PRZEBARWIENIA SKÓRNE

ILOŚĆ PRODUKOWANEJ W SKÓRZE MELANINY ZALEŻY OD:

• Rasy,

• Czynników genetycznych/wrodzonych,

• Czynników hormonalnych (wpływ stymulujący na melanogenezę ma MSH-hormon przysadki mózgowej, hormon tarczycy i hormony płciowe-głównie estrogeny),

• Ekspozycji na słońce,

• Innych czynników.

• Różnice zabarwienia skóry wynikają z różnej aktywności melanocytów a nie ich liczby.

Istnieją 2 typy melaniny:

• Eumelanina (barwnik brązowo-czarny),

• Feomelanina (barwnik żółto-czerwony).

• Stosunek ich obu i ich całkowita zawartość określają kolor skóry.

• Podstawową rolą melaniny jest ochrona przed UV - co zależy głównie od eumelaniny.

• Feomelanina ma działanie fotouwrażliwiające, gdyż nasila produkcję wolnych rodników, prowadząc do powstawania plam pigmentacyjnych i nowotworów skóry.

Przebarwienia skóry (hiperpigmentacje) - to ograniczone (nieregularne plamki lub plamy) lub uogólnione zmiany ciemniejsze od koloru skóry danej osoby.

• Zmiany typu przebarwień ograniczonych (np. piegi, plamy soczewicowate, ostuda) są szczególnie widoczne,

• Zmiany uogólnione są bardziej rozlane i zazwyczaj mniej intensywne (mogą towarzyszyć ciąży, chorobom endokrynologicznym tj. choroba Addisona, nadczynność tarczycy, guzki przysadki, choroby wątroby, a także schorzeniom dermatologicznym, np. w twardzinie i po niektórych lekach).

Mechanizm powstawania różnych rodzajów przebarwień:

Przebarwienia mogą mieć podłoże:

• Genetyczne: piegi, rozlana hiperpigmentacja w okolicy oczodołów, liczne plamy soczewicowate,

• Hormonalne: ostuda,

• Wtórne (tzw.hiperpigmentacje wtórne) powstające w odpowiedzi na różne bodźce

Hiperpigmentacje wtórne:

1. przebarwienia mechaniczne, powstałe w wyniku przewlekłych, mechanicznych urazów. Przewlekłe urazy wywołują wzrost melanogenezy w miejscu drażnionym, np. powstawanie przebarwień w fałdach skóry u ludzi otyłych, lub w chorobach przebiegających ze świądem.

2. przebarwienia cieplne, powstałe w miejscach długotrwałego, bezpośredniego nagrzewania np. poduszką elektryczną. Mają zazwyczaj charakter marmurkowej, siateczkowatej, brązowej hiperpigmentacji. Po przerwaniu bodźca ustępują powoli i niecałkowicie.

3. hiperpigmentacja chemiczna, powstająca w wyniku zadziałania chemicznego bodźca uszkadzającego, indukującego kontaktowe zapalenie skóry.

4. przebarwienia słoneczne -powstawanie rumienia po zadziałaniu UV , co stymuluje wzrost liczby funkcjonalnych melanocytów i nasilenie pigmentacji.

5. przebarwienia pozapalne występujące nierzadko po chorobach skóry przebiegających ze stanem zapalnym (liszaj płaski, łuszczyca, wyprysk, trądzik pospolity), który w rezultacie daje wzrost aktywności melanocytów. Zwykle ustępują samoistnie po pewnym czasie.

Przebarwienia dzieli się w zależności od stopnia kumulacji melaniny na:

• naskórkowe,

• skórne,

• mieszane.

Zabiegi rozjaśniające są najbardziej skuteczne w odniesieniu do przebarwień powierzchownych (naskórkowych).

Wybrane ograniczone zaburzenia barwnikowe

Piegi

• Są to wyraźnie odgraniczone żółtawobrązowe plamki wielkości 1-5mm , które mogą się ze sobą zlewać, tworząc bardziej nieregularne obszary przebarwienia.

• Mogą mieć różne nasilenie, pojawiają się symetrycznie na odsłoniętych obszarach ciała, najczęściej w centralnych częściach twarzy, a także przedramionach, ramionach i barkach.

• Pojawiają się najczęściej ok. 5 roku życia i wykazują sezonowe różnice w intensywności zabarwienia w zależności od nasilenia ekspozycji słonecznej-są bardziej wyraźne w okresie wiosenno-letnim.

• W ciągu życia mogą ulec spontanicznej regresji.

• Tak zwane „słoneczne piegi” są większymi plamami zlokalizowanymi na obszarach szczególnie intensywnej ekspozycji na słońce i stanowią w zasadzie odmianę plam soczewicowatych.

• Występowanie piegów jest uwarunkowane genetycznie i dotyczy szczególnie osób o jasnej karnacji i rudych włosach.

• Można stosować kremy ze środkami wybielającymi, zabiegi złuszczające, kriomasaż lub krioterapię, ale efekty są zwykle niezadowalające i nietrwałe.

• Ważne jest stosowanie preparatów z filtrami UV zwłaszcza w lecie.

Plamy soczewicowate

• Jasno lub ciemnobrązowe, drobne ale większe od piegów, dobrze odgraniczone plamy, które zajmują głównie tułów i pojawiają się w dzieciństwie.

• Występują różne rodzaje plam soczewicowatych:

• plamy powstające pod wpływem przewlekłego działania promieniowania słonecznego-plama soczewicowata słoneczna,

• plamy pojawiające się w wieku starszym -plama soczewicowata starcza,

• plamy w wyniku wielokrotnego i długiego leczenia PUVA, czyli psolarenami i naświetlaniami UVA np. w terapii łuszczycy.

• Plamy soczewicowate słoneczne/starcze są zwykle brunatne, nieregularnego kształtu, o gładkiej powierzchni, pojedyncze lub liczne i zlokalizowane na odsłoniętych częściach ciała (twarz, przedramiona, dłonie).

• Preparaty wybielające jedynie rozjaśniają plamy soczewicowate, dlatego poleca się postępowanie zabiegowe (laser, IPL).

Ostuda/melazma

• Zmiany skórne o charakterze żółtobrunatnych do ciemnobrunatnych plam o nierównomiernych zarysach, dość dobrze odgraniczonych, bez towarzyszącego stanu zapalnego występujące często symetrycznie głównie w obrębie twarzy.

• Zmiany dotyczą głównie kobiet.

• Przyczyny:

• ciąża,

• zaburzenia hormonalne związane z dolegliwościami jajników (nieregularne cykle, stany zapalne przydatków),

• choroby tarczycy, nadnerczy, wątroby,

• kosmetyki zawierające substancje światłouczulające,

• środki antykoncepcyjne i HTZ,

• leki, np. chloropromazyna, hydantoina i zioła na. napar z dziurawca.

•  Ostuda występuje częściej u osób z ciemniejszą karnacją.

• W każdym przypadku ostudy jej objawy nasilają się pod wpływem UV.

• Zmiany mają zazwyczaj trwały charakter, niektóre np. związane z ciążą mogą samoistnie ustępować.

• W postępowaniu należy uwzględnić leczenie przyczynowe.

• Koniecznie stosować kremy z wysokim filtrem.

• Poleca się środki wybielające, kriomasaż, zabiegi złuszczające, często jednak dla zadawalającego efektu niezbędne są zabiegi laserowe lub IPL.

Przebarwienia pozapalne

• Są to częste zmiany skórne powstające w przebiegu różnorodnych stanów zapalnych, częściej u osób z fototypem III i IV.

• Zwykle ustępują samoistnie po różnie długim okresie trwania.

• Zaleca się jedynie stosowanie filtrów UV.

Postępowanie i pielęgnacja

Kosmetyki wybielające przebarwienia

• Najkorzystniejsze jest stosowanie w skojarzeniu kilku czynników rozjaśniających wraz z ochroną przeciwsłoneczną.

• Jeden czynnik wybielający można zastosować rano (np. kwas azelainowy), a drugi wieczorem (kwas glikolowy).

• Takie postępowanie jest ważne gdyż niektórych środków (np. AHA) nie zaleca się stosować w ciągu dnia z uwagi na działanie słońca.

• Można używać też mieszanki różnych składników, które w ten sposób wpływają wzajemnie na wzmocnienie swojego działania i zmniejszenie niepożądanych działań związanych z poszczególnymi substancjami aktywnymi.

• Używając większości preparatów wybielających, zwłaszcza o silnym działaniu, powinno się je aplikować tylko w miejscu przebarwień z ominięciem skóry o prawidłowym zabarwieniu.

• Najlepsze efekty uzyskuje się stosując preparaty wybielające razem ze składnikami złuszczającymi.

• Zawsze stosować ochronę przed promieniowaniem UV !!!

• Poza kosmetykami można stosować kosmeceutyki (dermokosmetyki) które zawierają w swym składzie wyższe stężenie substancji aktywnych.

Zabiegi rozjaśniające w gabinecie kosmetycznym

• Należy pamiętać, że pielęgnacja gabinetowa musi być uzupełniana odpowiednią pielęgnacją domową!

Zabiegi mechanicznego złuszczania naskórka

• Zabiegi te bezpośrednio mogą powodować rozjaśnianie przebarwień lub stanowić przygotowanie do stosowania aktywnych substancji wybielających zawartych np. w masce wybielającej.

• Należą tu:

• mikrodermabrazja (korundowa/diamentowa) stosowana najczęściej w seriach, może być łączona z peelingiem chemicznym,

• oksydermabrazja

•  Złuszczanie fizyczne: peeling kawitacyjny

• Złuszczanie chemiczne: np. peelingi z kwasem glikolowym w stężeniu do 30%.

• Zabiegi przeprowadza się w seriach.

• Stosuje się też peelingi złożone, np. ze składników złuszczających (kwas glikolowy) z czynnikami depigmentacyjnymi i wybielającymi (kwas kojowy, retinol).
  
  Należy pamiętać że w trakcie serii zabiegów z kwasami należy stosować ochronę przeciwsłoneczną.

Leczenie:

1. Leki rozjaśniające

2. Zabiegi rozjaśniające przebarwienia:

1. Dermabrazja

2. Peelingi chemiczne (TCA,AHA, roztwór Jessnera)

3. Krioterapia

4. Lasery

5. Fototermoliza frakcyjna

6. IPL

3

---