zymonik, materiały PWr, menager

Franchising

Wstęp

Rozwój gospodarki wolnorynkowej oraz mocno związany z tym faktem wzrost konkurencji prawie w każdej dziedzinie działalności gospodarczej spowodował też zwiększenie zainteresowania, przyswojonymi dzięki prozachodnim tendencjom, nowoczesnymi typami umów gospodarczych. Istotną rolę wśród nich odgrywa umowa franchisingu, będąca szczególną formą współpracy współczesnych podmiotów gospodarczych.

„…Franchising jest to system sprzedaży towarów (usług) lub technologii, oparty na ścisłej współpracy między prawnie i finansowo oddzielnymi i niezależnymi podmiotami, przedsiębiorcami, Twórcą sieci i jego poszczególnymi Partnerami franchise, za pomocą którego Twórca sieci udziela swojemu odrębnemu Partnerowi franchise prawa i nakłada obowiązek do prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z koncepcją Twórcy sieci…”.

Nowoczesny franchising jest instytucją obrotu gospodarczego uformowaną w Stanach Zjednoczonych, jako, najogólniej ujmując, udostępnienie w uprzywilejowanej formie przez renomowaną zwykle firmę tzw. recepty sukcesu drugiej stronie w ramach wspólnego systemu dystrybucji. Wykorzystywane tu są powszechnie znane i cenione symbole, emblematy i znaki firmowe franchisingodawcy oraz udostępniane wyłącznie franchisingobiorcy, a okryte tajemnicą doświadczenia, koncepcje techniki i technologie.

Historia

Stosunki gospodarcze o charakterze zbliżonym do franchisingu miały miejsce w wielu krajach już we wczesnym średniowieczu. Za przykład można podać system cechowy funkcjonujący w londyńskim City już w XI wieku, działający nadal, choć w zaktualizowanej formie. W czasach największego rozkwitu systemu cechowego nikt nie mógł prowadzić działalności gospodarczej w City, jeśli nie był członkiem cechu. Członkostwo w nim można było uzyskać po ukończeniu długotrwałego szkolenia, uiszczeniu opłaty na jego rzecz, co w sumie dopiero pozwalało rozpocząć w City działalność gospodarczą na własny rachunek, korzystać z renomy i prestiżu, jaką dawała przynależność do cechu.

Dawne struktury zawierały podstawowe elementy franchisingu jakimi są:

· nazwa;

· metoda prowadzenia działalności gospodarczej (udostępniana poprzez szkolenia);

· zezwolenie na wykorzystywanie tej metody i na korzystanie z nazwy cechu;

· obowiązek uiszczania opłat.

Oprócz powyższej formy współpracy funkcjonowała także w średniowieczu na wyspach brytyjskich, forma zawierająca elementy występujące we współczesnym franchisingu. Polegała ona na tym, iż niektórzy tamtejsi możnowładcy wypłacali królowi określoną sumę pieniędzy oraz zobowiązywali się udzielać mu swego poparcia i świadczyć usługi w zamian za prawo (tzw. franchiso) do poboru podatków i do sprawowania wymiaru sprawiedliwości na danym terenie.

Krokiem, który w znaczący sposób wpłynął na ukształtowanie się franchisingu w jego dzisiejszym kształcie były tzw. „Tied House Contracts” funkcjonujące w Wielkiej Brytanii od XVIII aż do dzisiaj. Rozwój ich był jednym z efektów wprowadzenia w życie przepisów reglamentujących sprzedaż napojów alkoholowych, które nakładały obowiązek uzyskiwania zezwoleń (koncesji) na ich sprzedaż w lokalach gastronomicznych. Przepisy takie ograniczały liczbę zezwoleń, co spowodowało, że wartość lokali, które je posiadały, zdecydowanie wzrosła i ostatecznie wielu restauratorów nie mogło sobie pozwolić na zakupienie takiego lokalu. Spowodowało to sytuację, że producenci alkoholu zaczęli wykupywać punkty posiadające zezwolenia, aby je później wynajmować. Jednym z głównych postanowień umowy najmu było zobowiązanie się restauratora do sprzedaży wyłącznie alkoholu produkowanego przez producenta będącego właścicielem danego lokalu. Wytwórcy alkoholi oferowali także działającym na rynku restauratorom sfinansowanie modernizacji ich lokali w zamian za zobowiązanie się przez nich do sprzedaży wyłącznie alkoholu produkowanego przez danego wytwórcę.

Za ojczyznę współczesnego franchisingu uważane są Stany Zjednoczone Ameryki, gdzie w połowie ubiegłego stulecia firma Singer stworzyła sieć samodzielnych dystrybutorów sprzedających produkowane przez nią maszyny do szycia, otwierając w ten sposób szlak, którym później poszły inne przedsiębiorstwa, przede wszystkim z branży sprzedaży samochodów oraz produkcji napojów chłodzących. Handel samochodami był dziedziną, w której w pierwszych dziesięcioleciach bieżącego stulecia metoda współpracy franchisingowej wyjątkowo dobrze się przyjęła.

Okres po drugiej wojnie światowej to prawdziwy rozkwit instytucji franchisingu w Stanach Zjednoczonych w wielu innych gałęziach gospodarki, takich jak :przetwórstwo ropy naftowej, produkcja napojów chłodzących, hotelarstwo, gastronomia, handel odzieżą, obuwiem, artykułami chemicznymi czy kosmetykami.

0x01 graphic

Schemat: „Sposób na rozwój sieci”.

„…Dla przykładu: w Stanach Zjednoczonych jeden z każdych trzech dolarów zostaje wydany na dobra i usługi świadczone przez firmy franchisingowe. Mieszkania i domy są tam kupowane i sprzedawane poprzez franchisingowe agencje nieruchomości. Te same domy są remontowane, odnawiane i chronione przez usługodawców z sieci franchisingowych. Podobnie dzieje się z naszymi samochodami - naprawianymi we franchisingowych warsztatach, a odświeżanymi we franchisingowych myjniach….”.

Rodzaje franchisingu

Z biegiem czasu stopniowo wykształciło się nowe oblicze franchisingu. Przestano traktować go jedynie jako jeden z kanałów dystrybucji swoich produktów „product distribution franchising” (franchising dystrybucji produktu), który polega na tym, że franchisingobiorca sprzedaje produkty franchisingodawcy z wykorzystaniem jego marki i oznaczeń handlowych. Franchisingobiorca jest identyfikowany z produktem dostarczanym przez franchisingodawcę-producenta (np. stacje benzynowe sprzedające paliwa dostarczane przez daną rafinerię; salony sprzedaży samochodów określonej marki). Tak więc, franchising jest ogólnie rzecz ujmując systemem dystrybucji. Praktyka zrodziła całe spektrum odmian franchisingu. Możemy go podzielić na :

product distribution franchising,
business format franchising.

Zostały one uformowane przez praktykę wykorzystania franchisingu w gospodarce USA.

W Europie natomiast przyjęto podział na franchising:

produkcyjny,
dystrybucyjny,
usługowy,
mieszany.

W przypadku business format franchising (franchising koncepcji działalności) franchisingobiorca korzysta nie tylko z produktów i oznaczeń handlowych franchisingodawcy, ale również z kompletnej koncepcji prowadzenia działalności gospodarczej opracowanej przez franchisingodawcę zawierającej plan marketingowy, podręcznik operacyjny, standardy operacyjne i procedury kontroli jakości.

Franchising produkcyjny (przemysłowy) polega na tym, że franchisingobiorca nie prowadzi wyłącznie działalności handlowej lub usługowej, lecz sam wytwarza określone towary według udostępnionej mu przez franchisingodawcę technologii. Towary te są następnie sprzedawane z zastosowaniem znaku towarowego i innych charakterystycznych oznaczeń franchisingodawcy.

Franchising dystrybucyjny (handlowy) charakteryzuje się tym, że franchisingobiorca ogranicza swą działalność do sprzedaży określonych towarów w prowadzonym przez siebie punkcie sprzedaży, który jest oznaczony symbolami franchisingodawcy, wyposażony oraz urządzony według jego wskazówek. Może się zdarzyć, że towary są dostarczane klientom bezpośrednio do ich domów. W tak opracowanym systemie, franchisingodawca pełni rolę centrum dystrybucyjnego wytwarzanych przez niego towarów, natomiast franchisingobiorcy sprzedają towary odbiorcom końcowym.

O franchisingu usługowym mówimy wtedy, gdy franchisingobiorca świadcząc usługi używa know-how, oznaczeń firmowych, znaku towarowego oraz innych nazw i oznaczeń handlowych franchisingodawcy. Zatem istota franchisingu usługowego jest taka sama jak franchisingu produkcyjnego i dystrybucyjnego. Odmienny jest jedynie przedmiot działalności prowadzonej przez franchisingobiorcę. Franchising usługowy spotykamy w hotelarstwie, gastronomi, wynajmowaniu i naprawie pojazdów mechanicznych, usługach fotograficznych i turystycznych.

Pochodnymi franchisingu produkcyjnego, dystrybucyjnego i usługowego jest franchising mieszany, polegający na tym, że franchisingodawca jest producentem, a franchisingobiorcy zajmują się dystrybucją jego towarów oraz świadczeniem usług związanych z ich zastosowaniem. Przykładem są firmy kosmetyczne organizujące sieć sklepów i gabinetów kosmetycznych.

W przypadku franchisingu bezpośredniego umowa franchisingowa jest zawierana bezpośrednio pomiędzy franchisingodawcą i franchisingobiorcą i na jej podstawie tworzona jest tylko jedna placówka działająca na określonym umową obszarze. Franchising ten nie jest jednak efektywną formą współpracy. W sytuacjach, gdy system franchisingowy jest budowany na terenie odległym od siedziby franchisingodawcy, duża odległość powoduje, że bieżąca współpraca i nadzór nad franchisingobiorcami są utrudnione. Wzrastają również koszty rozwoju systemu ponoszone przez franchisingodawcę. Niedogodności te można wyeliminować dzięki zastosowaniu franchisingu wielokrotnego - w ramach którego franchisingobiorca wielokrotny uzyskuje wyłączność na tworzenie na określonym terenie jednostek systemu franchisingowego - lub subfranchisingu. Ze swej strony franchisingobiorca zobowiązuje się do utworzenia określonej liczby jednostek systemu w terminie wyznaczonym w umowie franchisingu wielokrotnego.

Franchising międzynarodowy polega na tym, że franchisingodawca rozszerza zakres działalności systemu franchisingowego poza terytorium swego kraju ojczystego. Metoda ekspansji gospodarczej jest stosowana przede wszystkim przez duże i znane koncerny, gdyż rynki zagraniczne oferują im nowe możliwości rozwoju. Przykładem może być tu np. błyskawiczna ekspansja amerykańskich restauracji szybkiej obsługi.

Franchising najlepiej rozwinął się w krajach o ugruntowanej gospodarce rynkowej, ponieważ swoboda działalności gospodarczej jest warunkiem niezbędnym do tworzenia systemów franchisingowych. Największa ich liczba istnieje w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Kanadzie, Japonii, Brazylii, Australii, a także w krajach Unii Europejskiej takich jak Francja, Wielka Brytania, Republika Federalna Niemiec, Włochy. Wzrost gospodarczego znaczenia franchisingu spowodował, że w wielu krajach powołane zostały do życia stowarzyszenia franchisingowe zrzeszające przedsiębiorstwa stosujące w swej działalności franchising, biorące aktywny udział w lobbingu na rzecz franchisingu zarówno na szczeblu krajowym, jak i na szczeblu Unii Europejskiej.

W 1990 roku krajowe stowarzyszenia franchisingowe z krajów Unii Europejskiej uzgodniły i wprowadziły w życie Europejski Kodeks Etyczny Franchisingu. Członkowie stowarzyszeń czerpią korzyści z doświadczeń stowarzyszonych franchisingodawców i franchisingobiorców, z pomocy doradców prawnych, banków i konsultantów specjalizujących się we franchisingu. Kodeks Etyczny został pomyślany, jako praktyczny zbiór istotnych klauzul fair-play dla uczestników umowy franchisingowej w Europie.

Formy franchisingu

Franchising może przyjmować różne formy - do tych najbardziej popularnych w systemie dystrybucji dóbr konsumpcyjnych zaliczamy:

1. Umowa producent - detalista: produkty macierzyste i firmy sprzedawane są przez sieć wybranych, niezależnych detalistów. Producent daje im prawo używania swojej marki, zobowiązując do przestrzegania określonych warunków sprzedaży, cen itp. (forma stosowana przy sprzedaży samochodów, benzyny, kosmetyków. Sieć sklepów dzięki uczestnictwu w systemie ma zagwarantowaną reklamę, organizowanie akcji promocyjnych, a poza tym jest w stanie wynegocjować znacznie niższe ceny u dostawców niż zrobiłby to pojedynczy detalista.

2. Umowa producent - hurtownik: producent zobowiązuje hurtownika do dostosowania produktów do potrzeb ostatecznych nabywców, np. do pakowania, sortowania, rozlewania. Hurtownicy używając znaku firmy producenta sprzedają detalistom gotowy produkt, uzyskując od firmy macierzystej prawo wyłączności sprzedaży na danym obszarze. Tę formę współdziałania stosują np. firma Coca-Cola, Pepsi-Cola.

3. Umowa hurtownik - detalista: hurtownik sponsoruje sprzedaż detaliczną, zawiera kontrakt z niezależnymi detalistami oferując im swoją markę, stałe dostawy, wspólną reklamę, różne dodatkowe usługi. Detalista zobowiązuje się w zamian do niekupowania produktów konkurencyjnych, przestrzegania cen, sposobu ekspozycji, form sprzedaży i innych określonych w umowie warunków. W ten sposób jest np. sprzedawana markowa odzież (Levis, Big Star itp.).

Franchising jest jedną z form umożliwiających ekspansję na rynki innych krajów. Eksporter, aby stworzyć sieć franchisingową za granicą może skorzystać z formy franchisingu bezpośredniego bądź tzw. Master Franchisingu, które stanowi umowę pomiędzy dawcą a master franchisingobiorcą obejmującą stworzenie sieci na terenie innego kraju.

Formy ekspansji zagranicznej przedsiębiorstwa:

Formy podstawowe	Odmiany form podstawowych	Zakres własności	Stopień integracji	Zaangażo-wanie zasobów	Stopień ryzyka	Zakres kontroli
Formy kontraktowe	Eksport Licencjonowanie, franchising, korespondent (bankowy, spedycyjny) kontrakt menedżerski	nie występuje	niewielki	nie występuje	niewielki	wspólna kontrola
Joint venture	Partnerstwo konsorcjum, stowarzyszenie, alians strategiczny	w zależności od warunków umowy	w zależności od warunków umowy	w zależności od warunków umowy	w zależności od warunków umowy	wspólna kontrola
Pełna własność	oddział, biuro, przedstawi-cielstwo, spółka córka	Pełna	Pełny	Duże	Duży	Pełna kontrola

Źródło: opracowanie na podstawie M. Krishna Erramilli, C. P. Rao, Service Firms' International Entry-Mode Coice: A Modified Transaction-Cost Analysis Approach. W: M. Gabbott, G. Hogg, Contemporary Services Management. The Dryden Press, London 1997, s. 408 i A. Palmer, Principles of Services Marketing. McGraw-Hill Book Company, Meidenhead 1994, s. 320 - 322.

Zalety franchisingu

Metoda franchisingu, pomimo pewnych ograniczeń i wad, przynosi jednak obu jej stronom wymierne korzyści ekonomiczne.

Osobie tworzącej swoje przedsiębiorstwo w oparciu o franchising, daje przede wszystkim szansę na rozwój według gotowej, sprawdzonej już recepty, możliwość czerpania z bogatego zasobu doświadczeń organizacyjnych, technicznych i handlowych kontrahenta. Zostały one już przetestowane i sprawdzone w praktyce, a więc minimalizują ryzyko strategiczne, a zyski są bardziej przewidywalne. Rozwój jest potencjalnie szybszy, a więc i oczekiwane zyski wiążące się ze zwrotem inwestycji pojawiają się wcześniej. Ponadto franchisingobiorca uzyskuje możliwość prowadzenia działalności pod nazwą znanego i renomowanego przedsiębiorstwa - są to korzyści marketingowe o ogromnej wartości. Podmiot zyskuje większą wiarygodność na rynku oraz łatwiejszy dostęp do niezbędnych kredytów, a dzięki wsparciu w zakresie reklamy i szkoleń swojego personelu może poczynić oszczędności w tych dziedzinach. „…Podczas gdy przeciętnie 90% nowych firm bankrutuje w ciągu pierwszych 2 lat działalności - tylko 5% franchisobiorców kończy swoje interesy…”. Wymierne znaczenie ma także możliwość uzyskania czasem wyłączności w wykonywaniu danego rodzaju usług na określonym terenie - wykorzystanie siły przetargowej dużej sieci. Możliwe są ułatwienia w momencie konieczności finansowania inwestycji, a standaryzacja obniża równocześnie ich koszty.

Franchising przynosi też istotne korzyści franchisingodawcy, gdyż dzięki tej metodzie zyskuje on możliwość zwiększenia ekspansji - na nowe rynki zbytu, przy mniejszych kosztach i ryzyku finansowym niż w przypadku zastosowania metod tradycyjnych. Franchisingodawca opierający się na samodzielnych, zaangażowanych przedsiębiorcach, nie musi tworzyć własnych filii bądź oddziałów i rozpoczynać poznawania danego rynku od samego początku - w wyniku tego obniża wydatki marketingowe i może zwiększyć wielkość swojej produkcji, a więc i zyski. Równocześnie franchisingodawca poprzez umowy uzyskuje zobowiązanie swego partnera do adekwatnego sposobu działania i niezbędnego wyszkolenia personelu, czyli nie naraża się na utratę dotychczasowej renomy i prestiżu. Wielkość sieci fransingobiorców stanowi dla dawcy również siłę przetargową - reprezentuje on poszczególnych biorców zrzeszonych, ale i zmotywowanych, zaangażowanych do współpracy pod jednym szyldem. Fransingodawca otrzymuje też gotowe informacje zwrotne o rynku i klientach. Za swój patronat pobiera również opłaty - zwykle jest to opłata początkowa za otrzymanie licencji oraz systematycznie pobierana „opłata za usługi”.

Wady franchisingu

Franchisingodawcy muszą być przygotowani na wszelkie sytuacje niesubordynacji ze strony podległych biorców. Muszą poprzez ograniczoną kontrolę ich zachowań dbać o wizerunek i markę, o to, by sieć sprawnie funkcjonowała. Istnieje ryzyko utraty franchisingobiorcy na rzecz konkurencji bądź imitacji, jak również utratę rynku w wyniku słabej kontroli czy też ryzyko niedotrzymania warunków umowy. Istotne wydają się problemy z utrzymaniem założonego poziomu standaryzacji. Może powstawać też pewien konflikt interesów w przypadku dążeń do maksymalizacji sprzedaży i maksymalizacji rynku. A wszystko to w sytuacji, gdy bardziej możliwe jest motywowanie i sugerowanie niż wydawanie poleceń przez franchisingodawcę. W przypadku opłat franchisingowych uzależnionych od zysku dochodzi jeszcze prawdopodobieństwo zaniżania tegoż zysku.

Ta sama, co powyżej wspomniana, kontrola jakości towarów i usług może być jednak bardzo uciążliwa dla franchisobiorcy. Ogranicza ona na przykład indywidualną inicjatywę i zmusza do uzyskiwania zgody na wszelkie zmiany. Zarówno wartość marki, jak i zalety samej umowy franchisingu mogą zostać przeszacowane przez biorcę, a warunki zakupu od dawcy - niekorzystne. Franchisingodawca może też preferować w pierwszej kolejności własne filie, własny rozwój franchisobiorcy może być ograniczany lub niemożliwy w momencie niewznowienia umowy przez dawcę. Różne dodatkowe klauzule zawarte w umowie mogą ograniczać działalność gospodarczą w czasie bądź zakresie nawet po wygaśnięciu umowy franchisingu, np. w przypadku upadłości ze względu na zbyt wysokie opłaty lojalnościowe czy też okres zwrotu początkowej inwestycji, np. ze względu na konieczność inwestowania wyłącznie środków własnych. Poza tym franchisngobiorca może zostać ukarany za błędne decyzje nie popełnione przez siebie, a przez franchisodawcę.

Uwarunkowania prawne

Pewne kraje i rynki zabraniają tworzenia franchisingu handlowego powołując się na zasady wolnej konkurencji - chodzi tu głównie o ustalenia dotyczące wyłączności terytorialnej oraz wymogi zaopatrywania się u jednego dostawcy.

W świetle prawa polskiego franchising jest umową nie nazwaną, tzn. jej zasadnicze postanowienie nie są wyraźnie ujęte przepisami prawa stanowionego, a jedynie dopuszczalne ze względu na pojęcie swobody umów.

„…Umowa franczyzy łączy w sobie elementy wielu umów uregulowanych w kodeksie cywilnym. Są to umowa sprzedaży, najmu, dzierżawy, agencyjna, zlecenia, licencyjna. Natomiast ogólne zasady zawierania umów stosuje się do umowy franchisingowej tak, jak do innych umów (zawarcie umowy, formy, wady oświadczeń woli - art. 56-116 kodeksu cywilnego). Jeśli chodzi po odpowiedzialność, to franczyzodawca odpowiada z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy (art. 556 - 576 k.c.) oraz z tytułu gwarancji jakości (art. 577 - 581 k.c.). Jednakże z faktu niezależności punktów sieci wynika, że prawie pełna odpowiedzialność z tytułu rękojmi oraz niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w stosunku do klientów spoczywa na biorcach. …”.

Należy też pamiętać o tym, że opodatkowanie podmiotów w przypadku umowy franchisingu jest charakterystyczne i zależy od jej części składowych.

„…Rozpatrywanie kwestii podatkowych dotyczących umowy franczyzy należy rozpocząć od przyjrzenia się opodatkowaniu umowy licencji oraz umowy używania znaku towarowego, a także opodatkowaniu importu bądź eksportu towarów i usług ...”.

Podsumowanie

Franchising w pełnym tego słowa znaczeniu nie polega wyłącznie na sprzedaży prawa do używania w sieci marki, logo lub znaku towarowego. Franchising jest pełnym systemem prowadzenia biznesu. Biorca licencji może bowiem liczyć na systemową i systematyczną opiekę ze strony dawcy - na szkolenia dla siebie i załogi, na kampanie promocyjne wspierające sprzedaż czy też na tzw. know-how dla danej branży np. specjalistyczną wiedzę z dziedziny rozliczeń i księgowości. Za tę pomoc biorca przekazuje franchisodawcy tzw. opłatę wstępną z tytułu udzielenia licencji i potem - przez cały czas trwania kontraktu - płaci pewien procent swoich obrotów. Pieniądze te są wykorzystywane na rzecz całej sieci i służą wszystkim biorcom- są przeznaczane np. na badania marketingowe, opracowywanie nowych produktów i kampanie reklamowe. System dzięki takiej współpracy zapewnia większe bezpieczeństwo i szanse powodzenia prowadzonej działalności. Franchising jest bardzo korzystną formą aliansu zwłaszcza dla przedsiębiorstw polskich nie mających dużego kapitału ani wyróżniającego się produktu czy znaku towarowego. Zmniejsza znacznie koszty wejścia na rynek ze względu na możliwość korzystania z uznanego znaku firmowego, technologii i doradztwa franchisodawcy.

Bibliografia

Źródła książkowe:

Acheson D., Mendelsohn M.: Franchising, Warszawa 1992;
Bagan-Kurluta K.: Umowa franchisingu, Warszawa 2001;
Banachowicz E., Nowak J., Starkowski M.: Franchising czyli klucz do przyszłości, Warszawa 1996;
Fuchs B., Pojęcie umowy franchisingowej, Rejent, nr 9/1995, s.157 i dalsze;
Jacyszyn J., Nowe formy prowadzenia działalności gospodarczej, Gdańsk 1993,
s. 102;
Jacyszyn J.: Nowe formy prowadzenia działalności gospodarczej, Gdańsk 1993;

Koch, Umowa franchisingowa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, zeszyt 3/1980, s.56;

Kolarski G.: Franchising, Warszawa 1992;
Pokorska B.: Franchising w Polsce. Stan i kierunki rozwoju, Warszawa 2000;
Sadlik R.: Franchising jako forma współpracy podmiotów gospodarczych, Teleinfo - doRadca Prawny 1998.
Skubisz R, Prawo znaków towarowych. Komentarz, Warszawa 1990, s. 95;
Stecki L.: Franchising, Toruń 1994;

Źródła internetowe:

http://www.placet.com.pl/haslo.asp?id=591
http://www.franchise.pl/inneformy.html
http://www.teleinfo.com.pl/ti/1998/04/f21.html
http://www.bankier.pl/wiadomosci/multiarticle.html/1197340,3,poradnik.html
http://www.franchising.info.pl
http://www.videomat.pl/dlaczegofranchising.html
http://www.praca-sprzedawcy.pl/?d=23&id=98
http://www.city.poznan.pl/mim/strony.msp/wiadomosci.html?co=print&wi_id=3444
http://bp2000.webpark.pl/franchise.html
http://serwiskariery.pl/index.php?site=zoom&id=3649
http://www.tb.infor.pl/index.php?art=733

Załącznik 1. Umowa franchise a inne formy współpracy:

Franchising	Sprzedaż	Dzierżawa i Najem	Umowa o pracę	Pośrednictwo handlowe, agencja, przedstawicielstwo	U. zlecenie i u. o dzieło		U. licencyjna i umowa know-how	U. spółki
*Regulacja prawna:*
brak jest charakterystycznej, art.353 jako skutek swobody zawierania umów	Art. 353 i następne KC	Najem- art.659 i następne Dzierżawa- art.693 i następne	KP	KC, 758-764	KC, 734-751	ustawa z 19/10/72- Prawo wynalazcze, ustawa z 31/01/85- oznakach towarowych, ustawa z 04/02/94- oprawie autorskim i prawach pokrewnych; art.11 pkt.4 ZNKU		KC, art.860-875 KH, art.75-142 i art.143-157
*Skutek prawny*
użyczenie praw do własności intelektualnej i/lub technologicznej	przeniesienie prawa własności z sprzedającego na kupującego	użyczenie ograniczonych umową praw do rozporządzania tymi prawami	świadczenie pracy w zamian za prawa i wynagrodzenie	reprezentacja interesów zleceniodawcy za wynagrodzeniem	wykonanie jednorazowej, krótkotrwałej czynności za odpłatności		uprawniony udziela innej osobie prawa do korzystania z przysługującego mu prawa	wykonanie czynności wskazanych w u. tj. np. wniesienie wkłwykonanie czynności wskazanych w
*Funkcja gospodarcza:*
współpraca gospodarcza w ekspansji sieci i osiągnięciu sukcesu finansowego niezależnych podmiotów	wymiana towaru na pieniądz	ekwiwalent majątkowy za używanie ograniczonych praw	pracownik wypełnia obowiązek pracy na rzecz pracodawcy	pośrednik pobiera opłaty od zleceniodawcy za wykonanie czynność	zleceniobiorca wykonuje czynność ść umowna za		korzyści majątkowe majątkowe z udzielenia prawa do korzystania ze swoich	współpraca w celu osiągnięcia celu gosp. i czynnik korzyści finansowych
*Skutek rozporządzający:*
brak	istnieje	istnieje	istnieje	istnieje	istnieje		istnieje	istnieje
*Obowiązek zawierania umowy pisemnej:*
brak	tak	tak	tak	tak	tak		tak	tak
*Stosunek wzajemny stron:*
ciągły	jednorazowy	ciągły	ciągły	jedno lub wielorazowy	jednorazowy		ciągły	ciągły
*Charakterystyka umowy:*
dwustronna	wielostronna	wielostronna	dwustronna	dwustronna	dwustronna		dwustronna	wielostronna
Franchising	Sprzedaż	Dzierżawa i Najem	Umowa o pracę	Pośrednictwo handlowe, agencja, przedstawicielstwo	U. zlecenie i u. o dzieło		U. licencyjna i umowa know-how	U. spółki

Załącznik 2. EUROPEJSKI KODEKS ETYCZNY DLA FRANCHISINGU

1. Definicja franchisingu

Franchising jest to system sprzedaży towarów towarów/lub usług i/lub technologii, oparty na ścisłej współpracy między prawnie i finansowo oddzielnymi i niezależnymi podmiotami, przedsiębiorcami, Twórcą sieci i jego poszczególnymi Partnerami franchise, za pomocą którego Twórca sieci udziela swojemu odrębnemu Partnerowi franchise prawa i nakłada obowiązek do prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z koncepcją Twórcy sieci.

Prawo upoważnia i zmusza Partnera franchise w zamian za bezpośrednie lub pośrednie wynagrodzenie finansowe do używania nazwy handlowej Twórcy sieci i/lub znaku handlowego handlowego/lub znaku serwisowego, know-how(*), metod handlowych i technicznych, systemu procedur i innych praw branżowych i/lub zasobów intelektualnych, wspieranych przez stałą handlową i techniczną pomoc w ramach struktury i w czasie trwania pisemnej umowy franchisingu, zawartej w tym celu pomiędzy stronami.

2. Wiodące zasady

2.1. Twórca sieci (centrala sieci) jest inicjatorem sieci franchisingowej, składającej się z niego samego i jego odrębnych partnerów franchise dla których centrala sieci jest długoterminowym opiekunem

2.2. Zobowiązania Twórcy sieci. Twórca sieci ma:

• prowadzić przedsiębiorstwo z sukcesem, przez rozsądny okres czasu i w przynajmniej jednym zakresie zanim i rozpocznie tworzenie sieci frachisingowej

• być właścicielem lub mieć podstawy prawne do używania nazwy handlowej lub innych rozpoznawalnych znaków identyfikacyjnych.

• zabezpieczyć Partnera franchise we wstępne szkolenie i stałą handlową i/lub techniczną pomoc w całym okresie trwania umowy.

2.3. Zobowiązania Partnera franchise.

Partner franchise ma:

• ofiarować całe swoje zaangażowanie dla wzrostu przedsiębiorstwa franchisingowego i dla utrzymania identyczności i reputacji sieci franchisingowej

• dostarczyć Twórcy sieci sprawdzalne bieżące dane operacyjne, aby ułatwić zdecydowane działanie i sporządzenie sprawozdania finansowego potrzebnego dla efektywnego zarządzania i pozwolić Twórcy sieci i/lub jego agentom na dostęp w rozsądnym czasie do nieruchomości i sprawozdań Partnera franchise na żądanie Twórcy sieci

• nie ujawniać osobom trzecim know-how dostarczanego przez Twórcę sieci, zarówno czasie działania, jak i po wygaśnięciu umowy

2.4. Zobowiązania stałe obu stron.

Strony obowiązuje zasada fair-play we wzajemnych stosunkach. Twórca sieci jest zobowiązany do wystawienia pisemnego zawiadomienia Partnera franchise o jakimkolwiek naruszeniu prawa kontraktu i tam gdzie stosowne, udzielić rozsądnego czasu na wywiązanie się ze zobowiązań finansowych.

Strony powinny załatwiać skargi i rozwiązywać zażalenia i spory w dobrej wierze i przy użyciu dobrej woli poprzez jasne i rozsądne bezpośrednie kontakty i negocjacje.

3. Rekrutacja, reklama i jawność

3.1. Ogłoszenia o rekrutacji Partnerów franchise mają być wolne od wszelkich dwuznaczności i mylących stwierdzeń

3.2. Każda rekrutacja, ogłoszenia i materiał reklamowy, zawierający bezpośrednie lub pośrednie odniesienia do przyszłych możliwych rezultatów, osób lub oczekiwanych zarobków przyszłego Partnera franchise mają być obiektywne i nie zawierać mylących sformułowań

3.3. W celu umożliwienia przyszłemu nominalnemu Partnerowi franchise przystąpienia do jakiejkolwiek wiążącej umowy z pełną wiedzą, należy dostarczyć mu egzemplarz aktualnego Kodeksu Etycznego oraz pełne i właściwe pisemne materiały informacyjne dotyczące związku franchise, w rozsądnym czasie przed egzekucją wiążących dokumentów

3.4. Jeżeli Twórca sieci wymaga umowy wstępnej od kandydata na Partnera franchise, należy przestrzegać następujących zasad:

• zanim umowa wstępna zostanie podpisana kandydat na Partnera franchise powinien otrzymać pisemną informację o jej celu i wynagrodzeniu jakim będzie miał pokryć aktualne wydatki Twórcy sieci niepowetowane podczas i w związku z fazą przedkontraktową.

Jeśli wyłącza się umowę franchisingu, wspomniane wynagrodzenie powinno być zwrócone lub odłożone na rzecz możliwej opłaty wstępnej, członkowskiej, opłacanej przez Partnera franchise.

• umowa wstępna definiuje czas trwania i klauzulę wypowiedzenia

• Twórca sieci może narzucić klauzulę braku konkurencji i/lub klauzulę tajności w celu zabezpieczenia swojego know-how i tożsamości

4. Wybór Partnera franchise

Twórca sieci powinien wybierać i akceptować tylko tych kandydatów, którzy po rozsądnym rozpatrzeniu, wykażą się posiadaniem podstawowych zdolności, wykształcenia, cech osobistych środków finansowych wystarczających do prowadzenia przedsiębiorstwa franchisingowego.

5. Umowa franchise

5.1. Umowa franchisingu musi być zgodna z prawem narodowym, prawem Unii Europejskiej, Kodeksem Etycznym i wszelkimi narodowymi uzupełnieniami do powyższych.

5.2. Umowa odzwierciedla interesy członków sieci franchisingowej w zabezpieczeniu praw branżowych i zasobów intelektualnych Twórcy sieci i w utrzymaniu tożsamości i reputacji sieci franchisingowej.

Wszelkie umowy i wszelkie umowy kontraktowe związane ze związkiem franchisingu są zawierane na piśmie i/lub tłumaczone przez tłumacza przysięgłego na oficjalny język kraju, w którym Partner franchise ma siedzibę, a podpisane umowy mają być niezwłocznie przekazane Partnerowi franchise.

5.3. Umowa franchisingowa ma stanowić naprzód bez dwuznaczności, przestrzeganie obowiązków i odpowiedzialność stron, i wszelkie inne terminy materialne tego związku.

5.4. Istotne minimum terminów umowy:

• prawa udzielane Twórcy sieci

• prawa udzielane Partnerowi franchise

• towary i/lub usługi, w jakie ma być zaopatrzony Partner franchise

•obowiązki Twórcy sieci

• obowiązki Partnera franchise

• terminy płatności dokonywane przez Partnera franchise

• czas trwania umowy, który powinien być na tyle długi, aby umożliwić Partnerowi franchise amortyzację inwestycji początkowej, specyficznej dla danej franchise

• podstawę do odnowienia umowy, warunki na mocy których Partner franchise może sprzedawać lub transferować przedsiębiorstwo franchise i możliwe w tym przypadku prawo pierwokupu dla Twórcy sieci

• prowizje odnośne do używanych przez Partner franchise wyraźnych znaków Twórcy sieci, nazwy handlowej, znaku handlowego, znaku serwisowego, znaku magazynowego, logo i innych wyraźnych znaków identyfikacyjnych

• prawo Twórcy sieci do adaptacji systemu franchisingu do nowych lub zmienionych metod

• prowizje za wypowiedzenie umowy, prowizje za zrzeczenie się zaraz po wypowiedzeniu umowy wszelkich materialnych i niematerialnych praw należących do Twórcy sieci lub innego właściciela.

6. Kodeks Etyczny a nadrzędny system franchisingowy

Kodeks Etyczny ma zastosowanie we wzajemnych stosunkach między Twórcą sieci a jego pojedynczym Partnerem franchise oraz w równej mierze między Master Partnerem franchise a jego pojedynczym Partnerem franchise. Nie ma zastosowania we wzajemnych stosunkach między Twórcą sieci a jego Master Partnerami franchise.

(*) `Know-how' znaczy zbiór niejawnych praktycznych informacji, wynikających z doświadczenia i przetestowanych przez Twórcę sieci, który jest tajny, znaczący i zdefiniowany

• `tajny' znaczy, że know-how, jako całość lub w ścisłej konfiguracji i zestawieniu komponentów, nie jest powszechnie znany lub łatwo dostępny; nie jest ograniczony w wąskim znaczeniu, że każdy poszczególny składnik know-how powinien być absolutnie nieznany lub nieosiągalny poza przedsiębiorstwem Twórcy sieci.

• `znaczący' znaczy, że know-how zawiera informacje, które mają ważne znaczenie dla sprzedaży towarów lub dostarczania usług ostatecznemu odbiorcy, a szczególnie dla prezentacji towarów na sprzedaż, przetwarzania towarów w związku z dostarczaniem usług, metody handlu z klientami, zarządzania i zarządzania finansowego; know-how musi być użyteczne dla Partnera franchise, przez dostępność od chwili zawarcia umowy, dla ulepszenia konkurencyjności Partnera franchise, szczególnie przez poprawienie wydajności Partnera franchise i pomóc w wejściu na nowe rynki.

•'zdefiniowany' znaczy, że know-how musi być opisane w wystarczająco zrozumiały sposób, aby było możliwe zweryfikowanie, czy spełnia kryteria tajności i znaczności; opis know-how może być albo zawarty w umowie franchise, albo w oddzielnym dokumencie, albo zapisany w jakiejkolwiek innej dogodnej formie.”{http://WWW.franchise.pl/kodeks.php}.

Niniejszy Kodeks stanowi tłumaczenie z języka angielskiego kodeksu Europejskiego Stowarzyszenia Franchise.

http://www.franchise.pl/kodeks.php

http://www.infor.pl/dokument.html?P180=I02.2003.139.00000140A

http://serwiskariery.pl/index.php?site=zoom&id=3649.

http://www.logistica.pl/art.php?idx=44.

http://www.exporter.pl/zarzadzanie/1eksport_koop.html.

http://www.bankier.pl/wiadomosci/multiarticle.html/1197340,2,poradnik.html.

http://www.tb.infor.pl/index.php?art=733

http://www.franchise.pl/inneformy.html