1. Podstawowe instrumenty rynku kapitałowego

2. Pojęcie i rodzaje inwestorów

3. Ryzyko inwestycyjne na rynku kapitałowym

4. Strategie inwestycyjne na rynku kapitałowym Inwestycje portfelowe

5. Ryzyko ocena wartości akcji

1. analiza fundamentalna

2. analiza techniczna

6. Inwestowanie na polskim rynku kapitałowym

Pojęcia

inwestycje, inwestycje kapitałowe, rynki kapitałowe = inwestowanie

Inwestycje - pochodzi od łacińskiego Inwestio (osłaniam, ubieram), wyrzeczenie się bieżących korzyści na rzecz przyszłych

3 elementy inwestycji:

• element psychologiczny ( wyrzeczenie )

• czas

• ryzyko

KLASYFIKACJA INWESTYCJI : PODZIAŁ

• Inwestycje rzeczowe: tworzą majątek rzeczowy, do którego możemy zaliczyć grunty, budynki, budowle, maszyny, rzeczowe środki obrotowe itd.

• Inwestycje finansowe( kapitałowe ) : kształtują majątek finansowy. Obejmują one zakup dewiz, lokowanie kapitału w formie oszczędności na rachunkach bankowych, nabycie papierów wartościowych, jak akcji obligacji, udziałów i innych terminowych lokat inwestycyjnych

• Inwestycje niematerialne i pozostałe obejmują wydatki na nabycie wartości majątkowych i innych dóbr, służących prowadzeniu badań, rozwojowi i reklamie, a także zaspokajanie potrzeb społecznych, socjalnych oraz ochronie i poprawie środowiska naturalnego. Zalicza się do nich również wydatki na szkolenie i podnoszenie kwalifikacji, poprawę jakości produktów i usług, na wzrost wydajności pracy oraz racjonalizację i poprawę efektywności procesów gospodarczych.

Inwestycje kapitałowe

Inwestycje pośrednie (portfelowe)

Inwestycje bezpośrednie

Inwestycji bezpośrednie - polegają na angażowaniu przez inwestora kapitału w określone przedsięwzięcie gospodarcze np. na zakup całości lub części określonego majątku rzeczowego (przedsiębiorstwa), finansowanie budowy, obiektu, firmy - samodzielnie lub przy udziale partnerów itp.

Inwestycje portfelowe - charakteryzuje natomiast lokowanie kapitału w nabycie praw majątkowych w postaci papierów wartościowych. Ten rodzaj inwestowania na rynku kapitałowym jest szczególnie szeroko rozpowszechniony i ma charakter publiczny.

W ramach rynku finansowego należy wyróżnić:

• rynek pieniężny

• rynek walutowy

• rynek kapitałowy z podziałem na rynek akcji i obligacji

• rynek instrumentów pochodnych

RYNEK FINANSOWY

RYNEK PIENIĘŻNY	RYNEK WALUTOWY	RYNEK KAPITAŁOWY
Krótkoterminowe lokaty i kredyty, bony i certyfikaty, kary pieniężne	Kupno sprzedaż różnych walut

Instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego - różnice

Kryterium różnicujące	Rynek pieniężny	Rynek kapitałowy
Charakter dominujących strumieni finansowych	Krótkoterminowy kapitał pożyczkowy	Średnio i długoterminowy kapitał udziałowy i pożyczkowy
Papiery wartościowe podlegające obrotowi	Bony skarbowe, bony komercyjne i podobne instrumenty zbudowane na bazie weksla i konstruowane na zasadzie dyskonta	Akcje i obligacje, certyfikaty inwestycyjne
Termin realizacji praw z instrumentu finansowego (jego okres zapadalności)	Do jednego roku	Powyżej jednego roku, lub wręcz bez podawania czasowej granicy roszczeń ( jak np. w akcjach)
Ośrodek handlu	W sensie fizycznym nie istnieje	Giełda
Rozmiary pojedynczych transakcji (rynek detaliczny czy hurtowy)	Rynek hurtowy dla dużych podmiotów instytucjonalnych	Rynek detaliczny i zarazem hurtowy, transakcje pakietowe
Istota sprawowanych funkcji	Służy sfera podziału głownie przez regulowanie płynności w obrocie gospodarczym	Służy sfera produkcji, głownie przez mobilizowanie kapitału dla celów inwestycyjnych

ŚREDNIOTERMINOWE DO 3 LAT

DŁUGOTERMINOWE 3 LUB 5 LAT

PAPIERY WATOŚCIOWE

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi ( Dz. U 1997r. nr 118).

1. Papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy są akcje i obligacje, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów.

2. Papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy są również zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1.

3. Papierami wartościowymi są również inne, niż wymienione w ust. 2, prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych wyemitowanych w ust. 1 i 2 (prawa pochodne).

Do papierów wartościowych rynku kapitałowego w Polsce zalicza się:

• akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych i spółek akcyjnych

• obligacje państwowe

• obligacje gmin, przedsiębiorstw i banków

• hipoteczne listy zastawne

• certyfikaty inwestycyjne

• prawa poboru

• prawa do akcji - PDA

Cechy rynku kapitałowego J. Socha

• przejrzystość - - zawiera się w przyjętym sposobie zawierania transakcji i informowaniu o zrealizowanych transakcjach

• rzetelność - związana jest przede wszystkim ze sposobami i trybem przekazywania informacji pochodzących od emitentów do publicznej wiadomości

• efektywność - opiera się na zbudowanej strukturze ,,przemysłu giełdowego,, , który w coraz większym stopniu obsługuje wszystkie segmenty rynku - inwestorów, emitentów, inwestycje rynku papierów wartościowych

• płynność - zależy od wielkości popytu i podaży

Funkcje rynku kapitałowego

1. alokacja kapitału - czyli finansowy przedsięwzięć gospodarczych różnych podmiotów, może być prowadzona w gospodarce na kilka sposobów. Przez sektor bankowy, inwestycje bezpośrednie, za pośrednictwem rynku papierów wartościowych i dokonywanych na nim inwestycji portfelowych.

2. mobilizacja kapitału - polega na :

• kształtowaniu zachowań inwestora

• informowaniu go o możliwościach na rynku

• świadczeniu usług, takich jak lokowanie pieniędzy w jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych, zarządzania oszczędnościami inwestorów

• świadczenie usług doradczych przez domy maklerskie

3. wycena kapitału - następuje na rynku wtórnym przez codzienne notowanie papierów wartościowych

4. transformacja kapitału- na rynku papierów wartościowych polega na przybieraniu przez kapitał różnych postaci, w zależności od ceny, ryzyka i oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji.

PODSTAWOWE INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO

(3 pytania z obligacji na egzaminie)

Obligacja- papier wartościowy oznaczający nabycie przez jej posiadacza prawa do uzyskania w określonym terminie sumy pieniężnej określonej w obligacji oraz ewentualnie odsetek.

Emitentem obligacji- jest dłużnikiem wobec nabywcy obligacji.

CHARAKTERYSTYKA OBLIGACJI

Podstawowymi charakterystykami większości obligacji są:

1. Wartość nominalna obligacji- jest to wartość określona w dokumencie, który potwierdza wyemitowanie obligacji. Jest to jednocześnie wartość, którą emitent zobowiązuje się wypłacić po upływie terminu określonego w obligacji

2. Wartość emisyjna obligacji - jest to cena po jakiej emitent sprzedaje obligacje na rynku pierwotnym. Cena emisyjna może kształtować się trojako mogą być sprzedawane:

1. według nominału- wartość emisyjna jest równa wartości nominalnej

2. obligacje sprzedawane z premią- gdy wartość emisyjna jest większa od wartości nominalnej

3. obligacje sprzedawane dyskontem - wartość emisyjna jest mniejsza od wartości nominalnej

3.Wartość rynkowa obligacji- jest to rzeczywista wartość obligacji tzn. jej cena na giełdzie

4.Termin wykupu zwany również terminem ważności- jest to termin, po upływie którego emitent zobowiązany jest wykupić obligację tzn. zwrócić dług zaciągnięty u posiadacza obligacji, równy wartości nominalnej obligacji

5.Odsetki, inaczej zwane kuponami- są płacone posiadaczowi obligacji co pewien ustalony okres do momentu wykupu.

KLASYFIKACJA OBLIGACJI

I Ze względu na kryterium podmiotowe, a więc rodzaj emitenta, obligacje można podzielić na:

1. skarbowe (państwowe) - emitentem jest Skarb Państwa, są wolne od ryzyka, bardzo wysoka płynność nie ma problemu ze zbyciem, są to obligacje na okaziciela

2. komunalne (municypalne) - emitowane przez samorządy lokalne .W Polsce są emitowane przez gminy, zaliczane do papierów pewnych, samorządy lokalne mogą wystawiać je z ulgami podatkowymi. Mniejsza płynność finansowa

3. przedsiębiorstw (korporacyjne) - charakteryzują się bardzo dużym zróżnicowaniem stopnia ryzyka odsetki są wypłacane przed opodatkowaniem

II Ze względu na sposób generowania dochodu można wyróżnić obligacje:

1. o stałej stopie procentowej - najłatwiej obliczyć dochód, wypłacane są odsetki takie same i do momentu wykupu

2. o zmiennej stopie procentowej -

3. zero kuponowe - nie są odsetki wypłacane co jakiś czas, dostają w zamian rekompensatę sprzedaż obligacji z dyskontem, kupują ją po cenie niższej od wartości nominalnej. W okresie wykupu obligatariusz otrzymuje odsetki i kapitał

4. indeksowane- o zmiennej stopie procentowej, są korzystne gdy jest wysoka stopa inflacji, odsetki i wartość nominalna jest podwyższana o pewien indeks którym jest procent wynikający ze stopy inflacji

III Przyjmując jako kryterium prawa i przywileje związane z zakupem i emisją obligacji można wyróżnić:

1. obligacje zwykłe (klasyczne) - co pewien czas otrzymują, odsetki w terminie wykupu otrzymują wartość nominalną

2. obligacje zamienne- nabywca ma takie prawo do zamiany na akcje emitenta w określonym czasie (zamiana obligacji na akcje). W warunkach ogólnych przeliczania musi być podany sposób zamiany, termin zamiany obligacji na akcje. (może być na egzaminie)

3. obligacje z prawami poboru, zwane warrantami- posiadacz takiej obligacji ma prawo w określonym czasie do zakupu akcji spółki wg określonego kursu (może to prawo sprzedać, lub może zakupić akcje, ale nie sprzedawać obligacji)

4. obligacje z możliwością przedłużenia pierwotnego terminu wykupu przez emitenta- dla obligatariusza jest to niekorzystne, emitent zastrzega sobie prawo zmiany oprocentowania, są często sprzedawane poniżej ceny nominalnej

5. obligacje z możliwością skrócenia pierwotnego terminu wykupu przez inwestora- korzystne dla nabywcy niekorzystne dla inwestora (musi mieć fundusz w pogotowiu na wykup tych obligacji)

6. obligacje premiowe- pewien element loterii nie występują na giełdzie. Odsetki od obligacji kumuluje się ze wszystkich obligatariuszy. Losuje się określone obligacje i im się daje zysk.

IV przyjmując jako kryterium ryzyko ponoszone przez inwestorów (które związane jest między innymi z ich wykupem) można wyodrębnić obligacje:

1. zabezpieczone całkowicie - zabezpieczenie daje emitent obligacji np. zastaw na majątek lub hipoteka lub instytucje Skarb Państwa, NBP, instytucje finansowe, banki, gminy ( nie wszystkie banki i instytucje finansowe mogą dawać zabezpieczenia -10 mil. EURO)

2. zabezpieczone częściowo - zabezpieczona albo wartość nominalna i część odsetek, albo odsetki, albo wartość, zawsze poniżej wartości nominalnej

3. nie zabezpieczone - zobowiązanie emitenta które wynika z obligacji. Ryzyko przyjmuje inwestor, który kupuje obligacje. Zaliczamy obligacje śmieciowe, tandetne emitowane dla ratowania przedsiębiorstwa, oprocentowanie wyższe niż występuje na rynku

V Biorąc pod uwagę przeznaczenie środków zgromadzonych przez emitenta wyróżniamy

1. Obligacje aktywne - pozwalające na zdobycie środków finansowych na nowe przedsięwzięcia, a więc związane z różnego rodzaju działalnościami inwestycyjnymi

2. Obligacje bierne - kiedy dochód z ich emisji przeznacza się na sfinansowanie istniejących .............

VI Z uwagi na formę obligacji

1. Obligacje imienne - posiadają nazwę właściciela,.................. mogą sobie zastrzec prawo obrotu tymi obligacjami, mało popularne

2. Obligacje na okaziciela - popularne

3. Obligacje zmaterializowane - tradycyjne obligacje; składają się z ......., arkuszu wykupu, arkusz kuponowy, źródło występujące, forma obligacji

4. Obligacje zdematerializowane - bardzo popularne , ułatwia obrót obligacjami

Rodzaje obligacji:

• krótkoterminowe (okres wykupu do 1 roku)

• średnioterminowe

• długoterminowe (powyżej 10 lat)

WZORY I ZADANIA

Wartość (cenę) obligacji wyznaczyć można za pomocą wzoru:

C_z - cena zakupu (wartość bieżąca obligacji

C_n - wartość nominalna obligacji

O_t - odsetki należne w okresie t

n - liczba okresów do terminu wykupu obligacji

r - wymagana stopa dochodu z obligacji (stopy dyskontowe)

W przypadku obligacji o stałym oprocentowaniu można korzystać ze wzoru uproszczonego (co ma znaczenie przy bliższym określeniu wykupu obligacji)

P - wartość bieżąca

S - wartość przyszła

R - rata

Przykład 1

Należy obliczyć wartość bieżącą 2-letniej obligacji o stałym oprocentowaniu 10% rocznie, jeżeli wartość nominalna obligacji wynosi 100 zł, odsetki są wypłacane co roku, a wymagana stopa zwrotu z inwestycji wynosi 12%

Wzór nr 1

Roczne odsetki z obligacji wynoszą 100 x 10% = 10

Podstawiając do wzoru nr 2 otrzymujemy

Zatem wartość bieżąca przy 12% stopie dyskontowej wynosi 96,62 zł (z dyskontem niższe od ceny nominalnej)

Wzór nr 2

Przykład 2

Obligacje o stałym oprocentowaniu równym 16% i odsetkach wypłacanych co pół roku została zakupiona na dwa lata i trzy miesiące przed terminem wykupu. Obliczyć cenę zakupu obligacji jeśli stopa dyskontowa wynosi 12%, a wartość nominalna obligacji 5000 zł

Płatność odsetek występuje częściej niż raz w ciągu roku (półrocze, kwartał) co wymaga zastosowania wzoru zmodyfikowanego

m - wartość wypłat w ciągu roku

półroczne oprocentowanie obligacji wynosi - 16% : 2 = 6%

Kwota wypłaconych odsetek wynosi zatem - 5000 x 8% = 400

Półroczna stopa dyskontowa wynosi odpowiednio - 12% : 2 = 6%

Podstawiając dane do wzoru otrzymujemy

Aby uzyskać 12% stopy zwrotu, należy obligację kupić za nie więcej niż 5581,50 zł.

Należy zwrócić uwagę, że w powyższym przypadku wartość wynosi 2,25, stąd

n x m = 2,25 x 2 = 4,5

Wartość obligacji z zerowym kuponem wynosi

Przykład

Jaka jest wartość bieżąca dziesięcioletniej obligacji zerokuponowej o stopie dyskontowej 5% jeśli jej wartość nominalna wynosi 100 zł

Podstawiając do wzoru otrzymujemy

Wartość obligacji bezterminowej (wieczystej), termin wykupu niezostał określony obliczamy korzystając ze wzoru

Przykład

Jaką rentowność uzyskamy z obligacji bezterminowej, jeżeli zakupimy ją za 240 zł, a otrzymamy z niej roczny dochód równy 80 zł

Przekształcając wzór mamy

zatem

Czyli rentowność tej inwestycji wynosi 33%

Przykład

Dana jest obligacja o stałym oprocentowaniu równym 20%, termin wykupu wynosi 2 lata i wartość nominalna 1000 zł. Obliczyć stopę dochodowości obligacji jeżeli wartość bieżąca obligacji wynosi 1100 zł a odsetki wypłacone są coroku.

Dla stopy dyskontowej 13% wartość obligacji wynosi 1116,77 zł

Dla stopy dyskontowej 14% wartość obligacji wynosi 1098,80 zł

r_o - niższa stopa dyskontowa

- wartość obligacji dla niższej stopy dyskontowej

- wartość obligacji dla wyższej stopy dyskontowej

C_n - cena nabycia obligacji

Przy stopie oprocentowania 12% jest opłacalne bo wynosi 13,38%

Zadanie

Oblicz wartość bieżącą obligacji o stałym oprocentowaniu o wartości nominalnej 1000 zł, z 4-letnim okresem wykupu , oprocentowaniu nominalnym 5%, jeżeli odsetki płacone są co roku , a stopa oprocentowania podobnych obligacji wynosi 4%.

Odpowiedź 1036,34

Zadanie

Oblicz wartość bieżącą 3-letniej obligacji o stałym oprocentowaniu, o wartości nominalnej 500 zł, oprocentowaniu nominalnym równym 10%, jeżeli odsetki płacone są co kwartał, a wymagana stopa dochodowości obligacji wynosi 12%

Odpowiedź 475,05

Zadanie

Za jaką kwotę można zakupić 4,5% obligację wieczystą (konsolę) o wartości nominalnej 100 zł by uzyskać 8,5% rentowności zakupu.

Odpowiedź 52,94

Zadanie

Oblicz stopę zwrotu z obligacji 2-letniej o wartości nominalnej 500 zł, po cenie zakupu 480 zł, oprocentowanie 12% rocznie jeżeli odsetki płacone są co roku

Odpowiedź <12 ; 16>

AKCJE

Akcje - papier wartościowy oznaczający współwłasność firmy

Akcje może4 emitować spółka akcyjna (egzamin)

Podstawowe funkcje

1. Z punktu widzenia spółki akcyjnej akcje są formą pozyskiwania kapitału przez spółki akcyjne

2. Z punktu widzenia akcjonariusza są instrumentem inwestowania bez podjęcia działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek

Kodeks Spółek Handlowych

Dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać następujące dane:

1. Firmę, siedzibę i adres firmy

2. Oznaczenie sądu rejestrowego i numeru pod którym spółka jest wpisana do rejestru

3. Datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji

4. Wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji

5. Wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych

6. Ograniczenie co do rozporządzania akcją

7. Postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki

Statut może przewidywać dodatkowe postanowienia dotyczące treści dokumentu akcji oraz jego formy.

(egzamin) Każda akcja jest charakteryzowana za pomocą pewnych wskaźników, z których część podaje się w notowaniach giełdowych akcji, czyli w sprawozdaniach z obrotu akcjami na giełdzie papierów wtórnych. Zalicza się do nich następujące wskaźniki:

• wartość nominalna akcji- określona jako wartość kapitału akcyjnego spółki (wniesionego przez akcjonariuszy) przypadająca na jedną akcję ( nie niższa niż 1 zł, kapitał zakładowy 500 tyś.)

• wartość emisyjna - określana jako cena po jakiej akcja jest sprzedawana przez emitenta jej pierwszemu właścicielowi (z reguły dokonuje się tego za pośrednictwem instytucji finansowych bądź delara) często równa jest wartości kapitału własnego przypadającej na jedną akcję

• wartość rynkowa akcji - czyli cena akcji na rynku

• wartość księgowa akcji - czyli wartość aktywów netto firmy przypadającej na jedną akcję

• współczynnik cena - zysk (ang. P/E ratio) - jest to stosunek ceny akcji i zysku netto spółki przypadającego na jedną akcję

• stopa dywidendy - jest to wielkość dywidendy podzielona przez cenę akcji

• zabezpieczenie dywidendy - jest to iloraz dochodów firmy emitującej akcję do wielkości dywidendy (im wskaźnik wyższy tym firma lepiej wypłaca dywidendę)

Do praw akcjonariusza zalicza się:

• prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej (korporacyjnej) - ma każdy kto posiada akcje w właściwy sposób opłacone; w Polsce zgodnie z przepisami walne zgromadzenie musi być ogłoszone na 3 tygodnie wcześniej, powinno zawierać termin, godzinę, miejsce i szczegółowy porządek obrad; gdy spółka emitowała tylko akcje imienne to emitent może wysłać zawiadomienia które muszą być potwierdzone przez odbiorcę (dwa tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia)

• prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu z prawem do głosowania - mogą uczestniczyć ci inwestorzy, którzy co najmniej na tydzień przed terminem walnego zgromadzenia zostali wpisani do księgi akcyjnej, w przypadku akcji na okaziciela właściciele muszą zdeponować akcje w siedzibie spółki albo mieć zaświadczenie o tym że złożyli akcje w banku, biurze maklerskim lub u notariusza; w zaświadczeniu musi być napisane że właściciel nie weźmie akcji do momentu walnego zgromadzenia, może wystąpić osobiście lub może być pełnomocnik z pisemnym potwierdzeniem. W przypadku akcji zwykłych akcjonariusz posiada jeden głos.

• prawo do udziału w zysku rocznym (dywidendy) - . akcjonariusz ma prawo do dywidendy gdy spółka wypracuje zysk i gdy jest to potwierdzone przez rewidenta, gdy walne zgromadzenie pozwoli to można dopiero wtedy wypłacić dywidendę; właściciel akcji imiennych dostaje tyle ile wpłacił; zysk dzieli się na akcje, dywidenda jest wypłacana za rok poprzedni

• prawo poboru akcji nowych emisji - każdy akcjonariusz posiadający akcje zwykłe ma takie prawo, a w uzasadnionym wypadkach może być tego prawa pozbawiony

• prawo do udziału w majątku spółki (egzamin) - akcjonariusze mają prawo do udziału w majątku w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa, najpierw spłacani są obligatariusze a dopiero później akcjonariusze.

Prawa akcjonariuszy:

• majątkowe - mogą być przedmiotem samodzielnego obrotu

• korporacyjne - mogą być zbywane wraz z akcją

W zależności od przepisów prawa jak również postanowień statutu spółki akcje mogą być emitowane w formie dokumentów:

• imiennych - może być wydany zanim została uiszczona opłata za akcje; statut spółki może uzależnić rozporządzanie akcją imienną od zgody spółki bądź też w inny sposób ograniczyć możliwość rozporządzania akcjami imiennymi. W przypadku emisji akcji imiennych spółka jest zobowiązana do prowadzenia księgi akcyjnej (są w niej podstawowe informacje o posiadaczu akcji - imię i nazwisko lub nazwa firmy, siedziba, adres oraz wysokość wpłaconych kwot); akcje te mogą być przenoszone tylko za zgodą spółki.

• na okaziciela - osoba która nabywa ją otrzymuje świadectwo depozytowe (potwierdzenie, że osoba posiada akcje), jest nimi łatwiejszy obrót niż imiennymi; nie są rejestrowane w księdze akcyjnej.

Zamiana akcji imiennych na na okaziciela lub odwrotnie może nastąpić tylko na żądanie akcjonariusza

Ze względu na formę pokrycia równowartości akcji można wyodrębnić akcje;

1. Opłacone gotówką (jest ważne przy wypłacaniu dywidendy)

• całkowicie

• częściowo

2. Wydane za wkłady rzeczowe tj. aporty, czyli akcje aportowe

• pojedyncze

• zbiorcze - gdy wartość akcji jest niska można wydawać akcje zbiorcze muszą zawierać: ilość akcji, wartość jednej akcji i sumę akcji zbiorczej

W zależności od uprawnień jakie przysługują akcjonariuszowi, akcje można podzielić na:

• zwykłe

• uprzywilejowane (dopuszczalna prawem nierówność akcjonariuszy) - preferowane, powinny być akcjami imiennymi

Przywileje mogą dotyczyć:

• prawa głosu - akcjonariusz może mieć co najwyżej dwa głosy?????????????????

• dywidendy - nie może przekraczać więcej niż o połowę dywidendy przeznaczonej do wypłaty akcjonariuszom posiadającym akcje zwykłe

• podziału majątku w razie likwidacji spółki - tę część która zostanie po spłaceniu wierzytelności dostają w pierwszej kolejności posiadający akcje uprzywilejowane

Jeżeli są emitowane obligacje i akcje uprzywilejowane to obligatariusz ma prawo do majątku jako pierwszy (obligatariusz jest wierzycielem)

Akcje uprzywilejowane powinny być akcjami imiennymi

Porównanie akcji z obligacjami (różnice)

AKCJE	OBLIGACJE
- stanowi udział w kapitale akcyjnym, jest to papier wartościowy odzwierciedlający prawa udziałowe	- jest papierem wartościowym odzwierciedlającym wierzytelności pieniężne
- daje akcjonariuszom także prawa korporacyjne, oprócz praw majątkowych	- wywołuje wyłącznie skutki obligacyjne
- wysokość dywidendy za akcję zależy od zysku jaki przeznaczyło na ten cel walne zgromadzenie akcjonariuszy	- posiadacz otrzymuje stałe oprocentowanie którego poziom nie zależy od wyniku finansowego spółki
- wiąże się bezpośrednio z ryzykiem inwestowania i dlatego może przynieść właścicielowi większe korzyści niż obligacja (wartość dochodu akcjonariusza zależy od wysokości dywidendy i zmian wartości ceny rynkowej akcji)	- bezpośrednio nie podlega ryzyku związanego z działalnością gospodarczą emitenta, jest papierem wartościowym bardziej bezpiecznym niż akcja i z tego względu z reguły przynosi jej właścicielowi mniejsze korzyści w porównaniu z akcją

Ogólny model wyceny akcji:

P₀ - bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D_{t -} wielkość dywidendy wypłaconej przez spółkę w roku t

P_n - spodziewany przychód ze sprzedaży akcji uzyskany w roku n

n - ilość lat przez które inwestor zamierza utrzymywać akcje

r - wymagana przez inwestora średnioroczna stopa zwrotu (stopa dyskontowa)

Model wyceny wartości akcji w horyzoncie czasowym jednego roku

P₀ - bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D₁ - dywidenda wypłacona przez spółkę w okresie roku

P₁ - spodziewany przychód ze sprzedaży akcji po jednym roku

r - wymagana przez inwestora średnioroczna stopa zwrotu (stopa dyskontowa)

Przykład

Doradca inwestycyjny przygotowuje analizę inwestycji w akcje firmy Omega S.A. Na podstawie informacji płynących ze sprzedaży przewiduje się, że Omega S.A. w tym roku wypłaci dywidendę w wysokości 2,5 zł na jedną akcję. Rynkowa stopa procentowa wynosi 23%, bieżąca cena akcji wynosi 50 zł. Doradca spodziewa się, że za rok cena akcji wzrośnie i osiągnie poziom 65 zł. Jaką rekomendację powinien on wystawić klientowi, który rozważa roczną inwestycję w akcje Omega S.A.

Rozwiązanie

Aby wystawić rekomendację dotyczącą akcji Omega S.A. należy wyznaczyć wartość wewnętrzną akcji spółki Omega S.A. i porównać ją z bieżącą ceną akcji.

Wartość wewnętrzna akcji jest wyższa od bieżącej ceny giełdowej, zatem akcje Omega S.A. są obecnie niedoszacowane i doradca powinien zarekomendować ich kupno.

Model wyceny wartości akcji w nieskończenie długim horyzoncie czasu

P₀ - bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D_t - wielkość dywidendy wypłaconej przez spółkę w roku t

r - wymagana przez inwestora stopa zwrotu

UWAGA: Model ten zakłada, że inwestor będzie utrzymywał akcje w nieskończenie długim czasie dlatego pomija przychody otrzymane ze sprzedaży.

Szczególnym przypadkiem tego modelu jest sytuacja gdy dywidendy z kolejnych okresów przyjmują stałą wartość

P₀ - bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D_t - wielkość dywidendy wypłaconej przez spółkę co roku

r - wymagana przez inwestora stopa zwrotu

Przykład

Dokonaj wyceny akcji wiedząc, że spółka planuje wypłacenie co roku stałej dywidendy w wysokości 5 zł na jedną akcję, a wymagana przez inwestora stopa zwrotu wynosi 20%.

Rozwiązanie

Model stałego tempa wzrostu dywidendy (model Gordona)

P₀ - bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D_t - wielkość dywidendy wypłaconej przez spółkę w pierwszym roku

r - wymagana przez inwestora stopa zwrotu

g - stałe tempo wzrostu dywidendy

założenie r > g

tempo wzrostu dywidendy określić można na podstawie wzoru

g = w * r₀

w - współczynnik dochodów zatrzymanych w spółce

r₀ - stopa zysku zatrzymanych dochodów przez spółkę

Przykład

Wyceń akcje spółki Omega S.A. wiedząc, że spółka prowadzi politykę wypłacania swoim akcjonariuszom co roku 30% zysku netto w postaci dywidendy oraz przewidując w ciągu następnych lat stały rozwój firmy w dotychczasowym tempie. Przeciętna stopa zysku z inwestycji dokonanych przez spółkę wyniosła dotychczas 15%, a wymagana przez inwestora stopa zwrotu wynosi 20%. Ostatnia wypłacona dywidenda wyniosła 5 zł na akcję.

Rozwiązanie

0,70 =(100% - 30%) / 100 - wielkość zysku zatrzymanego przez spółkę

Instrumenty pochodne

Pojawiły się w latach 70 - tych XX wieku; jest to zabezpieczenie przed ryzykiem

Instrument pochodny - jest to taki instrument finansowy, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu (w szczególności papiery wartościowe), na który ten instrument został wystawiony.

Dwie grupy instrumentów:

1. instrumenty oparte na kontraktach futures - zawsze występują dodatnie przepływy pieniężne (kontrakty są zobowiązaniem dla obu stron), zaliczamy:

• kontrakty futures,

• kontrakty forword,

• SWAP

2. instrumenty oparte na opcjach - nie zawsze musi wystąpić przepływ pieniężny (zobowiązanie dla jednej strony, a dla drugiej prawa), zaliczamy:

• opcje

• kontrakty typu CAP (czapkowe)

• kontrakty typu COLLAR (kołnieżykowe)

• kontrakty typu FLOOR

Instrumenty oparte na kontraktach futures - dotyczą transakcji zawieranych w przyszłości, można je podzielić na:

• COMMODITYL futures (przedmiotem transakcji są towary)

• FIANANCIAL futures (przedmiotem transakcji są instrumenty finansowe)

Kontrakt financial futures - jest to uzgodnienie dotyczące dostarczenia w określonym czasie, po określonej cenie pewnej ilości instrumentu finansowego, którego dotyczy kontrakt. Kontrakt obowiązuje dwie strony. Jedną stroną jest nabywca a drugą wystawiający kontrakt. Stosuje się tutaj określenia:

• krótka pozycja - jest to pozycja osoby wystawiającej kontrakt

• długa pozycja - jest to pozycja osoby nabywającej kontrakt

Wśród kontraktów financial futures należy wyróżnić:

• walutowe kontrakty financial futures - dotyczą dostarczania określonej waluty innego kraju po kursie określonym w kontrakcie

• procentowe kontrakty financial futures - dotyczą dostarczenia określonej ilości oprocentowanego instrumentu finansowego po cenie określonej w kontrakcie

• indeksowe kontrakty financial futures - przedmiotem kontraktu jest indeks giełdy (jest to charakter umowny) stąd też jeżeli wartość indeksu jest niższa niż cena umówiona w kontrakcie to nabywca kontraktu płaci różnicę wystawiającemu kontrakt, a jeżeli wartość indeksu jest wyższa niż cena umówiona w kontrakcie to wystawiający kontrakt płaci różnicę nabywcy.

Kontrakt forword - jest to instrument finansowy który zobowiązuje dwie strony do zawarcia w przyszłości na warunkach zawartych w kontrakcie.

Kontrakt futures

• występuje z reguły na giełdzie

• jest kontraktem standardowym, dla którego ściśle określone są ilości przedmiotu kontraktu i terminu dostawy, charakterystykę tę określa giełda, jedynie cena jest negocjowana na rynku

• termin dostawy jest określony jako cały miesiąc

• w przeważającej większości przypadków dostawca przedmiotu kontraktu nie występuje gdyż pozycja przyjęta w kontrakcie przez inwestora jest likwidowana przed terminem dostawy przy przyjęciu odwrotnej pozycji (np. krótka pozycja poprzez przyjęcie dodatkowo długiej pozycji)

• przez obie strony jest wnoszony depozyt, stanowiący pewien procent kontraktu (kilka procent) ??????????????????

• kontrakt jest rozliczany codziennie na zasadzie „marketing to market”

Kontrakt forword

• występuje w obrocie pozagiełdowym

• jest kontraktem niestandaryzowanym, na zamówienie co oznacza, że strony kontraktu ustalają ilość przedmiotu kontraktu i termin dostawy

• termin dostawy określony jest jako konkretny dzień

• prawie zawsze dochodzi do dostawy przedmiotu kontraktu

• zawarcie kontraktu nie wymaga wniesienia depozytu

• płatność następuje po dostawie (jest rozliczone po dostawie towaru)?????????????

SWAP

SWAP definiowany najbardziej ogólnie jest operacją wymiany strumieni finansowych, których wartość i terminy są z góry określone. Na podstawie zawartej umowy strony transakcji zgadzają się wymienić między sobą w określonym terminie strumień płatności przy czym wykonanie zobowiązania jednej strony wynikające z umowy jest uzależnione od realizacji zobowiązań drugiej strony. Najczęściej spotykane to:

• procentowe kontrakty swapowe, w których strony zamieniają się zadłużeniem (oprocentowanie według stałej stopy procentowej na oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej i vice wersa)

• walutowe kontrakty swapowe, w których strony zamieniają się płatnościami w różnych walutach

Opcje

Światowym centrum opcji są Stany Zjednoczone, a drugim Wielka Brytania. Wyróżniamy opcje towarowe i finansowe.

Opcja - jest to dokument stwierdzający nabycie prawa do zakupu lub sprzedaży papierów wartościowych lub innego instrumentu finansowego.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje opcji:

• opcja kupna (typu call) - daje prawo jej posiadaczowi do zakupu instrumentu finansowego, którego ta opcja dotyczy w określonym czasie po określonej cenie

• opcja sprzedaży (typu put) - daje prawo jej posiadaczowi do sprzedaży instrumentu finansowego, którego ta opcja dotyczy w określonym czasie po określonej cenie

1. Posiadacz opcji

2. Wystawiający opcję

Zależność pomiędzy rodzajem transakcji a rodzajem prawa płynącego z opcji

	call	Put
Kupno	Prawo do nabycia instrumentu pierwotnego po cenie z góry ustalonej	Prawo do sprzedaży instrumentu pierwotnego po cenie z góry ustalonej
Sprzedaż	Zobowiązanie do sprzedaży na żądanie posiadacza opcji, instrumentu pierwotnego po cenie ustalonej z góry	Zobowiązanie do sprzedaży na żądanie posiadacza opcji, instrumentu pierwotnego po cenie ustalonej z góry

W transakcjach opcyjnych mogą brać udział:

• kupujący opcje kupna

• sprzedający opcje kupna

• kupujący opcje sprzedaży

• sprzedający opcje sprzedaży

Ze względu na kryterium czasu można mówić o dwóch terminach:

• termin wygaśnięcia opcji jest to termin po upływie którego opcja nie może być wykonana i traci swoją ważność

• termin wykonania opcji jest to termin w którym opcja jest wykonana

W związku z powyższym wyróżnia się dwa rodzaje opcji:?????????????????

• opcje amerykańskie - posiadacz może ją wykonać w dowolnym dniu od momentu jej nabycia do terminu wygaśnięcia (możemy sprzedać w dowolnym dniu)

• opcja europejska - posiadacz może ją wykonać jedynie w dniu w którym przypada termin wygaśnięcia opcji

Z opcjami wiążą się różne ceny:

• cena wykonania inaczej cena rozliczenia, jest to cena po jakiej opcja jest wykonana, jest ona ustalona w momencie wystawienia opcji i nie zmienia się

• cena opcji zwana premią jest to cena prawa które nabywa posiadacz opcji (prawo to dotyczy przyszłych warunków sprzedaży bądź kupna instrumentu pierwotnego), jest to wartość rynkowa opcji zmieniająca się w czasie

• cena instrumentu pierwotnego jest to wartość rynkowa instrumentu na który opiewa opcja.

Przy podejmowaniu decyzji o wykonaniu opcji mogą wystąpić trzy sytuacje z których każda ma tradycyjną nazwę:

• opcja „jest w cenie” gdy opłaca się ją wykonać. W przypadku opcji kupna oznacza to że cena wykonania jest niższa niż bieżąca cena rynkowa instrumentu pierwotnego, a w przypadku opcji sprzedaży oznacza to że cena wykonania jest wyższa niż bieżąca cena rynkowa instrumentu pierwotnego

• opcja” nie jest w cenie” gdy nie opłaca się jej wykonywać. W przypadku opcji kupna oznacza to że cena wykonania jest wyższa niż cena bieżąca rynkowa instrumentu pierwotnego, a w przypadku opcji sprzedaży oznacza to że cena wykonania jest niższa niż bieżąca cena rynkowa instrumentu pierwotnego

• opcja „jest po cenie” gdy cena wykonania jest równa bieżącej cenie rynkowej instrumentu pierwotnego którego ta opcja dotyczy

Rodzaje opcji(dwie grupy):

1. Opcje kasowe (natychmiastowe):

• opcje akcyjne, instrumentem pierwotnym jest akcja

• opcje walutowe, instrumentem pierwotnym jest waluta kraju innego tzn. cena wykonania jest wyrażona jako kurs waluty

• opcje procentowe, instrumentem pierwotnym jest tu oprocentowany papier wartościowy np. obligacje

• opcje indeksowe, instrumentem pierwotnym jest tu indeks rynku

W przypadku opcji kupna w momencie wykupienia opcji posiadacz otrzymuje sumę pieniężną proporcjonalną do różnicy między wartością indeksu w momencie wykonania a ceną wykonania.

W przypadku opcji sprzedaży w momencie gdy wykonujemy opcję posiadacz opcji otrzymuje sumę pieniężną proporcjonalną do różnicy między ceną wykonania a wartością bieżącą indeksu

2. Opcje terminowe

• opcje na kontrakty futures

Pojęcie i rodzaj inwestorów

Inwestorem jest osoba posiadająca zasoby inwestycyjne i chcąca je zainwestować.

Na rynku kapitałowym mogą inwestować osoby fizyczne i prawne.

Cechy:

• płynność obrotu

• skala ryzyka

• dochód

Do podstawowych kryteriów klasyfikacyjnych inwestorów można zaliczyć:

• rozmiary kapitału i profesjonalizm zarządzających kapitałem

• czas inwestowania

• źródła pochodzenia kapitału

Na rynku kapitałowym można wyróżnić dwie zasadnicze grupy inwestorów:

1. Inwestorzy indywidualni - może być każdy, nieprofesjonaliści, często korzystają z informacji zawartych w prasie; dwie grupy:

• akcjonariat pracowniczy - osoby które dostały akcje od spółki w której pracują

• gospodarstwa domowe

Inwestorów indywidualnych można podzielić na (zależy od stopnia zamożności, stopy zwrotu):

• inwestorzy indywidualni drobni

• inwestorzy indywidualni średni

• inwestorzy indywidualni więksi

2. Inwestorzy instytucjonalni

Do najpotężniejszych grup inwestorów instytucjonalnych należą:

• banki korporacyjne, banki inwestycyjne

• fundusze zbiorowego inwestowania

• fundusze ubezpieczeniowe i emerytalne

• fundusze typu venture capital

• przedsiębiorstwa

• Skarb Państwa

• inni np. domy maklerskie

Bankowość inwestycyjna obejmuje wiele usług finansowych do których można zaliczyć przede wszystkim:

• przeprowadzanie i gwarantowanie emisji na rynku pierwotnym

• działalność dealerską na rynku wtórnym

• konstruowanie i oferowanie nowych instrumentów finansowych przede wszystkim instrumentów pochodnych

• zarządzanie inwestycjami w instrumenty finansowe na zlecenie klientów

Fundusz zbiorowego inwestowania - rodzaje:

• zamknięte fundusze inwestycyjne - spółka inwestycyjna o określonej liczbie udziałów (akcji) które są kupowane i sprzedawane na rynku wtórnym

• otwarte fundusze inwestycyjne (fundusz powierniczy) - spółka inwestycyjna od której inwestorzy kupują udziały i które odsprzedają

(różnice na egzamin??????????????)

Uczestnicy funduszy uzyskują korzyści:

• efekt skali gdyż fundusz może nabywać instrumenty o dużej wartości nominalnej (takie jak bony skarbowe) na które stać pojedynczego , drobnego inwestora

• profesjonalne zarządzanie inwestycjami gdyż fundusz zatrudnia zarządzających portfelem którzy są specjalistami w tej dziedzinie

Fundusze emerytalne i ubezpieczeniowe zarządzają znacznymi środkami

Fundusze typu venture capital - zapewniają zasilanie kapitałowe na okresy średnie i długoterminowe firmom, które nie weszły jeszcze na rynek papierów wartościowych z zamiarem późniejszej odsprzedaży udziałów lub akcji z zyskiem. Głównym obszarem lokat kapitałowych jest wspieranie działalności gospodarczej firmy o dużym potencjale wzrostu, finansowo zaawansowanych prac nad zastosowaniem nowoczesnych technologii, wprowadzenie do produkcji nowych lub zmodernizowanych produktów czy też unowocześnienie przedsiębiorstwa i działania prywatyzacyjne.

Przedsiębiorstwo może być inwestorem instytucjonalnym, może kupować akcje lub obligacje innych spółek.

Przyjmując jako kryterium czas inwestowania i aktywność na rynku kapitałowym inwestorów można podzielić na:

• inwestorzy krótkoterminowi o zachowaniach spekulacyjnych

• inwestorzy średnioterminowi

• inwestorzy długoterminowi

Przyjmując jako kryterium pochodzenie kapitału można wyróżnić:

• inwestorów krajowych (inwestycje w kapitał pochodzenia krajowego)

• inwestorów zagranicznych

• międzynarodowe instytucje inwestowania

Ryzyko inwestycyjne na rynku kapitałowym można określić jako potencjalny obiektywny i subiektywny odczuwalny stopień zagrożenia w uzyskaniu oczekiwanych przez inwestora korzyści ekonomicznych.

Przez pojęcie ryzyka rozumie się niebezpieczeństwo straty lub (inaczej) niebezpieczeństwo nie osiągnięcia celu założonego przy podejmowaniu decyzji.

Ryzyko można podzielić na:

• ryzyko właściwe funkcjonujące na zasadach wielkich liczb (np. klęski żywiołowe)

• ryzyko obiektywne związane z niemożliwością przewidzenia niektórych zmian (np. odkryć naukowych w przyszłości)

• ryzyko subiektywne wynikające z niedoskonałości działań człowieka (błędne przewidywanie koniunktury rynkowej)

• ryzyko polityczne -stabilność polityki społecznej i gospodarki (zaufanie do rządu itp.)

• ryzyko makroekonomiczne - ocena rozwoju gospodarczego

• ryzyko rynku - stabilność i płynność

• ryzyko technologiczne - zmiany procesów technologicznych

• ryzyko finansowe - stabilność pieniądza, kursy walutowe, podatki (możliwe zmiany i zagrożenia)

Można wyróżnić grupy instrumentów:

• Instrumenty finansowe o małym ryzyku i umiarkowanym ale względnie pewnym dochodzie (obligacje)

• Instrumenty finansowe o większym ryzyku i możliwości wyższych dochodów (akcje)

• Instrumenty finansowe o wysokim ryzyku i wysokich możliwych dochodach (instrumenty pochodne).

Strategie inwestycyjne rynku kapitałowego - kryteria:

• okres inwestowania

• ryzyko inwestycyjne

Jako kryterium bierzemy pod uwagę okres inwestowania;

• strategie krótkookresowe - horyzont czasowy od kilku sesji giełdowych do kilku miesięcy, decyzje opierają się na aktualnych relacjach między popytem a podażą na rynku papierów wartościowych; erystyczne jest to że te inwestycje charakteryzują inwestorów operujących kapitałem spekulacyjnym oraz cześć inwestorów indywidualnych którzy kupują akcje gdy ich cena jest niska a sprzedają gdy ich cena jest wysoka. Duży udział inwestorów krótkoterminowych może wpływać destabilizująco na rynek papierów wartościowych. Charakteryzują się dużą płynnością która wyraża się szybkością i łatwością zamiany papierów wartościowych na gotówkę

• strategie długookresowe - bazują na analizie emitentów poszczególnych grup papierów wartościowych, w mniejszym stopniu uważa się na bieżące wskaźniki. Duża ilość inwestorów wpływa stabilizująco na giełdę, tymi inwestorami są inwestorzy instytucjonalni (np. fundusze inwestycyjne).

Z punktu widzenia ryzyka inwestycyjnego wyróżniamy:

• strategie dochodowe - obejmują inwestycje w papiery wartościowe zapewniające względnie pewny dochód; stosowana przez inwestorów mniej skłonnych do ryzyka (obligacje, pewne akcje)

• strategie wzrostowe - zorientowane na zakup papierów wartościowych zakładających osiągnięcie zysku wyniku wzrostu cen giełdowych; są bardziej ryzykowne wiąże się to z trudnymi do przewidzenia zmianami globalnymi, z ryzykiem błędnej wyceny papierów wartościowych , z tej strategii korzysta wielu inwestorów ponieważ kiedy rośnie ryzyko rosną też dochody

Do podstawowych innych rodzajów strategii można również zaliczyć:

• metodę regularnego inwestowania - polega ogólnie na systematycznym lokowaniu stałej sumy pieniędzy w regularnych odstępach czasu na zakup określonego pakietu papierów wartościowych

• metodę stałego kapitału inwestycyjnego i stałej relacji kierunków inwestowania - przeznaczamy pewną kwotę na zakup akcji i kiedy cena zacznie rosnąć to różnice pomiędzy aktualną ceną a ceną zakupu przeznaczmy na zakup instrumentów pewnych (np. obligacji), a jak cena spada to sprzedajemy te obligacje aby uzupełnić kapitał początkowy

• metodę cenowo - wskaźnikową - opiera się na zasadzie przyjęcia \za podstawę decyzji inwestycyjnej określonego poziomu cen lub wskaźników papierów wartościowych wynikających z analizy danego rynku (np. wskaźnik indeksu giełdowego, wskaźnik P/E)

Inwestowanie portfelowe - jest chętnie stosowane przez inwestorów indywidualnych i instytucjonalnych

Rodzaje ryzyka i ich wpływ na całkowite ryzyko portfela

Źródła ryzyka:

Ryzyko całkowite:

1. Ryzyko specyficzne (dywersyfikowalne)

• ryzyko związane z działalnością gospodarczą - ryzyko związane z naturą przedsięwzięcia gospodarczego (biznesu)

• ryzyko finansowe - ryzyko związane ze źródłami finansowania działalności firmy

2. Ryzyko systematyczne (niedywersyfikowalne)

• ryzyko rynkowe - ryzyko związane z tendencją podążania cen akcji za ogólnym trendem rynku

• ryzyko stopy procentowej - niepewność związana ze zmianami stóp procentowych. Prawdopodobieństwo poniesienia straty spowodowanej wzrostem stopy procentowej

• ryzyko stopy reinwestycyjnej - ryzyko związane z reiwestycją dochodów z kapitału na niższy procent

• ryzyko siły nabywczej - ryzyko zmniejszenia siły nabywczej aktywów i dochodu przez przyszłą inflację

• ryzyko kursowe - niepewność związana ze zmianami wartości walut

Do podstawowych kryteriów wyboru zestawu portfela papierów wartościowych można zaliczyć:

• sformułowanie strategii inwestowania na rynku papierów wartościowych, głównie w aspekcie oczekiwanego dochodu i ryzyka inwestycyjnego (strategia bezpieczna, umiarkowanego bądź wysokiego ryzyka)

• analiza papierów wartościowych znajdujących się na rynku i uporządkowanie ich według ustalonych cen, na przykład akcje solidnych spółek (blue chips) niestabilnych czy spółek dużych i małych

• określenie horyzontu czasowego inwestycji portfelowych (długookresowych, krótkookresowych)

• dokonanie wyboru zestawu portfela z różnych grup papierów wartościowych i wybór z licznych dostępnych na rynku papierów wartościowych zestawu ograniczonego, według ustalonych wcześniej kryteriów

• określona cena posiadanego portfela i wprowadzenie korekt wynikających z bieżącej analizy rynku papierów wartościowych.

Mianem portfeli efektywnych określa się te dla których nie istnieje portfel o tej samej oczekiwanej stopie zysku i mniejszym ryzyku lub o tym samym ryzyku i większej stopie zysku.

Ryzyko inwestycyjne w systemie portfelowym zależne jest od ryzyka występującego przy poszczególnych papierach wartościowych i od ich udziałów w portfelu oraz od współczynników korelacji między nimi.

Podstawowymi wielkościami w analizie portfelowej są: oczekiwana stopa zwrotu oraz ryzyko mierzone odchyleniem standardowym stopy zwrotu

R - oczekiwana stopa zwrotu

Pi - prawdopodobieństwo wystąpienia i - tej możliwej stopy zwrotu

Ri - i - ta możliwa do osiągnięcia stopa zwrotu

m - liczba możliwych do osiągnięcia stóp zwrotu

Gdy brak jest danych na temat rozkładu stopy zwrotu oczekiwaną stopę zwrotu można oszacować na podstawie danych z przeszłości

Rt - stopa zwrotu zrealizowana w okresie t

n - liczba okresów z których pochodzą obserwacje stopy zwrotu

Przykład

Roczne stopy zwrotu akcji spółki Omega S.A. zrealizowane w ciągu ostatnich 8 lat są następujące

Rok	1	2	3	4	5	6	7	8
Zrealizowana stopa zwrotu	2%	5%	-7%	-2%	12%	5%	7%	4%

Oszacuj oczekiwaną stopę zwrotu dla akcji Omega S.A.

Rozwiązanie

R= 0,0325 = 3,25%

Ryzyko inwestowania w akcje można określić za pomocą wariancji oraz odchylenia standardowego stopy zwrotu. Są to bezwzględne miary ryzyka

V - wariancja oczekiwanej stopy zwrotu

s - odchylenie oczekiwanej stopy zwrotu

Względna miara ryzyka inwestycyjnego jest współczynnikiem zmienności stopy zwrotu

CV - współczynnik zmienności stopy zwrotu

Gdy brak jest danych na temat rozkładu stopy zwrotu wariancję można oszacować na podstawie historycznych stóp zwrotu

Odchylenie standardowe papierów wartościowych wyrażone w procentach wskazuje jakie jest przeciętne odchylenie możliwych stóp zysku od oczekiwanej stopy zysku.

Im wyższe odchylenie standardowe tym większe ryzyko związane z papierem.

Współczynnik zmienności jest relatywną miarą ryzyka względem stopy zwrotu. Określa on jakie ryzyko przypada na jednostkę stopy zwrotu z papierów wartościowych.

Wielkość ryzyka przypadająca na jednostkę stopy zysku powinna być jak najniższa.

Przykład

Opierając się na danych z poprzedniego przykładu oszacuj wariancję, odchylenie standardowe i współczynnik zmienności oczekiwanej stopy zwrotu dla akcji spółki Omega S.A.

(0,02 - 0,0325)² + (0,05 - 0,0325)²+ (-0,07 - 0,0325)²+ (-0,02 - 0,0325)²+ (0,12 - 0,0325)²+ (0,05 - 0,0325)²+ (0,07 - 0,0325)²+ (0,04 - 0,0325)² = 0,02315

Wyszczególnienie	Inwestycja A	Inwestycja B
Oczekiwana stopa zwrotu	0,07	0,12
Odchylenie standardowe	0,05	0,07

CV A = 0,05 : 0,07 = 0,714

CV B = 0,07 : 0,12 = 0,583

Analiza fundamentalna polega na badaniu czynników ekonomicznych które wpływają na zachowanie się kursów papierów wartościowych.

Podejście fundamentalne skupia się na poziomie:

• kraju i jego otoczenia

• branży

• przedsiębiorstwa

Analiza kraju i jego otoczenia obejmuje między innymi:

• produkt krajowy brutto

• politykę pieniężną

• politykę procentową

• poziom inflacji

• bilans handlowy

• stopę bezrobocia

• stan długu publicznego

• stopień i sposób inwestycji państwa

Analiza branży (celem jest wybór branży o dużych szansach rozwoju) ocena między innymi następujących elementów:

• wrażliwość branży na czynniki makroekonomiczne

• fazy cyklu życia branży (wprowadzenie, wzrost, dojrzałość, nasycenie, spadek)

• stabilność zysków i rentowność branży

• potencjał branży (perspektywy rozwoju, nowe rynki zbytu, nowe produkty, produkty substytucyjne)

• struktury popytu (rodzaj odbiorców, ryzyko utraty odbiorców)

• stopnia konkurencyjności w branży (bariery wejścia i wyjścia)

• zaopatrzenie w surowce dla branży (siła negocjacyjna dostawców)

• wpływu na środowisko naturalne

Analiza przedsiębiorstwa; podstawowym źródłem informacji wykorzystywanych w analizie są:

• prospekty emisyjne

• bilanse

• rachunki wyników

• rachunki przepływów pieniężnych

Analiza wskaźnikowa

• porównania w przestrzeni polegają na porównywaniu wskaźników jednej spółki z takimi samymi wskaźnikami innej spółki z tej samej branży lub z wartościami tych wskaźników wyznaczanymi dla całej branży

• porównania w czasie polegają na odniesieniu wartości wskaźnika do takiego samego wskaźnika wyznaczonego dla tej samej firmy we wcześniejszych lub późniejszym okresie (w przypadku prognozy)

W analizie wskaźnikowej bierze się pod uwagę następujące wskaźniki:

• płynność

• zadłużenie

• sprawność działania(zarządzanie aktywami)

• rentowność

• wartość rynkowa

Metoda wyceny wartości przedsiębiorstwa. Wartość przedsiębiorstwa otrzymana w wyniku analizy fundamentalnej może być interpretowany jako:

• wartość księgowa - wartość firmy wynikająca z zapisów w księgach handlowych (bilansie)

• wartość likwidacyjna - suma cen uzyskanych ze sprzedaży poszczególnych składników majątkowych lub całego przedsiębiorstwa

• wartość odtworzeniowa - suma nakładów finansowych niezbędnych do odtworzenia poszczególnych elementów (przy określonym poziomie ..........)majątku przedsiębiorstwa na dany moment

• wartość zastosowana - wartość gwarantująca zabezpieczenie udzielonego kredytu, często jest wyrażana jako procent wartości aktywów netto przedsiębiorstwa któremu bank udziela kredytu

• wartość ekonomiczna - wartość odzwierciedlająca zdolności przedsiębiorstwa do pomnażania zysków

Na podstawie wyróżnionych możliwych wartości przedsiębiorstwa w ramach analizy fundamentalnej można określić trzy podstawowe grupy metod:

• metoda wyceny na podstawie substancji firmy (wartości majątku)

• metoda wyceny oparta na dochodowości firmy (zdolności do generowania zysków)

• metoda mieszana

Analizę techniczną można zdefiniować jako proces studiowania aktualnych i historycznych danych o kursach ilości przeprowadzonych transakcji, wartości wskaźników giełdowych.

W literaturze przedmiotu dokonuje się podziału tej metody na:

1. klasyczną analizę techniczną, która obejmuje:

• analizę trendu

• analizę formacji

• analizę wartości obrotów

• analizę fal i cykli

2. nowoczesną analizę techniczną

Do najbardziej znanych typów wykresów ilustrujących ruch cen akcji (wartości wskaźników itp.) należą:

• wykres liniowy

• wykres słupkowy

• wykres punktowo - symboliczny (wykres punktów i figur) popularnie zwane wykresami typu kółko - krzyżyk

• wykres świecznikowy

1

---