolicone oraz pozostałe tematy, które określa się jako rzeczowe (treściowe).

Do tej ostatniej grupy należą wszelkie inne przedmioty jednostkowe (nie wyspecyfikowane) oraz przedmioty ogólne.

W materiałach metodycznych międzynarodowych wymienia się następujące kategorie przedmiotów, które wchodzą w jej skład:

obiekty, wytwory działalności ludzkiej, rośliny, zwierzęta, pojęcia abstrakcyjne, języki, grupy etniczne, wydarzenia historyczne, szkoły (naukowe, filozoficzne, artystyczne), gatunki, dyscypliny, okresy społeczno-kulturalne.

Grupa przedmiotów wyrażanych za pomocą tematów rzeczowych (treściowych) jest bardzo zróżnicowana pod względem leksykalnym, przy czym nie istnieją normy ani krajowe, ani zagraniczne, które określałyby formę tematów rzeczowych.

12. 1 NAZWA JEDNOSTKOWA (WŁASNA) JAKO PRZEDMIOT DOKUMENTU

Przykłady nazw jednostkowych:

Choroba Heinego-Medina

Fiat Uno

PWS-10

Medal Virtuti Militari

Perfect

UNIX

245 0 0 \a Access, baza danych : \b projektowanie i programowanie /

\c Steven Roman ; [tł. Bogdan Czogalik].

650 \a Microsoft Access (oprogramowanie).

650 \a Projektowanie baz danych \x oprogramowanie.

650 \a Relacyjne bazy danych.

650 \a Microsoft Visual BASIC for Applications (oprogramowanie).

650 \a SQL (język programowania).

245 0 0 \a Mundur miałyśmy zielony / \c [zespół red. Danuta

Gradosielska, Irena Orłowska, Emilia Schmidt ; wiersze,

monologi, dialogi i piosenki Irena Orłowska].

610 2 \a Zespół 316.

650 \a Wojskowi (kobiety).

245 0 0 \a Choroba Alzheimera : \b patogeneza, diagnostyka,

leczenie / \c Wanda Dobryszycka, Jerzy Leszek, Joanna

Rymaszewska.

650 \a Choroba Alzheimera \x diagnostyka.

650 \a Choroba Alzheimera \x etiologia.

650 \a Choroba Alzheimera \x leczenie.

12. 2 TYPY OBIEKTÓW ARCHITEKTONICZNYCH JAKO PRZEDMIOT DOKUMENTU

Gdy przedmiotem dokumentu jest typ obiektów architektonicznych lub urbanistycznych, takich jak: bazyliki, katedry, kościoły, sanktuaria, pałace, zamki (architektura), dzielnice miejskie, ulice, place miejskie, parki, mosty itp., temat hasła przedmiotowego wyraża się w języku KABA nazwą typu obiektu, np.:

Kościoły

Mosty

Pałace

Ulice

Po tematach stosuje się określniki geograficzne, w tym określniki geograficzne dwustopniowe typu:

[Nazwa kraju] - - [Nazwa miasta lub rzeki]

245 0 0 \a Kraków, ulica imienia ... / \c zebr. i oprac. Teresa

Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski.

650 \a Ulice \x nazwy \z Polska \z Kraków \v spisy.

245 0 0 \a Pałace miejskie Krakowa : \b materiały sesji naukowej

odbytej 18 maja 2002 roku / \c Towarzystwo Miłośników

Historii i Zabytków Krakowa.

650 \a Rezydencje prywatne \z Polska \z Kraków \x historia.

650 \a Pałace \z Polska \z Kraków \x historia.

245 0 0 \a Mosty Krakowa / \c tekst Michał Rożek.

650 \a Mosty \z Polska \z Kraków.

12. 3 KATEGORIA OSÓB JAKO PRZEDMIOT DOKUMENTU

W słownictwie języka KABA funkcjonują, przyjęte jako hasła wzorcowe, nazwy kategorii osób. Wyrażają one grupy wyodrębnione ze względu na płeć, wiek, zawód, religię, wspólne poglądy, kierunki artystyczne itp. np.:

Aktorzy Dzieci Pisarze

Aktorzy filmowi Dzieci chore Uczeni polscy

Artyści Gruźlicy Więźniowie

Buddyści Kobiety Muzycy

Dramaturdzy Pisarki

Hasła tego typu stosuje się do biografii zbiorowych i prac dotyczących życia (sytuacji politycznej, finansowej itp.) wielu przedstawicieli danej kategorii osób.

Haseł tego typu nie stosuje się do prac poświęconych jednej osobie lub kilku wybranym przedstawicielom kategorii osób. Nie stosuje się ich również do prac na temat kierunków, prądów, ideologii itp., które te osoby prezentują.

245 0 0 \a W muzycznej przestrzeni / \c Jan Stanisław Witkiewicz ;

zdj. Juliusz Multarzyński.

650 \a Życie muzyczne \z Polska \y 1990-.

650 \a Muzycy \y 1990- \v rozmowy.

650 \a Felietony polskie \y 1970-.

245 0 0 \a Domy pisarek / \c Sandra Petrignani ; przeł. Hanna Cieśla.

500 \a Na okł. podtyt.: Podróż sentymentalna do domów, w

których mieszkały Grazia Deledda, Marguerite Yourcenar, Colette, Alexandra David-Néel, Karen Blixen, Virginia Woolf.

650 \a Pisarki \x rezydencje i miejsca pobytu.

245 0 0 \a Białoruski ruch chrześcijański XX wieku : \b słownik

biograficzno-bibliograficzny / \c Jerzy Garbiński, Jerzy

Turonek ; Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki.

650 \a Duchowieństwo \z Białoruś \y 20 w. \v bibliografia.

650 \a Duchowieństwo \z Białoruś \y 20 w. \v biografie \v słowniki.

245 0 0 \a Lamus humoru i satyry ikonograficznej w medycynie / \c

Bronisław Seyda.

600 1 \a Seyda, Bronisław \d (1912- ) \v anegdoty.

650 \a Lekarze \x anegdoty.

650 \a Medycyna \v anegdoty.

650 \a Medycyna \v karykatury i rysunki humorystyczne.

12. 4 OBIEKT ARCHITEKTONICZNY i URBANISTYCZNY JAKO PRZEDMIOT DOKUMENTU

Nazwy obiektów architektonicznych i urbanistycznych: budowli, budynków, pomników oraz nazwy placów, ulic, mostów, cmentarzy, dzielnic itp. usytuowanych w obrębie miasta lub aglomeracji miejskiej przyjmują w hasłach wzorcowych języka KABA postać określników rzeczowych związanych z tematem wyrażonym odpowiednią nazwą geograficzną, np.:

245 0 0 \a Kościół św. Barbary w Krakowie z domem zakonnym

księży jezuitów : \b historia i architektura / \c Jerzy Paszenda; Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.

650 \a Societas Jesu \z Polska \z Kraków.

651 \a Kraków (Polska) \x Kościół św. Barbary.

245 0 0 \a Domy krakowskie : \b ulica Floryańska. \n Cz. 2, \p (Liczby

or.parzyste 16-44) / \c Adam Chmiel.

650 \a Rezydencje prywatne \z Polska \z Kraków \x historia.

651 \a Kraków (Polska) \x historia.

651 \a Kraków (Polska) \x Floriańska (ulica).

245 0 0 \a Średniowieczne witraże Kościoła Mariackiego w Krakowie :

\b historia i konserwacja / \c Lech Kalinowski [et al. ; red.

nauk. Maria Ostaszewska].

650 \a Witraże średniowieczne \x konserwacja i restauracja

\z Polska \z Kraków.

650 \a Kraków (Polska) \x Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej

Maryi Panny \x witraże.

245 0 0 \a Krakowski Kazimierz : \b dzielnica żydowska : 1870-1988 =

Kazimierz : the Jewish Quarter of Cracow : 1870-1988 / \c

Stanisław Markowski ; [wstęp: Rafael Scharf ; tł. Jan Rybicki].

650 \a Żydzi \z Polska \z Kraków \y 1870-1914.

650 \a Żydzi \z Polska \z Kraków \y 20 w.

651 \a Kraków (Polska) \x Kazimierz (dzielnica) \y 1870-1914.

651 \a Kraków (Polska) \x Kazimierz (dzielnica) \y 20 w.

12. 5 GRUPA ETNICZNA JAKO PRZEDMIOT DOKUMENTU

Pojęcie grupy etnicznej obejmuje narody, ludy, plemiona itp.

W języku KABA funkcjonują jako hasła wzorcowe nazwy poszczególnych grup etnicznych. Można wśród nich wyróżnić:

Brytyjczycy

Europejczycy

Francuzi

Polacy

Skandynawowie

Amerykanie pochodzenia polskiego

Polacy pochodzenia francuskiego

Muzycy polscy - - Francja

Uchodźcy chilijscy - - Francja

Arabowie Ibo (lud afrykański)

Inkowie Żydzi

Cyganie

  1. Jeżeli przedmiotem dokumentu jest zjawisko, posiadające wyraźny narodowy charakter i związane ściśle z terytorium państwowym, wyraża się go:

Polska - - obyczaje i zwyczaje

Nie: Polacy - - obyczaje i zwyczaje

Etnologia - - Polska

Nie: Polacy - - etnologia

Polska - - sytuacja społeczna

Grupy społeczne - - Polska

  1. Nazwy oznaczające narodowość stosuje się w funkcji tematu jedynie w odniesieniu do prac dotyczących obywateli danego kraju przebywających poza jego granicami, uzupełnionych określnikiem geograficznym wskazującym na kraj pobytu lub określnikiem - - za granicą, np.:

Francuzi - - za granicą

Polacy - - Francja

Włosi - - Polska

245 0 0 \a Polacy na Białorusi i Ukrainie / \c Piotr Eberhardt.

650 \a Polacy \z Białoruś \y 1990-.

650 \a Polacy \z Ukraina \y 1990-.

651 \a Białoruś \x ludność \y 1990- \v statystyki.

651 \a Ukraina \x ludność \y 1990- \v statystyki.

245 0 0 \a Spotkania z Polakami / \c Olgierd Budrewicz.

650 \a Reporterzy i reportaż \z Polska \y 20 w.

  1. W odniesieniu do prac dotyczących obywateli danego kraju mieszkających we własnym kraju stosuje się hasło przedmiotowe, w którym nazwa danego kraju jest tematem uzupełnionym właściwym określnikiem lub po temacie wyrażonym odpowiednią nazwą pospolitą dodaje się określnik geograficzny w formie nazwy danego kraju, np.

Polska - - sytuacja gospodarcza

Etnologia - - Japonia

  1. Po nazwach grup narodowościowych przebywających poza własnym krajem stosuje się określniki swobodne prezentowane na liście dla grup etnicznych, np.:

Polacy - - Francja - - sytuacja gospodarcza

Francuzi - - Polska - - sytuacja gospodarcza

245 0 0 \a Wśród wiedeńskich poloników / \c Roman Taborski.

650 \a Polacy \z Austria \z Wiedeń \x historia.

650 \a Polacy \z Austria \z Wiedeń \x życie intelektualne.

  1. Jeżeli określnik rzeczowy łączy się określnikiem geograficznym, wówczas w haśle przedmiotowym rozwiniętym, w którym temat jest wyrażony nazwą narodowości, określnik geograficzny powinien zająć miejsce po określniku rzeczowym, np.:

Polacy - - Austria

Polacy - - praca - - Austria

245 0 0 \a Zostać Australijczykiem? : \b polski dom, australijska

szkoła / \c Jerzy J. Smolicz, Margaret J. Secombe ; przeł.

Mirosław Boruta.

650 \a Młodzież \x postawy.

650 \a Młodzież \x edukacja \z Australia.

650 \a Polacy \z Australia \y 20 w.

650 \a Polacy \x edukacja \z Australia \y 20 w.

180 \x edukacja.

680 9 \i Jako określnik \a -- edukacja <--OG> \i stosuje się po

nazwach kategorii osób i grup etnicznych do dzieł

dotyczących wychowania i wykształcenia, jakie otrzymują np.

\a Amerykanie pochodzenia polskiego -- edukacja \i oraz po

nazwach zakonów i wyznań religijnych do dzieł dotyczących

organizowanego przez nie wychowania i kształcenia osób

świeckich.

12. 6 WYDARZENIA HISTORYCZNE JAKO PRZEDMIOT DOKUMENTU

151 \a Francja \y 1789-1799 (Rewolucja).

450 \a Rewolucja 1789 we Francji.

450 \a Rewolucja Francuska (1789-1799).

450 \a Wielka Rewolucja Francuska (1789-1799).

150 0 \a Wojna światowa (1939-1945).

450 0 \a Druga wojna światowa.

450 0 \a Wojna światowa druga.

450 0 \a Wojna (1939-1945).

151 \a Polska \y 1830-1831 (Powstanie Listopadowe).

450 \a Powstanie Listopadowe (1830-1831).

451 \a Polska \x historia \y 1830-1831 (Powstanie Listopadowe).

245 0 0 \a Wielka wojna Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim

1409-1411 : \b batalia o Malbork : lato 1410 roku / \c

Mieczysław Haftka ; Muzeum Zamkowe w Malborku.

650 \a Grunwald, Bitwa (1410).

651 \a Malbork (Polska) \x historia.

550 \w g \a Wojna polsko-krzyżacka (1409-1411).

245 0 0 \a Powstanie 1806 roku w Wielkopolsce / \c Jan Wąsicki.

651 \a Wielkopolska (Polska ; region) \y 1806 (Powstanie).

151 0 \a Wielkopolska (Polska ; region) \y 1806 (Powstanie).

450 0 \a Powstanie Wielkopolskie (1806).

\y 1806 (Powstanie).

551 0 \w g \a Polska \y 1795-1815 (Od III rozbioru do Kongresu

Wiedeńskiego).

12.7 TEMAT LITERACKI jako PRZEDMIOT DOKUMENTU

Gdy przedmiotem opracowania jest temat literacki i jego obraz w literaturze, należy po odpowiednim temacie JHP KABA użyć określnika - w literaturze.

Temat może być w takim przypadku nazwą pospolitą geograficzną, osobową kategorii osób, organizacji i instytucji, np.:

Dzieci -- w literaturze

Kraków (Polska) -- w literaturze

Jan Paweł II (papież; 1920-) -- w literaturze

Pokój -- w literaturze

Indianie -- w literaturze

Używając określnika - w literaturze, nie powinno się stosować po nim, ani przed nim, żadnych innych określników rzeczowych, geograficznych

i chronologicznych.

Młodopolskie Tatry literackie / Jan Majda. Wyd.2. - Kraków: Wydaw. Uniwersytetu

Jagiellońskiego, 1999

Motyw Tatr i całego Podhala w literaturze młodopolskiej; autor ukazuje kulturotwórczą

i polityczną rolę Tatr, Zakopanego i Podhala na przełomie XIX i XX wieku; walory Tatr

poddane zostały sakralizacji (mit gór świętych) i militaryzacji (mit o śpiących rycerzach,

czekających na hasło walki o wolność).

Literatura polska -- 1870-1914 -- tematy, motywy

Tatry (góry) - w literaturze

Podhale (Polska; region) -- w literaturze

Motywy kultury zdrowotnej w literaturze polskiej / Cezary Stypułkowski. - Kraków: "Impuls",

2002

Motywy zdrowia w literaturze pięknej oraz wątki kultury zdrowotnej w polskiej literaturze od

średniowiecza do współczesności.

Literatura polska - tematy, motywy

Zdrowie - w literaturze

Zachowania zdrowotne ~ w literaturze

Czasy potopu szwedzkiego w literaturze polskiej / pod red. Renardy Ocieczek, przy

współpracy Bożeny Mazurkowej. - Katowice: Wydaw. UŚ, 2000

Literatura polska - tematy, motywy

Wojna szwedzko-polska (1655-1660) -- literatura i wojna

Historia - w literaturze

Wojna - w literaturze

Określnik - w literaturze obejmuje swym zakresem różne gatunki literackie. Jeżeli w katalogowanym dokumencie przedstawiony jest obraz tematu w tekstach określonego rodzaju czy gatunku, to nazwę tego rodzaju (gatunku) należy uczynić tematem drugiego hasła przedmiotowego, dodając określnik -tematy, motywy, np.: do studiów literackich na temat obrazu kobiety w poezji polskiej dwudziestego wieku stosuje się dwa hasła:

Kobiety -- w literaturze

Poezja polska - 20 w. - tematy, motywy

Podobną zasadę stosuje się w przypadku, gdy treść dokumentu dotyczy przedstawienia tematu literackiego w twórczości jednego pisarza. Tworzy się wtedy hasło typu [Nazwa autora] -- tematy, motywy oraz drugie hasło z określnikiem -- w literaturze, np.:

Proust, Marcel (1871-1922) -- tematy, motywy

Dzieciństwo -- w literaturze

Gdy opracowanie tematu literackiego opiera się na jednym, wybranym utworze danego autora, należy utworzyć dwa hasła przedmiotowe; jedno -z tytułem tego utworu, drugie - z określnikiem -- w literaturze, np.:

Proust, Marcel (1871-1922). A la recherche du temps perdu

Mitologia - w literaturze

Określnik -- w literaturze nie jest stosowany po nazwach wojen i rewolucji. Gdy tematem opracowania jest obraz wojny lub rewolucji w literaturze lub życie intelektualne i literackie w tym okresie, stosuje się hasło przedmiotowe wyrażone nazwą wojny lub rewolucji z odpowiednimi określnikami typu -- literatura i wojna lub -- literatura i rewolucja, -- literatura i powstanie np.:

Wojna światowa (1939-1945) - literatura i wojna

Francja 1789-1799 (Rewolucja) -- literatura i rewolucja

Termopile literackie: Polska 1939-1945 / Lesław M. Bartelski. -Warszawa: Pax, 2002

Dokument dotyczy literatury „pokolenia wojennego" (Baczyński, Gajcy, Trzebiński, Bojarski

i in.); charakteryzuje się ujęciem chronologicznym; autor uwzględnia aspekt biograficzny

twórczości poetów.

Literatura polska - 1939-1945 -- historia i krytyka

Wojna światowa (1939-1945) -- literatura i wojna

Literatura podziemna -- Polska --1900-1945

Pisarze polscy -- 20 w.

Do zbiorów tekstów literackich na określony temat, stosuje się określniki formy, takie jak:

-- nowele

-- powieści

-- powieści dla młodzieży

- -poezje

-- poezje dla młodzieży

- -romanse rycerskie -- sztuki teatralne

- -sztuki teatralne dla młodzieży

Wrocław w twórczości poetyckiej i plastycznej dzieci / [wybór i oprac. wierszy Karolina Kusek,

Jerzy Kumiega]. - Wrocław, 1995

Wrocław (Polska) - -poezje

Rysunki dziecięce --Polska - Wrocław - -tematy, motywy

Poezja uczniowska polska - - antologie

Gdy przedmiotem opracowania są prądy i grupy literackie, tworząc hasła przedmiotowe, należy posługiwać się ich nazwami własnymi, np.: Wołyń, Skamander, Młoda Polska, Parnasizm (literatura), Grupa Poetycka „Obserwatorium", Symbolizm (literatura).

Mokranowska, Zdzisława: Prozy poetów kręgu „Skamandra" wobec tradycji elitarnych

i popularnych form kultury.- Katowice, 2003

Proza polska --1900-1945 -- historia i krytyka

Skamander

Po hasłach oznaczających prądy i grupy literackie nie stosuje się określników przeznaczonych dla literatury, takich jak: -- historia i krytyka; -- tematy, motywy itp.

12. 8 LITERATURA i GATUNEK LITERACKI jako przedmiot dokumentu

Nazwy literatur i gatunków literackich mogą wystąpić z przymiotnikiem określającym: narodowość (np. literatura polska), etniczność (np. nowele cygańskie), język (np. dramat niemieckojęzyczny), religię (np. literatura chrześcijańska), cywilizację (np. bajki asyro-babilońskie), styl (np. literatura barokowa).

Określając przedmiot dokumentu, należy pamiętać o odróżnieniu studiów krytycznych i opracowań literackich od dokumentów dotyczących kategorii osób - pisarzy (najczęściej prezentowanych w aspekcie biograficznym).

Słownik pisarzy polskich

Slovnik polskych spisovatelu / [kolektiv autom pod veden(m Ludvfka Śtepana]. - Praha: Libri,

2000

Pisarze polscy -- biografie ~ słowniki

Słownik biobibliograficzny.

Pisarze i badacze literatury w Zagłębiu Dąbrowskim: słownik biobibliograficzny. T. 1 / pod red.

Pawła Majerskiego; [aut. haseł P. Majerski, Elżbieta Oleksiak, Małgorzata Toczkowska].

Sosnowiec: Miejska Biblioteka Publiczna im. Gustawa Daniłowskiego, 2002

Historycy literatury - Polska - Dąbrowskie, Zagłębie (region) -- 20 w. - biografie -- słowniki

Literatura polska -- Polska -- Dąbrowskie, Zagłębie (region) -- 20 w. - biobibliografia

Pisarze polscy -- Polska -- Dąbrowskie, Zagłębie (region) - 20 w. -- biografie - słowniki

Ważną zasadą przy tematowaniu opracowań literackich jest to, że określnik chronologiczny występuje bezpośrednio po temacie.

Obok określników chronologicznych swobodnych istnieje szereg określników chronologicznych związanych z poszczególnymi literaturami. Dla różnych literatur istnieje odrębna periodyzacja, np. dla literatury polskiej okresu międzywojennego i II wojny światowej istnieją dwa określniki chronologiczne związane: 1918-1939 i 1939-1945.

Jednak oprócz tematów Literatura polska --1918-1939 i Literatura polska -- 1939-1945 możliwe jest zastosowanie tematu z określnikiem chronologicznym swobodnym - 1900-1945, np. Literatura polska - 1900-1945, dla dokumentu omawiającego literaturę polską w szerszym przedziale czasowym aniżeli okres dwudziestolecia wojennego czy II wojny światowej. Obowiązuje zasada, że po nazwach gatunków literackich należy stosować określniki związane z poszczególnymi literaturami; istnieje jednak wiele tematów dotyczących literatury, po których można zastosować określniki chronologiczne swobodne, np.: Literatura polska -- 1918-1939 -- historia i krytyka,

Poezja liryczna polska --1918-1939 - historia i krytyka,

ale

Literatura emigracyjna polska - 1900-1945,

Krytyka - Polska --1900-1945,

Spory literackie -- Polska --1900-1945.

Inne przykłady tematów z określnikami chronologicznymi związanymi z poszczególnymi nazwami literatur i gatunków literackich to:

Poezja angielska --1100-1500 (średnioangielska)

Dramat bułgarski --1762-1900

Poezja polska -- 1970- (określnik swobodny to 1970-2000).

Istotną sprawą jest adekwatne w stosunku do treści dokumentu określenie chronologii danej literatury, np.:

Literatura francuska -- 15 w.,

Literatura francuska --16 w. lub szerzej Literatura francuska - 1500-1800.

Czasem określnik chronologiczny może występować, podobnie jak w przypadku innych haseł przedmiotowych, na trzecim miejscu, po określniku rzeczowym, np. po określnikach -- recepcja, -- badania, -- studia i nauczanie, i in., np. do dokumentu o dziewiętnastowiecznej recepcji średniowiecznej literatury francuskiej tworzymy dwa hasła:

1. Literatura francuska - przed 1500 - recepcja

2. Literatura francuska - recepcja --19 w.

Hasło rozwinięte, np. Literatura polska -- 19 w. -- recepcja odsyła nas do książki o recepcji dziewiętnastowiecznej literatury polskiej, natomiast hasło Literatura polska -- recepcja -- 19 w. odnosi się do dokumentu o recepcji literatury polskiej w dziewiętnastym wieku.

Trzeba pamiętać, że określników -- recepcja oraz -- badania nie stosuje się do prac krytycznych dotyczących twórczości literackiej. W tym wypadku stosujemy -po nazwach literatur i gatunków literackich - określnik - historia i krytyka, natomiast po nazwach osobowych pisarzy - określnik - krytyka i interpretacja.

Określnik -- recepcja ma zastosowanie w odniesieniu do dokumentów omawiających przyjęcie twórczości literackiej przez publiczność; natomiast określnik -- badania - do prac na temat badań w danej dziedzinie (w tym wypadku badań literackich) z uwzględnieniem następujących aspektów: zarządzania, finansowania, personelu, projektów szczegółowych, celów, metodologii itp. Po obu określnikach może wystąpić określnik geograficzny.

Literatura rosyjska przełomu XIX i XX wieku / pod red. Franciszka Apanowicza. - Gdańsk: Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego, 2001.

Materiały z konferencji zorganizowanej przez katedrę historii literatury rosyjskiej Instytutu Filologii Słowiańskiej na Uniwersytecie Gdańskim 25-25 listopada 1999 roku.

Literatura rosyjska -- 1870-1914 -- historia i krytyka - konferencje

Zmartwychwstały kraj mowy: literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych / Zbigniew

Chojnowski. Olsztyn: Wydaw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2002

Dokument przedstawia sylwetki pisarzy Mazur i Warmii, literaturę regionalną tego regionu lat

dziewięćdziesiątych.

Literatura polska - Polska -- Mazury (region) --1990- - historia i krytyka

Literatura polska •- Polska -- Warmia (region) --1990- - historia i krytyka

Regionalizm (literatura)

Dzieje polonistyki wileńskiej: 1919-1939 / Teresa Dalecka. - Kraków: Towarzystwo Naukowe

Societas Vistulana, 2003

Dzieje filologii polskiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie w okresie

międzywojennym (badacze, badania, studenci itp.).

Uniwersytet Stefana Batorego (Wilno)

Studenci - Litwa -- Wilno --1900-1945

Filologia polska -- badania -- Litwa -- Wilno

Filologia polska -- studia i nauczanie (akademickie) -- Litwa - Wilno

Historycy literatury - Litwa -- Wilno -- biografie

Wilno (Litwa) -- życie intelektualne - 1900-1945

W kręgu historii literatury i kultury: Konrad Górski, Julian Krzyżanowski, Ignacy Chrzanowski,

Tadeusz Zieliński, Czesław Miłosz, Lew Szestow / Marian Śliwiński. Piotrków Trybunalski:

Naukowe Wydaw. Piotrkowskie przy Filii Akademii Świętokrzyskiej, 2001

Dokument przedstawia problemy literaturoznawstwa w XX wieku oraz sylwetki polskich

badaczy literatury.

Historycy literatury -- Polska

Krytyka -- Polska - 20 w.

Literatura -- badania - 20 w.

Literatura - historia i krytyka - teoria

Czasami używamy określników chronologicznych w formie wyrażeń oznaczających epoki np.: średniowiecze, starożytność itp., ale i w tym wypadku musimy dokładnie sprawdzić stosowanie określnika, np. hasło Poezja - 500-1500 (średniowiecze) jest terminem odrzuconym do hasła Poezja średniowieczna.

Określnik chronologiczny nie występuje bezpośrednio po temacie, w przypadku gdy istnieje potrzeba użycia po nazwie literatury określnika geograficznego, np.:

Literatura emigracyjna polska - Francja - Paryż - 20 w. - historia i krytyka

Literatura niemiecka -- Niemiecka Republika Demokratyczna -- bibliografia

Literatura rosyjska -- za granicą- 20 w. - historia i krytyka konferencje

Literatura dialektalna niemiecka -- Niemcy -- Bawaria (land) -- 20 w.

Poezja francuska - Włochy - 19 w. - wystawy

Czasami po nazwach literatur i gatunków literackich w ogóle nie występują określniki chronologiczne. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku:

Aby uwzględnić lokalizację czasową tworzymy wówczas dwa hasła np.:

1.Powieść niemiecka -- pisarki -- historia i krytyka

2.Powieść niemiecka -- 20 w. -- historia i krytyka

1. Literatura angielska -- autorzy szkoccy

2. Literatura szkocka --1945- - historia i krytyka

Drugie hasło tworzymy także przy studiach komparatystycznych, np. dla opracowania o wzajemnych związkach literatury rosyjskiej i europejskiej budujemy dwa hasła:

1. Literatura porównawcza - rosyjska i europejska

2. Literatura porównawcza -- europejska i rosyjska

Dla materiałów z konferencji na temat studiów komparatystycznych, np. literatury niemieckiej, tworzymy dwa hasła:

1. Literatura niemiecka -- historia i krytyka -- konferencje

2. Literatura porównawcza - konferencje

Polonistyczne spotkania Tybinga: studia o literaturze polskiej i polsko-niemieckich związkach

literackich przełomu XIX i XX wieku / pod red. Danuty Knysz-Tomaszewskiej i Jadwigi

Zacharskiej. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2002

Materiały z Seminarium Slawistycznego Uniwersytetu w Tybindze, spotkania polonistów

i komparatystów, polskich i niemieckich; artykuły dotyczą literatury polskiej okresu

modernizmu (m.in. porównania: Stefan George i Wacław Rolicz-Lieder; dramaty

J. Kasprowicza i G. Hauptmanna, Hymny Kasprowicza i ekspresjonizm niemiecki).

Literatura polska -- 1870-1914 -- historia i krytyka - konferencje

Literatura niemiecka --1870-1914 - historia i krytyka - konferencje

Modernizm (literatura) -- konferencje

Młoda Polska - konferencje

Literatura porównawcza - niemiecka i polska -- konferencje

Literatura porównawcza -- polska i niemiecka - konferencje

Przy katalogowaniu dokumentów omawiających tematykę literacką należy zwrócić uwagę, czy przedmiotem dokumentu jest rzeczywiście „motyw”, a nie np. „wątek literacki". Jeśli ten drugi, wówczas trzeba zastosować określnik:

- fabuły, intrygi.

Fabuła powieści polskiego oświecenia / Grzegorz Zając. - Kraków: Wydaw. Uniwersytetu

Jagiellońskiego, 2002

Powieść polska --18 w. -- historia i krytyka - teoria

Powieść polska --18 w. - fabuły, intrygi

Słownik postaci dramatycznych / Dariusz Kosiński. Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1999

Postacie literackie -- słowniki

Dramat •- fabuły, intrygi - słowniki

Leksykon postaci literackich: od Antygony do Zagłoby / Leszek Kamiński, Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska. - Warszawa: „Real Press", 1994

Postacie literackie -- słowniki

Literatura -- fabuły, intrygi - słowniki

Czasem konieczne jest zastosowanie obydwu określników:

-- tematy, motywy i -- fabuły, intrygi.

Sjuzet i motiv v kontekste tradicii: sbornik naućnych trudov / otv. Red. E.K. Romodanovskaja. - Novosibirsk: Institut filologii SO RAN, 1998

Zbiór studiów na temat motywów i fabuł literatury rosyjskiej.

Literatura rosyjska -• tematy, motywy

Literatura rosyjska -fabuły, intrygi

Intrygi (literatura)

Używając określnika -- wpływ, także należy utworzyć drugie hasło wtedy, jeśli zachodzi konieczność wskazania osoby ulegającej wpływowi. Określnik

-- wpływ stosuje się zarówno po nazwach osób, instytucji i organizacji, jak i po nazwach pospolitych (z zakresu kultury i literatury) do prac dotyczących wpływu, jaki wywierają.

„Sprawić, aby idee śpiewały": motywy platońskie w życiu i twórczości Adama Mickiewicza w okresie wileńsko-kowieńskim / Monika Rudaś-Grodzka; Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk o Literaturze Polskiej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN - Wydaw., 2003

Wpływ platonizmu - jako pewnego rodzaju sposobu odczuwania świata i poetyckiej wrażliwości - na postawę życiową oraz twórczość poetycką Mickiewicza (Oda do młodości, IV cz. Dziadów, Do Joachima Lelewela i in.).

Plato (427-347 a.C.) -- wpływ

Mickiewicz, Adam (1798-1855) -- filozofia

Mickiewicz, Adam (1798-1855) -- tematy, motywy

Filozofia -- w literaturze

Platonizm -- w literaturze

Określniki typu wpływ [przymiotnik] np. -- wpływ antyczny, -- wpływ chrześcijański; -- wpływ angielski, stosowane są m.in. po właściwych hasłach z zakresu sztuki, literatury i cywilizacji.

Obok tematu typu nazwa literatury z określnikiem -- wpływ można także - w zależności od sposobu ujęcia przedmiotu - zastosować tematy: Wpływ artystyczny; Oryginalność (literatura); Naśladowanie (literatura); Plagiat; Intertekstualność; Tradycja w literaturze i in.

Używając określnika -- wpływ, a także określników wpływ [przymiotnik] np. --wpływ antyczny; - wpływ chrześcijański; -- wpływ angielski itp., nie stosujemy określników chronologicznych.

Symbolizm francuski i Młoda Polska: studia i materiały / pod red. Henryka Chudaka. -

Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Instytut Romanistyki, 1994

Literatura porównawcza - francuska i polska

Literatura porównawcza ~ polska i francuska

Symbolizm (literatura) -- Polska

Symbolizm (literatura) -- Francja - wptyw

Literatura polska - wptyw francuski

Krasiński a Dante / Zbigniew Sudolski. - [Warszawa], 1978

Dante, Alighieri (1265-1321) -- wptyw

Krasiński, Zygmunt (1812-1959)

Literatura polska - wptyw włoski

Literatura porównawcza - włoska i polska

Literatura porównawcza •- polska i włoska

Hellenizm Juliusza Słowackiego / Tadeusz Sinko. - Warszawa: Instytut Wydawniczy

„Biblioteka Polska", 1925

Słowacki, Juliusz (1809-1849) ~ tematy, motywy

Hellenizm -- wptyw

Literatura polska -• wptyw antyczny

Szczególnej uwagi wymagają tłumaczenia literackie. Do prac ogólnych na temat techniki i metodologii tłumaczeń używamy tematów Tłumaczenie i przekład; Tłumaczenie automatyczne; do prac o szczegółowych problemach związanych z przekładem dzieł literackich - stosujemy temat Literatura --tłumaczenie.

Do prac na temat metodologii tłumaczenia poszczególnych literatur - po nazwach rodzajów i gatunków literackich oraz po temacie Literatura - stosujemy określnik - tłumaczenie, ewentualnie z określnikiem geograficznym.

Po tematach osobowych możliwe jest użycie określnika - wkład do tłumaczenia.

Natomiast do samych tekstów tłumaczeń (zarówno po tematach osobowych, tytułach ujednoliconych, jak i nazwach literatur i gatunków literackich) używamy określników: -- tłumaczenia; tłumaczenia [+ przymiotnik od nazwy języka].

Do zbiorów tekstów tłumaczeń stosujemy temat określający gatunek literacki z określnikiem formy - tłumaczenia [+ przymiotnik językowy]. W tym wypadku nie stosujemy określnika formy - antologie.

Zombi Lenina / przeł. Eugeniusz Dębski, Paweł Laudański, Aleksander Pędziński; wybrał

Wojtek Sedeńko. Olsztyn: Solaris, 2003

Antologia polskich tłumaczeń rosyjskiej fantastyki.

Literatura fantastyczna rosyjska -- 20 w. -- tłumaczenia polskie

Polsko-słowackie spotkanie poetów Krakowa i Żyliny = Pol'sko-slovenske stretutie basnikov

Krakowa a Żiliny / [red. Jacek Lubart-Krzysica; tł. poezji słów. Maryla Papierz, tł. poezji poi.

Bogumiła Suwara]. Kraków: Oficyna Konfraterni Poetów Dom Kultury „Podgórze": Wydaw.

Towarzystwa Słowaków w Polsce, 2002

Wybór wierszy polskich i słowackich oraz tłumaczeń polskich i słowackich.

Poezja polska - 20 w. - tłumaczenia słowackie

Poezja słowacka - 20 w. - tłumaczenia polskie

Poezja słowacka - 20 w. •- antologie

Poezja polska -- 20 w. - antologie

Bóg dał mi słowo: antologia współczesnej poezji słowackiej / w przekładach Bohdana

Urbankowskiego. Kraków: Towarzystwo Słowaków w Polsce, 2002

Zbiór wierszy różnych autorów; dokument zawiera też informacje biograficzne o

poszczególnych pisarzach, a także - w posłowiu - omówienie poezji słowackiej od XIX wieku

do czasów współczesnych.

Poezja słowacka - 1945- -- tłumaczenia polskie

Poezja słowacka - 20 w. - historia i krytyka

Pisarze słowaccy - 20 w. - biografie

Do prac krytycznych na temat tłumaczeń po określniku - tłumaczenia dodajemy określnik -- historia i krytyka, np.:

Literatura polska - 20 w. -- tłumaczenia angielskie -- historia i krytyka.

Po tytułach ksiąg świętych stosuje się inne określniki: -- tłumaczenia interlinearne; - wersje.

Proza Guntera Grassa: interpretacja a przekład / Anna Majkiewicz. Katowice: Śląsk, 2002

Teoretyczne zagadnienia związane z tłumaczeniem tekstów literackich oraz warsztatem

translatorskim (dyskurs perswazyjny, gra z konwencjami języka, struktura składniowa

wypowiedzi, stylizacja, poetyka przekładu, specyfika idiolektu pisarza i in.), na przykładzie

języka i przekładu utworów G. Grassa.

Grass, Gunter (1927-) -- język

Grass, Gunter (1927-)--styl

Grass, Gunter (1927-) -- tłumaczenia polskie -- historia i krytyka

Literatura - tłumaczenie

Tłumaczenie i przekład

Do zbiorów tekstów z różnych literatur i gatunków literackich stosujemy temat formalny: Antologie, do opracowań antologii dodajemy określnik -- historia i krytyka.

Natomiast do zbiorów tekstów z poszczególnych literatur stosujemy temat w formie nazwy literatury lub gatunku z odpowiednim określnikiem chronologicznym i ewentualnym określnikiem formy -- antologie.

Użycie określnika formy nie zawsze jest konieczne, chyba że dokument ma wyraźną formę antologii - wyboru tekstów według określonej zasady tematycznej czy historycznej. Jak już była mowa wcześniej, nie stosujemy określnika -- antologie do zbiorów tekstów tłumaczeń.

Współcześni poeci polscy: poezja polska od roku 1956 / [wybór i oprać.] Krzysztof Karasek. Wyd. 2. - Warszawa: Iskry, [2002]

Antologia polskiej poezji po 1956 roku.

Poezja polska --1945- - antologie

Dziękczynienia: antologia poezji z dedykacją/ [wybór, red., biobibliografie autorów i projekt

okł. Marian Adam Kasprzyk]. - Szczecin, 2002

Antologia poezji z dedykacją, wierszy komuś dedykowanych „ku pamięci, w podzięce,

z przyjaźnią, z miłością z wdzięcznością ku przestrodze".

Dedykacje

Poezja polska --1990- -- antologie

Jubileuszowa Krakowska Noc Poetów / [red. Konrad Strzelewicz]. Trzydziesta jubileuszowa Krakowska Noc Poetów. - Kraków: Związek Literatów Polskich, 2002

Antologia wierszy z imprezy organizowanej w Krakowie od 30 lat przez ZLP.

Poezja polska -- 21 w. - antologie

Od średniowiecza do romantyzmu: materiały do ćwiczeń / oprac. Janusz S. Gruchała

i Agnieszka Ziołowicz. - Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Krakowskiej; Krosno:

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, 1999

Podręcznik akademicki z historii literatury polskiej; także antologia utworów i opracowań.

Literatura polska -- historia i krytyka -- podręczniki akademickie

Literatura polska -- antologie

Polska poezja rokokowa: antologia / [wybór i oprać. Roman Dąbrowski]. - Kraków: TAiWPN

Universitas, 2003

Antologia polskiej poezji rokokowej.

Poezja polska -18 w. -- antologie

Poezja polska --19 w. -• antologie

Przy opracowaniu piśmiennictwa na temat poszczególnych gatunków literackich konieczne jest zwrócenie uwagi na to, że JHP KABA dysponuje gamą tematów szczegółowych, np. w zakresie prozy:

Bajki, Legendy, Przypowieści, Fantastyka (literatura), Fantastyka naukowa, Literatura fantastyczna; Powieść fantastyczna; Nowela, Nowele, Powieść historyczna, Powieść przygodowa, Powieść łotrzykowska; Powieść odcinkowa; Powieść polityczna, Powieść społeczno-obyczajowa; Opowiadania wojenne; Eseje, Historia fikcyjna; Historie miłosne, Westerny (literatura) i in.

Niektóre nazwy gatunków literackich stanowią w JHP KABA terminy odrzucone i nie wolno ich używać, np. nowele fantastyczne, opowiadania fantastyczne to ekwiwalenty (terminy odrzucone) do tematu Powieść fantastyczna.

Z tego powodu antologię opowiadań fantastycznych rosyjskich katalogujemy pod tematem Powieść fantastyczna rosyjska, natomiast dla opracowania o nowelach fantastycznych niemieckich tworzymy hasło rozwinięte Powieść fantastyczna niemiecka -- [określnik chronologiczny] -- historia i krytyka.

Zajdel 2003: antologia: wybór najlepszych opowiadań polskich autorów / Anna Brzezińska,

Andrzej Pilipiuk, Rafał A. Ziemkiewicz ;[il. w tekście Dominik Broniek]. - Lublin: Fabryka Słów,

2003

Zbiór polskich opowiadań fantastycznych.

Powieść fantastyczna polska -- 1990- - antologie

Temat Powieść fantastyczna istnieje w KABA obok tematu Literatura fantastyczna [+ przymiotnik określający język lub narodowość].

Temat Literatura fantastyczna jest zarezerwowany w JHP KABA stricte do literatury fantastycznej.

Fantastyka w literaturze polskiej: dzieje motywów fantastycznych w zarysie / Henryk

Dubowik. - Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Oddział, 1999.

Dzieje literatury fantastycznej w Polsce oraz motywy fantastyczne w literaturze polskiej.

Literatura polska -- tematy, motywy

Fantastyka (literatura)

Literatura fantastyczna polska -- historia i krytyka

Wyobraźnia -- w literaturze

12.9 PRĄD i KIERUNEK LITERACKI jako przedmiot dokumentu

Dokumenty o prądach, nurtach, szkołach i kierunkach literackich otrzymują w JHP KABA ogólny temat Prądy literackie lub tez są katalogowane pod nazwami poszczególnych prądów.

Opisy przedmiotowe publikacji dotyczących opracowań literatury danego okresu często uzupełniane są drugim hasłem określającym nazwę prądu lub kierunku literackiego, np.: Poezja rosyjska -- 19 w. -- historia i krytyka, Romantyzm (prąd literacki) - Rosja.

Epoki literackie / Joanna Lupas-Rutkowska. - Raszyn: Agencja Wydawnicza Jerzy

Mostowski, cop. 2001

Dokument omawia dzieje literatury powszechnej i literatury polskiej, ma charakter poradnika

skierowanego do młodzieży szkół średnich.

Literatura - historia i krytyka - poradniki

Literatura polska -- historia i krytyka - poradniki

Prądy literackie

Odrodzenie, Barok /Joanna Lupas-Rutkowska. - Raszyn: Agencja Wydawnicza Jerzy

Mostowski, cop. 2002

Poradnik dla młodzieży szkół średnich, przedstawiający literaturę odrodzenia i baroku.

Literatura europejska -- 1450-1600 (Renesans) -- historia i krytyka - poradniki

Literatura europejska -- 17 w. -- historia i krytyka -- poradniki

Literatura polska -- 16 w. -- historia i krytyka -- poradniki

Literatura polska --17 w. - historia i krytyka - poradniki

Renesans - wydawnictwa dla młodzieży

Literatura barokowa -- historia i krytyka - poradniki

Nazwy prądów, kierunków, stylów literackich są określane w języku KABA w różny sposób, np. do prac na temat literatury klasycznej (starożytnej) stosujemy hasło Literatura klasyczna, natomiast do prac dotyczących prądów literackich, np.: Dadaizm, Akmeizm, Imagizm - funkcjonują bez dopowiedzeń.

W toku katalogowania przedmiotowego dokumentów dotyczących kierunków literackich należy pamiętać o różnorodnej i niejednolitej konstrukcji poszczególnych tematów oraz o rozróżnieniu tematów dotyczących prądów literackich od tematów związanych z tradycją literacką.

W niektórych przypadkach trzeba też pamiętać o obowiązku utworzenia drugiego hasła przedmiotowego. Zawsze, także w przypadku kierunków literackich, trzeba dokładnie sprawdzać możliwość użycia określników geograficznych. Należy dokładnie zapoznać się z notami stosowania poszczególnych tematów, ponadto - wziąć pod uwagę możliwość zastosowania nazw poszczególnych prądów w funkcji określników rzeczowych i chronologicznych. Trzeba wreszcie zastanowić się nad możliwością użycia innych pokrewnych tematów, np.: Manifesty (sztuki), Spory literackie, Intertekstualność, Tradycja w literaturze i in.

13 LITERATURA

1. Paluszkiewicz, Anna red. (1999). Hasła osobowe, korporatywne i tytułowe. Zasady sporządzania rekordów kartoteki haseł wzorcowych. Warszawa: SBP, 134 ss.

  1. Paluszkiewicz, Anna (1999). Format USMARC rekordu kartoteki haseł wzorcowych. Warszawa: SBP, 73 ss.

  1. Głowacka, Teresa (red.) (2000). Język haseł przedmiotowych KABA. Warszawa: Wydaw.SBP, 207 ss.

  1. Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, R. 52, nr ½ 2002, s. 15-89.

  1. Głowacka, Teresa (2003). Analiza dokumentu i jego opis przedmiotowy. Warszawa: Wydaw. SBP, 92 ss.

  1. Bober Anna, Patkaniowska Danuta (2005). Opis przedmiotowy dokumentów z dziedziny literatury. Warszawa: Wydaw. SBP, 62 ss.

1

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
JIW-Rodzaje, Inib, Jęzuki Informacyjno-Wyszukiwawcze
Rekord bibliograficzny, Studia INiB, Formaty danych w systemach informacyjno-wyszukiwawczych
Opis tradycyjny dokumentów ciągłych - wzór, Studia INiB, Formaty danych w systemach informacyjno-wys
Strefy opisu bibliograficznego, Studia INiB, Formaty danych w systemach informacyjno-wyszukiwawczych
JIW (języki informacyjno-wyszukiwawcze) - notatki z wykładów, Bibliotekoznawstwo, Bibliotekoznawstwo
Cechy języka KABA, INIB, JIW
Podseria - ćwiczenia, Studia INiB, Formaty danych w systemach informacyjno-wyszukiwawczych
Rekord bibliograficzny, Studia INiB, Formaty danych w systemach informacyjno-wyszukiwawczych
Typologia układów bibliografii, Studia INiB, Źródła informacji
Bibliografia zaliczeniowa - wzór i wskazówki, Studia INiB, Źródła informacji, Bibliografia, Materiał
PBBN - rozpis, Studia INiB, Źródła informacji
zrodla definicje(1), studia, inib, Źródła informacji
Dokumenty faktograficzne, Studia INiB, Źródła informacji
Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna w systemach informacyjno wyszukiwawczych Biblioteki AWF Kraków
Języki informacyjno - wyszukiwawcze, Informacja naukowa i bibliotekoznastwo 2 semestr, Analiza i opr
Rodzaje bibliografii, Studia INiB, Źródła informacji
Typologia układów bibliografii, Studia INiB, Źródła informacji

więcej podobnych podstron