WENTYLACJA

1/ Wymień obowiązki osoby, która zauważyła pożar na dole kopalni.

POŻAR - otwarty ogień, paląca się substancja, pojawienie dymów,

zawartość CO w powietrzu powyżej 0,0026.

Każda osoba, która zauważyła pożar, natychmiast:

1) alarmuje:

a) pracowników zatrudnionych w rejonie pożaru,

b) dyspozytora ruchu zakładu górniczego,

2) przystępuje do akcji ratowniczo-gaśniczej, polegającej na:

a) ratowaniu życia zagrożonych osób,

b) gaszeniu pożaru za pomocą urządzeń i sprzętu gaśniczego,

c) wykonywaniu poleceń kierującego akcja ratownicza.

2/ Ile powinna wynosić zawartość części nie palnych w pyle kopalnianym w strefie

zabezpieczającej.

- Zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym w strefie zabezpieczającej,

oznaczona zgodnie z Polskimi Normami, powinna wynosić co najmniej:

1) 70% w polach niemetanowych,

2) 80% w polach metanowych,

lub 3. zawartość wody przemijającej w pyle kopalnianym,

uniemożliwiająca przeniesienie wybuchu pyłu węglowego.

3/ Opisać różnice w zabezpieczeniach wyrobisk górniczych w kl. A i kl. B

zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.

W wyrobiskach zaliczonych klasy A lub B zagrożenia wybuchem pyłu

węglowego utrzymuje się strefy zabezpieczające przed przeniesieniem się wybuchu.

W wyrobiskach, w których nie jest możliwe utrzymywanie stref zabezpieczających,

zastępuje się je rozstawnymi zaporami przeciwwybuchowymi.

W wyrobiskach zaliczonych do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego

stosuje się zapory przeciwwybuchowe.

Zapory są : główne i pomocnicze.

Główne zapory przeciwwybuchowe buduje się na wlocie i wylocie każdego

rejonu wentylacyjnego oraz we wszystkich pozostałych wyrobiskach

łączących rejony wentylacyjne.

Pomocnicze zapory przeciwwybuchowe buduje się wewnątrz rejonów wentylacyjnych,

w odległości od 60 m do 200 m od miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu

węglowego.

4/ Miejsca zapoczątkowania wybuchem pyłu węglowego.

1/ roboty strzałowe

2/ urabiania węgla

3/ gdzie jest CH4 w ilości co najmniej 1,5%

4/ pył węglowy w ilości 500g/ m3

5/ pola pożarowe

6/ zbiorniki węgla

7/ składy MW

8/ pokłady zagrożone tąpaniami , III i IV kat. Zagrożenia metanowego.

5/ Pomiar tlenku węgla wykrywaczem harmonijkowym:

- rurka CO na niskie i wysokie stężenia.

NDS - najwyższe stężenie średnio ważone.

NDSCH- najwyższe stężenie chwilowe ( max 2 x po 15 minut w czasie zmiany).

CO - gaz trujący, wybuchowy ( granice wybuchowości od 12 do 72 %).

RURKA barwi się na zielono. Opis rurki jest czerwony

NDS dla CO		NDSCH dla CO
w %	ppm	w %	ppm
0,0026	26	0,015	150

0,0001 % = 1 ppm

UŻYCIE WYKRYWACZA WG-2M

a) sprawdzić szczelność (ścisnąć mieszek, włożyć całą rurkę - jeżeli przez 1 min

nie rozpręży się sam mieszek to wykrywacz jest sprawny)

b) przygotować rurkę ( odłamać końce )

c) zassać powietrze

Wskaźnik tlenku węgla.

Po pierwszym zassaniu jak się nie zabarwi lub nie sięga pierwszej działki

należy zrobić dalszych 9 zassań ( razem 10) .

A/ na małe stężenia ( CO- 0,002):

a/ po 1- ym zassaniu - zakres wskazań od 0,02 do 0,5%,

b/ po 10- ym zassaniu - zakres wskazań od 0,002 do 0,05%.

B/ na duże stężenia ( CO- 0,01):

a/ po 1- ym zassaniu - zakres wskazań od 0,1 do 3,0%,

b/ po 10- ym zassaniu - zakres wskazań od 0,01 do 0,03%.

6/ Pomiar zawartości metanu ( CH₄) w wyrobisku górniczym : zasady i maksymalne

stężenia.

Stosujemy metanomierze indywidualne i stacjonarne.

Metanomierze indywidualne.

Pomiary wykonuje się:

1) pod stropem wyrobiska,

2) nad obudowa wyrobiska,

3) w miejscach możliwych wypływów lub gromadzenia się metanu.

Pomiar zawartości metanu pod stropem wyrobiska wykonuje się nie niżej niż 10 cm od

najwyższego miejsca niezabudowanego stropu, szczelnej obudowy lub okładziny obudowy.

Zasady wykonywania pomiarów:

4- 5 naciśnięć pompki , po 3 - 4 naciskamy przycisk i dokonujemy odczytu.

Z wężykiem - na każde 20cm wężyka dodatkowo 1 zassanie.

GDY ZAWARTOŚĆ CH4 przekroczy w wyrobiskach 2% należy:

a/ wycofać ludzi,

b/ wyłączyć sieć,

c/ unieruchomić maszyny,

d/ zagrodzić wejście,

e/ zawiadomić osobę dozoru.

Zawartość metanu :

- szyb wydechowy……………………… 0,75 %

-w rej. prądach powietrza zużytego :

a) bez 1%

b)z metanometrią automatyczną 1,5%.

7/ METANOMETRIA STACJONARNA

Wyrobiska korytarzowe:

- przy wentylacji ssącej do 6m od czoła przodka.

- przy wentylacji tłoczącej do 10m od czoła przodka.

Powinny wyłączyć :

a/ kombajny - po przekroczeniu 1 % CH4,

b/ maszyny i urządzenia w wyrobiskach przewietrzanych lutniami po przekroczeniu

2 % CH4.

W odległości od 10 m do 15 m od skrzyżowania z wyrobiskiem przewietrzanym

opływowym prądem powietrza.

Powinny włączyć :

1) urządzeń elektrycznych zainstalowanych w wyrobisku przewietrzanym lutniociągiem

tłoczącym - przy przekroczeniu zawartości 2% metanu w powietrzu,

2) urządzeń elektrycznych zainstalowanych w wyrobisku przewietrzanym lutniociągiem

ssącym - przy przekroczeniu zawartości 1% metanu w powietrzu.

KOMBAJNY CHODNIKOWE.

1/Kombajny chodnikowe w polach II-IV kategorii - dodatkowy metanomierz:

- wyłączający kombajn po przekroczeniu zawartości 2% metanu.

Czujnik metanomierza powinien być zabudowany na wysięgniku organu.

Wyrobiska wybierkowe( ściany):

ŚCIANY.

W razie przekroczenia zawartości 2% metanu w powietrzu wypływającym ze ściany lub zawartości 1% metanu w powietrzu dopływającym do ściany, metanomierze powinny wyłączać spod napięcia urządzenia elektryczne zabudowane:

1) w ścianie,

2) w wyrobisku przyścianowym z prądem powietrza wypływającym ze ściany,

3) w wyrobisku przyścianowym z prądem powietrza dopływającym do ściany, na odcinku co najmniej 10 m od wlotu do ściany.

Czujniki metanomierzy kontrolujące zawartość metanu w prądzie powietrza wypływającego ze ściany zabudowuje się pod stropem:

1) w wyrobisku przyścianowym - w odległości nie przekraczającej 10 m od wylotu ze

ściany, jeżeli na wylocie nie łączą się prądy powietrza,

2) w ścianie - w odległości 2 m od wyrobiska przyścianowego, jeżeli na wylocie łączą się

prądy powietrza.

Czujnik metanomierza kontrolujący zawartość metanu w prądzie powietrza dopływającym do ściany zabudowuje się pod stropem w ścianie, w odległości nie większej niż 10 m od wyrobiska przyściankowego.

- W ścianach o wysokości mniejszej niż 1,5 m, w których wyposażenie techniczne uniemożliwia zabudowanie czujnika metanomierza w ścianie pod stropem, kierownik działu wentylacji wyznacza miejsce zabudowy czujnika lub czujników w wyrobiskach przyścianowych z prądem powietrza dopływającym do ściany, w odległości nie

większej niż 10 m od wlotu do ściany.

8/ Działanie i sposób użycia gaśnicy proszkowej.

Jest to gaśnica uniwersalna. Gaszenie polega na wyrzucaniu proszku gaśniczego

za pomocą sprężonego CO₂. Czyli odcięcie tlenu od źródła ognia.

Można ją gasić urządzenia pod napięciem w odległościach:

1m- napięcie do 1kV,

2m - napięcie do 6kV.

9/ Miejsca zabudowy tam bezpieczeństwa.

Tamy bezpieczeństwa z drzwiami : na wszystkich poziomach w pobliżu

szybów wdechowych i w prądach grupowych wlotowych oraz wylotowych,

oraz we wlotowych i wylotowych prądach rejonowych oraz prądach

niezależnych, przewietrzających komory.

BEZ DRZWI - na wszystkich poziomach przy szybach wydechowych oraz

w miejscach ustalonych przez kierownika działu wentylacji, wewnątrz

rejonów wentylacyjnych.

10/ Prędkości powietrza minimalne i maksymalne.

Prędkości minimalne w wyrobiskach ( na podstawie przepisów):

1/ pola niemetanowe i I KAT - min 0,15 m/s, nie drążone kombajnami,

2/ pola metanowe - min 0,3 m/s,

3/ wyrobiska z trakcją elektryczną w polach metanowych - min 1 m/s,

4/ przy śluzach dopuszcza się mniejsze prędkości

- warunek prawidłowy skład powietrza kopalnianego.

Prędkości maksymalne :

a/ 5 m/s - w wyrobiskach wybierkowych,

b/ 8 m/s - w wyrobiskach korytarzowych ( do 10 m/s )

c/ 12 m/s - w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.

11/ Maksymalne zawartość CH4 na wylocie rejonowych prądów powietrza i

i w szybach wydechowych.

- szyb wydechowy……………………… 0,75 %

-w rej. prądach powietrza zużytego :

a) bez 1%

b)z metanometrią automatyczną 1,5%.

12/ Max temperatura w miejscu pracy, intensywność chłodzenia.

Temperatura powietrza w miejscu pracy nie powinna przekraczać 28°C

przy wykonywaniu pomiaru termometrem suchym, a intensywność

chłodzenia nie powinna być mniejsza od 11 katastopni wilgotnych (Kw).

13/ Zasady przewietrzania wyrobisk przez dyfuzję.

II/ DYFUZJA
Pola niemetanowe. i I kat.		Pola metanowe II, III, IV KAT
Do 10 stopni po wzniosie i upadzie.	Powyżej 10 stopni po wzniosie i upadzie.
10m	6m	2m

14/ Gdzie nie stosuje stref zabezpieczających.

- w drążonych wyrobiskach kamiennych w których nie ma niebezpiecznego pyłu

kopalnianego,

- wyrobisku wybierkowym,

- gdy pył kopalniany zabezpieczony jest naturalnie,

- gdy nagromadzenie pyłu jest mniejsze niż 30g/m³ wyrobiska.

15/ Smary, oleje - miejsca i zasady przechowywania.

Niedopuszczalne jest przechowywanie smarów, olejów i innych materiałów łatwo zapalnych:

1) w odległości mniejszej niż 50 m od wlotów wyrobisk wdechowych na powierzchni,

2) w drążonych wyrobiskach korytarzowych przewietrzanych za pomocą lutniociągów.

Smary, oleje i inne materiały łatwo zapalne transportuje się w wyrobiskach oraz przechowuje w

komorach wyłącznie w zamkniętych naczyniach metalowych.

Zużyte smary, oleje i inne materiały łatwo zapalne niezwłocznie usuwa się na powierzchnie.

16/ Definicja pożaru.

POŻAR - otwarty ogień, paląca się substancja, pojawienie dymów,

zawartość CO w powietrzu powyżej 0,0026.

Podział :

a/ endogeniczne ( wewnętrzne) - samozapalenie węgla.

( przy odpowiedniej profilaktyce można uniknąć).

b/ egzogeniczne ( zewnętrzne) - zwarcia instalacji, tarcie roli zwrotnej,

(są groźne bo nie spodziewane)

Zwalczanie pożarów :

a/ obserwacja wyznaczonych miejsc,

b/ izolowanie ociosów węglowych i zrobów,

c/ szybkie wybieranie przygotowanych pól,

d/ stosowanie podsadzki płynnej,

e/ wybieranie od granic pola węglowe,

f/ czyste wybieranie.

17/ Kto kieruje akcją pożarową na dole, a kto na powierzchni.

Akcja ratowniczo-gaśnicza na powierzchni zakładu górniczego kieruje kierownik ruchu zakładu

górniczego, a komendant straży pożarnej (kierownik innej jednostki ratowniczej)

lub osoba prze niego wyznaczona prowadzi te akcje.

Na dole KRZG. Do czasu przybycia KRZG najwyższa funkcją osoba kierownictwa lub dozoru ruchu.

18/ Gdzie można wykonywać prace spawalnicze.

Niedopuszczalne jest wykonywanie ciecia, spawania, zgrzewania lub lutowania metali w podziemnych wyrobiskach, z wyjątkiem:

1/ podziemnych wyrobisk w zakładach górniczych nie mających pól metanowych

i wydobywających kopaliny niepalne,

2/ szybów wdechowych oraz szybów wydechowych, którymi jest odprowadzane powietrze z

pokładów niemetanowych oraz z pól metanowych I i II kategorii zagrożenia metanowego,

3/ komór wykonanych w obudowie niepalnej, przewietrzanych niezależnym prądem powietrza,

zlokalizowanych w pokładach niemetanowych lub w wyrobiskach zaliczonych do pomieszczeń

ze stopniem "a" niebezpieczeństwa wybuchu,

4) wyrobisk korytarzowych na odcinku z elektryczna trakcja przewodowa, w zakresie

dotyczącym trakcji.

Ciecie, spawanie, zgrzewanie lub lutowanie metali wykonuje się każdorazowo na warunkach

ustalonych w zezwoleniu wydanym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

19/ Gdzie wpisują wyniki pomiarów osoby dozoru, przodowi, strzałowi, metanomierze.

Wyniki pomiarów zawartości metanu wpisują:

1) przodowi - na tablicy kontroli metanu,

2) strzałowi - w dzienniczkach strzałowych,

3) metaniarze - na tablicy kontroli metanu, w dzienniku metaniarza i książce metaniarza,

4) osoby dozoru ruchu - na tablicy kontroli metanu, w notesach oraz w książce raportowej.

20/ Kiedy wyrobiska mogą być przewietrzane przez zroby.

21/ Jak długo może trwać przerwa awaryjna wentylatora głównego.

Zasady postępowania gdy jest dłuższa.

W przypadku awaryjnej przerwy w ruchu wentylatora głównego trwającej co najmniej 20 minut:

1) wstrzymuje się wykonywanie robót,

2) wyłącza uradzenia spod napięcia w polach metanowych II-IV kategorii zagrożenia metanowego,

3) wyprowadza załogę w kierunku szybów wdechowych lub na powierzchnie.

22/ Odległości max ssącego i tłoczącego lutniociągu od czoła przodka przy kombajnach.

WYROBISKA DRĄŻONE KOMBAJNAMI
LUTNOCIĄG SSĄCY		LUTNOCIĄG TŁOCZĄCY
3m		Pola niemetanowe	Pola metanowe
		10m	8m

Wentylacja kombinowana - ssący- 6m, tłoczący - 12m.

23/ Co może wskazywać zapalona lampa wskaźnikowa w wyrobisku górniczym.

Że zawartość TLENU jest większa niż 17%.

24/ Aparat regeracyjny ucieczkowy.

1/ Bezwzględnie stosuje się w wyrobiskach ślepych powyżej 300m.

2/ Każdy przepis może zaostrzyć KRZG.

25/ Obowiązki osoby która zauważyła pożar.

Każda osoba, która zauważyła pożar, natychmiast:

1) alarmuje:

a) pracowników zatrudnionych w rejonie pożaru,

b) dyspozytora ruchu zakładu górniczego,

2) przystępuje do akcji ratowniczo-gaśniczej, polegającej na:

a) ratowaniu życia zagrożonych osób,

b) gaszeniu pożaru za pomocą urządzeń i sprzętu gaśniczego,

c) wykonywaniu poleceń kierującego akcja ratownicza.

25/ Pył węglowy a pył kopalniany.

Pył węglowy - ziarna węgla przelatujące przez oczko 1x1 mm.

Pył kopalniany to: pył z robót górniczych + dodatki zabezpieczające go,

26/ Pokład węgla zagrożony a nie zagrożony.

Pokład węgla ZAGROŻONY- to pokład, w którym części lotnych w węglu jest > niż 10%

w bezwonnej i bezpopiołowej substancji węglowej.

Pokład węgla NIEZAGROŻONY - to pokład, w którym części lotnych w węglu jest ≤ 10%

w bezwonnej i bezpopiołowej substancji węglowej.

27/ Wyrobisko niezagrożone -

a/ nie występuje niebezpieczny pył węglowy lub,

b/ pył kopalniany zawiera co najmniej 90 % części niepalnych stałych pochodzenia

naturalnego, ilość pyłu węglowego niebezpiecznego jest mniejsza niż 10 g/m³

wyrobiska, a intensywność osiadania pyłu jest mniejsza

niż 0,15 g/m² na dobę lub

c/ pył kopalniany zawiera co najmniej 50% wody przemijającej pochodzenia

naturalnego.

28/ Pył kopalniany zabezpieczony zawiera :

a/ co najmniej 70 % części stałych niepalnych w polach metanowych,

b/ co najmniej 80 % części stałych niepalnych w polach niemetanowych,

c/ wodę przemijającą , która uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu

węglowego, i pozbawiającą pył lotności.

29/ KLASY ZAGROŻENIA WYBUCHEM PYŁU WĘGLOWEGO.

„KLASA A”- zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami tam

drążonymi, w których pył zabezpieczony jest w sposób naturalny

lub nie ma odcinków z niebezpiecznym pyłem kopalnianym dłuższych

niż 30 m a odległość między tymi odcinkami jest ≥ niż 100 m.

„KLASA B”- zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami tam

drążonymi, w których pył nie jest zabezpieczony sposób naturalny

lub są odcinki z niebezpiecznym pyłem kopalnianym dłuższe

niż 30 m , lub odległość między tymi odcinkami jest < niż 100 m.

30/ MIEJSCA MOŻLIWEGO ZAPOCZĄTKOWANIA WYBUCHU PYŁU WĘGLOWEGO.

1/ roboty strzałowe

2/ urabiania węgla

3/ gdzie jest CH4 w ilości co najmniej 1,5%

4/ pył węglowy w ilości 500g/ m3

5/ pola pożarowe

6/ zbiorniki węgla

7/ składy MW

8/ pokłady zagrożone tąpaniami , III i IV kat. Zagrożenia metanowego.

31/ Strefy zabezpieczające. ( zraszanie, zmywanie, opylanie).

W wyrobiskach zaliczonych klasy A lub B zagrożenia wybuchem pyłu

węglowego utrzymuje się strefy zabezpieczające przed przeniesieniem sie wybuchu.

W strefach zabezpieczających zmywa się woda lub opyla pyłem kamiennym

wyrobiska na całym ich obwodzie, łącznie z obudową ,na długości co najmniej 200 m

od miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego .

32/ Zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym w strefie zabezpieczającej,

zgodnie z Polskimi Normami, powinna wynosić co najmniej:

1) 70% w polach niemetanowych,

2) 80% w polach metanowych.

3. zawartość wody przemijającej w pyle kopalnianym,

uniemożliwiająca przeniesienie wybuchu pyłu węglowego,

33/ Gzie się buduje zapory przeciwwybuchowe.

W wyrobiskach, w których nie jest możliwe utrzymywanie stref zabezpieczających,

zastępuje się je rozstawnymi zaporami przeciwwybuchowymi.

W wyrobiskach zaliczonych do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego

stosuje się zapory przeciwwybuchowe.

Są główne i pomocnicze.

Główne zapory przeciwwybuchowe buduje sie na wlocie i wylocie każdego

rejonu wentylacyjnego oraz we wszystkich pozostałych wyrobiskach

łączących rejony wentylacyjne.

Pomocnicze zapory przeciwwybuchowe buduje sie wewnątrz rejonów wentylacyjnych, w odległości od 60 m do 200 m od miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego.

W uzasadnionych okolicznościach odległość może być zmniejszona do 40 m lub

zwiększona ponad 200 m, na warunkach ustalonych przez KRZG, z tym ze strefie

zabezpieczająca wykonana przez opylanie pyłem kamiennym lub zmywanie woda przedłuża sie do miejsca zabudowania zapory.

W przypadku gdy długość wyrobiska uniemożliwia zabudowanie w nim całej zapory przeciwwybuchowej, buduje sie w tym wyrobisku co najmniej połowę zapory, a pozostała część zapory - w każdym sąsiednim wyrobisku.

34/ Ilość wody lub pyłu na zaporach.

Ilość wody lub pyłu kamiennego na zaporze przeciwwybuchowej w przeliczeniu na 1 m² przekroju wyrobiska w świetle obudowy powinna wynosić co najmniej:

1) 200 dm3 wody lub 200 kg pyłu kamiennego w polach niemetanowych,

2) 400 dm3 wody lub 400 kg pyłu kamiennego w polach metanowych

oraz w polach niemetanowych dla zabezpieczenia pól pożarowych.

35/ Rodzaje zapór.

RODZAJE ZAPÓR- pyłowe, wodne.

A/ PYŁOWE:

(a - szerokość wyrobiska w miejscu zabudowy), ( L - długość półki )

1/ zwykła - L > 65%* a , czyli L >0.65*a , bo 65% = 0,65,

2/ boczna - L = (od 50 do 65 %)*a,

3/ skrócona długość półki - L = (od 40 do 50%)* a,

4/ rozstawna gdy odległość półek jest tak dobrana, aby ilość pyłu wnosiła

1kg/m³ wyrobiska, SZEROKOŚĆ PÓŁEK 35 lub 50cm.

B/ WODNE:

(a - szerokość wyrobiska w miejscu zabudowy), ( L - długość zestawu pojemników )

1/ zwykła - L > 65%* a,

2/ boczna - L = (od 50 do 65 %)*a,

3/ schodowo - boczna, gdy nie można zabudować zwykłej lub bocznej,

4/ szybkiej konstrukcji,

5/ rozstawna - ilość wody wynosi 1 dm³/ m³ wyrobiska, 1 dm³ = 1 litr.

36/ Skład powietrza kopalnianego.

TLEN - MINIMUM 19%.

Stężenia gazów szkodliwych w kopalni.

GAZ	NDS % obj. ( ppm )	NDSCH % obj. ( ppm)
CO 2	1,0	1,0
CO	0,0026 ( 26 )	0,015 ( 150 )
NO	0,00026 ( 2,6 )	0,00052 ( 5,2 )
SO 2	0,000075 ( 0.75 )	0,00019 ( 1,9 )
H 2 S	0,0007 ( 7,0 )	0,0014 ( 14 )

37/ Zasady postępowania po przekroczeniu dopuszczalnych stężeń gazów kopalnianych.

A/ natychmiast wycofać ludzi!!!!

B/ wyłączyć sieć elektryczna !!!!

C/ unieruchomić maszyny i urządzenia !!!!

D/ zagrodzić wejście do tych wyrobisk!!!!!

E/ powiadomić DOZÓR!!!!

38/ Podział gazów pod względem oddziaływania na organizm.

konieczne	symbol	obojętne	symbol	duszące	symbol	trujące	Symbol
Tlen	O2	Azot	N2	Dwutlenek węgla	CO2	Tlenek węgla	CO
		Metan	CH4			Siarkowodór	H2S
		Wodór	H2			Dwutlenek siarki	SO2
		Etan	C2H4			Tlenek azotu	NO
		Gazy Szlachet.	-------			Dwutlenek azotu	NO2

39/ WŁAŚCIWOŚCI GAZÓW KOPALNIANYCH- RURKI WSKAŻNIKOWE

NAZWA GAZU	WŁAŚCIWOŚCI	ILOŚĆ ZASAŃ	ZABARWIENIE
TLEN O2	Bezbarwny, bez zapachu, potrzebny do życia.	1	Z niebieskiej na ZIELONĄ
DWUTLENEK WĘGLA CO2	Bezbarwny, bez zapachu, duszący.	CO2 0,5 - 1 CO2 1,0 - 1	Białej na FIOLETOWĄ
TLENEK WĘGLA CO	Bezbarwny, bez zapachu, TRUJĄCY.	CO 0,002 - 1 +9 = 10 CO 0,01 - 1 +9 = 10	Białej na ZIELONĄ
SIARKOWODÓR H2S	Bezbarwny, zapach zgniłych jaj, bardzo trujący.	1 +9 =10	Z białego na BRĄZOWĄ
TLENKI AZOTU NO+ NO2	NO2- barwa od żółtej do brązowej, zapach ostry, bardzo trujący.	5	Z seledynu na SZARONIEBIESKĄ
WODÓR H2	Bezbarwny, bez zapachu,	5	NA RÓŻOWO

40/ SYGNAŁY AKUSTYCZNE LUB ŚWIETLNE

W podziemnych zakładach górniczych stosuje się następujące sygnały akustyczne lub świetlne poprzedzone nadaniem kilku po sobie następujących sygnałów:

I/ SYGNAŁY ZAWAŁOWE

1) sygnały bazy:

a) 2 sygnały - "czy wszystko w porządku",

b) 3 sygnały - "pomoc idzie",

c) 4 sygnały - "wracać",

2) sygnały zastępu do bazy:

a) 2 sygnały - "wszystko w porządku",

b) 3 sygnały - "zadamy pomocy",

c) 4 sygnały - "wracamy",

3) sygnały zastępu do odciętej załogi:

a) 1 sygnał - "rozkręcić rurociąg",

b) 3 sygnały - "podać liczbę ludzi",

c) 2 + 2 sygnały - "puszczamy powietrze",

4) sygnały odciętej załogi do zastępu:

a) 1 sygnał - "rurociąg rozkręcony",

b) 2 sygnały - "rurociągu nie można rozkręcić",

c) 2+2 sygnały - "brak nam powietrza",

d) 3 sygnały - "podaje liczbę ludzi + tyle sygnałów, ilu jest ludzi",

II/ ŚWIETLNE

5) sygnały nadawane lampa górnicza przy prowadzeniu transportu podczas akcji ratowniczych:

a) "stój" - zataczanie światłem okręgu,

b) "jedz do mnie" - poruszanie światłem w linii poziomej,

c) "jedz ode mnie" - poruszanie światłem w linii pionowej,

III/ SYGNAŁY UCIECZKOWE

6) sygnały określające kierunek wycofania załogi w przypadku pożaru:

a) szereg krótkich sygnałów + 4 długie - "pod prąd powietrza",

b) szereg krótkich sygnałów + 6 długich - "z prądem powietrza".

41/ Urządzenia wentylacyjne.

to: tamy wentylacyjne, zamknięcia zrębów szybów, kanały wentylacyjne,

urządzenia do rewersji, mosty wentylacyjne, wentylatory pomocnicze.

42/ Tamy wentylacyjne.

- służą do oddzielania prądów powietrza,

- odizolowania nieczynnych wyrobisk,

- bądź do regulacji powietrza.

Dzielą się na:

- izolacyjne : klocowe, deskowe, organowe, korki posadzkowe,

korki wodne , murowe,

- oddzielające: z drzwiami nachylonymi, zamykanymi sprężyną,

automatycznie zamykane.

- regulacyjne: tamy z oknem - mogą być z drzwiami lub bez.

43/ Zasady budowy:

- w zwięzłym, nie spękanym górotworze.

- w miejscu zabudowy wykonuje się wrąb do nienaruszonej calizny,

- wrąb wykonuje się bez środków strzałowych,

- tama powinna być wykonana szczelnie, miejsce zabudowy doszczelnia

się mleczkiem cementowym, wapiennym lub pianą.

44/ LUTNOCIĄGI, POMOCNICZE URZĄDZENIA WENTYLACYJNE, DYFUZJA.

I/ URZĄDZENIA POMOCNICZE
Pola niemet. i I KAT		Pola II, III, IV KAT
Do 10 st wznios i upad.	Powyżej 10 st Wznios i upad	Do 10 st wznios i upad.	Powyżej 10 st Wznios i upad
15m	10m	6m	4m
II/ DYFUZJA
Pola niemet. i I kat		Pola II, III, IV KAT
Do 10 st wznios i upad.	Powyżej 10 st Wznios i upad
10m	6m	2m
III/ PRZEWIETRANIE LUTNIOCIĄGAMI
Pola niemetanowe, nie zagrożone Wyrzutami gazów i skał.		Pola metanowe lub zagrożone Wyrzutami gazów i skał.
10m		Wentylacja ssąca	Tłocząca lub kombinowana
		6m	8m
WYROBISKA DRĄŻONE KOMBAJNAMI
LUTNOCIĄG SSĄCY		LUTNOCIĄG TŁOCZĄCY
3m		Pola niemetanowe	Pola metanowe
		10m	8m

Wentylacja kombinowana - ssący- 6m, tłoczący - 12m

45/ ZASADY ROZPROWADZNIA POWIETRZA W KOPALNI.

a/ Kopalniach węgla kamiennego stosuje się główne wentylatory ssące.

b/ Minimum 2 szyby: wdechowy i wydechowy.

c/ minimum powietrza od 6m3/min.osobę do 12m3/min.osobę,

zależnie od głębokości i metanowości.

d/ powinno być przewietrzanie wznoszące,

e/ schodzące wyjątkowo do 5 stopni,

a do 10 stopni tylko, gdy prędkość V jest większa niż 0,5 m/s.

f/ prąd główny świeży ( z szybu wdechowego) dzieli się na prądy

grupowe- a te na prądy niezależne ( rejonowe).

g/ ważne racjonalne rozprowadzenie powietrza,

46/ / warunki klimatyczne:

a/ Temperatura powietrza w miejscu pracy nie powinna przekraczać 28°C ,

a intensywność chłodzenia nie powinna być mniejsza od 11 (Kw).

b/ W przypadku gdy temperatura powietrza jest większa od 28°C, a nie przekracza 33°C

lub intensywność chłodzenia jest mniejsza od 11 katastopni wilgotnych(Kw)

- czas pracy do 6 godzin, liczony łącznie ze zjazdem i wyjazdem.

c/ W przypadku gdy temperatura powietrza przekracza 33°C,

można zatrudnić ludzi tylko w akcji ratowniczej.

47/ UŻYCIE SPRZĘTU OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH.

Podział : a) oczyszczający ( filtrujący) - chroni pod pewnymi warunkami

b) izolujący - działa nie zależnie od składu powietrza.

1/ Pogi.

- POG 8 chroni gdy:

a) TLEN - min 17%

b) TLENEK WĘGLA - max. 1%

c) DWUTLENEK WĘGLA - max. 2%

d) INNE GAZY TOKSYCZNE (H2S, SO2, NO i inne) - max 0,05%

POG 8 chroni nie mniej niż 60 min.

- POG 10 - zasada podobna

RÓŻNICE- obudowa

- lepszy wymiennik ciepła ( niższa temperatura powietrza wdychanego),

inny zawór wydechowy.

2/ / APARATY IZOLUJĄCE - nie zależnie od składy atmosfery kopalnianej.

- wszystkie mają pochłaniacz CO₂ ( sodowe i wapniowe).

W-70 ( RATOWNICZY)

- czas działania 4 godz.

- waga 14 kg

- maska twarzowa

AU 9

- czas działania 60 min

- waga 4,8 - 5 kg

- spoczynek do 5 godz.

- ustnik, ściskacz nosa lub maska

SR 100

- czas działania60 min

- waga

- spoczynek 5 godz.

- ustnik, ściskacz nosa.

48/ PODZIAŁ ZAGROŻEŃ W GÓRNICTWIE.

STOPNIE

A/ zagrożenia tąpaniami - 3 stopnie.

B/ zagrożenie wodne - 3 stopnie.

C/ zagrożenia wybuchem, wyrobiska w polach metanowych - 3 stopnie.

KATEGORIE

D/ Zagrożenie metanowe - 4 kategorie.

E/ Zagrożenie wyrzutami gazów i skał - 2 kategorie.

F/ Zagrożenie działaniem pyłów szkodliwych dla zdrowia - 3 kategorie.

KLASY

G/ Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego - 2 klasy.

H/ Zagrożenie radiacyjne substancjami promieniotwórczymi - 2 klasy.

49/ METANOWE:

(mpn - CH4 (metan) pochodzenia naturalnego,

csw - czystą substancję węglową,)

I KAT - stwierdzono mpn w ilości od 0,1 do 2,5 m3/Mg,

w przeliczeniu na csw,

II KAT - stwierdzono mpn w ilości powyżej 2,5 m3/Mg,

lecz nie większej niż 4,5 m3/Mg, w przeliczeniu na csw,

III KAT- stwierdzono mpn w ilości powyżej 4,5 m3/Mg, lecz nie większej niż 8 m3/Mg,

w przeliczeniu na csw.

IV KAT- stwierdzono mpn w ilości powyżej 8 m3/Mg w przeliczeniu na csw

lub wystąpił nagły wypływ metanu albo wyrzut metanu i skał.

50/ Kategorie zagrożenia wyrzutami metanu i skał :

1) skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał,

2) zagrożone wyrzutami metanu i skał.

Do skłonnych zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:

a/ metanowość wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na CSW , a zwięzłość

węgla jest mniejsza niż 0,3, lub

b/ metanowość wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na CSW , a zwięzłość

węgla wynosi co najmniej 0,3, ale intensywność desorpcji metanu jest większa niż

1,2 kPa.

Do zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza sie pokłady wegla kamiennego lub ich części, w których:

1) wystąpił wyrzut metanu i skał lub

2) wystąpił nagły wypływ metanu, lub

3) stwierdzono występowanie innych objawów wskazujących na wzrost

zagrożenia wyrzutami metanu i skał.

Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza sie również pokłady węgla kamiennego lub ich części, skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał,

w których stwierdzono intensywność desorpcji metanu większa niż 1,2 kPa,

51/ KLASY ZAGROŻENIA WYBUCHEM PYŁU WĘGLOWEGO.

„KLASA A”- zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami tam

drążonymi, w których pył zabezpieczony jest w sposób naturalny

lub nie ma odcinków z niebezpiecznym pyłem kopalnianym dłuższych

niż 30 m a odległość między tymi odcinkami jest ≥ niż 100 m.

„KLASA B”- zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami tam

drążonymi, w których pył nie jest zabezpieczony sposób naturalny

lub są odcinki z niebezpiecznym pyłem kopalnianym dłuższe

niż 30 m , lub odległość między tymi odcinkami jest < niż 100 m.

52/ Zagrożenia wybuchem CH4, wyrobiska(pomieszczenia):

stopień „a”- nagromadzenie CH4 powyżej 0,5 % jest wykluczone,

stopień „b”- nagromadzenie CH4 powyżej 1 % jest wykluczone,

stopień „c”- nawet w normalnych warunkach przewietrzania

nagromadzenie metanu może przekroczyć 1%.

53/ Zagrożenia wodne:

I STOPIEŃ - nie występują zbiorniki wody na powierzchni i pod ziemią.

II STOPIEŃ - zbiorniki na powierzchni i na dole mogą przenikać do wyrobisk.

( ale nie są pod ciśnieniem ).

III STOPIEŃ - zbiorniki i cieki wodne ( rzeki, potoki )mogą przedrzeć się do wyrobisk,

Występują zbiorniki pod ciśnieniem w stropie lub w spągu oraz uskoki

wodonośne.

54/ TĄPANIA :

KATEGORIE:

I KAT - długość zawalonego wyrobiska do 20 m (tąpnięcie słabe)

II KAT - długość zawalonego wyrobiska od 20m do 50 m (tąpnięcie średnie)

III KAT - długość zawalonego wyrobiska powyżej 50m (tąpnięcie silne)

STOPNIE :

Stopień I - tąpania nie wystąpiły co najmniej przez 3 lata

( górotwór i pokłady odprężone),

Stopień II - tąpania nie wystąpiły co najmniej przez ostatnie 2 lata

( pokłady częściowo odprężone),

Stopień III - pomimo prowadzonej profilaktyki tąpania występują każdego roku.

55/ ZAGROŻENIA POŻAROWE.

POŻAR - otwarty ogień, paląca się substancja, pojawienie dymów,

zawartość CO w powietrzu powyżej 0,0026.

Podział :

a/ endogeniczne ( wewnętrzne) - samozapalenie węgla.

( przy odpowiedniej profilaktyce można uniknąć).

b/ egzogeniczne ( zewnętrzne) - zwarcia instalacji, tarcie roli zwrotnej,

(są groźne bo nie spodziewane),

Aktywne i pasywne gaszenie pożarów.

- aktywne : bezpośrednie gaszenie dostępnymi środkami :

- woda, gaśnice, piasek, zaduszenie ognia.

Odcięcie od dostępu tlenu - skuteczna do 4 godzin.

- pasywne : odcięcie tamami izolacyjnymi lub przeciwwybuchowymi

powietrza dopływu powietrza, wyrównanie ciśnień.

Intertyzacja - wtłaczanie gazów ( azotu, CO2 ,CH4, gazy spalinowe )

( po wtłoczeniu za tamą powstaje stężenie nie wybuchowe).

56/ ZASADY POSTĘPOWANIA GDY POJAWI SIĘ ZAGROŻENIE POD ZIEMIĄ.

a/ POSTĘPOWANIE POPRZEKROCZENIU DOPUSZCZALNUCH STĘŻEŃ

GAZÓW.

- natychmiast wycofać ludzi.

- wyłączyć sieć elektryczna .

- unieruchomić maszyny i urządzenia.

- zagrodzić wejście do tych wyrobisk.

- powiadomić DOZÓR.

b/ GDY ZAWARTOŚĆ CH4 przekroczy w wyrobiskach 2% należy:

- wycofać ludzi,

- wyłączyć sieć,

- unieruchomić maszyny,

- zagrodzić wejście,

- zawiadomić osobę dozoru.

c/ gdy wystąpi pożar :

Każda osoba, która zauważyła pożar, natychmiast:

1) alarmuje:

- pracowników zatrudnionych w rejonie pożaru,

- dyspozytora ruchu zakładu górniczego,

2) przystępuje do akcji ratowniczo-gaśniczej, polegającej na:

- ratowaniu życia zagrożonych osób,

- gaszeniu pożaru za pomocą urządzeń i sprzętu gaśniczego,

- wykonywaniu poleceń kierującego akcją ratowniczą.

d/ gdy wystąpi inne zagrożenie:

- powiadomienie dyspozytora,

- usuwanie - wyłącznie przez wyspecjalizowanych pracowników pod kontrolą

osoby dozoru - sztygara,

Normalna praca - gdy sztygar stwierdzi, że zagrożenie zostało usunięte.

e/ gdy zostanie przekroczona temperatura 33^oC.

- usuwanie zagrożenia na zasadzie akcji ratowniczej.

f/ W przypadku awaryjnej przerwy w ruchu wentylatora głównego,

trwającej co najmniej 20 minut:

1) wstrzymuje się wykonywanie robót,

2) wyłącza uradzenia spod napięcia w polach metanowych II-IV kategorii zagrożenia metanowego,

3) wyprowadza załogę w kierunku szybów wdechowych lub na powierzchnie.

57/ Akcje ratownicze w polach niemetanowych.

1/Akcja przeciwpożarowa to wszelkie prace prowadzone w celu:

a/ ratowania ludzi zagrożonych w wyniku pożaru podziemnego,

b/ ograniczenia rozwoju pożaru,

c/ zlikwidowania pożaru,

d/ otamowania wyrobisk, w których powstał pożar,

e/ zacieśnienia lub likwidacji pola pożarowego,

f/ usuwania skutków pożaru powstałego w wyniku wybuchu metanu, pyłu

węglowego lub gazów pożarowych.

2/ Kierownik akcji ratowniczej po zlokalizowaniu miejsca pożaru powinien określić:

a/ liczbę zagrożonych ludzi,

b/ podjąć działania celem wycofania ich ze strefy,

- uwzględniając wentylację i zagrożenie pożarowe.

3/ Prace ratownicze, prowadzone są na podstawie planu akcji przeciwpożarowej,

wpisanego do książki prowadzenia akcji ratowniczej.

Książka ta powinna znajdować się u kierownika akcji.

4/ Plan akcji ppoż. zawiera:

- ustalenie granic strefy zagrożenia pożarowego,

- sposób wycofania ludzi ze strefy,

- zakres robót w celu likwidacji zagrożenia pożarowego,

- potrzebne środki techniczne do prowadzenia akcji,

- sposób organizacji akcji,

- liczbę osób kierujących akcją ppoż.,

- liczbę zastępów ratowniczych,

- sposób kontroli zaplanowanych zadań,

- przypuszczalny czas realizacji zadań.

Plan akcji na bieżąco koryguje się w wyniku zmian powstałych podczas jej

trwania.

5/ Kierownik akcji powinien niezwłocznie zorganizować kontrole parametrów

powietrza i gazów pożarowych:

skład chemiczny, temperatura, wilgotność, prędkość, ilość,

celem bieżącego rozpoznania stanu pożaru, oraz zagrożeń gazowych i

wybuchowych.

6/ Do pomiarów składu chemicznego powietrza i gazów pożarowych służą

urządzenia do zdalnego pobierania prób,

współpracujące z chromatografem gazowym lub innymi analizatorami gazów.

Do kontroli składu chemicznego powietrza i gazów pożarowych służą też:

- pipety, rurki wskaźnikowe, przenośne analizatory gazów,

nowoczesna aparatura.

8/ Do kontroli temperatury powietrza i gazów pożarowych oraz górotworu służą:

a/ urządzenia zainstalowane w miejscach określonych przez kierownika akcji, zapewniających pomiary zdalne,

b/ przyrządy przenośne (termometry, pirometry, kamery termowizyjne)

w miejscach prowadzenia prac przez zastępy ratownicze.

9/ Kierownik akcji wyznacza miejsca celem wykonywania pomiarów:

prędkości, ilości, temperatury, wilgotności i ciśnienia powietrza.

10/ Dojścia do strefy zagrożenia pożarowego powinny być trwale zabezpieczone od rejonów niezagrożonych zakładu górniczego, dostępnych dla ludzi.

11/ Podczas akcji ppoż. sieć wentylacyjna zakładu górniczego powinna być

zabezpieczona przed przypadkowym otwarciem lub zamknięciem tam i śluz wentylacyjnych, mających wpływ na zmiany w sąsiedztwie strefy,

oraz przed przypadkowymi zmianami parametrów wentylatorów głównych.

12/ Przy wysokiej temperaturze dymów i gazów pożarowych ustala się miejsca zagrożone powstaniem wtórnych ognisk pożarowych oraz sposób

przeciwdziałania temu zagrożeniu.

13/ Przy aktywnym gaszeniu ognia dbać o bezpieczeństwo ratowników.

Kierownik akcji po aktywnym ugaszeniu pożaru ustala sposób

i częstotliwość kontroli miejsca pożaru.

Jeżeli aktywna likwidacja pożaru nie jest możliwa należy izolować rejon.

14/ Przy metodach pasywnych, po zamknięciu rejonu pożaru należy :

-dokładnie uszczelnić tamy izolacyjne i pożarowe w wyrobiskach

wlotowych do tego rejonu i wylotowych z niego.

15/ Podczas akcji należy dążyć do wyrównywania potencjału aerodynamicznego wokół pola pożarowego.

16/ Tamy pożarowe w rejonach zagrożonych tąpaniami powinny być budowanew miejscach, gdzie prawdopodobieństwo ich uszkodzenia jest najmniejsze.

17/ Prace ratownicze w strefie zagrożenia powinny być wykonywane przez zastępy.

W strefie zagrożenia przebywać może tylko taka liczba zastępów, jaka jest niezbędna do sprawnego wykonania zadania. Wszyscy ratownicy zatrudnieni w strefie zagrożenia pożarowego powinni być ubrani w odpowiednia odzież i posiadać środki ochrony indywidualnej.

58/ Akcje ratownicze w polach metanowych

- stosuje się zasady określone dla akcji ratowniczej w polu niemetanowym,

a także zasady, których celem jest niedopuszczenie do wybuchu metanu

i gazów pożarowych.

1/ Podczas wyznaczania strefy zagrożenia pożarowego uwzględnia zasięg

skutków ewentualnego wybuchu metanu, poszerzając odpowiednio strefę.

2/ Ograniczając się ilość powietrza dopływającego do pożaru, uwzględnia się:

- wzrost ilości metanu w prądzie wlotowym,

- ilość wydzielającego się metanu do prądów powietrza w strefie zagrożenia,

- wydzielania się metanu ze zrobów lub wyrobisk zbędnych,

- zaburzenia funkcjonowania systemu odmetanowania.

3/ W rejonie pożaru prowadzi się kontrolę prędkości i ilości powietrza

oraz jego składu, biorąc pod uwagę możliwość powstania wybuchowej

koncentracji gazów.

4/ Pomiary parametrów gazowych w miejscach zagrożonych prowadzi się

z zastosowaniem urządzeń do zdalnego pobierania prób gazów i szybkiego oznaczania ich składu.

Lokalizacje miejsc i częstotliwość pomiarów ustala kierownik akcji ppoż.

5/ Do sposobów przeciwdziałania zagrożeniu wybuchowemu to:

- rozrzedzenie mieszanin gazowych przez zwiększenie ilości powietrza,

- ograniczenie przepływu powietrza przez ogniska pożaru,

- ograniczenia zawartości tlenu w gazach pożarowych, poprzez

inertyzację ( tj. wtłaczanie za tamy gazów obojętnych: azotu, spalin, metanu).

6/ W przypadku wybuchowych stężeń metanu lub gazów pożarowych w rejonie pożaru, należy wycofać ze strefy wszystkie osoby zatrudnione w akcji oraz podjąć środki dla usunięcia tego zagrożenia.

7/ Podczas akcji pożarowej prowadzi się kontrolę stanu tam i urządzeń

wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do przypadkowych zmian w

przewietrzaniu wyrobisk i zrobów w strefie.

8/ Podczas prowadzenia akcji nie przerywa się odmetanowania górotworu.

Proces odmetanowania w strefie powinien być kontrolowany poprzez

wykonywanie pomiarów ilości i temperatury odsysanego gazu

oraz zawartości w nim metanu i tlenku węgla w rurociągach:

- metanowych, przechodzących przez zaognione wyrobiska,

- odprowadzających metan z tych ujęć, w których zakłócenie procesu

odmetanowania może spowodować wzrost zawartości metanu.

9/ W przypadku uszkodzenia rurociągu przechodzącego przez rejon pożaru i

zmniejszenia w nim zawartości metanu, rurociąg powinien być zamknięty:

- od strony stacji odmetanowania i w miarę możliwości od strony ujęć metanu.

10/ Podczas akcji należy wykorzystać dostępne środki do aktywnego gaszenia ognia.

Przy gaszeniu pożaru środkami aktywnymi wyznacza się miejsce na budowę tam pożarowych i transportuje materiały do ich budowy.

11/ Aktywne gaszenie ognia jest niedopuszczalne w warunkach:

a/ powstania pożaru w bezpośrednim sąsiedztwie zrobów,

(nagromadzenie znacznej ilości metanu ),

b/ dużego stężenia metanu w rejonie pożaru, przy małym przepływie powietrza.

12/ Gdy aktywne gaszenie pożaru nie jest możliwe, izoluje się pożar od czynnych wyrobisk tamami izolacyjnymi o odpowiedniej konstrukcji.

W polach metanowych i przy występowaniu mieszaniny gazów wybuchowych, rejon pożaru izoluje przeciwwybuchowymi tamami izolacyjnymi.

59/ Szczegółowe zasady i warunki budowy tam izolacyjnych przeciwwybuchowych

1/ Przeciwwybuchowe tamy izolacyjne wykorzystuje do zabezpieczenia

- przed przeniesieniem się wybuchu od strony zrobów,

- zbędnych wyrobisk oraz pól pożarowych, w których mogą wystąpić

wybuchowe mieszaniny gazów palnych.

Przeciwwybuchowe tamy izolacyjne to:

1) korki podsadzkowe,

2) korki wodne,

3) korki podsadzkowe na bazie tamy organowej z dwustronnymi rozporami,

4) tamy z worków wypełnionych materiałami niepalnymi,

5) tamy ze spoiw szybkowiążących,

6) lub inne pozytywnie zaopiniowane przez jednostkę ratownictwa górniczego.

2/ Kierownik akcji ustala sposób zabezpieczenia przeciwwybuchowego wyrobisk.

W ramach profilaktyki pożarowej decyzje w tym zakresie podejmuje KRZG.

3/ Kierownik akcji po zaopiniowaniu przez specjalistów w sztabie akcji,

wyznacza wyrobiska, gdzie budowane są tamy przeciwwybuchowe.

4/ Kierownik akcji na dole wyznacza te miejsca uwzględniając miedzy innymi:

- warunki naturalne, techniczne w wyrobisku, stan górotworu i obudowy,

- możliwość zastosowania urządzeń do inertyzacji atmosfery,

- konieczność lokalizacji tamy, aby znajdowała się jak najbliżej ogniska pożaru,

biorąc pod uwagę możliwość wykonania komory dla wyrównania ciśnień.

5/ Warunki doboru tam przeciwwybuchowych i przepustów tamowych.

Kierownik akcji ratowniczej dobiera rodzaj tam przeciwwybuchowych

i sposób ich wykonania, uwzględniając możliwości techniczne zakładu.

Przy górotworze słabym, spękanym powinny stosuje się korki podsadzkowe

lub wodne.

6/ Kierownik akcji ustala liczbę przepustów tamowych instalowanych w tamie przeciwwybuchowej, w zależności od stanu zagrożenia wybuchowego w rejonie pożaru oraz od warunków górniczych.

Montaż obudowy przeciwwybuchowej przepustu tamowego powinien być wykonany zgodnie z instrukcja producenta.

7/ Kontrola tam przeciwwybuchowych.

Tamę przed zamknięciem przepustów tamowych, szczegółowo się kontroluje, uwzględniając:

a/ stan oryglowania i rozparcia tamy,

b/ wypełnienie tamy materiałem podsadzkowym lub stopień zalania wodą,

c/ szczelność zamknięć przepustów tamowych,

d/ stan wyposażenia tamy i podłączeń do przyrządów kontrolno-pomiarowych.

8/ Kontrole przeprowadzają:

- zastępowy zastępu ratowniczego,

- osoby wyznaczone przez kierownika akcji ratowniczej,

- przedstawiciel jednostki ratownictwa.

( w strefie wyłącznie osoby będące ratownikami górniczymi).

9/ Przed zamknięciem przepustów tamowych kierownik akcji ratowniczej,

powinien mieć informacje o składzie chemicznym gazów,

zza tam wlotowych i wylotowych z rejonu pożaru.

Przepusty w tamach przeciwwybuchowych w wlotowych i wylotowych prądach powietrza z rejonu pożaru powinny być zamykane jednocześnie.

Przed zamknięciem tam wycofuje się ze strefy wszystkie osoby zatrudnione w akcji pożarowej, oprócz zastępów ratowniczych niezbędnych do zamknięcia tam.

10/ Podczas zamykania przepustów w tamach w strefie nie powinny być

wykonywane żadne inne prace.

11/ Wejście do strefy , po zamknięciu tam, jest dozwolone po obniżeniu zawartości tlenu w polu pożarowym poniżej 8% lub po upływie czasu nie krótszego od 12 godzin.

Gdy stężenie gazów nie jest wybuchowe czas wyczekiwania może być krótszy. Po zamknięciu tam pożarowych powinno się prowadzi się zdalną kontrolę gazów w polu pożarowym.

12/ Otwieranie pola pożarowego jest dopuszczalne tylko na zasadzie akcji pożarowej.

Plan akcji, opracowany w celu otwarcia pola pożarowego, określa :

- zasady kontroli parametrów gazów w polu pożarowym,

- zasady kontroli temperatury i wilgotności powietrza w polu pożarowym,

- środki ochrony przed zagrożeniem wybuchu metanu i gazów pożar0wych.

Po otwarciu tam pożarowych i wznowieniu przewietrzania wyrobisk w polu pożarowym wycofuje się poza strefę, wszystkie osoby zatrudnione w akcji pożarowej oraz prowadzi zdalną kontrolę zawartości gazów i ilości powietrza przepływającego przez to pole. Wejście do otwartego pola pożarowego, w którym wznowiono przewietrzanie może nastąpić po upływie czasu określonego przez kierownika akcji ratowniczej.

60/ Akcja ppoż w ślepym wyrobisku z wentylacją lutniową.

1/Po stwierdzeniu pożaru w ślepym wyrobisku przewietrzanym wentylacją lutniową powinno się natychmiast wyprowadzić ludzi do bezpiecznego rejonu.

Przy gaszeniu wodą pożaru w ślepym wyrobisku może dojść do poparzenia osób wykonujących te czynność.

Jeżeli niemożliwe jest aktywne ugaszenie ognia to izoluje przez tamowanie

wyrobiska.

2/ Lokalizacja zabudowy tamy (tam) pożarowej powinna być dobrana w miejscach bezpiecznych.

Stan zagrożenia wybuchowego gazów pożarowych powinien być zdalnie

kontrolowany.

Przy zagrożeniu wybuchem gazów pożarowych, prace związane z likwidacją zagrożenia powinny być prowadzone z miejsc, które nie zostaną dotknięte skutkami ewentualnego wybuchu.

3/ Jeżeli nie jest możliwe usuniecie zagrożenia wybuchowego, wyznacza się nowe miejsca tamowania.

Górotwór w sąsiedztwie tamy powinien być uszczelniony, substancjami

uszczelniającymi.

W celu izolacji pożaru w ślepym wyrobisku, można stosować korki wodne lub z podsadzki hydraulicznej.

4/ Kierownik akcji ratowniczej podejmuje wyłącznie decyzje o zatrzymaniu

przewietrzania ślepego wyrobiska w polu metanowym, ustalając jednocześnie sposób zabezpieczenia przed zagrożeniem wybuchem gazów pożarowych lub metanu.

5/ Wycofanie załogi ze strefy zagrożenia pożarowego

W przypadku stwierdzenia zagrożenia pożarowego powinny być podjęte

działania mające na celu ratowanie ludzi, nawet gdyby nastąpił rozwój pożaru.

W warunkach silnie rozwiniętego pożaru, jeżeli zagrożeni ludzie są wyposażeni w aparaty regeneracyjne ucieczkowe można ograniczenia ilości powietrza dopływającego do ogniska pożaru pod warunkiem, że nie utrudni to ratowania ludzi i nie spowoduje powstania wybuchowych nagromadzeń metanu lub gazów pożarowych.

6/ W przypadku konieczności wycofywania się ludzi w dymach i gazach

pożarowych wygasza się wszystkie lampy benzynowe.

Podczas wycofywania się ludzi w gazach i dymach pożarowych powinno się unikać pospiechu. Wycofując się w gęstych dymach, w których widoczność jest bardzo ograniczona lub jej brak, należy wykorzystać jako drogowskazy ciągi urządzeń odstawczych, przewody telefoniczne, idąc do prąd powietrza płynący od strony szybu wdechowego.

7/ Na każdym skrzyżowaniu wyrobisk ze strefą zadymiona, z której mogą wycofywać się ludzie, powinien być zorganizowany punkt pomocy.

8/ W przypadku zagrożenia ludzi przez dymy lub gazy pożarowe powinno się

rozpatrzyć możliwość:

- wykonania krótkiego spięcia wentylacyjnego, które pozwoliłoby odprowadzić dymy i gazy do szybu wentylacyjnego najkrótsza droga, z pominięciem rejonu, w którym znajdują się ludzie,

- wykonania rewersji wentylacji w celu skierowania dymów do szybu

wyrobiskami, w których nie ma ludzi lub skąd wcześniej zostali oni wycofani,

- skrócenia dróg zadymionych, przez zatrzymanie ruchu wentylatora w jednym lub więcej szybach.

9/ Rewersje wentylacji stosuje się wówczas, gdy ilość metanu lub gazów

pożarowych w prądzie powietrza dopływającym do pożaru nie stwarza

zagrożenia wybuchowego.

10/ Decyzja o zatrzymaniu wentylatora lutniowego w celu ograniczenia rozwoju pożaru może być podjęta, gdy wyrobisko nie znajduje się w granicach pola metanowego, i tylko wtedy, gdy załoga przebywająca w tym wyrobisku ma aparaty regeneracyjne ucieczkowe.

W przeciwnym razie przewietrzanie powinno być prowadzone w sposób ciągły.

61/ Szczegółowe zasady wykonywania pomiarów parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych

1/ Kierownik akcji ratowniczej podczas akcji przeciwpożarowej wyznacza miejsca,

w których systematycznie dokonuje się pomiarów powietrza i gazów

pożarowych (skład chemiczny, temperaturę, wilgotność, prędkość).

Kierownik akcji ratowniczej ustala lokalizacje stanowiska pomiarowego.

Stanowisko pomiarowe powinno się lokalizować w miejscu dogodnym z

ustabilizowanym prądem powietrza i poza strefa zagrożenia pożarowego.

Zaleca się lokalizowanie stanowisk pomiarowych w bazie ratowniczej.

Stanowisko pomiarowe powinno się wyposażyć w następującą aparaturę kontrolno-pomiarowa:

- zestaw chromatograficzny umożliwiający wykonanie analizy chemicznej gazów

pożarowych lub zestaw analizatorów gazowych umożliwiających szybkie

wykonanie analizy chemicznej gazów pożarowych,

- urządzenie do zdalnego pobierania prób gazowych, wraz z oprzyrządowaniem,

zapewniające pobieranie prób gazowych z odległości co najmniej 1000 m,

- urządzenie do zdalnego pomiaru temperatury, zapewniające pomiar na odległość

co najmniej 1000 m,

- anemometr,

- przyrząd do pomiaru wilgotności względnej powietrza,

- przyrządy do ciągłego pomiaru zawartości O2, CO, CO2 i CH4.

5

---