NADCIŚNIENIE - DEFINICJA I PODSTAWOWE POJĘCIA

Co to jest nadciśnienie tętnicze? Jak często ono występuje? Jakie są prawidłowe wartości ciśnienia? Co oznaczają pojęcia ciśnienie skurczowe i rozkurczowe? Czy ciśnienie tętnicze jest wartością stałą? Czy ciśnienie obniża się w nocy?

Opracowanie informacji: Jarosław Furmański, Anna Kosmol
Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego
Akademia Medyczna w Gdańsku

 Co to jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, w której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie krwi. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, która podlega długotrwałemu leczeniu.
O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas gdy podczas kilkakrotnych pomiarów, dokonywanych w spoczynku, ciśnienie przekracza wartości graniczne uznane za prawidłowe. Za wartość graniczną uznaje się ciśnienie 140/90 mm Hg (milimetry słupa rtęci).

 Jak często ono występuje?

Nadciśnienie tętnicze jest najczęściej występującą chorobą układu krążenia, jest zarazem najczęstszą przyczyną rozwoju choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu. Uważa się, że co trzeci dorosły Polak ma nadciśnienie tętnicze, jednak wielu z chorych nie zdaje sobie z tego sprawy. Niepokojący jest fakt, że wśród chorych wiedzących o podwyższonych wartościach ciśnienia wielu nie leczy się wcale lub leczy się nieskutecznie.

 Jakie są prawidłowe wartości ciśnienia?

Ciśnienie tętnicze nie powinno przekraczać 140/90 mmHg. Optymalnie wartości ciśnienia nie powinny przekraczać granicy 120/80 mmHg.

Osoby, których wartości ciśnienia tętniczego znajdują się w przedziale pomiędzy 120-140 mmHg dla ciśnienia skurczowego i pomiędzy 80-90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego powinny kontrolować ciśnienie przynajmniej raz w roku wdrażając jednocześnie podstawowe zasady leczenia niefarmakologicznego, czyli bez leków (patrz punkt Co robić aby zapobiec wystąpieniu nadciśnienia?)

 Co oznaczają pojęcia ciśnienie skurczowe i rozkurczowe?

Gdy mięsień sercowy kurczy się, aby wpompować krew do naczyń krwionośnych, ciśnienie jest wyższe niż wówczas, gdy się rozkurcza. Wobec tego w trakcie każdego uderzenia serca ciśnienie w naczyniach waha się pomiędzy górną i dolną wartością. Górna wartość nazywana jest ciśnieniem tętniczym skurczowym, a dolna ciśnieniem tętniczym rozkurczowym.

 Czy ciśnienie tętnicze jest wartością stałą?

Wartości ciśnienia tętniczego nie są stale jednakowe. W nocy ciśnienie tętnicze jest najczęściej nieco niższe niż w ciągu dnia.
Praca fizyczna lub stres psychiczny mogą zwiększyć wartości ciśnienia tętniczego w ciągu kilku minut. Również wysoka temperatura otoczenia, chłód i ból mogą mieć wpływ na ciśnienie tętnicze. U człowieka zdrowego ciśnienie tętnicze zwiększa się jednak zawsze tylko na krótki czas, np. w trakcie wysiłku fizycznego, po czym normalizuje się bardzo szybko.

 Czy ciśnienie obniża się w nocy?

U większości ludzi występuje naturalny spadek ciśnienia w nocy związany ze spadkiem aktywności i zmniejszonym pobudzeniem układu nerwowego. Taka sama sytuacja występuje u większości chorych na nadciśnienie.
Istnieje jednak grupa chorych u których ciśnienie nie obniża się w nocy - może być to związane z występowaniem zespołu bezdechu śródsennego (zaburzeń oddychania podczas snu, głównie u otyłych mężczyzn w średnim i starszym wieku).
Brak nocnego obniżenia ciśnienia ma swoje konsekwencje w leczeniu nadciśnienia przy pomocy leków. Osoby, u których ciśnienie tętnicze nie spada w nocy powinny przyjmować leki o działaniu całodobowym lub przyjmować dodatkową dawkę leków przed udaniem się na spoczynek.

>> Jak, czym i kiedy mierzyć ciśnienie tętnicze?

JAK, CZYM I KIEDY MIERZYĆ CIŚNIENIE TĘTNICZE?

Jak wykrywa się nadciśnienie tętnicze? Jak mierzyć ciśnienie? Jakimi przyrządami dokonywać pomiaru ciśnienia tętniczego? Jak często mierzyć ciśnienie tętnicze?

Opracowanie informacji: Jarosław Furmański, Anna Kosmol
Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego
Akademia Medyczna w Gdańsku

 Jak wykrywa się nadciśnienie tętnicze?

Najprostszym sposobem rozpoznania nadciśnienia jest jego pomiar manometrem rtęciowym lub zegarowym. Jednorazowy pomiar ciśnienia, który przekracza wartości prawidłowe nie upoważnia nas jednak do rozpoznania nadciśnienia.
Nadciśnienie tętnicze diagnozuje się dopiero wtedy, gdy po kilku wizytach u lekarza pomiary ciśnienia tętniczego wykazują podwyższone wartości. Podczas pierwszego badania ciśnienie tętnicze mierzone jest na lewym i prawym ramieniu.

 Jak mierzyć ciśnienie?

Najlepiej postępować według poniższych zasad samodzielnego pomiaru ciśnienia tętniczego opracowanych na podstawie zaleceń Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego.


Usiądź i odpocznij 5 minut przed pomiarem i uwolnij ramię z krępującej odzieży.

Umieść poduszkę gumową mankietu na ramieniu 3 cm powyżej zgięcia łokciowego nad tętnicą (tak aby mankiet znajdował się na wysokości serca).

Szybko wypełnij mankiet powietrzem. Pamiętaj aby nie pompować mankietu ręką, na której dokonujesz pomiaru.

Przyłóż stetoskop (słuchawkę lekarską) nad tętnicą w dole łokciowym. Z mankietu powoli wypuszczaj powietrze.

Pierwszy usłyszany ton oznacza ciśnienie skurczowe, zniknięcie wszystkich tonów - ciśnienie rozkurczowe. Gdy tony słyszysz aż do 0 mm Hg za ciśnienie rozkurczowe, przyjmij wartość odpowiadającą ich ściszeniu.


Notuj wartości ciśnienia w dzienniczku. Twój lekarz zapozna się z nimi podczas wizyty.

Opracowanie zasad pomiaru ciśnienia:
R. Szczęch, J. Furmański,
B. Krupa-Wojciechowska
Klinika Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii
AM Gdańsk

 Jakimi przyrządami dokonywać pomiaru ciśnienia tętniczego?

W aptekach i sklepach medycznych dostępne jest kilka rodzajów aparatów do pomiaru ciśnienia tętniczego.

• Aparat rtęciowy - powszechnie uważany za najdokładniejszy z przyrządów, najczęściej jest wykorzystywany w gabinecie lekarskim. Do wykonania pomiaru tym aparatem niezbędne są także słuchawki lekarskie.

• Aparat sprężynowy - najtańszy z aparatów, wymaga niestety okresowej kalibracji. Z uwagi na konieczność osłuchiwania tonów niezbędne są także słuchawki lekarskie.

• Aparat elektroniczny - najczęściej wykorzystuje do pomiaru tzw. metodę oscylometryczną, mierząc ciśnienie tym aparatem nie trzeba osłuchiwać tonów nad tętnicą a wynik przedstawiany jest na ciekłokrystalicznym ekranie. Oprócz pomiaru ciśnienia dodatkowo mierzone jest tętno. Wraz z postępem technologii aparaty te są coraz dokładniejsze. Wykorzystując ten typ aparatu należy pamiętać, że:

• nie wszystkie aparaty elektroniczne nadają się do pomiarów u osób z zaburzeniami rytmu serca,

• wiarygodne wyniki uzyskujemy stosując mankiet założony na ramieniu,

• kupując aparat zwróćmy uwagę czy w pobliżu naszego miejsca zamieszkania znajduje się serwis gwarancyjny i pogwarancyjny oraz na jaki czas udzielana jest gwarancja,

• najlepiej przeprowadzić równoległy pomiar ze swoim lekarzem, upewniając się czy aparat jest wystarczająco dokładny.

 Jak często mierzyć ciśnienie tętnicze?

Na początku leczenia możesz mierzyć swoje ciśnienie kilka razy dziennie, aby sprawdzić jak zmienia się w różnych sytuacjach, np. rano po wstaniu, podczas pracy, po wysiłku fizycznym, podczas oglądania telewizji, przed przyjęciem leków lub w kilka godzin po ich przyjęciu.

Później wystarczy wykonywanie pomiaru 2 razy dziennie, np. rano po wstaniu i wieczorem przed kolacją.

Jeżeli będziesz mierzyć swoje ciśnienie zawsze w tym samym czasie, przed jedzeniem i przyjęciem leków, możliwe będzie porównanie wyników pomiaru.
Jeżeli wartości ciśnienia wskutek leczenia ulegają normalizacji i są jednakowe, wystarczy kontrolować ciśnienie na przykład raz w tygodniu. Ewentualne podwyższenie wartości zauważysz we właściwym czasie.

Jeśli czujesz się gorzej, wykonaj dodatkowy pomiar ciśnienia. Pomoże Ci to ustalić, czy złe samopoczucie ma związek ze zbyt wysokim lub zbyt niskim ciśnieniem spowodowanym przez przyjmowane przez Ciebie leki.

Zapisz swoje spostrzeżenia lub ewentualne zmiany leczenia w dzienniczku nadciśnieniowym. Jeżeli podczas każdej wizyty pokażesz go lekarzowi, będzie on mógł lepiej Ciebie leczyć.
Osoby zdrowe posiadające wartości ciśnienia w zakresie wysokich prawidłowych wartości tj. 130-139/85-89 powinny mierzyć ciśnienie co najmniej raz w roku, osoby o wartościach ciśnienia poniżej - mogą mierzyć ciśnienie raz na dwa lata. Takie postępowanie ma na celu polepszenie wykrywalności nadciśnienia tętniczego.

>> Przyczyny, objawy, zapobieganie nadciśnieniu tętniczemu

PRZYCZYNY, OBJAWY, ZAPOBIEGANIE NADCIŚNIENIU TĘTNICZEMU

Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego? Co robić aby zapobiec wystąpieniu nadciśnienia? Czy nadciśnienie tętnicze jest dziedziczne? Jakie są objawy wysokiego ciśnienia tętniczego?

Opracowanie informacji: Jarosław Furmański, Anna Kosmol
Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego
Akademia Medyczna w Gdańsku

 Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego?

Najczęstszą formą nadciśnienia jest nadciśnienie tętnicze pierwotne, zwane też samoistnym, a więc takie, którego przyczyna jak dotąd nie została dokładnie poznana. Mniej więcej 95% osób z podwyższonym ciśnieniem krwi ma nadciśnienie tętnicze pierwotne. Występuje ono szczególnie często przy towarzyszącej nadwadze i gdy inni członkowie rodziny cierpią na to schorzenie. Nadużywanie soli kuchennej w codziennej diecie, regularne spożywanie alkoholu i przyjmowanie niektórych leków, np. "pigułek" antykoncepcyjnych lub preparatów zawierających sterydy, może wpłynąć na wystąpienie nadciśnienia.
Tylko u 5% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym jest ono spowodowane schorzeniem organicznym. Niektóre choroby nerek i nadnerczy mogą doprowadzić do nadciśnienia. Wówczas mówimy o nadciśnieniu tętniczym wtórnym.
Wykrycie przyczyn wywołujących wtórne postacie nadciśnienia tętniczego ma istotny wpływ na dalsze postępowanie i terapię, która ma na celu przede wszystkim usunięcie lub leczenie przyczyny nadciśnienia tętniczego.

 Co robić aby zapobiec wystąpieniu nadciśnienia?

Metody tak zwanego niefarmakologicznego (to znaczy bezlekowego) leczenia nadciśnienia tętniczego są jednocześnie metodami jego zapobiegania. Zdrowy styl życia to najlepsza ze znanych metod zmniejszających ryzyko wystąpienia nie tylko nadciśnienia tętniczego ale również chorób serca, osteoporozy, nowotworów.
Nadwaga sprzyja występowaniu nadciśnienia. U ludzi z nadwagą nadciśnienie tętnicze występuje dwa razy częściej niż u ludzi z normalnym ciężarem ciała. Dlatego też, przy towarzyszącej nadciśnieniu nadwadze jej zmniejszenie jest najskuteczniejszym środkiem leczniczym.
Zwiększenie aktywności fizycznej poprzez spędzanie swojego wolnego czasu na aktywnym wypoczynku najlepiej na świeżym powietrzu, uprawianie sportu, czy spacery w większość dni tygodnia to proste i skuteczne metody zapobiegania wystąpieniu nadciśnienia oraz zapewnienie sobie dłuższego życia bez leków.

 Czy nadciśnienie tętnicze jest dziedziczne?

Jeżeli oboje rodzice chorują na pierwotne nadciśnienie tętnicze to istnieje większe prawdopodobieństwo, że ich dzieci będą miały nadciśnienie. Utrzymanie prawidłowej wagi ciała, uprawianie sportu, zmniejszenie ilości soli w diecie i ograniczenie picia alkoholu to proste metody zmniejszające prawdopodobieństwo rozwoju nadciśnienia tętniczego.
Bardzo często za tzw. "rodzinne" występowanie nadciśnienia tętniczego odpowiedzialne są nawyki żywieniowe i model spędzania wolnego czasu wyniesiony z domu rodzinnego.

 Jakie są objawy wysokiego ciśnienia tętniczego?

Nie ma żadnych specyficznych dla nadciśnienia objawów chorobowych. Najczęściej wysokie ciśnienie tętnicze nie jest odczuwane i wiele osób czuje się, mimo podwyższonego ciśnienia, przez długi czas dobrze. Objawy, które bywają wymieniane przez pacjentów z nadciśnieniem to:
uczucie kołatania i bóle w okolicy serca, bóle i zawroty głowy, duszność, pobudzenie lub zmęczenie i senność.
Te objawy mogą również wystąpić niezależnie od podwyższonego ciśnienia tętniczego.

>> Czynniki ryzyka, dieta i tryb życia

CZYNNIKI RYZYKA, DIETA I TRYB ŻYCIA

Co to są czynniki ryzyka? Czy ciężar ciała ma znaczenie przy rozwoju nadciśnienia? Jakie są typy otyłości? Co powinny jeść osoby z nadciśnieniem? Czy osoba z nadciśnieniem może uprawiać sport?

Opracowanie informacji: Jarosław Furmański, Anna Kosmol
Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego
Akademia Medyczna w Gdańsku

 Co to są czynniki ryzyka?

Czynniki ryzyka to cechy i nawyki które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u osoby, u której one występują.
Istnieją czynniki ryzyka, które możemy zmienić i te na które nie mamy wpływu (np. wiek lub płeć). Czynniki na które mamy wpływ to między innymi palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, nadwaga, nadciśnienie i wysoki poziom cholesterolu.
Im więcej czynników ryzyka występuje u jednej osoby, tym większe jej ryzyko zachorowania, dlatego warto starać się przedłużać swoje życie zmieniając styl życia.

 Czy ciężar ciała ma znaczenie przy rozwoju nadciśnienia?

Nadciśnienie tętnicze rozpoznawane jest dwa razy częściej wśród ludzi otyłych, a większa część chorych z nadciśnieniem ma nadwagę. Zrzucenie zbędnych kilogramów prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego.

 Jakie są typy otyłości?

Nietrudno zauważyć, że ludzie otyli mają "różne kształty". Panowie w starszym wieku z reguły "hodują brzuszki", natomiast panie "rosną w biodrach". Miejsca w którym odkłada się tkanka tłuszczowa, gdy przybieramy na wadze zależą między innymi od poziomu hormonu nazywanego testosteronem - dlatego panowie i panie tyją w innych miejscach.
W otyłości brzusznej lub używając porównań kulinarnych - typu jabłko, większa ilość tkanki tłuszczowej odkłada się w jamie brzusznej - tak tyją głównie panowie.
Otyłość biodrowa (typu gruszki) to sytuacja kiedy dodatkowe fałdki tworzą się na biodrach i pośladkach - tak niestety przybierają na wadze panie. Od miejsca w którym gromadzimy dodatkowe kilogramy zależy nasze ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia. Tkanka tłuszczowa odkładająca się w jamie brzusznej jest bardziej wrażliwa na działanie hormonów podwyższających poziom tłuszczów w surowicy, a co za tym idzie stanowi dodatkowy czynnik ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia.

 Co powinny jeść osoby z nadciśnieniem?

Przez samo zmniejszenie nadwagi wartości ciśnienia tętniczego mogą zostać często tak dalece obniżone, że wdrożenie leczenia farmakologicznego nie jest już konieczne. Po redukcji ciężaru ciała obserwuje się też lepsze działanie leków.

3 "złote zasady" w trakcie zrzucania zbędnych kilogramów:

1. od wody się nie tyje

2. warzywa i owoce jako danie główne, mięso jako dodatek

3. ostrożnie z tłuszczami i alkoholem

Jeżeli masz unormowaną wagę ciała, możesz spróbować obniżyć swoje ciśnienie przez zmianę sposobu żywienia, na przykład zmniejszając spożycie soli. Czy i na ile zmniejszy się ciśnienie dzięki ograniczeniu spożycia soli, jest sprawą indywidualną i nie da się precyzyjnie przewidzieć.

 Czy osoba z nadciśnieniem może uprawiać sport?

Jeżeli nadciśnienie tętnicze jest dobrze leczone, można oczywiście uprawiać sport lub wykonywać pracę fizyczną. Szczególnie zalecane są sporty dynamiczne.
Regularne uprawianie sportu pomaga w zwalczeniu nadwagi. Gdy jesteśmy w ruchu czujemy się lepiej! Podwyższenie aktywności fizycznej jest zdrowe w każdym wieku. Ważne jest jednak by niewyćwiczony organizm nie był poddany nagłym wysiłkom i wyczynom.

>> Odżywianie prowadzące do zmniejszenia spożycia soli kuchennej

ODŻYWIANIE PROWADZĄCE DO ZMNIEJSZENIA SPOŻYCIA SOLI KUCHENNEJ Co sól ma wspólnego z ciśnieniem tętniczym krwi? Jedz mniej soli! W ten sposób czasem można obniżyć ciśnienie tętnicze Zjadanie mniejszej ilości soli jest sprawą smaku! Jak ustalić, ile soli zjadamy? "A zatem co mogę jeść?" Odpowiednio wybrane wody mineralne również pozwolą ograniczyć spożycie soli Sól kuchenną zastąp przyprawami! W jaki sposób sól dostaje się do pożywienia? Opracowano na podstawie: Walcz z nadciśnieniem Piotr Sawicki, Radosław Szczęch, Barbara Krupa-Wojciechowska Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 2000  Co sól ma wspólnego z ciśnieniem tętniczym krwi? Dziennie potrzebujemy tylko 1 g soli. Przypuszcza się, że duże spożycie soli w posiłkach może wpływać na występowanie nadciśnienia tętniczego. Przemawia za tym na przykład fakt, że w krajach o wysokim spożyciu soli kuchennej nadciśnienie tętnicze występuje szczególnie często. Jemy więcej soli, niż potrzebujemy. W Polsce zjada się przeciętnie od 8 do 15 g soli dziennie, niektórzy ludzie zjadają nawet ponad 30 g. Jest to o wiele więcej, niż potrzeba do życia. 1 g soli kuchennej dziennie wystarcza. Podczas wytężonej pracy fizycznej, w dużym upale i w pewnych chorobach organizm potrzebuje więcej soli, około 5 g dziennie.  Jedz mniej soli! W ten sposób czasem można obniżyć ciśnienie tętnicze Nie jedz więcej niż 5 gramów soli dziennie! Jeśli już masz nadciśnienie tętnicze, możesz spróbować zmniejszyć wartości ciśnienia poprzez ograniczenie spożycia soli kuchennej. Czy i na ile zmniejszy się ciśnienie dzięki ograniczeniu spożycia soli, jest sprawą indywidualną i nie da się precyzyjnie przewidzieć. Jak dalece należy ograniczyć spożycie soli, aby obniżyć ciśnienie? Każde zmniejszenie spożycia soli ułatwia leczenie nadciśnienia tętniczego. Aby osiągnąć jednak zauważalny efekt redukcji ciśnienia, należy zmniejszyć spożycie soli do maksimum 5 gramów dziennie. Pełnego efektu tego ograniczenia należy spodziewać się w leczeniu dopiero po kilkunastu tygodniach. Przez zmniejszenie spożycia soli w posiłkach ciśnienie tętnicze może być zmniejszone przeciętnie o10 mm Hg. Leki przeciwnadciśnieniowe działają często o wiele skuteczniej, gdy ograniczy się spożycie soli kuchennej - potrzeba wtedy mniej leków do unormowania ciśnienia.  Zjadanie mniejszej ilości soli jest sprawą smaku! Jedzenie dużej ilości soli jest przyzwyczajeniem. Chcesz spróbować jeść mniej soli niż dotychczas? Nie obawiaj się, że jedzenie nie będzie Ci już nigdy smakować. Do smaku soli jesteśmy bowiem przyzwyczajeni. Możemy się od niego również odzwyczaić. Jeżeli przetrzymasz pierwsze 2 tygodnie, jedzenie mało słone będzie Ci smakować równie dobrze, jak doprawiane dotychczas solą, a za kilka tygodni tak dalece przyzwyczaisz się do nowego smaku, że mocno solone potrawy wydadzą Ci się niesmaczne. Czy sądzisz, że nie stosując specjalnej diety, jesz mało soli? Uważaj, możesz się bardzo mylić! Zapytaj swojego lekarza, czy może zlecić wykonanie u Ciebie pomiaru wydalania soli kuchennej w moczu zbieranym przez całą dobę. Większość soli, którą zjadamy, jest wydalana z moczem. Ta wydalona z moczem ilość soli odpowiada mniej więcej ilości, którą spożywamy w posiłkach. Twoje przyzwyczajenie do smaku soli kuchennej możesz zmienić w ciągu kilku tygodni.  Jak ustalić, ile soli zjadamy? Na opakowaniach rzadko podawana jest rzeczywista zawartość soli. Firmy produkujące żywność nie podają niestety na opakowaniach zawartości soli w produktach. Ponadto najczęściej nie podaje się zawartości soli kuchennej lecz zawartość sodu (Na). Co ma wspólnego sól kuchenna z sodem? Jeśli chcesz wiedzieć dokładnie, ile soli kuchennej lub też sodu zjadasz codziennie, musisz posłużyć się tabelą wartości przybliżonych, podającą zawartość sodu w produktach żywnościowych. Takie tabele można nabyć w księgarniach. Jeżeli chcesz właściwie leczyć swoje nadciśnienie tętnicze, nie powinieneś zjadać więcej niż 5 g soli kuchennej (2 g sodu) dziennie.  "A zatem co mogę jeść?" Pożywienie w diecie odchudzającej zawiera również mniej soli. Powróć proszę do stron omawiających odchudzanie. Przykład dziennej diety z 1000 kalorii zawiera tylko 2,5 g soli kuchennej lub 1 g sodu z założeniem, że do gotowania nie użyto soli. Wszystkie produkty żywnościowe, którymi można się najeść, zawierają niewiele soli - dopóki nie użyjesz solniczki. Wszystkie świeże warzywa i owoce powinniśmy jeść nieosolone! Wiele produktów żywnościowych, których w trakcie odchudzania powinieneś zjadać połowę dotychczasowych porcji lub których powinieneś całkowicie unikać, zawiera bardzo wiele soli (np. sery i wędliny). Jedna kromka chleba pełnoziarnistego zawiera 0,5 g soli kuchennej. Zawartość soli w różnych gatunkach chleba może być zróżnicowana. Wiele piekarni proponuje już chleb z małą zawartością soli. W sposób najpewniejszy możesz uniknąć przyjmowania soli z pożywieniem, jeżeli będziesz jadł potrawy świeżo przygotowane i nie będziesz ich dosalał.  Odpowiednio wybrane wody mineralne również pozwolą ograniczyć spożycie soli Zwracaj uwagę na zawartość sodu i chloru w wodzie. Prawie wszystkie etykiety na butelkach z wodą mineralną zawierają wyniki badań analitycznych wody. Przykład: Wyżej opisana zawartość wody mineralnej to 53,7 mg sodu i 120 mg chlorków w kilogramie (lub w litrze wody). Godne polecenia są wody mineralne zawierające w litrze mniej niż 100 mg sodu i mniej niż 300 mg chlorków. Niektóre wody mineralne zawierają 1 g i więcej soli kuchennej na 1 litr. Takich należy unikać, jeżeli chce się ograniczyć przyjmowanie soli. Woda wodociągowa zawiera ca 200 mg soli kuchennej na 1 litr. Również kawa, wszystkie rodzaje herbat oraz świeże soki owocowe i warzywne (nie dosalane) są ubogie w sól.  Sól kuchenną zastąp przyprawami! Przyprawy ziołowe i środki zastępujące sól. Wszystkie świeże i suszone zioła nie zawierają soli i nadają się najlepiej do przyrządzania potraw. Również chrzan, curry, przecier pomidorowy oraz musztarda niesolone mogą być stosowane bez ograniczeń. Sól zawierają: woda morska, mieszanki warzywne, sole warzywne, sól czosnkowa, kostki rosołowe, ekstrakty sosów, musztarda, ketchup, maggi, majonez i sosy do przyprawiania potraw. Musisz ich unikać, jeżeli chcesz spożywać mniej soli. Co należy wiedzieć na temat środków zastępujących sól? Takie środki zawierają zamiast sodu - potas. Niestety nie smakują tak samo jak sól kuchenna. Do ich smaku należałoby się najpierw przyzwyczaić, podobnie jak do smaku potraw niesolonych. Poza tym te środki zastępcze nie są całkowicie pozbawione działań niepożądanych. Z powodu dużej zawartości potasu mogą przy współistniejących zaburzeniach czynności nerek doprowadzić do niebezpiecznego wzrostu poziomu potasu w surowicy krwi.  W jaki sposób sól dostaje się do pożywienia? Świeże potrawy zawierają znikome ilości soli. Konserwy i dania gotowe zawierają dużo soli kuchennej. Wszystkie niżej wymienione produkty w przedstawionych na zdjęciach ilościach zawierają 100 mg sodu. 1300 g świeżych pomidorów 25 g zupy pomidorowej z puszki 2500 g warzyw strączkowych suszonych 25 g groszku zielonego z puszki 125 g świeżej ryby 4 g śledzia typu matias Większość rodzajów wędlin i serów zawiera bardzo dużo soli. Poniższe potrawy w ilościach przedstawionych na zdjęciach zawierają mniej więcej 100 mg sodu. 160 g mięsa wieprzowego, surowego 8 g salami 135 g steku surowego 1 kęs hamburgera 200 ml mleka 8 g sera brie Dalsze przykłady: Wszystkie przedstawione niżej produkty żywnościowe w przedstawionych na zdjęciach ilościach zawierają mniej więcej 100 mg sodu. 3100 g surowych ziemniaków 20 g chipsów 4700 g orzeszków ziemnych w łuskach 25 g solonych 5000 g świeżych warzyw 35 g warzyw konserwowych >> Jak uniknąć powikłań? Leczenie nadciśnienia

JAK UNIKNĄĆ POWIKŁAŃ? LECZENIE NADCIŚNIENIA Jakie są zagrożenia i powikłania związane z nadciśnieniem? Jak leczyć nadciśnienie tętnicze? Jak długo należy leczyć nadciśnienie tętnicze? Czy warto leczyć nadciśnienie? Opracowanie informacji: Jarosław Furmański, Anna Kosmol Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego Akademia Medyczna w Gdańsku  Jakie są zagrożenia i powikłania związane z nadciśnieniem? Nie leczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do udaru mózgu i zawału serca. Również niewydolność mięśnia sercowego i inne choroby układu krążenia oraz niewydolność nerek występują znacznie częściej niż u ludzi z prawidłowym ciśnieniem tętniczym.  Jak leczyć nadciśnienie tętnicze? Dzięki właściwemu leczeniu można uniknąć powikłań nadciśnienia tętniczego. Istnieją zasadniczo dwa sposoby radzenia sobie z wysokim ciśnieniem tętniczym tzw. metody niefarmakologiczne i farmakologiczne. Leczenie farmakologiczne czyli regularne przyjmowanie leków jest rozpoczynane i kontrolowane przez lekarza - on zapisze niezbędne leki i wyjaśni sposób ich dawkowania. Metody niefarmakologiczne - nie mniej skuteczne i równie ważne, a prostsze i tańsze mogą i powinny być stosowane przez wszystkich chorujących na nadciśnienie tętnicze i tych, którzy obciążeni są czynnikami ryzyka wystąpienia nadciśnienia. Do metod niefarmakologicznych należy zmniejszenie ilości soli w diecie, większa aktywność fizyczna, ograniczenie alkoholu, zrzucenie nadwagi i zaprzestanie palenia.  Jak długo należy leczyć nadciśnienie tętnicze? Uszkodzenia narządów występują tym wcześniej, im wyższe są wartości ciśnienia tętniczego i im dłużej pozostają wysokie. Choroba nadciśnieniowa trwa przeważnie całe życie. Tak długo musi też być leczona, gdyż sama z siebie ustępuje niezmiernie rzadko.  Czy warto leczyć nadciśnienie? Lecząc nadciśnienie tętnicze możemy uniknąć takich powikłań jak zawał serca, niewydolność serca, udar mózgu, miażdżyca tętnic, uszkodzenie nerek i siatkówki oczu. >> Rola edukacji w leczeniu nadciśnienia tętniczego

ROLA EDUKACJI W LECZENIU NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Opracowanie informacji: Anna Kosmol
Katedra i Klinika Nadciśnienia Tętniczego
Akademia Medyczna w Gdańsku

Ilekroć zastanawialiśmy się co to właściwie jest nadciśnienie? Dlaczego występuje, kto jest na nie szczególnie narażony, czym grozi kiedy już się pojawi? A kiedy lekarz już podczas zbyt krótkiej wizyty stwierdził, że niestety potwierdziły się jego obawy i możemy zaliczyć się w poczet "nadciśnieniowców", co wtedy? Jak żyć dalej normalnie? To tylko kilka pytań z którymi spotykają się lekarze w swojej codziennej praktyce i tylko niewielki ułamek tych, które kłębią się w głowach osób z nadciśnieniem tętniczym.
Wizyta w gabinecie lekarskim jest krótka, o wiele za krótka, by w jej czasie odpowiedzieć na wszystkie pytania. Istniejące książki bardzo szeroko traktują o tym najważniejszym problemie kardiologicznym- w sposób fachowy. Na naszym rynku niewiele jest wiarygodnych, a jednocześnie przystępnie napisanych książek o nadciśnieniu. Ponadto nic nie zastąpi osobistego kontaktu z drugą osobą, możliwości zadania każdego nurtującego pytania i natychmiastowego otrzymania na nie odpowiedzi, wymiany doświadczeń i uwag.

Nadciśnienie jest najczęściej występującą chorobą układu krążenia, blisko 30% dorosłych cierpi na to schorzenie. Większość o tym nie wie, a ci którzy wiedzą leczą je nieskutecznie bądź wcale. Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego statystyka mówi tylko o 8% skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego?

Jest kilka powodów dla których tylko 8 na 100 osób z nadciśnieniem jest leczonych skutecznie:

Nadciśnienie jest bardziej stanem organizmu niż chorobą, w potocznym tego słowa znaczeniu. Osoba z nadciśnieniem rzadko ma dolegliwości. Nadciśnienie raz wykryte zazwyczaj musi być leczone do końca życia. Leki obniżające ciśnienie tętnicze mogą czasem powodować wystąpienie objawów niepożądanych, a często samo obniżenie ciśnienia powoduje przejściowo gorsze samopoczucie, u osoby przyzwyczajonej do jego wyższych wartości.

Długotrwałość i mozolność leczenia nadciśnienia wymaga zaangażowania zarówno leczącego jak i leczonego. Najbardziej nawet wyszukane zestawy leków przepisywane przez lekarza, czekające ukończenia terminu ważności w szufladkach stolików nocnych nie obniżą ciśnienia. Jednocześnie stałe przepisywanie leku powodującego dokuczliwe objawy uboczne, lub nieskutecznego i dlatego przyjmowanego niesystematycznie nie ułatwia leczenia. Udział w podejmowaniu decyzji z lekarzem i informacja o ich efektach jest podstawą skutecznej terapii. Pamiętajmy, że zasadnicze znaczenie w leczeniu, a raczej w postępowaniu w nadciśnieniu tętniczym ma promowanie zdrowego stylu życia.

W osiągnięciu tych celów pomóc mają, organizowane przez Poradnię Nadciśnieniową przy Akademii Medycznej w Gdańsku, szkolenia dla pacjentów z nadciśnieniem i członków ich rodzin. Podczas trzech spotkań przygotowane pielęgniarki-edukatorki przekazują uczestnikom wiadomości o pomiarze ciśnienia, nadciśnieniu, jego powikłaniach oraz leczeniu. Najistotniejszą jednak częścią takich spotkań jest ich strona praktyczna. Uczestnicy mają okazje sprawdzić swoje umiejętności pomiaru ciśnienia czy komponowania diety o ograniczonej ilości soli, cholesterolu czy kalorii. Sami układają swój jadłospis i teorie o kilogramach "z powietrza" tracą na aktualności. Pacjenci dowiadują się w jakich sytuacjach ciśnienie tętnicze zmienia się i jak należy na takie zmiany reagować. Omawiane są leki obniżające ciśnienie tętnicze i ich potencjalne efekty uboczne. A przede wszystkim umożliwiony jest swobodny przepływ fachowej informacji, odpowiedź znajduje każde pytanie i lekarz staje się partnerem, a nie postacią mistyczną szafującą substancjami o bliżej niesprecyzowanym działaniu.
Zainteresowani pacjenci z terenu województwa Pomorskiego mają możliwość wzięcia udziału w takich bezpłatnych spotkaniach, w ramach programu promocji zdrowia (przy Pomorskiej Regionalnej Kasie Chorych) w Poradni Nadciśnieniowej przy AMG. Już niedługo planowane jest rozszerzenie programu na większość województw w Polsce.

Szczegółowe informacje - e-mail: [e-mail]
lub tel. [phone] w godzinach 13.00-14.00.

---