edu musisz to umieć, AWF


Zdrowie (wg WHO) jest pełnią fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka, a nie tylko brakiem choroby lub kalectwa.

Definicja ta rozszerzyła pojecie zdrowia, obejmując nie tylko fizyczną -jak w modelu biomedycznym - ale także psychiczną i społeczna jego stronę. Stan zdrowia zależy nie tylko od parametrów fizycznych, ale też od

samopoczucia jednostki (nacisk położono na psychiczna stronę zdrowia)

Równowaga dynamiczna zakłada istnienie sił autoleczniczych tkwiących w każdym żywym organizmie - wrodzona skłonność organizmu do powrotu do stanu równowagi w każdym przypadku jej naruszenia, wykorzystując procesy adaptacyjne, regeneracyjne, homeostazy.

Zdolności adaptacyjne:

 zbiór ujemnych sprzężeń zwrotnych (temp ciała, ciś krwi)

 zbiór dodatnich sprzężeń zwrotnych (uczenie się, ewolucja)

Homeostaza - to po pierwsze utrzymanie równowagi środowiska wewnętrznego organizmu (temp. ciała, skład płynów ustrojowych), po drugie to zachowanie równowagi pomiędzy organizmem a środowiskiem zewnętrznym.

Adaptacja (przystosowanie) - zmiany morfologiczne lub funkcjonalne organizmów, ułatwiające bądź umożliwiające przeżycie i rozród danego osobnika w zależności od warunków środowiskowych; adaptacja genotypowa wynika z mutacji i selekcji naturalnej prowadzi do przemian ewolucyjnych; adaptacja fenotypowa dotyczy zmian nabytych w życiu osobniczym i nie podlega dziedziczeniu.

Siły autolecznicze - siły tkwiące w organizmie przywracające każdorazowo równowagę dynamiczną. Stabilność organizmu nigdy nie jest absolutna. Utrzymuje się dopóki wahanie nie przekracza wychylenia krytycznego. Wychylenia mogą powodować rozwój narządu, ewolucje ale też uszkodzenie i śmierć organizmu.

Samoorganizacja systemu:

 każdy system można opisać w kategoriach współzależnych zmiennych

 każda zmienna systemu może przybierać dowolna wartość czy postać

 zmiany wielkości składowych muszą się jednak mieścić w pewnym charakterystycznym dla systemu zakresie zmian

Te składowe opisują stan dynamicznej równowagi systemu czyli homeostazę (podatność organizmu na zmieniające się warunki zewnętrzne) i zdolności adaptacyjne.

Nie istnieje „absolutny” stan zdrowia. Zdrowie to ciągłe zmiany dostosowawcze organizmu, odzwierciedlają jego twórcze reakcje na zagrożenia ze strony środowiska. Organizm zawsze wybiera najlepszy wariant w stosunku do zmiennych czynników środowiska. Im bardziej dynamiczny stan organizmu (tolerancja systemu na wahania) tym większy potencjał zdrowia.

Przedmiotem manipulacji w I rewolucji zdrowotnej (1880 - 1950) było środowisko człowieka. Wykonawcą tego dzieła i zarazem podmiotem odpowiedzialnym miały być organizacje społeczne, służby medyczne i państwowe. Główne jej hasła to:

 radykalne polepszenie wyżywienia ludności - wzrost odporności

 polepszenie warunków mieszkalnych dużych grup ludności

 zapewnienie ludziom czystej wody oraz odprowadzenie ścieków - ograniczenie kontaktu z zarazkami chorobotwórczymi

 szczepienia ochronne

Okres przejściowy w zdrowiu publicznym 1950 - 1975. Jest to okres szczególnego zauroczenia medycyną „naprawczą”.

Rewolucja zdrowie dla wszystkich 2000

Zdrowie nie może być przywilejem lecz prawem ludzi naszego globu , stworzyć warunki dla prozdrowotnego stylu życia i odpowiedniej opieki zdrowia

II rewolucja zdrowotna („era postmedyczna”):

 rozgrywa się na płaszczyźnie indywidualnych zachowań ludzi

 zakłada się osobistą odpowiedzialność za własne zdrowie poprzez zmianę stylu życia

 przyjmuje się, że zdrowie jest funkcją indywidualnego zachowania, zakłóceń społecznych, czynników ekonomicznych oraz środowiska

Promowanie zdrowia - tworzenie, doskonalenie, podnoszenie na wyższy poziom swego zdrowia (WHO).

Promowanie zdrowia to tworzenie i doskonalenie wiedzy i umiejętności dbania o swoje zdrowie i jego postrzegania w kategoriach wartości. Promocja zdrowia to proces uczulający ludzi na wzrost kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawą.

Promocja zdrowia to sztuka interwencji w systemy społeczne w taki sposób aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk tzn. „wbudowanie” zdrowia w system społeczny.

Promocja zdrowia - obowiązki wobec własnego ciała:

 chce być partnerem w ruchu promowania zdrowia

 muszę dzielić odpowiedzialność za zdrowie

 jestem aktywny w działaniach dla osiągnięcia zdrowia

 umiem rozpoznać i wyrażać swoje potrzeby zdrowotne

 mam prawo do uzyskania informacji i pomocy w procesie doskonalenia swojego zdrowia

Hasła promocji zdrowia:

„Moje zdrowie w moich rekach”

„Jestem odpowiedzialny za swoje zdrowie”

Promocja zdrowia:

 kształtowanie odpowiedzialności za zdrowie własne, rodziny i społeczności

 zachęcanie do stylu życia sprzyjającego zdrowiu; prezentowanie realnych wyborów w sprawach swego zdrowia

 umożliwienie człowiekowi zrealizowania jego potencjalnych możliwości fizycznych, psychicznych, społecznych

 rozwijanie umiejętności dokonywania wyborów, decyzji w sprawie swego zdrowia

Krótko mówiąc promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę. Z takiego punktu widzenia służby medyczne mają zajmować się przywracaniem i ochroną zdrowia, a człowiek tworzeniem i umacnianiem zdrowia.

Wyzwaniem promocji zdrowia jest rozwój indywidualnych jak i grupowych umiejętności definiowania problemów, jak i podejmowania decyzji służących wzmacnianiu zdrowia.

Promocja zdrowia jest przede wszystkim społecznym i politycznym przedsięwzięciem a nie zadaniem służb medycznych.

„Moje zdrowie w moich rekach” Hasło promocji zdrowia. Celem jest uświadomienie ze ich zdrowie zależy od ich samych. Sami realizujemy hasło a państwo powinno zapewnić warunki do realizacji tego hasła

W wymiarze indywidualnym:

 umiem rozpoznać i wyrazić swoje potrzeby zdrowotne ( kontrola nad własnym zdrowiem oraz jego poprawa)

 mam prawo do uzyskania informacji na temat swojego zdrowia

 jestem aktywny w działaniu dla osiągnięcia zdrowia (podejmowaniu działań służących uzyskaniu pełni zdrowia)

Państwo ma obowiązek zapewnić obywatelowi warunki do realizacji hasła „Moje zdrowie w moich rekach”. Są to:

 warunki dla utrzymania kondycji psychofizycznej

 możliwość korzystania z praw i swobód obywatelskich

 możliwości wykształcenia

 możliwość zatrudnienia

 prozdrowotne warunki pracy

 korzystne dla zdrowia warunki mieszkaniowe (materiały ekologicznie czyste)

 ilość i jakość pożywienia

 poczucie bezpieczeństwa (bezpieczny spacer w parku, bez strachu)

 bezpieczne oszczędzanie

Konstytucja promocji zdrowia( karta ottawska) 1986 r.

Strategia promocji zdrowia:

- budowa polityki zdrowia publicznego;

- tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu;

- wzmacnianie działań społecznych na rzecz zdrowia;

- rozwijanie osobowych umiejętności umożliwiających zachowanie zdrowia;

- reorientacja świadczeń zdrowotnych

Obecnie hasła promocji zdrowia w Polsce zostały zawarte w Narodowym Programie Zdrowia 2007 -2015. Celem głównym NPZ jest poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu:

 kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa

 tworzenie środowiska życia, pracy i nauki sprzyjającego zdrowiu

 aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia.

Siedlisko - miejsce w którym ludzie żyją, pracują i korzystają z różnych świadczeń.

(rodzina, szkoła, szpital, dzielnica, gmina - miejsca gdzie jednostka poprzez określone zachowania, preferowany sposób życia może zwiększyć lub zmniejszyć swój potencjał zdrowia).

Założeniem nadrzędnym podejścia siedliskowego aby uzyskać określone cele zdrowotne jest działanie na struktury społeczne, a nie tylko na jednostki.

Charakterystyka podejścia siedliskowego:

 punktem zainteresowania promocji zdrowia są społeczności i istniejące w nich różne organizacje (szkoła, zakład pracy, szpital)

 obiektem interwencji nie są jednostki lecz systemy społeczne

 zakłada się powiązania pomiędzy środowiskiem społecznym a osobistymi zachowaniami ludzi

Podejście siedliskowe nie oznacza skupienia się na problemie zdrowotnym (model medyczny) lecz strategię odnoszoną do istniejącego systemu społecznego. Jest to kształtowanie warunków prozdrowotnych (model organizacyjny).

Podejście siedliskowe to sztuka interweniowania w autonomie systemu. Polega na znalezieniu komunikacji pomiędzy jednostkami a systemami społecznymi przy respektowaniu autonomii systemu. System społeczny nie składa się z ludzi lecz z sposobów komunikowania się. System posiada wzory, reguły i szczególne środki komunikowania się. Należy je poznać i wykorzystać do realizacji celów zdrowotnych. Warunkiem jest znalezienie punktów wejścia do aktualnego systemu organizacyjnego (wejście do systemu jest najtrudniejsze, jednak po dostaniu się do niego mamy pewność skuteczności działań). Możemy naruszać równowagę systemu społecznego, jednak nie możemy powodować jego dezintegracji.

Medyczny ?

Promocja zdrowia to sztuka interwencji w systemy społeczne w taki sposób aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk tzn. „wbudowanie” zdrowia w system społeczny.

Wychowanie fizyczne umożliwia głębszą obserwację młodego człowieka w sytuacjach wymagających ekspresji wielu ważnych dla ochrony przed uzależnieniami cech osobowości. Należy to wykorzystać w procesie edukacyjnym.

System społeczny poprzez warunki pracy, wytwarzane produkty dostarcza wzorów myślenia, tworzy wartości, a co za tym idzie postawy i zachowania, staje się „edukatorem zdrowia”.

Elementy życia społecznego skutecznie zmieniające zachowania prozdrowotne obywateli:

 system ubezpieczeń społecznych

 polityka podatkowa (wyższe ceny papierosów)

 reklama telewizyjna i radiowa

 edukacja zdrowotna w placówkach oświatowych i medycznych

Nowy system gospodarczy spowodował, że jesteśmy obiektem manipulacji ekonomistów itp. (nie kupiłabym tego gdybym odwołała się do swojej wiedzy)

Rząd może pomóc obywatelowi w podjęciu decyzji zdrowotnych - podatek od grzechu.

1)Prozdrowotna edukacja fizyczna to tworzenie aktywnego stosunku człowieka do własnego ciała i zdrowia wykorzystując na bazie ogólnej wiedzy o zdrowiu środki KF nawiązuje to do:”moje zdrowie w moich rękach” wymaga odejścia od tradycyjnych metod edukacji . Przesłanie dla edukatora:

-stwarzaj warunki dla zmiany stosunku człowieka do własnego ciała i zdrowia

-konieczny interaktywny kontakt edukatora z edukowanym

-N musi dostrzec osobę, a nie sprawne mięsnie, płuca serce

-U podmiotem a nie przedmiotem manipulacji jego ciałem i zdrowiem.

2)Interaktywna praca N z U - musi uwzględnic rozliczne połączenia zachodzące pomiędzy człowiekiem a otaczającym światem (a nie tylko biologiczne czy medyczne reakcje organizmu na czynniki środowiska, przejawy sprawności fiz itd.)

Siedliska typu: szkoła, rodzina,szpital, dzielnica, itp. Są to miejsca gdzie jednostka przez określone Zach. Sposób życia może zmniejszyc lub zwiększyć swój potencjał zdrowia. To nawiązuje do podejścia siedliskowego w promocji zdrowia. Zdrowie w procesie edukacyjnym jest instrumentalne.

Cel-> Współczesna prozdrowotnie zorientowana edukacja fizyczna jest realizowana w kontekście paradygmatu „osobowość dbająca o ciało i zdrowie” Jest centralnym punktem prozdrowotnej edukacji zdrowotnej.

Model I (tradycyjny, medyczny)

Edukacja zorientowana jest na walkę z chorobą. Priorytetem jest jednostka chorobowa. Podejmowane działania maja na celu eliminacje czynników ryzyka związanych z określona chorobą.

Model II (medyczny)

Edukacja zorientowana jest na czynniki ryzyka które są priorytetem. Działania podejmowane są w kierunku eliminacji czynników ryzyka z trybu życia (ograniczenie progresji istniejących chorób, profilaktyka wobec potencjalnych chorób)

Model III (nowoczesny, promocyjny, siedliskowy)

Edukacja zorientowana jest na wzmacnianie potencjału zdrowia. Priorytetem jest potencjał zdrowia człowieka w wymiarze fizycznym, psychicznym i społecznym. Działania podejmuje się w obrębie miejsc w których ludzie żyją, pracują. W procesie promowania zdrowia to właśnie ta wykładnia jest szczególnie wskazana.

Autorytarny proces wychowania za cel przyjmuje kształtowanie z góry określonych wzorów osobowych czyli adaptacje człowieka do zastanego obrazu świata. Postępowanie dydaktyczne oparte jest na przekazywaniu poleceń przez edukatora, egzekwowaniu ich wykonania w postaci maksymalnie zbliżonej do treści przekazu. Nie jest szczególnie istotnym czy przekazywane treści, sposoby postępowania są zgodne z systemem wartości osoby, jej dotychczasowymi doświadczeniami, fizycznymi i mentalnymi ograniczeniami ciała i umysłu. Takie zachowanie nie jest skuteczne wobec młodego człowieka który jest sprawny, zdobył wiedze medyczną (ograniczającą się głównie do redukcji czynników ryzyka) ale poddawany był biernie procedurom (manipulacjom nauczyciela). Nie podejmie on samodzielnie działania na rzecz zdrowia i ciała.

Antyautorytarny proces wychowania zakłada, że cele edukacyjne nie powinny być formułowane odgórnie, centralnie. Powinny powstawać jako wyraz dostrzeżenia przez edukatora ograniczeń i predyspozycji człowieka, czy potrze środowiska społecznego (biopsychospołeczna perspektywa edukacyjna wobec zdrowia człowieka). Celem wychowania jest wspieranie swobodnego rozwoju wychowanka, a więc emancypacja (uwolnienie się od zastanego obrazu rzeczywistości). Podstawą zmian w zachowaniu człowieka stanowi jego własna zdolność do samorozwoju, zdolność uczenia się na podstawie doświadczania. Celem wychowania jest rozwój ucznia rozumiany jako samorealizacja, samowychowanie.

Zadaniem wychowania jest bezinteresowne wspieranie swobodnego rozwoju ucznia w zakresie jego stosunku do zdrowia. Istota oddziaływań pedagogicznych jest organizowanie sytuacji (warunków) sprzyjających rozwojowi, uwożliweinie wychowankom samopoznania siebie, prawo jednostki do własnej drogi rozwoju. Metodami, środkami i formami wychowania są: współdziałanie, partnerstwo, nieoceniające nastawienie do ucznia, odformalizowanie edukacji, przełożenie wiedzy na reguły osobistego działania.

Prawo do ingerowania w świat drugiego człowieka może przyznać on sam, prosząc wychowawcę o pomoc. Od niego zależy zakres i treść upoważnień, jakimi będzie dysponował jego wychowawca. Pomoc jako skierowana do wychowanka oferta, czy zakomunikowanie mu własnego punktu widzenia (odczuć, wrażeń) nie narusza jego autonomii i jest moralnie dopuszczalna.

Istotą pedagogiki zdrowia jest dialog wychowawczy, bezarbitralny, uznanie wartości uniwersalnych. Zmierza w swoich działaniach do osobistego rozwoju, zdobycia wiedzy o sobie samym, pragnieniach, możliwościach. Wychowanie człowieka do zdrowia polega na:

 dopasowania na nowo człowieka do swiata

 wykorzystanie codziennych doświadczeń, zderzeń człowieka ze światem w kontekście jego siedliska społecznego

Teoria wychowania antyautorytarnego:

 oznacza przede wszystkim nienarzucanie innej osobie wzorów osobowych czy zachowań do naśladowania

 jeśli osoba ma się z czymś identyfikować czy coś lub kogoś naśladować to tylko wówczas kiedy sama dokonuje takich wyborów, przetwarzając owe wzory we własnym doświadczeniu

Osobowość jest określona przez charakterystyczne dla jednostki właściwości i procesy psychofizyczne wpływające na:

 jej zachowania

 nabywanie i porządkowanie doświadczeń

 reagowanie emocjonalne w stosunku z innymi ludźmi

 na stałość w wyborze celów i wartości

Osobowość siły:

 bios - dyspozycje somatyczne i psychiczne

 etos - system wartości i zasady przyjęte przez społeczność lokalna czy społeczeństwo

 agos - planowana działalność wychowawcza grup, instytucji

 los - różne zdarzenia kształtujące w sposób gwałtowny życie człowieka

 ego (ja) - subiektywny stosunek każdego człowieka do rzeczywistości przekształcenie na drodze samowychowania wpływów otoczenia

Pedagogika zdrowia wprowadza do ogólnego systemu kształcenia i wychowania treści biologiczno - medyczne mające znaczenie dla kształtowania dbałości o zdrowie jako ważnej składowej osobowości człowieka. Ma ona pomóc człowiekowi w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie „jak żyć aby zachować zdrowie” (wiedza medyczna jest jedynie elementem wyjściowym)

Osobowość dbająca o zdrowie to centralny konstrukt pojęciowy pedagogiki zdrowia. Jeżeli będziemy uczyć umiejętności identyfikacji własnych potrzeb zdrowotnych oraz dostrzegania potrzeb zdrowotnych rodziny, środowiska zawodowego i społecznego przez co osiągniemy umiejętność dokonywania wyborów i podejmowania decyzji na rzecz zdrowia wobec siebie i otoczenia to uzyskamy osobowośc dbającą o ciało i zdrowie.

(stare notatki)

Pedagogika zdrowia zajmuje się kształtowaniem dbałości o zdrowie jako ważnej składowej osobowości człowieka. Dążyć będzie zatem do uzyskania korzystnych zmian w osobowości wychowanka, przetwarzając wiedzę o determinantach zdrowia na korzystne postawy, umiejętności i sprawności służące praktycznie dbałości o ciało. Sformułowanie „osobowość dbająca o zdrowie” staje się w ten sposób centralnym konstruktorem pojęciowym pedagogiki zdrowia. Pamiętać jednak będziemy, że osobowość wyrasta na gruncie ograniczonego rozwoju indywidualnych struktur emocjonalno - popędowych lecz do jej powstania konieczne jest wyjście poza indywidum ku wartościom.

Osobowość dbająca o ciało

KOMPETENCJE AKSJOLOGICZNE: to dyspozycje emocjonalno - intelektualne, wartości, przekonania, postawy

KOMPETENCJE TECHNOLOGICZNE: kultura (świat wartości)

Wartość - dowolny przedmiot materialny lub instytucja, przedmiot rzeczywisty lub wyimaginowany w stosunku do którego jednostki lub zbiorowość przyjmują postawę szacunku.

Osobowość (kształtowanie osobowości) - centralny konstrukt pedagogiczny mający uniwersalne znaczenie dla w zasadzie wszystkich aspektów wychowania.

Czynniki wpływające na rozwój osobowości ludzkiej:

- ustrój somatyczno - psychiczny

- środowisko życia

- instytucje wychowawcze

- własna praca jednostki nad sobą

Pamiętać należy o psychofizycznej neutralności osoby, ani czysta świadomość, ani organizm pojmowany jako rzecz nie są czymś samodzielnym, takim jest tylko osoba.

Umiejętności życiowe:

- umiejętność interpersonalna

- umiejętność podejmowania decyzji

- umiejętność radzenia sobie ze stresem

27. Omow znaczenie aksjologii w procesie edukacji zdrowotnej. Przedstaw w tym kontekście znane rejestry wartości (humanista, cnoty zdobiące itd.)

Aksjologia-tworzy drogowskaz dla podejmowanych przez człowieka działań wobec własnego ciała. Kształtowanie człowieczeństwa w człowieku przez kontakty z dobrami kultury to humanitas. Humanistyczny uniwersalizm to: piękno, prawda, dobro. Wartości godne powszechnego uznania to: sprawiedliwość, wolność, równość solidarnośc. A wartości i cnoty indywidualne to uczciwość życzliwość tolerancja, samoograniczenie i godnośc. Zdobywanie w procesie wychowania rozumu aksjologicznego. Trzeba pamiętać ze wartości uniwersalne ulegają stałęj reinterpretacji w codziennej praktyce. Wartości moralne religijne i patriotyczne tworzą się na tle realiów życia, tradycji wspólnych dla narodu, grupy społecznej a nawet rodziny. Tak rozumiany układ odniesienia aksjologicznego jest wyrazem współczesnego rozumienia humanizmu będącej kontynuacją starożytnej paidei i humanitas oraz założeń pedagogiki kultury. Człowiek wielowymiarowy- kreator siebie, warunków swegożycia, zdolny do samo- doskonalenia siebie i świata, który go otacza. Kształtowanie do stosunku ciała i zdrowia musi wynikać z uświadamianej przez człowieka perspektywy aksjologicznej - to stanowi sens wychowania. Nauczyciel musi dostrzegac że zdrowie jest z jedną wartości służących osiąganiu celów życiowych. Jednym z warunków osiągniecia oczekiwanej jakości życia. Warunkiem dbałości człowieka o potrzeby własnego ciała i zdrowia jest posiadanie: świadomości aksjologicznej zdrowia, poczucia holistycznego wymiaru zdrowia, uzyskanie umiejętności pozwalających na samodzielne doskonalenie zdrowia.

(stare notatki)

Zdrowie jest wartością służącą osiągnięciu celów życiowych, warunkiem jakości życia, wartością instrumentalną ściśle powiązaną z całym systemem aksjologicznym jednostki. Zdrowie nie zapewni posiadany zasób wiedzy. Wiedza dotychczasowe samoobserwacje, doświadczenia muszą zostać wykorzystane w kierunku tworzenia:

POSTAW: - jako efektu niezbędnego kompromisu pomiędzy dotychczasowym zbiorem wartości w wymogami prozdrowotnego stylu życia

Postawa to dyspozycja do zachowań wobec czegoś co jest znane i wywołuje pozytywne lub negatywne uczucia. (nastawienie, dyspozycja, skłonność, de terminator kierunku działania)

UMIEJĘTNOŚCI (sprawności) - praktycznej sprawności działania w zakresie dbałości o zdrowie

NAWYKÓW - odległego, trwałego efektu tego procesu.

Nawyk to czynność która w rezultacie częstego powtarzania przestała wymagać koncentracji uwagi i stałą się zrutynizowana i automatyczna. Nawykiem w wychowaniu zdrowotnym ma być trwałe wdrożenie do trybu życia posiadanych umiejętności i sprawności działania na rzecz zdrowia. Suma nawyków tworzy lub obniża potencjał zdrowotny.

Suma nawyków tworzy potencjał zdrowotny: jest to zasadniczy cel pedagogiki zdrowia. Przetworzenie osobowości w kierunku korzystnych dla zdrowia postaw, przekonań oraz nastawienia powinna prowadzić w dalszym etapie procesu dydaktycznego do tworzenia umiejętności, sprawności (posługiwania się własnym ciałem, sprawnej reakcji wobec zagrożeń środowiska społecznego bądź naturalnego, uzyskania sprawności w zakresie korzystnego dla zdrowia odżywiania się). Efektem odległym będzie powstanie stosownych nawyków. Suma nawyków prowadzi do zwiększenia lub zmniejszenia potencjału zdrowia, a pośrednio do zwiększenia lub zmniejszenia sukcesu życiowego, więc dydaktyka nauczania zdrowia to proces uczenia się i nauczania mający na celu ukształtowanie korzystnych postaw, umiejętności i (sprawności) wpływających na tworzenie się osobowości sprzyjającej zdrowiu.

Dwa zasadnicze kierunki oddziaływania edukacyjnego:

 tworzenie umiejętności życiowych

 nabyć umiejętności dokonywania właściwych wyborów w zakresie zdrowia poprzez podejmowanie samodzielnych decyzji, poszukiwania niezbędnych dla siebie kompromisów czy umiejętności oceny słabych i mocnych stron swojego ciała

 psychospołeczne umiejętności pozwalające na podjęcie działań na rzecz ciała i zdrowia 

 wzmocnienie potencjału zdrowia. Przekonanie osoby edukowanej, że warto wzmocnić zdrowie(osiągnięcie celów życiowych, pokonanie skutków choroby). zasoby zdrowia można tworzyć odwołując się do interakcji pojedynczego człowieka z jego środowiskiem przyrodniczym i społecznym.

Podsumowując zasadniczym warunkiem decydującym o dbałości o własne ciało i zdrowie jest posiadanie przez człowieka świadomości istoty zdrowia oraz umiejętności samodoskonalenia zdrowia uwzględniając znajomość potrzeb własnego ciała.

Umiejętności życiowe to umiejętności umożliwiające człowiekowi pozytywne zachowania przystosowawcze dzięki którym skutecznie radzi sobie z zadaniami i wyzwaniami codziennego życia.

 umiejętności interpersonalne:  empatia,

 porozumiewanie się werbalne i niewerbalne,

 asertywność

 negocjowanie

 rozwiązywanie konfliktów

 współdziałanie

 praca w zespole

 umiejętności budowania samo-świadomości:

 samoocena

 identyfikacja swoich słabych i mocnych stron

 pozytywne myślenie

 budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby i własnego ciała

 umiejętności budowania własnego systemu wartości:

 zrozumienie norm społecznych

 różnic związanych z płcią

 tolerancja

 tworzenie własnej hierarchii wartości postaw i zachowań

 przeciwdziałanie dyskryminacji i negatywnym stereotypom

 umiejętności podejmowania decyzji

 krytyczne i twórcze myślenie

 rozwiązywanie problemów

 identyfikacja ryzyka dla siebie i innych

 poszukiwanie alternatyw

 przewidywanie konsekwencji własnych działań, zachowań

 umiejętności radzenia sobie i kierowania stresem

 samokontrola

 radzenie sobie z presją

 gospodarowanie czasem

 radzenie sobie z lękiem, trudnymi sytuacjami

31. Przedstaw na czym polega istota aktywnego uczenia się i nauczania. Omów poszczególne założenia odnosząc się do celów edukacji zdrowotnej i fizycznej

Istota aktywnego uczenia się i nauczania polega na tym, aby uczący się był bezpośrednio i aktywnie włączony w proces uczenia się. Jest on emocjonalnie zaangażowany poprzez robienie czegoś, co powinno mu pomagać w wykorzystaniu treści przekazu na własne potrzeby. Taki sposób uczenia się może mu dać możliwość interaktywnego udziału w poszukiwaniu swoich związków z podjętym tematem, ma zachęcić do przetwarzania, a nie prostego przyswajania wiedzy. Ten proces nie zachodzi w wystarczającym stopniu samoistnie. Aktywne nauczanie można definiować jako pomoc udzielaną uczącemu się w tworzeniu rzeczy i stanów, ale przede wszystkim jako pomoc ze strony edukatora w uświadomieniu sobie przez uczącego się, dlaczego wykonuje określone zadania, polecenia.

Zasady:

 zakłada się aktywne współuczestniczenie - jako partnerów - ucznia i nauczyciela w procesie dydaktycznym

 dostrzeżenie konieczności aktywnego przetwarzania przez ucznia dostarczonej wiedzy przez edukatora, uwzględniając własne doświadczenia i opinię środowiska społecznego

Aktywne nauczanie wymaga umiejętnego połączenia form dialogu, obserwacji i działania. Tego rodzaju interakcje zwiększają efekt edukacyjny.

Model aktywnego ucznia się

Doświadczanie poprzez Dialog z

0x01 graphic
0x01 graphic

Doświadczanie różnych walorów i słabości ciała, tworzenie potencjału zdrowia wynika z przyjętego przez człowieka systemu wartości, będącego źródłem jego pragnień i oczekiwań wobec świata i ludzi. Zdrowie jest wartością służącą osiąganiu celów życiowych, warunkiem osiągnięcia oczekiwanej jakości życia. Uczeń zdaje sobie z tego sprawę zatem ten fakt należy wykorzystać poprzez umiejętna edukację.

Podstawą zmian w zachowaniu człowieka jest jego własna zdolność do samorozwoju, zdolność uczenia się na podstawie doświadczania.

Założenia konstruktywizmu:

 wiedza jest aktywnie konstruowana przez podmiot poznający

 Dochodzenie do wiedzy jest procesem adaptacyjnym w którym następuje organizacja doświadczanego świata przez podmiot.

Pragmatyzm Dewey'a:

Poznanie ma wartość tylko wtedy jeśli może służyć jako narzędzie praktycznej orientacji w świeci i skutecznego w nim działania.

Należy badać rozwijającą się w określonym środowisku osobowość, wielostronne życiowe związki pomiędzy człowiekiem a środowiskiem z którego się wywodzi.

Progresywistyczna koncepcja wychowania:

Cele i zadania wychowania

Aktywnośc jednostki w rozwiązywaniu problemów.

Uzyskanie nowego wyższego poziomu interakcji człowieka ze światem (kompetencje instrumentalne i komunikacyjne)

Pomoc wychowankowi w osiąganiu coraz wyższych stadiów rozwoju poznawczego a przez to moralnego, społecznego i estetycznego.

Ideologia

Wychowanie powinno podtrzymać naturalne interakcje dziecka z rozwijającym się społeczeństwem lub środowiskiem.

Metoda Johnson & Johnson

-pozytywna współzależność(oczekujemy udziału każdego członka zespołu jeżeli mamy odnieść sukces)

-indywidualna odpowiedzialność(chociaż gr może mi pomóc w ocenie zadań mój indyw udział w pracy grupy kształtuje moją indywidualną ocenę)

-praca grupy(musimy myśleć razem jak możemy poprawić naszą pracę)

-promowanie współdz(na wspólna pracę członków grupy wpłynie to jak myślą, mówią i działają)

-umiejętności społeczne(pracując efektywnie jako członek zesp poprawiam swoje interp um)

(stare notatki)

Sytuację nauczania organizuje się tu w taki sposób, aby to uczeń stał się stroną aktywną, samodzielnie poszukującą wiedzy. Różne koncepcje pedagogiczne proponują tu różne techniki, które mogą być pomocne w osiąganiu tego celu. I tak, wykorzystuje się tworzenie sytuacji sprzyjających samodzielnemu eksperymentowaniu, prowadzeniu badań, wzajemne uczenie się, uczenie się przez dyskusję, wykorzystanie procesów dynamiki grupowej itp. Metody te pobudzają ucznia do podjęcia samodzielnej aktywności: zamiast gotowej odpowiedzi, otrzymuje pytanie i pomoc w jej poszukiwaniu. Sytuacja taka sprzyja przejmowaniu przez ucznia odpowiedzialności za proces własnego uczenia się. Dokonując wyborów lub przynajmniej uczestnicząc w wyborze tego, w jaki sposób i jaką wiedzę czy umiejętności osiągnie, uczeń staje się odpowiedzialny lub co najmniej współodpowiedzialny za proces i efekty własnego uczenia się. Aby Zaistniało takie samodzielnie inicjowane uczenie się przez doświadczenie, potrzebny jest odpowiedni klimat. Klimat też może zapewnić nauczyciel kształtując taką relację z uczniami, która ma cechy relacji terapeutycznej czy, bardziej ogólnie konstruktywnej relacji międzyludzkiej. Mowa o pewnych postawach, które, jeśli występują w tej relacji po stronie nauczyciela, to ułatwiają samodzielne uczenie się po stronie jej drugiego uczestnika. Wymienia się tu na pierwszym miejscu autentyczność, którą określa jako wchodzenie w relację jako prawdziwa osoba, bez ukrywania się za fasadą np. roli zawodowej. Oznacza to również ujawnienie swoich autentycznych uczuć i emocji.

Kolejną ważną cechę opisuje kilkoma terminami: nagradzanie, akceptacja, zaufanie. Rozumie przez to wzmacnianie uczuć, własnych opinii ucznia, całej jego osoby oraz jej akceptację jako odrębnej osoby. Taką postawą wyraża się zaufanie do drugiego człowieka i do jego zdolności. Trzecim elementem postawy tworzącej klimat dla uczenia się przez eksperymentowanie jest empatyczne zrozumienie, wczucie się i widzenie sytuacji z perspektywy ucznia. Jest to nieoceniające rozumienie drugiej osoby, przez spojrzenie na sprawę z jej punktu widzenia. Mowa również o traktowaniu ucznia jako odrębnej osoby, o pozwoleniu mu na udział w podejmowaniu decyzji, wzmacnianiu go jako jednostki. Pozwala to na bardziej efektywne uczenie się, zarówno poznawcze, jak i afektywne.

Podkreśla się znaczenie dobrego związku (opartego na akceptacji, gotowości słuchania bez nagany, uprzejmości) dla funkcjonowania ucznia. Dzięki takiej relacji, człowiek może czuć się bezpieczny i kochany, a co za tym idzie, chce coraz więcej wiedzieć, zaspokajać własną ciekawość, lepiej rozumieć i porządkować świat nadając mu głębszy sens.

Nauczyciele, którzy potrafią stworzyć taki klimat w relacji z uczniami, modyfikują, a nawet rewolucjonizują metody nauczania. Trudno ich nawet nazywać nauczycielami, bo stają się swego rodzaju katalizatorami, facilitatorami (osobami wspomagającymi), stwarzającymi uczniom okazję do samodzielnego uczenia się.

WZ nie oznacza przekazywania wiedzy  to proces pedagogiczny, uczący wykorzystuje wiedzę w sposób efektywnymyśli , zastanawia się , podejmuje decyzję i działanie  zdobywa umiejętności życiowe sprzyjające zdrowiu.

WZ to kształtowanie pewnych nawyków , postaw i umiejętności.

Warsztaty - formalna procedura wykorzystywana w edukacji zdrowotnej.

Założenia teoretyczne: I - edukator i uczeń aktywnymi partnerami w nauce

II - edukator organizuje sytuację dydaktyczną , przedstawia problem zdrowot. III - edukator i uczeń

a/ poszukują rozwiązań

b/ przedstwaiają alternatywne rozwiązania( propozycje)

IV - uczeń , student

A/ poznaje siebie

B/ podejmuje decyzje

C/ zdobywa wiedzę i umiejętności

Pedagogika zdrowia, wychodząc z przesłanek ideowych, niesutorytarnych koncepcji wychowania w warstwie metodycznej odwołuje się do pedagogiki Gestalt, pedagogiki holistycznej, gdzie następuje:

a) integracja poznawczej i emocjonalnej sfery uczenia się

b) połączenie (dostosowanie) treści nauczania z osobowością wychowanka

c) dostrzeżenie integracji ciała i psychiki człowieka ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym

Składowe procesu uczenia się:

 Doświadczanie

 refleksja

 myślenie

 działanie

Cykl Kolba:

0x01 graphic

Założenia i struktura zajęć warsztatowych:

I EDUKATOR I EDUKOWANY: są aktywnymi partnerami

II EDUKATOR: organizuje sytuacje dydaktyczną i przedstawia problem zdrowotny

III EDUKATOR I OSOBA EDUKOWANA: poszukują rozwiązań, aktywnie wykorzystują wiedzę i doświadczenia życiowe edukowanego, przedstawiają alternatywne propozycje

IV UCZEŃ, STUDENT, PACJENT: poznaje siebie, swoje reakcje, nastawienia; podejmuje decyzje, poszukuje kompromisu; zdobywa umiejętnośći i sprawności działania na rzecz zdrowia

Założeniem workshopu jest wprowadzenie podejścia dydaktycznego, opartego na stosowaniu aktywnych technik nauczania na lekcje. Takie podejście dydaktyczne jest analogiczne z hasłami promocji zdrowia. Pozwala to hasła promocji zdrowia odnieść do procesu wychowania fizycznego w wersji: Moje zdrowie w moich rękach. Jestem odpowiedzialny za swoje ciało. W następstwie przeprowadzenia tej procedury możemy dostrzec zbieżność celów edukacji zdrowotnej i wychowania fizycznego. W obydwu przypadkach zakłada się osobistą aktywność, samoodpowiedzialność za zdrowie, ciało. Oczekiwany efekt to zwiekszenie potencjału zdrowia.

metody i techniki integracyjne - oczekiwane cele:

- wzajemne zapoznanie się, określenie reguł współpracy

- poczucie bezpieczeństwa

- uzyskanie motywacji do dalszego uczenia się

W klasie: wyrzuć strach do kapelusza, kwiat grupowy, czy pamiętasz swój numer, po nitce do partnera

W Sali gimnastycznej: atomy, atomy łączcie się, łańcuch przyjaźni, skojarzenia każdy do każdego, mowa ciała, ćwiczenie - ekspresja ciała, boję się - nie boję się

metody i techniki diagnostyczne - oczekiwany efekt:

- wstępna ocena stanu zdrowia, sprawności fizycznej (moje mocne i słabe strony)

- ocena potencjalnych możliwości zmian

- sformułowanie podstawowych problemów zdrowotnych (własnych i środowiska)

Przykłady: metaplan, technika U, obcy przybysz, co mnie dziwi?, kto co lubi?, burza pytań

metody i techniki twórczego rozwiązywania problemów - oczekiwany efekt:

- zdefiniowanie problemu zdrowotnego przez osobę lub grupę

- ocena możliwości jego rozwiązania

- podjecie decyzji

- wybór sposobu czy zasad realizacji podjętego zobowiązania

W klasie: karta kołowa, asocjogram, dywanik pomysłów, wystawa karykatur

W Sali gimnastycznej: protestuję - akceptuję, anarchia, lustra

metody i techniki dyskusyjne - oczekiwany efekt:

- uczniowie potrafią dyskutować o własnym zdaniu

- potrafią słuchać rad innych osób

- potrafią zająć kompetentną postawę wobec własnego zdania

Przykłady: debata - „za i przeciw”, akwarium, otwarte ucho, metoda 66, hierarchia wartości

metody i techniki grupowego podejmowania decyzji - oczekiwany efekt: podjęcie decyzji przez grupę w sposób w pełni świadomy, dobrowolny z zamiarem stosowania w praktyce

Przykłady: drzewo decyzyjne, technika grupy nominalnej, karuzela, bezludna wyspa, maszyna II

metody i techniki rozwijające twórcze myślenie - oczekiwany efekt: uczeń zaczyna samodzielnie myśleć, jest gotowy do podjęcia decyzji w zakresie swojego zdrowia

Przykłady: słowo przypadkowe, niezwykłe zadania, burza mózgów, informacja błyskawiczna, skojarzenia, wyrazy przeciwstawne, stonoga słów

metody i techniki planowania - oczekiwany efekt:

- uświadomienie, że utrzymanie zdrowia, sprawności fizycznej jest procesem wymagającym systematycznych, długotrwałych działań

- uświadomienie, ze realizacja marzeń o zdrowiu i poprawie jakości życia wymaga racjonalnego planowania i umiejętności przewidywania

Przykłady: gwiazda pytań, planowanie z przyszłości, projekty działań (wobec siebie, rodziny, środowiska lokalnego), wywiad z grupą

metody i techniki szybkiego uczenia się - oczekiwany efekt:

- znakomite repetytorium wykładu

- edukator jest zorientowany w stanie wiedzy na wstępie zajęć

- edukowany lepiej wykorzysta w trakcie dalszej części zajęć zdobytą wiedzę

- efektywne sporządzanie notatek

- szybkie przyswajanie nowych informacji

- wykorzystywanie obydwu półkul mózgowych

Przykłady: mapa umysłowa, łańcuchowa metoda skojarzeń, wzajemne odpytywanie się

(stare notatki)

Trzy zasadnicze warunki skuteczności:

A) Rozłożenie oddziaływań wychowawczych w czasie (I warunek skuteczności w obrębie dydaktyki zdrowia). Internalizacja - niezbędny warunek wspomagający (internalizacja - proces stopniowego uznawania pochodzących z zewnątrz poglądów, norm, wartości za własne, choć początkowo mogły być one odbierane jako obce)

B) Dodatnie sprzężenia zwrotne między podmiotem edukacji a otoczeniem rodzinnym i społecznym (II warunek skuteczności w obrębie dydaktyki zdrowia)

miejsce edukacji + czynniki wspierające lub ograniczające = zasoby zdrowia

Wykorzystanie interakcji w obrębie: zasoby zdrowia - podmiot edukacji, staje się zasadniczym warunkiem efektywności procesu edukacyjnego. W niektórych wypowiedziach socjologów zdrowia można dzisiaj dostrzec nadmierną wiarę w moc sprawczą zasobów zdrowia tj. przekonanie, że stymulacja tych procesów samoistnie spowoduje zmianę zachowań zdrowotnych. Na skuteczność procesu edukacyjnego wpływają w ten sposób trzy w pełni komplementarne czynniki: miejsce edukacji, społeczno - ekologiczne czynniki wspierające lub ograniczające oraz umiejętność dostrzeżenia i wykorzystania tych składowych przez edukatora wobec podmiotu tj. osoby czy grupy społecznej w procesie edukacyjnym.

C) Edukator doradca, obserwatorem a nie wyrocznią egzekutorem (zmodyfikowana wersja dydaktyki progresywistycznej Dewya - III warunek skuteczności w obrębie dydaktyki zdrowia) Konsekwencje - samodzielne zdobywanie wiedzy i umiejętności, a nie przejmowanie ich od edukatora.

Warunki skuteczności procesu edukacyjnego:

- edukacja zdrowotna traktowana jako proces wychowawczy.

- przetworzenie wiedzy o zdrowiu na prozdrowotne postawy i nawyki.

- uwzględnienie systemu wartości środowiska społ. osoby edukowanej.

- internalizacja

Oczekiwany efekt : prozdrowotny styl życia podopiecznego po zakończeniu procesu edukacyjnego.

O efektywności wychowawczo-zdrowotnej pracy nauczyciela (według UG. Pramowicza) decydują następujące czynniki:

- jak został on sam wychowany, jaki wzór osobowy reprezentuje wobec młodzieży

- jego wiedza higieniczna i pedagogiczna, a szczególnie znajomość rozwojowych potrzeb młodzieży

- zainteresowanie i zamiłowanie do tego typu działalności, która po części wybiega poza formalny zakres jego obowiązków

Zasady definiowania tematu:

Wyróżnienie problemu (np. rozwój ogólnej wydolności organizmu oraz edukacja antynikotynowa), a następnie określenie konkretnego tematu pierwszej lekcji z tego cyklu - szczegółowe zagadnienie związane z kształtowaniem wydolności i wpływem na ten stan palenia tytoniu (czas 45min - problem wskazany na wstępie realizujemy w ciągu całego cyklu). Dobieramy temat zajęć uwzględniając rzeczywiste potrzeby tego środowiska, ich potencjalne przygotowanie do odbioru tematu (poziom wykształcenia, stan wiedzy), potrzeby zdrowotne (rozwojowe w przypadku dzieci) oraz wiek odbiorców. Zastanów się dlaczego proponujesz taki temat, biorąc pod uwagę względy edukacyjne - te ogólne, nawiązujące bezpośrednio do umiejętności życiowych, lub te związane bezpośrednio z edukacją fizyczną.

Określanie celu lekcji:

Określamy konkretny cel, uwzględniając aspekty postaw, umiejętności, wiedzy, a następnie kryteria decydujące o uzyskaniu celu zajęć - kryteria sukcesu. Wskazujemy jednocześnie cel odległy (zadanie docelowe - po przeprowadzeniu cyklu zajęć na ten temat)

Typowy tok lekcji wf w ujęciu warsztatowym:

0x01 graphic

WYCHOWANIE ZDROWOTNE A WYCHOWANIE FIZYCZNE

Zadaniem kultury fizycznej jest wytyczenie sposobów utrzymania zdrowia , dochodzenie do zdrowia , uszlachetnienie zdrowia gdyż zdrowie warunkuje rozwój osobowości. W błędzie są ci którzy wierzą , że tworzą zdrowie człowieka stosując wyłącznie ćw. fizyczne.

Współczesny wf daje się scharakteryzować stanem umysłu a nie zastosowaniem takiej czy inne techniki. Kultura fiz. to dbałość psychiki o ciało.

Nauczyciel kultury fizycznej podejmując działania zdrowotne w szkole , miejscu zamieszkania traktuje aktywność fizyczną , ruch jako jeden z elementów zdrowego trybu życia.

Poziomy organizacyjne oddziaływania nauczyciela.

1. Poziom nadrzędny

- prozdrowotna działalność promocyjna na terenie szkoły i w obrębie lokalnego środowiska;

- wdrażanie społecznych i indywidualnych zachowań prozdrowotnych oraz higienicznych w obrębie szkoły , szpitala , miejscu zamieszkania.

2. Poziom podstawowy- specjalistyczny: zwiększenie potencjału zdrowotnego organizmu ucznia na zajęciach wf przez:

a) osobniczą diagnozę i stymulację rozwoju;

b) uchwycenie dysproporcji w zakresie rozwoju i sprawności;

c) wdrażanie nawyku ruchu.

Ad a)

- ocena wieku biologicznego;

- ocena ogólnej wydolności fizycznej;

- ocena stanu rozwoju cech motorycznych;

- wyniki testów sprawności

Łączna ocena wieku rozwojowego wszystkich badanych cech.

Ad b)

Każdy uczeń powinien mieć kartę rozwoju fizycznego i sprawności ruchowej a w niej:

- ogólne badania ortopedyczne ;

- ocena proporcjonalności rozwoju poszczególnych cech budowy organizmu;

- ocena proporcjonalności rozwoju poszczególnych przejawów sprawności fizycznej.

Zdrowie w procesie WF.

Aspekt biologiczny - stymulacja organizmu ucznia pod kątem optymalnego przebiegu rozwoju będącego odzwierciedleniem naturalnej dynamiki i kinematyki tego organizmu a nie poprzez mechaniczne egzekwowanie określonych przejawów sprawności.

Aspekt pedagogiczny - kształtowanie “nawyku ruchu” a nie tresura , mechaniczne usprawnianie.

Nauczyciel wf nie tylko usprawnia , koryguje wady budowy itp. również nie tylko wdraża “nawyki ruchu” lecz także powinien stać się jednym z głównych animatorów zdrowego stylu życia społeczności szkolnej i środowiska lokalnego

Ewolucja wz .

WZ miało charakter zaleceń higienicznych w zakresie przeciwdziałania chorobom do wychowania poprzez zmianę świadomości człowieka czyli kształtowanie osobowości sprzyjającej dbałości o zdrowie

Wychowanie zdrowotne w ramach wf : zdrowie, warunkiem- sport, celem- wf

Sekciarzami są ci którzy twierdzą ,że tworzą zdrowie człowieka stosując wyłącznie środki wf

Ewolucja wf: Od sfery czysto instrumentalnej do wychowania poprzez zmianę świadomości - wzbogacenie osobowości wychowanka.

Czym zajmuje się wych zdrow:

- metody samokontroli zdrowia i rozwoju

- zapobieganie chorobom, aktywność własna w leczeniu

- higiena psychiczna i przygotowanie do życia w rodzinie

- zasady korzystania z świadczeń służby zdrowia

- edukacja żywienia

- używanie i nadużywanie leków i używek

- relacje w zakresie środowiska człowieka a zdrowie

- wychowanie do bezpieczeństwa

- pierwsza pomoc

Trening zdrowotny to proces wdrażania zespołu zachowań i nawyków mający na celu podniesienie lub podtrzymanie potencjału zdrowia poprzez spowolnienie procesu starzenia się organizmu i (lub) zapobieganie czynnikom ryzyka.

Warunki stawiane przed projektem:

 realność (praktyczna możliwość zastosowania)

 trwałość (utrzymanie AF w czasie)

 efektywność (trwałe skutki zdrowotne)

Założenia:

 każdy z nas jest inny dlatego należy rozpocząć projektowanie od zapoznania się z warunkami życia i pracy osoby edukowanej (wywiad środowiskowo - rodzinny) ponieważ:

 osobowość każdego z nas jak i wymuszony warunkami pracy i wypoczynku rytm życia wymaga odmiennego sposobu aktywizacji fizycznej

 posiadany potencjał zdrowia to kolejny czynnik różnicujący nasze potrzeby i możliwości

 aktywność fizyczna nie powinna stać się obowiązkiem na rzecz zdrowia lecz integralnym elementem całodziennego rytmu życia człowieka uwzględniając czas pracy, obowiązki domowe i czas wolny.

 Trening projektuję dla konkretnej osoby a nie dla jakiej grupy wiekowej czy jednostki chorobowej. Określamy konkretne sytuacje i miejsca które pozwolą zrealizować dotychczasowe plany i obowiązki codzienne przy zwiększonym wykorzystaniu pracy mięśni oraz wzmożonym udziale płuc i serca ( czasie pracy zawodowej, w gospodarstwie domowym, trakcie kontaktów towarzyskich)

 zmiany wprowadzamy stopniowo. Najpierw aktywność fizyczna pojawia się w trakcie pracy i wykonywania obowiązków domowych. Dopiero później wprowadzamy wybrane formy ruchu w czasie wolnym jako elementu całorocznego rytmu życia

 dobieramy odpowiednie formy ruchu (marsz, trenażery domowe, jazda na rowerze, bieg, pływanie, aerobik)

 systematyczność

(stare notatki)

Trening zdrowotny: jest świadomie kierowanym procesem polegającym na celowym wykorzystaniu ściśle określonych ćwiczeń fizycznych dla uzyskania efektów psychicznych i fizycznych przeciwdziałających obniżaniu się możliwości przystosowawczych organizmu. Uzyskane efekty fizjologiczne mogą być też ważnymi czynnikami zapobiegającymi lub zmniejszającymi tempo rozwoju szeregu chorób określonych jako cywilizacyjne (choroby niedokrwiennej serca, choroby przemiany materii, bóle krzyża, psychonerwice)

Celem treningu zdrowotnego jest próba wkomponowania aktywności fizycznej w naturalny rytm dnia pracy i wypoczynku (przetworzenie rytmu dnia głównie poprzez modyfikację dotychczasowych zachowań i nawyków a nie wyniku wprowadzania kolejnych obowiązków).

Cele treningu zdrowotnego:

- poprawa lub zachowanie wysoce zadawalającego poziomu wydolności fizycznej

- ekonomizacja czynności serca, wolniejsza czynność serca w spoczynku i po wysiłku (mniejsze zużycie serca)

- zmniejszenie szansy zachorowania na chorobę niedokrwienną

- przeciwdziałanie postępowi chorób przemiany materii w tym otyłości i pewnych form cukrzycy

- korzystne zmiany w układzie ruchu, zwiększa się siła mięśniowa, poprawia się szybkośći koordynacja ruchów

- wzrost poziomu nieswoistej odporności przeciw zakaźnej

- zwiększenie dopływu dodatnich bodźców psychicznych dającymi poczucie wzrastającej sprawności własnego ciała, co pomaga w przeciwdziałaniu napadowi frustracji

Zasady treningu zdrowotnego:

A) zrozumieć i przekonać siebie o celowości i większej aktywności ruchowej w celu poprawy własnej sprawności fizycznej i psychicznej. Chodzi o to aby trening nie był jeszcze jednym źle akceptowanym obowiązkiem ale raczej wyczekiwaną przyjemnością

B) ocenić czy nie ma istotnych przeciwwskazań do średnio intensywnego wysiłku fizycznego oraz ustalić zakres ewentualnych ograniczeń w treningu związanych ze stanem zdrowia

C) rozpocząć od sprawdzenia swojej tolerancji na wysiłek podczas marszu o zmiennej intensywności

D) należy wyznaczyć jedną lub kilka tras marszowo - biegowych na naturalnym podłożu, osłonięte od wiatru, najlepiej w lesie

E) rozpocząć codziennie marsz w na tej trasie, zapisywać pomiar czasu podczas każdego treningu

F) jeżeli po 2-3 tygodniach zaprawy marszowej wykonywanej 5-6 razy w tygodniu, jesteśmy w stanie przebyć trasę 5 km w czasie 60 min można rozpocząć bieganie lekkim truchtem

Etapy planowania treningu:

A) projekt rozpoczynamy od wywiadu środowiskowo - rodzinnego:

- warunki i charakter pracy zawodowej

- sposób dojazd do pracy

- zakres dotychczasowej aktywności fizycznej

- dostęp do urządzeń rekreacyjnych i terenów zielonych

- posiadany sprzęt sportowo - rekreacyjny

- przebyte choroby lub nadal istniejące

- kontakt z używkami

- sytuacje stresowe (charakter i natężenie)

- przeszłość sportową

- preferowany sposób wypoczywania badanej osoby i jej rodziny w tygodniu, w czasie weekendu, podczas urlopu

B) celem takiego wywiadu jest próba wkomponowania aktywności fizycznej w naturalny rytm dnia pracy i wypoczynku

C) przetworzenie rytmu dnia poprzez modyfikację dotychczasowych zachowań i nawyków a nie w wyniku wypracowania kolejnych obowiązków

  1. wszystkie zmiany wprowadzać stopniowo małymi krokami, określić sytuacje, które zmuszają do wykonania kilku tysięcy kroków w ciągu dnia

WAŻNE

Myślenie magiczne to łączenie zdrowia z ponadnaturalnymi czynnikami, który wynika z woli sił nadprzyrodzonych (złe duchy, demony, działanie diabła). Takie duchy należy przebłagać, złożyć im ofiarę itp. Rytualne zabiegi maja służyć człowiekowi w opanowaniu środowiska.

W przeszłości ludzie gdy ktoś zachorował szli do szamana, pośrednika pomiędzy swatem codziennego życia a istotami nadprzyrodzonymi. Zajmuje się on leczeniem ciała i ducha. Za pomocą obrzędów i ceremoniałów starał się wpłynąć na umysł (duszę) pacjenta, przez co miała się w nim obudzić naturalna moc ozdrowieńcza. Jest to społeczno - kulturowy kontekst choroby, a nie mechanizmy biologiczne czy procesy fizjologiczne.

Człowiek współczesny postępuje podobnie. Podczas choroby kieruje się do pośrednika swojego boga np. księdza, który ma uzyskać pomyślność dla jego sprawy np. bóg pokieruje ręką chirurga podczas operacji. Obecnie lekarz zajmuje się mechanizmami biologicznymi i procesami fizjologicznymi leczenia a ksiądz dba o sprawy ducha. Lekarz siedzi przy chorym po jednej stronie łóżka a ksiądz po drugiej, współpracują aby osiągnąć jeden cel - zdrowie chorego.

Odmianą myślenia magicznego jest placebo. Placebo jest to specyfik nie mający wartości farmakologicznej, obojętny dla organizmu, który podajemy pacjentowi. Chory potrafi sam wpłynąć na swoją psychikę (duszę), że lek powinien pomóc w leczeniu i naprawdę zdrowieje. Placebo to lekarz, który mieszka w każdym z nas.

Starożytną medycynę grecką oparto na filozofii greckiej, która odwoływała się do natury. Natura ma wszechogarniającą moc (physis). To ona wywołuje procesy zdrowienia lub gojenia, sygnalizuje lekarzowi niezbędne informacje. Greccy bogowie sztuki lekarskiej to Asklepios (Eskulap) oraz jego dwie córki: Hygieja (zdrowie), która symbolizuje zdrowy styl życia ora Panaceja(wszystkowiedząca), symbolizująca farmację i leki.

Dialektyka to w starożytnoći uregulowany tryb życia obejmujący ciało i duszę. Jest ona środkiem zapewniającym zdrowie. Tryb życia powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb.

Zalecenia zdrowotne to:

- odżywienie

- sport

- higiena

-

Starożytna dietetyka obejmowała:

- światło i powietrze

- jedzenie i picie

- ruch i wypoczynek

- sen i czuwanie

- wydzieliny i emocje

Poglądy Hipokratesa na temat zdrowia.

Zdrowie ozn. wg niego równowagę wpływów środowiska, sposobu życia i ludzkiej natury. Choroba jest zachwianiem tej równowagi, dlatego celem leczenia nie jest uzdrowienie konkretnego narządu, lecz całego ciała poprzez zwiększenie sił obronnych organizmu. Uzyskuje się to przez świeże powietrze, wodę, gimnastykę, masaże, kąpiele i psychoterapię. W leczeniu należy wykorzystać uzdrawiającą energię natury. Wymaga to usunięcia przeszkód na drodze jej przepływu. Równowaga zewnętrzna między człowiekiem, a otoczeniem ma wpływ na jego równowagę wewnętrzną.

Przeniesienie Kartezjańsko - Newtonowskiej wizji świata na grunt zdrowia tworzy biomedyczny model zdrowia i medycyny. Nowoczesna medycyna spowodowała, że człowieka zredukowano do maszyny składającej się z komórek i molekuł. Zdrowy organizm to taki w którym wszystkie elementy działają sprawnie i współpracują ze sobą. Choroba pojmowana jest jako zaburzenie pracy jakiegoś elementu. W konsekwencji taki „inżynieryjny” sposób traktowania zdrowia i choroby doprowadził do sytuacji, w której dokonuje się prób „naprawy zdrowia” poprzez:

 regulacje mechanizmów fizjologicznych, biochemicznych, częściowo procesów psychicznych, za pomocą: farmakoterapii, sztucznych materiałów, wymiany elementów ciała itp.

 zakłada się, że jedyna racjonalną droga zagwarantowania sobie zdrowia jest możliwie intensywne korzystanie ze świadczeń profesjonalisty. Wiedza o tym jak wieść zdrowy tryb życia, została zastąpiona przez wiedzę o chorobach, co w efekcie wiążę się z zaprzestaniem szerszego myślenia o prewencji. Profilaktyka zdrowotna wymaga podporządkowaniu się zaleceniom profesjonalisty.

Jest to metoda skuteczna, ale ograniczona. Taki sposób myślenia jest niewystarczający.

Przyjęte założenia:

 umysł i ciało to dwa oddzielne byty (medyczny dualizm)

 ciało jest rozpatrywane w kategoriach maszynowych (lekarz, nauczyciel - inżynier zdrowia)

 jest to podejście redukcjonistyczne. Skupia się na poszukiwaniu biologicznych przyczyn choroby przy względnym niedocenianiu społecznych i psychologicznych czynników

 próba znalezienia specyficznej przyczyny leżącej u podłoża etiologii choroby

ZALETY:

 zachodnia medycyna oparta jest na obiektywnych badaniach, które są wynikiem intuicji doświadczeń badacza

 jest rezultatem konkretnej wiedzy naukowej (indukcja + dedukcja)

 ograniczyła irracjonalne (pozanaukowe) idee i praktyko okresów wcześniejszych

 wykorzeniono szereg chorób

 znakomite efekty w sytuacji zagrożenia życia

 neutralizacja skutków wypadków, dysfunkcji ciała

 coraz lepsze substytuty materiałów biologicznych (przeszczepy, protezy)

 bardziej udana ingerencja w stronę biologiczną

WADY:

 ciało jest izolowane od osoby („przypadek” chorobowy)

 mechanizmy biologiczne nie stanowią wyłącznej przyczyny (etiologii) choroby

 społeczne, psychiczne, socjalne przyczyny choroby są niedoceniane

 subiektywne poczucie zdrowia i choroby jest nieistotne - pacjent jest bierny (opinia, wiedza pacjenta nie mają znaczenia)

 zabiegi biomedyczne w niewielkim stopniu wpływają dla zdrowotności całych populacji

Holistyczne pojmowanie rzeczywistości to patrzenie w kategoriach zintegrowanych całości, których własności nie można sprowadzić do własności mniejszych części. Jest to uznanie nadrzędności całości nad pojedynczymi elementami struktury lub funkcji organizmu.

Taki sposób postrzegania ciała i zdrowia ujmuje człowieka w całej swojej złożoności, w szerokim kontekście ekologicznym wraz z jego środowiskiem zewnętrznym, jego psychiką.

0x01 graphic

Wg koncepcji holistycznej na zdrowie należy spojrzeć w ujęciu systemowym wg którego:

 żywe organizmy są organizmami samoregulującymi się

 żywe organizmy wykazują Duzy stopień stabilności np. wymiana starych komórek na nowe co jakiś czas

System (układ) to każdy zbiór elementów pomiedzy którymi zachodzą oddziaływania. Jego własności nie są prosta sumą własności poszczególnych części (zjawisko emergencji). Te same elementy połączone różnie stworzą coś innego. Całość składa się z części powiazanych w sposób właściwy jedynie dla tej całości. Wzajemne oddziaływanie elementów to proces transakcji.

Państwo ma obowiązek zapewnić obywatelowi warunki do realizacji hasła „Moje zdrowie w moich rekach” (promocja zdrowia). Są to:

 warunki dla utrzymania kondycji psychofizycznej

 możliwość korzystania z praw i swobód obywatelskich

 możliwości wykształcenia

 możliwość zatrudnienia

 prozdrowotne warunki pracy

 korzystne dla zdrowia warunki mieszkaniowe (materiały ekologicznie czyste)

 ilość i jakość pożywienia

 poczucie bezpieczeństwa (bezpieczny spacer w parku, bez strachu)

 bezpieczne oszczędzanie

Wysiłki edukatorów i promotorów zdrowia mogą wywołać nieoczekiwane efekty gdyż drażnią ludzi powtarzanym wielokrotnie przesłaniem o zdrowiu. Symboliczny bunt przeciwko dominującym wartościom.

Bandura zbadał, że im wyższe poczucie własnej skuteczności tym większa motywacja do działania. Wiąże się ona z większymi osiągnięciami jednostki i jej lepszym zdrowiem.


Zdrowa dieta powinna zawierać ok. 55% węglowodanów. Średnio aktywna kobieta potrzebuje 1800 kcal/dobę w tym 900 - 1080 kcal z węglowodanów. Średnio aktywny mężczyzna potrzebuje 2300 kcal/dobę w tym 1150 - 1380 kcal z węglowodanów. Węglowodany są podstawą diety znaleźć je możemy w: pełnoziarniste produkty, zbożowe, ziemniaki, rośliny strączkowe, owoce, warzywa.

Są one głównym źródłem energii.

Błonnik to niestrawna część produktów roślinnych, nie posiada wartości odżywczych (daje poczucie sytości). Zapobiega chorobie wieńcowej, nowotworom jelita grubego oraz sutka.

 zwiększa masę i objętość kału, poprawia perystaltykę

 pektyny obniżają poziom cholesterolu, lipidów, trój glicerydów

 poprawi pracę trzustki (poziom cukru)

 wiąże jony metali

 ogranicza namnażanie bakterii kwasu mlekowego

 chroni przed powstawaniem kamieni żółciowych

 obniża wykorzystanie energii

Źródła skrobi i błonnika: chleb, ziemniaki, ryż, kukurydza, kasza, produkty mączne, fasola, groch, bób, owoce.

Błonnik: brzoskwinie suszone, otręby, śliwki suszone, migdały, rodzynki.

Indeks glikemiczny (GI) informuje jak szybko wzrasta poziom cukru po spożyciu 50g węglowodanów w postaci określonego pokarmu. Glukoza = 100, korzystna wartość dla zdrowia poniżej 70.

 szereguje on produkty zawierające węglowodany wg ich wpływu na poziom cukru we krwi

 produkty o wysokim indeksie powodują zwiększenie wydzielania insuliny

 większe stęż insuliny powoduje mniejsze spożytkowanie tłuszczu przez organizm

 brak możliwości utraty masy ciała

 niebezpieczeństwo hiperinsulinemii i insulino oporności

Niski indeks mają: fasola, groch, jęczmień, jabłka, grapefruity, śliwki, wiśnie, papryka, cebula, brukselka, jogurt, mleko.

Ładunek glikemiczny (GL) bierze pod uwagę zarówno wartość GI jak i rzeczywista zawartość węglowodanów w 100g danego produktu lub jego porcji.

Niektóre produkty które maja wysoki indeks glikemiczny mają niski ładunek np. pieczone ziemniaki GI = 85, GL = 17; arbuz GI = 72, GL= 4; bób GI = 79, GL = 11; banany GI = 52, GL =10; glukoza GI = 100, GL =100 , fruktoza GI = 19, GL = 19.

Zdrowa dieta powinna zawierać do 30% tłuszczów. Pewna ilość tłuszczu jest konieczna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. 1g tłuszczu = 9kcal.

 są skoncentrowanym źródłem energii dla tkanek i narządów z wyjątkiem erytrocytów mózgu i nerek

 umożliwiają gromadzenie energii

 ułatwiają odczuwanie smaku

 stanowią budulec błon komórkowych

 chronią przed utrata ciepła

Wyróżniamy tłuszcze :

 wielonienasycone (NNKT: omega - 3, omega - 6)

 konieczne do budowy błon komórkowych

 zapewniają transport i dystrybucję lipidów

 zapobiegają zakrzepom krwi w naczyniach i nadciśnieniu

 obniżaja poziom cholesterolu w surowicy

 materiał wyjściowy do produkcji eikozanoidów (hormony tkankowe)

 jednonienasycone (omega - 9)

 tłuszcz bardzo korzystny dla zdrowia

 podstawowy tłuszcz do przygotowywania potraw

najbardziej korzystny tłuszcz z tej grupy to oliwa z oliwek:

∂ zachowuje równowagę cholesterolu we krwi

∂ przez oleuropeinę obniża ciś. krwi, działa rozkurczowo, chroni przed zaburzeniami rytmu serca, rozrzedza krew

∂ oleuropeina pod wpływem hydrolizy działa antyseptycznie, hamuje tworzenie enzymów wpływających na tworzenie się stanów zapalnych

∂ dużo wit. A, E, D

∂ zawiera potas, wapń, magnez

∂ jest silnym przeciwutleniaczem

∂ obniża ryzyko choroby nowotworowej

∂ działa antybakteryjnie

∂ pobudza trawienie i ułatwia wypróżnianie

∂ zmniejsza ryzyko kamienicy żółciowej

∂ wzmacnia i chroni wątrobę

∂ chroni i poprawia sprawność mózgu i nerwów

∂ zapobiega osteoporozie

∂ łagodzi bóle stawów i działa antyreumatycznie

 nasycone - cholesterol tworzy się w wątrobie z nasyconych kwasów tłuszczowych. Jest:

 niezbędny do pracy: wątroby, nerek, mózgu, erytrocytów.

 jest substancja odżywczą

 bierze udział w tworzeniu kości, czynnościach nerwów i serca, metabolizmie skóry

 szkielet dla hormonów kory nadnerczy

 szkielet dla hormonów płciowych

 przekształcany jest w wit. D

wyróżniamy frakcję HDL - „dobry” cholesterol

frakcję LDL - „zły” cholesterol

rattio = całkowity cholesterol/HDL cholesterol

wysokie ryzyko u mężczyzn powyżej 4, u kobiet powyżej 3,5

Zdrowa dieta powinna zawierać ok. 10 - 15% białka. Ich podstawowym elementem konstrukcyjnym są aminokwasy. Białka każdego organizmu są unikatowe determinując jego biologiczną tożsamość.

Znaczenie:

 wzrost i regeneracja komórek w tkankach organizmu

Białka pochodzenia zwierzęcego: mleko, przetwory mleczne, jajka, mięso, drób, ryby, owoce morza.

Białka pochodzenia roślinnego: orzechy, rośliny strączkowe (fasola, soja), zboża warzywa.

Białka roślinne:

+ towarzyszą mu korzystne tłuszcze

+ towarzyszy mu błonnik, mikroskładniki odzywcze których brak w białkach izwierzęcych

- należy łączyć różne rodzaje białek aby uzyskać komplet aminokwasów egzogennych

Białka zwierzęce:

+ komplet aminokwasów egzogennych

W obrębie komórki walczą ze sobą dwie niezwykłe siły:

 przestępcze cząstki tlenu - oksydanty (utleniacze)

 policyjne siły ochronne - antyoksydanty (przeciwutleniacze)

Utlenianie to naturalny proces zapewniający dostarczenie energii do komórek. W wyniku utleniania dochodzi do powstania produktów ubocznych procesu spalania. Następuje zanieczyszczenie środowiska wewnętrznego organizmu.

Utleniacze mogą również powstawać jako wynik działania zanieczyszczeń powietrza, toksyn przemysłowych, promieniowania jonizującego, pestycydów, dymu tytoniowego, narkotyków.

Wolne rodniki są niezbędne do biosyntezy DNA i RNA, biosyntezy niektórych hormonów, ułatwiają obronę immunologiczna organizmu.

Cząstki utleniaczy które zgubiły stabilizujący je elektron, próbują go zdobyć podporządkowując sobie materiał genetyczny komórki lub niszczą sprężyste włókna kolagenu w skórze. Gdy wytworzy się zbyt wiele wolnych rodników system wymyka się spod naturalnej kontroli organizmu i komórka zaczyna powoli umierać (mutacje, oksydacja tłuszczowych ścian komórek.

 reakcje utleniające maja związek z co najmniej 60 chorobami oraz procesem starzenia się (zmiany zakrzepowo - zatorowe, miażdżyca, złośliwienie komórek, zapalenie stawów, uszkodzenie komórek nerwowych, stany zapalne, zaburzenia wzroku)

 utleniacze mogą spowodowa przemianę cholesterolu LDL w toksyczną postać

 mogą atakować materiał genetyczny komórki powodując mutacje (nowotwory)

 mogą uszkadzać komórki w gałce ocznej (zaćma)

 mogą powodować uszkodzenia tkanki nerwowej

 mogą nasilać zmiany zapalne pogarszając dolegliwości w chorobie reumatycznej i astmie

 mogą uszkadzać nasienie prowadząc do bezpłodności

Przeciwutleniacze (przede wszystkim czosnek):

 witamina a, c, e

 beta-karoten

 aminokwasy: cysteina, glutation

 minerały selen, cynk

 enzymy przeciwutleniające: peroksydaza glutationowa, dysmutaza ponadtlenkowa

 inne związki: antocjany i proantocjany, bioflawonidy, kurkumin, łykopen, luteina

W obrębie komórki walczą ze sobą dwie niezwykłe siły:

 przestępcze cząstki tlenu - oksydanty (utleniacze)

 policyjne siły ochronne - antyoksydanty (przeciwutleniacze)

Utlenianie to naturalny proces zapewniający dostarczenie energii do komórek. W wyniku utleniania dochodzi do powstania produktów ubocznych procesu spalania. Następuje zanieczyszczenie środowiska wewnętrznego organizmu.

Utleniacze mogą również powstawać jako wynik działania zanieczyszczeń powietrza, toksyn przemysłowych, promieniowania jonizującego, pestycydów, dymu tytoniowego, narkotyków.

Wolne rodniki są niezbędne do biosyntezy DNA i RNA, biosyntezy niektórych hormonów, ułatwiają obronę immunologiczna organizmu.

Cząstki utleniaczy które zgubiły stabilizujący je elektron, próbują go zdobyć podporządkowując sobie materiał genetyczny komórki lub niszczą sprężyste włókna kolagenu w skórze. Gdy wytworzy się zbyt wiele wolnych rodników system wymyka się spod naturalnej kontroli organizmu i komórka zaczyna powoli umierać (mutacje, oksydacja tłuszczowych ścian komórek.

Pobudzony ukł odpornościowy (granulocyty, monocyty, makrofagi) wytwarza reaktywne formy tlenu, które niszczą bakterie i ich zewnętrznych agresorów. Nadmiar wolnych rodników jednak osłabia ukł odpornościowy.

Jedynym ratunkiem są nieenzymatyczne mechanizmy przeciwutleniające (przeciwutleniacze), które usuwają reaktywne utleniacze. Długość naszego życia i zdrowie naszego organizmu zależy od zachowania równowagi pomiędzy normalną produkcją wolnych rodników a mechanizmami uniemożliwiającymi im niekontrolowane namnażanie się i toksyczne oddziaływanie.

Reakcje utleniające maja związek z co najmniej 60 chorobami oraz procesem starzenia się (zmiany zakrzepowo - zatorowe, miażdżyca, złośliwienie komórek, zapalenie stawów, uszkodzenie komórek nerwowych, stany zapalne, zaburzenia wzroku).

Nie ma nic lepszego dla zdrowia i przedłużenia życia niż stałe dostarczanie przeciwutleniaczy do komórek ciała. Możemy je znaleźć w takich produktach spożywczych jak:

 cysteina i glutation: białe mięso

Tuńczyk

Soczewica

Fasola

Cebula

Czosnek

antocjany i proantocjany: owoce jagodowe, Winogrona

 bioflawonidy (działają synergistycznie z wit C): owoce cytrusowe

Dzika róża

Brokuły

Ogórki

Winogrona

Śliwki

Herbata

Czerwone wino

 likopen: pomidory

 luteina: w wielu owocach

kurkumin: gorczyca

 wybieramy owoce, warzywa najbardziej nasycone kolorem; czerwone winogrona (nie białe i zielone)

Czerwona lub żółtą cebulę

Kapustę, kalafior, brokuły surowe lub lekko podgotowane

Surowy czosnek

 świeże owoce i warzywa zawierają więcej przeciwutleniaczy niż konserwowe

 oliwa z oliwek z pierwszego wytłoku na zimno

 czerwony grapefruit (lepszy niż żółty

 całe owoce (lepsze niż sok)

 soki swieże a nie z puszki

 marchew, dynię, słodkie ziemniaki

Omega - 3:

 dużo zawierają: olej lniany, rzepakowy niskoerukowy, sojowy, ryby morskie (łosoś, tuńczyk, dorsz, makrela)

 wzmacniają nasza odporność

 wzmacniają krążenie krwi (zmniejszenie lepkości, większa szybkość przepływu krwi), łagodzą zaburzenia ukrwienia, zmniejszają krzepliwość krwi przy jednoczesnym obniżaniu ciś

 zwiększają poziom serotoniny (neuroprzekaźnik wpływający pozytywnie na samopoczucie)

 zwiększają produkcję prostacykliny

 obniżają stężenie białek we krwi

 zmniejszają ryzyko arytmii serca, pomagają zapobiegać zawałowi serca, stabilizują podwyższone ciś tętnicze

 obniżają steżenie trój glicerydów i cholesterolu (LDL) podwyższają poziom cholesterolu HDL

 obniżają ryzyko choroby nowotworowej

 chronia przed choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

 zmniejszenie ryzyka zapalenia jelita grubego, powstania astmy oskrzelowej, gośca stawowego

 ujędrniają skórę

 łagodzą bóle reumatyczne

Omega - 6:

 dużo zawierają: olej z wiesiołka, słonecznikowy, sojowy, bawełniany, arachidowy, krokoszowy

 gojenie ran

 zapobiega zakażeniom

 obniżanie cholesterolu LDL

Znaczenie NNKT:

 konieczne do budowy błon komórkowych

 zapewniają transport i dystrybucję lipidów

 zapobiegają zakrzepom krwi w naczyniach i nadciśnieniu

 obniżaja poziom cholesterolu w surowicy

 materiał wyjściowy do produkcji eikozanoidów (hormony tkankowe)

 Zwiększenie ukrwienia serca

 Prawidłowy wzrost i rozwój organizmu.

 Rozszerzanie naczyń krwionośnych

 Zmniejszenie agregacji trombocytów

 Poprawa wchłaniania tlenu przez płuca

 Regulują funkcje odpornościowe leukocytów

 Wzmocnienie siły obronnych organizmu

Probiotyki - specyficzne szczepy mikroorganizmów wywierające korzystny wpływ na organizm (najczęściej bakterie fermentacji mlekowej).

Istotą ich działania jest zdolność beztlenowej fermentacji sacharydów i produkcji kwasu mlekowego.

Korzyści dla zdrowia:

 produkcja ważnych enzymów trawiennych np. βgalaktozydazy

 produkcja substancji antybakteryjnych - hamownie rozwoju patogenów

 efekt ochronny / rekonstrukcja mikroflory: biegunki infekcyjne (biegunka podróżnych, ostre wirusowe biegunki dziecięce, biegunki po antybiotykoterapii lub radioterapii)

 obniżanie poziomu cholesterolu

 stymulacja systemu immunologicznego

 zwiększenie perystaltyki jelita grubego / zapobieganie zaparciom

 zwiększenie odporności na adherencję i kolonizacje przez mikroorganizmy chorobotwórcze

 obniżenie odporności enzymów lokalnych odpowiedzialnych za przekształcenie prokarcynogenów do karcynogenów (ochrona przed nowotworami jelita grubego)

 utrzymanie ciągłości błon śluzowych jelit

Hipokinezja to obciążenie organizmu aktywnością fizyczną poniżej wymaganego (przez naturę) progu biologicznego.

Hipokinezja przejawia się:

 atrofią mm

 atrofia innych tk i narządów

 zmniejszeniem siły mm, osłabienie ścięgien i ruchomości w stawach

 zwiększenie ryzyka uszkodzeń stawów

 osłabienie koordynacji ruchowej

 obniżenie LBM

 zwiększenie wydalania wapnia, fosforu, potasu, sodu i azotu

 obniżenie mineralizacji kości (osteoporoza)

 obniżenie wydzielania soków trawiennych (otyłość)

 upośledzenie krążenia wieńcowego (choroba niedokrwienna)

 upośledzenie krążenia obwodowego (miażdżyca)

 obniżenie masy erytrocytów i limfocytów

 wzrost częstości skurczów serca w spoczynku i powysiłku

 ograniczenie wentylacji płuc

 obniżenie prędkości przewodnictwa nerwowego

 spadek ogólnej wydolności fizycznej organizmu

 obniżenie przemiany materii

 zmniejszenie odporności swoistej i nieswoistej

 obniżenie potencjału biologicznego organizmu

 pogorszenie właściwości intelektualnych (pamięć, poznanie)

Hiperkinezja to długotrwałe, nadmierne obciążenie organizmu wysiłkiem fizycznym.

Może powodować:

 mechaniczne i biochemiczne uszkodzenie tkanki

 przeciekanie mioglobiny z mięśni do moczu

 wypłukiwanie enzymów (fosfokinazy kreatynowej, dehydrogenazy mleczanowej) z pracujących mięśni (także m sercowego) do osocza

 niewydolność nerek

 zwiększenie aktywności wolnych rodników

 obniżenie stęż hormonów płciowych

 zahamowanie menstruacji

 obniżenie bariery immunologicznej organizmu

 przemęczenie

 wyczerpanie nerwowe, negatywne reakcje na sytuacje stresowe

 zaburzenia pracy mm, stawów i ukł kostnego

 niedomagania ukł krążenia i serca

 urazy


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Matura z fizyki ( 10 ) pytania i odpowiedzi ! Poziom podstawowy i rozszerzony Musisz to mieć !x
Musisz to jakoś wytrzymać
Kochać to umieć powiedzieć
Musisz to miec artykuł z Angory 07 2012
Musisz to zobaczyć Czego nie chce diabeł abyś zobaczył
Musisz to wiedzieć Stan epidemii dzień 1
WIELKI TO GRZECH NIE UMIEĆ SPOSTRZEC WŁASNEGO SZCZĘŚCIA, Wypracowania- przykłady
Ściąganie tipsów(1), Kosmetologia, ZDOBIENIE PAZNOKCI TIPSY- metoda żelowa, kurs i to, co musisz w
JAK SAMEMU ZROBIĆ TIPSY KROK PO KROKU(1), Kosmetologia, ZDOBIENIE PAZNOKCI TIPSY- metoda żelowa, k
Tipsy(1), Kosmetologia, ZDOBIENIE PAZNOKCI TIPSY- metoda żelowa, kurs i to, co musisz wiedzieć
TIPSY(2), Kosmetologia, ZDOBIENIE PAZNOKCI TIPSY- metoda żelowa, kurs i to, co musisz wiedzieć
PRZECIWWSKAZANIA MEDYCZNE, Kosmetologia, ZDOBIENIE PAZNOKCI TIPSY- metoda żelowa, kurs i to, co mu
Opory oddechowe to opory przy wdechu i wydechu, AWF, Fizjologia
konspekt lekcji EDU, AWF
Musisz przeczytać to i przesłać?lej Ĺ»ywy PĹ‚omieĹ„ nrW5 z0 07 2011
ZWROT VAT W PIGUŁCE czyli to co musisz wiedzieć
!!! Namiestnicy Boga czy Diabla Chyba nie doznasz Szoku Ten tekst MUSISZ znac to jest mapa po pap
pytania z psycholoii opracowane na podstawie ksiażki ,,co to znaczy umiec żyć

więcej podobnych podstron