Prof. Dr hab. Grażyna Krasowicz-Kupis
Dr Katarzyna Wiejak
Zagadnienia na zaliczenie przedmiotu Psychometria - Skala WAIS-R
Wczesne doświadczenia zawodowe Wechslera i ich wpływ na konstrukcję testów.
I woja światowa
Praca na Long Island - wolontariusz, asystent E.G.Boringa, pomagał w obliczaniu wyników testowych badań inteligencji rekrutów do armii amerykańskiej.
Psychological Division przy korpusie sanitarnym w Teksasie - specjalizował się w badaniach indywidualnych testami inteligencji rekrutów, którzy osiągali bardzo niskie wyniki w badaniach zbiorowych (emigranci bez wykształcenia lub wychowani i urodzeni w swoich ojczystych krajach, a więc osoby „obce kulturowo i językowo”)
Służba wojskowa we Francji - skorzystał z możliwości dla żołnierzy i został studentem Uniwersytetu Londyńskiego, na którym wykładali wówczas Karl Pearson i Charles Spearman, psychometrzy zainteresowaniu pomiarem inteligencji.
Stypendium w Paryżu - kształcił się pod kierunkiem fizjologa Louisa Lapique oraz psychologa eksperymentalnego Henri Pierona.
(młody Wechsler interesował się reakcjami psychogalwanicznymi, zmianami w przewodzeniu skóry towarzyszącymi reakcjom emocjonalnym)
Gromadził doświadczenie: praca psychologa w różnych miejscach zdobywając doświadczenie, przeważnie trudniąc się przeprowadzaniem badań testowych; rozprawa doktorska, na Uniwersytecie Columbia, promotorem - Woodworth; prywatną praktykę kliniczną, pełnił funkcję sekretarza The Psychological Corporation; rozwijał swoje zainteresowania konstruując różne testy;
Przełomowy moment (1932) Dawid Wechsler otrzymał stanowisko głównego psychologa w szpitalu psychiatrycznym w Nowym Yorku (praca ta dała mu okazję poszerzenia doświadczenia praktycznego - testował dzieci i dorosłych z różnymi zaburzeniami, różnych środowisk, badania utwierdziły go w przekonaniu, że tradycyjne metody są niewystarczające (skala binetowskie nie nadają się do badania dorosłych) i skłoniło go to do skonstruowania własnej skali
Objął katedrę w The New York University College of Medicine.
Dodatkowo:
II wojna światowa i później
Został specjalnym konsultantem przy dowództwie wojskowym,
Od 1948 roku konsultantem Biura do Spraw Weteranów.
W roku 1947 uczestniczył w specjalnej misji na Cyprze przygotowującej program psychoterapii dla ofiar, które przeżyły Holocaust
Ostatnie lata
Założyciel Hebrew University w Jerozolimie
Był tam profesorem psychologii klinicznej
David Wechsler był laureatem wielu nagród i odznaczeń.
Pojęcie inteligencji wg. Wechslera (z 1939 roku)
„Inteligencja jest to zagregowana (ogólna) zdolność jednostki do podejmowania działań celowych, racjonalnego myślenia i do efektywnego radzenia sobie we własnym środowisku.”
- … globalna, ponieważ charakteryzuje zachowanie jednostki jako całości,
- zagregowana, gdyż składa się z elementów (zdolności), które chociaż nie są całkowicie niezależne, ale są jakościowo odróżnialne.”
Główne źródła teorii i skal Wechslera.
Wpływ teorii psychologicznych: dwuczynnikowa teoria inteligencji Spearmana, teoria zdolności Thorndike, wczesne skale inteligencji Bineta i Simona
Praca w zespole Yerkesa
Wpływ teorii Spearmana (podobieństwa i różnice).
Wszystkie zdolności intelektualne mogą zostać wyrażone jako funkcja dwóch czynników:
Czynnika ogólnego g (wspólnego)
Czynnika specyficznego dla danej zdolności.
Najsilniej nasycone czynnikiem g są: Słownik, Wiadomości, Podobieństwa, Rozumienie, Braki w Obrazkach,
Przeciętnie: Uzupełnianie Obrazków,
Relatywnie najniższe: Porządkowanie Obrazków;
Najsłabiej: Arytmetyka, Powtarzanie Cyfr, Układanki, Klocki;
Dzięki temu możliwe jest przyjęcie założenia, że „łączenie danych z różnorodnych testów w pojedynczą miarę inteligencji zakłada istnienie pewnej funkcjonalnej jedności czy ich ekwiwalencji” (1993. s. 20) (Wyraża się to w konstrukcji skali i psychometrycznych wskaźnikach inteligencji ogólnej).
Różnice:
- Wechsler rozumie inteligencję szerzej niż Spearman rozumiał czynnik g, ze względu na jej składowy charakter (w skład inteligencji wchodzą też inne zdolności, mniej ogólne)
- Wechsler włącza do inteligencji czynniki pozaintelektualne (osobowościowe, temperamentalne, związane z odpornością na stres, motywacją osiągnięć i inne)
Wpływ teorii Thorndike'a.
Twierdził, że zdolności to WYTWORY UMYSŁU pogrupowane w KLASY, takie jak np. uczenie się, pamięć, czy zdolności wnioskowania.
Zdolności mają dwoisty charakter. Jak uzyska się wysokie wyniki w jednym teście, to najprawdopodobniej przy badaniu wieloma testami i w innych uzyska się wysokie wyniki (podobnie jak niskie czy przeciętne). Dwoisty charakter, bo są one: niezależne albo współzależne (odwieczny dylemat).
Zawsze istnieje podkreślanie tego, „co” dana jednostka może zrobić i tego, „w jaki sposób” może to uczynić.
Zdolności (inteligencja) podzielone na trzy główne typy - klasy operacji:
Inteligencja abstrakcyjna (werbalna) - posługiwanie się symbolami
Inteligencja mechaniczna, praktyczna - posługiwanie się obiektami
Inteligencja społeczna - radzenie sobie z ludźmi
Wczesne skale inteligencji (Bineta- Simona) a skala Wechslera.
Miał do czynienia z amerykańską wersją tego testu (Stanford - Binet), której używał w swej praktyce, by potem poddać ją ostrej krytyce; główny zarzut - względy psychometryczne i ilościowe przedstawianie wyników (WIEK UMYSŁOWY)
Jednocześnie skorzystał z pomysłów autorów pierwszego testu inteligencji
1905 - pierwszy test inteligencji Bineta (30 zadań)
Na czym polegało tradycyjne podejście rozwojowe Bineta i Simona?
Wraz z wiekiem chronologicznym następuje rozwój inteligencji
Wystarczy, więc określić, jakie nowe czynności umysłowe opanowują dzieci w określonym wieku i opracować metody badania, pozwalające stwierdzić czy dziecko je posiada
Pozwala to stwierdzić czy rozwój intelektualny konkretnej osoby jest zgodny z przeciętnym rozwojem osób w tym samym wieku, co osoba badana
II - wskaźnik poziomu rozwoju intelektualnego - pojęcie wprowadzone przez W. Sterna
II= WU/WŻ x100
Wechsler stwierdził ostatecznie, że podejście Bineta nie nadaje się do badania inteligencji dorosłych. Skłoniło go to do stworzenia własnej skali, w które wprowadził pojęcie dewiacyjnego (odchyleniowego) ilorazu inteligencji. Pozwalało to porównywać badanych z rówieśnikami bez posługiwania się WU i pozwoliło na uwzględnienie zmian wiekowych i wykrywanie nieprawidłowości.
Krytyka podejścia rozwojowego.
- nie całkiem jasna sprawa porównywalności wartości różnicy między wiekiem chronologicznym a umysłowym uzyskanych w badaniu osób w różnym wieku
- skale tego typu w niedostatecznym stopniu różnicują osoby dorosłe (nie odnosi się do nich zasada, że wraz z wiekiem wzrasta sprawność intelektualna)
Główne źródła konstrukcji skali (podtesty).
Skala Stanford Bineta - zapożyczył pomysły na większość testów słownych:
- Słownik, Podobieństwa, Arytmetyka, Powtarzanie Cyfr, Rozumienie
- Zdania (podtest z WPPSI)
Testy dla rekrutów amerykańskich Army Alpha i Beta
- Wiadomości i Arytmetykę (Alpha)
- Uzupełnienie Obrazków, Kodowanie, Układanki (Beta i j.n.)
- Mazes (podtest z WISC-III) (Beta i Army Performance Scale Examination)
Test Kohsa (Klocki)
Autorzy nowszych wersji testów powstałych już po śmierci Wechslera opierali się na:
- próbach Shiffrina i Schneidera oraz Sternberga w tworzeniu podtestu Symbol Search w WISC-III
- na teście Gesella Copy Forms
Wymień, co najmniej 4 wersje skal Wechslera z datą powstania.
W-B - 1939
WISC - 1949
WAIS - 1955
WAIS - R - 1981
WAIS III - 1997
WISC IV - 2003
WAIS IV - 2004
Wymień wersje kliniczne powstałe na bazie skal Wechslera.
- W-B I - W-B II - WAIS - WAIS-R
Główne założenia Wechslera dotyczące skali.
Pomiar inteligencji jest możliwy
Inteligencja ma rozkład normalny w populacji
Poziom inteligencji obniża się z wiekiem
Czynniki chorobowe wpływają na specyficzne obniżanie się wyników
Obniżanie się inteligencji jest nierównomierne dla poszczególnych jej składowych
Czynniki pozaintelektualne wpływają na poziom wykonania testu
Główne cele Wechslera dotyczące skali.
Określanie poziomu inteligencji ogólnej
Określanie tempa i stopnia obniżania się inteligencji wraz z wiekiem
Wykorzystanie profilu skali w diagnozie różnicowej
Diagnoza pozaintelektualna cech związanych z inteligencją
Znaczenie założenia o rozkładzie normalnym inteligencji w populacji.
Uchylił Binetowskie założenie o równoległości rozwoju intelektualnego i wieku. Twierdził, że odnosi się to do określonego wieku, a następnie ujawnia się zależność zwrotna. Mianowicie wzrostowi wieku chronologicznego towarzyszy obniżanie się sprawności intelektualnej.
Dlatego też zastosował podejście punktowe: określanie miejsca osoby badanej na przeciętnym rozkładzie wyników odpowiadających wiekowo badanemu - II zyskała znaczenie statystyczne. II określił za pomocą jednostek odchylenia standardowego. Przełożenie W.S. na W.P. oparte na przeciętnym rozkładzie wyników w poszczególnych przedziałach wiekowych.
To podejście pozwoliło nadać nowy sens I.I. Nadano mu znaczenie statystyczne, ale wykorzystanie wyłącznie kryteriów statystycznych pomiaru inteligencji było jednoznaczne z przyjęciem tezy o istnieniu tylko ilościowych różnic w rozwoju intelektualnym człowieka.
Sprawą dyskusyjną jest też kwestia, czy faktycznie rozkład normalny populacji ze względu na posiadany poziom inteligencji jest zgodny z teoretycznym rozkładem normalnym. Badania wykazały, że istnieją między tymi krzywymi dość istotne różnice.
Znaczenie założenia o obniżaniu się inteligencji wraz z wiekiem.
Ma to trojaki charakter:
Obniżanie się normalne inteligencji - z wiekiem
Możemy tutaj mówić o Ilorazie Wydajności, który wydaje się być najbardziej konkretny. Polega na interpretacji.
Tempo obniżania się jest zróżnicowane. Wzrasta także zróżnicowanie wykonania poszczególnych zadań.
W skali Wechslera przyjmuje się ze iloraz inteligencji w skali słownej jest dobrą miarą inteligencji skrystalizowanej. Oczekuje się także ze jej poziom będzie utrzymywał się w ciągu życia spadając łagodnie po ukończeniu przez jednostkę 70 roku życia.
Więc można powiedzieć, że inteligencja skrystalizowana pozostaje taka sama.
Iloraz inteligencji skali bezsłownej jest traktowany jako prototypowa miara inteligencji płynnej. Zgodnie z założeniem iloraz ten osiąga swój szczyt ok. 20 roku życia by w okresie między 25, a 74 r. z. gwałtownie zmaleć. Więc inteligencja płynna obniża się z wiekiem.
Po 35 roku życia możemy mówić o obniżaniu się inteligencji wraz z wiekiem. Pogłębia się różnica między ilorazem właściwym a ilorazem wydajności.
2) Deterioryzacja
Oznacza globalne obniżenie zdolności intelektualnych w stopniu większym niż by to wynikało ze zmian spowodowanych wiekiem. Obniżanie to może również następować na skutek czynników chorobowych.
Trudno jest badań za pomocą tego czynnika, bowiem należy wiedzieć, które testy są obniżające się, a które nie. A to stanowi ogromny problem, bowiem ciągle się to zmienia. Więc policzenie tego wskaźnika staje się niemalże niemożliwe.
Okazuje się, że podtesty, które Wechsler uznał za obniżające się będą podatne na obniżenie. Mogą, ale będzie to zależeć od rodzaju zaburzenia.
Podstawą pomiaru deterioracji było odróżnienie 2 grup testów wg Wechslera:
Obniżających się (Podobieństwa, Powtarzanie Cyfr, Symbole Cyfr, Klocki)
Nieobniżających się (Wiadomości, Słownik, Układanki, Braki w Obrazkach)
Przyjmując, ze wyniki w testach nieobniżających się określają MAKSYMALNY poziom intelektualny, uzyskany przez osobę badaną w ciągu życia, a wyniki w testach obniżających się są wskaźnikami AKTUALNEJ sprawności umysłowej, różnice między tymi wynikami można by uznać za stopień globalnej degradacji umysłowej jednostki.
3) Deficyt intelektualny
Jest to wybiórcze obniżanie funkcji intelektualnych.
Podsumowując: NIE DA SIĘ W PEŁNI UZYSKAĆ WSKAŹNIKÓW STOPNIA OBNIŻANIA SIĘ INTELIGENCJI!
Znaczenie założenia o wpływie czynników chorobowych na wyniki skali.
Jest to jedno z podstawowych założeń Wechslera. On jednak skupił się na ustawieniu profili dla poszczególnych jednostek chorobowych.
To, jakie testy będą obniżały się z wiekiem zależą od rodzaju zaburzenia.
Wzorcowe psychogramy zostały opracowane dla:
- organicznego uszkodzenia mózgu
- schizofrenii
- upośledzenia umysłowego
- socjopatii
- nerwic
Czynniki, które mają wpływ na kształtowanie się psychogramu to:
- wiek
- płeć
- status
Jest to niezbędne, aby oddzielić to, co w zróżnicowaniu psychogramu jest konsekwencją działania typowych czynników od tego, co jest wynikiem czynników patologicznych.
Bardziej jednoznacznie wypowiadał się na temat klinicznego układu wyników psychogramów w poszczególnych podtestach:
-twierdził, że układy mogą być przydatne w diagnozie różnicowej zaburzeń psychicznych
-uznawał za mało wiarygodne zebrane informacje na temat zależności miedzy rodzajem zaburzenia psychicznego a specyficznym dla tego zaburzenia układem psychogramu
-sądził jednak, że w miarę gromadzenia danych uda się uczynić z tej grupy wskaźników przydatne narzędzie diagnozy klinicznej
-sugerował możliwość wykorzystania układu wyników w testach do wyprowadzania wniosków odnoszących się do właściwości osobowości osób badanych (sugestia pozbawiona rozwinięcia choćby na przykładach)
Znaczenie innych założeń.
Inne założenia, dotyczą np. diagnozy pozaintelektualnej. Można tutaj mówić o czynnikach, które mogą wpływać na poziom wykonania testu. A są to:
- mała motywacja
- styl poznawczy
- lęk przed oceną
- stres i sposób reagowania na stres
- frustracja
- zbyt duża motywacja do osiągnięć
- zainteresowania
- pochodzenie
- wykształcenie
- zawód
Można tu mówić o alternatywnych systemach teoretycznych interpretacji Skal Wechslera.
1) Allison i Blatt:
Stwierdza, istnienie 3 płaszczyzn interpretacji:
PŁASZCZYZNA TREŚCIOWA. Chodzi o to, że jednostka gromadzi pewien potencjał adaptacyjny: zbiór przyzwyczajeń, sposobów reagowania. A potencjał ujawnia się w rozwiązywaniu zadań testowych. Im bardziej odpowiedzi są zbliżone do wzorca, który Wechsler opracował tym lepiej to świadczy o poznawczym funkcjonowaniu jednostki. Książkowe reakcje mogą świadczyć o konwencjonalności. A ona może świadczyć o np. dużej inteligencji i dostosowaniu wypowiedzi do zadań. Ale zdarzają się odpowiedzi niekonwencjonalne, nieszablonowe, dziwaczne. I trzeba znaleźć tego przyczynę. Może nią być autonomia wobec świata, albo nietypowość, negatywizm, schizofrenia, oryginalne myślenie.
PŁASZCZYZNA STYLISTYCZNA. Wskazuje ona style reagowania na zadanie, o sposób rozwiązywania zadań testowych. I tak styl OBSESYJNY: duża ilość pedantycznych zachowań, układa Klocki po złożeniu poprawi jeszcze raz by dobrze leżały. Styl DEPRESYJNY: duże niezdecydowanie, zahamowanie w reagowaniu z deprecjonowaniem siebie, „nie wiem”, „ jestem z tego słaby”, „to jest dla mnie za trudne”. Styl PARANOICZNY: narzekanie, nieufność, niedowierzanie wobec badającego, szukanie drugiego sensu, „dlaczego ma ręce pod stołem?”, „ a o co tu naprawdę chodzi?”, „ten test jest bezsensu”. Oraz styl HIPOMANIAKALNY: ekspansywność, wylewność, podekscytowanie, szybkie, impulsywne wypowiedzi, dużo rozmawiania niekoniecznie na temat.
PŁASZCZYZNA STRUKTURALNA. Chodzi tu o interpretację poszczególnych testów. Chodzi o informacje, które osoba wykorzystuje w procesie przystosowania, o tych które ten proces utrudniają.
2) Grosclaude jest autorką kolejnego systemu interpretacji wyników Skal Wechslera.
Nawiązała ona do psychoanalizy
Podstawowe założenie: twierdzenie, że psychika człowieka pełni funkcję dystrybutora energii instynktowej. I my mamy dwie możliwości wykorzystania tej energii: może być przeznaczona:
- na rozwój procesów identyfikacyjnych
- można ją wykorzystać w rozwijaniu procesów instrumentalnych
W zależności od tego, na co będzie służyła dystrybucja energii mamy do czynienia z rozbudowanymi lub zanikającymi funkcjami identyfikacyjnymi i instrumentalnymi.
Inwestowanie energii w funkcje identyfikacyjne - sprzyja rozwojowi autonomii, polega na coraz większym i lepszym integrowaniu doświadczeń, wytwarzaniu schematu, pojęcia własnego ciała, uzależnianiu od wpływów środowiska zewnętrznego
Inwestowanie w funkcje instrumentalne - sprzyja procesowi opanowywania otoczenia, zdobywania informacji o środowisku, poznawaniu go, strukturalizowaniu, wykorzystaniu zdobytej wiedzy do przekształcania otoczenia
W normalnych warunkach człowiek rozwija obie te funkcje. Ale w sytuacji utrudniającej rozwój jednej z grupy tych funkcji dochodzi do wzmożonego rozwoju drugiej funkcji. Energia niewykorzystana w jednym zakresie jest inwestowana w drugim zakresie.
Jej zdaniem testy możemy podzielić w zależności od tych funkcji
Interpretacja generalnie polega na stwierdzeniu czy dystrybucja energii jest równomierna, czy inwestowanie ma charakter wybiórczy; kiedy mówimy o nierównomierności musimy poszukiwać przyczyn tego stanu - wtedy potrzebna jest analiza poszczególnych odpowiedzi w kategoriach psychoanalitycznych, przede wszystkim szukanie wskaźników lęku
Ograniczenia skal Wechslera jako pomiaru inteligencji.
Kontrowersje wokół skal Wechslera
Pierwsza grupa zarzutów dotyczy możliwości pomiaru w psychologii, ilościowego przedstawiania cech psychicznych, jakościowych w swym charakterze.
Druga grupa kontrowersji to sprawy związane z definiowaniem i sposobem opisywania i badania inteligencji jako konstruktu teoretycznego.
Szczegółowe zarzuty
Znaczne uwikłanie kulturowe,
Słabe różnicowanie grup skrajnych, czyli upośledzonych umysłowo i wybitnie inteligentnych itp. (wiele z nich zostało rozwiązanych poprzez konstruowanie kolejnych wersji skali a także tworzenie norm uwzględniających różne zmienne społeczne - etniczne, wykształcenie, itp.)
Ograniczenia w możliwościach stosowania skali, których powinien być świadomy każdy jej użytkownik.
Inne kontrowersje wokół stosowania skal, Wechslera są następujące:
Nie należy interpretować podtestów, a tylko IQ w skali pełnej i w podskalach - analizy psychometryczne podtestów i skal, przyznają większa wartość ilorazom inteligencji.
Ilorazy w podskalach nie mają żadnej wartości - skala Wechslera mierzy tylko inteligencje ogólną, g, dlatego wyróżnianie cząstkowych wskaźników inteligencji nie jest uzasadnione.
Dodatkowo:
- Skala W-B I słabo różnicuje osoby po 50 roku życia
- metoda ta nie bada wszystkiego co składa się na inteligencję ogólną
Obrońcą tradycyjnego podejścia jest Kaufman
Wechsler zawsze był świadomy ograniczeń własnej skali i miał w stosunku do niej o wiele więcej rezerwy niż inni naukowcy czy użytkownicy.
Pomimo tego, że w historii test często był i jest uważany przez niektórych za czystą miarę inteligencji, sam autor uważał, że był on użyteczny wyłącznie w połączeniu z innymi badaniami klinicznymi.
Diagnoza była dla niego czymś więcej niż zwykłe badanie testowe.
Przewaga skal Wechslera nad innymi testami inteligencji.
Jest to metoda niedoskonała, ale pod wieloma względami przewyższa metody oparte na podejściu rozwojowym. Jest, bowiem również dobra dla dorosłych, pozwala na porównani interidywidualne i bierze pod uwagę różnice kulturowe. A ponieważ obecnie nie dysponujemy bardziej wartościowym sposobem pomiaru inteligencji należy z niej skorzystać.
Znaczenie ilorazu wydajności.
Jest to obniżanie się zdolności intelektualnych występujące wraz z postępem normalnego procesu starzenia się (iloraz wydajności). Można to obliczyć. Jest to stosunek zdolności intelektualnych posiadanych przez jednostkę do maksymalnych możliwości określanych normami odpowiedniej wersji skali Wechslera (które przypadają na wiek 20 - 24 lata). Iloraz ten wraz ze wzrostem wieku chronologicznego będzie systematycznie malał w stosunku do I.I. Nie spotkało się to jednak z akceptacją psychologów.
Jest to zamiana WS na WP i przyporządkowanie punktów otrzymanych przez osobę badaną do odpowiednich I.I. odpowiadających przedziałowi 20 - 24 lata.
Za pomocą tego ilorazu możemy wskazać o ile wzrósł czy zmalał on z wiekiem. Jeśli się pokrywają te ilorazy oznacza to brak zmian na skutek wieku.
Pozwala on jedynie na interpretację jakościową.
Jeden nieomówiony wskaźnik inteligencji przedchorobowej.
Wilson - wskaźnik inteligencji przedchorobowej.
Przyjmując, że Ideterminowany jest przez takie zmienne jak: wiek, płeć, rasa, wykształcenie, wykonywany zawód i inne określił, w jakim stopniu każdy z nich może uczestniczyć w ujawnianym w trakcie badania I.I., po uzyskaniu odpowiednich informacji demograficznych o osobie badanej można precyzyjnie określić wartość I.I., w przypadku działania jakiś czynników chorobowych rzeczywisty wynik w pomiarze inteligencji powinien być niższy od wyniku oczekiwanego.
Wynik obliczony teoretycznie został uznany za wskaźnik inteligencji przedchorobowej i nazywany wskaźnikiem Wilsona. Ale praktyka WAIS-R spowodowała wycofanie tego wskaźnika. Przetrwała jedynie idea oceny inteligencji przedchorobowej.
Natomiast Barona opracował nową wersję tego wskaźnika dostosowaną do WAIS-R (na podstawie metody regresji wielokrotnej). Wskaźniki te umożliwiają trafne przewidywanie poziomu inteligencji osób badanych.
Kolejna badania dotyczyły tego, czy wskaźnik ten może służyć do odróżniania pacjentów z organiką od zdrowych. Okazało się, że na podstawie jego wskaźnika można prawidłowo odróżnić pacjentów neurologicznych od zdrowych ludzi.
Oceniano przydatność tego wskaźnika w diagnozie różnicowej, ale nie jest on doskonałym instrumentem diagnostycznym:
- mało precyzyjna klasyfikacja zawodów, przez co nie można dokładnie przyporządkować osób do odpowiednich kategorii
- najlepiej byłoby uzupełnić go pomiarem indywidualnej motywacji do wykonania testu
Ważne jest też to, że wskaźnik inteligencji przedchorobowej będzie posiadał tym wyższą wartość diagnostyczną im bardziej stabilna będzie struktura społeczeństwa, w ramach, której jest on opracowany. Np. wysoki poziom mobilności społecznej, związany z zachodzącymi zmianami społecznymi powinien obniżać jego użyteczność diagnostyczną
Realizacja założenia o obniżaniu się inteligencji wraz z wiekiem
Trzy wyżej wymieniane sposoby: naturalne obniżanie z wiekiem, deterioryzacja i deficyt intelektualny (omówione wyżej).
Realizacja celu, jakim jest diagnoza różnicowa.
Wskazane przez Wechslera prawidłowości wiążące określone jednostki chorobowe z odpowiadającymi im wzorcowymi psychogramami, wzbudziły duże zainteresowanie psychologów klinicznych. Niektórzy przyjęli to jako pewnik naukowy, mimo że to była propozycja i w dodatku wstępna i niedokładna.
Wechsler twierdził, że różne jednostki chorobowe w różny sposób wpływają na obniżenie poszczególnych funkcji intelektualnych.
Opracował wzorcowe przychogramy.
Jego zdaniem jednak, to tylko zbiór hipotez sformułowanych w oparciu o rozważania teoretyczne i kliniczne obserwacje. I podkreślał to wielokrotnie. Wielu: zaczęło wykorzystywać wzorcowe rozkłady wyników w psychiatrycznej diagnozie różnicowej, a inni podjęli próby empirycznego sprawdzenia testowych charakterystyk dla poszczególnych grup klinicznych. W wielu przypadkach się to nie potwierdziło, ale on podkreślał, że to były tylko hipotezy.
Proponował zastosowanie metody stopniowych przybliżeń - jest to ciągła, stopniowa weryfikacja zależności między układami wyników w Skali przewidywanych koncepcji a faktycznie uzyskiwanymi w badaniach układami wyników przez odpowiednie grupy kliniczne. A konsekwencja: uzyskiwanie stopniowo dokładniejszej i bardziej pewnej wiedzy, wiążącej poszczególne wskaźniki diagnostyczne z odpowiednimi rodzajami zaburzeń psychicznych i somatycznych. Dzięki tej metodzie Skala Wechslera będzie coraz bardziej wiarygodną i dokładną metoda przydatną w diagnozie różnicowej.
Zastosowanie WAIS-R w diagnozie upośledzenia umysłowego.
Weryfikacja założeń:
Clark: osoby upośledzone umysłowo, u których rozpoznano uszkodzenie mózgu mieli niższe wyniki w TS niż w TB. W przypadku badanych z upośledzeniem umysłowym uwarunkowanym genetycznie nie stwierdzono powyższej zależności.
Plonkowska: badanie osób dorosłych upośledzonych umysłowo- największe trudności badanym sprawiały Arytmetyka i Klocki. Stosunkowo wysokie wyniki badani uzyskali w Rozumieniu, Powtarzaniu Cyfr i układankach.
Czynnikiem najbardziej różnicującym jest ILORAZ. Poniżej 69 stwierdza się upośledzenie umysłowe. Poniżej 45 wyklucza się obliczanie I.I. - czyli dla głębszych stopniu u.u. Nie można wnioskować ani o wybitnych, ani upośledzonych - ale nie było to ideą Wechslera.
Iloraz służy jako kryterium w rozpoznaniu zaburzeń. Od tej decyzji uzależniona jest decyzja o rozpoznaniu upośledzenia umysłowego oraz jego stopnia. W przypadku innych zaburzeń iloraz nie decyduje o przypisaniu osobie badanej określonej etykiety psychopatologicznej.
Gdy zmieniły się poglądy na upośledzenie umysłowe i zaczęto dostrzegać możliwości włączania osób z tym zaburzeniem w normalne życie społeczne oraz podjęto próby przystosowania ich do tego życia, wtedy I.I. nabrał nowego znaczenia. Przestał być prostym sposobem rozpoznania osób o obniżonej sprawności intelektualnej, a stał się miarą sił przystosowawczych, jakimi dysponuje jednostka. Mierzono go, więc nie tylko w celu obiektywnego udokumentowania istnienia upośledzenia, ale służyć zaczął do podejmowania decyzji określających w znacznym stopniu przyszłe losy ludzi.
Okazuje się, więc, że I.I. jest wypadkową wielu sprawności intelektualnych, a więc jest to wiarygodny, adekwatny wskaźnik możliwości jednostki badanej. Zadania testowe są, miniaturą wielu sytuacji społecznych. I jak ktoś dobrze je rozwiązuje można przypuszczać, że również dobrze będzie wypełniał zadania życiowe. Ale nie oznacza to, że wskaźnik pozwala przewidywać charakter funkcjonowania człowieka we wszystkich jego sytuacjach życiowych
Kryterium to odchylenie standardowe - 15 pkt.
Wygląd profilu u tych osób - niski
Niska: Arytmetyka i Klocki, bo mierzą myślenie abstrakcyjne, też słabo w Podobieństwach.
Relatywnie wysoka arytmetyka wyklucza upośledzenie (różnicujemy osoby upośledzone od osób zaniedbanych środowiskowo)
Powtarzanie Cyfr: wspak, niski ze względu na brak zrozumienia instrukcji, wprost: może być ok, bo mechaniczne zapamiętywanie cyfr.
Profil ten sprawia najmniej trudności diagnostycznych. Jest niski, a wyniki są czytelne.
SKRÓT.
Upośledzeni umysłowo nie przedstawiają zazwyczaj jakichś specjalnych problemów diagnostycznych z wyjątkiem sytuacji, w których podstawowym zadaniem jest prognozowanie zachowań raczej społecznych aniżeli intelektualnych, a także - w niewielkiej liczbie przypadków - gdy zachodzi konieczność odróżnienia upośledzeń umysłowych od schizofrenii. W tym ostatnim przypadku najbardziej krytycznymi testami są Podobieństwa i Klocki. Schizofrenicy mogą wyjątkowo uzyskać wysokie wyniki w którymś z wymienionych testów bądź w obu, podczas gdy upośledzeni umysłowo prawie nigdy. W testach Powtarzanie Cyfr i Układanki upośledzeni umysłowo nierzadko uzyskują wyniki mieszczące się w granicach normy, a nawet bliskie przeciętnej
Zastosowanie WAIS-R w diagnozie organicznego uszkodzenia mózgu.
Weryfikacja tez Wechslera:
Wyniki badań wieloznaczne ze względu na trudności w doborze grup do badań
Badania: pacjenci z chorobą mózgu uzyskali II niższy od osób z mechanicznym uszkodzeniem mózgu.
Reitan(1958, 1959) wyniki osób z uszkodzeniem mózgu w teście inteligencji zależą od:
Lokalizacja uszkodzenia mózgu (PP, LP)
Typu lateralizacji
Przyczyny uszkodzenia
Wieku pacjenta
Płci pacjenta
Okresu między zadziałaniem czynnika uszkadzającego a badaniem
Stanu fizycznego pacjenta
Ostrości i trwałości uszkodzenia mózgu itp.
W organicznym uszkodzeniu mózgu obniżeniu ulegają wyniki Klocków, Symboli Cyfr, Porządkowania Obrazków i Braków w Obrazkach. U pacjentów z epilepsją rozkładało się to inaczej.
Najczęściej uzyskiwano OBNIŻENIE: Klocków, S.C., NIE ULEGAŁ OBNIŻENIU: Słownik, W, R
Poglądy Wechsler nie znalazły dokładnego potwierdzenia!!!
Należy też zwrócić uwagę na sposób rozwiązywania zadań przez osoby badane:
Nadmierna konkretność odpowiedzi w Wiadomościach, Słowniku, Rozumieniu (są najmniej wrażliwe na czynniki chorobowe)
Koncentracja na nieistotnych szczegółach w Brakach w Obrazkach
Częsta reakcja słowami „ nie wiem”
Powyższe wskaźniki mogą świadczyć o organicznym uszkodzeniu mózgu u badanego.
Osoby te lepiej wypadają w testach słownych - niezależnie od lokalizacji uszkodzenia
W Słownej najbardziej obniżają się: Podobieństwa i Powtarzanie Cyfr Wspak (gorzej z uszkodzeniem P półkuli)
Grupa jest niejednorodna, dlatego trudno opracować jedne wzorcowy psychogram.
SKRÓT.
Osoby z organicznym uszkodzeniem mózgu, z niewielkimi tylko wyjątkami, konsekwentnie wypadają lepiej w testach słownych niż bezsłownych. Najbardziej diagnostyczny jest tu brak zdolności do poradzenia sobie z zadaniami testu Klocki, szczególnie wrażliwego na zaburzenia organizacji wzrokowo-ruchowej. Kolejnymi po Klockach testami, w których organicy najczęściej uzyskują niskie wyniki, są Symbole Cyfr i - wrażliwe na typ uszkodzenia - Układanki. Defekty pamięci są odzwierciedlane poprzez niski wynik w teście zakresu pamięci, ujawniają się zwłaszcza w powtarzaniu cyfr wspak. Niektórzy pacjenci wypadają również źle w teście Podobieństwa, co może odzwierciedlać zarówno utratę zdolności myślenia pojęciowego, jak też, - co ma miejsce częściej - wzrastającą sztywność procesów myślowych. Uczenie się nowych umiejętności jest wyraźnie utrudnione. Fakt ten w dużej mierze wyjaśnia niski wynik, organików w teście Symbole Cyfr, choć zaburzenia sfery wzrokowo-ruchowej też odgrywają w tym rolę. W niektórych grupach pacjentów, takich jak np. paretycy czy arteriosklerotycy, często obserwuje się występowanie uogólnionej deterioracji, tzn. że wypadają oni źle w prawie wszystkich testach.
Zastosowanie WAIS-R w diagnozie schizofrenii.
Weryfikacja założeń:
Piedmont i in. - pacjenci z rozpoznaniem schizofrenii uzyskali bardzo niski wynik w Porządkowaniu Obrazków. Najwyższe wyniki uzyskali w Wiadomościach, Powtarzaniu Cyfr i w Słowniku.
Przewaga skali Sł. nad Bsł.
Duże zróżnicowanie psychogramu
Diagnoza nie jest prosta, bo o deficycie decyduje szereg czynników przedchorobowych, sam proces, obraz kliniczny choroby przebieg, typ, czas trwania, hospitalizacja
W większości badań stwierdzono duże zróżnicowanie psychogramu, przewagę TS nad TB, wysokie wyniki w Wiadomościach i Klockach oraz niskie w Podobieństwach i Układankach.
Ważna jest też analiza reakcji badanych w Wiadomościach, Słowniku, Rozumieniu, Porządkowaniu Obrazków, Braku w Obrazkach.
Rabin (1941)- wzór pomocny przy rozpoznawaniu schizofrenii:
Wzór Piedmonta (1989) pozwalający odróżnić schizofrenię od psychozy
Należy dokonać jakościowej analizy wypowiedzi, bo w trakcie badania mogą ujawnić się: zaburzenia myślenia, omamy, urojenia; widać zmiany w: definiowaniu pojęć, (zbyt szerokie, odwołania do ja), odpowiedzi na pytanie są dziwaczne, układanie obrazków, porządkowanie obrazków w oparciu o własną logikę, więc prosi się o opowiedzenie historyjki, wtedy wychodzą zaburzenia myślenie
SKRÓT.
Najbardziej uogólnionym efektem procesu schizofrenicznego jest pogorszenie sprawności intelektualnej jednostki. Utrata ta jest odzwierciedlana przez niskie wyniki uzyskiwane w większości testów, wymagających natychmiastowego i ukierunkowanego wysiłku. Ponadto pogorszenie sprawności intelektualnej schizofreników ujawnia się w wyraźnie spowolnionym myśleniu, utracie zdolności do tworzenia nowych idei i w tendencjach o perseweracji. Często także zwraca się uwagę na to, że wypadają oni zdecydowanie lepiej w testach słownych. Klinicznie są oni ciągle opisywania jako osoby zamknięte w sobie i niekomunikatywne, jednak testy słowne, w których schizofrenicy wypadają dobrze, to dokładnie takie testy, które nie wymagają od badanego dużych umiejętności werbalizowania. Kiedy jednak oczekuje się od nich takich właśnie umiejętności, jak np. w teście Podobieństwa, to z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że odniosą oni niepowodzenie. Inna charakterystyczną cechą schizofreników jest ich nieumiejętność radzenia sobie z konkretnymi i sytuacjami specyficznymi. Pomijają oni szczegóły i nie spostrzegają zwykłych podobieństw i różnic. Trudności te są zazwyczaj ujawniane w niskich wynikach, jakie uzyskują oni w testach Podobieństwa lub Braki w Obrazkach, albo w obu. Ostatnią, ale nie mniej ważną cechą jest brak przewidywalności funkcjonowania schizofreników, co sprawia, że ciągle możemy spotkać pacjentów, którzy wypadają dobrze w jednym lub kilku testach umieszczonych na liście charakterystycznych dla schizofreników porażek.
Zastosowanie WAIS-R w diagnozie nerwicy lękowej.
OBNIŻENIU ulegają wyniki w Powtarzaniu Cyfr. Ale ulegać one mogą takiemu obniżeniu również na skutek lęku sytuacyjnego.
Panuje ogromny zamęt w trakcie porównywania wyników różnych Skal Wechslera osób nerwicowych, co podważa słuszność tezy o wartości diagnostycznej wyników z testów.
Skale Wechslera są mało przydatne w rozpoznawaniu nerwicy.
Zastosowanie WAIS-R w diagnozie socjopatii.
Weryfikacja założeń:
Nie potwierdzono jednoznacznie hipotez Wechslera ( trudności z wyborem osób badanych ze względu na brak precyzji terminu „socjopata”)
Dlatego założenia weryfikowano na wielu grupach
Przestępcy zwykle uzyskują wyraźnie lepsze wyniki w TB niż w TS ( im młodsi przestępcy, tym ta różnica jest wyraźniejsza, co może wskazywać na niedojrzałość społeczną)
W Układankach i Porządkowaniu Obrazków przestępcy uzyskiwali niskie wyniki
Nie wiadomo czy Rozumienie jest łatwe czy trudne dla socjopatów
Wszystkie wyniki Wechslera się nie potwierdziły, ale nie oznacza to, że nie nadaje się ta skala do różnicowania socjopatii
Socjopaci w badaniu demonstrują: pewność siebie, sprzecznościami się nie przejmują, myślenie abstrakcyjne jest poniżej przeciętnej, w rozumieniu wypowiedzi podobne są do schizofreników.
Pojęcie „ilorazu dewiacyjnego”.
Jest to wskaźnik, który stosuje się w odniesieniu do ludzi dorosłych. Tutaj wynikowi przeciętnemu przypisuje się dla danej populacji wartość umowną 100, a odchyleniu standardowemu od przeciętnej umowną wartość 15. Taki wskaźnik, nie jest już ilorazem, ale w dalszym ciągu pozwala ocenić poziom intelektualny jednostki na tle całej populacji.
Dewiacyjny (odchyleniowy) I.I. umożliwił porównanie badanych z rówieśnikami bez posługiwania się wiekiem umysłowym i pozwoliło to na uwzględnienie zmian wiekowych i wykrywanie nieprawidłowości.
Sposoby jakościowej interpretacji IQ (klasyfikacje).
1. Oparte są na kryterium błędu prawdopodobnego, obliczonego na podstawie odchylenia standardowego skali i błedu pomiaru skalą (D. Wechslera). Błąd pomiaru wyniósł: 0,67, i wyróżniono siedem kategorii ilorazów inteligencji (co 9 pkt, jest to kategoria bardzo precyzyjna, precyzyjniej możemy określić poziom inteligencji osoby badanej):
- upośledzenie umysłowe
- pogranicze upośledzenia,
- poniżej przeciętnej,
- przeciętna
- powyżej przeciętnej
- wysoka
- bardzo wysoka
2. Kryterium oparte o błąd standardowy. Kategorie oceny są oparte na właściwościach skali standardowej, gdzie średnia wynosi 100, a odchylenie 15 i założenie o rozkładzie normalny, inteligencji w populacji. W efekcie mamy 5 kategorii:
- upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim
- poniżej przeciętnej
- przeciętna
- powyżej przeciętnej
- wysoka
3. Interpretacja PU dla II
4. Interpretacja II dla Skali Sł. i Bsł.
5. Interpretacja rytmu rozwoju funkcji intelektualnych.
6. Interpretacja tempa rozwoju f.i. w oparciu o modele: porównania interindywidualne
7. Obliczenie współczynnika wydajności (porównanie wykonania ze względu na oznaki procesów chorobowych: gdy to pacjent z grupy klinicznej lub procesu starzenia: po 35 roku życia
8. pozaintelektualna charakterystyka osoby badanej w kontekście sytuacji życiowej
9. podsumowanie, prognozy, diagnoza
Znaczenie i interpretacja różnicy IQsł. I IQbsł.
Różnicę taką obliczamy po to, ażeby sprawdzić, które zdolności u osoby badanej są bardziej rozwinięte: czy zdolności składające się na inteligencję werbalną, rozumowanie na materiale werbalnym, poziom zdolności językowych czy te składające się na inteligencją praktyczną, rozumowanie na materiale percepcyjnym, zdolności wykonawcze.
I o różnym poziomie tych zdolności możemy wnioskować tylko wtedy, gdy różnica między nimi jest istotna statystycznie. A jakie minimalne są te różnice znajduje się w tabeli podręcznika do skali.
Wnioskujemy, więc o istotnej przewadze jednej z grupy zdolności nad innymi.
Gdy jednak różnica ta nie jest istotna nie wnioskujemy
Znaczenie i interpretacja wskaźnika rozpiętości profilu.
Wskaźnik informuje nas o stopniu spójności struktury inteligencji osoby badanej. Gdy jest spójna oznacza to, że wszystkie funkcje intelektualne są na tym samym poziomie (mniejszy % populacji, profil płaski). Gdy jest niespójna wskazuje nam na to, że w czymś osoba badana jest dobra, w czymś innym przeciętna czy słaba. Czyli wskazuje to na mocne i słabe strony osoby badanej.
0 - 3 - spójna struktura intelektu
4 - 6 - nieznaczna niespójność struktury intelektu
powyżej 7 - znaczna niespójność struktury intelektu
W ogóle rozpiętość profilu liczymy określając różnicę między wynikiem najwyższym a najniższym dla Skali Pełnej, Słownej i Bezsłownej.
Interpretacja trójczynnikowa jako alternatywa interpretacji IQ.
Jest to model trójczynnikowy, którego dokonujemy, gdyż pozwala nam wnioskować o bardziej globalnych cechach niż tylko wyniki każdego podtestu oddzielnie.
Obliczamy:
- Rozumienie Werbalne (S, W, P, R), zdolność rozumienia słownego, ogólnie rozwiązywanie problemów na materiale werbalnym
- Organizację Percepcyjną (UO, PO, WzK, U), odzwierciedla zdolność interpretowania i organizowania materiał percepcyjnego (wzrokowego) w limicie czasu, czyli zdolność rozwiązywania problemów na materiale percepcyjnym
- Pamięć i Odporność na Dystraktory (A, PC, K), stwarza najwięcej problemów interpretacyjnych, ponieważ testy wchodzące w jego skład nie są typowymi miarami pamięci i rozpraszalności uwagi; pomiarowi podlega tutaj: koncentracja uwagi, przetwarzanie sekwencyjne, podatność na rozproszenia, zdolność operowania liczbami liczbwe
Model czynnikowy Cattela-Horna.
Obejmuje on:
- INTELIGENCJĘ SKRYSTALIZOWANĄ, jest to efekt wiedzy o świecie zgromadzonej w toku formalnej i nieformalnej edukacji; wpływają na nią warunki socjoekonomiczne i wychowawcze
- INTELIGENCJĘ PŁYNNĄ, jest to wrodzony potencjał intelektualny
Iloraz inteligencji w skali słownej jest dobrą miarą inteligencji skrystalizowanej. Oczekuje się także ze jej poziom będzie utrzymywał się w ciągu życia spadając łagodnie po ukończeniu przez jednostkę 70 roku życia. Więc można powiedzieć, że inteligencja skrystalizowana pozostaje taka sama.
Iloraz inteligencji skali bezsłownej jest traktowany jako prototypowa miara inteligencji płynnej. Zgodnie z założeniem iloraz ten osiąga swój szczyt ok. 20 roku życia by w okresie między 25, a 74 r. z. gwałtownie zmaleć. Więc inteligencja płynna obniża się z wiekiem.
Model czynnikowy Bannatyne'a.
Wyróżnia 4 czynniki. A są to:
- Werbalne Myślenie (P,S,R) odpowiada znaczeniowo czynnikowi RW
- Zdolności przestrzenne (BwO,K,U): mierzą symultaniczne przetwarzanie informacji wzrokowych, zdolność do manipulowania w umyśle obiektami i relacjami między nimi na poziomie zarówno konkretnym jak i abstrakcyjnym w 1,2,3 wymiarach; a są one związane z aktywnością P półkuli mózgu
- Zdolności sekwencyjne (A,PC,S.C.), wymagają przetwarzania sekwencyjnego; jest to najbardziej złożona grupa podtestów, która mierzy uwagę, koncentrację, zdolność operowania materiałem liczbowym, zdolności sekwencyjne, pamięć krótkotrwałą
- Wiedza nabyta (W,A,S), dotyczy umiejętności nabywanych w toku edukacji szkolnej.
Kategoryzacja ta często jest stosowana dla dzieci z trudnościami w uczeniu się.
Inne interpretacje czynnikowe na podstawie Hornowskiej.
Analiza intraprofilowa - cele.
- wykreślenie profilu
- analiza rozpiętości profilu
- wykreślenie średniej profilu
- analiza odchyleń podtestów od średniej
- analiza istotności różnic podtestów parami
Celem jest to jakby wewnętrzna konfiguracja, zbadanie zdolności jednostki intelektualnych. Określenie jej mocnych i słabych stron. Jest to interpretacja rytmu rozwoju.
Analiza interprofilowa - cele.
Interpretacja globalnych wymiarów inteligencji na podstawie wyników analiz czynnikowych.
Pozwala to stwierdzić jak osoba wypada na tle grupy wiekowej. Jest to interpretacja tempa rozwoju.
Celem jest ocena funkcjonowania intelektualnego osoby badanej na tle norm opracowanych dla poszczególnych grup wiekowych. Określamy pozycje, jaką badany zajmuje względem poszczególnych zdolności wśród innych osób w swojej grupie odniesienia.
Dokonujemy porównań interindywidualnych poprzez określanie funkcji rozwiniętych na danym poziomie. A jakościowo korzystamy z wiedzy dotyczącej funkcji mierzonych przez poszczególne podtesty.
Główne funkcje mierzone przez poszczególne podtesty.
Nazwa podtestu |
Historia |
Co mierzy? |
Na co jest wrażliwy? |
Wiadomości |
Trzecia wersja. Ma 9 pytań z W-BI/II, 11 z WAIS, 9 nowych.
Popularność zapewnił sobie łatwością, z jaką można uzyskać informacje pozwalające zorientować się w zakresie i stopniu wiedzy pacjenta i umiejscowienia go na tle grupy: wiekowej, zawodowej, rozpoznania psychiatrycznego.
Przeciwnicy zarzucali uzależnienie od wykształcenia, zainteresowań itd.. |
- zakres i głębokość opanowanej wiedzy - rozumienie werbalne - pamięć długotrwałą - rozumienie sensu słów, zwrotów, zdań językowych - aspekty pamięci: trwałość, wierność odtwarzania, gotowość do reprodukcji zapamiętanego materiału WYSOKI WYNIK świadczy o: zainteresowaniach osoby badanej. Jest funkcją: - uzdolnień - aspiracji - oddziaływań kulturowych edukacyjnych na jednostką KORELACJE: - Najlepsza miara (po Słowniku) czynn. g - Wysoko z RW - Dobra miara inteligencji ogólnej. - Nie nadaje się do indywidualnej interpretacji wyniku w całym profilu.
|
ZEWNĘTRZNE: a) kultura (wartości, wzorce) b) edukacja: rodzinna (styl wychowania, system wartości) zinstytucjonalizowana (poziom formalny wykształcenia, jakość i rodzaj) c) ekonomiczny standard życia (dostępność do oświaty) d) poprawność prowadzonej adaptacji testu (treściowa: pozycje „adekwatne kulturowo”; psychometryczna: wysoka skalowalność testu i właściwy porządek pozycji według ich trudności) WEWNĘTRZNE: a) naturalne wyposażenie: pamięć, uzdolnienia, napęd poznawczy, genotyp b) motywacyjne: aspiracje, zainteresowania, motywacja osiągnięć, czynniki chorobowe DODATKOWO: Najmniej podatny na działanie czynników patologicznych!!! Wyniki trudniej obniżają się z wiekiem!!! |
Powtarzanie Cyfr |
Wchodził w skład Skali Bineta. |
- zakres pamięci bezpośredniej - koncentracja uwagi WPROST: - pamięć sekwencyjna, umiejętność zdolności sekwencyjnych - pamięć bezpośrednia słuchowa jednostek symbolicznych WSPAK: - pamięć operacyjna, robocza KORELACJE: - Bardzo słaba miara inteligencji (mało nasycony, g), ale użyteczny jako przesiewowy (duże s) - Żaden test tak nisko nie koreluje ze Skalą Słowną, który do niej wchodzi - umiarkowanie z: czynnikami modelu trójczynnikowego (najsilniej PiOnD) - dobrze z Arytmetyką, - nisko z Podobieństwami i Rozumieniem |
- warunki zewnętrzne - zmęczenie - hałas i inne dystraktory - uszkodzenia organiczne |
Słownik |
Testy słownikowe uważano za najlepszą miarę inteligencji.
Początkowo do baterii włączany był jako alternatywny, obawiano się, że jest obciążony w stosunku do obcokrajowców.
W 1941 włączono go na stałe. W polskiej wersji był w W-B I (PTHP) z niewielkimi zmianami z wersji amerykańskiej.
W wersji kobierzyńskiej (Choynowskiego) został wyeliminowany |
PRZEDE WSZYSTKIM: - rozumienie werbalne - zdolność uczenia się - poziom rozwoju językowego, poprawność gramatyczną i semantyczną - wnioskujemy o poziomie rozumowania abstrakcyjnego i konkretnego - sprawdza umiejętność klasyfikowania - zakres i adekwatność definiowania pojęć, nie samą znajomość słów - umiejętność ekspresji siebie za pomocą słów WYNIK ODZWIERCIEDLA: - zasięg i bogactwo pojęć - intelektualną gotowość do tworzenia definicji - wskazuje na naturalne uzdolnienia - wskazuje na bogactwo słowne otoczenia - wrażliwość na nowe informacje - zdolność reprodukcji, przechowywania i wiązania posiadanych informacji w zależności od wymagań otoczenia TRAKTOWANY JAKO: - wskaźnik uzdolnień szkolnych i środowiskowych - poziomu wykształcenia KORELACJE: - najlepiej nasycony czynnikiem g - najlepszy w Skali Słownej - najlepiej z: Wiadomościami i Rozumieniem - najgorzej: Symbolami Cyfr i Układankami DODATKOWO: Służy określaniu inteligencji przedchorobowej!!! |
- warunki kulturowe - zainteresowania - oczytanie - bogactwo doświadczeń
NISKIE WYNIKI: - niski poziom inteligencji - przebywanie w niewłaściwym środowisku wychowawczym, niesprzyjającym - uszkodzeniu mózgu
WYSOKI WYNIK: - wysoka inteligencja werbalna - doświadczenie nabywane w sprzyjających warunkach wychowawczych - szeroki zakres wiadomości - dobra pamięć - zainteresowanie otoczeniem - ambicje intelektualne - pęd do zdobywania wiedzy
JEST FUNKCJĄ: - pasji czytelniczej - ciekawości poznawczej - otwartości na nowe doświadczenia
|
Arytmetyka |
Trzeci wersja tego testu. 6 pozycji z WAIS i 8 całkiem nowych. |
DOBRE WYNIKI: - umiejętność skupienia uwagi - zdolność logicznego rozumowania - łączne wykorzystanie funkcji pozapoznawczych: koncentracja uwagi, funkcje poznawcze związane z wiedzą o operacjach na liczbach - zastanawiano się czy mierzy: zdolność rozwiązywania zadań rachunkowych czy spostrzegania relacji logicznych, na których opierają się kolejne zadania - pamięć operacyjna - operowanie treścią w pamięci - wychwytywanie zależności między elementami NISKIE WYNIKI: - słaba koncentracja uwagi, - słaba pamięć - słabe liczenie KORELACJE: - wysoko z: Wiadomościami, Słownikiem ze Sł. i Klockami z Bsł. - z RW i OP umiarkowanie - najsilniej nasycony PiOnD (mała odporność na dystraktory!) - najsłabiej nasycony czynnikiem g - możliwa pozaprofilowa interpretacja wyniku |
- wiedza ze szkoły - zawód - wykształcenie
Lepsze wyniki: osoby pracujące w zawodach, w których trening w liczeniu jest codzienną praktyką
Wynik, więc jest nie tylko wskaźnikiem inteligencji, ale też informacją o rodzaju wykonywanego zawodu |
Rozumienie |
Miało wielu zwolenników m. in.: Army Alpa, Stanford-Binet.
Był to test od początku w baterii Wechslera. Był już jako 1 z 6 w W-BI.
Jego pierwowzór był u Bineta.
Trzecia wersja.
|
- zdolność rozumienia: sytuacji społecznej, akceptowanych społecznie zachowań i ich przyczyn, norm i praktyk społecznych - stopień umiejętności wykorzystania doświadczenia z przeszłości i odwoływania się do nich w sytuacji życia codziennego - stopień adaptacji kulturowej - znajomość konwencjonalnych standardów zachowania i korzystania z wiedzy praktycznej w sytuacji społecznej - pamięć długoterminową - zasób doświadczeń - zdolność wydawania sądów wartościujących sytuację na podstawie dostarczanej wiedzy KORELACJE: - jeden z najsilniej nasyconych czynnikiem - dobra miara RW - największe: Wiadomości, Podobieństwa - najsłabiej: Układanki, SC DODATKOWO: Obniża się wraz z wiekiem!!!! Służy do oceny inteligencji przedchorobowej! |
Wynik zależy od: - warunków kulturowych, z jakich pochodzi osoba badana - w mniejszym stopniu od formalnego wykształcenia
WYSOKI WYNIK: - trafne werbalizowanie - rozeznanie w sytuacjach społecznych - dobra zdolność organizacji posiadanej wiedzy - dojrzałość społeczna - rozległe doświadczenia
NISKIE WYNIKI: - złe sądy społeczne - niepodejmowanie osobistej odpowiedzialności - zbyt konkretne myślenie - trudności w słownym wyrażaniu myśli
Wynik ogólny to funkcja nabytych standardów moralnych! |
Podobieństwa |
Jest to nieznacznie zmodyfikowana wersja analogicznych testów, z: WAIS i niewiele odbiega od W-BI.
Inspiracja to Stanfordzka Skala Inteligencji Bineta.
KORELACJE: - RW i OP, (ale po W, R, S) - nasycony znacznie czynnikiem g, (ale niżej niż w W i S)
|
- zdolność do spostrzegania związków miedzy pojęciami, - abstrakcyjne myślenie logiczne - zdolność różnicowania cech istotnych od drugorzędowych Dwa typy odpowiedzi: - konkretne - wskazujące na kształt, formę, cechy naoczne - abstrakcyjne - wskazujące na klasę, do której należą obiekty MIERZY: - rozumienie werbalne - kształtowanie pojęć werbalnych - zdolność rozumowania konkretnego i abstrakcyjnego - zdolność myślenia asocjacyjnego - pamięć długotrwałą - rozumowania przez analogie DODATKOWO: Pozwala też zorientować się w stopniu dojrzałości procesów umysłowych! |
Podejrzewano, że będzie to wpływ czynnika kompetencji językowej. Ale jak się okazało. Da się to łatwo wyeliminować. Przez to, że wzrost trudności nie może wiązać się ze stosowaniem słów trudnych, niepopularnych, fachowych.
WYSOKIE WYNIKI: - dobre myślenie pojęciowe - giętkość myślenia NISKIE WYNIKI: - sztywność myślenia - negatywizm - zbyt konkretne sposoby myślenia
DODATKOWO: Jeden z najczulszych testów upośledzenia umysłowego!!! |
Braki w obrazkach |
Jest to trzecia wersja.
Nie jest to oryginalny pomysł Wechslera.
Bezpośredni pierwowzór to Stanfordzka Skala Inteligencji Bineta. |
- koncentracja - spostrzeganie - spostrzegania związków między częścią a całością - różnicowanie cech istotnych od nieistotnych - wiedza - stopień obeznania z przedmiotami - organizację percepcji - identyfikowanie znanych przedmiotów - wrażliwość na detale - rozumowanie - organizację wzrokową - wzrokową pamięć długotrwałą Wyniki uwarunkowane są: - doświadczeniem - poziomem zainteresowania otoczeniem KORELACJE: - z czynników najsilniej z OP (silniej niż Klocki, Układanki, a słabiej niż S.C. i PO), z RW najmniej - duże nasycenie czynnikiem g - ale można dokonać też interpretacji indywidualnej profilu |
- pochodzenie - płeć - wykształcenie
WYSOKIE WYNIKI: - dobra percepcja - koordynacja - wrażliwość na detale - zdolności szybkiej oceny sytuacji problemowej
NISKIE WYNIKI: - lękliwość zaburzająca koncentrację i uwagę - przywiązywanie uwagi do nieistotnych szczegółów - negatywizm
DODATKOWO: Odporny na efekt wprawy!!! Mało wrażliwy na upośledzenie umysłowe!! Obniża się przy zaburzeniach psychotycznych!!! Efekt sufitowy - zbyt mały poziom trudności!
|
Porządkowanie Obrazków |
Najbardziej kontrowersyjny test.
Jest to trzecia wersja (po WAIS i W-BI). Te trzy wersje różnią się nieznacznie.
Była to już miara inteligencji u De Clory'ego.
Rzadko wykorzystywany do tworzenia skróconych wersji. |
1) zdolność logicznej organizacji materiału 2) planowanie i przewidywanie 3) ujmowanie całości i jej stosunku do części 4) spostrzeganie momentów kluczowych 5) rozumienie sytuacji społecznych (inteligencja społeczna) 6) zdolność do rozumienia złożonych sytuacji i ich sensownego ujmowania KORELACJE: Kiepski test inteligencji w baterii!!! Niezbyt wysokie korelacje z każdą ze skal! - niskie z OP i RW - relatywnie najniższe z czynnikiem g - wariancja specyficzna dość wysoka (pozwala uwzględniać test przy interpretacji indywidualnego profilu badanego) DODATKOWO: Z wiekiem wyniki ulegają pomniejszeniu!!! |
1) zestaw zmiennych demograficzno - społecznych: - płeć - pochodzenie - praca - wykształcenie
2) cechy osobowościowe: - introwersja - ekstrawersja - poczucie humoru - nastawienie do puenty |
Klocki |
Jest to trzecia wersja skali. Wcześniej w WASI i W-BI |
Pozwala wnioskować o: - stylu pracy - myślenia - sposobu spostrzegania - sposobów reakcji Mierzy: - koordynacja wzrokowo - ruchowa - zdolność analizy i syntezy wzrokowej - zdolność abstrakcyjnej konceptualizacji - zdolność wizualizacji przestrzennej - organizacja percepcji KORELACJE: - wysoko z wynikiem ogólnym i zadaniami testowymi - w Sł. z: Arytmetyką, Słownikiem, w Bsł.: Układankami, Brakami w Obrazkach - w niewielkim stopniu z RW - z OP najwyżej spośród testów DODATKOWO: Wyniki nie zmieniają się pod wpływem wieku!!! W strukturze czynnikowej. Ogólnie spadają z wiekiem!!! Spełnia wszystkie statystyczne wymogi dobrego testu!! |
- zdolności twórcze (lepiej artyści, rzemieślnicy) - zawód - wiek (po 40 r. ż. gorzej) - aktywność motoryczna - widzenie barw dodatkowo: Test nadaje się do selekcji osób słabo uzdolnionych. Różnicuje osoby z uszkodzeniem płatów czołowych, z powikłaniami mózgowymi, i o zredukowanej inteligencji. Wynik obniża się tez pod wpływem: depresji, czy lękowej postawy. WYSOKIE WYNIKI: - dobra integracja wzrokowo - ruchowo - przestrzenna - dobra zdolność konceptualizacji - dobra zdolność analizowania i syntetyzowania - szybkość i dokładność oceny problemu - dobra koordynacja oko - ręka - dobra zdolność niewerbalnego rozumowania NISKIE WYNIKI: - słaba integracja - problemy z percepcją wzrokową |
Układanki |
Jest to trzecia wersja, wcześniej W-BI i WAIS.
Test nie oryginalny. Ze skali Matarazzo |
Pozwalaj wnioskować na temat: - stylu myślenia - stylu pracy - sposobu spostrzegania - sposobów reakcji - stopnia zależności od metody prób i błędów - koordynację wzrokowo - ruchową - zdolność do tworzenia całości dzięki wykrywaniu związków między elementami tej całości KORELACJE: - niskie z pozostałymi testami, ale niewiele wnoszą do punktacji łącznej - w Bsł. najwyżej z: Klockami, BwO, a ze Sł. z Podobieństwami, Arytmetyką - niewielki stopień z RW - drugi najwyżej korelujący z OP (po Klockach) - jest to jeden z testów najsłabiej nasycony czynnikiem g - ale interpretacja profilowa nie jest możliwa |
- efekt wyćwiczenie - większość form dla przeciętnej osoby zbyt prosta, a do wyższych stopni inteligencji niewielka wartość różnicująca - zdolności twórcze (obeznanie z obrazami, zdolnością rozpoznawania relacji części do całości), manualne, artystyczne - zależne od wieku Wyniki obniżają się na skutek: depresji, lęku.
Niskie wyniki: - urazy psychiczne związane z własnym ciałem (trzy testy związane są z ciałem człowieka) - osoby normalne o postawie lękowej.
Wysokie wyniki: - w schizofrenii (rozpadowej lub simplex) |
Trudniej obniżają się z wiekiem tzw. Hold tests,: Słownik, Wiadomości, Braki w Obrazkach, Układanki. Potem: Arytmetyka
Inteligencja przedchorobowa: Rozumienie, Wiadomości, Słownik
Znaczenie przestrzegania procedury standaryzacyjnej w czasie badania.
Osoba powinna być obeznana z instrukcją, żeby móc swobodnie obserwować zachowania osoby badanej i notować jej odpowiedzi, ewentualnie nagrywać. Jest to ważne do prawidłowej interpretacji i punktowania potem podtestów, ażeby nie zniekształcić wyników.
Zachowanie diagnosty powinno wzbudzać zaufanie, a nie obawy czy nieufność, powinien on, więc na początku nawiązać kontakt z osobą badaną.
Diagnosta musi zapewnić odpowiednie warunki badania: oświetlenie, odpowiednie pomieszczenie (ciche, przewietrzone, bez szczególnych przedmiotów odwracających uwagę, musi zadbać o płaską powierzchnię stołu).
Inne zasady: jest to badanie jednorazowe, nie ma przerw na odpoczynek, badany nie może widzieć arkusza.
Jesteśmy zobowiązani do poinformowania o celu badania, (że bada inteligencję i myślenie). Zapewnić o anonimowości.
Należy pamiętać, że osoba badana ma prawo do informacji zwrotnej.
Musimy uzyskać zgodę na badanie (wyjątek:, gdy jest to element procedury prawnej).
Na początku nie mówimy ze będzie mierzony czas.
Musimy mieć wszystkie pomoce standaryzowane!
Porównanie klinicznego i psychometrycznego stosowania skali.
Kliniczna:
- stosujemy, gdy badamy pacjenta z grupy klinicznej
- jest to sposób niepsychometryczny
- umożliwia wprowadzenie modyfikacji do procedury by uzyskać bardziej diagnostyczne iformacje
- diagnoza ta dostosowana jest do indywidualnego przypadku
- możliwe są odstępstwa od procedury, ale diagnosta musi wiedzieć dlaczego zmienia procedury
- pozwala jedynie na jakościowy opis, więc rezygnujemy z obliczania I.I. , bo tak otrzymanego wyniku nie możemy przyrównywać do norm
Np. u osób z afazją:
W Wiad. dajemy 3 możliwości odpowiedzi, chodzi o to czy przywoła prawidłową, sprawdzamy czy nie odpowiada, bo nie ma wiedzy, czy nie ma możliwości realizacji. Możemy też dawać podpowiedzi: sylabę, literę, głoskę.
W PO prosimy o opowiedzenie historii, zaczynamy sami opowiadać, układamy sami część historii
W Ar rezygnujemy z czasu, kładziemy przed osobą badaną treść zadania (wtedy nie mierzymy pamięci operacyjnej), albo dajemy do rozwiązania na kartce.
Chodzi o uelastycznienie - dopasowanie postępowania do indywidualnych właściwości pacjenta, i to dopiero może doprowadzić do zgromadzenia wartościowych informacji o pacjencie.
Psychometryczna:
- zachowujemy się od A do Z zgodnie z instrukcją
- nie ma dowolności
- prowadzi do ilościowych wskaźników
Zasady obliczania i interpretacji wyników (podręcznik)
Wpływ czynników chorobowych na poszczególne podtesty.
Wpływ lęku na poszczególne podtesty.
Wpływ wieku na poszczególne podtesty.
Wpływ stylu poznawczego na poszczególne podtesty.
Strategie rozwiązywania problemów i uczenia się, strategie kompensacyjne a poszczególne podtesty.
Właściwości psychometryczne skali IQ.