Za co odpowiada układ nerwowy wegetatywny?
UKŁ. NERWOWY AUTONOMICZNY (WEGETATYWNY) - reguluje czynności narządów wewnętrznych oraz metabolizm tkanek i dokonuje tego na drodze odruchowej, automatycznej, nie zależnie od woli, współdziałając z układem dokrewnym.
Część współczulna-głównie odpowiada za pobudzenie
Część przywspółczulna-głównie odpowiada za hamowanie stanu pobudzenia
Co oznacza, że włókna nerwowe mogą być aferentne lub eferentne ?
AFERENTNE - dośrodkowe/ wstępujące/ czuciowe - przewodzą informacje bezpośrednio od receptorów
EFERENTNE - odśrodkowe/ zstępujące/ ruchowe - ciało wraz z dendrytami leży w rdzeniu kręgowym lub pniu mózgu, a akson biegnie na obwód do efektora
POŚREDNICZĄCE - wstawkowe/ interneurony - przekazują informacje pomiędzy jedną a drugą komorką nerwową
Wymień rodzaje włókien mięśniowych.
Włókna A(średnica do 20, prędkość przewodzenia do 120m/s)- włókna z osłonką mielinową, aferentne i eferentne. W zależności od grubości aksonu dzielą się na włókna alfa, beta, gamma i delta.
Włókna B(prędkość 3-15 m/s)- włókna z osłonką mielinową, należą do układu autonomicznego, na ich zakończeniach uwalnia się acetylocholina, włókna przywspółczulne oraz współczulne przedzwojowe np. gałęzie łączące białe
Włókna Cs(prędkość 0,7-2,3 m/s)- włókna współczulne zazwojowe, bez osłonki mielinowej np. gałęzie łączące szare, na zakończeniach tych włókien uwalnia się noradrenalina.
Włókna C d.r(prędkość 0,5-2,0 m/s)- włókna aferentne bez osłonki mielinowej wstępujące do rdzenia kręgowego przez korzenie grzbietowe\
Jaka jest geneza potencjału spoczynkowego?
Pomiędzy wnętrzem komórki pobudliwej a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stale w spoczynku różnica potencjału elektrycznego, czyli potencjał spoczynkowy błony komórkowej. Jest on spowodowany właściwościami błony komórkowej, przez która jony o dodatnim ładunku elektrycznym przenikają z trudnością. Wnętrze neuronu ma ładunek ujemny w stosunku do otoczenia. Ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu wynosi od -60 do -80 mV, średnio -70 mV.
Wymień składowe synapsy.
-Błona presynaptyczna
-Szczelina synaptyczna
-Błona postsynaptyczna
Co to oznacza, że transmiter jest pobudzający lub hamujący?
TRANSMITTER POBUDZAJĄCY:
Łącząc się z receptorem zwiększają przepuszczalność błony postsynaptycznej dla jonów Na+ (aktywacja sodowa) i zapoczątkowują proces powstania potencjału czynnościowego na błonie postsynaptycznej.
Acetylocholina (Ach)
Aminy (dopamina, adrenalina, serotonina, histamina)
Aminokwasy (kwas asparaginowy i glutaminowy)
TRANSMITTER HAMUJĄCY: Zwiększają przepuszczalność błony postsynaptycznej dla jonów CL- i K+ powodując hiperpolaryzację na błonie postsynaptycznej
Kwas gamma-aminokwasy - GABA
Glicyna
Co oznacza, że impulsy mogą się sumować?
Sumowanie przestrzenne, - gdy kilka synaps w jednym czasie przewodzi bodźce
Sumowanie czasowe - kolejne występujące po sobie, postsynaptyczne potencjały pobudzające, częściowo się na siebie nakładają i coraz bardziej depolaryzują błonę komórkową, impulsy nerwowe przewodzone są w odstępie < 5 ms, sumują się.
Na czym polega prawo „wszystko albo nic”?
Prawo „wszystko albo nic”, - jeżeli bodziec jest progowy lub większy to reakcja komórki będzie maksymalna („wszystko”). Każdy bodziec o mniejszej sile niż progowy nie wywoła reakcji („nic”). Bodziec nadprogowy nie wywoła silniejszej reakcji niż bodziec progowy, natomiast niesie zagrożenie uszkodzenia komórki. Prawo to obowiązuje w mięśniu sercowym, błonie presynaptycznej włókna nerwowego i mięśniowego.
W neuronie stwierdza się silną zależność między strukturą i czynnością. W strukturze neuronu wyróżnia się 4 strefy czynnościowe:
Strefa receptorowa (dendryt i częściowo ciało neuronu)
Miejsce powstania impulsów nerwowych (wzgórek aksonu-początek aksonu)
Strefa przewodzenia impulsów nerwowych (akson)
Zakończenie aksonu (wydzielanie transmitera synaptycznego)
Przedstaw na schemacie potencjał czynnościowy.
Wyjaśnij zależność działania siły oraz czasu trwania bodźca.
Miarą pobudliwości (wrażliwości) jest najkrótszy czas, w którym działać musi prąd o określonej sile. Czas użyteczny jest w pewnych granicach tym dłuższy, im mniejsza jest siła bodźca i na odwrót. Progową siłę bodźca działającego dłużej niż najdłuższy użyteczny czas nazywamy reobaza.
Reobaza - to najmniejsze natężenie prądu elektrycznego niezbędne do wywołania pobudzenia
Chronaksja - czas trwania bodźca o sile podwójnej reobazy
Co to jest ośrodek nerwowy?
OŚRODEK NERWOWY - zespół komórek nerwowych regulujących określoną, jednorodną czynność (np.: nerwowy ośrodek oddechowy).
Od czynności ośrodka nerwowego zależy, czy odruch wystąpi, jaki będzie jego okres utajonego pobudzenia oraz jaka będzie wielkość, zakres i czas trwania pobudzenia narządu wykonawczego. Przewodzenie impulsów w ośrodkach różni się znacznie od przewodzenia impulsów w nerwach. Różnica ta wiąże się przede wszystkim ze sposobem przekazywania stanu pobudzenia z jednego neuronu na drugi, co zachodzi za pośrednictwem synaps.
Podaj definicję odruchu oraz łuku odruchowego
ODRUCH - to odpowiedz efektora wywołana przez bodziec działający na receptor i wyzwolona za pośrednictwem układu nerwowego.
Wyróżnia się odruchy wrodzone i nabyte oraz somatyczne i automatyczne
Odruchy:
- wrodzone /bezwarunkowe lub gatunkowe/ - reakcje przebiegające za pośrednictwem dróg nerwowych łączących określone receptory z określonymi efektorami za pośrednictwem ośrodków nerwowych.
- nabyte /warunkowe lub osobnicze/ - nowe połączenie pomiędzy różnymi ośrodkami wytwarzające się podczas rozwoju ontogenetycznego.
- w odruchach somatycznych efektorami są mięśnie poprzecznie prążkowane, natomiast w odruchach automatycznych mięśnie gładkie, naczynia krwionośne lub gruczoły.
Łuk odruchowy- droga jaką, przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Składowe łuku odruchowego: 1-receptor, 2-aferentne włókna nerwowe, 3-ośrodek nerwowy (analizator), 4-eferentne włókno nerwowe (odśrodkowe), 5-efektor.
Co to jest receptor i jaka jest jego rola?
RECEPTOR - to zarówno wyspecjalizowane komórki, odrębne struktury receptorowe o budowie białkowej, jak i zakończenia obwodowe neuronów czuciowych.
Czynność receptorów polega na dobraniu bodźca i przetworzeniu go w impuls nerwowy, który jest przekazywany do ośrodka nerwowego. Czynność receptora polega, więc na dostarczaniu do ośrodka nerwowego informacji o środowisku zew i wew. organizmu. Receptor można uważać za przetwornik, który przetwarza jeden rodzaj energii w inny. Potencjał powstaje w receptorze po zadziałaniu bodźca nazywamy potencjałem generującym. Potencjał generujący zależy od wielkości bodźca i rośnie po jego zwiększeniu. Próg pobudliwości receptorów jest niski. Wartość potencjału podczas działania bodźca zmniejsza się. Spadek wielkości potencjału generującego nosi nazwę adaptacja.
Wymień i opisz rodzaje receptorów.
INTERORECEPTORY - odbierają bodźce ze środowiska wew. organizmu:
Proprioreceptory - receptory czucia głębokiego - dostarczają informacji o położeniu ciała w przestrzeni w określonym czasie,
Wiscereceptory - receptory narządów wew. - należą tu chemoreceptory, presoreceptory, baroreceptory,
Nocyceptory - receptory czucia bólu.
EKSTERORECEPTORY - odbierają bodźce ze środowiska zew.:
Telereceptory - odbierają informacje z odległości
Kontaktoreceptory - odbierają bodźce przy bezpośrednim kontakcie (dotyku).
Wymień rodzaje odruchów.
Monosynaptyczny(odruch na rozciąganie), w którym łuk odruchowy zawiera jedną synapsę pomiędzy drogą dośrodkową, a drogą odśrodkową (odruch ten jest nazywany odruchem dwuneuronowym). Do odruchów monosynaptycznych zalicza się odruch na rozciąganie.
Polisynaptyczny(odruch cofania, odruch zginania) Odruch cofania i zginania są typowymi odruchami polisynaptycznymi występującymi w odpowiedzi na bodźce uszkadzające (zazwyczaj bólowe), działające na skórę, tkanki podskórne oraz mięśnie. Odpowiedzią jest skurcz mięśnia zginacza oraz zahamowanie mięśni prostowników tak, że część kończyny podlegająca drażnieniu ulega zgięciu i odsunięciu od działającego bodźca.
Przedstaw na schemacie i opisz odruch monosynaptyczny oraz polisynaptyczny.
MONOSYNAPTYCZNY (odruch na rozciąganie) w którym łuk odruchowy zawiera jedną synapsę
Pomiędzy drogą dośrodkową, a drogą odśrodkową (odruch dwuneuronowy). Do odruchów monosynaptycznych zalicza się odruch na rozciąganie.
- rozciągnięcie mięśnia szkieletowego, powoduje pobudzenie receptorów wrażliwych na rozciągniecie. Odpowiedzią jest skurcz mięśnia - odruch na rozciąganie.
-bodziec - rozciągnięcie mięśnia i skurcz mięśnia uprzednio rozciągniętego
-receptor - włókno pierścieniowo-spiralne
- efektor - włókno ekstrafuzalne - włókna kurczliwe mięśnia szkieletowego
Np. odruch kolanowy - uderzenie w więzadło rzepki wywołuje odkształcenie ścięgna, a w następstwie rozciągnięcie mięśnia czworogłowego uda - reakcja jest skurcz tego mięśnia.
POLISYNAPTYCZNY (odruch cofania) odruch cofania i zginania są typowymi odruchami polisynaptycznymi występującymi w odpowiedzi na bodźce uszkadzające (zazwyczaj bólowe), działające na skórę, tkanki podskórne oraz mięśnie. Odpowiedzią jest skurcz mięśnia zginacza oraz zahamowanie mięśni prostowników tak, że część kończyny podlegająca drażnieniu ulega zgięciu i odsunięciu od działającego bodźca (odruch obronny).
Wyjaśnij rolę proprioreceptorów.
PROPRIORECEPTORY - należą do receptorów grupy - Interoreceptory. Są to receptory czucia głębokiego - dostarczają informacje o położeniu ciała w przestrzeni w określonym czasie.
Wyjaśnij istotę odwróconego odruchu na rozciąganie.
Odwróconym odruchem na rozciąganie jest odruch poliynaptyczny (odruch cofania, odruch zginania). W pewnych granicach silniejsze rozciąganie mięśnia powoduje silniejszy jego skurcz. Jednak wtedy, kiedy rozciągnięcie jest zbyt silne i zagraża rozerwaniu mięśnia lub oderwaniu się jego ścięgna od przyczepu występuje pobudzenie receptorów ścięgnowych Golgiego, skurcz nagle ustaje i mięsień ulega rozkurczowi. Rozkurcz mięśnia w odpowiedzi na jego silne rozciągnięcie nazwano odwróconym odruchem na rozciąganie lub hamowaniem autogennym.
Wymień ośrodki nerwowe wzroku, słuchu i równowagi.
WZROKU: ciało kolankowate boczne, płaty potyliczny
SŁUCHU: ciało kolankowate przyśrodkowe, płat skroniowy
RÓWNOWAGI: narząd przedsionkowy w uchu pewnetrznym
Podaj drogę impulsu nerwowego z siatkówki do ośrodka nerwowego.
W siatkówce zlokalizowane są dwa rodzaje receptorów: komórki wzrokowe czopkonośne i pręcikonośne. W tzw. Plamce żółtej umieszczonej w centralnej części siatkówki znajdują się czopki, natomiast bardziej na obwodzie występują pręciki. Informacja z receptorów jest przekazywana na neurony dwubiegunowe w siatkówce, a z nich na komórki nerwowe zwojowe. Aksony komórek zwojowych tworzą nerw wzrokowy. Impuls nerwowy z siatkówki przekazywany jest wzdłuż aksonów nerwu wzrokowego do skrzyżowania wzrokowego. Aksony odprowadzające pobudzenie z części nosowej siatkówki krzyżują się, natomiast z części bocznej siatkówki biegną dalej nie skrzyżowane. Obie grupy aksonów doprowadzają pobudzenie do neuronów ciała kolankowatego. Aksony neuronów ciał kolankowatych bocznych tworzą w istocie białej półkul kory mózgu promienistość wzrokową, doprowadzając pobudzenie do kory płata potylicznego. Do dwóch pól wzrokowych zlokalizowanych w korze prawej półkuli mózgu dochodzi informacja z lewych połówek obu siatkówek, do półkuli lewej odwrotnie. Największą część pól wzrokowych w korze mózgu zajmują pola odbierające wrażenie z plamki żółtej.
Lub
Siatkówka (pręciki i czopki) => neurony dwubiegunowe => zwoje nerwowe => nerw wzrokowy => skrzyżowanie wzrokowe => ciało kolankowate boczne => pole wzrokowe w korze płata potylicznego.
Opisz mechanizmy regulujące równowagę.
-komórki zmysłowe włoskowate, które reagują na obrót głowy, czyli na przyśpieszenie kątowe
-w woreczku i łagiewce znajdują się receptory wrażliwe na przyśpieszenie liniowe
Co to oznacza, że mięsień jest poprzecznie prążkowany?
Mięsień poprzecznie prążkowany jest wielojądrzastą komórką, cylindryczną na przekroju poprzecznym. Komórka mięśniowa otoczona jest sarkolemmą - pobudliwą błoną komórkową. Wnętrze komórki wypełnia sarkoplazma i pęczki włókienek mięśniowych.
Włókienko mięśniowe, czyli miofibryla, ma odcinki o większym i mniejszym współczynniku załamania światła tworzą ciemniejsze prążki zwane prążkami anizotropowymi, odcinki słąbiej załamujące światło tworzą zaś jasne prążki izotropowe. W miofibrylach położonych obok siebie prążki anizotropowe i izotropowe sąsiadują ze sobą i w ten sposób tworzą poprzeczne prążkowanie całej komórki mięśniowej.
Wyjaśnij mechanizm skurczu mięśnia.
Impuls nerwowy(bodziec) => uwolnienie acetylocholiny z pęcherzyków synaptycznych => wiązanie acetylocholiny z receptorem w błonie postsynaptycznej => aktywacja i otwieranie kanałów jonowych w błonie włókna mięśniowego (postsynaptycznej) => potencjał czynnościowy błony postsynaptycznej => potencjał czynnościowy błony siateczki sarkoplazmatycznej =>uwolnienie Ca2+ z siateczki sarkoplazmatycznej => łączenie się Ca2+ z troponiną C => Odsłonięcie aktyny, aktywacja głów miozyny => uwolnienie energii w procesie hydrolizy ATP =>wślizgiwanie się aktyny pomiędzy miozynę (skurcz sarkomeru).
Pod wpływem impulsu nerwowego dochodzi do pobudzenia błony komórkowej włókna mięśnia szkieletowego. Bodźcem tym dla komórki mięśni szkieletowych jest acetylocholina uwalniana na zakończeniach synaptycznych nerwu ruchowego. Pobudzenie polega na zmianie właściwości błony postsynaptycznej, czego efektem jest otwieranie się kanałów dla dokomórkowego prądu jonów sodu (Na+), które wnikają do wnętrza komórki. Aktywacja sodowa zapoczątkowuje powstanie potencjału czynnościowego.
Fala depolaryzacji przesuwając się wzdłuż błony, dzięki cewkom poprzecznym, obejmuje wnętrze komórki mięśniowej. W wyniku tego dochodzi do uwolnienia jonów wapnia (Ca2+) ze zbiorników końcowych siateczki sarkoplazmatycznej. Uwolnione jony Ca2+ wnikają następnie pomiędzy białka kurczliwe i łączą się z podjednostką C troponiny. W wyniku tego aktyna zostaje uwolniona od hamującego wpływu troponiny I. Następnie dochodzi do połączenia głowy miozyny z aktyną, energizacja głów miozyny (aktywacja ATP-azy) i uwolnienie energii w procesie hydrolizy ATP. To powoduje przesunięcie się głów miozyny w wślizgiwanie się między siebie białek kurczliwych, czyli skurcz.
Opisz role jonów wapnia podczas skurczu mięśnia.
Uwalniane jony wapnia Ca++ wnikają pomiędzy białka kurczliwe i łączą się z podjednostką Troponiny C. W wyniku tego aktyna zostaje uwolniona od hamującego wpływu Troponiny I. Następnie dochodzi do połączenia głowy miozyny z aktyną, energizacja głów miozyny (aktywacja ATP-azy) i uwolnienie energii w procesie hydrolizy ATP. To powoduje przesunięcie się głów miozyny i wślizgiwanie się aktyny pomiędzy siebie białek kurczliwych czyli skurcz.
Przedstaw na schemacie i opisz jednostkę kurczliwości mięśnia.
Jednostką kurczliwości jest sarkomer.
Sarkomerem nazywamy odcinek włókna leżący pomiędzy sąsiednimi błonami granicznymi. Obejmuje on połówki nici aktynowych oraz całe nici miozynowi.
Włókna kurczliwe - miofibryle, zbudowane z 2 rodzajów białek kurczliwych: aktyny i miozyny. W obrębie miofibryli widoczne są w mikroskopijnym świetle powtarzające się odcinki o różnym załamywaniu światła: anizotropowe(ciemne) miozyna i izotropowe(jasne) aktyna.
Podaj definicję jednostki motorycznej.
JEDNOSTKA MOTORYCZNA - jest motoneuron wraz z unerwionymi przez siebie komórki mięśniowymi.
Podaj bezpośrednie i pośrednie źródła energii do skurczu mięśnia szkieletowego.
Podstawowym źródłem energii w organizmach żywych jest reakcja łączenia wodoru z tlenem przebiegająca na łańcuchu oddechowym mitochondriów. Uwalniana z tej reakcji energia zostaje zakumulowana w postaci wiązań wysokoenergetycznych ATP.
ATP jest bezpośrednim źródłem energii do skurczu mięśnia. Kontynuowanie pracy mięśniowej wymaga ciągłej resyntezy tego związku
Scharakteryzuj rolę krwi w organizmie człowieka.
Transport (przemieszczenie wraz z kwią):
Tlenu z płuc do tkanek
Dwutlenku węgla z tkanek to płuc
Substratów energetycznych do tkanek
Substratów budulcowych do tkanek
Produktów przemiany materii z tkanek do nerek, wątroby
Hormonów i witamin
Magazynowanie (stała obecność we krwi):
Hormony tarczycy i steroidowe po związaniu z białkami osocza
Wyrównanie (funkcja homeostatyczna):
Ciśnienia osmotycznego we wszystkich tkankach
Stężenie jonów wodorowych we wszystkich tkankach [H+], a tym samym wyrównywanie pH
Różnicy temp. między tkankami (utrzymanie względnie stałej temp.wewnętrznej)
Ochrona (funkcja obronna):
Tworzy zaporę przed inwazją drobnoustrojów chorobotwórczych
Eliminuje substancje obce dzięki przeciwciałom
Pomaga utrzymać ciągłość śródbłonka naczyniowego (hemostaza)
Opisz transport tlenu i dwutlenku węgla we krwi..
Transport tlenu-(zachodzi na poziomie płuc) tlen dyfundując z pęcherzyków płucnych do naczyń włosowatych okalających pęcherzyk zostaje bardzo krótko rozpuszczony w osoczu krwi na zasadzie rozpuszczalności fizycznej gazów w płynach. Cząsteczki tlenu rozpuszczone w osoczu natychmiast dyfundują do erytrocytów i wiążą się chemicznie z hemoglobiną. Dzięki dwuwartościowemu żelazu zawartemu w cząsteczce hemu w hemoglobinie, każdy hem może związać cząsteczkę dwuatomowego tlenu tworząc w ten sposób utlenowaną hemoglobinę, czyli oksyhemoglobinę.
W ten sposób transportowane jest około 95% tlenu, a pozostałe 5% tlenu transportowane jest w postaci fizycznie rozpuszczonej w osoczu.
Transport dwutlenku węgla-(zachodzi na poziomie tkanek) dwutlenek węgla dyfundujący z tkanek do krwi przepływającej przez naczynia włosowate rozpuszcza się na bardzo krótko na zasadzie rozpuszczalności fizycznej w osoczu, a stąd przenika do erytrocytów. Pod wpływem enzymu znajdującego się w cytoplazmie erytrocytów - anhydrazy węglanowej - wchodzi w reakcję z wodą i powstaje kwas węglanowy. Kwas węglanowy dysocjuje na wolne jony wodorowe i aniony wodorowęglanowe. Jony wodorowe wiążą się z odtlenowaną hemoglobiną i ułatwiają dysocjację tlenu, a jony wodorowęglanowe dyfundują częściowo do osocza i w ten sposób transportowane są do płuc.
Część dwutlenku węgla łącząc się z grupami aminowymi aminokwasów, białek osocza i hemoglobiny tworzą karbaminiany. Większość karbaminianów tworzy się w erytrocytach po połączeniu się CO2 z grupami aminowymi Hb i powstaje karbaminohemoglobina.
Dwutlenek węgla łącząc się z aminokwasami końca N białek osocza tworzy odpowiednie karbaminiany.
Z tkanek do płuc na drodze fizycznej jest transportowane około 6% dwutlenku węgla. Pozostałe 94% transportowane jest w postaci związanej chemicznie jako wodorowęglany i jako karbaminiany.
Scharakteryzuj diapedezę, chemotaksję i fogocytozę.
Diapedeza- jest to zdolność leukocytów do opuszczania łożyska krwionośnego i przechodzenia do tkanek
Chemotaksja- zdolność do kierowania się w stronę chemokin ( substancji wytwarzanych przez uszkodzone lub zaktywizowane komórki)
Fagocytoza- zdolność do pożerania bakterii, uszkodzonych komórek, pierwotniaków i grzybów a następnie trawienia ich w lizosomach za pomocą enzymów hydrolitycznych.
Wyjaśnij pojęcie hemostazy.
HEMOSTAZA - pojęcie to obejmuje szereg procesów warunkujących zdolność do utrzymania krwi w łożysku naczyniowym i zachowania ciągłości śródbłonka naczyń krwionośnych. W procesach tych główna rola przypada:
Właściwością samych naczyń krwionośnych, które w przypadku uszkodzenia ściany naczynia reagują skurczem mięśniówki naczyniowej w wyniku czego światło naczynia zwęża się i ulega zamknięciu,
Trombocytom i tworzeniu się z nich czopu trombocytowego,
Czynnikom osmotycznym krzepnięcia krwi powodującym zmianę jadnego z białek osocza - fibrynogenu (fibrynogen) - na fibrynę (fibryn), która wraz z czopem trombocytarnym tworzy skrzep krwi.
Wyjaśnij zjawisko hemolizy osmotycznej krwinek.
Hemoliza osmotyczna krwinek - otoczka erytrocytów jest błoną półprzepuszczalną, przez którą cząsteczki wody dyfundują z łatwością. W warunkach fizjologicznych dyfundująca woda dąży do wyrównania ciśnienia osmotycznego między krwinką a roztworem, w którym jest zanurzona (osoczem). W erytrocycie i w roztworze 0,9% NaCl ciśnienie osmotyczne jest jednakowe i wynosi 310 mOsm czyli jest izotoniczne. W takich warunkach ta sama ilość wody dyfundując przez otoczkę erytrocytu w obu kierunkach.
Omów rolę układu przewodzącego serce.
Jego zadaniem jest generowanie impulsów i przewodzenie ich do komórek roboczych w sposób ściśle uporządkowany w czasie i przestrzeni. Generowanie impulsów w samym sercu nazywamy automatyzmem serca. Komórki tego układu leżą bezpośrednio pod wsierdziem i tworzą skupiska wyspecjalizowanych komórek zwanych węzłami komórkowego układu przewodzącego.
Częstość skurczów serce: wyjaśnij pojęcie i podaj wartości.
CZĘSTOŚĆ SKURCZÓW SERCA /HR/ - jest to parametr sercowy określający częstotliwość występowania cykli pracy serca (skurczu i poprzedzającej go czynności bioelektrycznej) w jednostce czasu. Wartość HR odpowiada częstotliwości wyładowań w węźle zatokowo-przedsionkowym i w spoczynku wynosi śr.72 sk/min.
Pojemność minutowa serca: wyjaśnij pojęcie i podaj wartości
POJEMNOŚĆ MINUTOWA SERCA /Q/ - jest to ilość krwi, jaką tłoczy jedna z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego w czasie jednej minuty i w spoczynku wynosi ok. 5,4 L/min (90mL/s). jest to Q=SV*HR.
Regulacja pracy serca /nerwowa, hormonalna, czynniki miejscowe/.
Regulacja serca nerwowa- ośrodek przyspieszający pracę serca -
Zlokalizowany jest w rogach bocznych rdzenia kregowego na poziomie
Segmentów piersiowych Th1-Th5(ośrodek sercowy) ośrodek zwalniający
Pracę sera zlokalizowany jest w rdzeniu przedłużonym(jądro grzbietowe nerwu
Błędnego) Receptory błonowe dla przekaźników ukł. Autonomicznego -
receptory adrenergiczne β1 β2 i α1 i cholinergiczne.
Noradrenalina i adrenalina pobudzają receptory β i powodują:
(dodatnie działanie chronotopowe) zwiększenie częśtotliowości generowania
pobudznie w węźle zatokowo-przedsionkowym
(dodatnie działanie dromotropowe) zwiększenie szybkości przewodzenia
pobudzenia
(dodatni efekt inotropowy) zwiększenie kurczliwości komórek
mięśnia przedsionków i komór
Receptory cholinergiczne
ujemny efekt chronotopowy
ujemny efekt dromotropowy
ujemny efekt inotropowy
Inne receptory: histaminowe, serotoninowe, receptory VIP, adenozynowe
Jak można wykonać pomiar częstości skurczów serca /HR/?
Wykonując zabieg potrzebna jest informacja bezpośrednio z serca. Częstość skurczów serca mierzymy przez:
-EKG
-SPORT TESTER
-SŁUCHANIE UDERZEŃ KOŃCSZKOWYCH
Wartości podajemy na minutę.
Jak można wykonać pomiar częstości tętna ?
-metoda dotykowa(palpacyjna)- odkształcanie ściany tętnicy obwodowej, w wyniku przepływu fali krwi z serca. Pomiar wykonujemy w miejscu gdzie możemy tętnice docisnąć do kości, prócz tego tętnica szyjna.
Scharakteryzuj zbiornik tętniczy duży i zbiornik żylny duży.
Zbiornik tętniczy duży Zbiornik żylny duży:
-krążenie obwodowe do aorty -krążenie od pnia płucnego małego
-objętość krwi 800ml -obj. Krwi 3500ml
-wyższe ciśnienie - niższe ciśnienie
-szybkość przepływu: 4-5L -szybkość przepływu 4-5L
Ciśnienie tętnicze - definicja, wartości w spoczynku i podczas pracy fizycznej.
Siła, z jaką krew napiera na ściany naczyń oraz przeciwdziałająca temu naciskowi siła sprężystości naczynia. Wzajemne oddziaływanie siły nacisku i sprężystości w poprzek ścian naczyń pomaga przemieszczać krew wzdłuż osi naczyń. Jako wielkość fizyczna charakteryzuje się naprężeniem w danym punkcie, a liczbowo równa jest stosunkowi siły prostopadle działającej na powierzchnię do pola tej powierzchni. Ciśnienie to jest zmienne i zależy od: pojemności minutowej serca, oporu obwodowego, objętości krwi krążącej, właściwości biofizycznych ścian naczyń i lepkości krwi. Ciśnienie rozkurczowe wynosi w spoczynku 70-80mmHg, ciśnienie skurczowe 100-140 mmHg. Podczas ciężkiej pracy rozkurczowe 100 - 110mmHg i skurczowe 220 - 250mmHg
Przedstaw regulację nerwową i neurohormonalną ciśnienia tętniczego.
Regulacja nerwowa Dopływ krwi do zbiornika tętniczego kontrolowany jest przede wszystkim przez ośrodek sercowy, a odpływ przez ośrodek naczynioruchowy. Oba ośrodki działają równocześnie współdziałając ze sobą odbierając stałą aferentną impulsację z baroreceptorów (największe skupienie- tętnice szyjne wew. i łuk aorty)
Regulacja neurohormonalna Wysiłek fizyczny, stres, silne emocje, utrata krwi, hipotermia, powodują pobudzenie rdzenia nadnerczy i wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny. Pod wpływem hormonów rdzenia nadnerczy zwiększa się częstotliwość skurczów serca i wzrasta pojemność minutowa serca, co wpływa na zwiększenie dopływu krwi do zbiornika tętniczego i wzrostu ciśnienia krwi. Znaczna utrata krwi i obniżenie ciśnienia powodują spadek impulsacji z receptorów objętościowych w ścianach dużych żył oraz z baroreceptorów, co odruchowo zwiększa wydzielanie wazopresyny. Hormon ten działa obkurczająco na mięśniówkę gładką naczyniową zwiększa całkowity obwodowy opór naczyniowy oraz zmniejsza pojemność zbiorników naczyniowych, dostosowując ich wielkość do objętości krwi krążącej.
Opisz metodę pomiaru ciśnienia tętniczego.
Zastosowanie metody korotkowej, czyli zastosowanie mankietu ciśnieniowego, fonendoskopu. Uciskanie tętnicy za pomocą pasa co powoduje zmniejszenie przepływu krwi (utrudniony przepływ). Krew pulsuje w naczyniach, z wiekszą siłą i można to usłyszeć za pomocą fonendoskopu.
Podaj definicję oddychania.
ODDYCHANIE - to pobór i wykorzystanie tlenu dla potrzeb wytwarzania energii.
Wymień etapy oddychania zewnętrznego.
Fazy oddychania zewnętrznego:
1. Wentylacja płuc
2. Dyfuzja pęcherzykowa
3. Transport O2 iCO2
4. Dyfuzja tkankowa
Wyjaśnij pojęcie wentylacja minutowa płuc, jakie są jej składowe, podaj wartości.
WENTYLACJA MINUTOWA PŁUC /VE/ - to ilość powietrza przepływającego przez płuca w ciągu 1 min. zależy od: - głębokości oddechów, ilości oddechów
W spoczynku wynosi ok. 8l/min
Wysiłek ok. 120 l/min (granica to 150-180 l/min)
Wyjaśnij pojęcie dyfuzji pęcherzykowej oraz zasady, na których proces ten się odbywa.
- tlen dyfunduje z powietrza pęcherzykowatego do krwi naczyń włosowatych. W powietrzu pęcherzykowatym prawidłowa wartość ciśnienia cząstkowego tlenu wynosi ok. 100 mmHg, we krwi naczyń włosowatych płuc prężność tlenu wynosi 40 mmHg. Gradient prężności tlenu równy 60mmHg powoduje dyfuzję gazu do osocza. Wzrost prężności w osoczu powoduje dyfuzję tego gazu do wnętrza krwinek czerwonych, gdzie wiąże się z hemoglobiną
- CO2 dyfunduje a osocza naczyń włosowatych do światła pęcherzyków płucnych
- Gradient ciśnień, CO2 między powietrzem pęcherzykowatym, a krwią naczyń włosowatych jest dziesięciokrotnie niższy niż dla O2
- CO2 dyfunduje szybciej 20- krotnie niż tlen
- CO2 jest 25-krotnie bardziej rozpuszczalny niż w płynach ustrojowych
Dyfuzja pęcherzykowa uzależniona jest od:
Stopnia wentylacji
Perfuzji naczyń włosowatych
Dyfuzji gazów przez ściany pęcherzyków płucnych
Prawidłowego stosunku wentylacji w perfuzji
Omów nerwową regulacje czynności układu oddechowego.
Neurony odpowiedzialne za generowanie rytmu oddechowego zlokalizowane są w obrębie pnia mózgu i noszą nazwę kompleksu oddechowego pnia mózgu- ośrodka oddechowego. Ośrodek oddechowy dzielimy na :ośrodek wdechowy, wydechowy, pneumotaksyczny (zatrzymuje wdech na ułamek sekundy powodując wydech). Regulacja nerwowa zapoczątkowana jest w mechanoreceptorach i dostarcza kompleksu oddechowego pnia mózgu informacje o stanie układu oddechowego: regulacja odbywa się na zasadzie odruchu nerwowego. W obrębie układu oddechowego występują 3 typy receptorów:
Mechanoreceptory wolno adoptujące się SAR, występują w mięśniach gładkich dróg oddechowych. Bodźcem jest mechaniczne rozciąganie płuc podczas wdechu.
Mechanoreceptory szybko adoptujące się RAR, znajdując się pod błoną śluzową dróg oddechowych. Receptory te są pobudzane mechanicznie, nagłym rozciągnięciem płuc. RAR są wrażliwe na substancje chemiczne występujące w powietrzu np. pyły, dym tytoniowy itp.
Receptory około- kapilarne J-są to zakończenia bezmielinowe nerwu błędnego. Bodźcem jest wzrost wypełnienia naczyń krwionośnych płuc krwią oraz wzrost płynu zewnątrz-komórkowego (np. podczas wysiłku fizycznego)
Regulacja nerwowa czynności układu oddechowego jest podwójna:
- kontrola dowolna, zależna od ośrodków w korze mózgu, bardzo precyzyjna
- sterowanie automatyczne, odbywające się bez udziału naszej woli, za pośrednictwem rytmicznej aktywności kompleksu oddechowego pnia mózgu
Wymień o opisz cztery funkcje nerki.
REGULACYJNA - przyczynia się do utrzymania stałej objętości, składu i odczynu płynów ustrojowych, zabezpiecza substancje niezbędne dla życia (wodę, elektrolity, glukozę i aminokwasy)
WYDALNICZA - eliminacja z organizmu produktów przemiany materii (mocznik, kwas moczowy, siarczany fosforany, jony wodorowe)
ENDOKRYNNA - wytwarza hormony (prostaglandyny, erytropoetynę, 1,25-dihydroksychlekalcyferol).
METABOLICZNA - degradacja hormonów i związków aktywnych biologicznie, wytwarzanie amoniaku i glukoneogeneza w szczególnych sytuacjach).
Podaj skład układu trawienia.
-jama ustna- rozpuszcza, ułatwia trawienie, odbiera bodźce smakowe
-żołądek - trawienie
-dwunastnica -
-jelito cienkie - trawienie i wchłanianie
-jelito grube - wchłania wodę, jony Na+ i składniki mineralne
-odbytnica
Podać definicję wysiłku fizycznego.
WYSIŁEK FIZYCZNY - to praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościach zmian w organizmie
Podział:
Rodzaj Skórczu: -dynamiczne, -statyczne
Wielkość grup mięśniowych zaangażowanych: -lokalne, -ogólne
Czas trwania wysiłku: -średniej długości, -długotrwałe
Intensywność pracy: - submaksymalny, -maksymalny, -supramaksymalny
Wymień hormony mające znaczenie dla gospodarki cukrów w organizmie człowieka.
- insulina - trzustka
glukagon - trzustka
- adrenalina- rdzen nadnerczy
- glikosterydy - kora nadnerczy
- tyroksyna - tarczyca
- somatotropina - przysadka
- kortyzol - układ podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowy
Podać dobowy bilans wody u człowieka.
Dobowe straty wody ok. 2,4 l / dobę
- nerki (mocz) 1400 ml
- przewód pokarmowy (kał) 100 ml
- parowanie niewidoczne 900ml (ze skóry 300ml, z dróg oddechowych 600ml)
Dobowy dowóz wody ok. 2,4 l / dobę
- płyny 1200 ml
- pokarm stały 900 ml
- woda metaboliczna 300 ml
Co to jest metabolizm?
Metabolizm, przemiana materii i energii- całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących im przemian energii, zachodzących w komórkach żywych organizmów i stanowiących podłoże wszelkich zjawisk biologicznych. Na metabolizm składają się tysiące różnych reakcji chemicznych, które tworzą szereg powiązanych z sobą cykli biochemicznych. Reakcje metaboliczne dzieli się na dwa, częściowo przeciwstawne procesy:
- katabolizm -rozkład związków chemicznych występujących w żywności oraz wcześniej istniejących tkankach, który jest głównym źródłem energii potrzebnej do życia
- anabolizm- synteza złożonych związków chemicznych, prowadząca do wzrostu masy organizmu i rozrost jego tkanek, wymagająca zwykle wydatkowania energii
Podać definicję wydolności fizycznej.
WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA - to zdolność do wykonywania ciężkiej i długotrwałej pracy fizycznej (angażuje duże partie mięśniowe).
-bez szybkiego narastającego zmęczenia
-z wysoką tolerancją na zmiany zmęczeniowe powstałe podczas wysiłku
-szybkim i efektywnym wypoczynkiem
Co to jest potencjał energetyczny tlenowy?
Energia to pochodzi głównie z procesów tlenowych zachodzących podczas wysiłku długotrwałego o stosunkowo mniejszej intensywności. Procesy tlenowe rozwijają się dopiero w 3-5 min pracy.
Kontroluje prawidłowy przebieg oddychania zew. i wew. oraz termoregulacje
Składa się na niego:
Wentylacja płuc
Pojemność dyfuzyjna płuc
Pojemność tlenowa krwi
Pojemność minutowa serca
Ilość krwi krążącej
Dyfuzja tlenu w tkankach
Sprawność współdziałającego mechanizmu płuc neurohormonalnych
Rezerwy energetyczne narządowe i ogólno ustrojowe
Co to jest praca tlenowa, a co praca beztlenowa?
PRACA TLENOWA (AEROBOWA) - zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych lekkich o małej intensywności
PRACA BEZTLENOWA (ANAEROBOWA)- zdolność do wykonywania wysiłku w dużej intensywności, w krótkim czasie.
Co to jest PPA /AT/?
PPA /AT/ - próg beztlenowy-jest to taka wartość obciążenia wysiłkowego, przy którym poziom kwasu mlekowego wynosi ok. 4 mmol/L krwi, a przemiany metaboliczne beztlenowe przeważają nad przemianami tlenowymi w organizmie. Występuje na poziomie wykorzystania ok.. 70% VO2max.
Co to jest współczynnik oddechowy /RQ/?
RQ - współczynnik gazów oddechowych, stosunek wydychanego CO2 do pobieranego O2.
Co to są „opóźnione bóle mięśniowe”, podać ich fizjologiczne uzasadnienie.
Jak można zmierzyć VO2max, a jak można go wyznaczyć?
ZMIERZYĆ go można metodami bezpośrednimi (analizator gazów wydechowych-test do odmowy)
TEST DO ODMOWY
Sprzęt i aparatura potrzebna: -analizator gazów oddechowy Oxycon Pro firmy Jaeger
-ergometr rowerowy (ER900) Jaeger lub cykloergometr typu „MONARK”, w którym opór koła zamachowego regulowany jest mechanicznie lub bieżnię mechaniczną.
Przed testem: - pomiary antropometryczne oraz podstawowe komponenty składu ciała
- spoczynkowych parametrów układu krążenia: BP, HR
Podczas pracy: próbę wykonujemy cykloergometrze w pozycji siedzącej lub na bieżni mechanicznej przy wzrastającym obciążeniu, aż do odmowy kontynuowania wysiłku. Test rozpoczynamy od wysiłku o intensywności submaksymalnej o obciążeniu 1,5 wata na kilogram masy ciała [W*kg-1] przy częstości obrotów pedałami 55 na min [55*min-1].
Po 5 min pracy submaksymalnej zwiększamy obciążenie o 25 watów, co 1 min, aż do odmowy wykonania wysiłku. Po próbie stosujemy wypoczynek w pozycje siedzącej przy 5 min.
WYZNACZYĆ go można metodami pośrednimi (Test Astranda i Ryhminga - step-test, PWC170, test Coopera)
TEST ANSTRANDA I RYHMINGA
Cel:wyznaczenie maksymalnego poboru tlenu
Przeprowadzenie próby polega na wyznaczeniu poboru tlenu w oparciu o wykonanie wysiłku fizycznego z intensywnością submaksymalną.
Sprzęt i aparatura potrzebna: cykloergometr lub stopień o wysokości 40cm. dla M i 33cm. dla K, ciśnieniomierz, sport-tester, metronom, waga Tanita
Sposób przeprowadzania pomiarów:
Przed próbą: - pomiar podstawowych wskaźników antropometrycznych oraz wybranych wskaźników ukł krążenia
Podczas próby: badany wykonuje 5 minutowy wysiłek fizyczny wchodząc na stopień 33cmK/40cmM z częstotliwością 22,5 razy na nim - rytm na metronomie
Wyznaczyć częstość skurczów serca w stabilizacji funkcjonalnej
Obliczyć wielkość wykonanej pracy
Wyznaczyć wielkość zużycia tlenu podczas z nomogramu
Wyznaczyć VO2max w oparciu nomogram
Ocenić poziom wydolności tlenowej
Co to jest deficyt tlenowy, a co EPOC?
DEFICYT TLENOWY - niedobór tlenu w stosunku do zapotrzebowania występujący nap oczątku każdego wysiłku.
EPOC - powysiłkowa nadwyżka w poborze tlenu ponad wartość spoczynkową, występuje na końcu wysiłku
Jakie są fazy tworzenia nawyku ruchowego?
I faza generalizacji - generalne pobudzenie kory ruchowej, ruch nieefektywny, człowiek się szybko męczy
II faza koncentracji - zawężanie obszarów kory mózgowej do tych, które są potrzebne do danego ruchu
- podfaza hamowania - nieprawidłowych czynności
- podfaza utrwalania - prawidłowe czynnośi
W tej fazie eliminujemy niepotrzebnie pobudzone obszary w fazie generalizacji. W tej fazie jest istota poprawności ruchu
III faza automatyzacji - ekonomizacja i stabilizacja nawyku ruchowego
Jakie są morfologiczne efektu wpływu wieloletniego treningu wytrzymałości na prace serca?
- wzrost różnicy tętniczo- żylnej wysycenia krwi tlenem w tkance mięśnia sercowego i lepiej wytrenowane mięśnie szkieletowe odciążające pracę serca
- zwiększona rezerwa kurczliwości, zmniejszenie pobudzenia serca
- wzrost wykorzystania mleczanów podczas skurczów serca
- przyrost ściany lewej komory- „serce sportowe”
- wzrost wielkości i ilości mitochondriów w miocytach serca
- zmiana częstości skurczów serca
Od czego zależy siła mięśni?
Budowa- przebieg włókien mięśniowych
przekrój poprzeczny stan wytrenowania
trening udoskonala nerwowe mechanizmy pobudzające mięśnie do skurczu, umożliwiając tym samym mobilizowanie większej masy jednostek motorycznych w max. Skurczu
Siła skurczu zależy od:
1.Liczby jednostek motorycznych biorących udział w skurczu
2. częstotliwości z jaką poszczególne jednostki motoryczne SA pobudzone
3. stopnia rozciągnięcia mięśnia przed jego skurczem
Jakie jest znaczenie hormonów rdzenia nadnerczy dla pracy fizycznej?
Zwiekszenie stężenia adrenaliny we krwi podczas wysiłków fizycznych wykazuje zależność od intensywności i czasu trwania pracy. Adrenalina wywołuje:
- rozszerzenie naczyń krwionośnych w mięśniach szkieletowych oraz zwężenie naczyń w skórze w bonie śluzowej narządach jamy brzusznej
- przyspiesza HR, zwiększa SV i podwyższa BPs
- rozkurcz mm gładkich, oskrzeli i pęcherza moczowego, działająć na beta rec. Adrenergicznie zwiększanie stężenia glukozy we krwi. Kora nadnerczy produkuje hormony sterydowe- pochodne cholesterolu, o charakterze lipidowym. Wszystkie komórki produkujące hormony sterydowe mają wspólne cechy charakterystyczne:
- dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczne
- mitochondria o rurkowatych grzebieniach
- liczne kropelki lipidowe w cytoplazmie
Co to jest zmęczenie?
ZMĘCZENIE - to stan organizmu rozwijający się w czasie pracy fizycznej lub umysłowej, charakteryzujący się zmniejszeniem zdolności do pracy, nasileniem się odczuwania ciężkości wysiłku i osłabienia chęci (motywacji) do kontynuowania pracy.
Dlaczego dochodzi do przerwania pracy w wyniku zmęczenia?
Ubytek fosfagenów i zakwaszenie organizmu (obniżenie aktywności enzymów, hamujące rozprzestrzenianie się pobudzenia wzdłuż włókien mięśniowych, H- łączy się z tropiną )
Wyczerpanie glikogenu mięśniowego
zmiany w uwodnieniu kom.
Przesunięcia jonowe ( wzrost K we krwi. Obniżenie K w komórce, obniżenie Mg w komórce, wzrost Na w komórce)
Uszkodzenie struktury błony komórkowej włókien mięśniowych
Przewaga pracy beztlenowej, niedobory tlenu
ZMĘCZENIE PRACA DYNAMICZNĄ- DŁUGOTRWAŁĄ
Wyczerpanie, wys. Temp. I suche powietrze odwodnienie i utrata chlorku sodowego spadek objętości płynów ustrojowych aktywacja układu współczulno- nadnerczowego wzrost ACTH i steroidów kory nadnerczy wyczerpanie czynnościowe kory i niedobór hormonu kory będący przyczyną objawów
Wymień rodzaje zmęczenia.
Ośrodkowe (ogólne)
Obwodowe (lokalne)
Ostre
Podostre
Przewlekłe
Grawitacyjne
Znużenie
Zespół wyczerpania
Narysować schemat przebiegu krzywej wypoczynkowej
Co to jest superkompensacja ?
SUPERKOMPENSACJA - podstawa dobroczynnego wpływu ćwiczeń fizycznych na organizm jest zjawisko superkompensacji.
Zjawisko to polega na tym, że podczas treningu doprowadzamy do wyczerpania zasobów energetycznych. Organizm, dążąc do przywrócenia równowagi odbudowuje podczas wypoczynku dotychczasowe zasoby. Jeżeli wysiłek był tak duży, że zasoby zostały uszczuplone bardzo poważnie, organizm nasz stara się je nie tylko odbudować do dotychczasowego poziomu, ale gromadzi ich nieco więcej niż poprzednio, niejako „na zapas”.
Umożliwia to wykonanie kolejnej pracy na nieco wyższym poziomie , niż w cyklu poprzednim. Wielokrotnie prawidłowe powtarzanie cyklu: praca - zmęczenie - wypoczynek - kompensacja - superkompensacja, prowadzi do coraz większej wydolności i sprawności organizmu.
Jak można przeprowadzić i co wyznacza test: PWC170, Step-test harwardzki?
PWC 170 - wyznaczenie wielkości mocy, przy której częstość skurczów serca osiągnie 170 ud./min. - wartość optymalną do oceny wydolności,
- wzrost częstości skurczów serca jest wprost proporcjonalny do obciążenia względnego podczas wysiłku,
- obliczenie wielkości VO2max
Metodyka: Metoda bezpośrednia: wysiłek ciągły na ergometrze, przy stopniowym zwiększaniu obciążenia. W momencie osiągnięcia częstości skurczów serca HR = 170 ud./min., odczytujemy wielkość mocy i to jest wartość liczbowa próby
- po naniesieniu współrzędnych obu prób na wykres (tętno i moc) - po przeprowadzeniu ekstrapolacji (linia przerywana - rzut na oś mocy w punkcie HR=170) uzyskujemy wartość liczbową próby
VO2max: można wyznaczyć według wzoru: VO2max = 1,7 × PWC170 + 1240
STEP - TEST HARWARDZKI - można obliczyć wskaźnik skuteczności restytucji.
Cel: ocena wydolności fizycznej na podstawie wielkości zmian zmęczeniowych rozwijających się podczas pracy fizycznej.
Sprzęt i aparatura: stopień wysokości : 46 cm -K, 51cm -M, Spart-tester, ciśnieniomierz, fonendoskop, stoper, metronom, waga Tanita.
Sposób przeprowadzenia pomiarów oraz zadania do wyznaczenia:
Przed testem: pomiar podstawowych wskaźników antropometrycznych oraz wybranych wskaźników ukł. Krążenia i oddechowego e spoczynku
Podczas testu: badany wykonuje wysiłek - 5 min, polegający na wchodzeniu i schodzeniu na stopień z częstotliwością wejść 30/min (metronom ustawiony na 120bqm). Przez cały czas trwania testu monitorowana jest częstość skurczów serca /HR/ i zapisywana co 1 min.
Pomiary wypoczynkowe: bezpośrednio po wykonaniu pracy oraz przez kolejne 5 min wypoczynku kontynuowane są pomiary HR i zapisywane w 1,2,3,4 i 5 min wypoczynku. Tuż po pracy oraz w 3 i 5 min należy wykonać pomiar ciśnienia tętniczego i rytmu oddechowego oraz podać wartość RPE.
Co mierzy i jak się wykonuje test Wingate?
Mierzy wydolność beztlenową badanego. Test ten się wykonuje się w wersji 15,30,40 oraz 60 sek. na kończyny dolne i górne. Najczęściej stosowany jest test w Werski 30 sek. na kończyny dolne .
Wydolność beztlenowa (anaerobowa) - oznacza największą ilość pracy mechanicznej wykonywanej podczas wysiłku trwającego 30-60 sek.
Maksymalna moc beztlenowa - to maksymalna moc uzyskana podczas wysiłku dynamicznego.
Sprzęt i aparatura:
-cykloergometr typu „MONARK” w którym opór koła zamachowego regulowany jest mechanicznie,
-komputer oraz interfejs
-wszystkie parametry mechaniczne WAnT oblicza się przy pomocy programu komputerowego MCE V 2.0
Sposób wykonania testu:
Przed testem: należy dokonać podstawowych pomiarów antropometrycznych, podstawowych komponentów składu ciała oraz spoczynkowych parametrów ukł. Krążenia: BP, HR
Przed głównym wysiłkiem testowym stosujemy 5-min rozgrzewkę, podczas której badany wykonuje wysiłek o obciążeniu 1.5 [W/kg] w rytmie 50 obrotów/min.
Rozpoczęcie testu:
-Badanego należy ustawić na cykloergometrze w pozycji statycznej,
-badamy zaczyna praca z maksymalną intensywnością pedałowania,
-Praca zostaje zakończona po upływie 30 sek. oraz sygnale stop.
Podczas testu rejestruje się:
Maksymalną moc beztlenową wyrażoną w wartościach bezwzględnych [W] oraz względnych [W*kg-1]
Wielkość wykonanej pracy całkowitej w wartościach względnych [kJ] i bezwzględnych [J*kg-1],
Czas uzyskania pracy maksymalnej - TUZ [s] tj. czas w ciągu, którego badany uzyskuje (licząc od startu) maksymalną częstość pedałowania,
Czas utrzymania mocy maksymalnej - TUT [s],
Wskaźnik spadku mocy - WSM [%].
Co to jest stabilizacja funkcjonalna?
STABILIZACJA FUNKCJONALNA - równowaga między zapotrzebowanie na tlen i poborem tlenu oraz produkowanym CO2 i wydychanym CO2. Wyrazem stabilizacji funkcjonalnej jest stała częstość skurczów serca i przystosowanie się ustroju do danego wysiłku fizycznego.
Dlaczego testem Astranda można wyznaczyć VO2max?
Metoda pośrednia. Wyliczenie max. Poboru tlenu przy pomocy nomogramu uwzględniającego zależności między wielkością pracy a częstością tętna oraz pomiędzy częstością tętna w pracy średnio intensywnej a wielkościa max. Poboru tlenu jaką można by uzyskać w pracy max.
Dlaczego nadmiar erytropoetyny w krwi uznaje się za doping ?
Co to jest próg skuteczności treningowej?
Dla intensywności wysiłków jest różny u różnych ludzi i zależu od ich wyjściowej wydolności: Zaleca się:
- obciążenie wyjściowe na poziomie 30 % VO2 jest to więc dolna granica obciążeń powodujących wzrost wydolności fizycznej
- obciążenie na poziomie 60-80% VO2 max u ludzi o wysokiej wydolności (wyjściowe obciążenie jest w tej grupie na poziomie indywidualnego progu przemian anaerobowych AT)
NAJKRÓTSZY CZAS TRWANIA skutecznej jednostki treningowej wynosi 10-15 min przy tak krótko trwających jednostkach treningowych ich intensywność musi być na poziomie przekraczającym 80% VO2 max ponieważ czas trwania pracy i intensywność wysiłku musi dać wydatek energetyczny rzędu 1200-2000kJ. Nie można więc „bezkarnie” wydłużać czasu pracy ponieważ intensywność wysiłku może być za mała by powodować zmiany adaptacyjne i odwrotnie zbyt duże obciążenie i krótki czas trwania także nie dają odpowiednich zmian treningowych.
Czym zasadniczo różni się reakcja na wysiłek fizyczny w organizmie dziecka od reakcji osoby dorosłej?
- Szybsza restytucja u dziecka niż u dorosłego bo nie ma oporów naczyniowych
- Wyższe tętno u dziecka
- Większa częstość skórczów serca
- Dziecko ma mniejsze możłiwości pracy beztlenowej (za mała ilość masy mięśniowej w stosunku do masy całego ciała)
- U dzieci mniejsza sprawność enzymów
- Dzieci mają niższy poziom adrenaliny i noradrenaliny dlatego nie może dojśc do zakwaszenia
- Łatwiej dochodzi u dzieci do odwodnienia
- Dziecko wolniej nadrabia utracone sole dlatego nie nalerzy im robić treningu 2razy dziennie
- Dziecko przyjmuje mniejsze obciążenia
- Dziecko ma szybs PREDYSPOZYCJE WYTRZYMAŁOŚCIOWE:
- Większy skład włókien ST - VO2 max wzrasta proporcjonalnie do obciąż. jak u dorosłych
- SV rośnie proporcjonalnie do obciąż. Względnego 40-50 % VO2 max
- HR przy danym poborze tlenu jest większe u dzieci niż u dorosłych
- Q rośnie proporcjonalnie do obciązenia jak u doroslych
- AVD większe ok. 0,5- 1 %
- VE rośnie proporcjonalnie do obciążenia względnego 70 - 80 % VO2 max, wysoki poziom AT.
Parametry te powodują szybszy pobór i transport tlenu do komórek, jest krótszy deficyt tlenu a VO2 max osiągane jest wcześniej. Występuje gorsza dystrybucja krwi w odpowiednie obsary naczyniowe spowodowane gorszą regulacją obwodowego przepływu krwi. Mogą wystąpić reakcje hiperkinetyczne wywołane brakiem zmniejszenia przepływu krwi przez trzewia i nerki podczas wys. Fiz. Przyczyną ograniczającą dzieci przed wys. Fiz. Jest labilny ukł. kostno- stawowy nieodporny na takie obciąż. dzieci łatwo sieodwadniają , mają więcej wody w przestrzeni zew. Kom.
PREDYSPOZYCJE SZYBKOŚCIOWE
- mniejsza il. Wł. FT
- poziom ATP i fosfokreatyny przeliczone na kg masy ciała podobny jak u dorosłych
- słabsze tempo glikolizy
- mają mniejsze zdolności do max zakwaszenia ( chłopcy 5 lat 6 mmol/l LA; 16 lat 11 mmol, 25 lat 16 mmol).
ODWODNIENIE
- Groźniejsze i łatwiejsze do uzyskania niż u dorosłych
- więcej wody w przestrzeni zew. Kom. i większe możliwości utraty wody
- reakcja hiperkinetyczna , gorsza dystrybucja krwi
- opóźnione reakcje kompensujące odwodnienie ( słabsze przeciwdziałanie)
zą dynamikę wypoczywania i nieco szybszą restytucję
Jaka jest rola wazopresyny w termoregulacji?
WAZOPRESYNA (ADH) - wydzielana przez tylni płat przysadki mózgowej pod wpływem wzrostu osmolalności i spadku objętości krwi krążącej
Powoduje zagęszczanie moczu poprzez resorpcję wody i jonów sodu w kanalikach nerkowych. Jest ważnym regulatorem bilansu wodnego ustroju, zapobiega nadmiernemu odwodnieniu ustroju. Działa na działanie zwrotne wody (zagęszcza mocz w stanach nadmiernego odwodnienia np.podczas długotrwałego wysiłku w wysokej temperaturze otoczenia ). Jest wydzielana, gdy jest zmniejszona objętość płynów tkankowych i krwi oraz gdy zwiększy się ciśnienie osmotyczne tych płynów. Jej stężenie zwiększa się podczas krótkotrwałych i długotrwałych wys. fiz.
Podać przybliżone wartości liczbowe spoczynkowe i maksymalne: HR, VO2, VE, LA.
HR
MAKSYMALNE - trenujący - nawet do 220 sk/min
- nie trenujący - 180 sk/min
- starsze osoby - coraz mniejsze
- kobiety - HR trochę wyższe
SPOCZYNKOWE - ok. 72 sk/min
VO2 Spoczynkowe 0,3 l/min
MAKSYMALNE - trenujący - sprint - do 82,6 ml*kg-1*min-1
- nie trenujący - 45-55 ml*kg-1*min-1
- dzieci (15 lat dziew.) 2 l*min-1
(18 lat chłop.) 3-4 l*min-1
SPOCZYNKOWE
VE
MAKSYMALNE - trenujący - 150-160 a nawet 210 l/min
- nie trenujący - 70-90 a nawet 110 l/min
- u kobiet trochę niższe
SPOCZYNKOWE -
LA
MAKSYMALNE - trenujący - 10-13 mmol/L
- nie trenujący - nawet do 16 mmol/L
SPOCZYNKOWE
Jak zmienia się pH w trakcie intensywnej pracy fizycznej i dlaczego ?
pH maleje następuje nagromadzenie kwasu mlekowego, który tworzy się podczas pracy beztlenowej przy obciążeniach przekraczających 60-70 % VO2max. pH obniża się wtedy do 6,8-6,9, jednocześnie zmniejsza się stężenie nadmiaru zasad.