W celu oszacowania istotności wpływu laktacji, fazy laktacji, przodowania, typu porodu, stanu cielęcia i czasu odejścia łożyska zastosowano wieloczynnikową analizę wariancji według poniższego modelu liniowego:

y_ijklmno = μ + l_i + f_j + p_k + c_l + s_m + t_n + e_ijklmno

gdzie:

y_ijklmno - wartość fenotypowa analizowanej cechy,

μ - średnia populacji,

l_i - efekt stały laktacji (i=1,2,3,4),

f_j - efekt stały fazy laktacji (1,2,3),

p_k - efekt stały typu przodowania (k=1,2),

c_l - efekt stały typu porodu (l=1,2,3),

s_m - efekt stały stanu cielęcia po porodzie (m=1,2,3),

t_n - efekt stały odejścia łożyska (n=1,2,3),

e_ijklmno - losowy efekt resztkowy.

W celu szczegółowego porównania średnich obiektowych zastosowano test wielokrotnego rozstępu Duncana lub test T.

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów na podstawie próbnych udojów.

CECHY	N	Min	Max		SD	CV
Wydajność mleka [kg]	982	3.40	78.80	28.69	9.78	34.10
Wydajność mleka FCM [kg]	982	3.82	87.55	27.64	9.36	33.88
Wydajność tłuszczu [kg]	982	0.16	3.74	1.08	0.40	37.31
Zawartość tłuszczu [%]	982	2.01	7.89	3.86	0.92	23.83
Wydajność białka [kg]	982	0.15	2.33	0.99	0.30	30.38
Zawartość białka [%]	982	2.00	5.06	3.53	0.40	11.48
Wydajność laktozy [kg]	982	0.12	3.51	1.41	0.50	35.24
Zawartość laktozy [%]	982	3.32	5.56	4.89	0.23	4.79

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów na podstawie próbnych udojów z uwzględnieniem podziału na grupy laktacyjne.

CECHY	Istotność wpływu	GRUPA LAKTACJI
				1			2			3			>3
				N		SD	N		SD	N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	NS	388	28.20	7.53	433	29.25	10.71	80	29.16	13.00	81	27.59	10.43
Wydajność mleka FCM [kg]	**	388	25.95 ABa	6.33	433	28.78 A	10.26	80	29.31 B	13.96	81	27.99 a	9.87
Wydajność tłuszczu [kg]	**	388	0.98 ABC	0.26	433	1.14 A	0.44	80	1.18 B	0.61	81	1.13 C	0.43
Zawartość tłuszczu [%]	**	388	3.57 ABC	0.80	433	4.00 AD	0.89	80	4.07 Ba	0.98	81	4.28 CDa	1.14
Wydajność białka [kg]	NS	388	0.97	0.24	433	1.02	0.32	80	0.97	0.39	81	0.99	0.34
Zawartość białka [%]	**	388	3.47 AB	0.34	433	3.58 AC	0.42	80	3.41 CD	0.43	81	3.66 BD	0.53
Wydajność laktozy [kg]	NS	388	1.41	0.39	433	1.43	0.55	80	1.42	0.64	81	1.33	0.52
Zawartość laktozy [%]	**	388	4.97 ABC	0.18	433	4.85 A	0.26	80	4.83 B	0.27	81	4.80 C	0.17

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie: A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej pierwiastek i wieloródek w wybranej populacji krów na podstawie próbnych udojów.

CECHY	Istotność wpływu	GRUPA
				PIERWIASTKI			WIELORÓDKI
				N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	NS	388	28.20	7.53	594	29.01	11.00
Wydajność mleka FCM [kg]	**	388	25.95 A	6.33	594	28.75 A	10.76
Wydajność tłuszczu [kg]	**	388	0.98 A	0.26	594	1.14 A	0.46
Zawartość tłuszczu [%]	**	388	3.57 A	0.80	594	4.05 A	0.95
Wydajność białka [kg]	*	388	0.97 a	0.24	594	1.01 a	0.33
Zawartość białka [%]	**	388	3.47 A	0.34	594	3.56 A	0.44
Wydajność laktozy [kg]	NS	388	1.41	0.39	594	1.41	0.56
Zawartość laktozy [%]	**	388	4.97 A	0.18	594	4.84 A	0.25

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie:

A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów w zależności od fazy laktacji na podstawie próbnych udojów.

CECHY	Istotność wpływu	FAZA LAKTACJI
				DO 40 DNI			41 - 100 DNI			101 - 200 DNI			> 200 DNI
				N		SD	N		SD	N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	**	115	33.20 AB	9.43	196	34.24 CD	9.68	350	29.52 ACE	8.33	321	22.77 ADE	8.17
Wydajność mleka FCM [kg]	**	115	34.10 ABC	10.42	196	31.97 ADE	9.55	350	28.07 BDF	8.00	321	22.21 CEF	6.97
Wydajność tłuszczu [kg]	**	115	1.39 ABC	0.50	196	1.22 ADE	0.42	350	1.08 BDF	0.35	321	0.87 CEF	0.28
Zawartość tłuszczu [%]	**	115	4.24 ABC	1.16	196	3.60 AB	0.80	350	3.73 BE	0.81	321	4.02 CDE	0.93
Wydajność białka [kg]	**	115	1.06 ABC	0.28	196	1.10 Aa	0.31	350	1.04 Ba	0.27	321	0.84 C	0.28
Zawartość białka [%]	**	115	3.23 AB	0.36	196	3.24 CD	0.35	350	3.56 ACE	0.32	321	3.76 BDE	0.36
Wydajność laktozy [kg]	**	115	1.64 AB	0.49	196	1.69 CD	0.49	350	1.45 ACE	0.42	321	1.11 BDE	0.41
Zawartość laktozy [%]	**	115	4.92 A	0.26	196	4.93 B	0.25	350	4.91 C	0.20	321	4.84 ABC	0.24

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie: A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów w zależności od przebiegu porodu na podstawie próbnych udojów

CECHY	Istotność wpływu	TYP PORODU
				NORMALNY			CIĘŻKI			POMOC WETERYNARYJNA
				N		SD	N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	**	817	29.25 A	9.55	155	25.74 AB	10.59	10	28.18 B	7.73
Wydajność mleka FCM [kg]	*	817	28.01 a	9.00	155	25.49 ab	11.03	10	30.29 b	6.38
Wydajność tłuszczu [kg]	*	817	1.09	0.39	155	1.01 a	0.48	10	1.27 a	0.31
Zawartość tłuszczu [%]	**	817	3.82 A	0.91	155	4.01 B	0.88	10	4.76 AB	1.43
Wydajność białka [kg]	**	817	1.01	0.29	155	0.89 A	0.33	10	1.13 A	0.27
Zawartość białka [%]	**	817	3.52 A	0.39	155	3.52 B	0.45	10	4.05 AB	0.37
Wydajność laktozy [kg]	NS	817	1.44	0.49	155	1.26	0.52	10	1.34	0.38
Zawartość laktozy [%]	*	817	4.90 a	0.23	155	4.86	0.24	10	4.76 a	0.19

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie: A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów w zależności od przodowania cielęcia podczas porodu na podstawie próbnych udojów.

CECHY	Istotność wpływu	PRZODOWANIE
				GŁÓWKOWE			POŚLADKOWE
				N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	**	915	29.01 A	9.80	67	24.29 A	8.36
Wydajność mleka FCM [kg]	**	915	27.86 A	9.40	67	24.62 A	8.34
Wydajność tłuszczu [kg]	*	915	1.08 a	0.40	67	0.99 a	0.36
Zawartość tłuszczu [%]	**	915	3.83 A	0.91	67	4.20 A	0.93
Wydajność białka [kg]	**	915	1.00 A	0.30	67	0.90 A	0.33
Zawartość białka [%]	**	915	3.51 A	0.40	67	3.70 A	0.45
Wydajność laktozy [kg]	**	915	1.43 A	0.50	67	1.17 A	0.42
Zawartość laktozy [%]	**	915	4.90 A	0.23	67	4.78 A	0.24

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie:

A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów w zależności od stanu cielęcia po porodu na podstawie próbnych udojów.

CECHY	Istotność wpływu	STAN CIELĘCIA
				ŻYWE			PORONIENIE			MARTWO URODZONE
				N		SD	N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	**	925	28.88 A	9.86	11	18.76 AB	4.42	46	27.23 B	7.67
Wydajność mleka FCM [kg]	**	925	27.82 A	9.46	11	18.66 AB	3.46	46	26.17 B	7.12
Wydajność tłuszczu [kg]	**	925	1.08 A	0.41	11	0.74 AB	0.13	46	1.02 B	0.33
Zawartość tłuszczu [%]	NS	925	3.85	0.91	11	4.06	0.56	46	3.89	1.18
Wydajność białka [kg]	**	925	1.00 A	0.30	11	0.66 AB	0.12	46	0.95 B	0.26
Zawartość białka [%]	NS	925	3.53	0.41	11	3.58	0.24	46	3.54	0.42
Wydajność laktozy [kg]	**	925	1.42 A	0.50	11	0.90 AB	0.21	46	1.34 B	0.39
Zawartość laktozy [%]	NS	925	4.89	0.24	11	4.82	0.17	46	4.92	0.19

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie: A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej wybranej populacji krów w zależności stanu łożyska po porodzie na podstawie próbnych udojów.

CECHY	Istotność wpływu	ŁOŻYSKO
				ODESZŁO SAMO DO 12h			ODESZŁO SAMO DO 24h			ODKLEJONE PRZEZ LEKARZA WETERYNARII
				N		SD	N		SD	N		SD
Wydajność mleka [kg]	NS	124	28.20	11.54	673	29.07	9.49	185	27.62	9.53
Wydajność mleka FCM [kg]	NS	124	27.18	10.23	673	27.74	9.18	185	27.60	9.46
Wydajność tłuszczu [kg]	NS	124	1.06	0.41	673	1.07	0.40	185	1.10	0.42
Zawartość tłuszczu [%]	**	124	3.91 a	0.91	673	3.78 A	0.89	185	4.11 Aa	0.99
Wydajność białka [kg]	NS	124	0.97	0.32	673	1.00	0.29	185	0.99	0.32
Zawartość białka [%]	**	124	3.57 a	0.43	673	3.49 Aa	0.39	185	3.62 A	0.42
Wydajność laktozy [kg]	NS	124	1.37	0.59	673	1.43	0.48	185	1.36	0.49
Zawartość laktozy [%]	**	124	4.81 AB	0.25	673	4.90 A	0.23	185	4.91 B	0.21

Średnie oznaczone tymi samymi literami alfabetu różnią się statystycznie: A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b, c - istotnie (P≤0.05)

---