Przebarwienia skórne

Przebarwienia charakteryzują się nadmiernym zabarwieniem skóry. Ich powstawanie wiąże się z nadprodukcją barwnika skóry, jakim jest melanina (pigment występujący głównie w skórze właściwiej, naskórku). Coraz częściej spotykamy się z zaburzeniami tego barwniku, czego skutkiem są pojawiające się głównie na twarzy, dłoniach, dekoldzie plamy o różnej wielkości.

O kolorze skóry człowieka decydują następujące czynniki:

- grubość skóry ( pogrubiały naskórek daje skórze zabarwienie szarawo żółte, a cienki – zaróżowiony.

- naczynia krwionośne

-zawartość tlenu we krwi ( niski poziom powoduje zasinienie)

- obecność pigmentów,

- barwnik skóry czyli melanina – odgrywa najważniejszą rolę w kolorze skóry.

Ilość produkowanej melaniny zależy od wielu czynników , m.in.

- rasy ( pochodzenia),

- czynników genetycznych,

- czynników hormonalnych,

- ekspozycji na słońce,

Istnieją dwa typy melaniny:

- eumelanina (barwnik brązowa- czarny), (ma działanie ochronne)

- feomelanina (barwnik żółto – czerwony) ( ma działanie fotouwrażliwiające, ponieważ nasila produkcję wolnych rodników, co prowadzi do powstawania plam pigmentacyjnych i nowotworów skóry. Dlatego częściej zapadają na nowotwory skóry osoby rude o jasnej karnacji.)

Podział przebarwień:

• Naskórkowe- związane ze zwiększoną liczbą lub aktywnością melanocytów w naskórku,

• Skórne- związane z gromadzeniem barwnika w melanofagach skórnych lub obecnością ziaren melaniny w melanocytach skórnych.

• Mieszane- są to przebarwienia skórno- naskórkowe

Czynniki mające wpływ na powstawanie przebarwień:

• egzogenne: przede wszystkim ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, stosowanie kosmetyków, perfum czy leków o działaniu fototoksycznym lub fotoalergiczym;

• endogenne: ciąża, antykoncepcja hormonalna, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze (choroby jajników, tarczycy, nadnerczy), choroby wątroby, niektóre leki.

Miejsca na których najczęściej pojawiają się przebarwienia:

- policzki, górna warga, broda, czoło, nos.

Przebarwienia mogą mieć różne podłoże:

1. Genetyczne

- piegi

Występują zazwyczaj na skórze w dużych ilościach. Są wielkości od 1-5 mm, posiadają nieregularne kształty, a ich kolor może być jasno żółty lub ciemnobrązowy. Ilość piegów nasila się pod wpływem światła słonecznego. Dlatego najczęściej występują w tych miejscach, które są najczęściej eksponowane na promienie słoneczne, czyli na twarzy, dekoldzie oraz kończynach górnych. Cechą charakterystyczną piegów jest to, że bledną zimą, natomiast latem ich odcień staje się bardziej intensywny. Występują przeważnie u osób, które mają jasną karnację oraz rude bądź bardzo jasne włosy. Zwykle pojawiają się w okresie dzieciństwa, mniej więcej w 2 roku życia, gdyż młoda skóra nie produkuje wystarczającej ilości melaniny, co wiąże się z utratą ochrony przed działaniem promieni słonecznych i skóra pokrywa się piegami, które z czasem w późniejszym okresie życia, zanikają. Zdarza się, że u osób, których skóra ma odcień bardzo jasny piegi pozostają do końca życia.

- plamy soczewicowate

Są to zmiany skórne charakteryzujące się jasnobrązową lub ciemnobrązową barwą. Zazwyczaj występują w dużej ilości, charakteryzują się małą wielkością ( zajmują głównie tułów i pojawiają się w dzieciństwie).

W ich obrębie występuje zwiększona ilość melanocytów i zwiększona synteza melaniny. W przeciwieństwie do piegów, nie ciemnieją po ekspozycji na słońcu.

Ze względu na czynniki wywołujące te zmiany wyróżniamy:

- plamy soczewicowate starcze, które pojawiają się w okresie starzenia skóry,

- plamy soczewicowate słoneczne, które pojawiają się pod wpływem działania promieni słonecznych.

Plamy soczewicowate słoneczne / starcze są jedynie defektem kosmetycznym i nie stanowią punktu wyjścia czerniaka złośliwego, ale wymagają odróżnienia od złośliwej plamy soczewicowatej, co w pewnych przypadkach może być trudne, nawet dla dermatologa.

2. Hormonalne

- Ostuda ( melasma, chloasma)

Są to jedne z najczęściej spotykanych przebarwień skórnych. Występują w postaci brązowych, symetrycznych plam, które zazwyczaj umiejscowione są na czole i policzkach. Niekiedy mogą występować w takich miejscach jak kark lub górna warga. Zmiany dotyczą najczęściej kobiet.

Czynniki które odpowiadają za powstawanie melasy:

- ciąża, zaburzenia hormonalne,

- choroby tarczycy, nadnerczy, wątroby;

- kosmetyki, które zawierają substancje światło uczulające,

- środki antykoncepcyjne,

- leki i zioła ( np. dziurawiec)

Ostuda występuje przeważnie u kobiet po 30 roku życia, i jest znacznie częściej zauważana u brunetek niż blondynek. Często pojawia się u kobiet ciężarnych, zwykle w drugiej połowie ciąży i najczęściej zanika po porodzie. Ryzyko występowania melasy nasila się w okresie letnim ze względu na promienie słoneczne, oraz po korzystaniu z solarium .

3. Wtórne – w odpowiedzi na różne bodźce w tej grupie wyróżniamy :

- przebarwienia mechaniczne

Powstałe w wyniku przewlekłych , mechanicznych urazów, które powodują wzrost melanogenezy w miejscu drażnionym np. przebarwienia w fałdach skóry u osób otyłych;

- przebarwienia cieplne

Powstałe w miejscach długotrwałego, bezpośredniego nagrzewania np. poduszką elektryczną; Mają one charakter marmurkowej, siateczkowatej, brązowej hiperpigmentacji;

- hiperpigmentacja chemiczna

Powstałe w wyniku chemicznego działania bodźca uszkadzającego , który powoduje toksyczne kontaktowe zapalenie skóry; m.in.działanie olejku bergamotowego w perfumach;

- przebarwienia słoneczne

Występowanie ich zależy od wrażliwości na słońce. U jednych opalenizna jest równomierna a u innych melanina rozkłada się nierówno, tworząc na skórze plamki i przebarwienia. Podczas kuracji usuwania ich należy całkowicie unikać słońca a także stosować kremy z wysokim filtrem.

- przebarwienia pozapalne

Innym rodzajem przebarwień są zmiany związane z procesem zapalnym, które może być ostre lub przewlekłe. Występują w granicy skórno- naskórkowej, są bardzo częstym zjawiskiem i rozwijają się zwłaszcza u osób ze zwiększona pigmentacją Wynikają one z zapalnych wykwitów trądzikowych. Występują w miejscach, gdzie uprzednio występowały zmiany trądzikowe, pewnego rodzaju urazy, oparzenia słoneczne, ospa wietrzna inne wypryski skórne.

---------------- ----------------- -------------- -------------

Metody usuwania przebarwień

W czasie ostatnich lat pojawiło się bardzo dużo preparatów i metod usuwania przebarwień. Niwelowanie ich jest procesem bardzo trudnym i zazwyczaj długotrwałym. Do zwalczania zaburzeń barwnikowych można wybrać wiele metod, ale przede wszystkim należy pamiętać o tym, aby ograniczyć do minimum eksponowanie ciała na promienie. W leczeniu tych przypadłości, zastosowanie mają peelingi chemiczne, terapie laserowe, mikrodermabrazja, krioterapia, oraz stosowanie kosmetyków o właściwościach rozjaśniających.

• MIKRODERMABRAZJA

Wyróżniamy mikrodermabrazję diamentową, która ściera naskórek kryształkami naturalnego diamentu, oraz mikrodermabrazję korundową, która polega na tym że kryształki korundu, uderzają o skórę i ponownie zasysane są, z resztkami obumarłego naskórka.

• LASER

Obecnie na rynku jest bardzo wiele rodzajów laserów, które usuwają przebarwienia skórne, niektóre z nich to: aleksandrytowy, Nd- Yag, rubinowy, (przełączenie lasera w pozycję Q – switched powoduje emisję krótkich impulsów o wysokiej energii).

Laser rubinowy – wytwarza świtło czerwone o długości fali 694 nm, które jest bardzo dobrze absorbowane przez melaninę. Skuteczny jest w leczeniu plam soczewicowatych i piegów – nawet po jednym zabiegu. ( słabiej reaguje na ostudę i przebarwienia pozapalne).

Laser Nd- YAG – emituje światło podczerwone o długości fali 1064 nm . ( w pozycji Q - zmniejsza długośc fali o połowę do 532 nm o połowę i zmianę barwy światła na zieloną). skuteczny w usuwaniu posłonecznych plam soczewicowatych. W leczeniu przebarwień pozapalnych i melazmy daje różny efekty.

Laser aleksandrytowy – przełączony w pozycje Q emituje światło o długości 755 nm – skuteczny w leczeniu plam soczewicowatych.

IPL – szeroki zakres długości światła ( 515 nm- 1200 nm) – skuteczny w leczeniu plam soczewicowatych i piegów.

Fototermoliza frakcyjna ( Fraxel) – powoduje ona termalne uszkodzenie jedynie mikroskopijnych obszarów naskórka i skóry, przez co okres gojenia jest krótszy. Próby jej zastosowania dotyczą m.in. leczenia melazmy.

• PEELINGI

Czyli złuszczenie naskórka w różnych poziomach w zależności od rodzaju zabiegu. Wyróżniamy wiele rodzajów peelingu, które niwelują problem jakim są przebarwienia, niektóre z nich to: Glyco Peel, Yellow Peel, peeling migdałowy, peeling kwasem trójchlorooctowym (TCA), roztwór Jessnera.

- Glyco Peel, jest to zabieg powierzchownego złuszczania na bazie kwasu glikolowego z dodatkiem kwasu kojowego, który blokuje aktywność tyrozynazy, a tym samym prowadzi do zapobiegania nadmiernej pigmentacji skóry. Mimo tak dużego stężenie kwasu glikolowego (70%) zabieg jest bezbolesny i łagodny dla skóry, która po zabiegu złuszcza się w sposób niewidoczny.

- Yellow Peel, jest to peeling chemiczny, jeden z najbardziej popularnych. Jego działanie polega na usuwaniu warstw naskórka na różnych poziomach. Zabieg ten składa się z 3 faz. W pierwszej wykorzystywany jest kwas glikolowy i salicylowy, które mają za zadanie złuszczyć naskórek. Następnie w drugiej fazie stosujemy kwas retinowy i witaminę C w celu pobudzenia produkcji kolagenu, elastyny, oraz glikozamin. Dodatkowo wykorzystywany jest kwas kojowy, oraz azelainowy, dzięki którym zablokowana jest synteza melaniny i jednocześnie usuwane są przebarwienia.

- Peeling migdałowy, to alfa-hydroksykwas. Rozjaśnia nieregularne przebarwienia powierzchniowe, pozapalne a także melazmę. Peeling ten nie zawiera substancji footouczulających, tak, więc może być stosowany przez cały rok.

- Peeling kwasem trójchlorooctowym (TCA), jest pochodną kwasu octowego. Występuje w stężeniach od 10% do 50% i w zależności od tego prowadzi do martwicy naskórka oraz górnych warstw skóry właściwej. Wskazaniem do peelingu TCA są takie zmiany barwnikowe jak melasa oraz przebarwienia pozapalne. Przy planowaniu peelingu TCA bardzo ważne jest uprzednie przygotowanie skóry tak, więc zalecane jest stosowanie 0,1% kwasu retinowego przez około 2 tygodnie przed zabiegiem. W trakcie zabiegu substancja czynna podawana jest do tego czasu, aż wystąpi wybielenie skóry. Złuszczanie naskórka rozpoczyna się po upływie 2-3 dni od wykonanego zabiegu, skóra przybiera ciemniejszą barwę. Dosyć istotnym minusem tej metody jest to, że pacjent musi pozostać w domu przez ok. 4 dni.

- Roztwór Jessnera, jest to roztwór alkoholowy, zaliczany do peelingów chemicznych, zawierający w swoim składzie kwas salicylowy, mlekowy, oraz rezorcynę. Jego działanie polega na usuwaniu zmian hiperkeratotycznych poprzez złuszczanie naskórka, a następnie jego regenerację. Często zaleca się łączenie go z innymi peelingami, dzięki czemu efekty leczenia są zaskakujące.

KOSMETYKI WYBIELAJĄCE PRZEBARWIENIA

Używając większości preparatów wybielających, zwłaszcza tych o silnym działaniu ( leków), powinno się stosować zasadę aplikowania środka jedynie na skórę z przebarwieniami, z ominięciem skóry o prawidłowym zabarwieniu.

Wybrane składniki wybielające:

- retinol – hamuje tyrozynazę i transport barwnika do keratynocytów, oraz przyśpiesza odnowę naskórka, powodując szybsze usuwanie barwnika.

- witamina C ( kwas askorbinowy) – w stężeniu 10% hamuje wytwarzanie melaniny ( blokuje utlenianie tyrozyny do melaniny)

- amid kwasu nikotynowego – obniża aktywność tyrozynazy w melanocytach;

- glabrydyna – składnik ekstraktu z kłączy lukrecji – hamuje aktywność tyrozynazy;

- soja – najbardziej aktywne działanie wybielających składników stwierdza się w świeżym mleku sojowym;

- kwasy alfa – hydroksylowe np. kwas jabłkowy, winowy i glikolowy – przyspieszają złuszczanie komórek naskórka wraz z barwnikiem;

- kwas azelainowy;

- kwas kojowy

Postępowanie profilaktyczne:

- Używaniu preparatów fotoprotekcyjnych- światłochronnych,

- Unikanie UV emitowanego przez sztuczne źródła tego promieniowania.