1.Badanie pacjenta: wywiad

Badanie rozpoczyna się już z chwilą wejścia pacjenta do gabinetu, terapeuta obserwuje jego sposób poruszania się, oddychania, ocenia postawę pacjenta, jego ogólną kondycję. Kolejnym etapem jest wywiad, czyli badanie podmiotowe, często pomijane, a może dostarczyć terapeucie wielu cennych wskazówek. Czasami już po samym wywiadzie można postawić trafną diagnozę, warto więc poświęcić chwilę czasu i dobrze wysłuchać pacjenta oraz zadać mu właściwe pytania, które pozwolą uzyskać potrzebne informacje. 

3.Badanie pacjenta: badanie palpacyjne (dotykiem)

Następnie przeprowadza się oględziny pacjenta, który jest rozebrany (w samej bieliźnie) - należy uwzględnić małą świadomość pacjentów w tej kwestii i często spotykany fakt wstydliwości. Mimo to, dla rzetelnej oceny, wymagane jest wyjaśnienie pacjentowi, że taki strój jest niezbędny do oceny postawy ciała, symetrii ciała, napięcia mięśniowego, stanu skóry, naczyń krwionośnych. 

Po oględzinach terapeuta przeprowadza badanie dotykowe - palpacyjne, by ocenić stan napięcia mięśni, stan powięzi, skóry. Kolejne etapy to badanie ruchów czynnych, biernych, testy oporowe i specjalne testy, np. neurologiczne. Pomocne mogą być badanie obrazowe (RTG, MRI, TK), ale nie zawsze, czasami istnieje pewien stopień zafałszowania wyników takich badań. W przypadku niejasnej diagnozy, terapeuta odsyła pacjenta do lekarza specjalisty. NIE KAŻDA JEDNOSTKA CHOROBOWA MOŻE BYĆ LECZONA ZA POMOCĄ TERAPII MANUALNEJ LUB MASAŻU!!! 

4.Badanie pacjenta: pomiary długości i obwodów

Pomiar długości względna - funkcjonalna - mierzymy całe kończyny dolną i górną, od punktu na obręczy do końca kończyny. Kończyna górna od wyrostka barkowego łopatki do końca palca 3. Kończyna dolna od kolca biodrowego górnego przedniego do kostki bocznej lub przyśrodkowej ( pozycja leżąca, nogi złączone)

Długość bezwzględna anatomiczna - mierzymy poszczególne odcinki kończyn. Kończyna górna - ramie - od wyrostka barkowego łopatki do nadkłykieć boczny k ramiennej, przedramię - wyrostek łokciowy k łokciowej do główki k łokciowej, dłoń - od fałdu nadgarstkowego do 3 palca. Kończyna dolna - udo - krętarz większy k udowej do szczeliny zewnętrznej stawu kolanowego, podudzie - szczelina wewnętrzna stawu kolanowego do kostki przyśrodkowej, stopa - od końca pięty do 1 lub 2 palca w zależności który jest najdłuższy.

POMIARY OBWODÓW KOŃCZYN

KOŃCZYNA GÓRNA

R1:od przedniej krawędzi dołu pachowego do przykręgosłupowej krawędzi łopatki

R1:od wcięcia jarzmowego rękojeści mostka do przykręgosłupowej krawędzi łopatki

R2:w najgrubszym miejscu ramienia

Ł: nieco powyżej nad nadkłykciami kości ramiennej

P1:w najgrubszym miejscu przedramienia

P2:przez wyrostki rylcowate obu kości przedramienia

KOŃCZYNA DOLNA

P1:od krętarza większego kości udowej do szpary pośladkowej

P2:od spojenia łonowego do szpary pośladkowej

U1:w najgrubszym miejscu uda

U2:10 powyżej przyśrodkowego brzegu szczeliny stawy kolanowego

K: na wysokości kłykci kości udowej

G1:w najgrubszym miejscu goleni

G2:4 cm nad kostkami 

5.pomiary zakresów ruchów w stawach 

  POMIARY ZAKRESÓW RUCHOMOŚCI - SFTR

S- sagittal - płaszczyzna strzałkowa

F - frontal -płaszczyzna czołowa

T - trasverse - płaszczyzna poprzeczna

R - rotation - płaszczyzna ( płaszczyzny ) skrętna

Ogólne zasady pomiaru i zapisu:

Ruchy we wszystkich stawach mierzone są z pozycji neutralnego zera. Są to takie ustawienia stawów, jakie przyjmują one u człowieka w pozycji stojącej z kończynami górnymi zwieszonymi wzdłuż tułowia, z rękami w supinacji skierowanymi dłońmi do przodu.

Trzy podstawowe płaszczyzny.

Wszystkie pozycje i ruchy opisywane są w trzech podstawowych płaszczyznach:

        strzałkowej (S)

        czołowej (F)

        poprzecznej (T)

Natomiast wszystkie ruchy , nawet bardzo złożone, należy zredukować do jednej z tych płaszczyzn lub płaszczyzny równoległej do którejś z nich.

Ruchy rotacyjne oznacza się litera R niezależnie od tego, w jakim położeniu dana część ciała wykonuje ruch skrętu.

Sposoby zapisywania wyników pomiarów

Zapisuje się za pomocą trzech liczb, wg następującego schematu:

A - ruchy wyprostu i wszystkie ruchy prowadzone od ciała zapisuje się jako pierwsze w członie

B - ruchy zgięcia i wszystkie ruchy prowadzone do ciała zapisuje się jako ostatnie

C - pozycja wyjściowa , którą z reguły jest pozycja 0*, zapisywana jest w środku tego, złożonego z trzech liczb członu. Pozycje wyjściowe o innej niż 0* wielkości badanego stawu zdarzają się raczej rzadko, przeważnie w warunkach patologii

D - skłony oraz skręty głowy i kręgosłupa w lewą stronę zapisywane są jako pierwsze, natomiast w prawą stronę - jako ostatnie

E - rotacja zewnętrzna kończyny zapisywana jest jako pierwsza, a wewnętrzna jako ostatnia. 

6.badanie odruchów neurologicznych

W badaniu neurologicznym oceniane są wymienione niżej odruchy: 

Odruch z mięśnia dwugłowego ramienia polega na uderzeniu młoteczkiem w ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia przy lekko zgiętym przedramieniu. W konsekwencji dochodzi do zgięcia kończyny w stawie łokciowym. 

W odruchu z mięśnia trójgłowego bada się reakcję po uderzeniu w ścięgno mięśnia trójgłowego ramienia (podobnie jak wyżej). Prawidłowo następuje wyprostowanie kończyny w stawie łokciowym. 

Odruch ramienno-promieniowy jest wynikiem uderzenia młoteczkiem w ścięgno mięśnia ramienno-promieniowego (powyżej nadgarstka). W rezultacie obserwuje się zgięcie w stawie łokciowym. 

Odruch z mięśni przywodzicieli uda jest reakcją na uderzenie w kłykieć przyśrodkowy kości udowej powodując skurcz i przywiedzenie kończyny dolnej. 

Odruch kolanowy (dobrze wszystkim znany) w postaci wyprostowania kończyny w stawie kolanowym jest reakcją mięśnia czworogłowego uda na uderzenie w jego ścięgno poniżej rzepki. Badanie przeprowadza się u pacjenta w pozycji siedzącej. 

Odruch skokowy powstaje na skutek uderzenia w ścięgno Achillesa (mięśnia trójgłowego łydki). Za prawidłowy wynik uznaje się zgięcie podeszwowe stopy. Przy czym kończyna dolna powinna być lekko zgięta w kolanie a stopa ustawiona prostopadle. 

Jeżeli w badaniu nastąpi brak jednego odruchu będzie to wskazywać na uszkodzenie pojedynczego nerwu obwodowego. Natomiast przy uogólnionym braku odruchów możemy podejrzewać polineuropatię (choroba obejmujące wiele nerwów jednocześnie), schorzenia rogów przednich rdzenia (miejsce wyjścia nerwów ruchowych z rdzenia kręgowego), miopatię. 

7.badanie czynnościowe 

8.ocena czucia 

Badanie czucia

1. Badanie czucia powierzchownego:

o czucia dotyku

o czucia bólu

o czucia temperatury

2. Badanie czucia głębokiego 

Orientacyjne badanie neurologiczne

- ocena orientacji co do miejsca, czasu i własnej osoby

- ocena śpiączki w skali Glasgow 

9.Zjawisko bólu w chorobach reumatycznych  

10.Budowa, czynność i zaburzenia tkanki łącznej.

Tkanka łączna (łac. textus connectivus) - jedna z podstawowych tkanek zwierzęcych, jest charakterystyczna dla zwierząt przechodzących dwie fazy gastrulacji i powstaje z mezenchymy, choć niektóre komórki pochodzą z neuroektodermy[1]. 

Komórki tkanki łącznej wytwarzają dużą ilość substancji międzykomórkowej, która wypełnia przestrzenie między nimi i składa się z istoty podstawowej oraz włókien. Tkanka łączna ma za zadanie: spajać różne typy innych tkanek, zapewniać podporę narządom i ochraniać wrażliwe części organizmu. 

Wygląd tkanki łącznej zależy od obfitości substancji międzykomórkowej.

Tkanka łączna właściwa [edytuj] 

Tkanka łączna właściwa dzieli się na: 

    * tkankę łączną zbitą

    * tkankę łączną zarodkową

    * tkankę łączną tłuszczową

    * tkankę łączną galaretowatą

    * tkankę łączną siateczkowatą

    * tkankę łączną wiotką 

Zaburzenia funkcji tkanki łącznej 

wywołane są często przez proces zapalny. Do zaburzeń tych należy 

czynnościowe „cofanie się" komórek tkanki łącznej, prowadzące np. 

do wzmożonej syntezy kolagenu typu III (embrionalnego) zamiast 

typu II, co prowadzi do rozrostu warstwy środkowej naczyń. 

Zamiast kolagenu typu II w nadmiarze bywa produkowany również 

kolagen typu I i IV. Pod wpływem procesu zapalnego może dojść do 

zwiększonego uwalniania i wzrostu aktywności enzymów 

degradujących składniki tkanki łącznej, np. kolagenaz. Są one 

wytwarzane przez komórki ziarniny reumatoidalnej i komórki 

znajdujące się w guzkach reumatoidalnych, makrofagi, chondrocyty 

i granulocyty. Dotychczas wyizolowano z tkanek kręgowców ok. 30 

kolagenaz. Po okresie zwiększonej degradacji tkanki łącznej 

następuje faza nasilonej syntezy, mającej na celu „gojenie" 

tkanek. Syntetyzowany jest kolagen o zwiększonej ilości 

hydroksyproliny i silniej skręconych łańcuchach - dochodzi do 

włóknienia i powstawania zrostów. „Odsłonięte" włókna kolagenowe, 

pozbawione ochronnej warstwy proteoglikanów ułatwiają 

krystalizację hydroksyapatytu. W tkance włóknistej pojawiają się 

beleczki kostne powodujące jej zesztywnienie. Proces zapalny 

wjamie stawowej prowadzi do depolimeryzacji kwasu hialuronowego, 

który traci zdolność tworzenia pętli, ma mniejszą lepkość i 

przestaje pełnić swoją funkcję w stawie. 
 
 Mechanizmy adaptacji w procesie usprawniania 

adaptacja to możliwość przystosowania się człowieka, jako organizmu i jednostki społecznej, do nowego stanu zdrowia i pozycji w środowisku. Adaptacja dotyczyć może zarówno sfery psychicznej, jak i organicznej człowieka. 

Przykładem adaptacji jest nauka pisania i wykonywania czynności lewą ręką, po utracie prawej ręki (gdy byliśmy praworęczni). 
 

Kompensacja - zrównoważenie 

Kompensacja jest procesem uruchamiającym naturalne rezerwy i możliwości zastępcze organizmu. Jest to zdolność do całkowitego lub częściowego zrównoważenia (wyrównania) skutków działania choroby lub urazu. 

Przykładem kompensacji jest przerost jednej nerki w przypadku utraty drugiej, prowadzący do zbilansowania funkcji układu moczowego. 

12.RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec przewlekle postępujący. 

Charakteryzuje się nieswoistym zapaleniem stawów, zmianami pozastawowymi i powikłaniami układowymi. Przebiega z okresami remisji i zaostrzeń. 

Proces zapalny dotyczy błony maziowej stawów, w której powstają nacieki limfocytów i komórek plazmatycznych. Błona ulega pogrubieniu i powoduje ograniczenie ruchomości stawu. W przebiegu choroby występuje osteoporoza oraz nadżerki nasad kostnych. Poprzez zmniejszenie ruchomości stawów, dochodzi do zaniku mięśni, w okolicy zmienionego chorobowo stawu.

W przebiegu RZS stwierdza się najczęściej symetryczne zapalenie stawów rąk: 

    * śródręczno-paliczkowych

    * międzypaliczkowych bliższych 

Występuje ból i obrzęk zajętych stawów z ograniczeniem ich ruchomości. Wcześnie dochodzi do zaników mięśni międzykostnych, glistowatych i mięśni kłębu kciuka. Często występuje zajęcie ścięgien i pochewek ścięgnistych. Uszkodzenie stawu i aparatu więzadłowego powoduje charakterystyczne odgięcie łokciowe (ulnaryzację) palców ręki, podwichnięcie dłoniowe paliczków dalszych, zmiany typu "łabędziej szyjki" i "palca butonierkowego". Powikłaniem może być również powstanie torbieli Bakera.

Reumatoidalne zapalenie stawów występuje około 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a dotyczy około 1-2% całej populacji. 

13.Łuszczycowe zapalenie stawów 

Łuszczycowe zapalenie stawów to przewlekła choroba zapalna stawów, która często występuje z łuszczycą, choć nie zawsze jest to regułą; czasem symptomy łuszczycy mogą być ledwie zauważalne. Łuszczyca może poprzedzać wystąpienie zapalenia stawów, obie choroby mogą wystąpić równocześnie, lub zapalenie stawów może wyprzedzać zmiany łuszczycowe; jednak schorzenia te przebiegają niezależnie od siebie. Leczenie łuszczycy nie powoduje ustąpienia objawów zapalenia stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów występuje z częstością około 0,1 % na świecie, z porównywalną ilością zachorowań u mężczyzn i kobiet, zaś najczęściej chorują ludzie w przedziale wiekowym od 20 do 40 roku życia. Nosiciele antygenu HLA-B27 są bardziej predysponowani do rozwoju łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów. 

Celem leczenia łuszczycowego zapalenie stawów jest zapobieganie kalectwu. Choroba prowadzi do destrukcji stawów i ich usztywnienia. Pacjent powinien być świadomy swojej choroby i powinien w pełni współpracować z lekarzem, gdyż tylko wtedy możliwa jest pełna kontrola choroby. 

Aby zapobiegać usztywnieniom, należy zadbać o ruch i utrzymanie odpowiedniej aktywności fizycznej. Nie należy tutaj jednak przesadzać, gdyż zbyt intensywne obciążanie stawów może mieć złe skutki. 

Przydatne może być stosowanie w diecie tranu rybnego, unikanie stresu, infekcji, czy też urazów i innych czynników, mogących spowodować wystąpienie rzutu choroby. Istnieje też pewna grupa leków, których chory powinien unikać, a mianowicie są to: beta-blokery, sole litu, oraz leki przeciwmalaryczne (chinina, chinidyna). 

W leczeniu mają zastosowanie leki zmniejszające ból, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki modyfikujące przebieg choroby - metotrexat, sulfasalazyna itp. - stosowane w zależności od odmiany choroby. W przypadku odmiany zajmującej kręgosłup bardziej wskazana jest sulfasalazyna, a metotrexat, gdy proces zapalny atakuje stawy obwodowe. 

Ważne jest natomiast, aby nie stosować leczenia lekami modyfikującymi przebieg choroby w przypadku odmiany ŁZS zajmującego stawy międzypaliczkowe dalsze. 

Istnieje też alternatywa dla leczenie farmakologicznego w postaci zabiegu chirurgicznego. Obejmuje on 2 procedury: synowektomię i plastykę stawu. Takie leczenie wskazane jest u chorych z dużego stopnia zniekształceniami i ograniczeniami ruchów. 

14.Zapalenie wielomięśniowe 

Zapalenie wielomięśniowe (łac. polymyositis, skrót PM) - przewlekłe zapalenie mięśni o charakterze idiopatycznym i nabytym. Jego szczególną odmianą jest zapalenie skórno-mięśniowe. PM należy do szczególnej grupy chorób reumatycznych, zwanych układowymi schorzeniami tkanki łącznej. Zatem oprócz mięśni szkieletowych choroba będzie dotyczyć nieraz serca, płuc, przewodu pokarmowego, stawów czy naczyń krwionośnych[1]. 

Ogólne objawy :Osłabienie, zmęczenie, stany podgorączkowe, rzadziej gorączka, spadek masy ciała[1]. 

Badania laboratoryjne, Z krwi, Badania histopatologiczne , Badania czynnościowe, elektromiografia, spirometria/bodypletyzmografia, DLCO, EKG 

Kryteria rozpoznawcze zapalenia wielomięśniowego

Według Bohana i Petera (1975): rozpoznanie PM jest pewne, gdy spełnione są 4 kryteria; prawdopodobne, gdy 3; możliwe, gdy występują 2 kryteria: 

   1. symetryczne, narastające osłabienie mięśni pasa barkowego i/lub biodrowego,

   2. obraz histologiczny typowy dla zapalenia mięśni,

   3. zwiększona aktywność kinazy kreatynowej lub aldolazy w surowicy,

   4. cechy pierwotnego uszkodzenia mięśni w elektromiografii.

Leczenie [edytuj]

Farmakoterapia [edytuj] 

    * Glikokortykosteroidy: np. prednizon 1 mg/kg/doba. Przy ostrym początku choroby lub cięższym przebiegu zastosowanie ma pulsoterapia metyloprednizolonem 0,5 do 1 g przez 3 dni. Czasem sterydoterapia jest wymagana do końca życia. Wówczas szczególnie istotna jest profilaktyka ewentualnych powikłań takiego leczenia[1].

    * Leki II rzutu (przy braku poprawy podczas steroidoterapii lub w ciężko przebiegających przypadkach chorobowych): dodatkowo do glikokortykosteroidów - metotreksat 1 raz w tygodniu (z podawaniem kwasu foliowego), azatiopryna, cyklosporyna A, cyklofosfamid, mykofenolan mofetylu, immunoglobulina ludzka[1]. 

Leczenie usprawniające [edytuj] 

• Kinezyterapia - w ostrej fazie choroby tylko ćwiczenia bierne zapobiegające skurczom; podczas rekonwalescencji ćwiczenia izometryczne i w odciążeniu, potem stopniowo trening izotoniczny i aerobowy. Dobry efekt dają ćwiczenia w wodzie[1]. 
   

4. Pomiary linijne

K.GÓRNA

Dł.wzgledna: wyrostek barkowy łopatki - wyrostek rylcowaty k.promieniowej

Dł.bezwzgledna: guzek wiekszy k.ramiennej-wyrostek rylcowaty k.promieniowej

Dł.absolutna: guzek wiekszy k.ramiennej- opuszka III palca

(jesli palec jest amputowany to do najdłu_szego palca )

Dł.ramienia: guzek wiekszy k.ramiennej- wyrostek łokciowy k.łokciowej (lub

nadkłykiec boczny k.ramiennej)

Dł.przedramienia: wyrostek łokciowy k.łokciowej-wyrostka rylcowatego k.łokciowej ( lub

k.promieniowej)

Dł.reki: od linii łaczacej wyrostki rylcowate k.przedramienia-opuszka III palca po

stronie grzbietowej

Szerokosc reki: odległosc miedzy główka II i V k.sródrecza

K.DOLNA

Dł.wzgledna: kolec biodrowy przedni górny- kostki przysrodkowej goleni

Dł.bezwgledna: kretarz wiekszy k.udowej -kostki bocznej goleni

Dł.absolutna: kretarz wiekszy k.udowej -krawedzi zewnetrznej stopy

Dł.uda: kretarz wiekszy k.udowej -szpara stawu kolanowego po stronie bocznej

Dł.goleni:szpara stawu kolanowego po stronie przysrodkowej-kostka przysrodkowa goleni

Dł.stopy:od guza pietoweg po stronie podeszwowej-konca palucha

Szerokosc stopy: od głowki I kosci sródstopia - V po stronie grzbietowej

ODCINEK SZYJNY KREGOSŁUPA

Zgiecie: od guzowatosci potylicznej- wyrostek kolczasty VII kregu szyjnego

Wyprost:od szczytu brudki - wciecia jarzmowego rekojesci mostka

Zgiecie boczne:od wyrostka sutkowatego k.skroniowej- wyrostka barkowego łopatki

Skret: odszczytu brudki- wyrostka barkowego łopatki

ODCINEK PIERSIOWY I LEDZWIOWY KREGOSŁUPA

piersiowy

Zgiecie: wyrostek kolczasty kregu TH1 - TH12

ledzwiowy

Wyprost: koniec wyrostka mieczykowatego- guzek łonowy k.łonowej

Zgiecie: wyrostek kolczasty L1 - L5

Skłon w bok: dól pachowy- najwy_sze miejsce talerza k.biodrowej

     Skret: dolny odcinek wyrostka mieczykowatego-kolec biodrowy przedni górny\

Obwody

K.GÓRNA

R1: górna krawedz dołu pachowego-krawedzi przykregosłupowej łopatki

R1: wciecie jarzmowe rekojesci mostka - -//-

R2: w najgrubszym miejscu ramienia

Ł : wyrostek łokciowy i 2 nadkłykcie k.ramiennej

P1: w najgrubszym miejscu przedramienia

P2: wyrostki rylcowate obu kosci przedramienia

K.DOLNA

P1: kretarz wiekszy k.udowej-szpary posladkowej

P2: spojenie łonowe-szpary posladkowej

U1: w najgrubszym miejscu uda

U2: 6-8 cm nad podstawa rzepki

K: na wysokosci szpary stawu kolanowego

G1: w najgrubszym miejscu goleni

     G2: nad kostkami

6.Badanie odruchów fizjologicznych

Prawidłowe odruchy fizjologiczne świadczą o niezaburzonej funkcji łuku odruchowego, czyli drogi od receptora przez rdzeń kręgowy do efektora, którym jest mięsień. Badanie przeprowadza się za pomocą młoteczka neurologicznego, którym dość silnie i energicznie uderza się w ścięgno badanego mięśnia (rzadko w kość). W rezultacie dochodzi do jego skurczu. Podczas badania ocenia się m.in. symetrię i szybkość reakcji. Poza tym zwraca się uwagę czy odruch jest wzmożony, osłabiony bądź też w ogóle nie występuje. W badaniu neurologicznym oceniane są wymienione niżej odruchy: 
 
Odruch z mięśnia dwugłowego ramienia polega na uderzeniu młoteczkiem w ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia przy lekko zgiętym przedramieniu. W konsekwencji dochodzi do zgięcia kończyny w stawie łokciowym. 
 
W odruchu z mięśnia trójgłowego bada się reakcję po uderzeniu w ścięgno mięśnia trójgłowego ramienia (podobnie jak wyżej). Prawidłowo następuje wyprostowanie kończyny w stawie łokciowym. 
 
Odruch ramienno-promieniowy jest wynikiem uderzenia młoteczkiem w ścięgno mięśnia ramienno-promieniowego (powyżej nadgarstka). W rezultacie obserwuje się zgięcie w stawie łokciowym. 
 
Odruch z mięśni przywodzicieli uda jest reakcją na uderzenie w kłykieć przyśrodkowy kości udowej powodując skurcz i przywiedzenie kończyny dolnej. 
 
Odruch kolanowy (dobrze wszystkim znany) w postaci wyprostowania kończyny w stawie kolanowym jest reakcją mięśnia czworogłowego uda na uderzenie w jego ścięgno poniżej rzepki. Badanie przeprowadza się u pacjenta w pozycji siedzącej. 
 
Odruch skokowy powstaje na skutek uderzenia w ścięgno Achillesa (mięśnia trójgłowego łydki). Za prawidłowy wynik uznaje się zgięcie podeszwowe stopy. Przy czym kończyna dolna powinna być lekko zgięta w kolanie a stopa ustawiona prostopadle. 
 
Jeżeli w badaniu nastąpi brak jednego odruchu będzie to wskazywać na uszkodzenie pojedynczego nerwu obwodowego. Natomiast przy uogólnionym braku odruchów możemy podejrzewać polineuropatię (choroba obejmujące wiele nerwów jednocześnie), schorzenia rogów przednich rdzenia (miejsce wyjścia nerwów ruchowych z rdzenia kręgowego), miopatię.

8. OCENA BÓLU 1) Subiektywny opis dolegliwości 2) Sposób pojawiania i zachowania się bólu 3) Opis czynników które nasilają lub zmniejszają ból 4) Natężenie, czas trwania i charakter bólu 5) Miejsce występowania i okolice, do których promieniuje 6) Objawy towarzyszące odczuwaniu bólu (przyspieszone tętno, zaczerwienienie, mdłości) 7) Czas dnia i nocy = rozkład jazdy 8) Wybór metody badania bólu - np. skala 10 - cio stopniowa Anatomiczna lokalizacja bólu - chory potrafi czasami zlokalizować ból ściśle, a czasami ma z tym trudności, wskazuje raczej okolicę ciała, która go boli. v Ból skórny v Ból głęboki i przeniesiony (=promieniuje na odległe tkanki) v Ból segmentarny - zlokalizowany w odległych strefach w odniesieniu do chorego narządu. v Ból kostno - stawowo v Ból mięśniowy v Klasyfikacja bólu - ze względu na czas trwania, natężenie: v Ból ostry v Ból podostry v Ból przewlekły  
Charakter czyli jakość bólu - określenia: tępy, rwący, kurczowy, piekący, rozsądzający, promieniujący

     Ćw.masaż .maszaż wodny .balneoterapia, diatermia 

21  Mechanizmy kompensacji  Inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku szans na pełny powrót do funkcji w krótkim czasie a inaczej w przypadku gdy odzyskanie pełnej sprawnosci okaże się nie możliwe lub będzie wymagało wielu miesiecy czy wielu lat.

Taka sytuacja wymaga w programowaniu rehabilitacji  ukierunkowanie jej na umiejetność rozwiniecia mechanizmów kompensacyjnych a w ostateczności, jeżeli okażą się one nie wystarczajace, wdrozenie czynnika adaptacji. W wielu jednak sytuacjach granica pomiędzy kompensacją a adaptacją nie jest wyraźna.

Kompensacja to zdolnoś zastepowania, drogą odtwarzania, utraconych funkcji ruchowych w narządzie ruchu, poprzez prace odpowiedzialną za nią, a tylko częsciowo uszkodzonego elementu lub całkowite przejęcie jej przez inną, zdrową składową tego narządu.

Co możemy powiedzieć o kompensacji?

Procesem kompensacji rządą prawa sformuowane przez Anochina (uczeń Pawłowa)

-          każdy żywy organizm posiada odpoweidnie mechanizmy  fizjologicze pozwalające na zastapienie funkcji róznych narządów, których prawidłow działanie zostało zabyrzone z powodu przebutego urazum choroby lub innego czynnika destrukcyjnego

-          uruchomienie rezerw czynnościowych (kompensacyjnych ) może nastąpić samoczynnie  tylko w sytuacji zakłucenia czynności podstawowych mechanizmów fizjologicznychodpowiedzialnych za daną czynność

-          zadziałanie czynnika destrukcyjnego samoczynnie bez udziału uruchamiania procesy kompensacji bez zalezności od miejsca uszkodzenia, jego charakrteru oraz narządu poszkodowanego

-          powrót, reedukacji utraconych funkcji nie jest procesem trwałym, tzn że  może zostac wtórnie zaburzony po ustaniu działania bodźców terapeutycznych tzn, że wymaga kontynuacji treningu leczniczego. Należy przy tym modyfikować ów trening przy stale zmieniajacych się, odpowiednio dobieranych bodźców aferentnych. Ich skuteczność  zależy od tego czy są one potwierdzane (bodźce-sygnał- odpowiedź) przez analizato t kinestetyczny  podczas całego procesu usprawniania.

22,. Adaptacją nazywamy umiejętność dostosowania się człowieka do warunków socjalnych, stanu morfologicznego, który trzeba przyjąć za utrwalony. Adaptacja umożliwia więc przystosowanie się do zmniejszonej sprawności ważnych narządów w następstwie choroby lub urazu. Odpowiednio sterowana lub wykorzystana adaptacja umożliwia uzyskanie jak najbardziej optymalnego wyniku końcowego leczenia. Za najważniejsze w procesie adaptacyjnym uważa się uzyskanie samodzielności życiowej tej szeroko rozumianej, a więc zarówno w czynnościach dnia codziennego, jak i czynnościach zawodowych, społecznych i rodzinnych. Adaptacji czyli przystosowaniu podlega sfera duchowa (umysłowa) i organiczna człowieka.

 
20. Podstawowe środki rehabilitacji medycznej

Ćwiczenia ruchowe 
 
- gimnastyka lecznicza 
 
- terapia zajęciowa

Psychoterapia

 
Pomocnicze środki lecznicze

Fizykoterapia

Zaopatrzenie ortopedyczne 
- aparaty 
- protezy 
- sprzęt pomocniczy do samoobsługi

Środki farmakologiczne

Korekcyjne zabiegi operacyjne

 
Ćwiczenia fizyczne (kinezyterapia)  
to najbardziej fizjologiczna droga postępowania  
w usprawnianiu leczniczym 
 

Ćwiczenia stosowane w usprawnianiu leczniczym:

ćwiczenia ogólnie usprawniające - działają na cały organizm, poprawiają ogólną wydolność fizyczną oraz czynność układów: krążenia, oddechowego  
i nerwowego

ćwiczenia miejscowe-obejmują pewne kończyny lub grupy mięśniowe, zwiększają zakres ruchów  
w stawach

ćwiczenia metodami specjalnych wzorców,  
np. Vojta, PNF; głównie w uszkodzeniach OUN

ćwiczenia specjalne, np. oddechowe, rozluźniające, koordynacyjne

gry sportowe, zabawy ruchowe, choreoterapia

Ćwiczenia bierne (pomoc drugiej osoby  
lub sprzętu do ćwiczeń, bez udziału pacjenta)

utrzymanie lub poprawa zakresu ruchu w stawach

zabezpieczenie przed przykurczami, zniekształceniami

zachowanie pamięci ruchowej

wyzwalanie bodźców proprioceptywnych

ochrona przed odleżynami

Ćwiczenia bierne

mięśnie rozluźnione,

ruch w tzw. pozycjach izolowanych (w pozycji leżącej lub siedzącej z ustabilizowaniem bliższego odcinka stawu),

ruchy delikatne i płynne, powtarzane,

nie mogą sprawiać bólu

Ćwiczenia redresyjne-odmiana ćwiczeń biernych

stosowane w przypadku przykurczów i ograniczenia ruchów w stawie,

wykonywane coraz rzadziej,

wymagają przygotowania, np. okład parafinowy, ciepła kąpiel i masaż,

wykonuje się je z użyciem odpowiednio dawkowanej siły, w pozycjach izolowanych,

przeciwskazanie-osteoporoza

Ćwiczenia czynne (wykonywane przy aktywnym współudziale pacjenta):

izometryczne,

prowadzone,

w odciążeniu,

czynne wolne,

oporowe.

Ćwiczenia izometryczne

napinanie mięśni bez ruchu w stawie,

jeden z pierwszych etapów reedukacji mięśni,

osłabienie siły mięśniowej do 1-2 w skali Lovetta,

u pacjentów podczas dłuższego stosowania opatrunków unieruchamiających,

po zabiegach operacyjnych, gdy ruch w stawie jest jeszcze przeciwskazany,

przeciwdziałają występowaniu zaników mięśniowych  
z nieczynności (m. czworogłowy uda, naramienny, pośladkowy).

Ćwiczenia prowadzone

kinezyterapeuta podtrzymuje kończynę i prowadzi ruch zapoczątkowany przez pacjenta i wykonywany z jego udziałem,

gdy mięśnie są zbyt słabe, aby pokonać masę kończyny (Lovett 2),

pacjenta poucza się jaki ruch i z użyciem których grup mięśniowych ma być wykonany,

chory wykonuje je pod kontrolą wzroku przy słownym bodźcu instruktora,

w przypadkach porażeń wiotkich reedukacja to odtworzenie pamięci danego ruchu,

dobre wyniki daje wówczas równoczesne ćwiczenie kończyny zdrowej i porażonej.

Ćwiczenia w odciążeniu

wykonuje pacjent w warunkach wyłączenia masy odcinka ciała, który wykonuje ruch,

zawieszenie kończyny lub całego ciała z użyciem systemu bloczków,

ćwiczenia na śliskich powierzchniach lub na wrotkach,

odpowiednie style pływania,

zmniejszenie masy ciała przy słabej sile mięśniowej stwarza lepsze warunki dla wykonania ruchu,

możliwość wykonywania ruchu zachęca ciężko poszkodowanych pacjentów do dalszych ćwiczeń i budzi wiarę we własne siły.

Ćwiczenia czynne wolne

bez użycia sprzętu pomocniczego,

gdy mięśnie są zdolne do pokonywania ciężaru danego odcinka ciała (Lovett 3),

ruchy jednopłaszczyznowe w płaszczyźnie prostopadłej  
do podłoża,

utrzymanie lub zwiększenie siły mięśniowej i zakresu ruchów w stawach,

poprawa koordynacji i precyzji oraz ogólnej sprawności ruchowej,

stanowią fazę przejściową między ćwiczeniami  
w odciążeniu i ćwiczeniami z oporem,

tempo, liczba powtórzeń dostosowane do aktualnych możliwości chorego,

stopniowanie ćwiczeń od łatwiejszych i prostych do trudniejszych i złożonych

korzystne połączenie z muzykoterapią lub rytmiką.

Ćwiczenia oporowe

oprócz masy danego odcinka ciała włączono dodatkowy opór (ręce terapeuty, woreczki z piaskiem, ciężarki),

urządzenia typu „Atlas",

trening siłowy-zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni,

wzmocnienie siły mięśniowej-krótkotrwałe, dłuższe obciążenia,

poprawa wytrzymałości-mniejsze obciążenie przez dłuższy czas,

odpowiednie dawkowanie i stopniowanie oporu, czas treningu, tempo oraz liczba powtórzeń ćwiczeń,

nigdy nie spowodować przemęczenia mięśni,

właściwe wykonywanie ruchu przez odpowiednie grupy mięśniowe,

unikanie substytucji-wykonywanie ruchu przez inne zastępcze mięśnie (gdy istnieje szansa powrotu funkcji mięśni),

porażenia trwałe-dążenie do substytucji (spełnia rolę celowej kompensacji).

 
Ćwiczenia ogólnie usprawniające - kondycyjne

służą poprawieniu ogólnej sprawności pacjenta (długotrwała choroba, unieruchomienie),

korzystanie z kul lub innego zaopatrzenia ortopedycznego wymaga większego wysiłku niż poruszanie się osób zdrowych,

prowadzone w sali gimnastycznej lub na powietrzu,

 
Ćwiczenia ogólnie usprawniające - adaptacyjne

ich zadaniem jest przystosowanie pacjenta do życia z niepełnosprawnością, 
dotyczy to głównie osób z nieodwracalnymi uszkodzeniami narządu ruchu, które pomimo swojej dysfunkcji muszą zdobyć optymalną sprawność,

osłabienie na stałe funkcji jakiejś części narządu ruchu może być zastąpione częściowo na drodze kompensacji przez część symetryczną (ręka-ręka) lub zupełnie inny narząd (ręka-noga),

kompensacja przez użycie protezy lub przyrządu pomocniczego,

przygotowanie do kompensacji, np. przy uszkodzeniu kończyn dolnych wzmacniamy mięsnie tułowia i kończyn górnych,

nauka chodu przy użyciu sprzetu pomocniczego to także ćwiczenie adaptacyjne

Sprzęt pomocniczy do chodzenia

balkonik do nauki chodzenia często w pierwszym etapie nauki chodu

kule i laski stosowane przejściowo lub na stałe,

dobrze dobrane,

prawidłowa nauka chodu o kulach,

kule pachowe stosowane coraz rzadziej,

Fizykoterapia 
 
Stosowanie w celach leczniczych różnych zabiegów fizycznych, wywierających określony wpływ na organizm

energia elektryczna

energia termiczna

woda

masaż

Bodźce fizyczne oprócz działania miejscowego wpływają na cały ustrój na drodze odruchowej. 
Fizykoterapia w rehabilitacji spełnia rolę czynnika pomocniczego. 
Jest stosowana przed, w czasie, albo po ruchowych ćwiczeniach leczniczych, rzadko jako podstawowy zabieg leczenia zachowawczego. 
Najczęściej stosowane zabiegi fizykoterapeutyczne w dysfunkcjach narządu ruchu:

elektroterapia

magnetoterapia

termoterapia

światłolecznictwo

ultradźwięki



24. Rejestracja postępów w leczniczym usprawnianiu (dokumentacja)

prowadzona dla prawidłowej oceny wyników leczenia usprawniającego,

badanie kliniczne i obserwacja pacjenta,

opis stanu wyjściowego pacjenta

zakres ruchów w poszczególnych stawach,

ocena siły mięśniowej,

ogólna sprawność funkcjonalna (specjalne skale)

po ustalonym okresie sprawdza się postępy rehabilitacji,

modyfikacja procesu leczenia,

używanie metod obiektywnychdynamometrów, kątomierzy, rejestracji fotograficznej

34.35.36

6.4.1. Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk

     Schorzenie to powstaje w stawie promieniowo-nadgarstkowym oraz promieniowo-łokciowym dalszym, najczęściej w stawie między kością czworoboczną większą a kością śródręcza. Nasilony ból i dysfunkcje powodują zmiany w obrębie stawu nadgarstkowo

-śródręcznego kciuka.  

6.4.2. Choroba zwyrodnieniowa stawów łokciowych

     Najczęściej występująca lokalizacja tej postaci choroby to staw ramienno-łokciowy. Osteofity ograniczają zakres ruchów, a ruchy te są bolesne. Występuje osłabienie siły mięśniowej kończyny górnej. 

6.4.3. Choroba zwyrodnieniowa stawów barkowych

     Obejmuje ona najczęściej staw obojczykowo-barkowy i wywołuje ból barku promieniujący do łopatki, szyi i ramienia oraz ograniczenie odwodzenia i skręcania ramienia na zewnątrz. 

6.4.4. Choroba zwyrodnieniowa stawów skokowych

     Ta postać choroby jest następstwem urazów i zaburzeń statyki stopy. Ruch jest wówczas ograniczony i bolesny, a chód niezgrabny. Wyrośla kostne w stawie śródstopno

-paliczkowym palucha ograniczają ruchy w tym stawie.

6.4.5. Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych

     W chorobie zwyrodnieniowej stawów kolanowych dochodzi do zaniku chrząstki, więzadła stają się luźniejsze, stawy zaś mniej stabilne. Chory odczuwa miejscowy ból wywodzący się z więzadeł i ścięgien. Tkliwość przy palpacji i ból przy ruchu biernym to objawy, które pojawiają się względnie późno. Skurcze i przykurcze mięśni potęgują ból. Może wystąpić mechaniczna blokada ruchu wywołana przez osteofity lub wolne ciała w jamie stawu. W zaawansowanym okresie choroby występuje odkształcenie (odchylenie) osi kończyny. Zmiany wcześniej powstają w stawie rzepkowo - udowym. Pacjent skarży się na ból w stawach kolanowych, zwłaszcza podczas chodzenia po schodach i wstawania z krzesła - kiedy rzepka jest silnie przypierana do kości udowej.

     Podczas badania przedmiotowego stwierdza się pogrubienie i stwardnienie torebki stawowej, zatarte obrysy stawu, w przypadku pojawienia się w nim wysięku zaczerwienioną skórę tej okolicy. a w razie pojawienia się wysięku w stawie jego obrysy są zatarte. Ciepłota tej okolicy jest podwyższona. Podudzie ustawia się w niewielkim zgięciu w pozycji przeciwbólowej.  

6.4.6. Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych             

Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych charakteryzuje się stopniowo zwiększającą się sztywnością i zmniejszającym się zakresem ruchów. Ból może być odczuwany w okolicy pachwinowej lub promieniować do kolana. Przyczyny zmian zwyrodnieniowych są następujące:

-          wrodzona dysplazja lub zwichnięcie stawu biodrowego,        martwica aseptyczna głowy kości udowej,         młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej,         urazy,          zaburzenia statyki,       otyłość.

6.4.7. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa             

  W chorobie zwyrodnieniowej szyjnej części kręgosłupa najczęściej występujące objawy to:

-          podrażnienie lub ucisk korzenia nerwowego w otworze międzykręgowym, zwykle C5-6 lub C6-7, powodujące powstawanie zespołu rwy ramiennej (ból karku promieniujący wzdłuż kończyny górnej), zaburzenia czucia i czasem niedowłady mięśni w obrębie kończyn górnych,

-          zwężenie wyrostków poprzecznych kręgów przez wyrośla kostne wywołujące ucisk tętnic kręgowych i zaburzenia ukrwienia mózgu w postaci napadowych, połowiczych bólów głowy lub zespołu tętnicy szyjnej, przejawiają się zawrotami głowy, zaburzeniami równowagi, oczopląsem oraz szumem w uszach.

   W chorobie zwyrodnieniowej części piersiowej kręgosłupa dominują tępe, rozlane bóle pleców, niekiedy nerwoból międzyżebrowy oraz bóle naśladujące dolegliwości stenokardialne. W chorobie zwyrodnieniowej części lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa najczęściej występują takie dolegliwości jak:

-          bóle wyzwalane przemieszczaniem się jądra miażdżystego krążka międzykręgowego wywierającego ucisk na korzenie nerwowe,

-          ból o charakterze postrzału (lumbago), umiejscowiony w okolicy lędźwiowej i okolicy pośladków lub rwy kulszowej (ischialgia) promieniujący wzdłuż kończyny dolnej aż do stopy, często pojawiający się nagle w następstwie wysiłku fizycznego wykonywanego w nieprawidłowej pozycji, jak np. podnoszenie ciężaru przy zgiętym do przodu kręgosłupie      

i wyprostowanych kończynach dolnych,

-          dyskopatia najczęściej na poziomie L4-5 lub L5-S1,

-          w czasie ostrej rwy kulszowej chory leży na wznak, zginając „chorą" kończynę w stawie biodrowym  i kolanowym oraz opierając się przodostopiem o podłoże, co powoduje rozluźnienie nerwu kulszowego powstaje odruchowo bólowe boczne skrzywienie kręgosłupa z przerzuceniem masy ciała na „zdrową" kończynę dolną,

-          obronne napięcie mięśni przykręgosłupowych, spłaszczenie lordozy lędźwiowej; chory unika nawet najmniejszych ruchów kręgosłupa, wybitnie dodatni objaw Lasegue'a. 

   Występuje ograniczenie rotacji uda do wewnątrz, przeprostu i odwiedzenia, czego następstwem jest przeciwbólowe ustawienie kończyny w przywiedzeniu i zgięciu do ok. 45ş. Stopniowo utrwalają się przykurcze utrudniające chód, schylanie się oraz siadanie, doprowadzając do silnego kalectwa, a także ból statyczny, niepozwalający na nocny wypoczynek.

Chociaż rozpoznanie choroby zwyrodnieniowej stawów jest stosunkowo proste, to należy pamiętać o innych częstszych schorzeniach (r.z.s., spondyloartropatiach seroujemnych, pseudodnie). Rozmieszczenie dolegliwości stawowych odmienne od typowej lokalizacji wskazuje na wtórną chorobę zwyrodnieniową i wymaga dalszego postępowania diagnostycznego (np. choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego, metaboliczne, nowotworowe i zaburzenia biomechaniczne zmieniające funkcję stawu i kości). Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów podmiotowych, przedmiotowych oraz badania radiologicznego.  

Wyniki badania laboratoryjnych pozwalają na wykluczenie innych przyczyn zapalenia stawów (r.z.s., dny moczanowej). OB jest zwykle prawidłowy lub nieznacznie przyspieszony. Płyn stawowy jest jasny i lepki.               

Badania radiologiczne wykazują zazwyczaj następujące zmiany:

-          zwężenie szpary stawowej,        zwiększoną gęstość warstwy podchrzęstnej kości,         osteofity tworzące się na brzegach stawów,        pseudotorbiele powstające w podchrzęstnej warstwie kości.  

6.6.  LECZENIE choroby zwyrodnieniowej stawów

     Przebieg choroby zwyrodnieniowej ma charakter postępujący, ale niekiedy zatrzymuje się lub wycofuje.             

Leczenie zachowawcze obejmuje leczenie farmakologiczne i fizjoterapeutyczne. Celem tego leczenia jest łagodzenie objawów choroby, zwłaszcza bólu, oraz umożliwienie wprowadzenia ćwiczeń usprawniających zanim nastąpi upośledzenie sprawności.

     Wstępne ustalenia przed podjęciem leczenia muszą dotyczyć stadium zmian tkankowych, liczby zajętych stawów, cyklu bólów u pacjenta, określenia głównych przyczyn bólu (czy jest on wywołany uszkodzeniem biomechanicznym czy zapaleniem) oraz stylu życia chorego.             

Pacjent z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego lub kolanowego powinien zostać poinformowany o konieczności unikania miękkich, głębokich krzeseł i foteli, z których trudno się podnieść. Powinien również wiedzieć, że niewskazane jest stosowanie poduszek pod kolana ponieważ sprzyja powstawaniu przykurczów. Pacjent powinien siedzieć na prostych, twardych krzesłach, spać na twardym łóżku, używać siedzenia samochodowego dostosowanego do jego potrzeb, dbać o odpowiednią postawę ciała, nosić dobrze podbite buty lub obuwie sportowe, stale prowadzić odpowiednią aktywność, zarówno w pracy zawodowej jak i w domu oraz odciążać chory staw poprzez odpoczynek i korzystanie z kul lub laski.             

Ćwiczenia izometryczne, izotoniczne oraz izokinetyczne, a także ćwiczenia postawy ciała, podtrzymują dobry stan chrząstki i zakres ruchów. Szczególnie istotne dla stawów zajętych procesem chorobowym są ćwiczenia w odciążeniu.              

Unieruchomienie, nawet na względnie krótki czas, może doprowadzić do zaostrzenia i pogorszenia przebiegu klinicznego choroby.             

Zahamowanie zmian zwyrodnieniowych stawów głównie kolanowych i biodrowych można uzyskać w wyniku dobrze zaplanowanego leczenia za pomocą fizjoterapii. W każdym przypadku należy zachowywać właściwe proporcje między odpoczynkiem (4-6godzin w ciągu dnia) umożliwiającym właściwe nawodnienie chrząstki), a ćwiczeniami i wysiłkiem. 

6.6.1. Fizjoterapia

Cele leczenia fizjoterapeutycznego to:

-          zmniejszenie dolegliwości bólowych,        przeciwdziałanie ograniczeniu ruchomości        ograniczenie występowania przykurczów mięśni i osłabienia siły mięśniowej

Leczenie przeciwbólowe powinno uwzględniać:

-          zmniejszenie bólu tkankowego - somatycznego,         czynnik sugestywny (leczenie w warunkach życzliwości i przekonania o jego skuteczności),        placebo (żaden ze stanów patologicznych nie jest tak podatny na placebo jak ból).  

Fizykalne metody walki z bólem somatycznym są następujące:

A.    Elektroterapia B.     Termoterapia C.     Laseroterapia.    Magnetoterapia

6.6.1.1. Elektroterapia

     Każdy prąd w granicach tolerancji czuciowej ma działanie przeciwbólowe. Można maksymalizować to działanie kształtując jego natężenie i przebieg.

Obecnie w elektroterapii bólu stosuje się:

-          stały prąd galwaniczny         prądy diadynamiczne        prądy interferencyjne         TENS (przezskórna elektroneurostymulacja)        elektroakupunkturę

   Główne wskazania do elektroterapii stanowią bóle ograniczone. Preferując określoną metodę należy uwzględnić wybór pacjenta.

6.6.1.2. Termoterapia

Zasady stosowania termoterapii w zmianach zwyrodnieniowo-zniekształcających są następujące:

1.      W przypadku bólów spowodowanych jedynie zmianami w tkance łącznej u osób  młodych w początkowych stadiach choroby zalecane są takie zabiegi jak         gorące kąpiele,        okłady borowinowe,         masaż.

Cele tego postępowania to:

-          poprawa krążenia miejscowego,

...43. ĆWICZENIA BIERNE

 zastosowanie        siła mięśniowa 0 i  ,   pacjenci akinetyczni (pozbawieni normalnej aktywności ruchowej,   u pacjentów u których ruch czynny jest przeciwwskazaniem

 cele:       zamiana ruchu biernego na czynny   , wzmożenie torowania proprioceptywnego , wzmożenie torowania exteroceptywnego   wzmożenia torowania ideomotorycznego ,  poprawa trofiki tkanek miękkich objętych porażeniem  , zapobieganie odleżynom (poprawa trofiki, działanie pompy mięśniowej),  utrzymanie fizjologicznych zakresów ruch , utrzymanie prawidłowej elastyczności  i plastyczności mięsni, więzadeł i torebek,    zapobieganie procesom osteomalacji

 wskazania:     porażenia i niedowłady mięśni zarówno wiotkie jak i spastyczne,       początkowy okres uruchomiania stawu po zabiegu operacyjnym ,   stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny,  zła trofika tkanek miękkich (pacjenci nieprzytomni)

 przeciwwskazania:         przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach),  stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych    ,stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych    ,stany zapalne żył,      rany skóry, mięśni i tkanek miękkich  ,     stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)  , występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości) ,     temperatura powyżej 38°,     ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)   ,  ogólny ciężki stan pacjenta     , stan po tomografii komputerowej z kontrastem   ,  stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

 metodyka:

 pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 0 i 1

 stabilizacja:         stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był wspomagany przez sąsiednie stawy          uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące

 chwyt:          musi być pewny, nie może jednak wywoływać u chorego dolegliwości bólowych         zawsze dobieramy tak by nie ćwiczyć przez dwa stawy (np.: ćwicząc staw barkowy trzymamy powyżej stawu łokciowego a nie w okolicy stawy nadgarstkowego)

 zasady wykonywania ruchu:    fizjologicznym zakresie ruchu zgodnym z normą dla danego stawu,     w stawach bolesnych nie należy nigdy przekraczać granicy bólu   

 liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie od 20 do30 razy w czasie jednego zabiegu

 ćwiczenia bierne wykonuje się 2-3 razy dziennie (im cięższy stan pacjenta tym częściej)

 tempo ćwiczeń wolne i rytmiczne   

44.    ĆWICZENIA CZYNNE W ODCIĄŻENIU

 zastosowanie:        w odniesieniu do tych grup mięśniowych, których siła oscyluje od -2 do +2

 cele:       przeciwdziałanie zanikom mięśniowym        uzyskanie przyrostu siły mięśniowej do wartości umożliwiających swobodne poruszanie kończyną  lub jej częścią  (doprowadzenie jej do poziomu na 3 wg. Lowetta)        utrzymanie fizjologicznego zakresu ruchów w stawach poprzez systematyczne odżywianie chrząstki stawowej         umożliwienie wykonywania ruchu w stawach w pełnym zakresie , podtrzymując tym samym prawidłową dotychczasową elastyczność mięśni zawiadujących danym stawem, więzadeł i innych struktur

 wskazania:          zaniki i znaczne osłabienie siły mięśniowej    , niepełny zrost kostny, zmiany zwyrodnieniowe stawów     ograniczenia ruchomości w stawach     stany po unieruchomieniu      zespoły bólowe w obrębie aparatu ruchu

 przeciwwskazania:         stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych     stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych        stany zapalne żył       rany skóry, mięśni i tkanek miękkich     stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)       występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)    temperatura powyżej 38°        ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)       ogólny ciężki stan pacjenta      stan po tomografii komputerowej z kontrastem         stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)  

 metodyka:

 pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 2

 odciążenie uzyskuje się poprzez: podwieszenie ćwiczonej kończyny, zmniejszenie tarcia o podłoże, zanurzenie chorego w wodzie, podtrzymywanie ćwiczonej kończyny rękami fizjoterapeuty

 podwieszenie ćwiczonej kończyny

1.       podwieszenie osiowe      punkt zawieszenia ćwiczonej kończyny znajduje się prostopadle nad osią ruch      podwieszki zakładamy tak, aby ćwiczona kończyna była w pełni odciążona          ruch powinien się zaczynać od momentu bezwładności  kończyny, tzn. że po każdym wykonaniu ruchu kończyna pozostaje przez chwilę w pozycji wyjściowej

2.       podwieszenie pozaosiowe

 zmniejszenie tarcia o podłoże     uzyskuje się poprzez:          wytalkowanie gładkiej powierzchni, po której odbywa się ruch      podłożenie pod ćwiczoną kończynę sukna lub krążków z waty         przymocowanie wrotek do ćwiczonej kończyny

 zanurzenie chorego w wodzie     stwarza najlepsze warunki dla pracy słabych mięśni   środowisko wodne powoduje:      odciążenie        rozluźnienie        umożliwia wykorzystanie siły unoszącej ciało dla wspomagania ruchów

 podtrzymywanie ćwiczonej kończyny przez fizjoterapeutę         fizjoterapeuta podtrzymuje ćwiczony odcinek ciała podczas ruchu         sposób ten stwarza możliwość wspomagania lub utrudniania ruchu

 stabilizacja:       stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był wspomagany przez sąsiednie stawy    uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące

 zasady wykonywania ruchu:

-          pacjent wykonuje ruch samodzielnie w warunkach odciążenia          ruch prowadzony jest płynnie we właściwej płaszczyźnie, wokół fizjologicznej osi stawu i w pełnym fizjologicznym zakresie ruchu zgodnym z normą dla danego stawu          w stawach bolesnych nie należy nigdy przekraczać granicy bólu  

 czas trwania serii 5-15 minut (bez bólu)

 ćwiczenia czynne w odciążeniu wykonuje się 1 razy dziennie

 raz w tygodniu wykonujemy pomiar zakresu ruchomości i siły mięśniowej

 tempo ćwiczeń zależy od aktualnej siły mięśni  

45. ĆWICZENIA PROWADZONE

 zastosowanie:       przy sile mięśniowej zmiennej w zależności od sektora zakresu ruchu

 cele:    wzmacnianie mięśni poprzez umożliwienie im pracy, której nie mogły by wykonywać bez pomocy      odtwarzanie i utrwalanie w pamięci wzorców ruchowych

 wskazania:     osłabienie siły mięśniowej

 przeciwwskazania:        przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach)      stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych       stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych         stany zapalne żył        rany skóry, mięśni i tkanek miękkich        stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)         występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)        temperatura powyżej 38°       ciśnienie skurczowe powyżej 160 rozkurczowe powyżej 100         ogólny ciężki stan pacjenta         stan po tomografii komputerowej z kontrastem         stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

 metodyka:

 pw. taka jak przy wykonywaniu testu Lowetta

 stabilizacja:         stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był wspomagany przez sąsiednie stawy         uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące

 chwyt:       musi być pewny, nie może jednak wywoływać u chorego dolegliwości bólowych         powinien się charakteryzować dużą powierzchnią styku pomiędzy ręką terapeuty a  ćwiczoną częścią ciała        zawsze dobieramy tak by nie ćwiczyć przez dwa stawy (np.: ćwicząc staw barkowy trzymamy powyżej stawu łokciowego a nie w okolicy stawy nadgarstkowego)

 zasady wykonywania ruchu:

-          choremu trzeba dokładnie wyjaśnić ruch który ma on wykonywać        siła wspomagająca powinna być tak dawkowana, aby umożliwiła wykonanie ruchu, a nie zastępowała pracy ćwiczonych mięśni      ćwiczone mięśnie musza maksymalnie pracować aby nastąpił przyrost ich siły         fizjoterapeuta prowadzi ruch w całym jego zakresie tak, że największe wspomaganie jest w początkowej fazie ruchu (pokonanie bezwładności) i w końcowej jego fazie (pokonanie oporu mięśni antagonistów)         przed rozpoczęciem ruchu należy rozciągnąć mięśnie (sprzyja to uzyskaniu silniejszego ich skurczu)          kontrolujemy by pacjent wykonywał ruch płynnie we właściwej płaszczyźnie, wokół fizjologicznej osi stawu oraz w pełnym fizjologicznym zakresie ruchu zgodnym z normą dla danego stawu

 stosujemy się do zasady nie doprowadzenia do pełnego zmęczenia ćwiczonego  zespołu dynamicznego

 ćwiczenia prowadzone wykonuje się 1-2 razy dziennie

 liczba powtórzeń oraz tempo ćwiczeń zależą od aktualnej siły mięśni   

46.   ĆWICZENIA SMOWSPOMAGANE

 zastosowanie:        u osób przewlekle chorych u których proces patologiczny spowodował nieodwracalne zmiany         jako rozgrzewka przed innymi zabiegami kinezyterapeutycznymi

 cele:         zwiększenie zakresu ruchu w stawach         uzyskanie rozluźnienia nadmiernie napiętych mięśni         poprawa trofiki tkanek przez zwiększenie działania pompy mięśniowej      zapobieganie niekorzystnym zmianom wynikającym z akinezji

 wskazania:   ograniczenie zakresu ruchu w stawach        przygotowanie do redresji wykonywanych przy współudziale fizjoterapeuty       przygotowanie do ćwiczeń czynnych wolnych

 przeciwwskazania:          przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach)         stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych         stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych         stany zapalne żył        rany skóry, mięśni i tkanek miękkich         stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)     występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)         temperatura powyżej 38°      ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)         ogólny ciężki stan pacjenta         stan po tomografii komputerowej z kontrastem        stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

 metodyka: ćw samowspomaganych

 ćwiczenia kombinowane

 dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym (siła mięśniowa 0 i 1), natomiast dla zdrowych części ciała są to ćwiczenia czynne, często oporowe.

 ćwiczenia samowspomagane najdogodniej jest wykonywać w UGUL -u

 zasady mocowania systemu bloczkowego:

-          bloczek kierunkowy zawieszamy na pożądanej wysokości

-          pozycja wyjściowa i odpowiednie zamocowanie bloczka pozwala na przebieg ruchu we właściwej płaszczyźnie

 zasady wykonywania ruchu:       na ćwiczona kończynę zakłada się podwieszkę połączoną z linką, która biegnie  przez bloczek kierunkowy, drugi jej koniec zakładany jest na zdrową kończynę , pacjent wykonując ruch jedna kończyna wspomaga wykonanie ruchu w stawach drugiej kończyny        jest to rodzaj redresji którą chory sam wykonuje        fizjoterapeuta kontroluje czy ruch wykonywany jest płynnie we właściwej płaszczyźnie, wokół fizjologicznej osi stawu      przy osłabieniu siły mięśniowej nie dopuszczamy do pełnego zmęczenia

 ćwiczenia samowspomagane mogą być również wykonywane za pomocą laski gimnastycznej

 liczba powtórzeń jednego ćwiczenia wynosi przeciętnie 30

 ćwiczenia samowspomagane wykonuje się 1 raz dziennie, kilka serii  

48. ĆWICZENIA CZYNNE Z OPOREM

 zastosowanie:

-          przy sile mięśniowej na 4 i 5

 cele:         uzyskanie przyrostu siły mięśniowej           poprawa wytrzymałości mięśni        zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, szczególnie powstałych w wyniku unieruchomienia-          zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, powstałych w następstwie procesów patologicznych       

opóźnienie występowania zaników mięśniowych          uzyskanie kompensacyjnych przerostów siły        uzyskiwanie przerzutów napięć kontralateralnych do części ciała znajdujących się czasowo w unieruchomieniu          uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo-mięśniowej          zwiększanie sygnalizacji aferentnej w celu rozszerzenia pól pobudzenia w korze mózgu

 wskazania:       osłabienie siły mięśniowej       stany unieruchomienia (np.: opatrunek gipsowy)

 przeciwwskazania:        stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych          stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych, stany zapalne żył          rany skóry, mięśni i tkanek miękkich         stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)          występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)      temperatura powyżej 38°        ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)        ogólny ciężki stan pacjenta       stan po tomografii komputerowej z kontrastem       stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)  

 metodyka:

 pw. zapewniająca wygodę i stabilizacje odcinka bliższego

 rytm i tempo zależne od tego, czy dążymy do uzyskania przyrostu siły czy zwiększenia wytrzymałości mięśni

-          przyrost siły:         stosuje się maksymalny opór do aktualnej siły mięśni          liczba powtórzeń - niewielk        tempo ćwiczeń - wolne    zwiększenie wytrzymałości mięśni:          znacznie mniejszy opór (około 50% aktualnego oporu maksymalnego)         liczba powtórzeń - dużo większa        tempo ćwiczeń - szybkie

 przed przystąpieniem do ćwiczeń czynnych z oporem określonej grupy mięśni należy ustalić wielkość aktualnego oporu i liczbę powtórzeń ruchów

-          posłużyć się można wzorami opracowanymi przez różnych autorów jek: de Lorme i Watkins, McQueena

49. Metoda De Lorma i Watkinsa

-          oparta na skurczu izotonicznym

1 seria - 50% maksymalnego ciężaru - 10 powtórzeń

2 seria - 75% maksymalnego ciężaru - 10 powtórzeń

3 seria - 100% maksymalnego ciężaru - 10 powtórzeń        czas przerwy między seriami - około 2 minut       liczba dni treningowych w tygodniu - 4       wielkość maksymalnego ciężaru określa się co tydzień

Metoda McQueena         metoda obciążeń submaksymalnych        4 serie po 10 powtórzeń z obciążeniem submaksymalnym umożliwiające wykonanie wszystkich powtórzeń w pełnym zakresie         jeżeli pacjent jednorazowo pokonuje opór 10 kg to powinien wykonać 10 powtórzeń z obciążeniem 9 kg (90%)        po wykonaniu skurczu należy wyraźnie zaznaczyć wykonanie ruchu w pełnym zakresie utrzymując położenie przez 2-3 s.        czas przerwy między seriami - około 2 minut         ilość dni treningowych w tygodniu - 3

Metoda Hettingera-Müllera         oparta na skurczu izometrycznym (tzw. krótkie ćwiczenia izometryczne)          1 seria z 10 powtórzeniami z obciążeniem submaksymalnym (90%)         może wzrosnąć do 3 razy dziennie          czas trwania napięcia 5-6 s         każde napięcie w serii musi być poprzedzone pełnym rozciągnięciem mięśni         czas przerwy między napięciami od 5 do 10 s          ilość dni treningowych w tygodniu - 5

 dozowanie oporu:         ręce terapeuty         zestawy ciężarkowo-bloczkowe (opór przyłożony  tak by w czasie ruchu w ˝ jego zakresu  linka łącząca mankiet z bloczkiem  kierunkowym przebiegała pod kątem prostym)         ciężary nie podłączone do bloczków (piłki lekarskie, woreczki itp.)       sprężyny          substancje elastyczne i dające się modelować (gąbki, piłeczki gumowe itp.)         środowisko wodne

 Planując rodzaj ćwiczeń z oporem należy uwzględnić wiek chorego oraz stan jego ogólnej wydolności fizycznej. Jest to uzasadnione zmniejszaniem się elastyczności tkanek oraz wydolnością narządów krążenia i oddechowego z biegiem lat.

50.   ĆWICZENIA W ODCIĄŻENIU Z OPOREM

 zastosowanie:

-          osłabienie siły mięśniowej wynoszacej od +2 do 3 a nawet +3

 cele:        uzyskanie przyrostu siły mięśniowej osłabionych grup mięśniowych          wzmożenie torowania proprioceptywnego

 wskazania:        osłabienie siły mięśniowej

 przeciwwskazania:         przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach)         stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych         stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych         stany zapalne żył,  rany skóry, mięśni i tkanek miękkich          stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)          zła tolerancja na ból          temperatura powyżej 38°          ciśnienie skurczowe powyżej 160 rozkurczowe powyżej 100          ogólny ciężki stan pacjenta         stan po tomografii komputerowej z kontrastem         stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego

 metodyka:

 kończyna podwieszona tak jak przy ćwiczeniach czynnych w odciążeniu

 dodatkowo zakładamy mankiet do którego przymocowany jest system ciężarkowo-bloczkowy

 linka musi przebiegać w płaszczyźnie ruchu

 bloczek kierunkowy powinien być umieszczony tak aby w chwili wykonania ˝ zakresu ruchu w stawie linka łącząca mankiet z bloczkiem kierunkowym przebiegała prostopadle do osi długiej ćwiczonego odcinka ciała

 opór narasta wówczas stopniowo osiągając maksimum w ˝ zakresu ruchu, a następnie stopniowo maleje

 w stawach o bardzo obszernych zakresach ruchu dokonujemy podziału na dwa sektory ruchu, dobierając umiejscowienie bloczka oddzielnie dla każdego sektora

 stosujemy obciążenie mniejsze od masy kończyny

 tempo ćwiczeń zależy od aktualnej siły mięśni

-          przy niewielkiej sile mięśni jest ono wolne

-          w miarę przyrostu siły mięśni - szybsze  

51. ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE

 zastosowanie:      osłabienie siły mięśniowej

 cele:         przeciwdziałanie zanikom mięśniowym         uzyskanie przyrosty masy i siły mięśni         utrzymanie aktywności mięśni w obrębie unieruchomionych odcinków ciała

 wskazania:        unieruchomienia       proste zaniki mięśni       przypadki w których ruch w stawach nie jest wskazany

 przeciwwskazania:

-          brak

 metodyka:

 chorego trzeba nauczyć wykonywania skurczów izometrycznych mięśni

-          chory uczy się łatwiej napinania mięśni najpierw kończyny zdrowej, potem równocześnie kończyny zdrowej i chorej, a w końcu napinani mięśni kończyny chorej

 przewidując konieczność unieruchomienia kończyny należy nauczyć chorego napinania mięśni przed założeniem unieruchomienia

 ćwiczenia izometryczne może chory wykonywać przy pomocy fizjoterapeuty lub sam

  czas trwania skurczu izometrycznego - około 5 sekund, czas odpoczynku pomiędzy kolejnymi skurczami - 10 sekund

-          okres odpoczynku mięśnia po pracy statycznej mięśnia musi być dłuższy aby zapewnić dostateczne jego ukrwienie, które jest znacznie upośledzone w czasie skurczu izometrycznego. Liczba powtorzeń od 6 - 10.

52.metody oparte o izometryczny skurcz mięśni

*                     Krótkie ćwiczenia izometryczne, których podstawą jest maksymalny opór (ciężar) do jednokrotnego dźwignięcia. Według Walickiego stosuje się tutaj opór prawie że maksymalny (90% wyżej wymienionego).

metody oparte o izometryczny skurcz mięśni

*                      Czas skurczu wynosi również 5-6 sekund, a przerwy pomiędzy skurczami 5-10 sekund.   

*                      Ćwiczenia powtarza się 10 razy (10 skurczów = 1 set), przy czym liczbę setów zwiększa się co tydzień (do 3 setów = 30 skurczów).

*                      Po każdym secie następuje kilkuminutowa przerwa.  

*                      Co tydzień dobiera się też obciążenie (określa maksymalny opór do jednokrotnego dźwignięcia). Ćwiczenia te wykonuje się 5 razy w tygodniu.  

metody oparte o izometryczny skurcz mięśni

*                      Długie ćwiczenia izometryczne, wypracowane przez Hettingera i Miillera (z rozmaitymi modyfikacjami różnych autorów), bazują też na maksymalnym oporze do jednokrotnego dźwignięcia.   

*                      Do ćwiczeń wykorzystuje się jednak 33-66% tego oporu.   

*                      Czas skurczu wynosi tu 30 sekund, a wykonuje się tylko 1 skurcz dziennie.  

*                      Ćwiczy się 7 razy w tygodniu, a obciążenie dobiera co tydzień.

53. ĆWICZENIA OGÓLNOKONDYCYJNE (OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCE)

-          są to ćwiczenia kształtujące

-          wykonywane z przyborami, przy drabince, na ławeczce lub ze współćwiczącym

 cel       podniesienie ogólnej sprawności i wydolności fizycznej ustroju         kształtowanie prawidłowej postawy         poprawa koordynacji ruchowej         nauka nawyku celowości i płynności ruchów         zachowanie pełnego zakresu ruchomości w stawach, długości, elastyczności oraz siły i wytrzymałości mięśni         wyrabianie aktywności i samodzielności przez czynnik współzawodnictwa występujący prawie zawsze w tej grupie ćwiczeń

 wskazania

-          ćwiczenia te powinien wykonywać każdy chory niezależnie od ćwiczeń specjalnych dostosowanych do konkretnej dysfunkcji narządu ruchu lub choroby

 przeciwwskazania     stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych         stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych,     stany zapalne żył          rany skóry, mięśni i tkanek miękkich        stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)        występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)         temperatura powyżej 38°        ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)        ogólny ciężki stan pacjenta        stan po tomografii komputerowej z kontrastem       stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

metodyka

 ćwiczenia te prowadzone są w oparciu o tok lekcyjny

można prowadzić je zespołowo lub indywidualnie

 ćwiczenia zespołowe

grupa powinna być jednorodna

 zespól powinien liczyć 15 - 17 osób  

kryteria doboru pacjentów do grupy:       

wiek          płeć        ogólna sprawność i wydolność fizyczn         rodzaj dysfunkcji lub choroby

 podział pod kątem kryterium wieku

 4 -6 lat

-          20 - 30 minut

-          forma       -   naśladownictwo ruchowe,

-          opowieść ruchowa

 7 - 13 lat

-          30 - 45 minut

-          forma:      -    gry i zabawy ruchowe,

-          tor przeszkód

 14 - 17 lat

-          45 - 90 minut

-          forma - naśladownictwo ruchowe z współzawodnictwem,

-          gry i zabawy sportowe,

-          elementy treningu sportowego adoptowane do rozwoju ogólnego i choroby

 18 - 60 lat

 powyżej 61 lat

 ćwiczenia zespołowe i indywidualne

 ćwiczenia mogą odbywać się:

-          na wolnym powietrzu

-          w sali gimnastycznej

-          ewentualnie w sali chorych (przyłóżkowo)

 wyposażenie sali:         drabinki          materace          ławeczki          piłki lekarskie         woreczki z piaskiem         laski gimnastyczne     koce     lustra

 ubiór ćwiczących - lekki, nie krępujący ruchów

 czas trwania ćwiczeń - 45 minut

 zgodnie z krzywą natężenia wysiłku podczas toku lekcyjnego

 ćwiczenia ogólnie usprawniające przeplata się z ćwiczeniami oddechowymi i relaksacyjnymi

54.   ĆWICZENIA REDRESYJNE

 zastosowanie:        przykurcze tkanek miękkich

 cele:       zniesienie ograniczenia zakresu ruchów w stawie spowodowanego przykurczem tkanek miękkich       uzyskanie pełnej biernej ruchomości w stawie

 wskazania:   ograniczenia ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich

 przeciwwskazania:        przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach)      stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych          stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych          stany zapalne żył          rany skóry, mięśni i tkanek miękkich        stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)          występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości)      temperatura powyżej 38°         ciśnienie skurczowe powyżej 160 rozkurczowe powyżej 100         ogólny ciężki stan pacjenta        stan po tomografii komputerowej z kontrastem         stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego          znaczne odwapnienie kości        morfologiczne zmiany w kościach     ograniczenie ruchomości stawu łokciowego powstałe na skutek złamania w obrębie stawu        wówczas gdy przywrócenie prawidłowego zakresu ruchu w stawie można uzyskać poprzez ćwiczenia czynne wolne, ćwiczenia czynne z oporem oraz stałe posługiwanie się chorą kończyną przy wykonywaniu codziennych czynności

 metodyka:

 zasady wykonania ruchu:         redresje wykonuje fizjoterapeuta rozciągając przykurczone tkanki miękkie siłą własnych mięśni          konieczna jest stabilizacja odcinka bliższego stawu          chwyt zwarty, pewny, kontakt ręki terapeuty z ćwiczoną częścią ciała powinien rozciągać się na jak największej powierzchni          siłę należy dawkować indywidualnie, przekraczając granicę bólu i obserwując zachowanie chorego

 sytuacje niepokojące mogące występować po redresji i postępowanie:

-          silny ból w czasie redresji - natychmiast przerwać i skontaktować się z lekarzem          stanu zapalnego (miejscowego) - zaniechać redresji          ból długotrwale się utrzymujący - zmniejszenie siły używanej przy redresji

 szczególna ostrożność przy redresji należy zachować u osób młodych przed zakończeniem wzrostu kośćca

 przy redresjach wykorzystuje się działanie dźwigni,

-          im dłuższe ramie dźwigni, tym mniejszej siły trzeba użyć do wykonania pracy      użycie zbyt długiej dźwigni i zbyt dużej siły może spowodować uszkodzenie stawu, a nawet złamanie kości

 przed rozpoczęciem redresji korzystnie działają:-          nagrzewania tkanek (lampa Solux, okłady parafinowe)          blokady nowokainowe          ćwiczenia czynne         masaż

-          przyczyniają się one do :          lepszego ukrwienia tkanek       rozluźnienia mięśni          zmniejszenia bólu

-          cel ten uzyskuje się również wykonując redresje w ciepłej wodzie

 w czasie redrsesji należy odciągać od siebie kości tworzące staw

 obciążenie należy dobierać stopniowo w zależności od masy ciała pacjenta, siły mięśni, wieku i stanu ogólnego

 po każdorazowym wykonaniu ruchu należy kończynę sprowadzić do pozycji wyjściowej (rozluźnienie mięśni)

 uzyskane w czasie redresji zwiększenie zakresu ruchu należy utrwalić za pomocą:       odpowiedniego ułożenia chorego        szyny stabilizującej       wyciągów

 należy dążyć do czynnej współpracy chorego w czasie wykonywania redresji

 czas trwania redresji 20-30 minut

 nie należy dążyć do uzyskania znacznej poprawy w krótkim czasie    
 

 WYCIĄGI REDRESYJNE

 zastosowanie:       przykurcze tkanek miękkich

 cele:        zniesienie ograniczenia zakresu ruchów w stawie spowodowanego przykurczem tkanek miękkich      uzyskanie pełnej biernej ruchomości w stawie

 wskazania:  ogniczenia ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich

 przeciwwskazania:     przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach)          stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych       stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych    stany zapalne ży      rany skóry, mięśni i tkanek miękkich-          stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)zła tolerancja na ból, temperatura powyżej 38°          ciśnienie skurczowe powyżej 160 rozkurczowe powyżej 100          ogólny ciężki stan pacjenta         stan po tomografii komputerowej z kontraste          stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego        znaczne odwapnienie kości         morfologiczne zmiany w kościach          zniszczenie powierzchni stawowych-          choroby z zaburzeniami metabolizmu       wówczas gdy przywrócenie prawidłowego zakresu ruchu w stawie można uzyskać poprzez ćwiczenia czynne wolne, ćwiczenia czynne z oporem oraz stałe posługiwanie się chorą kończyną przy wykonywaniu codziennych czynności  

 metodyka:

 wyciąg należy poprzedzić wcześniejszym podaniem leków przeciwbólowych i rozluźniających napięcie mięśniowe, a zabiegi fizykalne można stosować w czasie wyciągu

 stabilizacja przy wyciągach redresyjnych wspomagana jest przez kontrwyciąg

-          uniemożliwia on pacjentowi przesuwanie się po podłożu zgodnie z kierunkiem działania siły, w celu zmniejszenia jej działania         często całe stanowisko wyciągowe ustawione jest w pozycji kontrwyciągowej, dotyczy to głównie działań w obrębie kończyn dolnych (stosowane raczej przy wyciągach odciążajacych) - pacjent ustawiony jest pod górę w stosunku do działającej siły wyciągu

 ciężar działający jako siła redresująca powinien oscylować w granicach 1/8 do 1/6 masy ciała pacjenta

-          w przypadkach dużych stawów i silnej w ich okolicy masy mięśniowej można limit obciążeń przekraczać, kierując się 

przy ograniczeniach ruchomości w mniejszych stawach oraz w obrębie stawu łokciowego wyciągów redresyjnych nie stosujemy

 czas trwania wyciągu musi być dostatecznie długi, by działanie zabiegu mogło być skuteczne

-          w początkowej fazie występuje odruchowe, niezależne od woli pacjenta, przeciwne działaniu wyciągu, mięśniowe napięcie obronne         w momencie kiedy mm. ulegają zmęczeniu znika (około 15 -20 minut)         dopiero potem zaczyna się właściwe działanie wyciągu          optymalny czas trwania wyciągu - 30 minut          praktycznym wskaźnikiem tego iż wyciąg zaczyna działać jest wystąpienie stosunkowo silnego bólu, należy wtedy doliczyć jeszcze około 10 - 15 minut i można minimalnie zmniejszyć obciążenie

 zdejmowanie wyciągu z redresowanej kończyny

przed odczepieniem ciężaru ręką przyłożoną  w miejscu przyłożenia siły na kończynie  wspomóc działanie wyciągu i przytrzymać ją w kątowym ustawieniu, które osiągnięto dzięki wyciągowi         po wyczepieniu ciężaru należy wolno przez około 30 s sprowadzać kończynę do pozycji pośredniej, stale rozluźniając te grupy mięśniowe, które były rozciągnięte        zdejmowanie wyciągu nie może odbywać się szybko ponieważ wtedy odczucia bólowe przekraczają próg tolerancji bólowej pacjenta

 nie wolno wykonywać wyciągu redresyjnego bez zapoznania się ze zdjęciem rtg

 stosujemy max. do 20 zabiegów, po których wskazane jest rtg

zabiegów nie wykonujemy u osób po 60 roku życia

55.     ĆWICZENIA ODDECHOWE

podstawowe pojęcia

 pojemność oddechowa

-          objętość powietrza którą wdychamy do płuc przy spokojnym wdechu - 0,5 litra

rezerwowa pojemność wdechowa

-          przy maksymalnym wdechu wciągamy do płuc dodatkowo ponad pojemność oddechową około 1,5 - 2 litrów

 rezerwowa pojemność wydechowa

-          dodatkowa ilość powietrza jaką możemy wydalić z płuc przy maksymalnym wydechu po zwykłym biernym wdechu - 1,5 litra

 pojemność życiowa

-          największa ilość powietrza jaką możemy wydobyć z płuc po maksymalnym wdechu         dorosły człowiek:

-          mężczyzna - 5-6 litrów         kobieta - 3,5 4 litrów

-          wartość tą mierzymy za pomocą spirometrii

 spokojne oddychanie

-          podczas spokojnego oddychania tylko około 2/3 powietrza oddechowego tj.:około 350 ml. wchodzi przy każdym wdechu do pęcherzyków płucnych      reszta 1/3 tj.: około 150 ml pozostaje w drogach oddechowych i nie bierze udziału w procesie natleniania krwi (tzw. przestrzeń martwa)

 zastosowanie:

-          należą do podstawowych ćwiczeń w kinezyterapii, ponieważ sprawność układu oddechowego ma decydujący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wszystkich układów naszego organizmu

-          wchodzą w skład niemalże wszystkich programów usprawniania leczniczego

cele:

nauczenie prawidłowego oddychania

-          umiejętność prawidłowego oddychania pożądana jest podczas wykonywania wszystkich ćwiczeń i czynności         najczęściej spotykanym błędem jest zatrzymywanie oddechu i napinanie pomocniczych mięśni oddechowych podczas wykonywania ćwiczeń i czynności wymagających większego wysiłku oraz brak pełnego wydechu         bezdech powoduje:

-          wzrost ciśnienia        spadek tętna           utrudniony dopływ tlenu do narządów

zwiększenie wydolności narządu oddechowego

-          przed przystąpieniem do ćwiczeń oddechowych możemy przeprowadzić ocenę stanu i sprawności układu oddechowego

1.       badanie kształtu klatki piersiowej i jej ruchomości         na wysokości sutków u mężczyzn, pod biustem u kobiet         maksymalny wydech, następnie maksymalny wdech         różnica między I a II pomiarem powinna wynosić około 6 cm

2.       badanie czynności oddychania        tor oddychania i częstość oddechów na minutę (około 14 - 16)

3.       badanie pojemności życiowej płuc i określenie czasu bezdechu po wdechu i wydechu

-          mięśnie oddechowe można wzmocnić przez ćwiczenia

-          elastyczna tkanka płucna wykazuje duże zdolności przystosowania się i pod wpływem ćwiczeń dochodzi do zwiększenia pojemności życiowej płuc oraz uruchomienia nieczynnych pęcherzyków płucnych

uzyskanie prawidłowego rozwoju klatki piersiowej

-          prawidłowe oddychanie oraz ćwiczenia wzmacniające układ oddechowy działają kształtująco na klatkę piersiową (przede wszystkim na prawidłowe jej wysklepienie, oraz zwiększenie osi przednio tylnej         przy stałej lub zaburzonej czynności oddychania włączają się do akcji oddechowej pomocnicze mięśnie oddechowe (pochyłe, piersiowe, zębate)

-          mięśnie te na skutek pracy o ruchach w tzw. półzakresie ulegają przykurczom, co w następstwie doprowadza do zniekształceń klatki piersiowej i całej postawy (barki wysunięte ku górze; klatka piersiowa wysunięta do przodu; zapadnięte, okrągłe plecy)

wskazania:        podczas wszystkich ćwiczeń leczniczych        choroby układu oddechowego        stan przed i po zabiegach chirurgicznych

 przeciwwskazania:        ostry okres chorób narządu oddechowego i krążenia

 metodyka:

przed rozpoczęciem ćwiczeń oddechowych należy nauczyć pacjenta prawidłowo oddychać

-          najczęstszy błąd - wciąganie brzucha podczas głębokiego wdechu

-          oddychanie torem brzusznym

-          wdech - brzuch się uwypukla

-          wydech - wciągamy brzuch

-          oddychanie torem piersiowym

-          wdech - klatka się uwypukla, brzuch pozostaje płaski

-          wydech - klatka opada, brzuch pozostaje płaski

 wdech odbywa się zawsze przez nos a wydech przez usta

-          wdech - dynamiczny przez nos         wydech - 2-3 razy dłuższy, przez usta

 należy dążyć do rozluźnienia klatki piersiowej (masaż, sprężynowanie, ćwiczenia rozluźniające)

 czas trwania zależy od możliwości pacjenta i potrzeb danego schorzenia

-          od 5 do 45 minut      im krótszy czas spotkania tym częściej        im starszy pacjent tym większą uwagę zwracamy na wydech     im młodszy pacjent tym większą uwagę zwracamy na wdech

maksymalna ilość powtórzeń w serii od 6 do 8 wdechów i wydechów (powyżej następuje zaburzenie składu gazowego krwi)

ilość serii w zależności od możliwości pacjenta

wpływ położenia ciała na mechanizm oddychania

1.       leżenie tyłem

-          utrudniona praca przepony

2.       leżenie tyłem z ugiętymi nogami

-          utrudniona praca przepony        zwiększenie amplitudy ruchów klatki piersiowej

3.       siad z pochylonym tułowiem

-          utrudniona praca przepony          zwiększona amplituda ruchów klatki piersiowej przy ustabilizowanych kończynach

4.       leżenie na boku

-          część klatki piersiowej przylegająca do podłoża jest częściowo wyłączona z akcji oddychania żebrowego         zwiększa się zastępczo zakres ruchów żeber po stronie przeciwnej        przepona po stronie podłoża charakteryzuje się dużą amplitudą ruchów ze względu na wysokie ustawienie        wentylacja płuca po stronie podłoża jest nieco wyższa niż po stronie przeciwnej

5.       stanie

-          umożliwia pełną swobodę rozprężenia płuc we wszystkich kierunkach dzięki zniesieniu ucisków na klatkę piersiową i przeponę

6.       skłon boczny tułowia

-          zmniejsza amplitudę klatki piersiowej po stronie skłonu

-          wzrasta zakres ruchu żeber po stronie przeciwnej oraz zwiększa się zakres ruchów przepony po tej stronie

56 Ćwiczenia  równoważne zaliczamy do grupy ćwiczeń kształtujących, a trudniejsze ich formy do grupy ćwiczeń stosowanych. Ćwiczenia  równoważne stanowią podstawowy zasób ćwiczeń dzieci i młodzieży. Zwiększają rozwój cech motorycznych, przyczyniają się do rozwoju ciała. Odpowiadają psychice dzieci i młodzieży. Są podstawowym zasobem ćwiczeń ogólnorozwojowych. Sprzyjają przede wszystkim zwiększeniu ogólnej sprawności i możliwości lokomocyjnych oraz wykonywanych ruchów funkcyjnych.

Ogólne zadania ćwiczeń  stosowanych: 
- wyrobienie ogólnej sprawności ruchowej i doskonalenie cech fizycznych i motorycznych, 
- wyrobienie charakteru poprzez kształcenie siły woli, decyzji, koncentracji, odwagi, uwagi 
- wyrobienie nawyków ruchowych.

Ćwiczenia  równoważne polegają na różnych układach ciała. O stopniu ich trudności decyduje płaszczyzna podparcia i położenia środka ciężkości. Ćwiczenia  równoważne stają się bardziej skąp likowane gdy podniesie się środek ciężkości ciała, np. na belce. Ćwiczenia  równoważne są ćwiczeniami układu nerwowo-mięśniowego i zwiększają pracę układu oddechowego, rozwijają koordynację ruchową, rozwijają uwagę, przezorność i śmiałość ćwiczących.

Zasób ćwiczeń równoważnych jest bardzo duży.

Ćwiczenia  równoważne można utrudnić poprzez: 
- zmniejszenie płaszczyzny podstawy ciała, 
- oddalenie środka ciężkości ciała od podłoża 
- zwiększenie wysokości przyrządu 
- zwiększenie ruchomości przyrządu 
- pochylenie płaszczyzny 
- pokonywanie przeszkód poprzez ruch 
- przenoszenie przyborów i ciężarków 
- zmianę układu ramion 
- zmianę sposobu przejścia

Ćwiczenia  równoważne dają poczucie świadomego wykonywania ruchów w sytuacji, gdy poczucie równowagi ciała człowieka może być zagrożona.

Czucie mięśniowe, błędnik i wzrok współpracują ze sobą (receptory) wysyłając impulsy do OUN kiedy jeden z receptorów wyłącza się to inne zwiększają swoją pracę, np. zamknięcie oczu w czasie chodu.

W przypadku osób niepełnosprawnych najczęściej utrata, np. nogi lub funkcji określonego zespołu mięśni nóg - wywołuje zmianę zakodowanej w korze mózgowej równowagi czynnościowej, statycznej i dynamicznej. Równowagę tą trzeba przywrócić.

Pacjent po amputacji najpierw musi nauczyć się stać w miejscu sam z przytrzymaniem się. Później musi nauczyć się przenosić masę ciała z jednej nogi na drugą, następnie odrywać jedną nogę od podłoża itd.

Ćwiczenia  równoważne należy łączyć z innymi ćwiczeniami gdyż wtedy ruchy równoważne nie są oderwane od przydatnych życiowo, praktycznych nawyków

W tych ćwiczeniach obowiązuje ochrona ćwiczących -  asekuracja przez prowadzącego.  
 

63 . przykurcze stawowe    Występują wtedy gdy ruchy w stawie występują w zakresie pośrednim.{niepełnym} 
Najczęściej stwierdzając ograniczenie ruchu mówimy o ograniczeniu zgięcia,wyprostu, 
odwiedzenia itp. I podajemy je w stopniach. 
W przypadku występowania przykurczu w obrębie stawu należy jak najwcześniej przystąpić do zastosowania zabiegów fizykalnych, aby zapobiec dolegliwościom bólowym, pogłębianiu się przykurczu, zanikom mięśniowym oraz wpływać na wzmocnienie osłabionych mięśni. 
Po zastosowaniu zabiegu z zakresu ciepłolecznictwa przystępujemy do masażu czy ćwiczeń leczniczych. 
 

64.            Skutki hipokinezji dok

1. POGORSZENIE  FUNKCJI   UKŁADU  KRĄŻENIA

2. ZABURZENIA GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ

3. DEMINERALIZACJA   KOŚCI

4. HIPOGRAWIA ( ZMNIEJSZONY NACISK NA KOŚCI)

5. HYPODYNAMIA( OGRANICZENIE METABOLIZMU)

6. ZABURZENIA W MASIE CIAŁA

7. WOLNIEJSZY PRZYROST MIĘŚNI

8. WZROST  ILOŚCI  TKANKI TŁUSZCZOWEJ

9. WZROST WYDALANIA WAPNIA,OGRANICZONY POBÓR MIKROELEMENTÓW

10. WZROST DIUREZY,PRAGNIENIE

11. ZABURZONA TERMOREGULACJA

12. SPADEK OBJĘTOŚCI SERCA DO 15%  I  SV DO 30%

13. ZMNIEJSZENIE WIELKOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO

13       .   SPADEK REGULACJI  FUNKCJI SERCA

14       .   HIPOTONIA, TACHYKARDIA, WZROST CIŚNIENIA

15       .   ZMNIEJSZENIE OBJĘTOŚCI OSOCZA

16       .   ZALEGANIE KRWI NA OBWODZIE

17       .   ZMNIEJSZENIE KURCZLIWOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO

18       NIEDOKRWISTOŚĆ,NADCIŚNIENIE,

19       KARDIOMIOPATIE

65.  Odleżyny
   Odleżyny to poprzedzone zaczerwienieniem ogniska martwicy, często przechodzące w stan głębokiego owrzodzenia. Stan ten może dotyczyć wszystkich warstw ciała pacjenta począwszy od naskórka na tkance kostnej kończąc. Powstają u chorych w bardzo złym stanie ogólnym, wyniszczonych. W praktyce spotykamy się z odleżynami u chorych z porażeniami i niedowładami, zwłaszcza po urazach rdzenia kręgowego. Powstałe owrzodzenia odleżynowe są trudno gojącymi się ranami, które przysparzają choremu dodatkowych cierpień, prowadzą do poważnych powikłań: odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, zapalenia kości, posocznicy.  
Niekiedy odleżyny są powodem śmierci. 
 
   Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek stanowi warstwę zewnętrzną bezpośrednio stykającą się ze środowiskiem zewnętrznym. Skóra właściwa jest warstwą środkową i znajdujące się w niej naczynia krwionośne dostarczają substancji odżywczych do tkanek obwodowych i uczestniczą w wymianie gazowej ( dostarczanie tlenu i odbieranie CO2 z tkanek ). Tkanka podskórna jest najbardziej wewnętrzną częścią skóry i składa się głównie z tkanki tłuszczowej. Znajdują się w niej pnie żylne i tętnicze od których odchodzą mniejsze naczynia do skóry. Główną funkcją skóry jest ochrona organizmu przed wpływem czynników zewnętrznych a więc mikroorganizmów, płynów i chemikalii. Inną ważną funkcją skóry jest uczestniczenie w termoregulacji organizmu. Odbywa się to poprzez wydalanie wody w postaci potu oraz oddawanie ciepła ze skórnych naczyń krwionośnych. Poprzez znajdujące się w skórze zakończenia nerwowe odbieramy za jej pośrednictwem bodźce dotykowe, bólowe, temperaturowe i ciśnieniowe. 
 
   Przyczyną powstania odleżyny jest niedokrwienie tkanek na skutek ucisku naczyń żylnych i tętniczych. Należy zdawać sobie sprawę z zasadniczej różnicy pomiędzy sytuacją pacjenta w pozycji leżącej i siedzącej. Różnica ta polega na stosunku powierzchni ciała mającej kontakt z podłożem do jego wagi. W pozycji siedzącej około 85% ciężaru ciała spoczywa na około 15% powierzchni ciała a więc proporcja wynosi około 1kg na 5,6 cm². W pozycji leżącej 100% ciężaru ciała spoczywa na około 40% jego powierzchni co daje około 1 kg na 2,5 cm². Tak więc naciski jednostkowe na siedzisku wózka są ponad dwukrotnie większe niż na łóżku. 
 
   Mechanizm powstawania owrzodzeń odleżynowych to:  
- ciśnienie proste, czyli ucisk z jednej strony przez twarde podłoże z drugiej strony przez kościec, 
- tarcie powierzchnią ciała chorego o bieliznę podczas stosowania nieodpowiedniej techniki zmiany pozycji lub ataków spastycznych,  
- działanie bocznych sił rozciągających, którymi działamy bezpośrednio na powierzchnię ciała chorego. 
 
   Ocena ryzyka odleżynowego stanowi pierwszy krok w podjęciu właściwych działań. Do grupy osób u których istnieje potencjalna możliwość wystąpienia odleżyn należą osoby unieruchomione w łóżku, przebywające większość czasu na wózku inwalidzkim z upośledzoną zdolnością do samodzielnej zmiany pozycji. W przypadku para- i tetraplegików około 70% osób uwikłanych było we wczesnym procesie leczniczo-rehabilitacyjnym faktem wystąpienia odleżyny. 
 
   Czynnikami zwiększającymi ryzyko powstania odleżyn są też: czas trwania choroby, wiek pacjenta, waga, stan odżywienia, zmiany neurologiczne - porażenie, wrażliwość skóry czy warunki socjalne. Na powstanie odleżyn może mieć wpływ także aktywność, czynność zwieraczy odbytu, cewki moczowej, ból, stan świadomości, cukrzyca, niewydolność oddechowa objawiająca się dusznością, sterydo- i chemioterapia. Świadomość czynników ryzyka pomaga w rozpoznaniu i ocenie problemów, planowaniu i realizacji profilaktyki lub opieki. 
 
W ocenie stanu chorego możemy posłużyć się skalą Nortona.

stan fizyczny		stan psychiczny		aktywność fizyczna		samodzielna zmiana pozycji		nietrzymanie moczu i kału
dobry	4	czujny	4	chodzi sam	4	pełna	4	nie występuje	4
dość dobry	3	apatyczny	3	chodzi z pomocą	3	lekko ograniczona	3	sporadycznie	3
zły	2	splątany	2	siedzi	2	b. ograniczona	2	moczu	2
bardzo zły	1	stupor, śpiączka	1	brak	1	brak	1	kału	1

Wynik równy lub niższy od 14 punktów świadczy o wysokim ryzyku powstania odleżyn.  

Dla oceny leczenia oraz dla ewentualnych roszczeń pacjentów istotne jest prowadzenie dokumentacji obejmującej stanu zagrożenia i leczenia odleżynowego pacjenta stanowiącej załącznik do karty chorobowej.  
Przykład: chory w stanie dość dobrym - 3p, z powodu małej aktywności -3p, przebywający głównie w pozycji leżącej i ewentualnie siedzącej -2p, z powodu bardzo ograniczonej samodzielnej zmiany pozycji -2p, ze sporadycznym nietrzymaniu moczu i stolca -3p. Suma punktów 13 kwalifikuje pacjenta do grupy o wysokim ryzyku powstania odleżyn. 
 
   Profilaktyka przeciwodleżynowa polega na zastosowaniu właściwych środków i metod niedopuszczenia do pojawienia się odleżyn. 
Wcześniejsze objawy, które może zaobserwować sam pacjent, to:  
- zaczerwienienie skóry nie znikające po usunięciu ucisku,  
- pęcherze naskórka, 
- otarcie naskórka.  
 
   Zalecenia dla osób zagrożonych odleżynami: 
- zwrócenie uwagi na dietę uwzględniającą dużą zawartość białka, witamin i soli mineralnych, nie przejadanie się słodyczami,  
- codzienne mycie ciała i dobre osuszanie miejsc narażonych na ucisk, 
- kontrolowanie skóry za pomocą lusterka lub drugiej osoby, 
- dbałość o czystość bielizny osobistej i pościeli, 
- unikanie wilgotnej i mokrej bielizny, 
- unikanie skaleczeń lub uderzeń, 
- nosić miękkie ubranie i obuwie, 
- mieć codziennie prześcielone łóżko i dobrze naciągnięte prześcieradło, 
- unikanie twardych kółek pod łokcie i pięty, 
- unikanie nadmiaru talku, pudru, zasypek, które mogą się grudkować oraz jednoczesnego stosowania pudru i oliwki, 
- regularnie przestrzegać zmiany pozycji ciała, uwzględniając ułożenia na obu bokach, plecach i brzuchu, 
- stosować zabiegi poprawiające ukrwienie skóry: masaż i oklepywanie, nacieranie spirytusem salicylowym, wcieranie kremu propolisowego oraz dbanie o dostęp powietrza do tychże miejsc, 
- zastosować materac zmiennociśnieniowy.  
 
   W przypadku korzystania z wózka :  
- zmieniać pozycję siedzenia, 
- unosić się co 15-20 minut, aby chwilowo odciążyć miejsca nadmiernie obciążone i ułatwić lepsze ukrwienie tej okolicy; jeśli jest to niemożliwe siedzenie w wózku nie powinno trwać dłużej niż 2-3 godziny. 
- stosować pneumatyczną poduszkę przeciwodleżynową.

66.  Usprawnianie w zespole bolesngo barku Celem leczenia jest zmniejszenie bólu i przywrócenie w miarę możliwości pełnego zakresu ruchow w stawie barkowym. Ze wzgledu na to, że przyczyną powstania zespołu są zmiany zwyrodnieniowe w przyczepach mięśni, PRZECIWSKAZANE są ćwiczenia czynne, zwłaszcza z obciążeniem ramion ( hantle, ćwiczenia oporowe), ponieważ z reguły powoduje to zaostrzenie objawów. Własne obserwacje, jak również wszelkie dane z literatury wskazują na skuteczność leczenia farmakologicznego w okresie największego bólu,  następnie kinezyterapii.  

Leczenie polega jak juz wyżej wspomnialam na podawaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych ale tylko w okresie największego nasilenia bólu. w dalszym etapie stosujemy kinezyterapię - kinezyterapia bierna barku - chory odwodzi ramię sam za pomocą drugiej ręki lub za pomocą innej osoby (TYLKO DO GRANICY BÓLU); ćwiczenia powinny być wykonywane 5-6 razy na dobę, przez kilka minut. Bezbolesne zwiększanie zakresu ruchów uzyskuje się ćwiczeniami bezpośrednio po blokadzie. Stosujemy również fizjoterapię barku w postaciach rozgrzewań, prądy diadynamiczne, prądy interferencyjne, dobre efekty lecznicze dają emisje laserem biostymulacyjnym .   

Jeśli wykorzystamy wszystkie nasze możliwości a ból dalej istnieje, to w takich przypadkach powikłań, np. pełnego uszkodzenia pierścienia rotatorów czy zerwania ścięgna mięśnia dwugłowego, wówczas jest nawet wskazane leczenie operacyjne. 

67.     PIONIZACJA I NAUKA CHODU

 u osób zdrowych przy zmianie pozycji poziomej na pionową obserwuje się przyspieszenie tętna i zmniejszenie amplitudy ciśnienia krwi od 5 - 25 mmHg (głównie na skutek spadku ciśnienia skurczowego)

 próba ortostatyczna u sportowców wykazuje, że różnica wskaźników ciśnienia i tętna przy wykonywanej próbie jest tym mniejsza im wyższy jest stopień wytrenowania 

 dostosowanie układu krążenia do zmiany pozycji z leżącej na stojącą następuje na drodze odruchowej, głównie z receptorów łuku aorty i zatok szyjnych prawego przedsionka oraz narządów wewnętrznych (wątroba,śledziona)

-          podczas unieruchomienia zdolność odruchowego wyrównywania przez układ krążenia zaburzeń wynikających ze zmiany pozycji ulega zanikowi, wynikają z tego różnorodne objawy:

-          omdlenie         osłabienie         zaburzenia świadomości        zaburzenia widzenia        złe samopoczucie - uczucie słodkości w ustach          nudności

-          podczas pionizacji następuje bierne przemieszczanie się krwi do jamy brzusznej i kkd (zgodnie z działaniem siły grawitacji), co powoduje zmniejszenie się wypełnienia zatok serca i spadek ciśnienia tętniczego

 pionizacja umożliwia wyzwalanie bogatej sygnalizacji proprioceptywnej co wpływa na odruchowe napinanie mięśni w pozycji spionizowanej

 obserwacja chorych pionizowanych po okresie bezruchu pozwala stwierdzić, że jest to trening o znacznym obciążeniu fizycznym

-          wynika to z:        braku naturalnych odruchów regulujących postawę        na skutek tego dochodzi do napinania w sposób nieskoordynowany odległych zespołów mięśniowych      brak adaptacji w podstawowych układach fizologicznych       ogromne emocje   
 

cele:         stopniowe pobudzenie zdolności przystosowawczych ustroju do nowej pozycji pionowej

 przeciwwskazania       stany po nakłuciu dolędźwiowym

etapy pionizacji

1.       uniesienie głowy

2.       pozycja półsiedząca o różnym kącie nachylenia tułowia - podparty

3.       siad płaski - podparty

4.       pozycja półsiedząca lub siad płaski bez podparcia

5.       siad ze spuszczonymi nogami - podparty

6.       siad ze spuszczonymi nogami - bez podparcia

7.       stanie przy łóżku - z podparciem / pełna pionizacja na stole pionizacyjnym*

8.       stanie przy łóżku - bez podparcia

pełna pionizacja na stole pionizacyjnym

wskazania:

-          stan po długotrwałym przebywaniu w łóżku\-          porażenie kkd        trudności bądź niemożność pionizacji przyłóżkowej         chory nieprzytomny        waga i wzrost znacznie przekraczająca wagę i wzrost fizjoterapeuty

 stół pionizacyjny umożliwia stopniową i powolną zmianę pozycji z poziomej na pionową

możliwość regulacji:

-          kąta nachylenia ciała do podłoża (im bliżej pionu tym większe obciążenie)        czasu trwania pionizacji

 pionizacja na stole wymaga prawidłowego ułożenia chorego które polega na:

-          wyrównaniu skrócenia czynnościowego kończyn          nieznacznym odwiedzeniu w stawach biodrowych (około 5°)          pełnym podparciu stóp          zabezpieczeniu pasami stawów (kolanowych, biodrowych) oraz klatki piersiowej

 jeżeli stwierdzamy, że przez pionizację bierną chory w pełni przystosował się do pozycji stojącej rozpoczynamy pionizację czynną

 przystosowanie do pozycji stojącej

-          gdy tętno przy zmianie pozycji nie wzrośnie więcej niż 20-30% tętna spoczynkowego (powyżej może dojść do zaburzeń w przepływie chłonki, migotania przedsionków i komór serca)        okres wzrostu ciśnienia powinien być kilkuminutowy (jeżeli wzrośnie do 30% a po 2-3 minutach spadnie można pozostawić pacjenta w danej pozycji - jeśli nie to powrót do pozycji którą pacjent dobrze tolerował)         jeżeli w trakcie pionizacji ciśnienie rozkurczowe wzrośnie powyżej 100 -  pionizację cofamy do poprzedniego etapu          ciśnienie skurczowe może wzrosnąć do 20% w stosunku do rozkurczowego

 możliwość ponownej adaptacji do pozycji pionowej zależy od:         czasu przebywania w łóżku         wieku pacjenta         chorób współistniejących          wydolności organizmu, oraz wydolności układu krążeniowo-oddechowego          wcześniejszej rehabilitacji

metodyka - nauka chodu

 naukę chodu rozpoczynamy przy sile mm. porostowników stawu kolanowego powyżej 2

I. etap    nauka lokomocji - wózek inwalidzki        

przesiadanie się z łóżka na wózek          jazda na wózku po równym podłożu         zsiadanie z wózka na ziemię i powrót         jazda po terenach pochyłych           manewrowanie wózkiem

II. etap

właściwa nauka chodu rozpoczyna się od ćwiczeń w barierkach

ćwiczenia równoważne:

-          sterowane górą - przenoszenie ciężkiej piłki kkg        sterowane dołem - stanie na jednej nodze, wykroki

ćwiczenia z balansem miednicy - uzyskujemy prawidłowe obciążanie kończyn

 chód ze swobodnym pokonywaniem dystansu - zwracamy uwagę na prawidłowość poszczególnych faz chodu

-          najczęstsze błędy:

-          skracanie czasu fazy podporu      skracanie długości kroku      konsekwencja - chód krokiem dostawnym

 w momencie opanowania chodu krokiem czterotaktowuym w barierkach rozpoczynamy naukę chodu poza nimi

III. etap

a)       chodzenie przy pomocy balkonika

-          podeszły wiek         nasilone procesy miażdżycowe       inne choroby towarzyszące obniżające wydolność ogólną

b)       chodzenia przy pomocy kul

-          niepełny zrost kostny          zakaz obciążania kończyny         brak kończyny przed zaprotezowaniem

c)       chodzenie bez pomocy ortopedycznych

 równolegle z opuszczeniem barierek rozpoczyna się naukę trzech nowych elementów:

1.       chodzenie po podłożach o zmiennej twardości

-          trudniej na miękkich podłożach       niezbędna jest bardzo dobra asekuracja

2.       chodzenie z pokonywaniem różnicy poziomów          rozpoczynamy naukę na schodach niskich z poręczą         pierwszy krok przy wchodzeniu wykonuje kończyna zdrowa           przy schodzeniu pierwszy krok wykonuje kończyna chor          kolejnyetap - schody komunikacyjne

3.       nauka padania

 zasady:          nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę          odrzucić od siebie kule w momencie zachwiania równowagi          padać tak by upaść do przod-          amortyzacja przez ugięcie kkg w stawach lokciowych         powrót do pozycji pionowej samodzielny, uniesienie miednicy i cofanie kkg, przy wyprostowanych stawach kolanowych i stopach opartych o ścianę

 asekuracja

 czynna - bezpośredni kontakt z pacjentem

 bierna - obok pacjenta

 zasady asekuracji

1.       nie polega na utrzymaniu pacjenta w pozycji pionowej, lecz na bezpiecznym sprowadzeniu go na podłoże

2.       fizjoterapeuta porusza się z tyłu lub z boku, możliwie jak najbliżej, ale tak by nie krępować swobody ruchów

-          w momencie krytycznym musi stać pewnie na obu kończynach         w przypadku utraty równowagi należy pacjenta chwycić pod pachy, ściągnąć w tył na siebie i po ugiętych kkd sprowadzić do pozycji siedzącej

3.       przy nauce chodu po schodach fizjoterapeuta musi stać zawsze poniżej pacjenta   
 

91.Protezy kosmetyczne

Głównymi przyczynami amputacji kończyn górnych są urazy i wypadki, ponadto choroby oraz wrodzone ubytki kończyn. Z wyjątkiem dzieci rodzących się z brakiem kończyny, proces protezowania powinien rozpocząć się natychmiast po amputacji.  
W przeciwnym razie Pacjent przyzwyczaja się do obecnego stanu i potem może mieć trudności w przystosowaniu się do korzystania z protezy.

Większość codziennych czynności zależy od właściwego chwytu pomiędzy kciukiem a palcem, dlatego utrata kciuka jest szczególnie odczuwalna i traktowana jest nie tylko jako ubytek kosmetyczny, ale i funkcjonalny.

Wsród Pacjentów, dla których priorytetem jest wizualne odtworzenie utraconej całkowicie lub częściowo kończyny doskonałym rozwiązaniem są wyglądające bardzo naturalnie protezy kosmetyczne. Charakteryzują się one bardzo prostą budową, a wykonane są z lekkich materiałów - plastiku, PCV, silikonu. Choć pozbawione funkcji mechanicznych, mogą służyć wykonywaniu prostych czynności, np. przytrzymywaniu drobnych przedmiotów.

Protezy estetyczne   

Wiedza, umiejętności, doświadczenie, talent artystyczny oraz najwyższe światowe standardy stosowanych materiałów pozwalają na wykonanie protez estetycznych dla Pacjentów, których oczekiwaniem jest wysoka jakość i perfekcyjny wygląd protezy. Protezy estetyczne wykonywane są na różnych poziomach amputacji kończyn górnych i dolnych oraz części twarzy. Priorytetem jest precyzja wykonania, indywidualne podejście i ścisła współpraca protetyka z Pacjentem. 

Nad protezami tego rodzaju pracują francuscy protetycy 
i koloryści. Do wykonania stosuje się głównie silikony - oddające strukturę naturalnej skóry Pacjenta, które następnie są ręcznie koloryzowane przy Pacjencie. Zewnętrzna warstwa przezroczystego silikonu zapewnia odporność warstwy wewnętrznej przed uszkodzeniami mechanicznymi  i daje realistyczną głębię koloru.

Wspólnym celem - Pacjenta i protetyka jest jak najwierniejsze odtworzenie utraconych częściowo lub całkowicie kończyn ze szczególnym naciskiem na wierną i naturalistyczną rekonstrukcję detali - paznokci, porów, zmarszczek, linii papilarnych.

Protezy mechaniczne

Otworzenie drzwi, wysunięcie krzesła, założenie kurtki czy nawet wstanie z łóżka - to codziennie czynności, które wymagają użycia górnej części ciała. Utrata ręki powoduje wiele ograniczeń. Pierwsze protezy ręki czy dłoni kojarzą się z żelaznym hakiem czy kawałkiem drewna. Od tego czasu dokonał się w protetyce kończyn górnych olbrzymi postęp. Nowoczesne rozwiązania pozwalają osobom amputowanym żyć normalnym życiem, odzyskać niezależność w codziennych czynnościach, a jednocześnie dają nadzieję na dalszy rozwój.

Zadaniem mechanicznej protezy kończyny górnej jest optymalne przejęcie (wraz z kikutem) funkcji manualnej. Najważniejszym celem jest rekonstrukcja ruchów dłoni, gdyż to właśnie ta część ręki odpowiada za wiele kluczowych w codziennym życiu czynności. Pacjent musi mieć możliwość chwytania i obracania przedmiotami różnego rozmiaru i kształtu. W zależności od przeznaczenia, w protezie może być zastosowana dłoń czynna lub uchwyt.

Protezy mechaniczne (kinetyczne) to propozycja dla osób chcących czynnie wykonywać ruchy w stawach kończyny górnej. Odbywa się to za pomocą cięgieł poruszanych przeciwległym barkiem lub/i łopatką. W zależności od poziomu amputacji, czynnymi mechanizmami jest dłoń mechaniczna w zakresie ruchów chwytnych oraz mechaniczny staw łokciowy w zakresie czynnego zgięcia, blokowania i odblokowywania.

Torbiel Bakera (zwana także cystą Bakera lub torbielą dołu podkolanowego) - nagromadzenie płynu w dole podkolanowym wskutek obrzęku i nagromadzenia się płynu w kaletce mięśnia półścięgnistego lub też wskutek przedostania się ku tyłowi płynu stawowego ze stawu kolanowego wskutek uszkodzenia torebki stawowej stawu kolanowego. Nazwana od chirurga Williama Morranta Bakera^[1].

Jest zwykle łatwo wyczuwalna, dla potwierdzenia diagnozy wykonuje się USG. 

Najczęstsze przyczyny: 

  uszkodzenie tylnej części torebki stawowej stawu kolanowego (przepuklina torebki)

  zapalenie kaletek maziowych w dole podkolanowym (po przeciążeniu, u sportowców,  
    współistniejące z RZS - reumatoidalnym zapaleniu stawów)  

Objawy: 

  klasyczne cechy stanu zapalnego, czyli wszystkie albo niektóre z następujących:  
    ból (dolor) okolicy podkolanowej, zaczerwienie (rubor), ocieplenie (calor), guz (tumor),  
    czyli uwypuklenie pod skórą, czasami chełboczące pod palcem w czasie badania  
    palpacyjnego (gdyż cysta wypełnia się płynem)

  czasami nabrzmiała cysta może powodować drętwienie łydki, zwłaszcza, gdy jest  
    zlokalizowana pod mięśniem półbłoniastym albo brzuchatym łydki. Spowodowane jest to  
    uciskiem na przebiegające w okolicy liczne struktury nerwowe i naczyniowe.  

Rozpoznanie:  

na ogół nie sprawia trudności po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego i zbadaniu pacjenta.  

79.Łokiec golfisty - (zapalenie nadkłykcia przysrodkowego kosci ramiennej)

unikac obcia_en prowadzacych do bólu

- stosowanie stabilizatorów

- masaż_ poprzeczny

- diatermia krótkofalowa

- cwiczenia ipsilateralne dla prostowników miesni przedramienia

- metoda Cyriax, Mulligana

- Kinezjotaping

78. Łokiec tenisisty - (zapalenie nadkłykcia bocznego

unikac obcia_en prowadzacych do bólu

     - stosowanie stabilizatorów

- unieruchomienie w szynie ramiennej w zgieciu w stawie łokciowym w 90ş (stosowane z

reguły na okres 14 dni) znoszace subiektywnie dolegliwosci bólowe,

- cwiczenia miesni przedramienia (opór dla dłoni) - dla łokcia tenisisty

- miejscowe podawanie sterydów

- pacjent we własnym zakresie mo_e stosowac zimne lub ciepłe okłady, w zale_nosci od tego,

co pomaga bardziej

- fizykoterapia (diatermia, ultradzwieki, jonoforeza) oraz masa_e stanowia istotne

     uzupełnienie leczenia

metoda Cyriax, Mulligana

- kinezjotaping

     - masa_ poprzeczny

     - masa_ sportowy 
 77. Skoliozy

Skolioza jest bocznym skrzywieniem kręgosłupa.

Jest to choroba, która polega na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. Odchylenie to występuje w płaszczyznach:

-         czołowej - kręgosłupa wygina się w bok, lewo lub prawo;        strzałkowej - pogłębia się wygięcie lordotyczne lub kifotyczne;       poprzecznej - następuje rotacja kręgów, co prowadzi do powstania garbu.     

Istnieje wiele klasyfikacji bocznych skrzywień kręgosłupa. Najczęściej spotykane w literaturze przedmiotu to:

1.       Podział ze względu na wiek:.

a)      wczesnodziecięce

b)     dziecięce

c)     młodzieżowe   

2.       Ze względu na lokalizację skrzywienia i kierunek wychylenia łuku:

a)     skrzywienia jednołukowe całkowite prawostronne i lewostronne;

b)    skrzywienia jednołukowe odcinkowe piersiowo-prawostronne i piersiowo-lewostronne;

c)     skrzywienia jednołukowe odcinkowe lędźwiowo-prawostronne i lędźwiowo-lewostronne;

d)    skrzywienie dwułukowe piersiowo-prawostronne

i lędźwiowo-lewostronne oraz piersiowo-lewostronne i lędźwiowo-prawostronne.  

3.                 W zależności od stopnia zaawansowania zmian, wyróżnia się następujące stadia skoliozy (klasyfikacja wg M.Kutzner-Kozińskiej 1981):  

a)     postawa skoliotyczna - wstępne stadium wady. Występuje asymetria barków, łopatek, trójkątów talii, ale nie dochodzi jeszcze do bocznego skrzywienia;

b)    skolioza I^o - to skrzywienie, kiedy wartości kątowe nie przekraczają 30^o. Zmiany dotyczą układu mięśniowo - wiązadłowego, bez zniekształceń kostnych;

c)     skolioza II^o - skrzywienie o wartościach kątowych 31^o-60^o. Występują zmiany w kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu, co objawia się garbem żebrowym;

d)    skolioza III^o - skrzywienie o kącie przekraczającym 60^o, z daleko posuniętymi zmianami strukturalnymi jak: torsja

  i sklinowacenie kręgów, deformacja żeber i miednicy.   

Pod względem przyczyn powstawania skoliozy dzielą się na (etiologiczna klasyfikacja Cobba):  

a)     skoliozy funkcjonalne (czynnościowe) - są to skoliozy, w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa;

b)    skoliozy strukturalne - to skoliozy, w których stwierdzamy utrwalone zmiany. Można podzielić je na:

kostno-pochodne (osteopatyczne):        wrodzone      torakogenne      układowe

neuropochodne (neuropatyczne):        wrodzone        porażenne - wiotkie        porażenne - spastyczne    inne neuropochodne

mięśniowo pochodne (miopatyczne):    wrodzone        dystrofie mięśniowe      inne mięśnio pochodne

idiopatyczne (o nie ustalonej etiologii). Występują najczęściej i stanowią 80-90% skolioz strukturalnych.        

Nieznana przyczyna w większości przypadków powstawania skolioz zmusza do leczenia objawowego. Ogranicza się ono do przeciwdziałania widocznym skutkom choroby. Pilna obserwacja przez rodziców i nauczycieli pozwala na wczesne wykrycie skoliozy i właściwe leczenie, które pozwoli zapobiec późnym następstwom deformacji.

Nie leczona skolioza może prowadzić do:

 zniekształcenia klatki piersiowej,

 uciskania narządów wewnętrznych (serce i płuca), prowadząc do upośledzenia wydolności krążenia i oddychania,

zmniejszonej sprawności fizycznej,

 duszności,

kompleksu psychicznego, spowodowanego o

Leczenie skolioz idiopatycznych [edytuj]

Niewielkie skoliozy można wyleczyć rehabilitacją. W szkołach często prowadzona jest tzw. gimnastyka korekcyjna. Ten sposób rehabilitacji skuteczny jest jednak tylko dla dzieci, które mają postawę skoliotyczną, tzn. skrzywienie nieprzekraczające 10° (nazywana też skoliozą czynnościową).

Skrzywienia od ok. 20° do 40° leczy się nosząc gorset ortopedyczny. Ma on za zadanie przede wszystkim zatrzymać postęp skrzywienia.

Niekiedy należy zastosować leczenie operacyjne. Podstawowymi wskazaniami do leczenia operacyjnego są: wartość kątowa skrzywienia powyżej 40° wg Cobba, progresja skrzywień, względy kosmetyczne, ból^[8].

Rehabilitacja [edytuj]

W leczeniu zachowawczym skolioz stosuje się metody^[9]:

neurofizjologiczne - polegają na poprawianiu funkcji, związanych ze sterowaniem postawą ciała. Obok działania korekcyjnego dąży się do poprawy czucia postawy lub toruje się postawą ciała w kierunku postawy prawidłowej. Zalicza się tu metody:

o zastępcze sprzężenie zwrotne (feedback)

o E-technik (Hanke)

o Brunkow

o torowanie mięśniowo-nerwowe (PNF)

o Scharl

o Vojty

o Klinkman Eggers

aktywnie redresujące - w metodach tych korekcję skrzywienia uzyskuje się poprzez intensywne oddziaływanie na układ mięśniowy. Podejmuje się próby jednoczesnej trójpłaszczyznowej korekcji skrzywienia lub w warunkach odciążenia osiowego dąży się do mobilizacyjnej hiperkorekcji skrzywienia. Metody aktywnie redresujące to:

o metoda Niderhoffera

o metoda Gocht-Gessnera

o metoda Klappa

o metoda Lehnert-Schroth

o metoda Majocha

o metoda Hoppe

o metoda Pressio

o metoda Karskiego

o metoda Malawskiego

o metoda Dobosiewicz

o metoda napnij-rozluźnij-rozciągnij z hamowaniem autogennym (NRRHA)

wyrabiające świadomość własnego ciała i rozluźniające mięśnie. Zalicza się do nich:

o progresywną relaksację Jacobsona

o trening autogenny Schulza

o ćo wiczenia bioenergoterapeutyczne według Lowena

o rozluźnienie za pomocą muzyki

Gorsety [edytuj]

Gorsety stosowane w leczeniu skolioz to^[10] :

Gorset Milwaukee - stosowany jest do leczenia skrzywień w odcinku piersiowym. Ciągnie się od szyi do miednicy i składa się z plastikowego pasa oraz z pierścienia wokół szyi, połączonego z nim za pomocą metalowych prętów. Podkładki, będące również częścią gorsetu, naciskają na skrzywienie, zapobiegając dalszej progresji, metalowe pręty pomagają wydłużyć ciało, a pierścień wokół szyi trzyma głowę centralnie nad miednicą.

CTLSO (ang. CervicoThoracoLumboSacral) - stosowany w tzw. wysokich skrzywieniach, których szczyt znajduje się w górnym odcinku piersiowym.

TLSO (ang. Thoracolumbosacral orthosis) - stosowany jest przy skrzywieniach, których szczyt jest na lub poniżej 8 kręgu piersiowego. Pokrywa ciało od pach do bioder.

Gorset Boston - z przodu pokrywa obszar ciała poniżej piersi do miednicy, a z tyłu poniżej łopatek do kości ogonowej. Wzdłuż skrzywienia umieszczone są podkładki, naciskające na kręgosłup.

Gorset dynamiczny (SpineCor, DCB - Dynamic Corrective Brace) - jest najnowszym rodzajem gorsetu stosowanego w leczeniu skolioz. Badania wykazały, że jest skuteczny w 89%. Pacjenci noszący ten typ gorsetu, mogą zdejmować go na 4 godziny dziennie (inne gorsety muszą być noszone 23 godziny na dobę). W porównaniu do innych gorsetów, pozwala na dużo większą swobodę ruchów, jest mniej widoczny pod ubraniem i nie powoduje nadmiernego nagrzewania ciała. Nie wywołuje też efektów ubocznych, jak atrofia mięśni.

Gorset Charleston - noszony jest tylko w nocy, powodując hiperkorekcję skrzywienia przez 8 godzin dziennie.

   75.   Do najczęstszych wad postawy należą:

plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy wklęsło-okrągłe, plecy płaskie, boczne skrzywienia kręgosłupa-skoliozy, wady statyczne kończyn dolnych. 

Do błędów postawy zalicza się: odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej.

Plecy okrągłe

Plecy okrągłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej. Wada ta charakteryzuje się: osłabieniem mięśni grzbietu, przykurczem mięśni piersiowych, barki są wysunięte do przodu, łopatki odstające. Łokcie i kolana są często w pozycji lekkiego zgięcia.   

       Plecy okrągłe mogą być wrodzone lub nabyte.

Ich najczęstszą przyczyną jest dystonia mięśniowa, czynniki psychiczne (kifoza „wstydliwych" np.: u dorastających dziewcząt), wady wzroku. Mogą też powstawać w następstwie takich chorób jak: krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Scheuermanna (choroba powoduje powolne zginanie się kręgosłupa do przodu).     

    U dzieci w młodszym wieku szkolnym często przyczyną wady „pleców okrągłych" jest dystonia mięśniowa (zaburzenie równowagi napięć mięśniowych mięśni grzbietu) i zaniedbanie prawidłowej postawy. 

3.2     Plecy wklęsłe

     Istota tej wady polega na pogłębieniu lordozy lędźwiowej.

Sylwetkę charakteryzuje pogłębione wygięcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, zwiększone przodopochylenie miednicy, wypięty brzuch (tzw. przodujący brzuch) i wypięte pośladki.    

     Wada ta może być wrodzona lub nabyta.

Wśród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej. Mięśnie brzucha, pośladkowe wielkie oraz zginacze stawu kolanowego są osłabione, natomiast nadmiernie napięte i często przykurczone są mięśnie grzbietu odcinka lędźwiowego i zginacze stawu biodrowego.  

3.3     Plecy wklęsło-okrągłe

Plecy te są wadą postawy, w której występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych.

U dziecka z tą wadą postawy obserwuje się pogłębienie kifozy piersiowej, wysunięcie głowy i barków do przodu, odstawanie łopatek, pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, wypięty brzuch i uwypuklenie pośladków. Towarzysząca tej wadzie dystonia mięśniowa jest połączeniem dystonii występującej w plecach wklęsłych i okrągłych.

Plecy płaskie (łac. dorsum planum) [edytuj]

Charakterystyka [edytuj]

Wada ta charakteryzuje się:

opadniętymi barkami,

odstającymi łopatkami,

spłaszczoną klatką piersiową,

obniżonymi narzadami wewnętrznymi.

Mięśnie nadmiernie rozciągnięte [edytuj]

W plecach płaskich nadmiernie rozciągnięte są:

mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,

mięsień czworoboczny lędźwi,

mięsień biodrowo-lędźwiowy. 

Klatka piersiowa kurza - polega na wysunięciu ku przodowi obwodowej części mostka wraz z najbliższą częścią żeber, które są od boku jakby ściśnięte. Łuki żebrowe często tworzą falistą linię zamiast łukowej. Po nabraniu i zatrzymaniu powietrza w płucach stopień kurzego zniekształcenia zmniejsza się.      

Rozróżnia się dwie postacie klatki piersiowej kurzej.

W pierwszej postaci uwypuklona jest tylko rękojeść mostka. Położenie trzonu mostka albo jest prawidłowe, albo jest odchylone nieco do tyłu.

Druga postać charakteryzuje się wysunięciem do przodu trzonu mostka. Najbardziej ku przodowi sterczy zwykle wyrostek mieczykowaty. 

Klatka piersiowa lejkowata - jest wadą znacznie częściej spotykaną niż klatka piersiowa kurza.

Wada jest następstwem wrodzonego zaburzenia rozwoju przepony lub nieproporcjonalnego rozrostu chrząstek żebrowych w stosunku do jej elementów.

Charakteryzuje się lejkowatym zapadnięciem dolnej części mostka i przylegających odcinków żeber.

Na skutek osłabienia mięśni grzbietu, wysunięcia barków do przodu, spłaszczenia klatki piersiowej i wiotczenia mięśni brzucha, przy oddychaniu występują paradoksalne ruchy klatki piersiowej.  

Postępowanie korekcyjne dla wad klatki piersiowej obejmuje głównie ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia ogólnorozwojowe poprawiające postawę ciała oraz pływanie.

W wadach zaawansowanych stosuje się aparaty ortopedyczne (klatka piersiowa kurza) i leczenie operacyjne (klatka piersiowa lejkowata). 

76. Postępowanie korekcyjne przeciwdziała odchyleniom juŜ zaistniałym, jest zatem formą

terapii, ktfa ma na celu:

− wczesne w miarę moŜliwości wykrycie zaburzeń statyki ciała,

− skorygowanie istniejących zaburzeń statyki ciała i doprowadzenie jej o ile jest to

moŜliwe do stanu prawidłowego,

− niedopuszczenie do powstawania wad postawy ciała, gdy zaistnieją warunki

sprzyjające ich powstaniu,

− doprowadzenie sprawności fizycznej dziecka do stanu uznanego za prawidłowy.

ZałoŜeniem ćwiczeń korekcyjnych jest oddziaływanie na wszystkie układy: układ kostny i

stawowy, mięśniowy oraz układ nerwowy.

W działaniu korekcyjnym naleŜy uwzględnić pewną kolejność działań. Nie moŜna np.

wzmocnić mięśni osłabionych gdy nie rozciągnęło się mięśni wcześniej przykurczonych.

Przykurczone mięśnie nie pozwalają bowiem na osiągnięcie pozycji skorygowanej. Dla

mięśni przykurczonych, o zbliŜonych przyczepach, naleŜy stosować ćw. w rozciągnięciu

pełnym i skurczu niepełnym, dla mięsni rozciągniętych, o nadmiernie oddalonych

przyczepach naleŜy stosować ćw. w skurczu pełnym

i rozciągnięciu niepełnym. Nie naleŜy takŜe przed rozciągnięciem mięśni przykurczonych

uczyć dziecka przyjmowania pozycji skorygowanej, gdyŜ jej przyjęcie moŜe być dla

dziecka bardzo trudne lub wręcz niemoŜliwe.

W doborze metod postępowania korekcyjnego muszą być uwzględnione rknolegle

czynniki: fizjologiczny, morfologiczny, środowiskowy. Z zakresu sfery fizjologicznej korekta

polega na:

− uświadomieniu dziecku nieprawidłowości jego postawy, oraz moŜliwych

negatywnych konsekwencjach tego stanu, wytworzenie w dziecku aktywnego

stosunku do procesu korekcyjnego,

− kształtowanie nawyku prawidłowej postawy we wszystkich

sytuacjach i czynnościach dnia codziennego

Ćwiczenia ogólnousprawniające obejmują ćwiczenia gimnastyczne kształtujące oraz

ćwiczenia i sporty uzupełniające, ktfe dostosowane są do rodzaju wady,

a takŜe wieku, płci. Celem tych ćwiczeń jest wszechstronne oddziaływanie na wszystkie

układy ustroju, co ma wpływ na wydolność i sprawność dziecka.

Ad 2. Ćwiczenia specjalne zwiększają ruchomość odcinkową i rozciągają mięśnie

przykurczone w obrębie kręgosłupa oraz w stawach barkowych, a takŜe wzmacniają

wybifczo grupy mięśni osłabionych.

Ad 3. Ćwiczenia elongacyjne (wydłuŜające) polegają na wyciągnięciu kręgosłupa

w jego osi długiej, co zmniejsza istniejące krzywizny patologiczne.

Ad 4. Ćwiczenia antygrawitacyjne to ćwiczenia maksymalnie prostujące kręgosłup

i wyciągające go w gfę przeciw działaniu siły cięŜkości (grawitacji). Wykonuje się je

przy pionowym ustawieniu tułowia i głowy oraz z obciąŜeniem dostosowanym do

moŜliwości dziecka, tj. zdolności utrzymania skorygowanej postawy.

Ad 5. Ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy mają na celu nauczenie przyjmowania

prawidłowej postawy ciała we wszystkich pozycjach oraz w trakcie wykonywania

czynności ruchowych. Wymaga to uświadomienia dziecku istnienia wady, jej rozwoju

oraz ujemnych skutkk, jakie ona za sobą niesie. NaleŜy rknieŜ egzekwować

poprawność postawy nie tylko za pomocą autokorekcji, ale rknieŜ czucia głębokiego

wytrzymałości posturalnej.

Ad 6. Ćwiczenia oddechowe stosuje się w gimnastyce korekcyjnej w celu poprawienia

ruchomości i kształtu klatki piersiowej, zwiększenia pojemności Ŝyciowej

i wentylacji płuc oraz polepszenia rytmu oddechowego. Przy ćwiczeniach oddechowych

naleŜy zwracać uwagę na wydech, ktfy winien być pełny

i przedłuŜony. W korektywie wykorzystuje się ćwiczenia oddychania przeponowego i

piersiowego.

Ad 7. Ćwiczenia rozluźniające dzieli się na og`ne i miejscowe. Ćwiczenia rozluźniające

og`ne polegają na świadomym rozluźnieniu wszystkich mięśni

i ustroju wraz z dąŜnością do pełnego odpręŜenia psychicznego. Są to ćwiczenia

relaksacyjne. Natomiast ćwiczenia rozluźniające miejscowe polegają na ułoŜeniu

segmentk ciała w pozycji umoŜliwiającej rozluźnienie mięśni. Wykorzystuje się tu siłę

cięŜkości. Ćwiczenia rozluźniające powinny być stosowane po kaŜdym długo trwającym

skurczu izometrycznym.

Ad 8. Ćwiczenia wzmacniające gorset mięśniowy są ćwiczeniami powodującymi przyrost

siły mięśni brzucha, grzbietu i pośladkk.

Ad 9. Ćwiczenia Klappa odciąŜają kręgosłup przez zlikwidowanie siły cięŜkości, rozluźnienie

mięśni grzbietu oraz powiększenie zakresu ruchu w odcinku szyjnym

i lędźwiowym. Pozycje, ktfe przyjmowane są podczas wykonywania ćwiczenia Klappa

sprzyjają właściwemu układowi i funkcji klatki piersiowej oraz zawartych w niej

narządk wewnętrznych. WyrŜbia się 5 faz w metodzie Klappa:

I. faza - pozycja wyjściowa- moŜliwie stabilna przy minimalnym napięciu

mięśniowym;

II. faza - przygotowawcza - ćwiczący ustala odpowiednie stawy przez skurcz

izometryczny wyznaczonych mięśni, zaś inne mięśnie ulegają rozluźnieniu;

III. faza - wykonywanie ruchu polegające na przemieszczeniu poszczeg`nych odcinkk

ciała;

IV. faza - końcowa- przyjęcie zaplanowanego ułoŜenia ciała (hiperkorekcja

w określonych segmentach ciała);

V. faza - odpoczynku- rozluźnienie mięśni, pogłębione oddychanie.

System ćwiczeń Klappa znajduje zastosowanie głknie w leczeniu skolioz.

Ad 10. Pływanie - woda pozwala na rozluźnienie mięśni, odciąŜenie osiowe stawk

i wykonanie maksymalnego zakresu ruchk w stawach. Pływanie wzmacnia mięśnie

ustroju oraz korzystnie wpływa na pracę układu krąŜeniowego

i oddechowego. Wybf stylu pływackiego zaleŜy od wady.

Wykonywanie ćwiczeń w gimnastyce korekcyjnej wymaga skupienia, dokładności

i ustawicznej kontroli i autokontroli. Zajęcia prowadzone w ten sposV mogą być dla dzieci

nuŜące. By je uatrakcyjnić, a przez to zachęcić do uczestnictwa w nich, naleŜy wprowadzić gry

i zabawy ruchowe z dodatkowymi elementami zmuszającymi do przybierania prawidłowejpostawy.

98. Krioterapia miejscowa [edytuj] 
 Zestaw do krioterapii miejscowej z użyciem par ciekłego azotu

Krioterapia miejscowa polega na przyłożeniu przy pomocy specjalnego aplikatora bardzo niskiej temperatury, która dostarczana jest do miejsca zmienionego chorobowo. Zabieg zamrażania i rozmrażania powtarza się w jednym cyklu kilkakrotnie. Doprowadza to do zamarzania zawartości komórek, pękania błon biologicznych i w konsekwencji destrukcji tkanki. Krioterapia miejscowa stosowana jest do leczenia:

zmian skórnych łagodnych i złośliwych (np. brodawki skórne, choroba Bowena)

zmian powstałych na błonach śluzowych (np. leukoplakia, pachydermia, kłykciny kończyste)

destrukcji zmian łagodnych i nowotworowych w obrębie jamy brzusznej, zwłaszcza wątroby (n

Wskazania [edytuj]

Krioterapię można stosować m.in. w takich przypadkach jak:

zapalenia stawów (reumatoidalne, młodzieńcze przewlekłe, reaktywne, łuszczycowe, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa)

zmiany zapalne stawów o podłożu metabolicznym - dna moczanowa

przewlekłe zapalenie kręgosłupa szyjnego

zespół bolesnego barku

zapalenie okołostawowe ścięgien, torebki stawowej i mięśni

zespół fibromialgii (choroby reumatyczne tkanek miękkich)

zwichnięcie i skręcenie urazowe stawów

uszkodzenie łąkotki

naderwanie ścięgien i mięśni

zwalczanie przewlekłego i patologicznego bólu (metoda zachowawcza)

zwalczanie odruchowej i ośrodkowej spastyczności mięśni w procesie rehabilitacji neurologicznej

ostre i zadawnione urazy sportowe i pooperacyjne

oraz dla odnowy biologicznej

u przemęczonych fizycznie i psychicznie osób dorosłych

u sportowców wyczynowych

zespoły bólu mięśniowo-powięziowego

Przeciwwskazania [edytuj]

krioglobulinemia

kriofibrynogemia

αgammaglobulinemia

nocna napadowa hemoglobinuria

ropno-zgorzelinowe zmiany na skórze

neuropatie układu współczulnego

niedoczynność tarczycy

znaczna niedokrwistość

stosowanie niektórych leków (neuroleptyki, alkohol)

wyniszczenie i wychłodzenie organizmu

schorzenia mięśnia sercowego lub aparatu zastawkowego serca w okresie niewydolności krążenia

przecieki żylno-tętnicze w płucach

ciężkie postacie dusznicy bolesnej wysiłkowej i dusznicy bolesnej spontanicznej

różnego pochodzenia ostre schorzenia dróg oddechowych

miejscowe zaburzenia ukrwienia

zaawansowana miażdżyca

choroba nowotworowa

zespół Prinzmetala

obecność miejscowych odmrożeń

uszkodzenia skóry

nadciśnienie tętnicze znacznego stopnia

klaustrofobia

wiek powyżej 65 lat

zaburzenia rytmu serca przy jego częstości wyższej od 100/min.

przebyte zakrzepy żylne i zatory tętnic obwodowych

pokrzywka na zimno. zespół Raynauda  
 
 Przyczyny chorób narządu ruchu (rozpoznanie etiologiczne- Aby możliwie w pełni poznac chorobę i własciwie ją leczyć, trzeba okreslić jej etiologię i patogenezę.

Etiologia - nauka badająca pierwotne czynniki szkodliwe, doprowadzające do powstawania chorób, z uwzględnieniem osobniczej skłonności do zapadania na pewne choroby.

Etiologia wyjasnia:

• przyczyny i warunki powstawania choroby;

• zewnętrzne lub wewnętrzne czynniki wywołujące chorobę;

• związek miedzy patologicznymi czynnikami a swoistym oddziaływaniem organizmu.

Siedziba chorób narządu ruchu (rozpoznanie topograficzne)- Dokładne umiejscowienie procesu chorobowego ma podstawowe znaczenie zwłaszcza dla leczenia operacyjnego, radioterapii, fizjoterapii.

 Zespół Reitera

Zespół objawów chorobowych występujących po 1-4 tygodni po zapaleniu cewki moczowej lub szyjki macicy spowodowany Chlamydia trachomatis:

• zapalenie spojówek lub jagodówki

• zmiany śluzówkowo-skórne

• zapalenie stawów

Zespół Reitera takżę może być powikłaniem czerwonki bakteryjnej, przeważnie u chorych nie leczonych.

Dna moczanowa

Zapalenie stawów spowodowane krystalizacją moczanu sodu w płynie stawowym i powstawanie jego złogów w tkankach stawowych oraz innych tkankach i nażędach

Hiperurykiemia - stężenie kwasu moczowego w surowicy > 7 mg/dl (420 μmol/l)

Pierwotna

Czynniki genetyczne (nieprawidłowości enzymów uczestniczących w przemianie puryn)

Nabyta

• Wiek (mężczyzni po 40 r.ż., kobiety po menopauzie)

• Otyłość

• Zwiększony rozpad nukleotydów w ustroju (choroby mielo- i limfoproliferacyjne)

• Przyspieszony rozpad ATP (nadużywanie alkoholu)

• Zwiększona podaż puryn w diecie (pokarmy mięsne, buliony, szpinak, fasola, groch i in.)

• Zmniejszone wydalanie kwasu moczowego (choroby nerek)

• Napad dny

• nagly i bardzo silny ból stawu,

• obrzęk, rumień okolicy stawu,

• najczęściej dotyczą stawu śródstopowo-paliczkowego

Badania:

• Laboratoryjne (kwas moczowy w surowicy)

• Plynu stawowego

• RTG

• Histologiczne guzków

Zmniejszenie masy ciała

• Dieta ubogopurynowa

• Unikanie picia alkoholu i palenia tytoniu

• ognisk zapalnych w zębach i migdałkach

Farmakoterapia

• Allopurinol 100 mg/d. p.o.

• Benzbromaron 50mg/d. p.o.

Leczenie napadu dny

• Kolchicyna 1 mg co 6 godz. w 1 dobie, co 8 godz. w 2 dobie i co 12 godz. w 3 dobie napadu

• NSLPZ

ZAPALENIE ROZCIĘGNA DŁONIOWEGO

• Proces zapalny w rozcięgnie prowadzi do jego zwłóknienia i przykurczu zgięciowego palców (najczęściej IV i V) - przykurcz Dupuytrena.

• Czynniki ryzyka:

• drobne urazy

• marskośc wątroby,

• pleć - mężczyzni.

Objawy:

• Guzkowe zgrubienie powięzi dłoniowej

• Przykurcz zgięciowy jednego lub większej ilości palców

• Często obustronne.

Leczenie:

• Fizjoterapia w poszątkowym okresie

• Odpoczynek (w przypadkach, kiedy choroba jest wynikiem przeciążenia)

• Zakładanie na noc szyny nadgarstkowej

• Zaawansowane zmiany - zabieg operacyjny

Bark zamrożony

Stopniowe zwłóknienie okolicy stawu barkowego z jego unieruchomieniem

Przyczyna

• zapalenie w stawie barkowym i otaczających tkanach (np: w reumatoidalnym zapaleniu stawów)

• odruchowe ograniczenia ruchu (np: w przebiegu zawału serca i zapalenia opłucnej) - promieniowanie bólu do okolicy barku

• u chorych z porażeniem połowiczym - zmniejszenie napięcia mięśni w okolicy barkowej.

Objaw - ból

• w spokoju, w czasie uciskania i próby rotacji

• promieniujący do okolicy naramiennej

• ograniczenie ruchomości stawu barkowego

Leczenie (trudne)

ZAPALENIE ŚCIĘGNA ACHILLESA

Etiologia

• Urazy (sportowe)

• Dziedziczność

• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Objawy

• Ból okolicy ścięgna

• Obrzęk w przypadku równocześnego procesu zapalnego w kaletce maziowej. Leczenie

• Unieróchomienie/oszczędzanie kończyny,

• Fizykoterapia (ciepłolecznictwo, ultradźwięki)

• NLPZ

• Wstrzykiwaniu do tkanki otaczającej ścięgno glikokortykosteroidów.

ZAPALENIE ROZCIĘGNA PODESZWOWEGO

Etiologia

• uraz (najczęściej)

• choroby zapalne stawów

Objawy

• ból nasilający się podczas chodzenia

• bolesność uciskową powierzchni podeszwowej stopy

Leczenie

• Unieróchomienie/oszczędzanie kończyny

• Fizykoterapia (ciepłolecznictwo, ultradźwięki)

• NLPZ

Dyskopatie - zespoły bólowe spowodowane zmianami patologicznymi (przeciężeniowymi) w obrębie krążków międzykręgowych:

• Zwyrodnienie krężka

• Przemieszczenie na skutek wady budowy kręgów lub kręgozmyku

• Przepuklina jądra miażdżystego

Dyskopaie i korzeniowe zespoły bólowe

Objawy

• Ból w okolicy danego odcinka kręgosłupa (najczęściej lędziowego)

• Promieniowanie bólu (drażnienie korzeni nerwowych): rwa kulszowa, rwa ramieniowa karku, pleców, krzyżą

• bóle nasilają się przy kaszlu, oddzwaniu stolca, śmiechu

Cele leczenia i rehabilitacji

• jak najszybsze zmniejszenie subiektywnych odczuć bólowych pacjenta

• zapobieganie powtornym atakom schorzenia

Leczenie i zapobieganie

• Krótki odpoczynek (mobilizacja)

• Leki przeciwbulowe

• Obranie najwygodniejszej pozycji

• Sypianie i leżenie w ciągu dna na twardym, równym podłożu (materac na desce lub podłodze)

• Trzymanie w cieple bolesnych okolic

• Szybki powrót do codziennych czynności

rozciąganie” kręgosłupa drogą specjalnych zabiegów

• wyciągi w wodzie

• wyciąg krzesełkowy w pozycji Perlsche'a

• wyciąg pulsacyjny lub stały na stole trakcyjnym - średnia wielkość siły ciągu 15-20 kg czas trwania wyciągu 25 min

• wyciąg grawitacyjny u chorych poniżej 45 roku życia

• Kinezyterapia (w wodzie)

• Ciepłolecznictwo

FIBROMIALGIA

Spotyka sie głównie u kobiet 35. a 40. rż (≈ 80%)

Przebieg choroby jest często przewlekły, wieloletni.

Etiologia jest nie znana

Postaci

• Pierwotną

• Wtórną towarzysząca dyskopatiom, zapaleniu wielo- i skórno-mięśniowemu, zapaleniom ścięgien, panniculitis i stanom depresyjnym.

Objawy

• bóle mięśni

• uczucie ogólnego "rozbicia„

• zaburzenia snu

• bóle głowy

• zaburzenia czynnościowe (wegetatywne) ze strony wielu narządów.

Czynniki ryzyka nasilania bólu

• Zaburzone reakcje bólowe (zwiększenie napięcia mięśni)

• Stres

• Depresja

Leczenie (mało skuteczne)

• niesteroidowe leki przeciwzapalne

• leki przeciwdepresyjne

• fizjoterapia

• psychoterapia

Dystrofia mięśniowa postępująca (typu Duchenne'a)

• Postepująca miopatia

• Źle rokuje się - szybko prowadzi do śmierci (czas przeżycia ≈15-20 lat).

• Występowanie - 1:3000/3500 nowonarodzonych chłopców

• Genetycznie uwarunkowana

• Dziedziczona w sposób recysywny

• Spowodowana mutacją genu na chromosomie X (p21)

• 30% przypadków - nowe mutacje

Dystrofia mieśniowa typu Duchenne'a (DMD)

• Wynikiem mutacji genu jest nieobecność białka - dystrofiny w komórkach mięśni szkieletowych oraz serca

• Dystrofina łączy aktynę cytoszkieletu mięśniowego z blaszką zewnętrzną, a jej brak prowadzi do znacznego osłabienia mięśni, co powoduje:

• brak stabilności błon mięśniowych

• obumarcie włókien mieśniowych

• powstanie zmian zapalnych

• przerost tkanki łącznej

• utratę funkcji mięśnia.

Dystrofia mięśniowa (typu Beckera)

• Jest odmianą kliniczną dystrofii Duchenne'a

• Genetycznie uwarunkowana (dziedziczona recesywnie)

• Spowodowana mutacją genu na chromosomie X (p21)

• Wynik mutacji genu - zmiana struktury białka dystrofiny

• Kliniczny przebieg choroby mniej ciężki niż dystrofii Duchenne'a

• ≥90% chorych jest sprawnych w wieku 20 lat

• Diagnostyka

• ocena DNA

• biopsja - ocena stanu dystrofiny mieśniowej i zmian strukturalnych

Dystrofia twarzowo-lopatkowo-ramieniowa (choroba Landouzy-Dejèrine'a)

• Pierwzy objawy w wieku ≈10 r.ż.

• Objawy: osłabienie twarży bioder i barków (tródności picia przez słomkę, osłabienie nadgarstków, wyrównawcza lordoza - słabość mięśni bioder

• Kinaza kreatynowa - norma

• Progresja choroby stopniowa z postępującym ubytkiem siły mięśni

52

---