Organizacja emisji i obiegu pieniądza

1. Formy obiegu pieniądza.
- gotówkowa
- bezgotówkowa

2. Prawo emisji pieniądza gotówkowego ma tylko bank centralny.

3. Zasady jego emisji pieniądza zawarte są w:
- ustawie o Narodowym Banku Polskim
- Prawie Bankowym

4. Pieniądz gotówkowy występuje w postaci:
- banknotów
- bilonu
- monet

5. Banknot -pieniądz papierowy drukowany na papierze niewymienialny na kruszec, który na mocy decyzji władzy
państwowej ma na określonym terytorium charakter prawnego środka płatniczego.

6. Bilon - drobne znaki pieniężne, bite z metali pospolitych, posiadające pełną lub ograniczoną moc zwalniania od zobowiązań
przeznaczone do obsługi drobnego obrotu płatniczego.

7. Monety - znak pieniężny mający wartość numizmatyczną o określonych wymiarach, kształcie, ciężarze i próbie.

8. Moneta posiada:
- Wartość nominalną- liczba jednostek pieniężnych, na jaką pieniądz opiewa.
- Próbę - Zawartość czystego kruszcu w monecie
- Wartość nominalna - przypadająca na jednostkę pieniądza ustawowego, ustalona liczba jednostek wagowych kruszcu, z
którego monetę wykonano.

9. Pieniądze metalowe mają swój kształt i ciężar.
Opatrzone są najczęściej symbolem władzy państwowej, napisem i wzorem plastycznym.
Awers - strona główna monety z jej treścią
Rewers - strona odwrotna monety

10. Emisja gotówki nakłada na bank centralny obowiązek ustalenia:
- wzorów i wartości nominalnej banknotów,
- wzorów i wartości nominalnej bilonu,
- wzorów, wartości nominalnej i parytetu monet,
- sposobów zabezpieczeń banknotów, bilonu i monet przed fałszerstwami
- proporcji między nominałami banknotów, bilonu i ewentualnie monet,
- wielkości emisji , niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki,
- zasad regulowania (kontroli) obiegu pieniężnego z uwzględnieniem całkowitej podaży pieniądza, łącznie z pieniądzem
bezgotówkowym.

11. Pieniądz bezgotówkowy zwany jest pieniądzem:
- Żyrowym
- Wkładowym
- Księgowym
- Bankowym
- Elektronicznym

12. Na pieniądz bezgotówkowy składają się:
- Depozyty bankowe a vista
- lokaty terminowe


13. Pieniądz bezgotówkowy nie jest prawnym środkiem płatniczym.
Ze względu na wygodę i bezpieczeństwo powszechnie wykorzystywany w obrocie za pomocą instrumentów rozliczeń
bezgotówkowych.

14. Ze względu na pochodzenie wyróżnia się pieniądz:
- Banku Centralnego
- emitowany przez pozostałe banki

15. Pieniądz banku centralnego pochodzi z:
- wkładów lokowanych przez instytucje publiczne i banki
- obniżania stopy rezerw obowiązkowych banków komercyjnych
- udzielania kredytów lombardowych
- operacji otwartego rynku

16. Pieniądz banków komercyjnych stanowią depozyty
- gospodarstw domowych
- przedsiębiorstw
- instytucji publicznych
- instytucji finansowych
które pomniejszone o wysokość rezerwy obowiązkowej i powiększone o mnożnik kreacji depozytów stanowią podstawę kreacji
kredytów.

17. Pieniądz w wąskim znaczeniu - baza monetarna: gotówka i rezerwy banków komercyjnych w banku centralnym
w postaci depozytów, które w każdej chwili mogą być wymienione na gotówkę.
Pieniądz w szerokim znaczeniu: dodatkowo obejmuje surogaty pieniądza (lokaty bankowe, sztabki złota, monety,
weksle obligacje), czyli wszelkiego rodzaju udokumentowane lub nieudokumentowane wierzytelności pieniężne.

18. Jakość surogatów pieniądza wyznaczają:
- stopień płynności - możliwość i czas przekształcenia w pieniądz,
- ryzyko utraty wartości w czasie przekształcenia w pieniądz,
- wysokość oprocentowania.

19. Emisja pieniądza bezgotówkowego odbywa się przez jego wprowadzanie i wycofywanie z obiegu za pomocą
kredytu bankowego.
Emisja polega na:
- przekraczaniu salda na rachunku klientów
- tworzeniu wkładów na żądanie o wartości przewyższającej poziom rezerw gotówkowych zgromadzonych
w skarbcach banków

20. Ograniczenia w zakresie swobodnej emisji pieniądza bankowego
- stopa rezerw obowiązkowych,
- utrzymywanie części zasobów pieniężnych w gotówce Relacja gotówki(G) do kredytu (K) jest określona jako stopa
preferencji gotówki (b) i odzwierciedla sposoby regulowania zobowiązań przez podmioty spoza sektora
bankowego.

21. Relacja gotówki(G) do kredytu (K) jest określona jako stopa preferencji gotówki (b) i odzwierciedla sposoby regulowania
zobowiązań przez podmioty spoza sektora bankowego.

22. W warunkach gospodarki otwartej dodatkowym źródłem wprowadzania pieniądza do obiegu jest:
- monetyzacja - zamiana zagranicznych środków płatniczych na krajowe po obowiązującym kursie
- demonetyzacja - zamiana krajowych środków płatniczych na zagraniczne po obowiązującym kursie

23. Podaż pieniądza w danym czasie determinują
- saldo bilansu obrotów bieżących
- saldo bilansu długoterminowych obrotów kapitałowych
- saldo bilansu krótkoterminowych obrotów kapitałowych
- spekulacyjne przepływy pieniężne

24. Saldo bilansu obrotów bieżących
wartościowe ujęcie przepływu dóbr i usług pomiędzy danym krajem a zagranicą oraz pozostałych płatności netto
z zagranic
Saldo dodatnie - źródło podaży pieniądza

25. Saldo bilansu długoterminowych obrotów kapitałowych
Wielkość transakcji dotyczących inwestycji (aktywów) danego kraju z zagranicą - inwestycje netto danego kraju
Saldo bilansu krótkoterminowych obrotów kapitałowych
wielkość krótkoterminowych należności i zobowiązań różnych instytucji wobec ich partnerów zagranicznych
z tytułu inwestycji krótkoterminowych.

26. spekulacyjne przepływy pieniężne - JAK WYŻEJ.

27. Nominalna podaż pieniądza - całkowity zasób środków pieniężnych
Realna podaż pieniądza - podaż nominalna podzielona przez poziom cen

28. Prędkość obiegu pieniądza mierzoną stosunkiem produktu społecznego brutto (PNB) do podaży pieniądza (M)
nazywa się dochodową prędkością obiegu pieniądza i mierzy się ilorazem PNB/M.

30. Polityka pieniężna banku centralnego (monetarna) w szerszym znaczeniu - przedsięwzięcia mające na celu
kształtowanie ustroju (systemu) monetarnego kraju.

31. Podmiotami systemowej polityki pieniężnej są:
- parlament,
- bank centralny,
- rząd,
- inne organy (np. Rada Polityki Pieniężnej)

32. Polityka pieniężna w węższym znaczeniu
- sterowanie procesem gospodarowania pieniądzem
- charakteryzuje się zmianami podaży pieniądza i popytu na pieniądz w czasie
- realizacja jej polega na utrzymywaniu równowagi bieżącej za pomocą instrumentów finansowych.

33. Cele polityki pieniężnej
- Strategiczne - kształtowanie ogólnych warunków gospodarowania kraju
- Pośrednie
skonkretyzowanie celów strategicznych:
- podaż pieniądza (mierzona agregatami pieniężnymi)
- poziom i struktura stóp procentowych
- limity kredytowe itp.
- Operacyjne
uszczegółowienie celów pośrednich w postaci wyznaczenia jednego celu pośredniego jako wiodącego w polityce
banku centralnego, np. baza monetarna kształtowanie poziomu stopy procentowej poziom inflacji.

Istota i zakres finansów

1. Definicja finansów
   Ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka

2. Finanse zajmują się opisywaniem obrotu środkami pieniężnymi, który powstaje w wyniku kreacji, gromadzenia i wymiany pieniądza.
   

3. 
   
   Finanse są to pieniężne Stosunki podziału i wymiany
   Formy
   Metody
   Instrumenty
   Mechanizmy

4. Finanse można określić jako naukę zajmującą się badaniem zjawisk tworzenia, gromadzenia, podziału i wymiany produktu społecznego za pomocą pieniądza.
   

5. Zjawiska finansowe są zawsze zjawiskami pieniężnymi, ale nie wszystkie zjawiska pieniężne są zjawiskami finansowymi
   - muszą bowiem pozostawać w ruchu, czyli w obiegu
   - dotyczą więc wyłącznie pieniądza w postaci realnej
   

6. Pieniądz w postaci idealnej
   - spełnia jedynie funkcję miernika wartości
   - wyraża się w cenie
   - nie należy do kategorii finansowych
   - ma zasadniczy wpływ na kształtowanie się zjawisk finansowych
   

7. Funkcje finansów - ujęcie klasyczne
   - Redystrybucyjna - wynika z samej definicji finansów, która wyraźnie podkreśla, że podział i wymiana dóbr
   i usług odbywa się za pomocą pieniądza

- Bodźcowa - Polega na wykorzystaniu instrumentów i strumieni pieniężnych do sterowania gospodarką.

Funkcja ta rozwija się w pełni tylko w gospodarce rynkowej, gdzie jedynym warunkiem przejmowania
produktu społecznego jest pieniądz.

- Kontrolna (informacyjna) - Pozwala na uzyskanie informacji o przebiegu zjawisk gospodarczych na podstawie
obserwacji strumieni pieniężnych.

8. Funkcje finansów - ujęcie nowoczesne
   - Alokacyjna - Polega na przemieszczaniu się strumieni pieniężnych między podmiotami, będącymi stronami
   stosunku ekonomicznego.
   W szerszym rozumieniu alokacji za pomocą pieniądza podlega produkt społeczny

- Redystrybucyjna - Polega na możliwości regulowania rynku, przez zastosowanie odpowiednio dobranych

instrumentów finansowych, takich jak: podatki, kredyty, kursy walutowe itp.

- Stabilizacyjna - Wynika z funkcji poprzedniej i polega na utrzymywaniu równowagi rynkowej, w tym przede

wszystkim pieniężnej przez kształtowanie popytu i podaży na pieniądz.

Finanse jako dziedzina nauk ekonomicznych

1. Finanse przedstawiają relacje, jakie zachodzą w obrębie poszczególnych podmiotów gospodarczych i pomiędzy nimi,
   a wynikające z przepływu strumieni pieniężnych.
   

2. Podstawę dla rozwoju finansów stanowi
   - teoria ekonomii (w tym mikro i makroekonomia)
   - teorii pieniądza i polityki pieniężnej
   

3. Ścisłe zależności zachodzą między finansami a:
   - ekonomikami branżowymi
   - teorią zarządzania
   

4. Wprowadzanie nowych, skomplikowanych instrumentów finansowych wymaga zastosowania
   - statystyki
   - ekonometrii
   

5. Najbardziej zbliżone dyscypliny ekonomiczne
   - rachunkowość
   - rachunkowość zarządcza
   

6. Pozaekonomiczne dyscypliny naukowe wykorzystywane w nauce finansów
   - Matematyka - obliczanie wartości pieniądza w czasie
   - Socjologia - oznaczenie zachowań i potrzeb społecznych umożliwiających tworzenie odpowiednich
   związków i operacji finansowych
   - Psychologia - analiza zachowań inwestorów rynku kapitałowego
   - Etyka - uwzględnianie społecznych skutków decyzji ekonomicznych
   

7. Dyscypliny finansowe:
   - Podstawy finansów
   - Finanse publiczne
   - Bankowość
   - Finanse przedsiębiorstw
   - Finanse ubezpieczeń
   - Rynek pieniężny i kapitałowy
   - Finanse międzynarodowe
   - Analiza finansowa
   - Matematyka finansowa
   - Informatyka finansowa
   - Inżynieria finansowa
   

Zasoby finansowe i fundusze

1. Zasoby pieniężne są to środki zgromadzone przez określony podmiot bez konkretnego przeznaczenia.
   Fundusze stanowią zasoby pieniężne konkretnego podmiotu, zgromadzone w określonym celu.
   

Kryterium	Fundusze
Własności	Publiczne Prywatne
Zakresu	Makroekonomiczne Mikroekonomiczne
Funkcji ekonomicznych podmiotów	Państwa (rządowe, samorządowe) Banków Przedsiębiorstw Zakładów ubezpieczeń Funduszów inwestycyjnych i emerytalnych
Przeznaczenia	O przeznaczeniu ogólnym Specjalistyczne (celowe)

2. 
   
   
   
   
   
   
   
   
   














3. Klasyfikacja zjawisk finansowych  
   - Przedmiotem finansów jest pieniądz w ruchu, czyli strumienie pieniężne.
   - Przyjmują one postać przychodów i wydatków
   - Mają one różny charakter i pełnią w gospodarce różnorodne funkcje.
   

4. Klasyfikacja przedmiotowa zjawisk finansowych
   - Materialne (pierwotne)
   - Redystrybucyjne
   - Emisyjne (kredytowe)

5. Cechy przychodów i wydatków
   

Cechy strumieni pieniężnych	Przychody i wydatki
		materialne	redystrybucyjne	emisyjne
Związek z ruchem dóbr i usług materialnych	istnieje	Nie istnieje	Nie istnieje
Miejsce występowania strumieni	Po obu stronach transakcji	Po obu stronach transakcji	Tylko po stronie kredytobiorcy
Zmiany w funduszu nabywczym podmiotu	Trwałe	Trwałe	czasowe
Odpłatność	Odpłatne	Nieodpłatne*	Odpłatne
Zwrotność	Bezzwrotne	Bezzwrotne*	Zwrotne

7. Klasyfikacja podmiotowa zjawisk finansowych - ogniwa finansów
   - władzy państwowej (publiczne)
   - banków i instytucji rynku kapitałowego
   - przedsiębiorstw
   - ubezpieczeń
   - ludności
   

8. Siła nabywcza pieniądza - Ilość dóbr i usług, jaką można nabyć za jednostkę pieniądza (np. za 1zł.)
   Siła nabywcza ludności - Ilość dóbr i usług, jaką poszczególne osoby lub społeczeństwa mogą nabyć za posiadane
   przez siebie środki pieniężne
   fundusz nabywczy ludności - środki przeznaczone przez osoby fizyczne na wydatki materialne
   

9. Wzór na fundusz nabywczy
   WM = FN = PM + PR + PE - WR - WE - ∆ O,

FN - fundusz nabywczy

PM - przychody materialne

PR - przychody redystrybucyjne

PE - przychody emisyjene (kredytowe)

WM - wydatki materialne

WR - wydatki redystrybucyjne

WK - wydatki emisyjne (kredytowe)

∆ O - saldo oszczędności


10. System finansowy - mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między niefinansowymi podmiotami gospodarczymi, w skład którego wchodzą instrumenty finansowe, rynki finansowe, instytucje finansowe oraz zasady określające sposób ich funkcjonowania.
    System finansowy jest to zespół logicznie ze sobą powiązanych: form organizacyjnych, aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających podmiotom nawiązywanie stosunków gospodarczych.
    

11. Funkcje systemu płatniczego
    - Płatnicza - umożliwienie wzajemnych rozliczeń podmiotów
    - płynności - ułatwienie zamiany formy kapitału z rzeczowej na pieniężną i odwrotnie
    - oszczędności i akumulacji - umożliwienie dokonania odroczenia konsumpcji bieżącej i gromadzenie zasobów

pieniężnych
- kredytowa - umożliwienie skorzystania z kapitału obcego w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na pieniądz


12. Ogniwa systemu finansowego
    - System finansowy władzy państwowej
    - System bankowy i instytucji rynku kapitałowego
    - System finansowy przedsiębiorstw
    - System ubezpieczeń majątkowych i osobowych
    

System bankowy

1. Istota i rodzaje systemów bankowych
   W gospodarce znane są dwa sposoby organizacji systemów bankowych:
   -jednoszczeblowy
   -dwuszczeblowy
   

2. System jednoszczeblowy
   - charakterystyczny jest dla gospodarki centralnie sterowanej
   - uprawnienia banku centralnego są znacznie ograniczone
   

3. System jednoszczeblowy może mieć charakter systemu
   - monobankowego

- wielobankowego


4. System monobankowy - W państwie przyjmującym takie rozwiązanie, istnieje tylko jeden bank, wypełniający zarówno funkcje banku centralnego jak i banków operacyjnych

System jednoszczeblowy wielobankowy - Dopuszcza się istnienie oprócz banku centralnego, banków operacyjnych, podporządkowanych bankowi centralnemu, który oprócz zadań specyficznych dla tej instytucji wykonuje także normalne czynności operacyjne polegające na obsłudze klientów.

System dwuszczeblowy - Istnieje wyraźne oddzielenie zadań banku centralnego, który pełni tylko określone funkcje zgodnie z opracowaną polityką pieniężną, od zadań niezależnych banków operacyjnych działających na zasadach Komercyjnych.


5. Zmiany w polskim systemie bankowym po 1989r.
   PRZED 1989r. : - system jednoszczeblowy wielobankowy
   - wszystkie formy własności banków
   - brak swobody wyboru banku
   - sztywne , nie modyfikowane stopy procentowe
   PO 1989r. : - oddzielenie NBP od reszty banków

- banki komercyjne, niezależne od NBP

- wszystkie formy własności banków początkowo uniwersalne

- pełna swoboda wyboru banku

- stopy procentowe ustalane samodzielnie


6. Banki w Polsce przed 1989r.
   - NBP

- Bank Gospodarki Żywnościowej (BGŻ)

- Bank Handlowy S.A.

- Bank Polska Kasa Opieki (PeKaO S.A.)

- Bank Rozwoju Eksportu S.A. (BRE)


7. Konsolidacja i globalizacja banków - Rozszerzenie zakresu działania lub siły ekonomicznej banku przez łączenie się z innymi bankami w tzw. grupy kapitałowe w celu zajęcia lepszej pozycji w stosunku do konkurencji.
   

8. Banki zglobalizowane charakteryzują się
   - bardzo dużymi rozmiarami

- wysokim stopniem umiędzynarodowienia struktur i prowadzonej działalności

- dużą złożonością struktury organizacyjnej i zarządzania (grupy kapitałowe złożone nawet z kilkuset spółek o różnych
systemach zarządzania)

- różnymi, nieraz bardzo złożonymi stosunkami własności

9. Przyczyną połączeń polskich banków była konieczność obrony przed dużymi bankami zagranicznymi, stanowiącymi zbyt silną konkurencję dla rodzimego systemu bankowego.
   

10. Powstanie dużych banków komercyjnych pozwoliło na:
    - zmniejszenie ryzyka upadłości

- zróżnicowanie źródeł dochodów

- lepszą analizę rynku

- możliwość opłacenia wysokokwalifikowanych kadr

- korzystanie z profesjonalnego doradztwa zewnętrznego

- podejmowanie się kredytowania dużych przedsięwzięć gospodarczych

- zwiększenie efektywności działania

- rozszerzenie oferty produktów

- lepszą obsługę klienta


11.  W systemie dwuszczeblowym bank centralny pełni specyficzną rolę polegającą na tworzeniu polityki pieniężnej
    

12. Podstawowy cel Narodowego Banku Polskiego
    Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
    

13. Pozostałe cele NBP
    - wyłączne prawo emitowania pieniędzy,

- organizowanie rozliczeń pieniężnych,

- prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,

- prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,

- prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,

- regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,

- kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,

- opracowanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa.


14. Funkcje NBP
    - banku emisyjnego

- banku państwa

- banku banków


15. Funkcja banku emisyjnego
    Określanie podaży pieniądza:

- wyłączność na emisję gotówki

- określanie poziomu emisji tzw. pieniądza bankowego - żyrowego


16. Funkcja banku państwa
    - gromadzenie, przekazywanie i realizowanie wydatków środków publicznych

- obsługę rachunków jednostek budżetowych i państwowych funduszów celowych

- organizator emisji bonów i obligacji skarbowych

- obsługą zadłużenia zagranicznego państwa

- ewentualnie finansowaniem budżetu państwa


17. Funkcja banku banków
    - bankowa obsługa banków komercyjnych

- organizacja rozliczeń między bankami

- licencjonowanie banków

- zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju

- współpraca z finansowymi organizacjami międzynarodowymi


18. Typy instrumentów banku centralnego
    - środki przymusu

- metody regulacyjne


Formy instrumentów przymusu
- limitów kredytowych,

- kontroli kredytów,

- pułapów lub kontroli emisji,

- kontroli dewizowej,

- ograniczania obrotu pieniądza z zagranicą,

- ograniczania inwestycji w papiery wartościowe.
Metody regulacyjne
- stopa procentowa

- stopa rezerw obowiązkowych

- operacje otwartego rynku


19. Rodzaje stóp procentowych NBP
    - Redyskontowa

- Dyskontowa

- Kredytu lombardowego

- Depozytowa

- Referencyjna


20. Stabilność systemu bankowego zapewnia powołanie nadzoru finansowego.
    

21. Funkcje nadzoru bankowego
    - Licencyjna - Dopuszczanie do działalności bankowej ludzi i kapitału pozwalającego na spełnianie warunków instytucji
    zaufania publicznego

- Regulacyjna - Określanie minimalnych standardów bezpieczeństwa (norm kapitałowych, limitów koncentracji
kredytów, tworzenia rezerw na kredyty trudne)
- Kontrolna - Systematyczne, szybkie i precyzyjne dokonywanie oceny sytuacji finansowej banków i określanie zagrożeń
w ich funkcjonowaniu
- sanacyjna - Podejmowanie działań zapobiegawczych, naprawczych

22. Prezes NBP powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat, przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, reprezentuje NBP na zewnątrz.
    W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą Przewodniczący - Prezes NBP i 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat spośród specjalistów z zakresu finansów na okres 6 lat.
    

23. Zadania Rady Polityki Pieniężnej
    - ustalanie wysokości stóp procentowych NBP,

- ustalanie zasad i stóp rezerwy obowiązkowej banków,

- określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych
instytucjach bankowych i finansowych,

- zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP,

- przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP,

- ustalanie zasad operacji otwartego rynku.


24. Nadzór nad działalnością banków sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego
    Decyzje i określone przez Komisję zadania wykonuje i koordynuje wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.
    

25. Zadania Komisji Nadzoru Bankowego
    - określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez
    klientów w bankach,

- nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je
norm finansowych,

- dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie oraz wpływu polityki
pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój,

- opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania.

Banki komercyjne w systemie bankowym

1. Pojęcie banku
   Bank jest osobą prawną działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
   Wyrazy „bank” lub „kasa” mogą być używane w nazwie oraz dla określenia działalności lub w reklamie wyłącznie banku w rozumieniu powyższej definicji.
   

2. Modele bankowości
   - Model amerykański - System bankowy tworzą tzw. banki komercyjne - depozytowo/kredytowe oraz banki
   specjalistyczne - inwestycyjne wykonujące czynności na rynku kapitałowym.

- Model kontynentalny - Liberalne przepisy zezwalają instytucjom kredytowym na prowadzenie działalności na
rynku kapitałowym.

Na rynku działają banki uniwersalne wykonujące tradycyjne czynności depozytowo-kredytowe i jednocześnie
obsługujące emisję i obrót papierów wartościowych.


3. Banki uniwersalne i specjalistyczne:
   Dominujący w Europie model bankowości uniwersalnej nie oznacza zakazu tworzenia i funkcjonowania różnych banków specjalistycznych
   

4. Specjalizacja może być przeprowadzona według kryterium:
   - Funkcjonalnego

- Branżowego

- Terytorialnego

- Podmiotowego


5. Specjalizacja funkcjonalna:
   - Banki kredytowo-depozytowe

- Banki inwestycyjne


6. Specjalizacja terytorialna:
   - Banki międzynarodowe

- Banki krajowe

- Banki regionalne


7. Specjalizacja branżowa (przedmiotowa)
   - Banki przemysłowe

- Banki rolne

- Banki ochrony środowiska

- Banki hipoteczne

- Banki samochodowe
- inne


8. Specjalizacja podmiotowa
   - Banki detaliczne

- Banki korporacyjne


9. Formy własności banków komercyjnych
   - Spółki akcyjne

- Banki państwowe

- Banki spółdzielcze


10. Kryteria klasyfikacji operacji bankowych
    - Podmiot i podmiot

- Zasięg

- Forma pieniądza

- Waluta

- Czas

Podmiot
Operacje własne

- wewnątrzbankowe

- międzybankowe

Operacje obce dla:

- sektora finansowego (budżetu, banków, instytucji ubezpieczeniowych)

- sektora niefinansowego (przedsiębiorstw, klientów indywidualnych)
Zasięg
- zagraniczne
- krajowe
- regionalne
Forma pieniądza
- gotówkowe
- bezgotówkowe
Waluta
- Złotowe
- Dewizowe
Czas
- krótkoterminowe
- średnioterminowe
- długoterminowe
Przedmiot
- bierne
- czynne
- Pośredniczące (usługowe)

Operacje bierne
- Pozyskanie i gromadzenie kapitału obcego

- Księgowane w pasywach

- Przyjmowanie depozytów, emisja dłużnych papierów wartościowych

- Bank jest w nich dłużnikiem

- Bank ponosi koszt obsługi długu
Operacje czynne
- Inwestowanie kapitału zgromadzonego w operacjach biernych

- Księgowane w aktywach

- Udzielanie kredytów, zakup papierów wartościowych

- Bank jest wierzycielem

- Bank ma przychód z operacji
Operacje pośredniczące
- Świadczenie różnych usług na rzecz klientów

- Księgowana po obu stronach bilansu lub nie podlegająca ewidencji

- Prowadzenie rachunków, rozliczenia, wynajem skrytek, działalność doradcza , obrót papierami wartościowymi itp.

- Bank może mieć przychód lub nie

- Nie jest ani dłużnikiem, ani wierzycielem


11. Czynności nie zastrzeżone
    - Udzielanie pożyczek pieniężnych

- Operacje czekowe i wekslowe

- Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

- Terminowe operacje finansowe

- Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

- Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz wynajem skrytek sejfowych

- Prowadzenie skupu i sprzedaży dewiz

- Udzielanie i potwierdzanie poręczeń

- Wykonywanie czynności zleconych związanych z emisją i obrotem papierów wartościowych

- Pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym



Dochody i wydatki budżetu

1. Dochody i wydatki budżetu
   - Dochody krajowe (99,9 %):

- Podatki

- Dochody niepodatkowe

- Dochody zagraniczne (0,1%)


2. Dochody podatkowe
   Podatki pośrednie

- podatek od towarów i usług VAT

- podatek akcyzowy

Podatki dochodowe

- od osób prawnych

- od osób fizycznych


3. Definicja podatku
   Abstrakcyjny stosunek prawny, którego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, przymusowe, bezzwrotne, nieekwiwalentne, ogólne na rzecz państwa lub innego związku terytorialnego.
   

4. Elementy techniki podatkowej
   - Podmiot podatku

- Przedmiot podatku

- Podstawa opodatkowania

- Stawka i skala podatkowa

- Ulgi i zwolnienia podatkowe

- Zwyżki podatkowe


5. Podmiot podatku
   Czynny - podmiot nakładający obowiązek podatkowy (Państwo, gmina)

Bierny

- podatnik - osoba ponosząca ciężar podatkowy

- płatnik - osoba zobowiązana do obliczenia i wpłacenia podatku, lecz nie ponosząca jego ciężaru

- Inkasent - osoba zobowiązana tylko do przekazania podatku organom podatkowym


6. Przedmiot podatku
   Rzecz lub zjawisko wywołujące obowiązek podatkowy.

Przedmiotem podatku może być:

- Dochód

- Przychód

- Majątek

- Wydatek


7. Podstawa podatku - Wyrażony wartościowo lub ilościowo przedmiot podatku.

Wartościowo - kwota dochodu (podatek dochodowy)

Ilościowo - powierzchnia gruntu w m. kw. (podatek od nieruchomości)


8. Stawka podatku- Stosunek kwoty podatku do jego podstawy.
   Wyrażony:

procentowo - dla większości podatków

kwotowo - np. podatek od nieruchomości w części od gruntów


9. Skala podatkowa - Występuje, gdy dla jednego stosuje się więcej niż jedną stawkę.
   
   
   
   

10. Rodzaje skal podatkowych
    - Liniowa

- Progresywna - szczeblowa (ciągła) i globalna

- Regresywna

- Degresywna


11. Skala progresywna
    Stawka rośnie wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania.
    Progresja może być:
    - Globalna
    - Ciągła (szczeblowa, odcinkowa)
    

12. Progresja globalna
    - wzrastające stawki odnoszą się do całej podstawy

- przy przejściu do wyższego progu powoduje zmniejszenie zdolności płatniczej podatnika

- nie zapewnia ciągłości progresji


13. Przykład progresji globalnej
    

Podstawa opodatkowania w zł.	Stawka podatkowa w %
10 000 - 15 000	5
15 001 - 20 000	7
20 001 - 25 000	9
25 001 - 30 000	11
30 001 - 35 000	13
35 001 - 40 000	15
Powyżej 40 000	20

14. Progresja ciągła
    Niweluje wady progresji globalnej. Do każdego przedziału podstawy stosuje się dwie stawki:

- niższą - obowiązującą dla poprzedniego przedział
- wyższą - dla nadwyżki podstawy ponad wielkość mieszczącą się w poprzednim przedziale


15. Przykład progresji ciągłej
    

Podstawa opodatkowania w zł.	stawka
Do 37 023	19 %
37 024 - 74 048	6504 zł 48gr + 30% od nadwyżki ponad 37 024 zł.
Ponad 74 048	17611 zł. 68 gr. + 40 % od nadwyżki ponad 74 048 zł.

16. Skala regresywna
    - Odwrotność stawki progresywnej

- Maleje w miarę wzrostu podstawy

- Sprzeczne z zasadą równości podatkowej

- Występują w formie ukrytej w stawkach kwotowych


17. Skala degresywna- Stawki proporcjonalne, które przy pewnych niskich podstawach ulegają obniżeniu w miarę zmniejszania się podstawy.
    

18. Ulgi i zwolnienia podatkowe
    Częściowe lub całkowite odstąpienie przez organy podatkowe od pobierania podatków.
    Mają charakter przedmiotowy lub podmiotowy.
    

19. Funkcje podatków
    - Fiskalna - Podatki są głównym źródłem dochodów budżetu. Funkcja pierwotna i najważniejsza

- Regulacyjna - Podatki kształtują fundusz nabywczy podatnika

- Stymulacyjna - Przez system ulg i zwolnień państwo stymuluje rozwój gospodarczy w określonych
kierunkach.
- Cenotwórcza - Podatki są elementem ceny i mają wpływ na jej poziom. Spełniana tylko przez podatki
pośrednie i kosztowe


20. Dochody niepodatkowe
    - Dochody jednostek budżetowych

- Wpłaty z zysku NBP

- Wpływy z cła

- Opłaty


21. Prawo Wagnera
    - Wydatki budżetu były początkowo niskie przeznaczone na utrzymanie władzy i porządek publiczny,

- stały wzrost wydatków publicznych i ich większa różnorodność

22. Przyczyny wzrostu wydatków publicznych
    - Historyczne - przejmowanie długu po poprzednim rządzie

- Socjologiczne (postępu cywilizacyjnego) - podmioty dążą do poprawy warunków życia, większe

społeczne

- Polityczne - zdobycie elektoratu, wojny

- Ekonomiczno - społeczne -powstanie „państwa opiekuńczego” (wydatki socjalne)

- Gospodarcze - większe wydatki w okresie dekoniunktury (interwencjonizm państwowy)

- Postępu technicznego - szybka modernizacja, drogie wyposażenie, badania (np. Kosmosu) .

23. Wydatki budżetu państwa
    - Dotacje (podmiotowe, przedmiotowe, celowe) i subwencje (na rzecz jednostek samorządu terytorialnego)

- Świadczenia na rzecz osób fizycznych

- Wydatki bieżące jednostek budżetowych

- Rozliczenia z bankami

- Obsługa długu publicznego

- Wydatki majątkowe

- Wynik budżetu (nadwyżka, deficyt)


24. 
    Struktura budżetu państwa w 2003r.
    
    






25. 
    Szczegółowa struktura dochodów budżetu państwa
    












26. 
    Wydatki budżetu państwa według działów
    






27. Dochody budżetów terenowych
    - Dochody własne

- Dotacje celowe

- Subwencje z budżetu państwa
- Środki ze źródeł pozabudżetowych


28. Dochody własne budżetów terenowych
    - Udziały w podatkach dochodowych budżetu państwa

- Podatek od nieruchomości

- Podatek rolny

- Opłata skarbowa

- Podatek od czynności cywilnoprawnych

- Dochody z majątku


29. Wydatki budżetów terenowych
    - Dotacje

- Świadczenia na rzecz osób fizycznych

- Wydatki bieżące jednostek budżetowych

- Wydatki majątkowe

- Wynik budżetu




30. 
    Dochody budżetów terenowych
    

















31. 
    Wydatki budżetów terenowych
    

 

Finanse publiczne

1. Skarb Państwa
   - Nakłady środków finansowych na funkcjonowanie państwa

- Wyspecjalizowana forma organizacyjna powołana do gospodarowania tymi
środkami


2. Budżet państwa
   - Zasoby pieniężne państwa

- Plan dochodów i wydatków państwa

- Akt prawny (ustawa)

3. Zadania budżetu państwa
   - Finansowanie potrzeb publicznych

- Redystrybucja dochodu narodowego

- Zapewnienie równowagi gospodarczej

- Utrzymanie wzrostu gospodarczego


4. Definicja budżetu
   Budżet jest to plan finansowy dochodów i wydatków państwa jako podmiotu władzy, uchwalony na rok

kalendarzowy w formie ustawy w celu zapewnienia realizacji założeń polityki społeczno - gospodarczej państwa przyjętych przez Sejm.




5. Funkcje budżetu
   - Polityczna - Kontrola narodu nad działalnością rządu. Finansowanie państwa jako aparatu władzy i administracji
   - Ekonomiczna - Dokonywanie podziału dochodu narodowego. Oddziaływanie na przebieg procesów gospodarczych

- Prawna - Uchwalony w formie ustawy. Powszechnie obowiązujący
- Finansowa - Fiskalna, Redystrybucyjna, Stymulacyjna, Ewidencyjno - kontrolna


6. Pojęcie gospodarki budżetowej
   - Wszystkie czynności związane z

- gromadzeniem i wydatkowaniem środków

- budżetowych.


7. Gospodarka budżetowa obejmuje
   - Planowanie budżetowe

- Gromadzenie dochodów budżetowych

- Dokonywanie wydatków budżetowych

- Kontrola przestrzegania dyscypliny budżetowej


8. Polityka budżetowa - Wybór źródeł dochodów budżetowych i form ich realizacji oraz kierunków i rodzajów wydatków budżetowych, dokonywany przez właściwe organy państwowe.
   

9. Zasady budżetowe - Normy mające zagwarantować prawidłowe funkcjonowanie budżetu
   

10. Rodzaje zasad budżetowych
    - Zgodności budżetu z narodowym planem społeczno - gospodarczym

- Równowagi budżetowej

- Zupełności (powszechności) budżetu

- Jedności budżetu

- Szczegółowości (specjalizacji) budżetu


11. Zasada zgodności budżetu z narodowym planem społeczno - gospodarczym
    - Konieczność skoordynowania procesów rzeczowych z procesami finansowymi

- Ścisłej zgodności budżetów programami rzeczowymi nie da się zapewnić


12. Zasada równowagi budżetowej
    - Obowiązek pełnego pokrycia wydatków budżetowych państwa dochodami budżetowymi

- Pełna równowaga jest niemożliwa, dlatego rząd dąży do utrzymania równowagi gospodarczej przez tworzenie
dodatkowo innych budżetów, np.samorządowych, funduszów celowych itp..

- Deficyt budżetowy może być wtedy pokryty w ramach tzw. „budżetu narodowego”, czyli z innych źródeł


13. Zasada zupełności (powszechności) budżetu
    - Objęcie budżetem lub powiązanie z nim wszystkich dochodów i wydatków państwa

- Umożliwia kontrolę rządu przez parlament


14. Zasada jedności budżetu
    - W państwie powinien być jeden budżet obejmujący całokształt jego działalności

- Nie przestrzegana, gdyż obok budżetu państwa funkcjonują niezależne budżety samorządowe (w Polsce budżety gmin)
i inne


15. Zasada szczegółowości (specjalizacji) budżetu
    - Szczegółowe określenie źródeł dochodów i kierunków przeznaczenia wydatków zapewniające przejrzystość budżetu

- Dochody i wydatki powinny być grupowane według określonych kryteriów

- Pozwala to na sprecyzowanie uprawnień i obowiązków organów skarbowych

- Umożliwia analizę gospodarki budżetowej


16. Organizacja budżetu
    - Centralny, obejmujący zasięgiem cały kraj budżet państwa z podziałem na podległe mu budżety województw

- Niezależne budżety samorządów terytorialnych - budżety gmin

17. Podziałki klasyfikacji budżetowej
    - Części

- Działy

- Rozdziały

- Tytuły

- Paragrafy

- Pozycje

Część
Podziałka podmiotowa

Oznacza:

- w budżecie centralnym - resort (np. Ministerstwo Finansów)

- w budżetach województw - wydział (np. wydział komunikacji)

W budżetach gmin podział na części nie występuje
Dział
Podziałka przedmiotowa

Określa:

- dział gospodarki ( np. przemysł, budownictwo)

- rodzaj usług socjalno - kulturalnych (np. szkolnictwo wyższe, ochrona zdrowia)

Rozdział
- Podziałka podmiotowa, choć w pewnych przypadkach może mieć charakter przedmiotowy

- Tworzony w ramach działów dla poszczególnych jednostek budżetowych(np. szpital, uczelnia)

- Obejmuje całą działalność jednostki

- Niektóre jednostki mogą mieć kilka rozdziałów tworzonych zazwyczaj przedmiotowo (np.pomoc dla studentów,
kształcenie kadry naukowej)
Tytuł
- Podziałka przedmiotowa

- Określa rodzaj dochodów i wydatków w ramach rozdziału
Paragraf
Podziałka przedmiotowa

- Określa szczegółowo rodzaj dochodów i wydatków

- Łączone w grupy o podobnym charakterze

- wynagrodzenia

- stypendia
Pozycja
- Podziałka przedmiotowa

- Określa szczegółowo rodzaj dochodów i wydatków w ramach paragrafu (np. w ramach przychodów z czynszów -
czynsze za lokale mieszkalne i za lokale użytkowe)

18. Zadania klasyfikacji budżetowej
    - Określenie uprawnień organów państwowych do gromadzenia dochodów i przeznaczania ich na określone cele

- Regulowanie proporcji dochodów i wydatków między różnymi resortami, działami i gałęziami gospodarki

- Porównanie dochodów i wydatków różnych organów w różnych okresach

- Kalkulowanie i normowanie kosztów działalności finansowanej z budżetu

- Sumowanie dochodów i wydatków budżetowych organów różnych szczebli i konstruowanie budżetu zbiorczego

- Wprowadzenie jednolitych zasad ewidencji i sprawozdawczości budżetowej

- Kontrola gospodarki budżetowej


19. Podmioty gospodarki budżetowej
    - Jednostka budżetowa

- Zakład budżetowy

- Gospodarstwo pomocnicze

- Zadania specjalne


20. Jednostka budżetowa
    - Podmiot, który rozlicza się z budżetem metodą brutto

- Nie posiada swoich dochodów, albo są tak niskie, że nie wystarczają na pokrycie wydatków (szkoła, szpital)

- Ewentualne dochody są w całości przekazywane do budżetu i wszystkie wydatki są z niego pokrywane

21. Zakład budżetowy
    - Podmiot rozliczający się z budżetem metodą netto

- Posiada swoje dochody, które zatrzymuje na finansowanie wydatków, a resztę (ewentualny niedobór) pokrywa ze
środków budżetowych

- Ewentualne nadwyżki przekazuje do budżetu (teatry, państwowe przedszkola)


22. Gospodarstwo pomocnicze
    - Jednostka organizacyjna działająca w ramach jednostki budżetowej i posiadająca dochody z prowadzonej działalności
    (stołówka w szkole)
    - Dochody przeznaczone są na finansowanie jednostki budżetowej
    

23. Zadania specjalne
    Środki na finansowanie określonych jednorazowych lub powtarzających się przedsięwzięć (budowa drogi lub innych obiektów infrastruktury) wymagające wydzielenia z budżetu

System finansowy ubezpieczeń

1. Definicja ekonomiczna
   Urządzenie społeczno - gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia losowe zagrażają.
   Definicja finansowa
   Forma organizacji wyodrębnionego i scentralizowanego funduszu (ubezpieczeniowego) tworzonego ze źródeł zdecentralizowanych, to jest ze składek pochodzących z wpłat wnoszonych przez osoby zainteresowane.
   Definicja prawna
   Stosunek cywilno - prawny, którego treść polega na tym, że jedna strona (ubezpieczający) zobowiązana jest do zapłaty oznaczonego co do wysokości świadczenia pieniężnego (składki), a druga strona (zakład ubezpieczeń) do zapłaty umówionego świadczenia pieniężnego, w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku ubezpieczeniowego.
   

2. Typy ubezpieczeń
   Społeczne:
   - Podstawowa forma zabezpieczenia przyszłych dochodów(po zakończeniu pracy zawodowej)

- W Polsce reprezentowane przez ZUS i filary ubezpieczeń na życie

- Obejmuje wszystkich pracowników bez względu na rodzaj stosunku o pracę
- Uprawnia do otrzymania różnych świadczeń zarówno w czasie stosunku o pracę, jak i po jego zakończeniu (zasiłki
chorobowe, macierzyńskie, renty inwalidzkie, emerytury itp.)
Gospodarcze

3. Ubezpieczenia rzeczowe
   - Zabezpieczają od szkód, następstw nieszczęśliwych wypadków i zdarzeń losowych

- Częściowo obowiązkowe, częściowo dobrowolne

- Mają charakter ubezpieczeń majątkowych i osobowych, w tym na życie


4. Ubezpieczenia na życie - swoista forma długoterminowych oszczędności będących zabezpieczeniem przyszłości ubezpieczającego i jego rodziny.
   

5. Ubezpieczenia społeczne a ubezpieczenia gospodarcze
   Społeczne

- Instrument polityki społecznej

- Charakter obowiązkowy

- Stosunek publiczno - prawny

- Publicznoprawne instytucje ubezpieczeniowe

- Trójstronny stosunek prawny

- Ubezpieczenia osobowe

- Warunki ubezpieczenia określone ustawowo

- Szczególny tryb kontroli sądowej

- Gwarancje państwa (np. ZUS)

- Podlegają nadzorowi państwa )KNF)

- Regulacja w ustawach szczególnych

Gospodarcze

- Instrument polityki gospodarczej

- Głównie charakter dobrowolny

- Stosunek cywilno- prawny

- Komercyjne + wzajemne zakłady ubezpieczeń

- z reguły stosunek dwustronny

- Ubezpieczenia majątkowe + osobowe

- OWU określa zakład ubezpieczeń

- Kontrola sądów powszechnych

- Brak gwarancji państwa

- nadzór na zasadach ust.ub.

- Regulacja prawna w k.c.,k.m., ust.ub.

6. Cele ubezpieczeń gospodarczych
   - Kompensacja strat losowych

- Prewencja


7. Funkcje ubezpieczeń gospodarczych
   - Gwarancyjna - rekompensata strat, poczucie bezpieczeństwa

- Wychowawcza - prewencja

- Gospodarcza - zachowanie ciągłości procesów gospodarczych

- Stymulacyjna - rozwój niebezpiecznych dziedzin działalności (lotnictwo, żegluga, komunikacja drogowa)


8. Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
   - Przedmiot ubezpieczenia

- Branże

- Autonomia stron

- Dywersyfikacja ryzyka

- Regulacja prawna

- Typ interesu

- Okres ubezpieczenia

- Liczba ubezpieczonych osób lub przedmiotów

- Stopień oznaczoności ubezpieczonego


9. Przedmiot ubezpieczenia
   - Majątkowe: mienie, OC
   - Osobowe: życie, NW
   

10. Branże
    - Życiowe (Dział I)

- Pozostałe osobowe + majątkowe (Dział II)


11. Autonomia stron
    - Dobrowolne

- Obowiązkowe

12. Dywersyfikacja ryzyka
    - Bezpośrednie (ubezpieczenie)

- Pośrednie (reasekuracja)


13. Prawna regulacja
    - Lądowe (k.c.)

- Morskie (k.m.)


14. Typ interesu
    Wartości majątkowe

- Istniejące

- Przyszłe

- Ujemne

Niemajątkowe - dobra osobiste


15. Okres ubezpieczenia
    - Krótkoterminowe

- Średnioterminowe (roczne)

- Długoterminowe (wieloletnie)


16. Liczba ubezpieczonych osób lub przedmiotów
    - Jednostkowe (indywidualne)

- Zbiorowe (wielość przedmiotów ubezpieczenia)

- Grupowe (wielość ubezpieczonych osób)


17. Stopień oznaczoności ubezpieczonego
    - Imienne

- Bezimienne

- Na rzecz tego, kogo dotyczy


18. Rynek ubezpieczeniowy
    - W ujęciu podmiotowym

Wszystkie osoby i podmioty uczestniczące w dystrybucji usług ubezpieczeniowych oraz podmioty, organy i instytucje zrzeszające uczestników rynku, kontrolujące i nadzorujące jego działalność i funkcjonowanie.
- W ujęciu strukturalnym (segmentowym)Grupy podmiotów uczestniczące w całym procesie dystrybucji usług ubezpieczeniowych (od ubezpieczających do zakładów ubezpieczeń i reasekuracji).


19. Zasady organizacji rynku ubezpieczeń gospodarczych
    - Ubezpieczenia rynkowego (demonopolizacji, komercjalizacji, prywatyzacji)

- Koncesjonowania działalności ubezpieczeniowej

- Nadzoru państwa

- Rozdziału branż (na życie, pozostałe)

- Ubezpieczeń umownych

- Ograniczonych form prawnych zakładów ubezpieczeń

- Dobrowolności ochrony ubezpieczeniowej

- Ochrony ubezpieczającego (konsumenta)

- Kontroli sądowej

- Ograniczenia pozaubezpieczeniowej działalności ubezpieczycieli


20. 
    
    
    

21. Formy organizacyjne funduszu ubezpieczeniowego
    - Fundusz zdecentralizowany - samoubezpieczenie

- Fundusz scentralizowany ze źródeł scentralizowanych - fundusz budżetowy

- Fundusz zdecentralizowany ze źródeł scentralizowanych - fundusz ubezpieczeniowy sensu stricto


22. Fundusz zdecentralizowany
    Zainteresowany ochroną podmiot tworzy własny fundusz rezerwowy (w formie pieniężnej lub innej), z którego pokrywa szkody losowe. W tym przypadku brak jest repartycji. Szczególnym przykładem jest captive insurance company (tzw. captiv).
    

23. Fundusz scentralizowany ze źródeł scentralizowanych
    Środki pieniężne lub inne rezerwy przeznaczone na pokrywanie szkód losowych ogółu osób (podmiotów). Jest to fundusz scentralizowany pod względem sposobu zarządzania i użytkowania. Tworzony jest nie ze składek, lecz ż zasobów już scentralizowanych (np. środków budżetowych).
    

24. Fundusz scentralizowany ze źródeł zdecentralizowanych
    Fundusz ubezpieczeniowy sensu stricto. Łączy w sobie elementy centralizacji (zarządzanie) i decentralizacji (tworzony ze składek).
    

25. Dopuszczalne w prawie polskim formy organizacyjno - prawne zakładów ubezpieczeń
    - Spółka akcyjna - ubezpieczenia komercyjne

- Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (TUW) - ubezpieczenia wzajemne


26. Formy niedopuszczalne w Polsce
    - Zakłady publiczno - prawne

- Zakłady spółdzielcze

- Captives

27. Niepewność a ryzyko
    - Podstawą ubezpieczenia jest ryzyko wynikające ż niepewności

- Niepewność jest niemierzalna lub mierzalna szacunkowo i ubezpieczana warunkowo

- Ryzyko prawdopodobieństwo wystąpienia jakiegoś zjawiska, mierzalne, umożliwiające ubezpieczenie


28. Klasyfikacja ryzyka
    - Finansowe i niefinansowe

- Statyczne i dynamiczne

- Przyrodnicze i społeczne

- Osobowe i majątkowe


29. Pozostałe rodzaje ryzyka
    - Ogniowe

- Atomowe

- Ekologiczne

- Handlowe

- Techniczne

- Kradzieżowe

- Cywilizacyjne

- Katastrofalne

- Polityczne


30. Zarządzanie ryzykiem - procedura towarzysząca podejmowaniu optymalnych decyzji gospodarczych w warunkach ryzyka.
    

31. Fazy zarządzania ryzykiem
    - Diagnozowania ryzyka

- Kontroli ryzyka


32. Faza diagnozowania ryzyka
    - Identyfikacja ryzyka

- Ocena ryzyka (kwantyfikacja)

- Selekcja typu ryzyka


33. Faza kontroli ryzyka
    - Wybór metody kontroli

- Wycena (taryfikacja)

- Wdrożenie wybranej metody

- Faza monitoringu

- Ocena efektywności metody

- Wnioski co do przyszłej metody


34. Metody manipulowania ryzykiem
    - Unikanie - Zagrożony podmiot nie podejmuje ryzyka, np. kierowca rezygnuje z jazdy samochodem.

- Zatrzymanie - Zagrożony podmiot podejmuje ryzyko i godzi się ponieść jego finansowe skutki.

- Kontrola - Zagrożony podmiot podejmuje działania zapobiegające ryzyku lub mające ograniczyć jego ujemne
skutki.

- Transfer - Przekazanie ryzyka na inny podmiot, np. przez zawarcie umowy przechowania.
- Sharing of risk - Dzielenie obiektów, którym ryzyko zagraża

- Pooling of risk - Ciężar ryzyka przyjmuje grupa podmiotów.
- Repartycja strat - Ciężar strat jest rozłożony na większą liczbę podmiotów.
- Ubezpieczenie - Powszechnie uznawane za optymalną metodę manipulacji ryzykiem zawiera
w sobie elementy wszystkich poprzednich metod.





35. Zdarzenie losowe - Obiektywne (realne) stany świata zewnętrznego, będące skutkiem urzeczywistnienia się określonych typów ryzyka, powodujące straty bądź zwiększone potrzeby finansowe u osoby, w stosunku do której dane zdarzenie się realizuje.
    

36. Cechy zdarzenia losowego
    - Masowość

- Statystyczna prawidłowość

- Możliwość wystąpienia (nie koniecznie muszą wystąpić)

- Nadzwyczajność (stanowią odstępstwo od normalnego stanu rzeczy)

- Subiektywna losowość (nie można z góry przewidzieć, w stosunku do kogo się zrealizują)

- Niezależność od woli poszkodowanego (nie mogą być skutkiem świadomego działania poszkodowanego)


37. Klasyfikacja zdarzeń losowych
    - Klęski żywiołowe, wypadki

- O skutkach pomyślnych i niepomyślnych

- Zaburzenia społeczne

- Czyny niedozwolone

- Awarie techniczne

- Wypadki komunikacyjne

- Wypadki przy pracy


38. Charakter ryzyka zdarzeń losowych
    - Ryzyko biotyczne - związane z naturalnymi procesami starzenia się ludzi i zużycia materiałów

- Ryzyko ekscentryczne - związane z wyszukanymi potrzebami i ich zagrożeniem (np.. Ryzyko utraty głosu przez
śpiewaka)

- Ryzyko spekulatywne - związane ze świadomym podejmowaniem ryzyka sztucznego (np. hazard)


39. Niepewność zdarzenia losowego może dotyczyć
    - Tego, czy nastąpi

- Kiedy wystąpi

- Skutku zdarzenia


40. Wypadek ubezpieczeniowy
    Przewidziane w umowie ubezpieczenia zdarzenie losowe, z którego nastąpieniem ekspektatywa ubezpieczającego, mająca za przedmiot spodziewane świadczenie pieniężne od zakładu ubezpieczeń, przeradza się w wierzytelność ubezpieczeniową, czyli skonkretyzowane prawo podmiotowe o charakterze majątkowym.
    

41. Cechy wypadku
    Zdarzenie:

- Przyszłe - następuje po zawarciu umowy ubezpieczenia
- Niepewne - umowa obowiązuje, chociaż zdarzenie może nie nastąpić
- Prawne - zajście zdarzenia powoduje przekształcenie ekspektatywy prawa majątkowego w wierzytelność

42. Systematyka wypadków ubezpieczeniowych
    - Będące skutkiem działania sił przyrody

- Będące następstwem działania ludzkiego

- skutki działań osób trzecich (rodzaj i stopień winy sprawcy nieistotne)

- skutki działań ubezpieczającego, którymi wyrządza krzywdę: Osobom trzecim; Samemu sobie


43. Wina umyślna ubezpieczającego się wyłącza ochronę.
    
    

---