MODUŁ III

PIELĘGNOWANIE PACJENTA

NA ODDZIALE CHIRURGII URAZOWEJ I ORTOPEDII

• Cel modułu

Poznanie istoty zaburzeń ustrojowych w obrażeniach ciała, zasad udzielania pierwszej pomocy i transportu oraz objęcie profesjonalną opieką chorego z różnymi obrażeniami ciała.

Wykaz umiejętności:

Po realizacji treści modułu słuchacz opanuje następujące umiejętności:

Dziedzina umiejętności poznawczych. Słuchacz potrafi:	Dziedzina umiejętności psychoruchowych Słuchacz będzie umiał:	Dziedzina umiejętności afektywnych. Słuchacz wykaże postawę:
sklasyfikować urazy tkanki kostnej i tkanek miękkich wyjaśnić patomechanizm urazów sklasyfikować i scharakteryzować objawy obrażeń czaszki, mózgu, kręgosłupa, klatki piersiowej, brzucha, miednicy, kończyn górnych, kończyn dolnych, obrażeń termicznych, elektrycznych, chemicznych wyjaśnić zasady i zakres pielęgnacji w poszczególnych rodzajach i okolicach urazów ciała omówić zadania pielęgniarki w poszczególnych zabiegach ortopedycznych: zachowawczych i zabiegowych wyjaśnić role pielegniarki w profilaktyce powikłań po urazach i zabiegach ortopedycznych wyjaśnić cel i zasady stosowania wyciągu, rodzaje wyciągu scharakteryzować ranę oparzeniową scharakteryzować następstwa oparzeń w zależności od rodzaju scharakteryzować metody leczenia ortopedycznego omówić metody odżywiania pacjenta z chorobą oparzeniową, niprzytomnego, ze złamaną kończyną i po zabiegu ortopedycznym	dokonać wstępnej oceny ciężkości urazów rozpoznać stan zagrożenia życia w obrażeniach ciała udzielić pierwszej pomocy w obrażeniach ciała ocenić i zapewnić drożność dróg oddechowych u chorego z urazem kręgosłupa i czaszkowo-mózgowym ocenić stan świadomości chorego z wykorzystaniem właściwych metod oceny (np. wg skali Glasgow) zorganizować bezpieczny transport zastosować unieruchomienie przy złamaniach kości i zwichnięciach oraz przygotować chorego do transportu założyć kołnierz Schantza i zastosować udogodnienia na czas transportu pielęgnować pacjenta nieprzytomnego zapobiegać zapaleniu płuc, odleżynom, zniekształceniom w stawach u chorych unieruchomionych i z ograniczoną aktywnością ruchową oraz u chorych nieprzytomnych prowadzić odżywianie chorego nieprzytomnego prowadzić bilans płynów i interpretować jego wyniki rozpoznać neurogenne zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca u chorych z porażeniami kończyn zabezpieczyć chorego przed dodatkowymi urazami nauczyć chorego wykonywania ćwiczeń zwieraczy odbytu i automatyzmu pęcherza moczowego pielęgnować chorego z drenażem klatki piersiowej zastosować wybrany model opieki pielęgniarskiej w zależności od rodzaju urazu i stanu chorego pielęgnować chorego na wyciągu ze szczególnym uwzględnieniem organizacji czasu wolnego ocenić stopień i powierzchnię oparzenia oraz podjąć działania lecznicze w ramach pierwszej pomocy przedlekarskiej opatrzyć oparzenia (do III^0 włącznie) ocenić stan zagrożenia życia chorego oparzonego ocenić stan ogólny chorego oparzonego ocenić zapotrzebowanie energetyczne chorego oparzonego przygotować chorego do przeszczepu skóry i pielęgnować po operacji ocenić ranę po przeszczepie skóry dobrać i zastosować metody zapobiegania powikłaniom u chorego oparzonego, np. przykurcze, odleżyny rozpoznać i zapobiegać utracie ciepła oraz wody przez uszkodzoną skórę ocenić reakcję chorego na ból i zastosować leki przeciwbólowe nauczyć chorego i jego rodzinę pielęgnacji skóry po oparzeniu np. rozprowadzanie maści, kąpiele, ćwiczenia rehabilitacyjne, noszenie i zakładanie garderoby uciskowej nauczyć chorego pielęgnacji blizny po przeszczepie (natłuszczanie, masowanie, uciskanie) ocenić reakcję chorego na oparzenie, leczenie, blizny udzielać wsparcia psychicznego pacjentowi z chorobą oparzeniową prowadzić rehabilitację przyłóżkową w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z unieruchomienia prowadzić usprawnianie ruchowe (siadanie, pionizacja, nauka chodzenia, nauka samoobsługi) prowadzić aktywizację chorych z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej prowadzić instruktaż w zakresie hartowania i kształtowania kikuta amputowanej kończyny przenosić chorego ortopedycznego z łóżka na wózek przygotować chorego do założenia gipsu lub wyciągu ułożyć chorego z opatrunkiem gipsowym obserwować chorego po zabiegu ortopedycznym ocenić ból pooperacyjny i zastosować środki i metody leczenia przeciwbólowego rozpoznać zaburzenia krążenia obwodowego i funkcji nerwów obwodowych u chorego w opatrunku gipsowym lub na wyciągu zastosować metody psychoterapii elementarnej rozpoznać problemy chorego na wyciągu i w opatrunku gipsowym, zaplanować, podjąć i ocenić opiekę wykonać ćwiczenia usprawniające bierne i czynne dobrać i zastosować odpowiedni sprzęt pomocniczy nauczyć chorego i jego rodzinę wykonywać ćwiczenia usprawniające w domu założyć opatrunek uciskowy w przypadku krwawienia zastosować udogodnienia w ramach profilaktyki przeciwodleżynowej współuczestniczyć w żywieniu parentalnym monitorować chorego żywionego parentalnie rozpoznać powikłania żywienia enteralnego i parentalnego współuczestniczyć w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji chorego na oddziale chirurgii urazowej i ortopedycznej przygotować chorego do zabiegu operacyjnego w chirurgii urazowej i ortopedii rozpoznać, zaplanować, zrealizować i ocenić plan opieki nad chorym po urazie i po zabiegu operacyjnym rozpoznać problemy emocjonalne chorego po urazie i dobrać metody psychoterapii elementarnej założyć choremu cewnik urologiczny zewnętrzny wykonać inhalację dróg oddechowych nauczyć chorego czynności samoobsługowych określić zapotrzebowanie chorego na wsparcie ocenić możliwości rodziny w udzielaniu choremu wsparcia włączyć rodzinę do pielęgnowania chorego przygotować chorego i rodzinę do samoopieki w warunkach domowych	udzielania wsparcia psychicznego pacjentowi z chorobą oparzeniową uczenia chorego i jego rodzinę wykonywać ćwiczenia usprawniające w domu przewidywania ryzyka wystąpienia powikłań u chorego w opatrunku gipsowym, na wyciągu i po zabiegu operacyjnym, zapoznanie się ze sposobami ich zapobiegania

• I. Urazy czaszkowo-mózgowe, kręgosłupa i rdzenia kręgowego

Jednostka modułowa

Treści nauczania

Urazy czaszkowo-mózgowe, kręgosłupa i rdzenia kręgowego

Przygotowanie chorego do diagnostyki w obrażeniach czaszki, mózgu i kręgosłupa badanie ogólne badanie neurologiczne badanie dna oka EKG zdjęcie rentgenowskie czaszki, kręgosłupa elektroencefalografia (EEG) angiografia mózgu tomografia komputerowa Urazy czaszki Obrażenia powłok czaszki otarcie stłuczenie przecięcie w postaci rany krwiak pourazowy leczenie obrażeń powłok czaszki Złamania czaszki złamania sklepienia czaszki złamania powikłane wgłobieniem kości złamania podstawy czaszki zasady postępowania w przypadku złamania kości czaszki Urazy mózgu Wstrząśnienie mózgu nagła utrata przytomności ostre zaburzenia krążeniowo-oddechowe niepamięć przed i pourazowa klasyfikacja wstrząśnienia mózgu zasady leczenia wstrząśnienia mózgu Stłuczenie mózgu stłuczenie półkul mózgu stłuczenie pnia mózgu stłuczenie móżdżku Zasady pielęgnowania chorego nieprzytomnego Pourazowy obrzęk mózgu objawy rozpoznanie leczenie chorego z obrzękiem mózgu zapobiegawcze i intensywne Pourazowy krwiak wewnątrzczaszkowy krwiak nadtwardówkowy krwiak podtwardówkowy krwiak śródmózgowy Objawy krwiaka pourazowego wewnątrzczaszkowego w zależności od umiejscowienia Zasady rozpoznawania i leczenia krwiaków wewnątrzczaszkowych otwory trepanacyjne płatowe otwarcie czaszki Zasady postępowania z chorym po ciężkim stłuczeniu i obrażeniu mózgu zapewnienie drożności dróg oddechowych i prawidłowej wentylacji płuc stała kontrola podstawowych parametrów życiowych ocena stanu świadomości (skala Glasgow) dożylne podawanie płynów regulacja temperatury ciała leczenie obrzęku mózgu podawanie antybiotyku Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego złamanie kompresyjne osiowe złamanie klinowe zgięciowe złamanie odgięciowe złamanie skrętne skręcenie uszkodzenie krążka międzykręgowego objawy i rozpoznawanie urazów kręgosłupa objawy uszkodzenia kręgosłupa w odcinku szyjnym objawy uszkodzenia kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym Postępowanie z chorym z urazem kręgosłupa Urazy rdzenia kręgowego Wstrząśnienie Stłuczenie Ucisk Uszkodzenie nerwów rdzeniowych objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego Zasady postępowania z chorym z uszkodzeniem rdzenia kręgowego postępowanie na miejscu wypadku wskazania do unieruchomienia kręgosłupa postępowanie w oddziale specjalistycznym Pierwsza pomoc i leczenie chorych z urazem kręgosłupa ułożenie chorego i transport unieruchomienie na czas przewiezienia kołnierz Schantza, Thomasa wyciąg za czaszkę udogodnienia koc pod boki koc pod kolana

f. Opieka pielęgniarska nad chorym z urazem czaszki, mózgu i kręgosłupa Pielęgnowanie osób z urazami czaszkowo-mózgowymi sala intensywnej opieki regularna kontrola podstawowych parametrów życiowych ocena stanu świadomości obserwacja czy nie występuje wypływ płynu mózgowo-rdzeniowego (uszy, nos) kontrola źrenic zapewnienie bezpieczeństwa, ułożenie pacjenta nadzór nad stanem świadomości, funkcjami motorycznymi i reakcjami na bodźce (skala Glasgow) rejestrowanie objawów neurologicznych zaopatrzenie ran i skaleczeń nudności, bóle głowy (obserwacja pod kątem wystąpienia podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego) diureza godzinowa (bilansowanie płynów) rozmowy i wsparcie psychiczne pacjenta psychoterapia pacjentów z poczuciem winy (sprawca wypadków) reżim łóżkowy ułożenie płasko na plecach z lekko uniesioną głową gimnastyka lecznicza pomoc w utrzymaniu higieny ciała toaleta intymna chorych z cewnikiem zapobieganie obrzękowi mózgu terapia infuzyjna dieta wysokokaloryczna kontrola badań biochemicznych, krzepnięcia i gazometrii krwi zakaz wykonywania tamponady nosa i uszu w przypadku płynotoku wsparcie psychiczne rodziny potrzeby religijne pacjenta (kontakt z duchownym) Opieka pielęgniarska nad chorym z urazem kręgosłupa ocena stanu chorego kontrola drożności dróg oddechowych regularna kontrola podstawowych parametrów życiowych (tętno, ciśnienie tętnicze krwi, oddech, temperatura) kontrola stanu świadomości obserwacja chorego obserwacja pod kątem wystąpienia szoku rdzeniowego rozpoznawanie zaburzeń neurogennych w oddawaniu moczu i stolca zaburzenia czucia i motoryki ocena stanu ukrwienia porażonych części ciała celowana psychoterapia higiena ciała, gruntowna pielęgnacja skóry stosowanie odpowiednich podkładów pochłaniających pod pośladki (pieluchomajtki), regularna ich zmiana odżywianie i nawadnianie chorego intensywna terapia lekowa ułożenie zabezpieczające chorego przed dodatkowymi urazami, zmiana ułożenia co 2 godziny pielęgnowanie chorego z cewnikiem staranne przestrzeganie podstawowych zasad profilaktyki przeciwodleżynowej ćwiczenia funkcji pęcherza moczowego trening zwieraczy odbytu g. Ocena świadomości wg skali Glasgow h. Opieka pielęgniarska nad chorym z wyciągiem czaszkowym cel stosowania wyciągu oraz ograniczenia chorego zakaz zwalniania wyciągu oraz dokonywania jego modyfikacji poinformowanie chorego o konieczności stosowania wyciągu ułożenie chorego na plecach zachowanie zasad aseptyki w miejscach założenia klamer zapewnienie choremu wygody zawieszenie ruchomego lustra, telewizora sala ogólna, nie izolowanie chorego sprawdzanie prawidłowości działania wyciągu (obciążenie, czy ciężarki nie dotykają podłogi) codzienna toaleta ciała, higiena skóry pielęgnacja pleców i pośladków chorego z zastosowaniem odpowiedniej techniki obracania pomoc w karmieniu, wydalaniu, ćwiczeniach zapobieganie tworzenia się przykurczów systematyczne wykonywanie ćwiczeń oddechowych ćwiczenia bierne rąk i nóg u chorych z porażeniami ćwiczenia zdrowych kończyn obserwacja chorego (ból, obrzęk, zaczerwienienie, zasinienie skóry) i. Rehabilitacja chorego po urazie kręgosłupa i rdzenia kręgowego ćwiczenia bierne we wszystkich stawach w pełnym zakresie ruchów w przypadku porażeń mięśni (wykonywanie przynajmniej 1 x dziennie) ćwiczenia czynne dostosowane indywidualnie do siły mięśni u chorych bez oznak porażenia kończyn ćwiczenia specjalne: oddechowe i relaksacyjne stopniowe uruchamianie chorego w zależności od stopnia niedowładu lub porażenia kończyn nauka przechodzenia z łóżka na wózek inwalidzki stabilizacja kręgosłupa w celu stopniowej pionizacji u chorych bez porażeń (kontrola ciśnienia tętniczego krwi, tętna, baczna obserwacja chorego) ćwiczenia siłowe mięśni tułowia i kończyn podciąganie na szynach bałkańskich łóżka ortopedycznego poręcze do nauki chodzenia

• II. Urazy klatki piersiowej, brzucha i miednicy

Jednostka modułowa

Treści nauczania

Urazy klatki piersiowej, brzucha i miednicy

a. Przygotowanie chorego do diagnostyki urazów klatki piersiowej tomografia komputerowa badania wentylacji płuc badanie spirometryczne zdjęcia radiologiczne klatki piersiowej ultrasonografia elektrokardiografia ocena prężności gazów we krwi tętniczej bronchoskopia nakłucie klatki piersiowej Opieka pielęgniarska nad chorym po badaniach diagnostycznych b. Urazy klatki piersiowej - odma opłucnowa, krwiak opłucnej przyczyny urazów klatki piersiowej obrażenia otwarte (rany zadane nożem, postrzał) obrażenia zamknięte (tępy uraz, gwałtowne wyhamowanie) objawy występujące w następstwie urazów klatki piersiowej powikłania obrażeń otwartych odma krwiak uszkodzenie naczyń przemieszczenie trzewi do klatki piersiowej Zasady postępowania w urazach klatki piersiowej zamknięcie ssącej rany klatki piersiowej wywiad ocena tętna i ciśnienia tętniczego krwi zapewnienie dostępu do żyły oznaczenie grupy krwi, hematokrytu, gazometrii, pobranie krwi na próbę krzyżową dokładne zbadanie klatki piersiowej z przodu i z tyłu założenie drenażu rany w razie konieczności Powikłania obrażeń zamkniętych złamanie żeber uszkodzenie aorty i jej gałęzi stłuczenie i uszkodzenie serca pęknięcie przepony lub przełyku krwiak w miąższu płucnym niedotlenienie Zasady postępowania w obrażeniach zamkniętych zapewnienie drożności dróg oddechowych ocena wentylacji płuc ocena ilości utraconej krwi torakotomia w przypadku utrzymującego się wstrząsu EKG mechaniczna wentylacja w przypadku niedotlenienia uzupełnienie utraconej krwi wspomaganie diurezy aspiracja wydzieliny z drzewa oskrzelowego leczenie bólu - Odma opłucnowa mechanizm powstania zadrenowanie jamy opłucnowej i połączenie drenu ze szczelnym układem odsysającym Odma podskórna i śródpiersiowa Krwiak opłucnej Nakłucie klatki piersiowej Drenaż ssący Otwarcie klatki piersiowej - torakotomia Videotorakochirurgia c. Stłuczenie płuca, serca przyczyny i rozpoznanie postępowanie d. Uszkodzenie serca i dużych naczyń - tamponada osierdzia Uszkodzenie aorty wykonanie aortografii otwarcie klatki piersiowej z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego Tamponada serca triada Becka przetaczanie dożylne płynów nakłucie osierdzia i odessanie krwi przewiezienie chorego na oddział torakochirurgiczny leczenie operacyjne wskazania do operacji e. Drenaże klatki piersiowej rodzaje drenażu stałe ssanie z jamy opłucnowej drenaż podwodny technika wykonania drenażu opłucnej powikłania drenażu opłucnej omdlenie, kaszel w czasie zabiegu wytworzenie odmy przy opróżnianiu płynu z opłucnej zakażenie krwotok z naczyń międzyżebrowych uszkodzenie narządów leżących pod przeponą Zasady pielęgnowania pacjenta z drenażem opłucnej f. Uszkodzenie wątroby, śledziony, jelit, trzustki i przepony - postępowanie Zasady rozpoznawania obrażeń urazowych jamy brzusznej wywiad obserwacja chorego badanie przedmiotowe badania obrazowe badanie rentgenowskie wstępne leczenie chorego po urazie brzucha Obrażenia śledziony objawy podmiotowe i przedmiotowe rozpoznawanie Obrażenia wątroby objawy postępowanie Obrażenia trzustki objawy Obrażenia jelit objawy postępowanie g. Urazy miednicy przyczyny urazy bezpośrednie urazy pośrednie złamania stabilne i niestabilne objawy powikłania urazów miednicy wstrząs krwiak pozaotrzewnowy uszkodzenia trzewi uszkodzenia nerwu kulszowego leczenie nastawienie wyciągiem ręczne nastawienie i unieruchomienie operacyjne zespołowe (ortopeda, chirurg ogólny, urolog) h. Urazy nerek, pęcherza moczowego, cewki moczowej Urazy nerek stłuczenie nerki pęknięcie nerki rozpoznanie leczenie zachowawcze chirurgiczne Uszkodzenie pęcherza moczowego zamknięte otwarte objawy uszkodzenia pęcherza moczowego leczenie operacyjne Urazy cewki moczowej uszkodzenie cewki tylnej objawy leczenie uszkodzenie cewki przedniej objawy leczenie i. Opieka pielęgniarska nad chorym z urazem klatki piersiowej, urazem brzucha i miednicy Zasady udzielania pierwszej pomocy na miejscu wypadku unieruchomienie uszkodzonego miejsca zapewnienie drożności dróg oddechowych profilaktyka przeciwwstrząsowa zaopatrzenie rany uspokojenie chorego Zasady pielęgnowania pacjenta z urazem klatki piersiowej, brzucha i miednicy łóżko ortopedyczne, udogodnienia kontrola parametrów życiowych ocena stanu świadomości zaopatrzenie i unieruchomienie złamań tlenoterapia oznaczenie diurezy godzinowej, bilans płynów pobranie krwi na badania laboratoryjne, grupę krwi utrzymanie higieny ciała zapobieganie powikłaniom aseptyczne wykonywanie opatrunków terapia bólu wlewy dożylne, farmakoterapia odżywianie oddziaływanie na psychikę chorego usprawnianie pacjentów problemy pielęgnacyjne chorych po urazie klatki piersiowej, brzucha i miednicy - Zasady pielęgnowania pacjenta z odmą opłucnową

• III. Urazy kończyn

Jednostka modułowa

Treści nauczania

Urazy kończyn

a. Przyczyny i następstwa urazów kończyn wypadki komunikacyjne nieszczęśliwe upadki ciasne opatrunki gipsowe b. Uszkodzenia mięśni i ścięgien Ostre, niedokrwienne uszkodzenie mięśni przyczyny objawy postępowanie Przerwanie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia przyczyny objawy leczenie Uszkodzenie ścięgien palców uszkodzenia ścięgien prostowników uszkodzenia ścięgien zginaczy c. Uszkodzenia nerwów obwodowych patofizjologia neuropraxia axonotmesis neuromesis rozpoznanie typ urazu badanie czynności nerwu cechy kliniczne skóra świecąca, nie poci się leczenie uszkodzenia zamknięte uszkodzenia otwarte pierwotna rekonstrukcja wtórne rekonstrukcje d. Uszkodzenia naczyń obwodowych rodzaje uszkodzeń przekłucie stłuczenie rozdarcie przecięcie ocena stanu chorego zasady postępowania kontrola krwawienia przez bezpośredni pomiar ciśnienia tętniczego wyprowadzenie ze wstrząsu ocena krążenia obwodowego otwarcie ran klutych nastawienie złamań i zwichnięć powikłania urazów naczyń wczesne późne e. Uszkodzenia stawów - zwichnięcia, skręcenia zwichnięcie stawu barkowego etiopatogeneza objawy leczenie zwichnięcia stawu biodrowego przyczyny objawy leczenie zwichnięcie stawu skokowego przyczyny objawy leczenie skręcenie stawu barkowo-obojczykowego przyczyny objawy leczenie skręcenie stawu skokowego przyczyny objawy leczenie f. Złamania kości kończyny górnej i dolnej - rodzaje, leczenie powikłań Podział złamań kości kończyny górnej i dolnej - mechanizm złamania kończyny mechanizm złamania kończyny - objawy złamania kończyny - gojenie się złamań - doraźne zaopatrywanie złamań leczenie zachowawcze złamań nastawienie złamań opatrunek gipsowy leczenie czynnościowe (wyciąg) leczenie operacyjne Najczęstsze powikłania złamań przykurcz niedokrwienny Volkmanna powikłania gojenia się złamania staw rzekomy urazowe zapalenie kości Najczęstsze złamania kości kończyny górnej i dolnej złamanie obojczyka złamanie przedramienia złamanie trzonu kości udowej złamanie goleni g. Obrażenia kończyn - amputacja urazowa Pierwsza pomoc chorego ułożyć ranną kończynę ułożyć powyżej poziomu serca tamowanie krwotoku i zaopatrzenie jałowe rany (załażenie opatrunku uciskowego, wzmocnienie go 2-3 opaskami elastycznymi) w przypadku niecałkowitej amputacji urazowej kończyny należy uszkodzony odcinek kończyny utrzymywać w osi kończyny unieruchomienie zwykłą, pojedynczą szyną Kramera amputowane tkanki zabrać razem z poszkodowanym jak najszybszy transport do szpitala - Zasady pielęgnowania chorego po amputacji kończyny ocena stanu chorego i kończyny ocena stanu świadomości regularna kontrola podstawowych parametrów życiowych obserwacja kikuta pod katem krwawienia kontrola opatrunku na ranie i kontrola rany ułożenie pacjenta w łóżku wsparcie psychiczne pacjenta i jego rodziny ocena pracy nerek (wydalanie moczu) bóle fantomowe (różnicowanie bólu) hartowanie i regulowanie objętości kikuta zasady prawidłowego bandażowania kikuta utrzymanie higieny ciała zapobieganie przykurczom gimnastyka kończyn zdrowych w celu poprawy siły mięśni profilaktyka chorych unieruchomionych profilaktyka zaparć profilaktyka zakrzepów i zatorów gimnastyka oddechowa zapobieganie odleżynom psychoterapia w codziennych kontaktach z pacjentem usprawnianie chorych po amputacji kończyny zależne od przyczyn, techniki, poziomu odjęcia kończyny oraz od wieku i ogólnego stanu zdrowia intensywny program usprawniania u osób młodych po odjęciach urazowych przygotowanie pacjenta do zaprotezowania Opieka pielęgniarska nad chorym po urazie kończyn Zasady pielęgnowania chorego w opatrunku gipsowym Zasady pielęgnowania chorego na wyciągu pośrednim i bezpośrednim Zasady pielęgnowania chorego w łusce gipsowej

• IV. Obrażenia termiczne, elektryczne i chemiczne

Jednostka modułowa

Treści nauczania

a. Oparzenia Patofizjologia oparzeń Podział i klasyfikacja oparzeń stopnie oparzenia ocena głębokości oparzenia - klasyfikacja Birkego ocena rozległości oparzenia reguła 9 diagram Lunda i Browdera Zaburzenia metabolizmu wskutek oparzenia i choroby oparzeniowej fazy choroby oparzeniowej wstrząs oparzeniowy zaburzenia hemodynamiczne czyli zaburzenia w makro i mikrokrążeniu zaburzenia metaboliczne zaburzenia funkcji poszczególnych narządów zasady przetaczania płynów przyczyny zwiększonego metabolizmu organizmu wskutek oparzenia - Pierwsza pomoc w oparzeniach na miejscu wypadku usunąć oparzonego z miejsca wypadku dokładnie ugasić ubranie zabezpieczyć drożność dróg oddechowych oziębić powierzchnię oparzoną założyć suchy, jałowy opatrunek podać środki przeciwbólowe transport chorego do szpitala - Leczenie ogólne i miejscowe oparzeń postępowanie przeciwwstrząsowe leczenie choroby oparzeniowej i zapobieganie jej powikłaniom uzupełnianie niedoborów białkowych i elektrolitowych leczenie miejscowe ran oparzeniowych metoda otwarta metoda zamknięta - Nowoczesne poglądy na leczenie oparzeń - Przeszczepy skórne autoprzeszczepy skóry alloprzeszczepy skóry przeszczep skóry liofilizowanej - Pielęgnowanie chorego oparzonego zasady pielęgnowania chorego we wstrząsie (1 faza choroby oparzeniowej) podawanie środków przeciwbólowych nawadnianie i odżywianie chorego badania laboratoryjne kontrola diurezy bilans płynów antybiotykoterapia codzienna zmiana pościeli toaleta ciała stosowanie udogodnień zasady wykonywania opatrunków na ranie oparzeniowej zapobieganie następstwom oparzeń rehabilitacja psychiczna chorych oparzonych aktywizacja w okresie zdrowienia wsparcie psychiczne pielęgnowanie pacjenta u którego położono przeszczep skóry mikroklimat sali (temperatura 25^0C, wilgotność) - Nowoczesne opatrunki na rany oparzeniowe Opsite Omniderm zalety opatrunków gotowych b. Odmrożenia Patofizjologia odmrożeń Podział odmrożeń Stopnie odmrożenia Pierwsza pomoc w odmrożeniach rozgrzanie miejsca odmrożonego ogólne ogrzewanie (ciepłe płyny), ciepłe pomieszczenie zdjąć przemoczone ubranie, skórę wytrzeć do sucha leczenie farmakologiczne (leki krążeniowe, przeciwbólowe, heparyna) zaopatrzenie miejsc odmrożonych jałowym opatrunkiem podanie anatoksyny tężcowej (1 dawka) i surowicy przeciwtężcowej (po próbie uczuleniowej) nie rozcierać miejsc odmrożonych śniegiem przestrzegać w postępowaniu z chorym zasad ścisłej jałowości Leczenie ogólne i miejscowe odmrożeń ogrzanie okolicy, która uległa odmrożeniu sposób „ciało do ciała” zanurzenie kończyny w wodzie o temperaturze 42^0C pomiar podstawowych parametrów życiowych opatrunki na miejsca odmrożone z zachowaniem zasad aseptyki zapobieganie zakażeniom Zasady pielęgnowania chorego z odmrożeniem c. Porażenia prądem mechanizmy porażeń elektrycznych działanie prądu na ustrój ludzki uszkodzenia organizmu wywołane prądem obrażenia układu mięśniowego i kostnego niewydolność nerek obrażenia brzucha zmiany związane z uszkodzeniem układu nerwowego - Pierwsza pomoc w obrażeniach elektrycznych odcięcie źródła prądu ocena stanu poszkodowanego i zaistniałych obrażeń ciała udrożnienie / przywrócenie funkcji oddychania zbadanie tętna i ocena układu krążenia ewentualne wykonanie pośredniego masażu serca przewiezienie szybkie pacjenta do szpitala Podstawowe zasady postępowania w obrażeniach elektrycznych założenie wkłucia do żyły przetaczanie płynów godzinowa zbiórka moczu oznaczenie hematokrytu obserwacja brzucha badanie EKG i EEG badanie okulistyczne Leczenie rozległego obrażenia elektrycznego przetaczanie płynów (PWE, Sol. Ringerii) diureza godzinowa, bilans płynów zwalczanie kwasicy podawanie leków przeciwzakrzepowych podawanie Mannitolu odjęcia kończyn Pielęgnowanie chorego porażonego prądem założenie wkłucia do żyły i przetaczanie w stałym wlewie dożylnym płynów (np. Sol. Ringeri) kontrola podstawowych parametrów życiowych godzinowa zbiórka moczu, bilans płynów nawadnianie i odżywianie chorego ułożenie pacjenta w łóżku i zapewnienie bezpieczeństwa obserwacja pacjenta w kierunku powikłań wczesnych i późnych antybiotykoterapia pielęgnowanie rany wycięcie martwych tkanek w okresie widocznej demarkacji psychoterapia usprawnianie pacjenta profilaktyka odleżyn i zakrzepicy kończyn dolnych przygotowanie pacjenta do samoopieki

• V. Chirurgia ortopedyczna

Jednostka modułowa

Treści nauczania

Chirurgia ortopedyczna

a. Podstawy fizjopatologii, statyki i biomechaniki narządu ruchu fizjopatologia i biomechanika stawów fizjopatplogia mięśni zasady statyki narządu ruchu b. Wybrane choroby narządu ruchu c. Metody leczenia Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa czynniki przyśpieszające tworzenie się zmian zwyrodnieniowych objawy choroby leczenie zachowawcze metody leczenia zachowawczego leczenie operacyjne wskazania do leczenia operacyjnego metody leczenia operacyjnego Koksartroza stawu biodrowego przyczyny objawy metody leczenia zachowawczego leczenie operacyjne endoproteza stawu biodrowego częściowa plastyka stawu rodzaje endoprotez Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza) skrzywienie idiopatyczne skrzywienie wtórne patogeneza skolioz objawy skoliozy leczenie nieoperacyjne ćwiczenia redresyjne wyciągi gorsety gipsowe ćwiczenia według Klappa pływanie okłady parafinowe i masaże leczenie operacyjne aloplastyka Grucy dystrakcja kręgosłupa usztywnienie tylne epifizektomia Złamania trzonu kości ramiennej objawy złamania objawy uszkodzenia nerwu promieniowego leczenie Gonartroza etiopatogeneza objawy kliniczne leczenie zachowawcze (objawowe) redukcja obciążenia, chodzenia i stania odciążenie za pomocą laski ciepłe okłady elektroterapia iniekcje dostawowe leczenie operacyjne artroplastyka rehabilitacja w ramach leczenia zachowawczego rehabilitacja kończyny po zabiegu operacyjnym Złamanie rzepki etiopatogeneza przyczyny złamania rzepki objawy metody diagnostyczne leczenie zachowawcze tutor leczenie operacyjne sposób Thomsona sposób Webera zespolenie okrężne wieloodłamowego złamania rzepki metodą Prof. Grucy Złamanie trzonów kości goleni przyczyny złamań podział złamań kości goleni objawy złamania kości goleni diagnozowanie leczenie nieoperacyjne nastawienie i unieruchomienie w opatrunku gipsowym wyciąg szkieletowy (bezpośredni) leczenie operacyjne ZESPOL (Zespolenie Polskie) d. Przygotowanie chorego do operacji ortopedycznej wyjaśnienie choremu istoty zabiegu operacyjnego oraz sposobu przygotowania się do zabiegu dokładna ocena stanu zdrowia pacjenta wyleczenie wszystkich ognisk zakażenia w organizmie badania podstawowe wykonywane przed zabiegiem operacyjnym badania biochemiczne krwi badanie moczu EKG badania radiologiczne płuc i kości - badania specjalistyczne wykonywane przed zabiegiem operacyjnym CT , Rezonans Magnetyczny, USG-Doplera , USG- stawów ocena stanu psychicznego pacjenta leczenie przeciwbólowe nauczenie pacjenta korzystania z uchwytów na ramach bałkańskich łóżka ortopedycznego nauka ćwiczeń oddechowych rozmowa z chorym w celu zminimalizowania lęku przed operacją kąpiel całego ciała przygotowanie przewodu pokarmowego przygotowanie pola operacyjnego skompletowanie dokumentacji łącznie ze świadomą zgodą pacjenta na zabieg operacyjny e. Pielęgnowanie chorego z kończyną na wyciągu z opatrunkiem gipsowym po operacji ortopedycznej ułożenie chorego intensywny nadzór pooperacyjny obserwacja kończyny w opatrunku gipsowym obserwacja kończyny na wyciągu - obciążania kontrola drożności drenów przetaczanie płynów monitorowanie bólu higiena ciała pacjenta bilansowanie płynów przyjętych i wydalonych odżywianie profilaktyka powikłań przeciwodleżynowa przeciwzakrzepowa gimnastyka oddechowa uruchamianie pacjenta zależne od rodzaju metody leczenia rodzaje ćwiczeń zapewnienie bezpieczeństwa troska o sferę psychiczną i społeczną pacjenta edukacja pacjenta zalecenia dla pacjenta wypisywanego do domu kontynuacja ćwiczeń usprawniających dalsza rehabilitacja poszpitalna odpoczynek dieta w okresie rekonwalescencji samokontrola i obserwacja miejsca operowanego wizyta kontrolna w poradni ortopedycznej

Wskazówki metodyczne dotyczące realizacji programu:

Czas realizacji: zajęcia teoretyczne - 75 godzin dydaktycznych ( wykłady - 30 godzin, ćwiczenia - 45 godzin)

Sposób zaliczania: test końcowy, praca pisemna ( proces pielęgnowania na zaliczenie ćwiczeń

Formy zajęć: wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, metoda sytuacyjna, ćwiczenia

Wykładowcy: spełniają wymogi wskazane w programie ramowym, pielęgniarka specjalistka w dziedzinie Pielęgniarstwo chirurgiczne ze stażem pracy powyżej 5 lat, magister pielęgniarstwa ze stażem pracy powyżej 5 lat, lekarz specjalista ortopeda ze stażem pracy powyżej 5 lat.

Wykaz niezbędnych środków dydaktycznych: rzutnik multimedialny, rzutnik foliogramów i przeźroczy, standardy i procedury., plansze tematyczne, filmy tematyczne.

Literatura:

• Obowiązująca

• J. Kołodziej „Urazy klatki piersiowej” PZWL Warszawa 2004

• Harold,Urschel „Chirurgia klatki piersiowej, Medycyna praktyczna 2000

• J. Strużyna „Oparzenia w katastrofach i masowy ch zdarzeniach” PZWL Warszawa 2004

• J.Strużyna „Wczesne leczenie oparzeń” PZWL Warszawa 2006

• J.Smercka „ABC oparzeń” Górnicki Wydawnictwa Medyczne 2007

• J.Grzybowski „Biologia rany oparzeniowej” Alfa Medica Press 2001 Bielsko-Biała

• R.Slusarz „wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa neurochirurgicznego” AM Bydgoszcz 2002

• R.Ślusarz, M.Szewczyk „Pielęgniarstwo w neurochirurgii” Borgis Warszawa 2006

• W.Kozubski „Choroby układu nerwowego” PZWL Warszawa 2003

• I.Bone,K.W.LindsaY „Neurologia i neurochirurgia” Urban&Partner 2006

• K.Adamczyk „Pielęgniarstwo neurologiczne” Czelej Lublin 2000

• R.Novelline,J.Rhea „100 rozpoznań - urazy” MediPage 2007

• S.Fernandez, Z.Śliwiński „Metoda leczenia skolioz, kifoz, lordoz” Markmed 2008

• J.Nowotny „Podstawy kliniczne fizjoterapii w dysfunkcjach narządu ruchu” MedPage 2006

• Neurologia i Neurochirurgia Polska - roczniki 2000-2008

• J.Górajek_Jóźwik, W.Ciechaniewicz - Zasady postępowania w wybranych stanach klinicznych” Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie 1999

• P.Lloyd,E.Szwałkiewicz „Zasady podnoszenia i pomieszczania pacjentów” Urban& Partner 2000

• K.Adamczyk, K. Turowski „Procedury pielegnowania w neurologii i neurochirurgii” NEUROCENTRUM 2007

• Currie D.G. (tłumaczenia Kamiński B.): Postępowanie w urazach głowy. Medica Press, Bielsko-Biała 1994

• Dega W.: Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1983

• Dziak A. (red.): Opatrunki unieruchamiające w ortopedii i traumatologii. PZWL, Warszawa 1995

• GaździkT.S.: Ortopedia i traumatologia. PZWL, Warszawa 1998

• Gedliczka O.(red.): Zasady postępowania w obrażeniach ciała. Medycyna Praktyczna, Kraków 1993

• Hunt P., Sendell B. (tłumaie Kącki J., Kącka-Cajner A.): Pielęgniarstwo dorosłych z określonymi zaburzeniami fizjologicznymi. PZWL, Warszawa1990

• Kamiński B., Dziak A.: Postępowanie w stanach zagrożenia życia. PZWL, Warszawa 1997

• Płachta H. (red.): Urazy brzucha. PZWL, Warszawa 1995

• Potocki J.: Pielęgnowanie w oparzeniach. PZWL, Warszawa 1987

• Rowley I.D. (tłumaczenie Rybakowski F.): Rehabilitacja po zabiegach ortopedycznych. Aktualności chirurgiczne T.4.Nr 4, 1996

Uzupełniająca:

1. Dison N.: Technika zabiegów pielęgniarskich. PZWL, Warszawa 1998

2. Kamiński B. (red.): Anestezjologia i intensywna opieka medyczna dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 1988

3. Karwowski A. (red.): Chirurgia i anestezjologia w praktyce ambulatoryjnej. PZWL, Warszawa 1990

4. Kramer J.: Ortopedia. Springer PWN, Warszawa 1997

5. Piątkowska S. (red.): Ortopedia, traumatologia i rehabilitacja narządów ruchu. PZWL, Warszawa 1990

6. Rowiński W., Dziak A.: Chirurgia dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 1999

7. Tylman D., Dziak A. (red.): Traumatologia narządów ruchu. T I, II. PZWL, Warszawa 1996

8. Adamczyk K., Turowski K.: Wybrane szczegółowe standardy opieki klinicznej. AM, Lublin 1996

9. T. Gaździk „Ortopedia i traumatologia”, PZWL Warszawa 2007

10. M.Woźniewski, J.Kołodziej „Rehabilitacja w chirurgii” PZWL Warszawa 2006

11. J.Bielawski „Zapalenie kości” PZWL Warszawa 2006

12. K.Spodaryk „Patologia narzadu ruchu” PZWL Warszawa 2002

13. T. Gaździk „podstawy ortopedii i traumatologii narządu ruchu” PZWL Warszawa 2005

14. D.Dylman, A.Dziak „Traumatologia narządu ruchu” PZWL Warszawa 2008

15. S.Dziak, A. Tacjara - Urazy i Uszkodzenia w sporcie” Kasper 2000

---