Ćwiczenie I

Oznaczanie minerałów na podstawie ich właściwości

Cel: Opanowanie umiejętności opisu próbek mineralnych na podstawie ich właściwości.

Kryształ górski

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	10	7
Barwa	Achromatyczny	Bezbarwna
Rysa	Biała	biała
Przezroczystość	Przezroczysty	Przezroczysty
Łupliwość/przełam	Dobra	Brak/muszlowy, bardzo kruchy
Połysk	Szklisty	Szklisty, tłusty
Właściwości optyczne	anizotropowe
Skład /Domieszki		SiO2 /Al., Li, B, Fe, Mg, Ca,Ti, K, Rb
Układ krystalograficzny		Trygonalny
Pokrój		Kryształy słupkowe, bipiramidalne, często występują bliźniaki
Występowanie		Dolny Śląsk, Karkonosze, Tatry

Tygrysie oko

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	3	7
Barwa	Allochromatyczne (czerwony, żółty)	Żółtawobrązowa
Rysa	Brunatne	biała
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Przezroczysty do przeświecającego
Łupliwość/przełam	Zła	Niewyraźna / zadziorowaty, muszlowy
Połysk	Matowy	Jedwabisty
Właściwości optyczne	Izotropowy
Skład /Domieszki		SiO2 /Al., Li, B, Fe, Mg, Ca,Ti, K, Rb
Układ krystalograficzny		Trygonalny lub heksagonalny
Pokrój		Kryształy słupkowe, bipiramidalne
Występowanie		RPA, Indie, Meksyk, Australia Zachodnia, USA

Ametyst

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	6-10	7
Barwa	Allochromatyczna (fiolet, biały)	Jasno- do ciemnofioletowej
Rysa	biała	biała
Przezroczystość	Prześwitująca na krawędziach	Przezroczysty do przeświecającego
Łupliwość/przełam	Dobra	Niewyraźna/ muszlowy, zadziorowaty
Połysk	Diamentowy	Szklisty, tłusty
Właściwości optyczne	izotropowy
Skład /Domieszki		SiO2 /Al., Li, B, Fe, Mg, Ca, Ti , K, Rb
Układ krystalograficzny		Trygonalny lub heksagonalny
Pokrój		Kryształy słupkowe, bipiramidalne, często występują bliźniaki
Występowanie		Szklarska Poręba, Lwówk Śląski, Kamienna Góra, Krzeszowice, Tatry

Jaspis czerwony

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	1-3	6,5-7
Barwa	Idiochromatyczna (brunatna)	Żółta, brązowa, czerwona
Rysa	Czerwona	Biała, żółta, brązowa, czerwona
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Nieprzezroczysty
Łupliwość/przełam	Zła	Brak/haczykowaty, muszlowy
Połysk	Matowy
Właściwości optyczne	Izotropowy
Skład /Domieszki		SiO2/ kwarc, opaz, hematyt, goethyt,magnetyt, mangan, chloryty, aktynolit, epidot, zoisyt.
Układ krystalograficzny		Trygonalny
Pokrój
Występowanie		Niedźwiedzia Góra, Świerki, Szczawno Zdrój

Piryt

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	Literatura
Twardość	1-3	6-6,5
Barwa	Idiochromatyczna ( szara)	Żółty, mosiężnożółty,
Rysa	Jasnoszara	Zielonoczarna
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Nieprzezroczysty
Łupliwość/przełam	Bardzo dobra lub wyraźna	Bardzo niewyraźna/ muszlowy, nierówny
Połysk	Metaliczny	Metaliczny
Właściwości optyczne	izotropowy
Skład /Domieszki		Fe 46,60%,s 53,40% / Ni, Co, As, Cu, Zn, Ag, Au, TI
Układ krystalograficzny		Regularny
Pokrój		Sześciany, ośmiościany, dwunastościany pentagonalne, bliźniaki
Występowanie		Rudki, Tatry, Olkusz, Śląsk

Howlit

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	8	3-3,5
Barwa	Idiochromatyczny (biały)	Mlecznobiała
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	brak
Łupliwość/przełam	Niewyraźna	Niewyraźna/ gładki lub ziarnisty
Połysk	Matowy	Matowy lub słabo szklisty
Właściwości optyczne	Izotropowy
Skład /Domieszki		Ca2[SiB5O9(OH)5]
Układ krystalograficzny		Jednoskośny
Pokrój
Występowanie		USA, Kanada, Nowa Szkocja, Pustynia Mojawe

Turkus

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	3	5-6
Barwa	Allochromatyczna ( turkus)	Jasnoniebieski do jabłkowo zielonego
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Nieprzezroczysty
Łupliwość/przełam	Niewyraźna	Dobra / nierówny, muszlowy
Połysk	Matowy	Tłusty
Właściwości optyczne	Izotropowy
Skład /Domieszki		CuO 9,78% Al2O3 37,6% P2O5 34,9% H2O 17,72%
Układ krystalograficzny		Jednoskośny
Pokrój
Występowanie		Dolny Śląsk, Iran, Chiny

Sfaleryt

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	3	3,5-4
Barwa	Allochromatyczna ( szary, brązowy)	Jasno- do ciemnobrązowego, żółty, czerwono-brązowy, zielony, żółto-zielony, biały, czarny
Rysa	Ciemnoszara	Biała, jasnobrązowa
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Przezroczysty, przeświecający, nieprzezroczysty
Łupliwość/przełam	Niewyraźna	Bardzo dobra
Połysk	Metaliczny	Diamentowy, szklisty , tłusty, matowy
Właściwości optyczne	Izotropowy
Skład /Domieszki		Zn 677,06% S 32,94% / Fe 26% Cd, Sn, Pb, Ag, Hg, Mn, In, TI, Ga, Ge
Układ krystalograficzny		Regularny
Pokrój		Czworościany, często bliźniaki
Występowanie		Bytom, Brzeziny Śląskie, Olkusz, Trzebionka, Góry Świętokrzyskie, Dolny Śląsk

Apatyt

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	3-5	5
Barwa	Idiochromatyczna (biała)	Biały, żółtawo-zielony, matowo zielony, fioletowy, czerwony, brunatno czerwony
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Przeświecający na krawędziach	Przezroczysty, przeświecający
Łupliwość/przełam	Dobra	Niewyraźna / nierówny, muszlowy
Połysk	Szklisty	Szklisty , tłusty
Właściwości optyczne	Anizotropowy
Skład /Domieszki		Cl, Sr, Si, Ce, S (VI), Mn
Układ krystalograficzny		Heksagonalny
Pokrój		Krótkie i wydłużone słupy, grube tabliczki
Występowanie		Gościeradów, Rachów, Chałupki, Iłża, Burzenin

Chryzokola

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	3	2-4
Barwa	Allochromatyczna( zielony, niebieski)	Zielona, niebiesko-zielona, niebieska
Rysa	Jasnozielona	Jasnozielona
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Nieprzeświecający do nieprzezroczystego
Łupliwość/przełam	Niewyraźna	Brak / muszlowy
Połysk	Matowy	Szklisty, matowy
Właściwości optyczne	Izotropowy
Skład /Domieszki		Zmienny
Układ krystalograficzny		Skrytokrystaliczna ( jednoskośny)
Pokrój
Występowanie		Niemcy, Polska, Słowacja, Chile, Wlk. Brytania, Ukraina

Kwarc różowy

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	5-7	7
Barwa	Idiochromatyczny ( różowy)	Jasnoróżowa, różowa
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Przeświecający	Przezroczysty do przeświecającego
Łupliwość/przełam	Bardzo dobra	Niewyraźna / muszlowy, zadziorowaty
Połysk	Tłusty	Szklisty, tłusty
Właściwości optyczne	Anizotropowy
Skład /Domieszki		SiO2 /Al., Li, B, Fe, Mg, Ca, Ti, K, Rb
Układ krystalograficzny		Trygonalny lub heksagonalny
Pokrój		Kryształy słupkowe, bipiramidalne, często występują bliźniaki
Występowanie		Niemcy, Czechy, Rosja, Finlandia, Brazylia

Kalcyt

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	3	3
Barwa	Allochromatyczna ( biały, czarny)	Bezbarwny, biały, żółty, brązowy, czerwonawy, niebieskawy do czarnego
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Przeświecający	Przezroczysty do przeświecającego
Łupliwość/przełam	Doskonała	Doskonała / muszlowy
Połysk	Perłowy	Szklisty do perłowego
Właściwości optyczne	Anizotropowy
Skład /Domieszki		CaO 56% CO2 44% / Mg, Fe, Mn, Ba, Sr, Pb, Zn
Układ krystalograficzny		Trygonalny
Pokrój		Tabliczkowy, bliźniaki, zrosty wielokrotne,
Występowanie		Góry Świętokrzyskie, Karpaty, Tatry, Dolny Śląsk

Kwarc Meksyk

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	4-5	7
Barwa	Idiochromatyczna ( pomarańczowy)	Pomarańczowy
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Przeświecające na krawędzi	Przeświecający
Łupliwość/przełam	Niewyraźna	Niewyraźna / muszlowy, zadziorowaty
Połysk	Tłusty	Szklisty, tłusty
Właściwości optyczne	Izotropia
Skład /Domieszki		SiO2 /Al., Li, B, Fe, Mg, Ca, Ti, K, Rb
Układ krystalograficzny		Trygonalny lub heksagonalny
Pokrój		Kryształy słupkowe, bipiramidalne, często występują bliźniaki
Występowanie		Meksyk

Sodalit

Właściwość minerału	Obserwacje w laboratorium	literatura
Twardość	4-5	5-6
Barwa	Allochromatyczna ( Niebieski, zielony)	Biały, niebieski, szary, zielony
Rysa	Biała	Biała
Przezroczystość	Nieprzezroczysty	Przeświecający do nieprzezroczystego
Łupliwość/przełam	Niewyraźna	Doskonała / muszlowy, nierówny
Połysk	Półmetaliczny	Szklisty, tłusty,
Właściwości optyczne	izotropowy
Skład /Domieszki		Na2O 25% Al2O3 31% SiO2 37% Cl 7%
Układ krystalograficzny		Regularny
Pokrój		Izometryczny, bliźniaki
Występowanie		Niemcy, Włochy, Rumunia, Boliwia, Portugalia, Grenlandia, Birma, USA

Wnioski :

• Mogą występować różnice między obserwacjami studentów, a literaturą co wynika z braku doświadczenia i wprawy studentów

• Wszystkie minerały były badane organoleptycznie co niesie ze sobą pewną granicę błędu

• Niektóre minerały jak np. kryształ górski mają przez literaturę uogólnione właściwość do kwarcu

1

---