RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE, Zarządzanie, Matematyka, 7 - Równania róznicowe i różniczkowe


WPROWADZENIE

         Ogólnie równaniem różniczkowym nazywamy związek między funkcją a jej pochodną. Gdy funkcja jest funkcją jednej zmiennej mówimy o równaniu różniczkowym zwyczajnym. Równania różniczkowe w zagadnieniach technicznych stosuje się na ogół w przypadkach:

a)     przedstawienia praw fizyki w postaci matematyczno-analitycznej

b)    przedstawienia związków geometrycznych w postaci analitycznej

c)     wyliczania parametrów z n-parametrowej rodziny funkcji i n równości

Trzymając się formalizmu matematycznego równaniem różniczkowym będziemy nazywali związek postaci:

0x01 graphic

jeżeli lewa strona równania istotnie zależy od x(n), gdzie górny indeks w nawiasie oznacza rząd pochodnej.

RÓWNANIA O ZMIENNYCH

ROZDZIELONYCH

I.                Równania różniczkowe rzędu pierwszego

Równaniem różniczkowym rzędu pierwszego nazywamy równanie postaci:

F(x,y,y')=0

w którym lewa strona równania istotnie zależy od y', x oraz y mogą występować lecz nie muszą.

        

         Rozwiązaniem (całką) równania różniczkowego nazywamy wszystkie funkcję różniczkowalne postaci y=f(x) spełniające dane równanie dla każdej wartości x z pewnego przedziału.

         Linią (krzywą) całkową równania różniczkowego nazywamy wykres każdej funkcji, która jest rozwiązaniem równania.

         Rozwiązaniem ogólnym (całka ogólną) równania różniczkowego nazywamy każdą funkcję postaci: y=f(x;C), która dla każdej wartości C należącej do pewnego przedziału jest rozwiązaniem równania; jest to więc jednoparametrowa rodzina linii. Rozwiązanie szczególne równania różniczkowego otrzymujemy nadając parametrowi C pewną stałą wartość.

         W wielu zagadnieniach (szczególnie fizycznych i technicznych) często wynika potrzeba wyznaczania rozwiązania szczególnego, spełniającego tzw. warunki początkowe. Polegają one na wyznaczeniu spomiędzy linii całkowych danego równania różniczkowego takiej linii, która przechodzi przez z góry dany punkt (x0, y0). Zagadnienie to sprowadza się do wyznaczenia wartości C0 parametru C z równania y=f(x;C0).

         Rozwiązaniem osobliwym równania różniczkowego nazywamy takie rozwiązanie tego równania, którego nie można otrzymać z rozwiązania ogólnego przy żadnej wartości parametru C.

         Równaniem różniczkowym rzędu pierwszego rozwiązanym względem y' nazywamy równanie postaci y' = f(x,y). Dla równań tego typu zachodzi następujące twierdzenie:

         Jeżeli funkcja f(x,y) wraz z pochodną f'(x,y) jest ciągła w pewnym otoczeniu punku (x0,y0), to istnieje takie otoczenie (x0 - , x0 + ) punktu x0, w którym jest określona dokładnie jedna funkcja y=φ(x) o następujących własnościach:

1.     y0=φ(x0),

2.     φ'(x)=f(x,φ(x)),

czyli istnieje dokładnie jedna linia całkowa y=φ(x) równania różniczkowego przechodząca przez punkt (x0,y0).

0x01 graphic


II.           Rozdzielanie zmiennych

         Równaniem różniczkowym o rozdzielonych zmiennych nazywamy równanie różniczkowe zwyczajne rzędu pierwszego postaci:

0x01 graphic

         Zachodzi następujące twierdzenie:

1.     Jeżeli p(y) jest funkcją ciągłą w otoczeniu punktu y=y0, przy czym p(y0)≠0, a q(x) jest funkcją ciągłą w otoczeniu punktu x=x0, to istnieje na płaszczyźnie Oxy takie otoczenie punktu (x0,y0), że przez każdy punkt (x1,y1) tego otoczenia, w szczególności także przez punkt (x0,y0), przechodzi dokładnie jedna linia całkowa równania różniczkowego określona równaniem y=f(x) przy czym funkcja f(x) ma ciągłą pochodną.

Funkcja ta dana jest wtedy jednoznacznie w formie uwikłanej zależnością:

0x01 graphic

2.     Jeżeli p(y) jest funkcją ciągłą i różną od zera w przedziale c<y<d, a q(x) jest funkcją ciągłą w przedziale a<x<b, to przez każdy punkt prostokąta określonego tymi nierównościami przechodzi dokładnie jedna linia całkowa równania różniczkowego postaci y=f(x)

RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE

ROZWIĄZYWALNE METODĄ PODSTAWIANIA

I.                   Równania różniczkowe postaci y'=f(ax+by+c)

         Równania różniczkowe typu

0x01 graphic

gdzie a≠0 i b≠0, a f(u) jest funkcją ciągła, rozwiązujemy wprowadzając przez podstawienie nową zmienną zależną (funkcję) u(x) daną związkiem u=ax+by+c, gdzie y uważamy za funkcję zmiennej x.

         Różniczkujemy

0x01 graphic

skąd 0x01 graphic

Po podstawieniu do danego równania otrzymujemy

0x01 graphic

Następnie przy założeniu, że bf(u)+a≠0 badamy równanie

0x01 graphic

które po przyjętym założeniu oraz ze względu na ciągłość funkcji f(u) jest równoważne równaniu

0x01 graphic

Stąd x=g(u), gdzie

0x01 graphic

Funkcja g(u) jest różniczkowalna, przy czym pochodna jej jest w badanym punkcie różna od zera, wobec czego także równanie

0x01 graphic

wyznacza y jako funkcję uwikłaną x w otoczeniu badanego punktu.

 

0x01 graphic


II.               Równania różniczkowe jednorodne względem x i y

         Równanie różniczkowe jednorodne względem x i y  jest to równanie typu

0x01 graphic
.

        

         Często spotykanym przypadkiem jest równanie postaci

0x01 graphic

gdzie P i Q są wielomianami jednorodnymi względem x i y tego samego stopnia n; przez podzielenie licznika i mianownika przez xn otrzymujemy równanie poprzedniej postaci.

         Równanie różniczkowe tego typu rozwiązujemy wprowadzając nową zmienną zależną przez podstawienie

0x01 graphic
0x01 graphic

Po zróżniczkowaniu

0x01 graphic

i podstawieniu do wcześniejszego równania otrzymujemy:

0x01 graphic

stąd zakładając, że x≠0 oraz f(u)-u≠0, otrzymujemy równanie o zmiennych rozdzielonych

0x01 graphic

 

RÓWNANIA LINIOWE

RZĘDU PIERWSZEGO

I.                  Podstawowe definicje

Równanie różniczkowe postaci

0x01 graphic

liniowe względem y i y' nazywamy równaniem różniczkowym liniowym rzędu pierwszego. W dalszym ciągu zakładamy ciągłość funkcji p(x) i q(x) w pewnym wspólnym przedziale.

         Jeżeli w równaniu jest q(x)=0, to równanie nazywamy równaniem jednorodnym względem y i y'; w przypadku przeciwnym - równaniem niejednorodnym.

0x01 graphic


II.               Równania różniczkowe liniowe jednorodne

         Równanie różniczkowe dane postacią:

0x01 graphic

nazywamy równaniem różniczkowym jednorodnym. Widać od razu, że jedną z linii całkowych tego równania jest y=0.

         Załóżmy teraz, że y≠0. Wtedy zmienne dają się rodzielić; mamy

0x01 graphic

Równanie to spełnia twierdzenie dla równań o rozdzielnych zmiennych. Całkowanie daje

0x01 graphic

Po prawej stronie mamy całkę funkcji ciągłej, a więc ta całka istnieje. Oznaczamy krótko

0x01 graphic

Otrzymujemy wtedy:

0x01 graphic

Podstawiamy C=ln|C1|, C1≠0 i uwalniamy się od logarytmów; mamy

0x01 graphic

Całkę tę zapiszemy w postaci

0x01 graphic

Całka ta spełnia warunek początkowy, że dla x=x0 jest y=y0.

0x01 graphic


III.           Równania różniczkowe liniowe niejednorodne

         Równanie różniczkowe liniowe niejednorodne

0x01 graphic

rozwiązujemy tzw. metodą uzmienniania stałej. W tym celu rozwiązujemy najpierw równanie jednorodne, czyli:

0x01 graphic

Całką tego równania jest y=Ce-P(x), gdzie P(x) jest całka funkcji p(x) od x0 do x.

Teraz stałą C zastępujemy funkcją tak dobraną, żeby funkcja

0x01 graphic

była całką naszego równania; powyższy krok tłumaczy nazwę: metoda uzmienniania stałej.

         Obliczamy pochodną

0x01 graphic

przy czym uwzględniamy fakt iż p(x) jest pochodną P(x). Po uporządkowaniu mamy

0x01 graphic

Dokonując podstawienia otrzymujemy i redukcji wyrażenia

0x01 graphic

Funkcja stojąca po prawej stronie równania jest ciągła, ponieważ funkcja P(x), jako całka nieoznaczona, jest różniczkowalna; podobnie eP(x), funkcja q(x) jest z założenia ciągła. Tym samym funkcja po prawej stronie równania jest całkowalna. Możemy zapisać u(x)=Q(x)+C1 gdzie

0x01 graphic

Wartość u(x) podstawiamy do wcześniejszego równania i otrzymujemy

0x01 graphic

 

RÓWNANIA BERNOULLIEGO

I RICCATIEGO

I.                  Równania różniczkowe Bernoulliego

         Równaniem różniczkowym Bernoulliego nazywamy równanie postaci

0x01 graphic

gdzie funkcje p(x) i q(x) są funkcjami ciągłymi w pewnym przedziale a<x<b, a n jest dowolną liczbą rzeczywistą.

         Dla n=0 otrzymujemy równanie różniczkowe liniowe. Dla n=1 otrzymujemy równanie różniczkowe liniowe jednorodne względem y i y', a więc równanie, w którym zmienne dadzą się rozdzielić. Przypadki takie poniżej zostaną pominięte. Zauważmy, że przy n>0 całką równania jest zawsze y=0.

         Równanie Bernoulliego przez podstawienie

0x01 graphic

jest sprowadzane do równania różniczkowego liniowego.

II.               Równanie różniczkowe Riccatiego

Równaniem różniczkowym Riccatiego nazywamy równanie różniczkowe postaci

0x01 graphic

w którym p(x), q(x), r(x) są funkcjami ciągłymi w pewnym wspólnym przedziale a<x<b.

W przypadku p(x)=0 otrzymalibyśmy równanie różniczkowe liniowe, w przypadku r(x)=0 - równanie Bernoulliego. Można wykazać, że w ogólnym przypadku rozwiązanie równania Riccatiego nie daje się sprowadzić do obliczenia pewnej (skończonej) liczby całek nieoznaczonych.

         Jeżeli jednak znamy jedną całkę szczególną y1(x) tego równania, to przez podstawienie

0x01 graphic

gdzie u jest nową zmienną zależną, równanie Riccatiego przekształca się w równanie liniowe. Po zróżniczkowaniu danego wyrażenia, podstawieniu do równania i uwzględnieniu, że

0x01 graphic

otrzymujemy równanie liniowe

0x01 graphic

w którym funkcja r(x) jawnie nie występuje.

RÓWNANIA CLAIRUTA

I LAGRANGE'A

I.                  Równania Clairuta

Równaniem różniczkowym Clairuta nazywamy równanie postaci

0x01 graphic

w którym o funkcjach y' oraz f zakładamy różniczkowalność w pewnych przedziałach (pierwszej względem x, drugiej względem y').

        

Różniczkując równanie stronami względem x, otrzymujemy

0x01 graphic

skąd

0x01 graphic

Należy rozpatrzyć więc dwa przypadki y''=0 lub x+f'(y')=0.

Jeżeli y''=0  to y'=C.

Poszukiwana całka powinna spełniać równanie Clairuta; z podstawienia ostatniej wartości do wyjściowego równania otrzymujemy całkę ogólną równania:

0x01 graphic

Jest to jednoparametrowa rodzina linii prostych.

Drugi przypadek gdy x+f'(y')=0.

Jeśli to równanie ma całkę spełniającą również równanie, to równanie linii całkowej odpowiadającej tej całce otrzymamy w postaci równań parametrycznych traktując y' jako parametr. Linia ta jest obwiednią rodziny linii prostych i jest całką osobliwą równania Clairuta.

0x01 graphic


II.               Równania Lagrange'a

         Równaniem różniczkowym Lagrange'a  nazywamy równanie postaci

0x01 graphic

w którym o funkcjach f i g zakładamy, że są danymi funkcjami klasy C1 w pewnym przedziale oraz f(y')≠y' (tzn. że równanie to nie jest równaniem Clairuta). Poszukujemy rozwiązań równania różniczkowego posiadających drugie pochodne ciągłe.

         Po zróżniczkowaniu stronami względem x mamy

0x01 graphic

Podstawiając y'=p, y''=dp/dx, przy założeniu, że xf'(p)+g'(p)≠0, otrzymujemy

0x01 graphic

         Jeżeli licznik p - f(p) jest równy zeru przy wartościach p1,p2,...,pk, to przedział zmienności p rozbijamy na rozłączne przedziały nie zawierające punktów pi (i=1,2,...,k). W każdym z nich pochodna dp/dx zachowuje stały znak, co oznacza, że p jest funkcją ściśle monotoniczną zmiennej x. Istnieje więc funkcja odwrotna x=x(p) różniczkowalna w odpowiednim przedziale; ponieważ

0x01 graphic

przy założeniu że dp/dx≠0, które jest spełnione, więc traktujemy w równaniu x jako zmienną zależną, a p jako zmienną niezależną otrzymujemy równanie

0x01 graphic

które jest liniowe. Z rozwiązania tego równania otrzymujemy x jako jawną funkcję p i stałej dowolnej C ,tzn. x=h(p,C).

         Równanie zapisać teraz możemy w postaci y=xf(p)+g(p), a po uwzględnieniu istniejących związków w postaci

0x01 graphic

         Równania te określają rozwiązanie naszego równania w postaci parametrycznej (parametrem jest p).

         Rozpatrzmy na koniec wartości pi, przy których zachodzi równość pi-f(pi)=0; wówczas równanie ma całkę

0x01 graphic

której wykresem jest prosta.

 

RÓWNANIA ZUPEŁNE

I CZYNNIK CAŁKUJĄCY

I.                Równania różniczkowe zupełne

         Równaniem różniczkowym zupełnym nazywamy równanie różniczkowe rzędu pierwszego danym postacią

0x01 graphic

w którym funkcje P(x,y) i Q(x,y) są ciągłe w pewnym obszarze D i takie że wyrażenie

0x01 graphic

jest różniczką zupełną pewnej funkcji dwóch zmiennych F(x,y) określonej w obszarze D. Oznacza to, że w obszarze D istnieje taka różniczkowalna funkcja F(x,y), że zachodzą związki:

0x01 graphic
0x01 graphic

w każdym punkcie tego obszaru.

         Jeżeli funkcje P(x,y) i Q(x,y) są klasy C1 w obszarze jednospójnym D, to warunkiem koniecznym i wystarczającym na to, aby wyrażenie było różniczką zupełną w tym obszarze, jest spełnienie równości

0x01 graphic

w każdym punkcie obszaru D.

         Jeżeli wyrażenie

0x01 graphic

jest przy danych założeniach różniczką zupełną funkcji to równanie

0x01 graphic

gdzie C jest stałą dowolną, a punkty (x,y) należą do obszaru D, określa wszystkie rozwiązania równania zypełnego.

0x01 graphic


II.               Czynnik całkujący

Wróćmy do równania różniczkowego postaci

0x01 graphic

gdzie P i Q są klasy C1 w badanym obszarze.

         Jeżeli nie jest spełniony warunek

0x01 graphic

to nasze równanie nie jest równaniem zupełnym. Może jednak istnieć taka funkcja m(x,y)≠0 w rozpatrywanym obszarze, że jeżeli pomnożymy przez nią obie strony równania różniczkowego, to otrzymane w ten sposób równanie

0x01 graphic

jest już równaniem zupełnym, tzn. spełniony jest warunek dla równania

0x01 graphic

w obszarze D. Taką funkcje m(x,y) nazywamy czynnikiem całkującym równania. Można wykazać, że dla każdego równania różniczkowanego danego w tej postaci istnieje nieskończenie wiele czynników całkujących; znalezienie ich jednak w ogólnym przypadku prowadzi do rozwiązania równania różniczkowego rzędu pierwszego o pochodnych cząstkowych, z funkcją niewiadomą m(x,y), które jest na ogół trudniejsze do rozwiązania niż proste równanie wyjściowe.

         Jeżeli funkcje P(x,y) i Q(x,y) są klasy C1 w obszarze jednospójnym D, Q(x,y)≠0 oraz wyrażenie

0x01 graphic

jest funkcją tylko zmiennej x, to istnieje czynnik całkujący m(x) równania, który jest funkcją tylko zmiennej x określony równością:

0x01 graphic

         Jeżeli funkcje P(x,y) i Q(x,y) są klasy C1w obszarze jednospójnym D, P(x,y)≠0≠ oraz wyrażenie

0x01 graphic

jest funkcją tylko zmiennej y, to istnieje czynnik całkujący m(y) równania, który jest funkcją tylko zmiennejy, określony równością

0x01 graphic

         Jeżeli funkcje P(x,y) i Q(x,y) są klasy C1 w obszarze jednospójnym D oraz istnieją takie dwie funkcje f(x) i g(y) spełniające tożsamościowo równość

0x01 graphic

to istnieje czynnik całkujący m(x,y) będący iloczynem funkcji φ(x) oraz ψ(x) określonych

0x01 graphic
0x01 graphic

 

RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE LINIOWE O WSPÓŁCZYNNIKACH STAŁYCH

I.                Równanie różniczkowe liniowe rzędu drugiego

Równanie różniczkowe liniowe rzędu drugiego o współczynnikach stałych ma postać

0x01 graphic

 dla a≠0.

Równanie to jest liniowe względem y i jej pochodnych, natomiast funkcja f zmiennej x może być dowolnej postaci, a litery a, b oraz c oznaczają dowolne stałe.

         Jeżeli w równaniu jest f(x)=0, czyli równanie ma postać

0x01 graphic

to równanie nazywamy równaniem jednorodnym; w przypadku przeciwnym nazywamy równaniem niejednorodnym.

         Jeżeli znamy rozwiązanie ogólne y1(x; C1, C2) równania jednorodnego oraz jakieś rozwiązanie szczególne y2(x) równania niejednorodnego, to rozwiązanie ogólne równania niejednorodnego wyraża się wzorem

0x01 graphic

         Jeżeli znamy dwa rozwiązania szczególne u1(x) i u2(x) równania jednorodnego to rozwiązanie ogólne tego równania wyraża się wzorem

0x01 graphic

przy założeniu, że funkcje u1(x) oraz u2(x) są liniowo niezależne.

0x01 graphic


II.           Równanie liniowe jednorodne

         Jak już stwierdziliśmy równanie różniczkowe liniowe jednorodne rzędu drugiego o współczynnikach stałych ma postać

0x01 graphic
przy a≠0.

Dla równań tej postaci zachodzi następujące twierdzenie:

         Przez każdy punkt (x0,y0) płaszczyzny Oxy przechodzi dokładnie jedna linia całkowa o równaniu y=g(x) taka, że styczna do niej w tym punkcie tworzy z dodatnim zwrotem osi Ox dany z góry kąt φ≠0.5.

         Mówiąc inaczej, rozwiązanie równania otrzymujemy zawsze w postaci funkcji jawnej y=g(x), spełniającej przy dowolnych wartościach x0, y0, y1 warunki początkowe

0x01 graphic

         Jeżeli w równaniu podstawimy

0x01 graphic

to po podzieleniu przez erx otrzymamy równanie

0x01 graphic

zwane równaniem charakterystycznym równania.

         Jeżeli b2-4ac>0, czyli równanie to ma dwa różne pierwiastki r1, r2, to równanie jednorodne ma rozwiązanie ogólne postaci

0x01 graphic

         Jeżeli b2-4ac=0, czyli równanie ma jeden pierwiastek podwójny r1=r2, to równanie jednorodne ma rozwiązanie ogólne postaci

0x01 graphic

         Jeżeli zaś b2-4ac<0, czyli równanie kwadratowe ma dwa różne pierwiastki zespolone r1=-βi, r2=+βi, to równanie jednorodne ma rozwiązanie ogólne postaci

0x01 graphic

gdzie

0x01 graphic
0x01 graphic

0x01 graphic


III.      Równanie różniczkowe liniowe niejednorodne

         Jak wiemy równanie liniowe niejednorodne rzędu drugiego o współczynnikach stałych ma postać

0x01 graphic

Dla równań tej postaci zachodzi następujące twierdzenie:

         Jeżeli f(x) jest funkcją ciągłą w przedziale <x<β, to przez każdy punkt (x0,y0), gdzie <x0<β, płaszczyzny Oxy przechodzi dokładnie jedna linia całkowa o równaniu y=g(x) taka, że styczna do niej tworzy z dodatnim zwrotem osi Ox dany z góry kąt φ≠0.5.

         Mówiąc inaczej, rozwiązanie równania niejednorodnego, gdzie f(x) jest funkcją ciągłą w przedziale <x<β, otrzymujemy w postaci jawnej funkcji y=g(x) spełniającej przy dowolnych wartościach x0, y0, y1 warunki początkowe

0x01 graphic

Jak było podane wcześniej całkę ogólną równania otrzymujemy jako sumę

0x01 graphic

gdzie y1 jest całką ogólną równania jednorodnego, a y2 jakimś rozwiązaniem szczególnym naszego równania. Rozwiązanie y2 znajdujemy zazwyczaj bądź metodą przewidywania bądź metodą uzmienniania stałej.

RÓWNANIA RZĘDU DRUGIEGO

SPROWADZALNE DO RÓWNAŃ RZĘDU PIERWSZEGO

I.                  Równania różniczkowe typu F(x,y',y'')=0

         Równania różniczkowe rzędu drugiego, w którym y nie występuje w sposób wyraźny rozwiązujemy przez podstawienie

0x01 graphic

tzn. traktując pochodną y' jako funkcję x. Wówczas y''=p' i otrzymujemy równanie różniczkowe rzędu pierwszego

0x01 graphic

0x01 graphic


II.               Równanie różniczkowe typu F(y,y',y'')=0

Równanie różniczkowe typu

0x01 graphic

tzn. równanie różniczkowe rzędu drugiego, w którym x nie występuje jawnie, rozwiązujemy przez podstawienie

0x01 graphic

tzn. traktując pochodną y' jako funkcję zmiennej y. Wówczas jest

0x01 graphic

a równanie przekształca się w równanie rzędu pierwszego.

0x01 graphic


III.      Równania różniczkowe jednorodne względem y, y',y''

         Równanie różniczkowe rzędu drugiego, jednorodne względem y, y',y'', rozwiązujemy przez podstawienie

0x01 graphic

gdzie u jest funkcją x, skąd

0x01 graphic
   0x01 graphic

         Podstawienie to sprowadza dane równanie do równania rzędu drugiego, którego zmienna zależna nie występuje w sposób wyraźny.

RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE LINIOWE

RZĘDU N

RÓWNANIA EULERA

I.                Równania różniczkowe liniowe rzędu n

         Równaniem różniczkowym liniowym rzędu n o współczynnikach stałych nazywamy równanie postaci

0x01 graphic

Równanie to, będące bezpośrednim uogólnieniem równania rzędu drugiego jest liniowe względem y i wszystkich jej pochodnych; występuje w równaniu współczynniki a0, a1,...,an są stałe, a f(x) jest dowolną funkcja. Jeżeli f(x)=0, równanie to, zazwyczaj postaci

0x01 graphic

nazywamy równaniem jednorodnym, a w przypadku przeciwnym - równaniem niejednorodnym.

         Jeżeli u1, u2, ..., un są dowolnymi, lecz niezależnymi liniowo rozwiązanymi równaniami jednorodnego, to rozwiązanie ogólne tego równania ma postać

0x01 graphic

         Rozwiązanie ogólne y(x; C1,C2, ..., Cn) równania niejednorodnego otrzymujemy jako sumę rozwiązania ogólnego y1(x; C1,C2,..., Cn) równania jednorodnego i jakiegoś rozwiązania szczególnego y2(x) równania niejednorodnego, czyli

0x01 graphic

         Rozwiązanie szczególne y2(x) znajdujemy zazwyczaj bądź metodą przewidywania, bądź metodą uzmienniania stałych.

         Zajmiemy się rozwiązywaniem równani jednorodnego. Przewidujemy, że równanie to ma rozwiązanie szczególne postaci

0x01 graphic

         Po podstawieniu tych wartości do równania i po przedzieleniu przez erx≠0 otrzymujemy równanie charakterystyczne:

0x01 graphic

Pierwiastki tego równania nazywamy pierwiastkami charakterystycznymi wyjściowego równania.

         Jeżeli równanie ma n różnych rzeczywistych pierwiastków r1,r2,...,rn to równanie ma rozwiązanie ogólne postaci

0x01 graphic

         Jeżeli równanie ma charakterystyczne ma k różnych pierwiastków rzeczywistych r1,r2,...,rk oraz n-k różnych parami sprzężonych pierwiastków zespolonych ri=i+iβ1, rj=i-iβ1, to rozwiązanie ogólne równania równa się sumie wyrażeń

0x01 graphic

oraz wyrażeń

0x01 graphic
0x01 graphic

         Jest to możliwe wówczas, gdy n-k jest liczbą parzystą. Rozwiązanie to możemy zapisać więc w postaci

0x01 graphic

         Jeżeli wreszcie równanie charakterystyczne ma pierwiastki jednokrotne i wielokrotne (zarówno rzeczywiste jak i zespolone), to rozwiązanie ogólne równania składa się z sumy wyrażeń postaci (dla jednokrotnych pierwiastków rzeczywistych), wyrażeń postaci (dla jednokrotnych pierwiastków zespolonych), wyrażeń postaci

0x01 graphic

oraz  wyrażeń postaci

0x01 graphic

dla k-krotnych pierwiastków zespolonych parami sprzężonych.

0x01 graphic


II.           Równania Eulera

       Uogólnieniem równania różniczkowego liniowego o stałych współczynnikach rzędu drugiego jest równanie różniczkowe postaci

0x01 graphic

zwane równaniem różniczkowym Eulera. W równaniu tym a, b, c są stałe, a równanie jest liniowe względem y i jej pochodnych.

         Jeżeli f(x)=0, czyli równanie Eulera ma postać

0x01 graphic

nazywamy go równaniem jednorodnym, w przeciwnym przypadku równaniem niejednorodnym.

         Jeżeli u1(x) i u2(x) są dwoma liniowo niezależnymi rozwiązaniami szczególnymi równania jednorodnego, to rozwiązanie ogólne y1(x; C1, C2) otrzymujemy jako sumę

0x01 graphic

         Rozwiązanie ogólne równania niejednorodnego otrzymujemy w postaci

0x01 graphic

gdzie y2 jest jakimś rozwiązaniem szczególnym. Rozwiązanie szczególne znajdujemy zazwyczaj metodę przewidywań lub metodą uzmienniania stałych.

         Rozwiązanie równania jednorodnego przewidujemy w postaci funkcji potęgowej

0x01 graphic

Przy założeniu, że xr≠0, po podstawieniu do równania i po uproszczeniu otrzymujemy równanie charakterystyczne

0x01 graphic

czyli

0x01 graphic

Jeżeli delta (a-b)2-4ac>0, to równanie charakterystyczne ma dwa różne pierwiastki rzeczywiste r1 i r2, a równanie jednorodne ma rozwiązanie ogólne w postaci

0x01 graphic

Jeżeli delta jest równa zero, to równanie ma jeden pierwiastek rzeczywisty podwójny r1=r2, a równanie jednorodne ma rozwiązanie ogólne w postaci

0x01 graphic

Jeżeli zaś delta jest ujemna, to równanie ma dwa różne pierwiastki zespolone sprzężone r1=-βi, r2=+βi a równanie jednorodne ma rozwiązanie ogólne w postaci

0x01 graphic



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wronskian, Zarządzanie, Matematyka, 7 - Równania róznicowe i różniczkowe
pochodne ;), Studia - Materiały, notatki, Zarządzanie, Matematyka
sciaga rownanie rozniczkowe zupelne, AGH, I & II, Matematyka, Teoria
Rownania rozniczkowe I, Matematyka I+II, Matma I, Matematyka
matematyka wykłady z równan różniczkowych
chomik Sprawozdanie, matematyczne modelowanie procesów biotechnologicznych, Lista 3 Równania różnicz
Równania różniczkowe-ćwiczenia, budownictwo, III semestr, Analiza matematyczna 3, Matematyka, Matma2
A0001a, Politechnika, Semestr 3, Matematyka, Równania różniczkowe
Zastosowania równań różniczkowych, Analiza Matematyczna
chomik mb lab 2, matematyczne modelowanie procesów biotechnologicznych, Lista 3 Równania różniczkowe
Równania różniczkowe sciąga, Politechnika Lubelska, Studia, Studia, Sprawozdania, studia, Matematyka
Definicja i wlasnosci, Matematyka studia, Metody operatorowe w równaniach różniczkowych
równania różniczkowe - zadania, Budownictwo, Matematyka
Równanie różniczkowe pierwszego rzędu, Fizyka, Matematyka, Równania różniczkowe
Równania różniczkowe, Politechnika Lubelska, Studia, Studia, Sprawozdania, studia, Matematyka, MATEM
Ciagi - z wykładu M. Wiczyńskiego, Studia - Materiały, notatki, Zarządzanie, Matematyka

więcej podobnych podstron