Monika Stelmasiuk

bibliotekarka

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. J. Korczaka

w Skarżysku-Kamiennej pl. Floriański1

Scenariusz wystawy Janusz Korczak wczoraj i dzisiaj

Tytuł wystawy: Janusz Korczak wczoraj i dzisiaj.

Motto: „Jesteśmy braćmi jednej ziemi. Wieki wspólnej doli i niedoli - długa wspólna droga - jedno słońce nam przyświeca” Pisma wybrane. T. IV, s.2

Wystawę zorganizowano z okazji rocznicy nadania imienia Janusza Korczaka naszemu Ośrodkowi, jubileuszu 10-lecia szkolnego magazynu „Dycha” oraz 60 rocznicy śmierci Janusza Korczaka

Adresaci: uczniowie Zespołu Szkół Specjalnych i innych szkół w Skarżysku-Kam. , nauczyciele, rodzice.

Miejsce ekspozycji: świetlica ( duża sala)

Cele wystawy:

• przybliżenie dzieciom, młodzieży i dorosłym postaci Janusza Korczaka poprzez ukazanie jego życia, twórczości i działalności opiekuńczo-wychowawczej,

• zacieśnianie więzi międzyludzkich, pokonywanie barier polsko-żydowskich,

• integracja dzieci i młodzieży pełnosprawnej i dzieci niepełnosprawnych,

• kształtowanie nawyku kulturalnego zachowania się podczas zwiedzania wystawy,

• promocja szkoły w środowisku.

Materiały:

• książki Janusza Korczaka i książki i czasopisma o Januszu Korczaku ( wydane w Polsce i za granicą) z zasobów biblioteki szkolnej, użyczone przez Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka, Korczakianum i MBP w Oświęcimiu,

• fotografie, skany dokumentów,

• plansze, plakaty,

• cytaty i myśli Janusza Korczaka,

• kaseta audio z poważną muzyką żydowską,

• kaseta video z filmem dokumentalnym „Janusz Korczak król dzieci”

• pocztówki pamiątkowe,

• informator „Pozostanę w waszej pamięci jako pomocnik słońca”

• menora, tron króla Maciusia.

Kompozycja wystawy:

Na centralnej ścianie duży napis z tytułem wystawy oraz plansza ze zdjęciem Korczaka z dzieckiem i hasłem „Jesteśmy braćmi jednej ziemi. Wieki wspólnej doli i niedoli - długa wspólna droga- jedno słońce nam przyświeca”, na pozostałych ścianach plansze , wzdłuż ścian wąskie stoliki z książkami, czasopismami, kartonikami z cytatami. Na środku rzędy krzeseł, z których korzystają zwiedzający, gdy oglądają fragmenty filmu i słuchają opowieści bibliotekarki o Korczaku.

W oczy wchodzących rzuca się stojący centralnie duży tron z insygniami królewskimi oraz maleńką postacią króla Maciusia. Kolorystyka spokojna : dominuje zieleń, czerń. Słychać cichą muzykę żydowską.

Komentarz: Grupy zwiedzających oprowadza bibliotekarka dostosowując komentarz do możliwości i potrzeb uczniów. Każda grupa otrzymuje egzemplarz informatora o Januszu Korczaku opracowany przez bibliotekarkę , a każdy uczestnik - pamiątkową pocztówkę z myślą Korczaka.

Działy

1. Korczak wczoraj

1. Rodzina, dzieciństwo, młodość (plansze ze zdjęciami, dokumentami, komentarze, cytaty)

2. Lekarz, wychowawca, pisarz, publicysta

- plansze, zdjęcia , cytaty, kopie dokumentów, skany artykułów, komentarze,

- książki autorstwa Korczaka dla dorosłych i dzieci

3. W Domu Sierot ( zdjęcia wychowanków, budynku, pomieszczeń, dokumenty),

4. Współpracownicy (zdjęcia, informacje)

5. Korczak w Palestynie ( zdjęcia, kopie listów),

6. Getto. Ostatnia droga ( zdjęcia z getta, odezwy do Żydów i Polaków, ostatnie zdjęcie Korczaka, ankieta personalna , zdjęcie z Treblinki - symboliczny kamień , książki: Pamiętnik, Gdy nadchodził kres, Janusz Korczak w Getcie - nowe źródła Stoi menora ze świecami na fladze z gwiazdą Syjonu

2. Korczak dzisiaj

1. Polskie wydania książek Korczaka dla dzieci i wydania zagraniczne ( książki polskie, książki hebrajskie, francuskie, niemieckie , plansza z obwolutami ,

2. Polskie i zagraniczne wydania książek pedagogicznych Korczaka,

3. Książki i artykuły o Korczaku.

4. Pamięć - Korczak w sztuce ( plansze: pomniki, obrazy, grafiki, fotosy z filmu „Korczak”),

5. Instytucje korczakowskie: Korczakianum, Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka, Korczakowo ( plansze, logo, biuletyny, plany, ulotki informacyjne, zaproszenia, sprawozdania z działalności.

6. Korczak - trybun praw dziecka ( plansza, konwencja praw dziecka, prace plastyczne uczniów na temat praw człowieka)

7. Korczak w naszym Ośrodku ( zdjęcia z imprez korczakowskich, sztandar szkolny, akt nadania imienia, serwis fotograficzny z Turnieju o Berło Króla Maciusia, , numery szkolnego magazynu „Dycha”, Księga „proszę, przepraszam, dziękuję”, dokumentacja Szkolnego Sądu Koleżeńskiego, drzewo sukcesów, pocztówki pamiątkowe, informatory „Pozostanę z wami jako pomocnik słońca”

8. Śladami Korczaka we współczesnej Warszawie: mapki z zaznaczonymi punktami związanymi z działalnością Korczaka, współczesne zdjęcia, plakaty wystawy zorganizowanej przez ŻIH „Korczak - pisarz - wychowawca - myśliciel”, plakaty z Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Korczak dzisiaj”.

Myśli Janusza Korczaka eksponowane na wystawie:

„Jesteśmy braćmi jednej ziemi. Wieki wspólnej doli i niedoli - długa wspólna droga- jedno słońce nam przyświeca” Pisma wybrane. T. IV, s.2

„Ale kocham Wisłę warszawską i oderwany od Warszawy odczuwam żrącą tęsknotę. Warszawa jest moja i ja jestem jej. Powiem więcej: jestem nią”. J. Korczak: Pamiętnik W: Pisma wybrane. T. IV Warszawa 1978

„Ja nie mam nic przeciwko temu pięknemu godłu, ale przecież intencją tych, którzy każą Żydom nosić opaskę na rękawie jest poniżenie, pohańbienie zarówno tego znaku, jak i tych, którzy go noszą. W tej sytuacji, w jakiej się znalazłem, jedyną właściwą drogą, którą mogę i muszę pójść - to zachowanie własnej godności. Opaski nie będę nosił” Wspomnienia... s.311

"Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem otoczenia pomagać mnie, ale ja mam obowiązek troszczenia się o świat, o człowieka". J.Korczak: Pamiętnik, [w]: J. Korczak Pisma Wybrane, t. IV 1978, s. 344

"Zreformować świat - to znaczy zreformować wychowanie..." J.Korczak, Spowiedź motyla, [w]: J. Korczak Wybór pism TII 1978,s.114.

Z siłą i mocą poprowadziłem swoje życie, które było na pozór nie uporządkowane, samotne i obce. Za syna wybrałem ideę służenia dziecku i jego sprawie. Na pozór straciłem". M. Falkowska ... , s. 161

"Żadna książka, żaden lekarz nie zastąpią własnej czujnej myśli, własnego uważnego spostrzegania". J. Korczak Pisma wybrane. T I s.82

"Wiara w pięść zabija szacunek dla intelektu, uczucia człowieka, oślepia i rozjątrza. (...) Nie: moich uczniów nie wolno bić rodzicom. Moich najgorszych nawet nie oddam na poniewierkę i kalectwo do Studzieńców [zakład poprawczy]". M. Faklowska ..., s.245

"Nic wam nie dajemy. Nie dajemy Boga, bo Go sami odszukać musicie we własnej duszy, w samotnym wysiłku. Nie dajemy Ojczyzny, bo ją odnaleźć musicie własną pracą serca i myśli. Nie dajemy miłości człowieka, bo nie ma miłości bez przebaczenia, a przebaczać - to mozół, to trud, który każdy sam musi podjąć. Dajemy wam jedno: tęsknotę za lepszym życiem, którego nie ma, ale kiedyś będzie, za życiem Prawdy i Sprawiedliwości. Może ta tęsknota zaprowadzi was do Boga, Ojczyzny i Miłości". J. Korczak Pisma wybrane, T. II, s.61-62

Daj dzieciom dobrą wolę, daj wysiłkom ich pomoc, ich trudom błogosławieństwo. Nie najłatwiejszą prowadź ich drogą, ale najpiękniejszą. A jako prośby mej zadatek przyjmij jedyny mój klejnot: smutek: smutek i pracę" J. Korczak Pisma wybrane, T. IV s.272

„Jesteś porywczy - mówię chłopcu- Dobrze , bij, byle niezbyt mocno, złość się ale raz na dzień tylko. Jeśli chcecie, w tym jednym zdaniu streściłem całą metodę wychowawczą, którą się posługuję”. J. Korczak Jak kochać dziecko, s.126

Dziecko ma prawo do poważnego traktowania jego spraw, do sprawiedliwego ich rozważania. A. Szlązakowa Janusz Korczak Warszawa 1978, s.69

„Wychowywać to znaczy: nie deptać, nie poniewierać, nie gasić, spieszyć - dziecko ma prawo by było tym czym jest”

„Kto ucieka od historii , tego historia dogoni. Godność zachować w niedoli” Z odezwy Korczaka do Żydów

" Kiedy jesteście zmęczeni i źli, wtedy kiedy dzieci są nieznośne i wyprowadzają was z równowagi, wtedy kiedy gniewacie się i krzyczycie , wtedy, kiedy chcecie karać w uniesieniu - pamiętajcie o zalęknionym, szybko bijącym sercu dziecka."

..Nie ma dzieci - są ludzie ; ale o innej skali pojęć, innym zasobie doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć."

"..Bez pogodnego, pełnego dziecięctwa całe życie jest kalekie."

" Dzieci! - dumne miejcie zamiary , górne miejcie marzenia i dążcie do sławy. Coś z tego zawsze się stanie."

" Pozwól dzieciom błądzić i radośnie dążyć do poprawy."

"Ilekroć odłożywszy książkę, snuć zaczniesz nić własnych myśli, tylekroć książka cel zamierzony osiąga"

Cytaty o Korczaku :

„Korczak wyzwalał prawdę już wprost obecnością swoją. Każdy w obcowaniu z nim stawał się sobą - był sobą. Czuło się całą małość frazesów, zakłamania i form nieistotnych. Tęskniło się wprost do tej prostoty i czystości myśli, którą niosły ludziom prócz smutku i zadumy, jego dziwne, dobre oczy” M. Grzegorzewska Nie można go z nikim porównać. W: Wspomnienia o Januszu Korczaku 1989, s.227

[Korczak] „stał poza oficjalnymi wyznaniami, chociaż tak często mówił o Bogu i wracał do Biblii. Na grobie swej matki wyrył napis z Pięcioksięgu: < Nie zapomniałem Twoich przykazań ani ich nie przestępowałem>[...] Nie był formalnie związany przez chrzest z Jezusem, ale ile z jego życia i śmierci możemy się uczyć my, chrześcijanie” J. Twardowski O Januszu Korczaku „Więź” 1972 Nr 6, s.58-60

„...Przeżywamy w tej chwili okres Bożego Narodzenia, w którym chrześcijanie całego świata gromadzą się przy Dzieciątku. [...] Janusz Korczak jest chyba jednym z najserdeczniejszych mędrców, którzy pokłonili się Dziecku” Ks. Jan Twardowski

„Moim świętym epoki pieców jest doktor Goldszmit. I jeśli mi się zdarzy zrobić coś niezłego, okazać trochę życzliwości bliźniemu albo napisać kilka ładnych słów lub zdań - zawsze mi się wtedy wydaje, że pomodliłem się do Starego Doktora” Tadeusz Konwicki

„Skromny w swych sądach o wszechświecie, głęboko przywiązany do zasad etyki bez sankcji, ukazuje nam także zagadkę rzeczywiście nadludzkiej siły miłości. [...] Korczak i Kolbe spotykają się z sobą, gdy dochodzi do czynu, który możliwy jest tylko dzięki temu samemu tajemniczemu darowi miłości” Czesław

Miłosz

(Trzy ostanie cytaty w : Katalog wystawy Janusz Korczak pisarz, wychowawca, myśliciel [Warszawa, 1999] s.66

Zestawienie bibliograficzne książek eksponowanych na wystawie

Bibliografia podmiotowa

Korczak J., Internat a szkoła, Wychowawca 1931, nr1.

Korczak J., Jak kochać dziecko, Warszawa: PZWS, 1958.

Korczak J., Listy i rozmyślania palestyńskie, Warszawa: Ezop, 1999.

Korczak J., Pamiętnik .Poznań : Wydaw. Poznańskie , 1984 .

Korczak J., Pamiętnik, Wrocław: Siedmioróg, 1996.

Korczak J., Sam na sam z Bogiem. Modlitwy tych, którzy się nie modlą, Warszawa: Ezop, 1993.

Korczak J., Prawidła życia : pedagogika dla dzieci i młodzieży ,Warszawa : "Pelikan" , 1988.

Korczak J., Pisma wybrane. T I - IV, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1978.

Korczak J., Wybór Pism T.I - IV, Warszawa: Nasza Księgarnia 1958 .

Korczak J., Wybór pism T I-II ,wybór i wstęp I. Newerly, Warszawa: Nasza Księgarnia,1957.

Korczak J., Senat szaleńców ;  Proza poetycka ; Utwory radiowe, Warszawa : "Latona" : przy współudz. "Czytelnik", 1994 .

Korczak J., Sława ;  Opowiadania (1898-1914),  Warszawa : "Latona", 1996 

Korczak J, Na mównicy :  publicystyka społeczna.  [Cz.] 1,  1898-1912, Warszawa : "Latona" : przy współudz. "Czytelnik", 1994. 

Korczak J., Na mównicy : publicystyka społeczna (1898-1912).[cz 2 ]Warszawa : Latona, 1994.

Korczak J., Król Maciuś Pierwszy ; Król Maciuś na wyspie bezludnej .Warszawa : Latona, 1992.

Korczak J., Bankructwo małego Dżeka ; Kiedy znów będę mały Warszawa : Latona, 1994.

Korczak J., Jak kochać dziecko ;  Momenty wychowawcze ; Prawo dziecka do szacunku. Warszawa : "Latona" : przy współudz. "Czytelnik", 1993 

Korczak J., Kiedy znów będę mały.  Wrocław ; Kraków [etc.] : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991. 

Korczak J., Janusz Janusz Korczak w getcie : nowe źródła Warszawa : Oficyna Wydawnicza Latona , 1992

Korczak J., Myśli .Warszawa : Państ. Instytut Wydawniczy , 1987

Korczak J., Bankructwo małego Dżeka. Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza , 1979

Korczak J., Bankructwo małego Dżeka , Łódź : "Cypniew" , 1993.

Korczak J., Józki, Jaśki i Franki, Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza , 1985.
Korczak J., Król Maciuś Pierwszy, Warszawa : "Nasza Księgarnia" , 1980.

Korczak J., Król Maciuś I , .Poznań : Podsiedlik-Raniowski i Spółka , cop. 1997.
Korczak J., Król Maciuś Pierwszy, Kraków : "Zielona Sowa" , [1997].
Korczak J., Król Maciuś Pierwszy, Bielsko-Biała : "Klasyka" : nakł. Bielskich Zakładów Graficznych , [1996].
Korczak J., Król Maciuś Pierwszy,. Warszawa : "Kama" , 1997.

Korczak J., Król Maciuś Pierwszy, Warszawa : PWW [Philip Wilson Warsaw] , 1998.
Korczak J., Król Maciuś I , Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza-B , 1998.
Korczak J., Król Maciuś Pierwszy , Wrocław : "Siedmioróg" , 1997.

Korczak J., Król Maciuś na wyspie bezludnej ,Belsko-Biała : Beskidzka Oficyna Wydawnicza , 1992.

Korczak J., Kajtuś Czarodziej, Wrocław : "Siedmioróg" , 1997.

Korczak J., Kajtuś czarodziej, [Piotrków Trybunalski] : "Tukan Remy" , 1994.

Korczak J., Kajtuś czarodziej, Bielsko-Biała : Beskidzka Oficyna Wydawnicza , 1993.

Korczak J., Kajtuś Czarodziej, Warszawa : "Nasza Księgarnia" , 1988.

Bibliografia przedmiotowa

50-lecie Polskiego Komitetu Korczakowskiego. Materiały na uroczyste spotkanie w dniach 6 i 7 XII 96 w Warszawie, Warszawa: Polski Komitet Korczakowski,1996.

Anolik B., Pamięć przywołana, Kraków: Oficyna Cracovia,1996.

Dębnicki K., Korczak z bliska, Warszawa: LSW,1985.

Falkowska M., Kalendarz życia, działalności i twórczości Janusza Korczaka, Warszawa: Nasza Księgarnia , 1989.

Falkowska M., Stefania Wilczyńska (1886-1942) Matka sierot: Warszawa Korczakianum, 1997.

Humaniści o prawach dziecka. Red.: J. Bińczycka Kraków: Impuls, 2000.

Jakubowski M., Janusz Korczak i jego dokonania Częstochowa: WSP, 1996.

Jaworski M., Janusz Korczak. Warszawa: Interpress,1977.

Janusz Korczak. Bibliografia polska 1896-1942,Heinsberg: Agentur Dieck, 1985.

Janusz Korczak. Bibliografia polska 1943-1987, Heinsberg: Agentur Dieck, 1987.

Janusz Korczak w getcie Nowe źródła, Warszawa : Latona,1992.

Janusz Korczak życie i dzieło. Materiały z Międzynarodowej Sesji Naukowej Warszawa,12-15 października 1978, Warszawa: WSiP, 1982.

Korczakowskie dialogi, red J. Bińczycka, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”,1999.

Lewin A., Gdy nadchodził kres... Ostatnie lata życia Janusza Korczaka, Warszawa: WSiP, 1996.

Lewin A., Korczak znany i nieznany, Warszawa: Ezop, 1999.

Lewin A., Tryptyk pedagogiczny, Warszawa: Nasza Księgarnia,1986.

Lichten J., Janusz Korczak - Żyd polski, Więź 1983, nr4.

Matyjas B., Aktywność kulturalna dzieci i młodzieży w teorii i praktyce pedagogicznej Janusza Korczaka, Kielce: WSP 1996.

Merżan I., Aby nie uległo zapomnieniu, Warszawa : Nasza Księgarnia, 1987.

Merżan I., Pan Doktór i pani Stefa : wspomnienia,Warszawa : WSiP, 1979.

Mortkowicz - Olczakowa H., Janusz Korczak, Kraków: Wydawnictwo J. Mortkowicz, 1949.

Myśl pedagogiczna Janusza Korczaka, Nowe źródła, wybór M. Falkowska, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1983,

Newerly I., Żywe wiązanie, Warszawa: Czytelnik,1966.

Newerly I., Rozmowa w sadzie piątego sierpnia O chłopcu z bardzo starej fotografii ,Warszawa : „Czytelnik” , 1984.

Reminiscencje myśli Janusza Korczaka wykorzystane w nowoczesnych modelach kształcenia, red. M. Juszczyk, Częstochowa: WSP, 1996.

Rogowska-Falska M., Zakład Wychowawczy „Nasz Dom”. Szkic informacyjny. Wspomnienia z maleńkości, Warszawa: PZWS 1959.

Rudnicki M., Ostatnia droga Janusza Korczaka, Tygodnik Powszechny 1988, nr 45.

Rusakowska D.,Janusz Korczak o szkole. Poglądy - oceny - doświadczenia, Warszawa: IDP, 1989.

Statut Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka. Maszynopis , [Warszawa]:Polskie Stowarzyszenie im . Janusza Korczaka. maszynopis

Szlązakowa A., Janusz Korczak,Warszawa: WSiP, 1978.

Szlązakowa A., Janusz Korczak w legendzie poetyckiej. Warszawa: INTERLIBRO,1992.

Szymańska D., Sympozjum na zakończenie stulecia dziecka, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 2001, nr1

Tarnowski J., Janusz Korczak dzisiaj, Warszawa: ATK, 1990.

Twardowski J., O Januszu Korczaku ,„Więź” 1972, nr 6.

Twardowski J., Rozmowy pod modrzewiem Warszawa: Pax,1999.

„W Korczakowskim Kręgu”, Zielona Góra 1993 nr 34.

„W Korczakowskim Kręgu” Zielona Góra, 1999 nr 40.

„W Korczakowskim Kręgu”, Zielona Góra, 1999 nr 41.

„W Korczakowskim Kręgu”, Zielona Góra, 2000 nr 42.

Wołoszyn S., Korczak, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1987.

Wróblewski M., O Januszu Korczaku, Nowe Widnokręgi Moskwa 1944 nr 8.

Wspomnienia o Januszu Korczaku, Warszawa: Nasza Księgarnia,1989.

Wspomnienia o Januszu Korczaku , wybór i oprac. Ludwika Barszczewska, Bolesław Milewicz ; [wstęp Igor Newerly] , Warszawa : "Nasza Księgarnia" , 1981.

Żółkiewska W., Czarodziej, Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza , 1979.

6

---