CO TO JEST LIPOFUSCYNA ? (barwnik starości)
Odkłada się w protoplazmie, ciemna substancja o złożonej budowie, pojaw8iająca się przede wszystkim w komórkach starczych, a także zwyrodniałych na skutek przewlekłych procesów chorobowych
jest to utleniony pigment, który intensyfikuje brunatno-czarny kolor plam. Jej nagromadzenie spowodowane jest:
-zwiększeniem jej powstawania przez utlenianie białek, gdyż lipofuscyna jest oksydowanym białkiem.
- zmniejszeniem się jej degradacji związanym ze spowolnieniem aktywności PROTEASOMU, głównego systemu degradacji oksydowanych białek
lipofuscyna, wewnątrzkomórkowy brązowy barwnik, wytwarzany najprawdopodobniej podczas procesów utleniania lipidów i lipoprotein.
CHÓD STARCZY
Zmiany chodu u os. starszej
- mniejsza prędkość chodu
- skrócenie długości kroku
- większa część cyklu chodu spędzana jest w dwunożnym podparciu
- poszerzenie rozstawu stóp ( poszerzenie podstawy)
- mniejsza częstość kroków
Inne cechy chodu
- zmienność , większe zróżnicowanie
+ długość
+szerokość
+ czas trwania kroku
- częste gubienie kroku
-brak unoszenia stóp nad podłogę
- pochylenie sylwetki
+ przesunięcie środka ciężkości do przodu
+ ugięcie kolan celem wyrównania
- zab. Koordynacji między kkg a kkd
Chód starczy
Związane z wiekiem zab. Chodu bez żadnych patologicznych zmian klinicznych
Miałby to być chód
- na szerokiej podstawie
- drobnych kroków
- ze zmniejszoną pracą kkg
- pochylona sylwetką
- zgięciem kolan i bioder
- chara. się niepewnością i sztywnością przy zwrotach, czasem także trudnością w rozpoczęciu chodu i tendencją do upadków
Jednak ten rodzaj chodu jest podobny do występującego w innych jednostkach klinicznych i niewystarczający do postawienia jednoznacznej diagnozy
Typy chodu, zaburzenia
Chód obwodzący ( koszący)-kd ustawia się w potrójnym wyproście(st.biod, st.kol, st.skok), aby nie zaczepić o podłoże, P zatacza kończyną łuk na zew ( niedowład połowiczy)
Chód nożycowy- tożsamy z obustronnym chodem obwodzącym (uszkodzenie górnego neuronu ruchowego).
Chód przyspieszający (drobnymi krokami)- ch. Parkinsona, P szura stopami po podłożu, ledwie odrywając stop od ziemi. Często przyspieszenie przy próbach ruszenia z miejsca i przy napotknięciu na przeszkodę lub wykonywaniu zwrotu. Zgięciowa postawa ciała, niewielkie lub zniesione współruchy kkg przy chodzeniu. Propulsja, retropulsja.
Chód móżdżkowy- stawianie stóp na szerokiej postawie, długość kroków nieregularna. P chwieje się na boki, do przodu lub do tyłu. W ciężkich przypadkach niemożliwe jest stanie bez pomocy, nawet z otwartymi oczami ( chroniczny alko, postępujące porażenie nadjądrowe, Sm, guzy móżdżku)
Chód na szerokiej podstawie- apraksja zależna od płatów czołowych jest przyczyną, zgięciowa postawa ciała, skrócenie dł.kroku, spowolnienie kroku, szuranie nogami
Chód tupiący na szerokiej podstawie- w ataksji czuciowej. P spogląda na stopy, próbuje wzrokiem skompensować brak impulsów proprioceptywnych. Dodatni obj. Romberga- traci równowagę przy złączonych nogach i zamkniętych oczach.
Chód ostrożny- najczęstsze zaburzenie z poziomu najwyższego, często u os. w podeszłym wieku, zmniejszona dł.kroków, poszerzenie podstawy, skrócenie fazy przeniesienia, zachowanie rytmiczności kroków, postawa zgarbiona
STOPA CUKRZYCOWA
jest to zespół objawów klinicznych związanych ze zmianami stóp u osób chorych na cukrzycę, jest to przewlekłe powikłanie obejmujące tkanki miękkie, a w szczególnych przypadkach również kości. Powikłanie to występuje z powodu uszkodzenia układu nerwowego, zaburzeń ukrwienia oraz podatności na infekcje bakteryjne. Nie leczony zespół stopy cukrzycowej w skrajnych przypadkach może doprowadzić do amputacji nóg
Objawy stopy cukrzycowej:
skóra na stopach jest cienka, łuszczy się, jest sucha
niedokrwienie stóp, skóra jest sinawa
skóra pozbawiona jest owłosienia
paznokcie są zdeformowane
powstają uszkodzenia skóry, otarcia, zranienia, pęknięcia skóry, zrogowacenia
następuje zaburzone odczuwanie bólu
nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne
problemy z gojeniem się skóry
Trzy typy stopy cukrzycowej:
neuropatyczna stopa cukrzycowa - konsekwencja uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Osoba z tym typem stopy cukrzycowej nie jest w stanie rozpoznać temperatury, nie rozpoznaje dotyku, może pojawiać się charakterystyczne uczucie palenia i pieczenia stopy, drętwienie placów u stóp
choroba niedokrwienna stopy - wywołana jest miażdżycą tętnic, skóra jest niedożywiona. Początkowo niedokrwienie może objawiać się bólami stóp.
neuropatyczna-niedokrwienna stopa cukrzycowa - łączy w sobie dwa poprzednie typy, chory ma owrzodzenia, pęknięcia na stopie, jednak nie czuje bólu.
Leczenie
W przypadku, kiedy chory znajdzie się w szpitalu, program leczenia rozpoczyna się od unieruchomienia nogi, odciążenia jej i leżenia w łóżku. Zapobiega to szerzeniu się zakażenia i polepsza utlenowanie tkanek stopy.
Równocześnie chirurg przystępuje do zaopatrzenia ran i ropni, oceny ich rozległości, usunięcia tkanek martwiczych, pobrania treści ropnej na posiewy bakteriologiczne i podaje odpowiednie antybiotyki. Ocenia się też stan ukrwienia i unerwienia stopy z myślą o ewentualnym leczeniu operacyjnym, którego celem jest polepszenie przepływu krwi w stopie. Udrażnia się więc zwężone naczynia krwionośne w kończynie, stosuje różnorodne protezy naczyniowe, pozwalające ominąć zatkane tętnice albo wykonuje sympatektomię lędźwiową (szczególnie w zespole stopy cukrzycowej niedokrwiennej). W ten sposób można uzyskać rozszerzenie naczyń tętniczych w kończynie dolnej
Wraz z leczeniem chirurgicznym kontroluje się poziom cukru w organizmie oraz podaje leki wspomagające lecznie. Oprócz insuliny i antybiotyków chory otrzymuje leki poprawiające ukrwienie kończyny, zmniejszające lepkość krwi, ułatwiające docieranie jej do niedokrwionych struktur, poprawiające gojenie i bliznowacenie ran. Stosuje się również odpowiednią dietę
Zespół stopy cukrzycowej charakteryzuje się dużą podatnością na zakażenia egzogenne, do których najczęściej dochodzi w wyniku zakażenia florą pochodzącą ze skóry. By tego uniknąć należy zwrócić szczególną uwagę na higienę, czyli częste mycie jak i okresowe odkażanie. W tym celu proponujemy bezdotykowy dozownik do odkażania stóp Footster, który po włożeniu stopy spryskuje ją środkiem dezynfekcyjnym od dołu jak i od góry, co zapewnia skuteczną dezynfekcję skóry
Ozon( generatory ozonu) jest środkiem bezpośrednio zapobiegającym powstawaniu zespołu stopy cukrzycowej jak i wspierającym rehabilitację pacjenta dotkniętego zespołem stopy cukrzycowej oraz pacjenta po amputacji stopy. Ozon ma działanie bakteriobójcze, szczególnie na bakterie beztlenowe, grzybobójcze i wirusobójcze.
Kąpiele w wodzie nasyconej ozonem lub natlenianie ozonem gazowym mogą stać się najskuteczniejszą metodą rehabilitacji.
Wykorzystanie kąpieli w wodzie ozonowanej lub natleniania stopy ozonem gazowym jako metody rehabilitacji pacjenta z zespołem stopy cukrzycowej może zapobiec nieuchronnemu zapaleniu kości, a tym samym znacznie skrócić czas i koszt leczenia chorego. W wielu przypadkach pozwala również na radykalne ograniczenie zakresu planowanych amputacji.
OBJAWY DEPRESJI
Psychologiczne
-obniżenie nastroju
- znaczne osłabienie zainteresowania światem zew.
- osłabienie odczuwania przyjemności
- poczucie niskiej wartości
- myśli samobójcze
Somatyczne
- zmęczenie
- zaburzenia łaknienia
-zaburzenia snu
Psychomotoryczne
-spowolnienie lub pobudzenie
Poznawcze
-trudności z koncentracją
-niezdolność do podejmowania decyzji
OKRESY STAROŚCI
Podokres starości wczesnej 60-74 r.ż.
-„- właściwej 75-89 r.ż.
-„- długowieczności 90 lat i więcej
GERONTOLOGIA- jest nauka interdyscyplinarną o starzeniu się i starości, zajmującą się szerokim zakresem zagadnień, od biol. I genetyki, poprzez medycynę, psych. I demografię. Nie należy zawężać jej do zagadnień medycznych. Dzieli się na dwa kierunki
Biologiczny (med., biol,reh)
Psychospołeczny (psych, socjologia)
GERIATRIA- dziedzina medycyny dotycząca fizjologicznych i patologicznych aspektów starzenia się człowieka oraz problemów klinicznych starszego wieku. Medycyna starości
Skala Reisberga ( artykuł)
W ocenie stopnia zaawansowania klinicznego choroby Alzheimera wykorzystuje się najczęściej Globalną Skalę Demencji (GDS - Global Deterioration Scale wg Reisberga):
Stopień zaawansowania |
Objawy |
I brak |
brak zaburzeń poznawczych |
II graniczne |
pogranicze otępienia (np. zapominanie nazwisk bliskich) |
III niewielkie |
niewielkie otępienie (np. zagubienie w podróży) |
IV umiarkowane |
umiarkowane otępinie (zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni) |
V średnie |
średnio nasilone otępienie (niesamodzielny w samoobsłudze) |
VI znaczne |
znaczne otępienie (nietrzymanie zwieraczy, zachowania urojeniowe) |
VII bardzo ciężkie |
bardzo ciężkie otępienie (utrata mowy, utrata zdolności psychomotorycznych np. chodzenia, móżg przestaje sterować funkcjami organizmu) |
GSOD - geriatryczna skala oceny depresji( oprac. Jerome Yesavage)
od 1983 roku jest najczęściej stosowaną skalą przesiewową u osób w podeszłym wieku. Charakteryzuje się dużą czułością 85% i specyficznością 68%. Skalę wypełnia pacjent samodzielnie odpowiadając na 30 pytań. Wersja skrócona 15 pytań ( 0-5 bez depresji, 6-15 depresja o rosnącym nasileniu). Stosowana w diagnostyce depresji w wieku podeszłym.
(Za każdą odpowiedź twierdzącą 1 punkt)
0 - 10 punktów |
- pacjent bez depresji |
11 - 20 punktów |
- lekka depresja |
21 i więcej punktów |
- ciężka depresja |
otępienie choroba Alzheimera otępienie naczyniopochodne
początek powolny nagły
przebieg liniowy skokowy
nastrój podwyższony obniżony
krytycyzm brak zachowany
płeć żeńska męska
skargi, bóle brak obecne
zmiany w CT uogólnione ogniskowe
zaburzenia neurologiczne brak obecne
Różnicowanie choroby Alzheimera i depresji objaw choroba Alzheimera depresja
początek nieuchwytny w czasie ostry
przebieg postępujący niepostępujący
zaburzenia pamięci świeżej świeżej i trwałej
pogorszenie nocą rano
krytycyzm brak zachowany
nastrój labilny stabilny
|
|
|
|
ZAĆMA, JASKRA ( z czego wynikają, objawy)
ZAĆMA(katarakta)- to zmętnienie soczewki, które obniża ostrość wzroku do 5/8 lub poniżej.
Czynniki ryzyka - wiek
- palenie
- złe odżywianie
- lecz.kortykosteroidami
- atopowe zapalenie skóry
- ekspozycja na promienie ultrafioletowe
Przyczyna- zmniejszenie rozpuszczalności białek soczewki w wyniku uszkodzenia oksydacyjnego; prowadzi to do tworzenia się nierozpuszczalnych zmętnień w tkance przejrzystej.
Objawy- zmiana refrakcji polega na powodowaniu krótkowzroczności
-olśnienie
- bezbolesne, postępujące pogorszenie ostrości wzroku
- szybkość utraty widzenia jest zmienna
- szybkie męczenie się oka ( zaćma związana z wiekiem)
- zniekształcone widzenie przedmiotów (-„-)
JASKRA -schorzenie charakteryzujące się podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym, które może prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty widzenia.
Jaskra zamkniętego kąta- jedyny rodzaj jaskry który może być wyleczony
Czynn.ryzyka- anatomicznie płytka komora przednia, zwłaszcza na obwodzie.
- wiek- komora spłyca się wraz z wiekiem, bo soczewka przez całe
życie zwiększa swoją grubość przesuwając tęczówkę do
przodu.
- os.dalekowzroczne- mają mniejsze gałki oczne
Objawy- zwykle w jednym oku
- szybki wzrost ciśnienia śródgałkowego
- zaczerwienienie, ból oka i jego okolic
- silny ból głowy
- nudności, wymioty
- zamglenie widzenia
- przed zamgleniem CH. widzą koła tęczowe wokół świateł (przez
obrzęk rogówki)
- ostry atak- oko jest tkliwe, wydaje się twardsze niż drugie oko
- jeśli cieśn. nadal wzrasta ->ciężkie wymioty, nudności->
podejrzenie ostrego brzucha
-nieodwracalne uszkodzenie wzroku (48-72h)
Jaskra otwartego kąta-80%, nie może być wyleczona, może być kontrolowana przez leki.
Objawy- początek podstepny, zwykle bezobjawowy
- ciśnienie śródgałkowe wysokie/ może utrzymywać się w granicach
normy
-ubytki w polu widzenia ( CH. do późnej starości może tego nie zauważyć
Jaskra wtórna- chara. się procesem patologicznym, który anatomicznie lub funkcjonalnie
blokuje kanały odpływowe.
Przyczyny
-w cukrzycy i zakrzepie żyły środkowej siatkówki bł. włóknisto-
naczyniowej może wrastać na kąt przesączania i zamykać kanały odpływowe.
- zap.bł.naczyniowej , zap. Oka- kom.zapalne lub ich resztki mogą zatykać
kanały odpływowe
- guzy śródgałkowe( ucisk na kąt komory przedniej, kom.nowotwor. blokują
Kanały odpływowe)
Objawy- zaczerwienienie
- dolegliwości ze str.oka
- przewlekły ból
- przewlekły ból
- obniżenie ostrości wzroku
TRANSFERY
Pediturn- dysk obrotowy, gdy P nie może nam pomóc
- przy pionizacji i przenoszeniu z wózka np. na ubikacje, z wózka na łóżka etc.
- do samochodu- zabezpieczenie st. międzykręgowego przed mikrourazami, które
następują przy częstym wsiadaniu/wysiadaniu
Easybelt, flexibelt- pas do przemieszczania, uchwyty poziomo i pionowo ułożone
- cz.wew- miękki materiał
- konstrukcja klamry- łatwe rozpinanie
- pomocny przy asekuracji np. spacer (2os. asek- ręce za plecami P skrzyżnie)
- przy poprawianiu P w łózku ( ześlizgnął się)- pas +mat.antypośliz. pod nogi
- przy pionizacji- pas ma T i P- współpraca przy pionizacji
Transfer board- śliska deska używana do przenoszenia z miejsce na miejsce ( różnica w wys.)
- długa na 60cm ( łózka na wózek, z wózka na toalete)
- dł. na 75 cm- z wózka do samochodu ( jest bardziej sztywna)
Maxinosze( fleximove, maximove) - do przesuwania P. w górę łóżka, na krawędź, z łóżka na łóżko,
Podnoszenie P z ziemi
- podpiera głowę, barki, biodra
- cz. dolna bardzo gładka, w środku dwa wkłady
- dolny uchwyt przy przenoszeniu łączymy z ręcznikiem lub pasem
- do przenoszenia możemy użyć+ mini noszy pod nogi (przesuwamy kkd i biodra
do krawędzi, później przesuwamy T)
- ciężki P- 2 os. przenoszą, 3 os. podnoszą z ziemi
-podnoszenie z iemi- lżejsi P- od kolan w górę maxi nosze
Mininosze ( transfer sling, minimove)- dwie pary uchwytów( krótkie dla szczupłych)
-pod nogi, pod biodra(przy wstawaniu, siadaniu), pod barki(podciąganie do góry)
- przy zab.nap.mm T-> dwie pary mininosz
- mininosze+ śliska deska+ pod stopy stopień dla zmniejszenia tarcia
(z wózka na łóżko, a jest duża różnica wysokości; z wózka do samochodu)
-pod pośladki- P siedzi na ziemi a jest lekki
Śliska poduszka, wąska poduszka
- bardzo uniwersalna
-przemieszczanie P w górę łóżka, obracanie P, przenoszenie na wózek
-poduszka+pas-> przenoszenie z wózka na łózko, 2 os. do ciężkiej osoby
- ześlizgnięcie się P- poduszka pod barki, mininosze pod biodra
- poduszka pod podkładem przy obracaniu P
Easyslide - długi materac, śliski nylon, nieprzemakalny pokrowiec
- z łóżka na łóżko ( wózek leżący)
- obracanie na łóżku, z brzucha na plecy
- dobry przy P wrażliwych na ból
Krótki materac z pokrowcem, ( sliding mat ?)-od ioder do barków
- wąski materac , przy przenoszeniu ciężkich części ciała
-przy częstym przemieszczaniach z boku na bok
Szeroki podkład z pasam( sliding sheet ?)- pokrowiec śliski, boczne cz.-antypoślizgowy
Materac
- pasy do ramy łózka mocujemy, by podkład się nie ślizgał
- możemy go rolować- oparcie na plecy przy l.bokiem
- max możliwości przy zmianach pozycji w łózku
Szeroki materac- P może się samodzielnie przekręcić, obracać się w łózku
-dla P ciężkich/ wrażliwych na ból
- twarz P skierowana w nasza str. przy przewracaniu na bok, pchamy za
barki, biodra
NIEWYDOLNOŚĆ UKŁADU KRĘGOWO-PODSTAWNEGO
Przyczyny- zator, zakrzep, skurcz naczynia.
-wpływ chor.ogólnoustrojowych, stan ukł.serco-naczyn, wartości ciśń.tęt,
możliwość wytworzenia się krążenia obocznego
Objawy- przejściowe zab. równowagi
- tendencje do upadków
- spadek ostrości widzenia
- widzenie podwójne
-parestezje na twarzy
- okresy mowy skandowanej
-ataksja (niezborność)
GRUPA OS. STARSZYCH NARAŻONA NA NIEDOŻYWIENIE
Osoby które
Cierpią na ch.przewlekłe
Przebyły operację lub były hospitalizowane
Maja trudności w przeżuwaniu lub połykaniu pokarmu
Cierpią na depresję
Mieszkają same
Maja ograniczona sprawność fizyczną, problemy z poruszaniem się
Znajdują się w trudnej sytuacji materialnej
PĘCHERZE NEUROGENNE
dysfunkcja która, polega na tym że nerwy, które powinny przekazywać polecenia i komunikaty z pęcherza do mózgu, i z mózgu do mięśni okalających pęcherz nie pracują prawidłowo, przez co ściśnięcie i rozluźnienie mięśni jest zaburzone.
Przyczyny powstania pęcherza neurogennego:
* genetycznie uwarunkowane kłopoty z układem nerwowym
* wypadki powodujące uszkodzenie mózgu lub urazy rdzenia kręgowego
* zatrucia metalami ciężkimi
* cukrzyca
* ostre infekcji
W oparciu o urodynamiczną ocenę pęcherza i cewki wyróżniamy
Nadreaktywny wypieracz i nadreaktywny zwieracz
Nadreaktywny wypieracz z prawidłowym lub porażonym zwieraczem
Nieczynny wypieracz z nadreaktywny zwieraczem
Nieczynny wypieracz z porażonym, nieczynnym zwieraczem.
POWIKŁANIA CUKRZYCOWE
Ostre- ostre powikłania metaboliczne ( hipoglikemia, długotrwała hiperglikemia,
śpiączka hiperosmolarna, cukrzycowa kwasica ketonowa
- ostre powikłania infekcyjne ( zakażenia uk. Moczowego, inne infekcje)
- inne ( z winy chorego, jatrogenne)
Późne, przewlekłe ( przyczyną powikłań są uszkodzenia naczyń krwionośnych: mikroangiopatia, dotycząca drobnych naczyń i nacz. włosowatych oraz makroangiopatia prowadząca do zmian miażdżycowych naczyń o średniej i dużej średnicy)
mikroangiopatia
- retinopatia- ryzyko utraty wzroku
- nefropatia
- neuropatia- obj.”skarpetek”, „rękawiczek”
makroangiopatia
-ch. niedokrwienna serca, zawał m.sercowego
- zespół stopy cukrzycowej
- udar mózgu
SKALA WAGNERA (stopień zaawansowania stopy cukrzycowej)
Stopa o wysokim ryzyku owrzodzenia
Owrzodzenie obejmujące skórę
Owrzodzenie penetrujące do ścięgien i mm
Głębokie owrzodzenie z tworzącym się ropniem, często z zapaleniem kości
Ograniczona martwica
Rozległa martwica obejmująca całą stopę
REHABILITACJA W CUKRZYCY
aktywność fizyczna- czynnik prewencyjny
- bardzo szybki marsz, szybki marsz na miękkiej nawierzchni
- powolne pływanie
- lekki wys.podczas jazdy na rowerze
- aerobik, gry z piłką, narciarstwo
akt.fiz- bezpośr. zwiększa wrażliwość na insulinę
- pośrednio przez redukcję całkowitej ilości tk.tłuszcz. lub zmianię jej rozmieszczenia
regularna akt.fiz. przynosi korzyści fizjologiczne, psychol. I społeczne
fizjologiczne
uzyskanie i/lub utrzymanie należnej masy ciała, zwiększenie
masy mm, zmniejsz.ilości tk.tłuszczowej
poprawa tonusu mm, zwieksz.siły mm, zwiększ.wytrzymałości
fizycznej
poprawa elastyczności, gibkości w ukł.ruchu i szybkości ruchów
poprawa równowagi i koordynacji ruchów
wzrost wydolności ukł.krążeniowo-odd
zmniejsz.poziomu frakcji tłuszczowych we krwi
lepsza regulacja poziomu glukozy we krwi
regulacja syntezy katecholamin
poprawa jakości i ilości snu
psychologiczne
ułatwia relaksowanie się
zmniejsza nasilenie stresu
poprawia nastrój
powoduje wzrost poziomu satysfakcji i zadowol. z życia
społeczne
integracja z otoczeniem
wzmacnianie więzi społecznych i kulturowych
nawiązywanie kontaktów towarzyskich
Dodatkowe korzyści z ćw dla cukrzyków
Normalizacja przemiany materii
Zmniejszenie tendencji do kwasicy metabolicznej
Lepszym tkankowym zużyciu glukozy->obniż. glukozy we krwi
Redukcji dobowego zapotrzebowania na insulinę, wzrost wrazliwości
Poprawie krążenia obwodowego
Zapobieganie powikłaniom (stopie cukrzycowej)
Redukcja masy ciała
Pozytywne zmiany w gospo. lipidowej
Obniża się ciśnienie krwi-> zmniej. ryzyka ch.sercowo-naczyniowych
Zmniej. ryzyka makroangiopatii
Ćwiczenia + dieta
Cukrzyca typ I
Ćw.-ryzyko hipoglikemii podczas ćw lub po
Niebezpieczeństwo kwasicy metab.
Ważny właściwy dobór treningu
Ostrożne dawkowanie insuliny
Monitorowanie poziomu glikemii
W cukrzycy typu I mniejsze ryzyko hipoglikemii
Cw- niebezpieczeństwo-> stan niewyrównania metabolicznego cukrzycy
Nie ćw gdy- poziom cukru we krwi wynosi 80mg%(4,5 mmol/l) i mniej
Nie ćw gdy - wartość glikemii powyżej 250mg% z towarzyszącą ketonurią
- glikemia 300mg% bez ketonurii
Ryzyko ćw- incydenty naczynio-sercowe, uszkodz. tk. miękkich i stawów stóp, zaburzeń (utraty) wzroku.
PLANOWANIE ĆWICZEŃ
Przed-kompleksowa ocena kliniczna, ocena wydolności, pisemny program ćw (rodzaj ćw, częstośći, czasu ich trwania i intensywności)
Intensywność-na takim poziomie, by nie dopuścić do metabolicznych przemian beztlenowych-> zwiększają ryzyko powikłań
Początek- edukacja pacjenta (rozumienie rezultatów ćw, objaśnienie wpływu na procesy metaboliczne w org, uświadomić go co robić
by utrzymał prawidłowe stężenie cukru we krwi)
Liczba i czas trwania ćw- potrzebne monitorowanie glikemii, ocena wydoln.fiz. (kalkulacja prawidłowego przedziału wartości tętna dla każdego P oraz monitorowanie tętna podczas ćw.)
Obciążenie- 50-80%wartości tętna max dla danego P
Pamiętać o lekach. Jakie stosuje, jakie skutki uboczne dają
Kinezyterapia naczyniowa- lecz. Zachowawcze
Podczas ćw- zwiększa się przepływ krwi przez pracujące mm(5x)
Poprawa wymiany między krwią a kom.mm
Nowotworzeni naczyń
Poprawie ulega odpływ krwi z dystal. odcinków kk
Działanie p/obrzękowe- zapobiega powikłaniom zakrzepowo-zatorowym
Poz.leżąca, dotyczą wszystkich grup mm
Cel-naprzemienne niedokrwienie i przekrwienie kk
Poszerzamy o ćw. izom- zwiększ. masy mm i przyrost ilości włośniczek
Czas trwania- indywidualne ćw 30-60 min na dobę
Poszezramy o ćw.zespołowe ogólno usprawniające z naciskiem na kkd oraz marsz na dystansie 3-8 km w ciągu doby(tempo, dystans zwiększają się stopniowo)
Fizyko, balneo
Istotne w leczeniu późnych powikłań
Wybór metody zależy od
-lokalizacji zmian
- stopnia niedokrwienia k.
-tempa procesu chorobowego
- chorób współistniejących
Cel- (przewlekłe niedokrwienie kkd)
Przyspieszanie powstawania krążenia obocznego
Zmniejszenie napięcia autonomicznego uk.nerwowego
Zapobieganie powstawaniu zakrzepów
Obniżenie poziomu cholesterolu
Usprawnianie przemian beztlenowych
Optymalizacja dystrybucji tkankowej tlenu
Odruchowe rozszerzenie naczyń
Przewlekłe niedokrwienie-najczęściej stosowane - galwanizacje, jonoforezy magnezowe, wapniowe, histaminowe, prądy diadynamiczne, interferencyjne, ultradźwięki, impulsowe pole magnetyczne małej częstotliwości, masaże klasyczne, podwodne, zabiegi wodolecznicze, kąpiele o zmiennej temp, kąpiele kwasowęglowe i w suchym CO2, kąpiele radonowe, zawijania borowinowe.
Biostymulacja laserowa i elektryczna stymulacja rdzenia kręgowego w lecz. bolesnej obwodowej neuropatii cukrzycowej
Pasta borowinowa- łagodne działanie cieplne
Kąpiel częściowa o stopniowanej temp. wg Hauffego
Sucha kąpiel lodowa- w lecz. P z mikro i makroangiopatia cukrzycową
Odpowiednie obuwie specjalistyczne- owrzodzenia stopy na tle neuropatii- zmniejszenie mechanicznego nacisku na stopę. Edukacja P- jak dbac o stopy
OPISZ TESTY
Wstań idź ( Get up and go )
Wstaje z krzesła->idzie 3m->mija pachołek 180stopni(max 4 kroki)-> wraca-> obraca sie-> siada
Do 10 s norma
10-14 pewne uchylenie
14-20 zaburzenie
20 i więcej nie jest wstanie samodzielnie przejść przez pasy
Czas najważniejszy
Ocenia- zmianę pozycji z siedzącej do stojącej
- ze stojącej do siedzącej
- wykonywanie zwrotów
- równowagę statyczną i dynamiczną
- chód 6 m
Test 5-ciu
Test Pillet
Test Berga
Umożliwia ocenę zab.równowagi, możliwości lokomocyjne raz pozwala rozstrzygnąć, z jaka pomocą techniczną powinien się porusząc P.
14 czynności. Oceniane od 0 do 4. Max 56 punktów.
(przejście z poz.siedzącej do stojącej, stanie bez podparcia, siedzenie bez opierania się stopy na podłodze, przejscie z poz.stojącej do siedzącej, transfery, stanie z zamkniętymi oczami, stanie ze złączonymi nogami, skłon do przodu z wyciągniętymi rękami w kierunku ściany, podniesienie przedmiotu z ziemi, oglądnięcie się i patrzenie do tyłu, obrót o 360stopni, stawianie bez podparcia jedna stopą przed drugą, stanie na jednej nodze)
Test Tinetti- skala równowagi i chodu
Max 28 punktów, poniżej 26 -istnienie problemu, mniej niż 19-ryzyko upadków 5x wyższe
Równowaga
Równowaga podczas stania
Wstawanie z miejsca
Próby wstawania z miejsca
Równowaga bezpośrednio po wstaniu z miejsca (pierwsze 5s)
Równowaga podczas stania
Próba trącania (badany stoi ze stopami jak najbliżej siebie, badający lekko popycha go, trzykrotnie trącając dłonią w kl.piers. na wys.mostku)
Próba trącania przy zamkniętych oczach badanego
Obracanie się o 360 stopni
Siadanie
Max 16 punktów
Chód
Zapoczątkowanie chodu ( bezpośrednio po wydaniu polecenia, żeby iść)
Długość i wysokość kroku
Symetria kroku
Ciągłość chodu
Ścieżka chodu( oceniać w stosunku do płytek podłogowych dł.30cm; odnotować odchylenie rzędu 30cm na odcinku ok.3m wytyczonego toru)
Tułów
Pozycja podczas chodzenia
Max 12 punktów
Test Tinetti uproszczony
Przejście z siedzenia do stania
5-sekundowe unieruchomienie
Przejście 3 metrów
Obrót 180stopni
Przejście ze stania do siedzenia
W skali 0-2 ocenia się samodzielność i sprawność wykonania zadań oraz wystąpienie zaburzeń równowagi (2pkt- samodzielne, bez zaburzeń, 0pkt- wymaga pomocy)
DZIAŁANIA ZAPOBIEGAJĄCE UPADKOM
W celu zapobiegania upadkom należy:
zmodyfikować zagrożenia środowiskowe,
dobrać odpowiednie obuwie,
udzielić porad dotyczących bezpiecznych zachowań,
rozpoznać i leczyć ostre i przewlekłe choroby, tak aby stan chorego był optymalny,
dokonać przeglądu i modyfikacji leczenia (jak najmniej leków, w najniższych skutecznych dawkach),
prowadzić rehabilitację, usprawnianie chodu, utrzymanie równowagi
pomoce techniczne-laski, kule, balkoniki
zapobieganie nagłym spadkom ciśnienia
nauka postępowania po upadku( met konwencjonalna, wstecznego uczenia się ruchów)
Modyfikacja zagrożeń środowiskowych:
poprawienie bezpieczeństwa na schodach (właściwe oświetlenie, poręcze, stopnie oklejone jaskrawą taśmą),
funkcjonalne urządzenie mieszkania,
odpowiednia wysokość stołów, krzeseł, półek, łóżka,
modernizacja łazienki (prysznic, maty antypoślizgowe, uchwyty w sąsiedztwie prysznica i sedesu, sedes umocowany wyżej).
wyeliminowanie czynników sprzyjających upadkom (śliska podłoga, przesuwalne dywaniki, wysokie progi),
uświadomić pacjenta i jego rodzinę o zagrożeniach i możliwościach zapobiegania.
Cechy bezpiecznego obuwia:
stabilizacja stawu skokowego,
łatwe do założenia i zdjęcia,
lekkie,
dopasowane do zniekształceń stopy,
podeszwy antypoślizgowe.
Porady dotyczące bezpiecznych zachowań:
unikać nagłych ruchów i zwrotów,
nie sięgać po przedmioty położone wysoko,
unikać skrętów głowy ku tyłowi i odginania ku tyłowi,
Przy obecności hipotonii ortostatycznej:
posiedzieć chwilę ze spuszczonymi nogami,
wykonać parę ruchów zginania i prostowania stóp w kierunki podeszwowym i grzbietowym,
stosować pończochy lub rajstopy uciskowe,
dbać o odpowiednie nawodnienie.
Największe znaczenie dla zmniejszenia ryzyka upadków mają ćwiczenia fizyczne ukierunkowane na:
zwiększenie siły mięśniowej,
ćwiczenia równowagi,
koordynację ruchów.
OCENA RYZYKA UPADKÓW
Testy (Get up and go, Tinetti, Berg)
Test ortostatyczny - pozwalający wykryć występowanie hipotonii ortostatycznej
Zastosowanie platformy balansowej
Tor przeszków
W badaniu podmiotowym należy:
ustalić częstość upadków,
ustalić okoliczności upadku (ich miejsce i wykonywaną wcześniej czynność),
określić objawy poprzedzające lub towarzyszące upadkom (np. zawroty głowy, duszność, ból, kołatanie serca, utrata przytomności),
w przypadku powtarzających się upadków ustalić czy okoliczności są podobne,
zebrać wywiad dotyczący chorób przewlekłych i stosowanych leków (rodzaj i dawka),
zebrać wywiad od świadków upadku,
ustalić możliwy udział czynników zewnętrznych.
W badaniu fizykalnym należy uwzględnić:
ocenę neurologiczną,
badanie wzroku,
występowanie zaburzeń rytmu serca,
ocenę układu mięśniowo-szkieletowego
FORMY REHABILITACJI GERIATRYCZNEJ
Kineza
Fizyko
Masaże
Basen- ćwiczenia
Terapia zajęciowa
Dogoterapia
Remiscencja -dawne wspomnienia
Muzykoterapia
HR max= 220-wiek ( tętno max)- częstość pracy serca, odpowiadająca intensywności, na której subiektywnie pacjent odczuwa, że w danej chwili ma jego max wysiłek.
CO TO SĄ MODZELE NAGNIOTKI?
Modzele-są to bolesne, ograniczone zgrubienia warstwy rogowej naskórka tworzące się pod wspływem długotrwałego ucisku po str. podeszwowej stóp. Istniejąca w młodości podściółka tłuszczowa od str. podeszwowej zanika tak, że główki k.śródstopia znajdują się tuż pod skórą podeszwy.
Nagniotki- (odciski)różnią się od modzeli posiadaniem środkowego czopa rogowego tzw. rdzenia. Są to odosobnione, twarde, zrogowaciałe czopy, które powstają ponad wyniosłościami kostnymi narażonymi na urazy.
NEUROLOGICZNE PRZYCZYNY UPADKÓW.
Ch. Parkinsona, parkinsonizm
SM
Udary,
Urazy czaszkowo-mózgowe, zespół t. kręgowo-podstawnej
Porażenia, neuropatie obwodowe
Dyskopatia, spondyloza szyjna, napady padania
Choroby móżdżku, nadwrażliwość zatoki szyjnej
KARDIOLOGICZNE PRZYCZYNY UPADKÓW.
Zaburzenia pracy serca
Hipotonia
Zawał serca
Udary
Wylewy
Zatory
DERMATOLOGICZNE SCHORZENIA SKÓRY, PAZNOKCI
Schorzenia skóry
Ch.infekcyjne- suchość skóry, otyłość, większa wrażliwość skóry na urazy, zab.krążenia obwodowego, zab.metaboliczne, zaniedbania higieniczne-> mogą sprzyjać wtórnym infekcjom o przedłużającym się przebiegu. Tendencja do rozprzestrzeniania się obwodowego infekcji. Często brakuje nasilonych objawów
Róża- zmiany manifestują się jako krwotoczne, zgorzelinowe. Współistniejąca grzybica międzypalcowa stóp i troficzne owrzodzenia podudzi.. Zmiany głównie na podudziach, char.nawrotowy. Powikłania-zapalenie naczyń żylnych i chłonnych, następowa słoniowacizna.
Grzybice wywołane przez dermatofity. U os.starszych częściej dotyczą paznokci i skóry stóp. Przebieg zwykle przewlekły. Mały odczyn zapalny. Wtórne nadważenie bakteryjne.
Grzybice wywołane przez drożdżaki. Zmiany głównie u kobiet. Pod piersiami. U mężczyzn pod pachami. Typowe ogniska w przestrzeniach międzypalcowych stóp i rąk oraz na śluzówkach. Zapalenie żołędzi i napletka-niejednokrotnie pierwszym objawem klinicznym cukrzycy.
Półpasiec- przebieg może być u os. starszych ciężki, z obecnością zmian krwotocznych, zgorzelinowych. Uporczywy ból, słabo reagujący na środki farmakologiczne ( do 6 m-cy)
Łuszczyca-typ II, zajęcie stawów, paznokci, częściej postać odwrócona łuszczycy dotycząca fałdów skóry i ł.krostkowa na podeszwach.
Ch.autoimmunologiczne- w związku z zab.wzajemnej regulacji limf.T i B, możliwe jest powstawanie autoreaktywnych klonów limfocytów B.
Pemfigoid- przewlekła autoimmunologiczna ch.pęcherzowa, w której stwierdza się dobrze napięte pęcherze na rumieniowym podłożu. Zmiany śluzówkowe o charakterze pęcherzowo-nadżerkowym. Początek ch.->VII dekada życia. Schorzenie może towarzyszyć nowotworom narządów wew. Zmiany o char.pęcherzy ustępujące z pozostawieniem blizn dotyczą spojówek gałki ocznej oraz błon śluzowych jamy ustnej. Powikłania- wywinięcie powieki, zapal.rogówki.
Pęcherzyca- 50%-rozpoczyna się zmianami pęcherzowymi i nadżerkowymi na śluzówkach jamy ustnej. Mogą być zajęte śluzówki innych narządów wew (przełyk, odbyt). Na skórze często rozległe nadżerki oraz wiotkie pęcherze łatwo ulegające przerwaniu. Obj. Nikolsky'ego- spełzanie naskórka przy pocieraniu palcem zdrowej skóry w sąsiedztwie zmian chorob. Ból i uczucie pieczenia.
Zapalenie skórno-mięśniowe- powiązanie z procesem nowot. ( 60%-nowotwory narz.wew.)
Zaburzenia naczyniowe- naczynia żylne, chłonne. Na skórze cechy przewlekłego zastoju: obrzęk zastoinowy, stwardnienie zastoinowe, wyprysk zastoinowy. Owrzodzenia podudzi. Charakter przewlekły, nawrotowy.
Wyprysk podudzi- owrzodzeniom podudzi towarzyszą często zmiany wypryskowe. W miarę trwania schorzenia->wyprysk alergiczny. Nadwrażliwość najczęściej dotyczy stosowanych miejscowo leków, barwników tkanin i składowych mydeł.
Ch. alergiczne- odczynowość alergiczna skóry maleje.
Odczyny polekowe- wzrasta wraz z wiekiem. Wiąże się to z dużą liczbą środków leczniczych stosowanych w podeszłym wieku, a także zależy od zab. czynności wątroby i nerek. Reakcje typu humoralnego i komórkowego. Nakładanie się różnych typów reakcji immunologicznych.
Łojotokowe zapalenie skóry- u os. obłożnie chorych, otyłych i cierpiących na towarzyszące schorzenia neurologiczne. Typowe miejsca, pachwiny, szpara międzypośladkowa, fałdy skóry.
Stany przedrakowe i nowotwory skóry- rogowacenie słoneczne lub starcze, zmiany zwykle w miejscach narażonych na słońce, złuszczające hiperkeratotyczne ogniska( do kilku cm). Powstaje róg skórny- małżowina uszna, czoło.
Czerniak skóry- rozwijający się na podłożu złośliwej plamy soczewicowatej. Klasyczna postać mięsaka Kaposiego występuje w postaci sino-czerwonych plam, guzków lub guzów zlokalizowanych na stopach i podudziach. Występuje wył.ącznie u mężczyzn w podeszłym wieku.
Schorzenia paznokci
Do najczęściej występujących zaburzeń zaliczamy:
bielactwo prążkowane: są to białawe poprzeczne przebarwienia paznokci; w formie samoistnej może być wywołane zatruciami metalami ciężkimi, zaburzeniami metabolicznymi lub mikrourazami płytki paznokciowej, istnieje także forma dziedziczna tego zaburzenia;
bruzdy poprzeczne: są to poprzeczne zagłębienia płytki paznokciowej, których przyczyną jest najczęściej uszkodzenie macierzy lub korzenia paznokcia, wywołane przez urazy przypadkowe lub w czasie pielęgnacji paznokci;
bruzdy poprzeczne Beau-Reilsche'go : są to poprzeczne zagłębienia płytki paznokciowej, które pojawiają się w przebiegu zatruć, przewlekłych stanów zapalnych i schorzeń ogólnoustrojowych a także cukrzycy;
ubytki kropkowate: są to okrągłe ubytki w płytce paznokciowej, której pojawiają się w wyniku lokalnych nieprawidłowości jej odżywienia w przebiegu różnych schorzeń np. w łuszczycy, kiedy zmiany na paznokciach przypominają krople oleju;
zgrubienia w obrębie pojedynczych paznokci: są to pogrubiałe płytki paznokciowe, powstałe na skutek działania na nie czynników szkodliwych takich jak: urazy macierzy, odmrożenia, grzybica, ucisk przez źle dobrane obuwie;
paznokcie w kształcie szkiełek od zegarka (tzw. place dobosza): są to uwypuklone płytki paznokciowe przypominające kształtem szkiełka zegarkowe, których najczęstszą przyczyną jest przewlekłe niedotlenienie organizmu np. w przebiegu chorób serca (zespół Fallota, przewlekłe serce płucne), płuc (mukowiscydoza, rozstrzenie oskrzeli); są część składową zniekształcenia całych palców, które nazywa się palcami pałeczkowatymi, lub palcami dobosza; mogą też występować samoistnie;
dysplazję paznokci: są to nieprawidłowości budowy paznokci, których przyczyna są zaburzenia w odżywianiu, marskość wątroby, wieloletni przebieg atopowego zapalenia skóry, a także rozwojowe zaburzenia powstawania ektodermy.
paznokcie łyżeczkowate: są to płytki paznokciowe, które wpuklają się w swojej środkowej części i przez to przypominają swoim kształtem łyżkę; przyczyna ich powstania może być niedobór żelaza i innych witamin (np. na tle zaburzeń wchłaniania);
łamliwość i kruchość paznokci: obserwowana najczęściej w niedoborach magnezu i krzemu;
zaburzenia tworzenia płytki paznokciowej: powstają przy długotrwałych niedoborach cynku;
zwyrodnienie płytki paznokciowej: jest skutkiem stopowego zapalenia skóry;
dystrofię płytki paznokciowej: jest skutkiem chorób powodujących niedokrwienie kończyn przebiegających z makroangiopatią (zajęciem dużych naczyń), mikroangiopatią (zajęciem drobnych naczyń zaopatrujących wał paznokcia), np. w cukrzycy, miażdżycy;
onycholizę: jest to ubytek części paznokcia, który powstaje na skutek przewlekłych infekcji, chorób układowych (np. liszaja płaskiego), urazów, szkodliwego działania leków (tetracyklin, indometacyny, tiazydów, leków antykoncepcyjnych, allopurinolu, leków przeciwnowotworowych: adriamycyny, bleomycyny, doksorubicyny);
oddzielenie się płytki paznokciowej: polega na odstawaniu paznokcia od jego łoża, co może być spowodowane stosowaniem antybiotyków, leków cytostatycznych, retinoidów; często współwystępuje z bielactwem i przebarwieniami paznokcia;
przerost płytki paznokciowej: najczęściej towarzyszy cukrzycy i współwystępują z nim żółte przebarwienia paznokci i mikroangiopatia naczyń wału paznokciowego.
rogowacenie podpaznokciowe: najczęściej towarzyszy łuszczycy i współwystępuje z nim żółte przebarwienie płytki paznokciowej.
Choroby paznokci
Do najczęstszych schorzeń paznokci zaliczamy:
grzybicę paznokci, która stanowi połowę przypadków chorób paznokci. W jej przebiegu dochodzi do onycholizy, rogowacenia podpaznokciowego i żółtego przebarwienia płytki paznokcia oraz jej zgrubienia. Chore paznokcie są często łamliwe, rozdwajają się i ulegają częściowemu wykruszeniu. Dochodzi od ich nadmiernego rogowacenia i pojawienia się znacznego pobruzdowania płytki paznokciowej. Wśród czynników predysponujących do wystąpienia grzybicy paznokci wymienia się m.in. ucisk mechaniczny np. przez źle dobrane obuwie. Większą podatność na ta chorobę obserwuje się też u ludzi z obniżoną odpornością komórkową i zaburzeniami endokrynologicznymi np. w przebiegu zespołu Cushinga, niedoczynności tarczycy. Rozpoznanie grzybicy paznokci stawia się na podstawie badania mikroskopowego opiłków paznokcia poddanych odpowiedniemu barwieniu. W celu dokładniejszej diagnostyki przeprowadza się również hodowlę na podłożach Sabouraud oraz biopsję paznokcia. Najczęściej grzybicę paznokci wywołują grzyby z rodziny drożdży i pleśni. Z kolei grzyb z rodziny dermatofitów Trichophyton rubrum, jest przyczyną powstania żółtego przebarwienia i kruchości paznokci oraz rogowacenia podpaznokciowego.
choroby bakteryjne, do których należy m.in. zespół zielonych paznokci wywoływany przez bakterię Pseudomonas aeruginosa. Przebiega on pod postacią bezbolesnego zapalenia wałów paznokciowych, któremu towarzyszy zielone przebarwienie paznokci. Najczęściej chorują osoby moczące dłonie w wodzie z detergentami np. gospodynie domowe, zmywający naczynia.
Inną chorobą jest zanokcica. Jest to stan zapalny toczący się w tkankach wału paznokciowego. Powstaje często jako powikłanie urazu opuszki lub naderwania paznokcia. Głównymi czynnikami wywołującymi są bakterie z grupy gronkowców i paciorkowców. Sprzyja jej maceracja paznokcia, występująca przy nadmiernym namoczeniu paznokcia i w cukrzycy. Natomiast w przypadku przewlekania się tego zakażenia, należy podejrzewać etiologię grzybiczą.
choroby wirusowe, które powodują brodawki płytek paznokciowych. Pojawiają się one najczęściej w okolicy okołopaznokciowej ale również mogą wrastać pod paznokieć. Ich powikłaniem są zaburzenia wzrastania paznokcia.
CHARAKTERSYTYKA CHODU KOBIET/ MĘŻCZYZN
Kobiety- stawiają kkd i kołyszą biodrami
Mężczyźni- chodzą na szerokiej postawie
LECZENIE NIEDOSŁUCHU
Urządzenia pomagające w słyszeniu (wzmacniacze mowy w aparatach tel, urządzenia sygnalizujące rozmowę telef, transmisja w podczerwieni)
Aparaty słuchowe
Wszczepy ślimakowe
Wibratory
SPRZĘT ORTOPEDYCZNY WPOMAGAJĄCY W USPRAWNIANIU P.
Ortezy- stabilizują zmienione chorobowo stawy, ww, ścięgna, mm.
Obuwie, wkładki (przy nierównych kk)
Podpórki( chodziki, balkoniki), kule, laski
Ortezy kkd (łuski podudziowo-stopowe, tutory kolanowe, ortezy udowo-stopowe, aparat odciążający)
Kołnierze ortopedyczne( unieruchomienie bądź odciążenie odc. C.). Mogą być połączone z gorsetem. Zazwyczaj zdejmuje się na noc.
Gorsety. Stabilizacja odc.Th i L
Ortezy kkg- utrzymanie zakresu ruchu, zapobieganie przykurczom.
Wózki inwalidzkie- pokojowe i terenowe.
PĘCHERZ AUTOMATCZNY
(pęcherz spastyczny, automatyzm pęcherzowy), najczęściej skutkujący nietrzymaniem moczu. Oddawanie moczu odbywa się w sposób niezależny od woli chorego - zgromadzenie pewnej ilości moczu powoduje odruchowe opróżnienie pęcherza. Jednym z pierwszych objawów tego stanu jest imperatywne oddawanie moczu, czyli opróżnianie pęcherza natychmiast po wystąpieniu uczucia parcia na mocz, bez możliwości świadomego powstrzymania odruchu
PRZYCZYNY NIETRZYMANIA MOCZU
DIALZNOK
Delirium
Infekcja dróg moczowych (objawowa)
Atroficzne (zanikowe) zapalenie cewki moczowej i pochwy
Leki (uspokajające, nasenne, alkohol, diuretyki pętlowe, blokery kanały wapniowego)
Zaburzenia psychiczne (depresja)
Nadmierna objętość wydalanego moczu
Ograniczenie ruchów
Kałowe zatkanie
ĆW.DLA CHORYCH NA ALZHAIMERA
Indywidualna reh.(ćw. 2-3x/tyg, po 20-25min)
Grupowa (12-14osób, 2-3x/tyg, 20-25min
Cw. Indywidualne bez obserwacji os II/ z obserwacją
Podawanie przedmiotu z ręki do ręki, koordynacyjne
Ćw refleksu-piłka
Gry i zabawy indywidualne i grupowe
Kineza dostosowana do stanu P
- czynne
- oporowe
-bierne
-oddechowe
Ćw.pamięci
OBUWIE STOSOWANE W GERIATRII
Odpowiednie obuwie ortopedyczne Np. ze stalowymi glankami w rzucie śródstopia i niskimi obcasami gumowymi, zwiększającymi stabilność stawu skokowego i stopy. Wysokość cholewki (półbuty, buty z cholewką)oraz sposób zapinania (sznurowadła, rzemyki, sprzączki, rzepy) modyfikuje się st5osownie do potrzeb P. Gdy jedna z kd jest krótsza, różnicę można wyrównać wkładką z lekkiego materiału, np. korka.
Zabezpieczenie przed upadkiem- podeszwy antypoślizgowe, łatwe do wkładania i ściągania, lekkie i ciepłe, dopasowane do zniekształceń w obrębie stopy, odpowiednio stabilizujące kostki.
PRZYCZYNY UPOŚLEDZENIA CHODU( zmiany inwolucyjne)
Zmiana sylwetki (pogłębienie kifozy, lordozy L i C, wysunięcie barków do przodu, wysunięcie głowy do przodu, kompensacyjne ugięcie bioder i kolan, zamknięta sylwetka)
Zmiany inwol. zachodzące w kościach, stawach, mm (osteopenia, zanik wł.mm, ścieńczenie chrząstek przynasadowych)
Spadek wydolności
Pogorszenie propriocepcji
Zab. równowagi-pogorszenie funkcjonowania narządu przedsionkowego
Pogorszenie jakości widzenia
Skąd biora się zmiany w chodzie
Zmiany w chodzie związane z wiekiem są interpretowane jako przyjmowane bardziej asekuracyjnego i bardziej stabilnego chodu
Osoby starsze kompensują zmniejszenie sprawności fizycznych przez bardziej ostrożny chód
Zmniejszenie prędkości chodu jest strategią kompensującą zab. równowagi
Patologia a nie wiek wpływają na niestabilność podczas chodu
RODZAJE OSŁABIENIA SŁUCHU W STAROŚCI
Starcze przytępienie słuchu
Szum w uszach
Nieprawidłowe odbieranie głośności
Osłabiona lokalizacja dźwięku
PRZYCZYNY UPADKÓW
Wew.
Schorzenia neurologiczne (udar, Parkinson, ch. móżdżku)
Zab.psychiczne( depresja, stany lekowe, otępienia)
Schorz.serc-naczyn-zab.rytmu serca, hipotonia
Zab.metaboliczne- niedoczynność tarczycy, cukrzyca, anemia
Zab.żołądk-jelit- biegunka, przewlek.krwaw. z przew.pokarm
Ch.narz.ruchu- zwyrodni.staw,osteopo,zniekształc.stóp
Zab.moczowo-płc-nokturia, nietrzymanie moczu, parcie naglące
Nieprawidł.reakcje wazo-wagalne- omdlenia po kaszlu, mikcji
Ch.narz.zmysłów- jaskra, zaćma, retinopatia cukrzycowa
Stosowane leki-psychotropowe, diuretyki
Zew.
Podłogi-wypastowana, mokra, wysokie progi, dywany, chodniki
Oświetlenie- niedostateczne, zbyt skupione, rażące, wyłączniki
Urządzenia przestrzenne i meble- brak poręczy, wysokie łóżka
Łazienka-wanna, brodzik-sliskie dno, sedes-zbyt niski
Schody-brak poręczy, zbyt wysokie, sliskie, długie, zniszczone
Otoczenie poza domem- nierówne chodniki, środki transportu, pogoda
37.HIPOTONIA ORTOSTATYCZNA
Spadek skurczowego ciśnienia tętniczego przynajmniej o 20 mmHg po przyjęciu pozycji stojącej leżącej/ >10mmHg rozkurczowego.
Hipotonia ortostatyczna wywołana jest nieprawidłową funkcją układu autonomicznego (współczulny i przywspółczulny układ nerwowy
Istotny czynnik ryzyka zasłabnięć i upadków u os.starszych
Obj- zawroty głowy, zaburzenie widzenia, ból karku- wieszakowy, czasami obj. ch. niedokrwiennej serca, zab.równowagi, mroczki przed oczami, zwiększona senność, osłabienie, zmniejszona wydolnośc fiz, szybka męczliwość, zab.koncentracji, szum w uszach, ziebnięcie rąk, nóg, wew.niepokój, nudności, zamroczenie, dławica piersiowa, upadki, splątanie, upośledzenie czynności poznawczych
aktywność fizyczna zwiększa objawy hipotonii ortostatycznej, warto pamiętać, że regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny poprawia tolerancję hipotonii ortostatycznej
odwodnienie organizmu nasila objawy hipotonii ortostatycznej;
ustąpienie objawów można uzyskać zakładając nogę na nogę(krzyżowanie nóg)
zaleca się stosowanie pończoch uciskowych na kończyny dolne lub brzuch;
małe posiłki, picie kawy rano
kucanie i pochylanie się do przodu, unikanie parcia tłocznia brzuszną
Leczenie- zmienić dietę, uzupełnić w sól i płyny, unikać obfitych posił.
-wysokie ułożenie głowy podczas leżenia w łóżku
- stopniowa pionizacja
- unikanie skłonów w życiu codziennym ( nauka kucania)
- farmakoterapia
- masaże, hydroterapia, pływanie, rower
Czynniki ryzyka
Przedłużony brak aktywności
Ch.ukł.sercowo-naczyniowego
Ch.oun
Zespół Shy'a i Dragera
Uszkodzenia pnia mózgu
Ch.Parkinsona
Mielopatia
Demencja, depresja
Stosowane leki, nowotwory
38. HIPOTONIA POPOSIŁKOWA
Spadek skurczowego ciśnienia tętniczego o co najmniej 20mmHg lub rozkurczowego ciśnienia tętniczego o co najmniej 10mmHg w ciągu 2h po zjedzeniu posiłku
Po jedzeniu, w związku z trawieniem pokarmu, zwiększa się dystrybucja krwi do przewodu pokarmowego, ale odbywa się to kosztem przepływu mózgowego. U osoby starszej, ze zmianami miażdżycowymi, spadek ciśnienia już o około 11 mm Hg może wywołać uczucie osłabienia, mroczki. Takim osobom zalecamy kładzenie się po posiłku
Czyniki ryzyka
Nadciśnienie tętnicze
Starszy wiek (>65)
Stały pobyt w domu opieki społecznej
Omdlenia poposiłkowe
Hipotonia ortostatyczna
Dysfunkcja układu autonomicznego
Ch. Parkinsona
Paraplegia
Cukrzyca
Ch.ukł.krążenia
Cukrzyca
Schyłkowa niewydolność nerek leczona hemodializami
Objawy- takie same jak w h.ortostatycznej
- zawroty głowy, osłabienia, omdlenia, upadki, nudności, bóle wieńcowe,
-przejściowe ataki niedokrwienne mózgu prowadzące do zaburzeń widzenia czy
dyzartrii.
39. CELE REHABILITACJI W GERIATRII
Uzyskanie minimum samowystarczalności
Utrzymanie jak najlepszego stanu zdrowia
Poprawa kondycji fiz. i psych.
Poprawa wydolności krążeniowo-odd
Zabezpieczenie przed upadkami i ich skutkami
Utrzymywanie pod względem psych, fiz, społ stałego kontaktu ze środ.
Modyfikacja stylu życia
Obniżenie masy ciała
Zmniejszenie przeciążeń kręgosłupa i stawów
40. METODA WSTECZNA PO UPADKU
Metoda ruchów wstecznych to zestaw ćwiczeń podczas których zachowujemy się tak, jakbyśmy puszczali film od tyłu. Czyli zaczynamy od pozycji stojącej, czyli tej do której chcielibyśmy powrócić po upadku. Opierając się o krzesło, ze stania przechodzimy do klęku na jednym kolanie, a z klęku do stania. Potem kolejny etap od pozycji stojącej, do klęku na jednym kolanie, potem na dwóch, potem znowu na jednym i powstanie. Potem to samo, ale z klęku na dwóch kolanach przechodzimy do klęku podpartego. Kolejne ćwiczenie to przejście z klęku podpartego do leżenia
Upadek-jak wstać-Szukamy stabilnego podparcia, nawet stopą o ścianę. Nie wykonujemy niepotrzebnych ruchów, nie marnujemy energii, dążymy do leżenia przodem, do klęku podpartego. Ćwiczenia metodą ruchów wstecznych mają sprawić, że w razie upadku nie będziemy zaskoczeni ani przerażeni, tylko damy sobie radę. Wstaniemy.
41. NASTEPSTWA UPADKÓW
Urazy
Złamania kości udowej (50 proc. ), ramieniowej, promieniowej
obrażenia tkanek miękkich (10-20 proc.)
stłuczenia i naderwania mięśni, krwiaki
urazy czaszki
wstrząśniecie mózgu, krwotoki śródczaszkowe
złamanie biodra
złamania w stawie biodrowym - operacyjna stabilizacja odłamów lub wszczepienie protezy
42. ZESPÓŁ POUPADKOWY
Wiele osób, które upadło i nie doznało urazu fizycznego ma świadomość konsekwencji takiego zdarzenia, lęka się, ogranicza swoją aktywność, żeby nie upaść ponownie lub żeby nie doszło do upadku - wyjaśniał dr Żak. - Zatem osoby te nie upadają, ale coraz gorzej pracują ich serca, płuca. Mięśnie, ścięgna stają się coraz słabsze. Dochodzi do takiego błędnego koła. Nie chodzę, bo mnie boli, boli mnie, bo nie chodzę
43. METODA KONWENCJONALNA
Ćwiczy się w niej kolejno etapy podnoszenia się po upadku zaczynając z pozycji leżenia na podłodze, poprzez pozycję klęku aż do pozycji stojącej. Gorzej tolerowana przez P.
44. CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ZAP. CEWKI MOCZOWEJ
Główną przyczyną zapalenia pęcherza moczowego są bakterie stanowiące około 50% przyczyn. Najczęściej spotykanymi są pałeczki jelitowe (Escherichia coli stanowi około 70-80%) oraz gronkowiec.
Grzybicze zakażenie występuje najczęściej u osób z obniżoną odpornością, długotrwale zażywających antybiotyki lub leki immunosupresyjne, zacewnikowanych albo po innych zabiegach na drogach moczowych
Innymi patogenami odpowiedzialnymi za zakażenie dróg moczowych są chlamydie, mikolazmy, dwoinka rzeżączki oraz wirusy (głównie herpes simplex). Te drobnoustroje są zwykle przenoszone drogą płciową i zakażenie dróg moczowych przez nie wywoływane stanowią główny problem u kobiet aktywnych seksualnie.
istnienia przeszkód w odpływie moczu (wady budowy poszczególnych części układu moczowego, wsteczny odpływ pęcherzowo-moczowodowy, guzy uciskające na drogi moczowe, zaburzenia neurologiczne opróżniania pęcherza) - mocz zalegający w drogach moczowych jest bardzo dobrą pożywką dla bakterii, dodatkowo nie są one skutecznie wymywane z układu moczowego wraz ze strumieniem moczu
kamicy nerkowej - kamienie mogą powodować utrudnienie odpływu moczu, drażnią błonę śluzową prowadząc do wytworzenia się stanu zapalnego oraz są siedliskiem bakterii, które namnażają się na ich powierzchni lub we wnętrzu
kobiet w ciąży i połogu - przez hormonalnie uwarunkowane zmniejszenie napięcia mięśni pęcherza i moczowodów oraz ucisk powiększającej się macicy
osób w zaawansowanym wieku - zarówno ze względu na trudności w utrzymaniu higieny osobistej, zaburzenia w opróżnianiu pęcherza przez powiększony gruczoł krokowy u mężczyzn czy opadanie macicy u kobiet, jak również przez ogólnie słabszą aktywność przeciwbakteryjną
cukrzycy - cukier w moczu jest doskonałą pożywką dla bakterii, ponadto u chorych z cukrzycą rolę odgrywa osłabienie ogólnej odporności organizmu, powikłania neurologiczne prowadzące do zaburzeń opróżniania pęcherza, jak też rozwój nefropatii cukrzycowej
cewnikowania i innych zabiegów urologicznych przez mechaniczne wprowadzenie bakterii do układu moczowego
innych chorób nerek
nadużywania środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które osłabiają mechanizmy obronne organizmu ora uszkadzają nerki
przyjmowania leków immunosupresyjnych, które osłabiają odporność
45. ROLA TERAPI ZAJĘCIOWEJ
usprawnienie fizyczne i psychiczne
Usprawnianie psychiczne ma na celu przywrócenie danej osobie zdolności nawiązywania kontaktów oraz umiejętności współżycia z innymi ludźmi i dostosowania się do środowiska, w którym żyje
Działa uspokajająco, kieruje uwagę na wykonywaną pracę
Usprawnianie fizyczne polega natomiast na odpowiednim doborze zajęć terapeutycznych w połączeniu z rehabilitacją leczniczą, aby umożliwić zachowanie sprawności fizycznej, pozwalającej przynajmniej na samodzielne wykonywanie prostych czynności lub przywrócić utraconą sprawność
Poprawa funkcji manualnych
Wyznaczanie celów P
rozbudzenie i podtrzymywanie zainteresowań.
szansę wyrażenia siebie w dostępnej i indywidualnej formie, określonej jego wewnętrznymi i zewnętrznymi predyspozycjami.
Pozwala na wybór takiej formy twórczości, która odpowiada indywidualnym uzdolnieniom i możliwościom
46. NERWIAK MORTONA
Nerwiak Mortona - metatarsalgia Mortona, choroba Mortona; nerwiak trzeciego nerwu między palcowego podeszwy (pomiędzy 3 i 4 palcem stopy). Występuje najczęściej pomiędzy 40 a 60 r. ż., częściej u kobiet, zwykle jednostronnie. Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu i badania, ucisk między III a IV kością śródstopia wyzwala ból. Występuje on nagle i promieniuje do poduszki stopy i palców. Może być wywołany zanikiem podściółki tłuszczowej stopy, mikrourazami, niewłaściwym obuwiem. Na stopie pojawia się łagodne zgrubienie, ból, pieczenie, dyskomfort w poduszce stopy. W miarę upływu choroby objawy nasilają się, z koniecznością zdejmowania obuwia, które przynosi ulgę. Leczenie jest operacyjne i polega na wycięciu nerwiaka.
47. CELE ĆWICZEN OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCYCH
Ćwiczenia ogólnousprawniające są to ćwiczenia oddziałujące na cały organizm człowieka.
ogólnousprawniających jest utrzymanie i wzmocnienie siły mięśni,
zachowanie pełnego zakresu ruchu w stawach i pełnej długości mięśni,
poprawienie krążenia,
utrzymanie dobrej czynności układu oddechowego i nerwowego
z akcentem na profilaktykę i korekcję wad postawy,
sprzyja rozwojowi sprawności ogólnej siły mięśniowej, gibkości, elastyczności
48. PARAPODIUM DYNAMICZNE
OPIS PRODUKTU:
- urządzenie medyczne z pogranicza aparatu i ortezy, napędzane siłą wynikającą z przemieszczania środka ciężkości,
- wyposażone w mechanizm, który dzięki przemie szczeniom osi i ciężaru ciała pozwala poruszać się temu urządzeniu wraz z użytkownikiem,
- elementy miękkie wykonane z weluru.
urządzenie łączące cechy ortezy TLSO+HKAFO typu dynamicznego,
umożliwiające lokomocję (poprzez balans tułowiem) pacjenta z niedowładem kończyn dolnych,
dobra stabilizacja przednia i boczna tułowia,
elementy płozowe z platformami przyśrodkowymi dla umieszczenia stóp (dolny tylny punkt podparcia),
łukowate obejmy kolanowe przednie (środkowy punkt podparcia),
otwierany od tyłu pas biodrowy (górny tylny i przedni punkt podparcia),
bardzo szeroki zakres regulacji umożliwiający jak najlepsze dopasowanie urządzenia zapewniając przy tym pełen komfort i bezpieczeństwo pacjenta.
Zastosowanie:
urządzenie rehabilitacyjne oraz użytkowe, szczególnie dla pacjentów z paraplegią, przepukliną oponowo-rdzeniową, MPD. Umożliwia szeroko rozumianą rehabilitację poprzez pionizację oraz samodzielną lokomocję Pacjenta bez pomocy osób trzecich.
Zastosowanie:
wszelkie zaburzenia organizmu związane z niemożnością pionizacji i poruszania się, stanowi urządzenie rehabilitacyjne oraz użytkowe, szczególnie niezbędne w paraplegiach, przepuklinach oponowo-rdzeniowych, mózgowym porażeniu dziecięcym
49.PARAPODIUM STATYCZNE
urządzenie łączące cechy ortezy TLSO+HKAFO,
bardzo dobra stabilizacja przednia i boczna tułowia,
regulacja wysokości, szerokości i środka ciężkości urządzenia,
elementy płozowe z platformami przyśrodkowymi dla umieszczenia stóp (dolny tylny punkt podparcia),
łukowate obejmy kolanowe przednie (środkowy punkt podparcia),
otwierany od tyłu pas biodrowy (górny tylny i przedni punkt podparcia),
cztery kółka wyposażone w hamulce,
regulowany kątowo i wysokościowo blat,
szeroki zakres regulacji.
Zastosowanie:
urządzenie rehabilitacyjne oraz użytkowe przydatne dla pacjentów z paraplegią, tetraplegią, przepukliną oponowo-rdzeniową, MPD.
50. HABITUACJA
Czasowe zmniejszenie się reakcji odruchowych (okoruchowych czy rdzeniowych) oraz reakcji subiektywnych na wielokrotnie powtarzaną stymulację przedsionkową o podobnej sile i charakterze.
51.HABITUACJA- PROGRAM REH.
Przed ćwiczeniami
Postępowanie diagnostyczne (wywiad, testy przedsionkowe)
Wywiad- charakter zawrotów, ich rozwój w czasie, charakter narastający czy stabilny, czy zmniejszyły się znacznie od pierwszego epizodu
Próby przedsionkowe-oceniają funkcje receptora przedsionkowego, miejsce uszkodzenia i stopień kompensacji przedsionkowej
Test Norre'go- wstępny test zawierający 19 manewrów
Indywidualny program ćw, edukacja P.
Badania kontrolne w czasie prowadzenia reh
Reh w uszkodzeniu narządu przedsionkowego
Nagłe uszkodzenie- zawroty głowy bardzo intensywne, objawy wegetatywne- nie ma ćw, środki farmakologiczne wyciszające objawy
Program ćw.
Ćw. habituacyjne - zmierzające do wyciszenia reakcji pato.na rchy głową i ciała
Ćw. kontroli postawy- usprawniające funkcję proprioceptorów
Ćw. poprawiające orientację przestrzenną
I ćw habituacyjne- poz. Siedząca-> poz.stojąca->kontroli postawy
I tydzień- kilka ćw, 2xdziennie, 5-10 min, nasilone objawy
Później ustala się 2 sesje treningowe- zapisana dokładna ilość ćw i powtórzeń
Reh. w napadowym położeniowym zawrocie głowy (npzg)
Brak wyraźnego kryzysu przedsionkowego w początkowym okresie choroby
Nie zawsze można rejestrować oczopląs w badaniu ENG podczas wykonywania manewru Hallpike'a
Techniki repozycyjne
Ćw.pozycyjne Brandta-Daroffa
Manewr uwalniający Semonta
Manewr repozycyjny Epley'a
Manewr powtarzać 1x dziennie przez kilka następnych dni
Nie ma poprawy po Epleyy->Semonta->B-D
52. ZMIANY STARCZE SKÓRY
Zmarszczki-wzmożone, fizjologiczne poletkowanie skóry
Nasilenie fizjol. bruzd i fałdów najbardziej widocznych na szyi, twarzy i karku( szyja farmera, żeglarza)
Sucha skóra- obniżona zawartość wody w naskórku, może być lekko zaczerwieniona, łuszcząca się.
Świąd starczy-pobudzenie receptorów bólowych, choroby skóry-zapalenia
Siwienie włosów- zwykle poprzedza proces przerzedzenia włosów, nasilony 6/7 dekadzie życia
Paznokcie- spowolnienie wzrostu płytek paznokciowych, podłużne pobruzdowanie
Nagniotki
Przebarwienia - miejsca eksponowane na działanie promieni UV, plamy soczewicowate
Liczne rozszerzenia naczyń-na skórze twarzy i dekoltu, zmiany rubinowoczerwone-guzki- naczyniaki starcze-plamy Morgana-> nadmierny rozrost kapilar
Plamy krwotoczne- po str. wyprostnej przedramion, na grzbietach rąk, plamica
Blizny rzekome- białawe gwiaździste blizny
Brodawki łojotokowe- starcze.
Włókniaki nitkowate- na skórze szyi, twarzy (powieki), pod pachami, uszypułowane, nitkowate, cieliste, przebarwione zmiany
Zmniejszenie wydzielania łoju
Rogowe cysty, zaskórniki- na podłożu zgrubiałej skóry w okolicach skroni, zausznej, jarzmowej, u starszych mężczyzn.
53. HISTEREZA
Polega na zmniejszaniu wodnego płaszcza wokół drobin protoplazmatycznego koloidu, na utracie części ( typowego dla koloidów) ładunku elektrycznego i na tworzeniu się większych agregatów drobinowych. Prowadzi to do zmniejszenia sumarycznej, kontaktowej powierzchni molekuł, do obniżenia aktywności biol. oraz utrudnionej wymiany wody, a następstwem tego jest gromadzenie się w plazmie różnych „ odpadowych” złogów.
54. GŁÓWNE ZMIANY WSTECZNE SPOTYKANE W TKANKACH STARCA
Histereza i odwodnienie protoplazmy
Degeneracja, czyli zwyrodnienie, tj. pojawienie się w komórkach i istocie międzykomórkowej nietypowych patologicznych elementów
Atrofia, czyli zanik
Regeneracja, to znaczy utrata zdolności do podziałów i odnowy komórek
55. CECHY STAROŚCI I STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA
Jest zjawiskiem powszechnym
Jest zjawiskiem o dynamice bardzo zróżnicowanej: gatunkowo, osobniczo, a nawet narządowo czy tkankowo. Wyraża się to różną (fizjologicznie) długością życia gatunków. Ale nawet w obrębie tego samego gatunku jedni osobnicy starzeją się wolniej, a inni w tempie wręcz przyspieszonym
Zróżnicowana szybkość starzenia się pozwala mówić o tzw. starości fizjologicznej- zgodnej z przeciętnymi, statystycznymi wskaźnikami tego okresu oraz o starości patologicznej, przez co rozumiemy przyspieszone, przedwczesne starzenie się ustroju
Starość jest zjawiskiem wymiernym, przy czym stosowane pomiary mają dokładność: od ogólnej, subiektywnej formuły” taki Satry na ile się czuje”, poprzez ocenę wzrokową „nie wygląda na takiego starego”, do najczęstszego kalendarzowego określania wieku. Przyjmuje się także umowne granice poszczególnych okresów życia
Zwiększona zapadalność na różne choroby. Przebieg chorób u ludzi starszych jest inny niż w pozostałych grupach wieku.
56. PRZYCZYNY STARZENIA SIĘ, CZYNNIKI ZAGROŻENIA, PRZYSPIESZAJĄCE STARZENIE
Biologiczne
Obniżenie aktywności.
Przeciążenie układu nerwowego. ( problemy, wyobcowanie)
Nieprawidłowe żywienie
Zbyt obfite lub przeciwnie
Nieregularne przyjmowanie pokarmów
Spożywanie potraw nieświeżych
Używki (palenie, picie alko, nadużywanie leków
Ostre i przewlekłe stany chorobowe
Społeczne